Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakımın Tanımlanması
Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakımın Tanımlanması
Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakımın Tanımlanması
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> <strong>ve</strong><br />
<strong>Evde</strong> Bakımın n Tanımlanmas<br />
mlanması<br />
Prof. Dr. Müzeyyen M<br />
Erk<br />
İ.Ü.Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi<br />
Göğüs s Hastalıklar<br />
kları AD
Konunun Planı<br />
►Tanım<br />
►Amaç, endikasyonlar<br />
►PR<br />
nun komponentleri<br />
►PR yararları<br />
►<strong>Evde</strong> <strong>Evde</strong> bakım
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong>un Tanımı<br />
Akciğer hastalığı<br />
olan kişide, ide, toplum içindeki i indeki<br />
bağı<br />
ğımsızlığını <strong>ve</strong> fonksiyonlarını kişinin<br />
inin<br />
maksimumunda tutabilmeyi amaçlayan,<br />
mültidisipliner<br />
bir yaklaşı<br />
şımla kişiye iye <strong>ve</strong> ailesine<br />
yöneltilen<br />
çok boyutlu <strong>ve</strong> sürekli bir hizmettir.<br />
NIH Workshop AJRCCM 1994;149: 825
Yaşam aktiviteleri<br />
Egzersiz kapasitesi<br />
Bağımsız olma<br />
Semptomlar<br />
Maliyet<br />
AMAÇ<br />
Kronik akciğer hastalıklarında rehabilitasyonun amacı<br />
NIH Workshop ARJCCM 1994; 149: 149
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> Hangi<br />
Hastalıklar<br />
İçindir?<br />
►KOAH<br />
►Astım<br />
►İnterstisyel<br />
hastalıklar<br />
►Bronşektazi<br />
►Kistik fibrozis<br />
►Göğüs s duvarı hastalıklar<br />
kları<br />
►Nöromüsküler<br />
hastalıklar<br />
►Vantilatöre bağı<br />
ğımlı hastalar<br />
►Cerrahi öncesi <strong>ve</strong> sonrası<br />
►Transplantasyon<br />
►Volüm m azaltıcı cerrahi<br />
►Kanser hastaları
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> Ünitesinin<br />
Komponentleri<br />
►HastaHasta<br />
►Hasta Hasta yakını<br />
►PR teknikleri<br />
►Sorumlu Sorumlu<br />
profesyoneller<br />
MEDİKAL<br />
SORUMLU<br />
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
Kronik Akciğer Hastalığında Klinik<br />
Seyir<br />
Solunum mekaniği bozukluğu<br />
Gaz değişim anormalliği<br />
Depresyon<br />
Anksiyete<br />
Dispne<br />
Aktivite<br />
Alevlenmeler<br />
Kaslarda erime<br />
Egzersiz toleransı<br />
Yaşam kalitesi
100<br />
mmHg<br />
PaCO2<br />
60<br />
20<br />
PaO2<br />
Kronik solunum yetmezliğinin (KOAH) seyrı -Yıl( ∼20-30)<br />
“impairment” “disability” “handicap”
Kas Disfonksiyonunun Mekanizması<br />
Williams RS. N Eng J Med 1999; 341: 759-760<br />
Agusti. Monaldi ACD 2000; 55: 6, 506 - 508<br />
• İskelet kaslarındaki disfonksiyonun nedeni<br />
karmaşıktır<br />
• Çok faktör rol oynayabilir<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
Hipoksemi<br />
İnaktivite<br />
Sistemik inflamasyon<br />
Kötü beslenme<br />
Steroid yan etkisi<br />
Sigara<br />
Aşırı apopitozis (kardiyak kaşekside olduğu gibi)<br />
Anabolik hormonların seviyesinde azalma
KOAH da Fizik Kapasite<br />
Maltais <strong>ve</strong> ark. AJRCCM 1996; 153: 228<br />
100<br />
N:74<br />
Standart skor<br />
P
KOAH da Egzersiz - Laktik Asit <strong>ve</strong> Oksijen<br />
Sarfiyatı<br />
Maltais <strong>ve</strong> ark. AJRCCM 1996; 153: 228<br />
10<br />
Sağlıklı<br />
Laktik asit (m mol/ L)<br />
KOAH<br />
5<br />
1<br />
0.5 1.0 1.5 2.0 3.0<br />
VO2 (L/dak)
Akciğer <strong>Rehabilitasyon</strong>u için Hasta<br />
Seçim Kriterleri<br />
1. Stabil<br />
2. Kronik akciğer hastası<br />
3. He<strong>ve</strong>sli<br />
4. Mümkün olduğunca erken evre<br />
5. Gerçekçi amaçlar
