105-110 Kawasaki - Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

DERLEME Hacettepe T›p Dergisi 2005; 36:105-110
Kawasaki hastal›¤›nda yenilikler
Hasan Tezer 1 , Gülten Seçmeer 2
1 Uzman Dr., Hacettepe
Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı, İnfeksiyon Ünitesi,
Ankara
2 Prof. Dr., Hacettepe
Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı, İnfeksiyon Ünitesi,
Ankara
Kawasaki hastalığı, çocuklarda akut eklem romatizması insidansının azalmasına
karşılık Amerika Birleşik Devletleri ve diğer gelişmiş ülkelerde edinilmiş
kalp hastalığı sebepleri arasında birinci sıraya yerleşmiştir [1]. Kawasaki hastalığı
kendini sınırlayan, sıklıkla infantları ve küçük çocukları etkileyen akut febril multisistem
vaskülitidir [2]. Hastalığın tanısı etyolojisinin tam olarak anlaşılamamasından
dolayı öykü ve kliniği ile konulmaktadır [3]. Tedavi edilmeyen vakaların
yaklaşık %20-25’inde koroner arter anormalliklerinin gelişebilmesi hastalığın önemini
göstermektedir [4]. Erken konulan tanı ve tedavi ile koroner arter anormalliği
riski önemli derecede azalmaktadır [5].
Tomisaku 1961 yılında Tokyo’da atipik ateş ve döküntü şikayetleri olan dört
yaşındaki ilk vakasını, takip eden altı yıl içerisinde de benzer 50 hastayı görmüş ve
hastalığın tanımını yapan ilk bildirisini orjinal olarak 1967 yılında Japonca, 1974
yılında da İngilizce olarak yayınlamıştır [2,6]. Kawasaki hastalığı nedeniyle ölenlerin
otopsilerinde koroner arter anevrizması komplikasyonunun gösterilmesiyle
1970 yılına kadar masum olarak bilinen hastalığın aslında masum olmadığı anlaşılmıştır
[7,8]. Kawasaki hastalığı Asya kökenlilerde özellikle de Japonlarda daha
sık olmak üzere tüm dünyada tanımlanmıştır [9].
Kawasaki hastalığında hastaların %85’i beş yaşından küçük çocuklardır. Altı aydan
küçük ve sekiz yaşın üstündeki çocuklarda daha az sıklıkta rastlanılmaktadır
ve bu çocuklarda koroner arter anevrizması gelişme riski daha fazla olmaktadır
[10,11]. Kawasaki hastalığı erkek çocuklarda daha sık görülmektedir (erkek/kız
oranı 1.5/1). Asya ve Asya kökenli-Amerikan popülasyonunda hastalığın daha sık
görülmesi genetik yatkınlığı düşündürmektedir. İndeks vakanın kardeşlerinde genel
popülasyona göre görülme sıklığı daha fazladır. Japonya’da kardeşlerin hastalığı
geçirme riski 10 kat fazladır [12]. Ancak Batı Avrupa ve Amerika’da bu tür kardeşler
ile ilgili istatistiksel veriler yoktur. Güney Amerika’da ve Japonya’da verilerin
güvenilirliği kesin olmamakla birlikte beş yaşın altındaki çocuklarda yıllık bildirilmiş
vaka sayısı sırasıyla 100,000’de 3 ve 100,000’de 134’tür [13]. Hawaii’de yaşayan
Amerikalı Japonlarda ise yıllık bildirilmiş vaka sayısı 100,000’de 135’tir. Bu
rakam Japonya’da yaşayan Japonlarla benzerlik göstermektedir. Zencilerde, İspanyol
ve Çinli çocuklarda yıllık insidans beyaz ırktaki çocuklardakinden daha fazla,
Japon ve Koreli çocuklardakinden daha azdır [14]. Türkiye’den Kanra ve
arkadaşlarının yaptığı çalışmada, altı yıl içinde dokuz vakaya rastlanılmıştır [15].
Günümüzde Kawasaki hastalığının etyolojisi halen belli olmayıp, araştırmalar
devam etmektedir. Bakteriyel, viral, riketsiyal organizmalar, anyonik deterjanlar
gibi allerjenler, ev tozu akarları ve bazı kimyasallar (ağır metaller gibi) potansiyel
sebep olarak gösterilse de araştırmalarda sayılan sebeplerden hiçbirisi kanıtlanamamıştır
[16]. Epidemik ve immünolojik verilerden sebebin infeksiyöz olduğu dü-
Cilt 36 • Say› 2 • 2005
105

Tezer ve Seçmeer
şünülmektedir. Çoğu jeografik bölgede (Japonya ve Kuzey
Amerika) kış ve ilkbahar aylarında mevsimsel olarak
pik yapması ve arada sırada keskin bir çıkışla beliren
iki-üç yıllık aralıklarla epidemilerin saptanması, sebebinin
infeksiyöz olduğunu düşündürmektedir. Ancak
araştırma için yapılan serolojik testler, bakteriyel ve viral
kültürlerde sorumlu ajan gösterilememiştir [17,18].
