ticari işletme devri ve devrin hukuki sonuçları - Gazi Üniversitesi

Sema AYDIN / Hasan Ali KAPLAN / Arzu ŞEN KALYON
2.İŞLETME DEĞERİ
ETTK’nunda yer almayan, “işletme değeri” kavramı, YTTK ile ticari
işletme devir sözleşmesine dahil unsurlardan biri olarak düzenlenmiştir.
İşletme değeri, YTTK gerekçesinde, işletmeye bağlı olan müşteri çevresini de
kapsayan ve işletmenin, teker teker malvarlığı unsurlarının değerleri toplamını
aşan değeri şeklinde anlaşılmaktadır. Söz konusu gerekçe de işletme değeri
için hukukumuzda çok kullanılan “peştemaliye” ve “good-will” terimi de
kullanılmıştır.
Her ticari işletmenin uzun yıllar belirli bir çevrede faaliyetini sürdürmesi
sonucu belli bir müşteri çevresi vardır. İşte, ticari işletmenin belirli bir süre
faaliyet göstermesi sonucu elde etmiş olduğu müşteri çevresi (peştemaliye
– good-will), o işletmenin gayrimaddi unsurunu oluşturur 40 . Peştemaliye,
YTTK gerekçesinde de belirtildiği gibi ekonomik değeri olan bir unsurdur ve
işletme değeri, bazen işletmede yer alan duran malvarlığı ve diğer işletmeye
özgülenen unsurların bütününden, edindiği müşteri çevresi sonucu daha
fazla ekonomik bir değere sahip olabilir. YTTK’nun düzenlenmesine göre
de, taraflarca aksi kararlaştırmadığı sürece ticari işletme devri sözleşmesinin
kapsamına işletme değeri de girmektedir. Taraflar eğer “peştemaliye-goodwill”’i,
ticari işletme devir sözleşmesi kapsamı dışında tutmak isterler ise,
bunu söz konusu sözleşme de açıkça belirtmeleri gerekmektedir; aksi halde
bunlar devrin kapsamına dahil olur.
3. KİRACILIK HAKKI
YTTK’nun 11/3. maddesine göre, ticari işletme devri ile birlikte,
eğer işletmenin faaliyetini sürdürdüğü taşınmaz devredene ait değilse,
devir ile birlikte kiracılık hakkının da devralana geçtiğinin kabul edilmesi
gerekmektedir 41 . 6098 sayılı TBK m. 323’de yapılan düzenleme ile işyeri
kiralarında kiraya verenin, haklı bir sebep olmadıkça kiracılık hakkının devrine
onay vermekten kaçınamayacağı düzenlenmektedir. Buna göre, kiralayan
haklı bir sebebi olmadıkça devreden tarafından kullanılan ticari işletmeye ait
taşınmazı devralana kiralamaktan kaçınamayacaktır.
rın işletme ile birlikte davalılara devredildiği kabul etmekte zorunluluk vardır. Bu nedenle,
davalıların, özel hat ile telefonu kullanmadıkları yolundaki savunmaları geçerli olmayacağından,
devirden sonra meydana gelen borçtan, sorumlu tutulmaları gerekir.” (www.corpus.
com.tr)
40
BAHTİYAR, s. 28; ACEMOĞLU s. 84.
41
ARKAN, s. 44; BAHTİYAR, s. 27.
240
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVII, Y.2013, Sa. 1-2