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> Ünitesinin<br />
Komponentleri<br />
►HastaHasta<br />
►Hasta Hasta yakını<br />
►PR teknikleri<br />
►Sorumlu Sorumlu<br />
profesyoneller<br />
MEDİKAL<br />
SORUMLU<br />
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
Kronik akciğer hastaların n <strong>ve</strong> yakınlar<br />
nlarının<br />
hastalık k <strong>ve</strong> tedavi konusunda eğitime e<br />
gereksinimi vardır<br />
►Hastalık k hakkında eğitim e<br />
gerekir<br />
►Risk Risk faktörlerini <strong>ve</strong> korunmayı öğretmek<br />
gerekir<br />
►İnhalasyon<br />
teknikleri eğitim e<br />
gerektirir<br />
►Her Her hasta için i in uygun tekniği i saptamak<br />
gerekir<br />
►Sosyal Sosyal <strong>ve</strong> psikolojik sorunları saptamak,<br />
öneri getirmek gerekir
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> Servisinin<br />
Komponentleri<br />
►HastaHasta<br />
►Hasta Hasta yakını<br />
►PR teknikleri<br />
►Sorumlu Sorumlu<br />
profesyoneller<br />
MEDİKAL<br />
SORUMLU<br />
AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5): 617-625
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong> Teknikleri<br />
►Hastanın n saptanması<br />
►Eğitim<br />
►Psikolojik destek<br />
►İlaç eğitimi<br />
►Egzersiz eğitimie<br />
►Göğüs s fizyoterapisi<br />
►Kontrollü solunum teknikleri<br />
►Beslenme desteği<br />
►Sürekli bakım, evde bakım m programları
<strong>Pulmoner</strong> rehabilitasyon eğitiminde e<br />
neler göz g<br />
önüne ne alınmal<br />
nmalıdır r (1)<br />
AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary<br />
Rehabilitation)<br />
Respir Care 2002; 47 (5): 617 625<br />
► Akciğer anatomisi, fizyolojisi, fizyopatolojisi<br />
► Medikal testlerin tanımı <strong>ve</strong> yorumu<br />
► Bronşiyal<br />
hijyen teknikleri<br />
► Egzersiz teknikleri:<br />
• Solunum egzersizi<br />
• Endurans, , gerilme <strong>ve</strong> gevşeme eme egzersizleri<br />
►Üst<br />
ekstremite<br />
►Alt ekstremite<br />
• Solunum kaslarının n egzersizleri (Geleneksel ekstremite<br />
egzersizlerine solunum kas egzersizi eklendiğinde inde ne<br />
yarar elde edildiği i konusunda kanıt t az)<br />
• Günlük k yaşam am aktivitelerinde enerji tasarrufu
<strong>Pulmoner</strong> rehabilitasyon eğitiminde e<br />
neler göz g<br />
önüne ne alınmal<br />
nmalıdır r (2)<br />
AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary<br />
Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 625<br />
►İlaçların n (hatta vitamin, bitkisel yardımc<br />
mcı ted.<br />
vb yaklaşı<br />
şımların)<br />
endikasyonu, , etki<br />
mekanizması, , yan etlileri<br />
►Korunma, hastalıkla kendi kendine başetme<br />
• Semptomlarla başetme<br />
etme, , kontrol etme<br />
• İnfeksiyonlardan<br />
korunma, erken davranma<br />
• Çevresel kontrol<br />
• Başka medikal olanakları araştırmak<br />
rmak
<strong>Pulmoner</strong> rehabilitasyon eğitiminde e<br />
neler göz g<br />
önüne ne alınmal<br />
nmalıdır r (3)<br />
AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary<br />
Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): 617 625<br />
► Kronik pulmoner hastalıklar<br />
kları ilgilendiren uyku sorunları<br />
(somnolans,noktürnal desatürasyon, UAS)<br />
► Cinsellik, mahremiyet<br />
► Beslenme<br />
► Sigara bırakma b<br />
teknikleri<br />
► Psikososyal destek<br />
► Toplumda hasta <strong>ve</strong> aile için i in mevcut destek <strong>ve</strong> olanak <strong>ve</strong><br />
hizmetler<br />
► Kapsamlı bakım m planı<br />
► Seyahat etme özellikleri<br />
► Boş zamanların n değerlendirilmesi<br />