Etyolojide streptokoklar ve stafilokoklar tarafından üretilen
toksinlerin T-hücreleri uyararak sitokin salınmasına
neden olan süperantijen teorisi ileri sürülmüştür.
Kawasaki hastalığının akut döneminde, dolaşımdaki
aktive T-hücrelerinin bazı alt gruplarının özellikle Vβ2
+ T-hücrelerinin artması süperantijen aktivitesi ile
uyumlu bir bulgudur [19]. Mukozal yüzeyde kolonize
olan Staphylococcus aureus tarafından üretilen toksik şok
sendromu toksin-1 ile ilişkisi konusunda bir çalışma
bildirilmiş, ancak yapılan başka çalışmalarla desteklenememiştir
[20-23]. Bu nedenle süperantijen teorisini
destekleyecek deliller halen eksiktir. Gelecekte ajan tespiti
için nükleik asit belirlemedeki yeni moleküler teknikler
faydalı olabilecektir. Son yıllarda epidemiyolojik
verilere göre; genetik olarak yatkın olan kişilerde ortamdaki
infeksiyöz ajana maruz kaldıktan sonra hastalık
belirtilerinin ortaya çıkması nedeniyle genetik çalışmalara
ağırlık verilmiştir [24]. Üç aydan küçük çocuklarda
ve erişkinlerde nadiren görülmesi transplasental
koruyucu antikor geçişini ve koruyucu immünite gelişimini
düşündürmektedir [25]. Ayrıca, atopik veya allerjik
bünyeli çocuklarda 10 kat fazla görülmektedir.
Kawasaki hastalığının tanısı ateş, ekstremite periferindeki
değişiklikler, polimorf ekzantem, bilateral konjunktival
konjesyon, orofarenks mukozasındaki değişiklikler
ve servikal lenfadenopatiden oluşan altı ana kriterden
beşinin olması ile konulmaktadır (Tablo 1) [26,27].
Diğer klinik bulgular arasında diyare, aseptik menenjit,
artrit ve steril piyüri sayılabilir. Steril piyüri hastaların
3/4’ünde görülür. Hastalığın birinci haftasında
görülen artrit küçük interfalangeal eklemleri kapsayan
birden fazla eklemi tutma eğilimlidir (Tablo 2). İshal,
kusma, karın ağrısı gibi gastrointestinal bulgular hastalığın
erken döneminde yaklaşık %30 hastada görülebilmektedir.
Ayrıca, akut batın Kawasaki hastalığının bir
bulgusu olabilir. Ateşli, döküntülü, karın ağrısı ya da
hematemezi olan büyük çocuklarda ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
Kawasaki hastalığında genellikle bulguların tamamı,
akut dönemde ateşin yükselmesinden itibaren ilk
10 gün içinde görülmektedir. Hastalığın altı ana semptomundan
en fazla görüleni ateştir [28]. Kawasaki hastalığı
klinik olarak üç dönemde değerlendirilir:
1. Akut ateşli dönem: Ateş ve diğer akut hastalık belirtileri
ile karakterizedir, bir-iki hafta devam eder. Eritrosit
sedimentasyon hızı (ESH), lökosit ve trombosit sayısı,
C-reaktif protein (CRP) gibi nonspesifik akut faz
mediatörleri artar. Bu dönem önemlidir; ateş ortaya çıktıktan
sonraki (ateşin çıktığı gün birinci gün kabul edilir)
ilk 10 gün içinde uygulanan yüksek doz intravenöz
immünglobulin (IVIG) tedavisi ile koroner arter anormalliği
gelişme riski azalmaktadır [5].
2. Subakut dönem: Ateş ve diğer akut hastalık belirtileri
azalır, irritabilite, iştahsızlık ve konjesyon gibi bulgular
devam edebilir. Başlıca karakteristik bulgular perineal
bölgede deskuamasyon (özellikle görülmesi uyarıcıdır),
trombositoz, koroner arter anevrizmaların gelişmesi
ve buna bağlı ani ölüm riskinin artmasıdır. Bu dönem
genellikle dört hafta devam eder.
