Avrupa Yargı Sistemleri - Strateji Geliştirme Başkanlığı - Adalet ...

4. BÖLÜM MAHKEMELERİN YARARLANICILARI: HAKLAR VE KAMUOYUNUN
GÜVENİ
Yargı sistemine, vatandaşların yararına kamu hizmeti görme sorumluluğu tevdi edilmiştir. Dolayısıyla mahkeme
yararlanıcılarının hakları gözetilmelidir. Bu haklar, çeşitli yollarla korunup geliştirilebilir.
Bunun yollarından biri, vatandaşlara sadece ilgili yasal metinler, yüksek mahkemelerin içtihat hukuku, elektronik
formlar ve mahkemelerin İnternet siteleri hakkında değil aynı zamanda adli işlemlerin öngörülen süresi
ile birlikte suç mağdurları için özel yardım ve tazmin programları hakkında da bilgiler vermektir (Madde 4.2).
Mahkeme işlemleri başladığında başta mağdurlar, küçükler, azınlıklar, engelli şahıslar vb. belirli vatandaş
grupları için kolaylıklar sağlanabilir.
Suç mağdurlarının haklarının korunması ve kendilerine destek sağlanması konusunda savcılar da belirli bir
rol oynayabilir (Madde 4.3).
Ceza hukuku kapsamındaki işlerde, bir tazminat prosedürü ile suç mağdurunun ya da yakınlarının zararlarının
tazmin edilmesi öngörülebilir (Madde 4.4).
Mahkeme işlemlerinde sorunlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla mahkeme yararlanıcılarına bunları düzeltme
imkanları (sözgelimi temyiz ya da yeniden inceleme ve/veya bir tazminat prosedürü başlatma imkanı) sunulmalıdır
(Madde 4.5).
Ayrıca mahkemeler kendi yapıları içinde bir kalite kontrol sistemi uyguluyor olabilir. Bu sistem çerçevesinde,
mahkeme yararlanıcılarının mahkeme hizmetlerinden ne oranda memnun olduğunu araştıran anketler
yapılabilir (Madde 4.6).
Bu bölümde, yargı sisteminin mahkeme yararlanıcılarının haklarını korumak ve iyileştirmek üzere uygulamaya
koyduğu araç ve yöntemler ele alınmaktadır.
4.1 Mahkeme yararlanıcılarına bilgi verilmesine ilişkin hükümler
Genel bilgi
Adalete etkili erişim için bilgi esastır. İnternetin sürekli gelişen imkânları ile kanunlar, prosedürler, formlar,
belgeler ve mahkemeler hakkında resmi internet sitelerinden bilgi edinmek çok kolaydır.
Hemen hemen bütün ülke veya birimlerde (Sırbistan hariç) adalet bakanlığı, parlamento, resmi gazete vb.
nezdinde ulusal mevzuata ilişkin internet siteleri mevcuttur. Yüksek mahkemelerin içtihatlarına da yer verilen
bu gibi internet sitelerine (Yunanistan ve San Marino hariç bütün ülke ve birimlerde mevcuttur) uygulamacılar
sıklıkla başvurmaktadırlar.
Bireysel haklar ya da mahkemelerle ilgili pratik bilgiler veya doğrudan haklarını kullanmalarına imkân sağlayan
formları arayan yararlanıcılar, ilgili mahkemeler tarafından ya da mahkemeler adına adalet bakanlığı tarafından
açılan belirli internet sitelerini daha çok kullanmaktadırlar. Avrupa’da geliştirilmekte olan bu “uygulama”
internet siteleri Andora, Azerbaycan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, San Marino ve Sırbistan’da henüz bulunmamaktadır.
Bunlar, çoğunlukla doğrudan mahkemeye giderek bilgi almanın kolay olduğu küçük ülkelerdir.
Yasal metinler, yüksek mahkemelerin içtihat hukuku ya da toplumun geneli tarafından ücretsiz olarak erişilebilecek
diğer belgelerle ilgili mevcut resmi internet siteleri hakkında daha fazla bilgi için ekte yer alan ilgili
tabloya müracaat ediniz.
İşlemlerin sürelerine ilişkin bilgi
İnternet siteleri aracılığıyla mahkeme yararlanıcılarına haklar ve işlemlere dair genel bilgilerin yanısıra, bir
mahkeme işleminin öngörülen süresi ile ilgili bilgiler gibi işlemlere ilişkin öngörülebilirlik bilgilerinin verilmesi
de önemlidir. Bu tarz bilgiler, henüz Avrupa genelinde olmamakla birlikte, sadece yetki çevrelerinde etkili bir
dava yönetimi sistemi oluşturmuş olan ülkeler tarafından yararlanıcıların istifadesine sunulmaktadır.
Mahkemelerin ağır dava yükü, bilirkişi görüşüne başvurmayı gerektiren karmaşık hususlar ve tek bir davaya
hatırı sayılır mahkeme kaynaklarının sarf edilmesi gibi etkenler dikkate alındığında, dile getirilen bu ge-
77