erlendirilmesi<br />
► Stresle başetme<br />
► Oksijen tedavisinin tüm t özellikleri
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong>un<br />
Kanıtlanm<br />
tlanmış<br />
Yararları<br />
► Solunumsal semptomların n azalması (dispne, yorgunluk)<br />
► Egzersiz performansının n artması<br />
► Hastalık k <strong>ve</strong> tedavisi hakkında bilginin artması<br />
► Günlük k yaşam am aktivitelerini başarma arma gücünün g n artması<br />
► Yaşam am kalitesinin artması<br />
► Psikososyal semptomların n azalması (anksiyete<br />
<strong>ve</strong><br />
depresyonun azalması, kendine yetme gücünün g n artması)<br />
► Hospitalizasyon <strong>ve</strong> ilaç kullanımının n azalması<br />
► İşi i <strong>ve</strong>ya hobileri ile uğrau<br />
raşabilme abilme yeteneğinin kazanılmas<br />
lması
<strong>Pulmoner</strong> <strong>Rehabilitasyon</strong>un<br />
Kanıtlanm<br />
tlanmış<br />
Yararları<br />
► Semptomlarda azalma<br />
► Anksiyete <strong>ve</strong> depresyonun azalması, öz<br />
gü<strong>ve</strong>nin<br />
artması<br />
► Günlük yaşam<br />
am aktivitelerinin kolaylaşmas<br />
ması<br />
► Egzersiz yeteneğinin<br />
artması<br />
► Daha iyi bir yaşam<br />
am kalitesi<br />
► Hospitalizasyon günlerinin<br />
azalması<br />
► Yaşam<br />
am süresinin<br />
uzaması<br />
Hodgkin,JE,Clinics in Chest Med. 1990
Tedavi Etkileri Değerlendirme<br />
erlendirme<br />
Alevlenmeler<br />
Hastaneye yatış<br />
Dispne skorları<br />
Yaşam kalitesi anketleri<br />
Algılama<br />
FEV1<br />
IC<br />
PaO2<br />
Solunum<br />
sistemi<br />
Sistemik etkiler<br />
BKİ<br />
6DYT<br />
VO2<br />
BODE
<strong>Evde</strong> Bakım<br />
►Kronik Kronik akciğer hastalıklar<br />
klarında farmakolojik<br />
tedavinin yanı sıra, sürekli s<br />
oksijen tedavisi,<br />
vantilatör r desteği, <strong>ve</strong>ya pulmoner<br />
rehabilitasyonun değişik ik komponentlerinin<br />
uygulanması gerekmektedir<br />
►İşte bu mültidisipliner<br />
tedavi <strong>ve</strong> bakım<br />
yaklaşı<br />
şımlarının n ev ortamında yürütülmesi<br />
y<br />
mümkündür
maliyet – etkinlik <strong>ve</strong> evde bakım<br />
KOAH <strong>ve</strong> diğer kronik akciğer hastalıklar<br />
klarına karşı<br />
sergilenen geleneksel “yok sayma” felsefesi<br />
günümüzde değişmi<br />
miştir,<br />
çünk<br />
nkü:<br />
• Alevlenmelerin azalması<br />
• QoL nin yükselmesiy<br />
• Semptomların n iyileştirilmesi, gayreti<br />
MALİYET<br />
YETİ AZALTMAKTADIR<br />
(Çünkü,, hospitalizasyon, işgücüi<br />
kaybı, , ilaç sarfiyatı<br />
azalmaktadır)
KOAH da Maliyet – Etkinlik<br />
413 KOAH hastasının farmakoekonomik<br />
analizi:<br />
Evre I 1681 USD / 1 hasta / yıl<br />
Evre II 5037 “ “<br />
Evre III 10.812 “ “<br />
IB<br />
Beta 2<br />
LAB<br />
Diğer tedaviler<br />
Tanı araçları<br />
Alevlenmeler<br />
Hastaneye yatış<br />
Hilleman DE <strong>ve</strong> ark. Chest 2000; 118: 1278-85
Solunum Sistemi Hastalıklarında <strong>Evde</strong><br />
Bakım<br />
<strong>Evde</strong> bakım gerektiren<br />
solunum sistemi<br />
hastalıkları:<br />
KOAH<br />
Akciğer fibrozisi<br />
Kifoskolyoz<br />
Bronşektazi<br />
Kistik fibrozis<br />
Kas hastalıkları<br />
Kronik astım<br />
Diğer<br />
1960-2000<br />
KAH (- %59)<br />
İnme (- %64)<br />
KOAH (+ %163)
Hastanede yatırılan<br />
obstrüktif<br />
hastalıklar<br />
kların<br />
sayısı<br />
Kot A93: Bronşit-Amfizemastım<br />
Erkek<br />
5 milyon<br />
Kadın<br />
Taburcu olan 47 248 34 558<br />
Ölen 702 384<br />
KOAH<br />
Yatılan gün sayısı 423 272 287 426<br />
Ortalama kalış (gün) 8.6<br />
Yataklı tedavi kurumları istatistik yıllığı(1993)<br />