3. Nekahat dönemi: Klinik bulguların kaybolduğu ve
ESH’nin normale döndüğü dönemdir. Hastalığın başlangıcından
yaklaşık altı-sekiz hafta sonra başlar.
“Japanese Diagnostic Guidelines” toplam altı ana
semptomdan sadece dördüne ek olarak iki boyutlu eko-
Tablo 1. Kawasaki hastalığının tanı kriterleri
En az beş gün devam eden sebebi bulunamayan antipiretik ve
antibiyotiklere yanıt vermeyen ateş ve aşağıdaki kriterlerden en az
dördü;
• Belirgin eksüdasız bulber konjunktival hiperemi
• Ağız ve farenkste eritem, çilek görünümlü dil ve çiğ et görünümünde
kırmızı, çatlamış dudaklar (ragadlar)
• Morbiliform, makülopapüler ya da skarlatiniform olabilen ya da
eritema multiformeyi andırabilen, polimorf, yaygın, eritemli döküntü
• Ekstremite distallerinde, ellerde ve ayaklarda endürasyon ve el
ayalarıyla ayak tabanlarında eritem
• Tek taraflı, en az 1.5 cm çapında bir veya daha fazla servikal lenfadenopati
Tablo 2. Kawasaki hastalığında sık görülen diğer bulgular
• Piyüri ve üretrit
• Atralji ve artrit
• Aseptik menenjit
• Diyare
• Karın ağrısı
• Kardiyomiyopati
• Perikardiyal efüzyon
• Tıkanma sarılığı
• Safra kesesi hidropsu
• Akut mitral kapak yetmezliği
• Miyokard infarktüsü
106
H ACETTEPE T IP D ERG‹S‹

Kawasaki hastal›¤›nda yenilikler
kardiyografi (EKO) veya anjiyografi ile koroner arter değişikliklerinin
saptanmasının Kawasaki hastalığı tanısı
için yeterli olduğunu kabul etmektedir [26].
Genellikle bebek yaşta olan ve beş günden uzun süre
ateşli, ancak hastalık tanısı için gerekli ölçütlerin bulunmadığı
(en azından iki kriter olan) hastalarda, koroner
arter hastalığı saptanırsa, atipik Kawasaki hastalığı
(veya incomplet) tanısı konulabilir [26]. Ancak ateş ve
yukarıda sayılan özelliklerden en azından biri infeksiyöz
ve inflamatuvar hadiselerde de saptandığından atipik
Kawasaki hastalığı tanısını koymak zordur. Koroner
arter anevrizma gelişme riskinin tipik Kawasaki hastalığı
kadar yüksek olması nedeniyle bu hastalarda da erken
tanı ve tedavi önem taşımaktadır.
Kawasaki hastalığı özellikle koroner arterler gibi orta
boy arterleri etkileyen multisistemik vaskülit sendromudur.
Akut fazın erken döneminde, arter duvarına
nötrofil infiltrasyonu olmakta ve hızlıca bunun yerini
ağırlıklı olarak CD8+ T-lenfositleri olan lenfositler,
makrofajlar ve plazma hücreleri almaktadır [29]. IgA
salgılayan plazma hücreleri vasküler ve vasküler olmayan
dokularda inflamasyonda ön plandadır [30]. Vasküler
permeabilitedeki artışa aracılık eden vasküler endotelyal
hücre büyüme faktörü (VEGF) damardaki
ödemden sorumlu tutulmaktadır [31]. Hastalığın erken
döneminde bile arter duvarında ödem ve nekroz saptanmasına
rağmen fibrinoid nekroz gösterilememektedir.
İnflamatuvar infiltratın adventisyadan mediaya geçişi
ile transmural inflamasyon gerçekleşmektedir. Sonuç
olarak inflamasyon nedeniyle damar cidarı yapısal
bütünlüğünü kaybeder, anevrizmatik dilatasyon ve lümende
trombüs gelişir [32]. Hastalık başlangıcından
yaklaşık bir-üç ay sonra damarlarda daralma olur ve
anormal damarlardan azalmış akım ile geçen kan miyokard
iskemisine ve ani ölümlere neden olabilir. Hastalıkta
ayrıca endokardit, valvülit, miyokardit, perikardit,
perikardiyal efüzyon, iskemi, kalp yetmezliği ve ventriküler
anevrizmalar görülebilir [5,26,28]. Son zamanlarda
Kawasaki hastalığında akut dönemde serumda saptanan
metalloproteinazlardaki yükseklik nedeniyle, koroner
anevrizmalarındaki vasküler matriks yıkımına
MMP-9 gibi matriks metalloproteinlerinin rol oynayabileceği
ileri sürülmektedir [33].
Akut Kawasaki hastalığında sistemik immün aktivasyonu
gösteren tümör nekroz faktörü-alfa (TNF-α),
interlökin (IL)-1, IL-2, IL-6, IL-8, interferon (IFN)-γ, IL-4
ve IL-10 normalden yüksek bulunmaktadır [34,35]. Ancak
çalışmaların çoğunda kıyaslama yapılabilecek ateşli
hastalardan oluşan çalışma grubu olmadığı için sitokin
artışının önemi kesin belli değildir. Monosit ve
makrofajların aktivasyonunun hastalığın patogenezinde
önemli bir rol üstlendiği görülmektedir. Ölen hastaların
damar duvarlarında ve akut fazdaki hastaların cilt
biyopsilerinde bu hücrelere rastlanılmıştır [36-38]. Akut
Kawasaki hastalığında IgG düşüşü koroner hastalık şiddeti
ile korelasyon göstermektedir [4]. Hastalığın subakut
döneminde IgG, IgM, IgA ve IgE artışı da bildirilmiştir
[39]. Patogenez hakkında en yeni görüş Kawasaki
sendromlu hastalardaki IgA immün yanıtının rolüdür.
Oligoklonal IgA cevabına neden olan bir ajanın
respiratuar yolla vücuda girdiği görüşü öne sürülmektedir.
Bu hastalarda dokuları infiltre eden CD8+ T-hücreleri
ile birlikte IgA sekrete eden plazma hücrelerinin birlikteliği
fulminan viral respiratuar infeksiyon nedeniyle
ölen çocuklardaki bulgulara benzemektedir [30].
TEDAV‹
Kawasaki hastalığının tanımlanmasından sonraki
en önemli gelişme koroner arter anormalliklerinin gelişimini
önleyen yüksek doz aspirin ve IVIG kullanımıdır.
Tek başına aspirin tedavide uzun zamandan beri
kullanılmaktadır, ancak koroner arter anormalliklerinin
gelişimini azaltmadığı görülmüştür [40]. IVIG kullanımının
tedaviye girmesinden kısa bir süre sonra Japon
ve Amerikalı bilim adamları IVIG ve yüksek doz aspirini
birlikte kullananlarda hastalığın komplikasyonlarında
belirgin azalma olduğunu tespit etmişlerdir
[5,41]. Çalışmalar Kawasaki hastalığında temel tedavinin
IVIG olduğunu desteklemektedir. Bu çalışmalara
dayanarak Kawasaki hastalığının standart tedavisi 2
g/kg IVIG 10-12 saatlik infüzyon şeklinde ve 80-100
mg/kg/gün dört doza bölünmüş oral asetilsalisilik asit
şeklindedir (Şekil 1) [42]. Dört gün günde 400 mg/kg
IVIG ile 80-100 mg/kg/gün asetilsalisilik asit kombine
tedavisi ile tek doz 2 g/kg/gün IVIG yine aynı doz asetilsalisilik
asit kombine tedavisi ile yapılan mukayeseli
çalışmalarda tek doz 2 g/kg IVIG’ın daha üstün olduğu
gösterilmiştir [5]. Günümüzde İngiltere, Amerika, Avrupa,
Avustralya ve Asya’daki ülkelerin hepsinde 10-12
saat süren tek doz 2 g/kg IVIG tedavisi standart tedavi
olarak uygulanmaktadır. Araştırmalar erken dönemde
uygulanan tedavinin etkili olduğunu göstermektedir.
Retrospektif olarak yapılan bir çalışmada, hastalığın
başlangıcının beşinci gününde ya da öncesinde uygulanan
IVIG tedavisiyle hastalığın klinik semptomlarının
süresinde azalma ve koroner hastalık gelişiminin engellenmesinde
daha iyi sonuç alındığı gösterilmiştir [43].
Kawasaki sendromu düşünülen her çocuk, tanı 10. günden
sonra konulsa bile tedavi edilmelidir. Avrupa’dan
yapılan bir bildiride 10. günden sonra uygulanan tedavinin
de yarar sağladığı belirtilmiştir [44]. Kawasaki
hastalığında IVIG mekanizması halen belli değildir.
Bulgular endotelyal hücre blokajı ve adezyon molekülleri,
kemokinler ve sitokin sentezinin engellenmesi yönündedir.
IVIG uygulanan çocuklarda kızamık ve su çiçeği
gibi canlı aşılar en az 11 ay ertelenmelidir [42].