Sağlık Bakanlığı, Tedavi Hizmetleri Müdürlüğü<br />
Ankara,1994
Yaş ile İlgili<br />
Özellikler<br />
► 2002: Her 10 kişiden iden 1’ 1 i ≥ 60 yaşy<br />
► 2020: Her 5 kişiden iden 1’i1<br />
≥60 yaşy<br />
► 2050: >60 yetişkinlerin sayısı, 14 yaş altı<br />
çocuk sayısını geçecek<br />
ecek<br />
►2150: 2150: Her 3.3 kişiden iden 1’ 1 i ≥60 yrs
<strong>Evde</strong> Bakım<br />
►<br />
►<br />
►<br />
►<br />
21. yüzyy<br />
zyılda, majör r sağlık k sorunlardan biri, kronik<br />
hastalıklar<br />
kların n bakımına etkin çözümler bulmaktır<br />
Kronik hastalıklar<br />
kların n evde bakımı politik <strong>ve</strong> hukuki<br />
destek gerektirir<br />
Bir çok gelişmi<br />
miş ülke, kronik solunum yetmezliği<br />
hastaları için in Fransız z modelinin kullanış<br />
ışlı<br />
olduğunu unu düşünmektedird<br />
Fransa’nın n sağlık k harcamalarının n ABD’<br />
den az<br />
olmasının n nedeni, kronik hasta bakımına<br />
önem<br />
<strong>ve</strong>riliyor olmasıdır<br />
Stuart M, Weinrich M. Integrated Health System for Chronic Disease<br />
Management. Lessons learned from France. Chest 2004; 125: 695-703
►<br />
<strong>Evde</strong> Bakım<br />
(Fransız örneği)<br />
L’Association<br />
de la Region de Lyon pour la Lutte Contre<br />
la<br />
Poliomyelite<br />
• “ALLP” Lion, 1960<br />
► Association d’ d Entraide des Polios et Handicapes<br />
• Paris, 1967<br />
►Doktorlaroktorlar<br />
►Konuylaonuyla ilgili devlet adamları<br />
►Sivil<br />
toplum örgütleri<br />
ANTADIR (La Fédération F<br />
Association National pour le<br />
Traitment à Domicile de L’Insuffisance L<br />
Respiratoire<br />
Chronique)<br />
1978 de Andre Ludot tarafından<br />
yazılan<br />
bir raporla teklif edildi <strong>ve</strong> 1980 ‘de<br />
onun<br />
başkanl<br />
kanlığında<br />
kuruldu.
<strong>Evde</strong> Bakım<br />
(Fransız örneği)<br />
Yoğun bakım<br />
Ara bakım<br />
<strong>Evde</strong> solunum desteği<br />
Kimsesizler için ikamet<br />
Aile ile işbirliği<br />
Acil ziyaret: Her an<br />
Rutin ziyaret: 2 ayda bir<br />
Aletin uygunluğu<br />
Hastanın uyumu<br />
Solunum yetmezliğinin düzeyi
Genel Kurul<br />
•Sağlık sigortası Ulusal kuruluşları<br />
•Bilimsel dernekler<br />
•Fransız Solunum Yetmezliği Dostları <strong>ve</strong><br />
Dernekleri Federasyonu<br />
Mediko-teknik <strong>ve</strong> Medikososyal<br />
komisyon<br />
Görevi: <strong>Evde</strong> solunum desteğinin<br />
değerlendirilmesi <strong>ve</strong> tanıtımı için<br />
araştırma yapmak, Hasta izlemek<br />
Ulusal Sigorta Sandıkları, Dernekler<br />
İdare Kurulu<br />
Seçilmiş üyeler <strong>ve</strong> temsilciler<br />
(Genel kurul üyesi, Bakanlıklar’dan üyeler,<br />
Sigorta ,Sendika)<br />
İdare Kurulu Bürosu<br />
1 Başkan, 2 Yardımcı, Vs.<br />
AKTİVASYON<br />
ÖNERİLERİ<br />
Bölgesel Dernekler Mali İşler<br />
Ulusal Komisyonu<br />
Kuruluşlar arası ilişkiler, mali işler<br />
Dernekler, ANTADİR<br />
ANTADIR in Organizasyon Şeması
SONUÇ<br />
► PR, kronik akciğer hastalıklar<br />
klarında mutlaka yer<br />
alması gereken mültidisipliner<br />
bir tedavi<br />
yaklaşı<br />
şımıdır<br />
► Hastayı eğitmek, kas gücünüg<br />
arttırmak, rmak, psikolojik<br />
<strong>ve</strong>ya sosyal destek <strong>ve</strong>rmek yaşam am kalitesini<br />
arttırmay<br />
rmayı mümkün n kılark<br />
► PR sayesinde kronik akciğer hastalıklar<br />
klarının n maliyeti<br />
azalır<br />
► Kronik akciğer hastalarının n profesyonel kişiler iler ile<br />
evde düzenli d<br />
izlenmesi mortalite, morbidite <strong>ve</strong><br />
maliyet açısından a<br />
önemlidir.
Change language