Cilt 36 • Say› 2 • 2005
107

Tezer ve Seçmeer
Kawasaki hastalığında tedavi
IVIG (2 g/kg tek doz 12 saat üzerinde infüzyon)
+
Asetilsalisilik asit (80-100 mg/kg/gün 4 dozda)
Ateş tekrarlamazsa
(hasta üç-yedi gündür ateşsiz)
Ateş devam ediyor (48-72 saat sonra)
ya da ateş tekrarlarsa
Asetilsalisilik asit
3-5 mg/kg/gün tek doz
IVIG (2 g/kg 12 saatlik infüzyon)
EKO normal ve akut inflamasyon
parametreleri normal düzeye
geldiyse (4-6 hafta sürer)
Ateş devam ediyor
Tedavi kesilir
Üçüncü IVIG dozu tekrarlanabilir
ya da
pulse metilprednizolon 30 mg/kg/gün (3 gün)
Şekil 1. Kawasaki hastalığında tedavi şeması.
Aspirin, Kawasaki hastalığı olan çocuklarda inflamasyonu
ve trombosit agregasyonunu inhibe etmek
amacıyla kullanılmaktadır. Koroner arter anevrizma gelişimini
önlemede hiçbir etkisi yoktur. Hastalığın akut
döneminde 80-100 mg/kg/gün dört doza bölünerek verilir.
Hasta üç-yedi gün ateşsiz kaldıktan sonra aspirin
dozu idame tedavisi olan günde 3-5 mg/kg tek doza düşülür
ve bu antiplatelet doza tüm antiinflamatuvar
markerler (sedimentasyon, CRP) normal düzeye inene
ve EKO’da anormallik saptanmayana kadar dört-altı
hafta devam edilir. Yüksek doz aspirin alanlarda kanda
salisilat düzeyi kontrolleri yapılmalıdır. Düşük doz aspirin
ve IVIG tedavisinin yüksek doz aspirin ve IVIG ile
karşılaştırıldığı bir çalışmada, ateşin düşük doz aspirin
ile daha dirençli ve tekrarlayıcı olduğu görülmüştür
[45]. Uzun süre aspirin tedavisine gereksinimi olan altı
ay ile 18 yaş arasındaki hastalara, Reye sendromu gelişme
riskine karşı her yıl influenza aşısı yapılmalıdır.
Kawasaki hastalığı tanısı alanların %10-15’i, yüksek
doz asetilsalisilik asit ve IVIG tedavisi uygulansa da dirençli
ve tekrarlayan ateş ile gelebilir. Bu durumda birinci
IVIG dozunun tamamlanmasından 48-72 saat
sonra tekrar 2 g/kg IVIG tedavisi uygulanmalıdır ve
yaklaşık %66’sı bu uygulamaya cevap verir [46]. Birinci
doz IVIG tedavisine cevap vermeyen çocuklarda koroner
arter anevrizması gelişme riskinin daha yüksek olduğu
gösterilmiştir [47]. Eğer ateş devam ederse pulse
metilprednizolon (30 mg/kg, üç gün), siklosporin, plazmaferez
ve TNF-α’ya karşı monoklonal antikorlar gibi
başka tedavi yaklaşımları halen deneme aşamasındadır.
Tekrarlanan IVIG tedavisine rağmen koroner arter
anevrizması, miyokardit, perikardit ve kapak yetmezliği
olan üç yaşındaki erkek hastaya uygulanan pulse kortikosteroid
ve siklosporin A ile hastalığın seyrinde hafifleme
görülmüştür [48]. Kawasaki hastalığının tedavisinde
kortikosteroidlerin kullanımı en sık tartışılan konuların
başında gelmektedir. Kato ve arkadaşları 17
hastayı içeren çalışmalarında, tek başına steroid kullanımının
%65 oranında koroner arter anevrizması gelişimiyle
sonuçlandığını göstermişlerdir. Buna istinaden
tek başına steroid kullanımı önerilmemiştir [49]. Ancak
yapılan başka çalışmalarda Kawasaki hastalığında steroid
ve IVIG kullanımıyla ateş süresinin daha kısaldığı ve
CRP düzeyinin hızlı bir şekilde normal düzeylere indiği
belirtilmiştir [50]. Steroid tedavisi sitokinleri azaltarak
semptomları azaltmaktadır. Bazı araştırmacılar tarafından
kortikosteroidler IVIG’a dirençli Kawasaki hastalığında
önerilse de bunu destekleyen kontrollü çalışma-
108
H ACETTEPE T IP D ERG‹S‹

Kawasaki hastal›¤›nda yenilikler
lar sınırlı sayıdadır [51]. Anti-TNF-α ve steroid tedavisine
ait çok merkezli karşılaştırmalı çalışmalar devam etmektedir.
Tedavi edilmeyen Kawasaki hastalarının %20-25’inde
koroner arter anevrizması gelişebilir [4]. Hastalığın
akut ve subakut döneminde koroner arter anevrizması
gelişiminin takibi için EKO sensitif ve güvenilir bir yoldur.
Akut dönemde anevrizma gelişen %20 hastada miyokard
iskemisine neden olan koroner arter stenozu gelişebilir.
Koroner arter anevrizmalarının büyüklüğü
prognoza etki eden en önemli faktördür. Küçük anevrizmaların
çoğunda bir yıl içinde regresyon görülürken,
8 mm veya daha geniş koroner arter anevrizmalarında
obstrüksiyon riski daha yüksektir. Günümüzde yapılan
çalışmaların çoğu koroner arter anormalliği gelişimine
zemin hazırlayan sebepleri bulmaya yöneliktir [52,53].
Bu çalışmaların ışığında IVIG tedavisine rağmen dirençli
ateş, düşük hemoglobin düzeyi, düşük albumin
düzeyi, yüksek beyaz küre değerleri, yüksek CRP düzeyi,
erkek cinsiyet ve bir yaşın altında olmak koroner arter
anevrizma gelişimi için risk faktörü olarak kabul
edilmiştir.
Koroner arter anevrizması gelişen hastalarda tedavinin
amacı trombozu ve stenoza neden olan miyointimal
proliferasyon gelişimini önlemektir. Yapılmış prospektif
ya da kontrollü veriler olmadığından, çocuklarda
uygulanan tedavide erişkin koroner arter hastalarındaki
tecrübe ve retrospektif vaka serileri rehber olarak
alınmaktadır. Küçük ya da orta büyüklükteki anevrizmalarda
(< 8 mm) düşük doz aspirin (3-5 mg/kg/gün
tek doz) ve yıllık kardiyak inceleme önerilmektedir. Daha
şiddetli koroner arter anormalliği olan hastalarda
asetilsalisilik asit ile beraber dipiridamol (4 mg/kg/gün)
ya da daha yeni ve etkili olan klopidogrel gibi başka antitrombosit
ajanlar kullanılmaktadır. Büyük anevrizması
(> 8 mm) ya da multipl anevrizması olan hastalara
genellikle antitrombosit (asetilsalisilik asit ve/veya klopidogrel)
ve warfarin ile kombine tedavi uygulanmaktadır.
Bu hastalarda da altı ayda bir kardiyak inceleme
yapılmalıdır.
Ağır kardiyak sekellere neden olan ve fatal seyredebilen
bu hastalığın etyopatogenezinin aydınlanması,
daha spesifik tanı yöntemlerinin ve uygun tedavinin
yapılabilmesi için araştırmalara gereksinim vardır.
Kaynaklar
1. Taubert KA, Rowley AH, Shulman ST. Nationwide survey of
Kawasaki disease and acute rheumatic fever. J Pediatr 1991;
119:279-82.
2. Kawasaki T. Acute febril mucocutaneous syndrome with
lymhoid involvement with specific desquamation of the
fingers and toes in children (in Japanese). Jpn J Allergy
1967; 16:178-222.
3. Council on cardiovasculer disease in the young, committee
on rheumatic fever, endocarditis and Kawasaki disease.
American Heart Association. Diagnostic guidelines for Kawasaki
disease. Circulation 2001; 103:335-6.
4. Dajani AS, Taubert KA, Gerber MA, Shulman ST, Ferrieri P,
Freed M. Diagnosis and therapy of Kawasaki disease in
children. Circulation 1993; 87:1776-80.
5. Newburger JW, Takahashi M, Beiser AS, et al. A single intravenous
infusion of gamma globulin as compared with four
infusions in the treatment of acute Kawasaki syndrome. N
Engl J Med 1991; 324:1633-9.
6. Kawasaki T, Kosaki F, Okawa S, et al. A new infantil acute
febrile mucocutaneous syndrome (MCLS) prevailing in Japan.
Pediatrics 1974; 54:271-6.
7. Shibuya N, Shibuya K, Kato H, Yangisawa M. Kawasaki disease
before Kawasaki at Tokyo University Hospital. Pediatrics
2002; 110:17.
8. Kosaki F, Kawasaki T, Okawa S, et al. Clinicopathological
conference on 10 fatal cases with acute febril mucocutaneous
lymph node syndrome. Shonika Rinsho Jpn J Pediatr
1971; 24:2545-59.
9. Taubert KA. Epidemiology of Kawasaki disease in the United
States and worlwide. Prog Pediatr Cardiol 1997; 6:181-5.
10. Rosenfeld EA, Corydon K, Shulman ST. Kawasaki disease in
infants under one year of age. J Pediatr 1995; 126:4.
11. Stockheim JA, Innocentini N, Shulman ST. Kawasaki disease
in older children and adolescents. J Pediatr 2000; 137:250-2.
12. Hirata S, Nakamura Y, Yanagawa H. Incidence rate of recurrent
Kawasaki disease and related risk factors: from the results
of nationwide surveys of Kawasaki disease in Japan.
Acta Pediatr 2001; 90:40-4.
13. Newburger JW, Taubert KA, Shulman ST, et al. Summary
and abstracs of the 7 th International Kawasaki Disease
Symposium. Pediatr Res 2003; 53:153-87.
14. Melish ME, Hotez P. Kawasaki syndrome. In: Katz SL, Gershon
AA, Hotez PJ (eds). Krugman’s infectious diseases of
children. 10 th ed. St Louis: Mosby, 1998; 236-46.
15. Kanra G, Cengiz AB, Kara A, Seçmeer G, Ceyhan M. Kawasaki
hastalığı: dokuz vakanın takdimi. Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Dergisi 1999; 42:469-78.
16. Lloyd AJ, Walker C, Wilkinson M. Kawasaki disease: is it caused
by an infectious agent? Br J Biomed Sci 2001; 58:112-28.
17. Bell DM, Brink EW, Nitzkin JL, et al. Kawasaki syndrome:
description of two outbreaks in the United States. N Engl J
Med 1981; 304:1568-75.
18. Dean AG, Melish ME, Hicks R. An epidemic of Kawasaki
syndrome in Hawaii. J Pediatr 1982; 100:552-7.
19. Jaso J, Montana E, Donald JF, Seldman M, Inge KL, Campbell
R. Kawasaki disease and T-cell antigen receptor. Hum
Immunol 1998; 59:29.
20. Leung DYM, Meissner HC, Fulton DR, Murray DL, Kotzin
BL, Schlievert PM. Toxic shock syndrome toxin-secreting
Staphylococcus aureus in Kawasaki syndrome. Lancet 1993;
342:1385-8.
21. Leung DY, Meissner HC, Shulman ST, et al. Prevalence of
superantigen-secreting bacteria in patients with Kawasaki
disease. J Pediatr 2002; 140:742-6.
22. Melish ME, Parsonett J, Marchette N. Kawasaki syndrome
(KS) is not caused by toxic shock syndrome toxin-1 (TSST-
1) + staphylococci. Pediatr Res 1994; 35:187A.
Cilt 36 • Say› 2 • 2005
109

Tezer ve Seçmeer
23. Terai M, Miwa K, Williams T, et al. The absence of evidence
of staphylococcal toxin involvement in the pathogenesis
of Kawasaki disease. J Infect Dis 1995; 172:558-61.
24. Uehara R, Yahsiro M, Nakamura H, Yanagawa H. Kawasaki
disease in parents and children. Acta Pediatr 2003; 92:694-7.
25. Burns JC, Glode PG. Kawasaki syndrome. Lancet 2004;
364:533-44.
26. Kawasaki T. Kawasaki disease. Acta Pediatr 1995; 84:713-5.
27. American Heart Association Committee on Rheumatic Fever,
Endocarditis and Kawasaki Disease. Diagnostic guidelines
for Kawasaki disease. Am J Dis Child 1990; 144:1218.
28. Tizard EJ, Suziki A, Levin M, Dillon MJ. Clinical aspects of 100
patients with Kawasaki disease. Arc Dis Child 1991; 66:185-8.
29. Brown TJ, Crawford SE, Cornwall M, Garcia F, Shulman ST,
Rowley AH. CD8+ T cells and macrophages infiltrate coronary
artery aneurysms in acute Kawasaki disease. J Infect
Dis 2001; 184:940-3.
30. Rowley AH, Shulman ST, Mask CA, et al. IgA plasma cell infiltration
of proximal respiratory tract, pancreas, kidney,
and coronary artery in acute Kawasaki disease. J Infect Dis
2000; 182:1183-91.
31. Terai M, Yasukawa K, Narumoto S, et al. Vasculer endothelial
growth factor in Kawasaki disease. Am J Cardiol 1999;
83:337-9.
32. Amano S, Hazama F, Hamashima Y. Pathology of Kawasaki
disease. I. pathology and morphogenesis of the vascular
changes. Jpn Circ J 1979; 43:633-43.
33. Gavin PJ, Crawford SE, Shulman ST, Garcia FL, Rowley AH.
Systemic arterial expression of matrix metalloproteinases 2
and 9 in acute Kawasaki disease. Arterioscler Thromb Vasc
Biol 2003; 23:576-81.
34. Lin CY, Lin CC, Hwang B, Chiang B. Serial changes of serum
interleukin-6, interleukin-8, and tumor necrosis factor
alpha among patients with Kawasaki disease. J Pediatr
1992; 121:924-6.
35. Furukowa S, Matsubara T, Jujoy K, et al. Peripheral blood
monocyte/macrophage and serum tumor necrosis factor in
Kawasaki disease. Clin Immunol Immunpathol 1988;
48:247-51.
36. Katayama K, Matsubara T, Fujiwara M, Koga M, Furukawa
S. CD14+/CD16+ monocyte subpopulation in Kawasaki disease.
Clin Exp Immunol 2000; 121:566-70.
37. Koga M, Ishihara T, Takahashi M, Umezawa Y, Furukawa S.
Activation of peripheral blood monocytes and macrophages
in Kawasaki disease: ultrastructural and immunocytochemical
investigation. Pathol Int 1998; 48:512-7.
38. Sugawara T, Hattori S, Hirose S, Furukawa S, Yabuta K, Shirai
T. Immunopathology of the skin lesions of Kawasaki disease.
In: Shulman ST (ed). Kawasaki disease. New York:
Alan R Liss, 1987; 185-92.
39. Kusakawa S, Heiner DC. Elevated levels of immunoglobulin
E in the acute febrile mucocutaneous lymph node syndrome.
Pediatr Res 1976; 10:108-11.
40. Koren G, Lavi S, Rose V, Rowe R. Kawasaki disease: review
of risk factors for coronary aneurysms. J Pediatr 1986;
108:388-92.
41. Furusho K, Kamiya T, Nakano H, Kiyosawa N, Shinomiya K,
Hayashidera T. High-dose intravenous gamma globulin for
Kawasaki disease. Lancet 1984; 2:1055-8.
42. Kawasaki disease. In: Village EG (ed). Red book 2003: report
of the committee on infectious diseases. 26 th ed. II: American
Academy of Pediatrics, 2003; 392-5.
43. Tse SML, Silverman ED, Mc Crindle BW, Yeung RSM. Early
treatment with intravenous immunoglobulin in patients
with Kawasaki disease. J Pediatr 2002; 140:450-5.
44. Marasini M, Ponglione G, Gazzollo D, Campelli A, Ribaldone
D, Caponnetto S. Late intravenous gamma globulin treatment
in infants and children with Kawasaki disease and
coronary artery abnormalities. Am J Cardiol 1991; 68:796-7.
45. Melish ME, Takahashi M, Shulman ST, et al. Comparison of
low dose aspirin vs. high dose aspirin as an adjunct to intravenous
gamma globulin in the treatment of Kawasaki
syndrome. Pediatr Res 1992; 31:170A.
46. Shulman ST. Kawasaki disease. In: Feigin RD, Cherry JD,
Demmler GJ, Kaplan SL (eds). Textbook of pediatric infectious
diseases. 5 th ed. Philadelphia: Saunders, 2003; 1055-74.
47. Newburger JW. Kawasaki disease: who is at risk? J Pediatr
2000; 137:149-52.
48. Raman V, Kim J, Sharkey A, Chatila T. Response of refractory
Kawasaki disease to pulse steroid and cylosporin a therapy.
Pediatr Infect Dis J 2001; 20:635-7.
49. Kato H, Koike S, Yokoyama T. Kawasaki disease: effect of
treatment on coronary arter involvement. Pediatrics 1979;
63:175-9.
50. Okada Y, Shinohara M, Kobayashi T, et al; Gunma Kawasaki
Disease Study Group. Effect of corticosteroids in addition
to intravenous gamma globulin therapy on serum cytokine
levels in the acute phase of Kawasaki disease in children.
J Pediatr 2003; 143:363-7.
51. Hung JJ, Chiu CH. Pulse methylprednisolone therapy in
the treatment of immune globulin-resistant Kawasaki disease:
case report and review of the literature. Ann Trop Paediatr
2004; 24:89-93.
52. Koren G, Lavi S, Rose V, Rowe R. Kawasaki disease: review
of risk factors for coronary aneurysms. J Pediatr 1986; 108:
388-92.
53. Mori M, Imagawa T, Yasui K, Kanaya A, Yokota S. Predictors
of coronary artery lesions after intravenous gamma globulin
treatment in Kawasaki disease. J Pediatr 2000; 137:177-80.
110
H ACETTEPE T IP D ERG‹S‹