30 GÜNDE KÜBA

OBJEKTİF
Dişhekimi Cem Canbay
canbaycc@hotmail.com
DOĞUDAN BATIYA
30 GÜNDE KÜBA
Her türlü koşulda gülümseyen ve yaşamın keyfini
çıkarmaya çalışan, müzik ve dansla ruhlarını yıkayan
insanlar bu dirençleriyle daha güzel günlere ulaşıp
dünyaya daha fazla gülümseyeceklerdir.
108 dergi ocak/şubat 2011

Yaşamımıza belli bir mesafeden bakmak,
kendimizle ilgili şeyleri daha iyi görebilmek
ve hayatımızda nelerin gerçekten
önemli olduğunu bir kez daha fark etmek,
hatırlamak… Yollara düşmemizin
bir sebebi de bu olsa gerek…
İçinde yer aldığımız düzenden daha farklı,
daha insancıl ve daha eşitlikçi bir yönetim
şekline sahip olduğunu düşündüğüm
ve ayrıca doğası, melez kültürü, müziği
ve dansları nedeniyle yakından tanımak
istediğim Küba’ya yaptığım daha önceki
birkaç yolculukta, Havana ve Trinidad’da
bulunup ülke ve insanların yaşamlarıyla
(birtakım düş kırıklıklarıyla birlikte olsa da)
ilgili bir fikre sahip olmuştum.
2009’da gerçekleştirdiğim Küba fotoğraf
projeme ise Havana’ya indikten hemen
sonra 16 saatlik bir otobüs yolculuğuyla,
doğuya, başkent Santiago de Cuba’ya
giderek başladım.
Küba devriminin doğum yeri olan, Salsa
müziğinin öncüsü Son’un beşiği niteliğini
taşıyan ve kökleri nedeniyle de
en fazla Karayip kültürünün yaşatıldığı
Santiago de Cuba’dan, kiliselerle dolu,
ülkenin üçüncü büyük şehri ve en büyük
sığır eti üreticisi olan Camaguey’e, sonrasında
da, 1988’de Unesco tarafından
“Dünya Mirası Koruma Alanı” ilan edilmiş,
göz kamaştırıcı kolonyal evleriyle dikkat
çeken Trinidad’a geçtim. Daha sonra,
1800’lerde adaya gelen Fransız göçmenlerin
etkisini zarif mimari yapılarında görebileceğiniz,
şeker üreticisi, huzurlu şehir
Cienfuegos’u, Ché Guevara’nın mozo-
OBJEKTİF
30 günlük bu
yolculuk sırasında
bazen
kendimi zaman
içinde donmuş
gibi hissettim,
bazen karşılaştığım
yaşam
koşulları nedeniyle
hüzünlendim.
dergi ocak/şubat 2011 109

OBJEKTİF
110 dergi ocak/şubat 2011

lesinin bulunduğu Santa Clara’yı, renkli
kolonyal mimarisiyle ünlü Remedios’u,
tütün tarlaları ve tütün üreticileriyle bilinen
Viñales’i de geride bırakarak adanın “kalbi
ve ruhu” Havana’ya vardım.
Kübalı ailelerin evlerinde (casa particular)
pansiyoner olarak kalarak ve otobüsle
seyahat ederek gerçekleştirdiğim 30
günlük bu yolculuk sırasında bazen kendimi
zaman içinde donmuş gibi hissettim,
bazen karşılaştığım yaşam koşulları
nedeniyle hüzünlendim, bazen de insanların
hayatta kalmak için savaştıklarını ve
her gün ekstra bir para bulmak için yaratıcılıklarını
konuşturduklarını gördüğümde
onlara bütün kalbimle saygı duydum; bu
dost insanların enerjisi beni de sardı ve
yaşama daha fazla umutla bağlanmamı
sağladı.
Küba denince akla bir yandan puro, rom
ve antika arabalar gelse de, Fidel Castro,
Ché Guevara ve Küba Devrimi her
zaman ön plana çıkar. Fidel ve Ché’nin
isimlerinin hafızalara kazındığı devrim
mücadelesinin tarihi aslında daha eskilere
gidiyor.
Latin Amerika topraklarının bir bölümünde
olduğu gibi, Küba’da da özgürlük
hareketinin kıvılcımını yakan kişi olması
nedeniyle, şair, vatansever ve devrimci
José Marti’nin bu coğrafyada özel bir yeri
vardır.
José Marti 1895 nisanında kumandan
Antonio Maceo ve kumandan Máximo
Gómez’le birlikte Küba’nın bağımsızlık
savaşını gerçekleştirirken beyaz atının
üstünde vurularak öldürülmüştür.
Fidel’in “bağımsız Küba” ve Ché’nin
“Latin Amerika Birliği” ile ilgili fikirlerinde
José Marti’den ciddi biçimde etkilenmiş
olduklarını söylersek yanılmayız.
Küba Devrimi denince, 1955’te örgütlenen
yeraltı direnişinin sembolü “26 Temmuz
Hareketi”ni (M-26-7) ve doğuda,
Sierra Nevada Dağlarında Fidel Castro,
Raul Castro, Che Guevara, Camilo Cienfuegos
ve Juan Almeida’nın başını
çektiği, Celia Sánchez ve Frank Pais’in
destek verdiği, devrime giden yoldaki
silahlı mücadelenin başlangıcını mutlaka
anmak gerekir.
1959’da gerçekleştirilen devrim sonrası
Ché Guevara bir süre Fidel Castro ile bir-
Bu dost insanların
enerjisi
beni de sardı
ve yaşama
daha fazla
umutla bağlanmamı
sağladı.
dergi ocak/şubat 2011 111

alanda atılımlar gerçekleştirmiş ve adada
daha adaletli ve paylaşımcı yaşamlar
sağlamıştır hiç şüphesiz. Bugüne gelindiğinde,
(yıllardır süren ABD ambargosu
ve sonuçları düşünüldüğünde) Küba,
adadaki yaşam şartlarını iyileştirmek anlamında,
artık reformlara ihtiyaç duyar
konumda.
İspanyolca bilen biri olarak halkın arasına
karışıp onlarla birlikte yaşarsanız, tek
televizyon, tek gazete ve yasakların eşlik
ettiği yaşamlar görürsünüz. Az üretim,
çok bürokrasi, seyahat kısıtlamaları, dağılmış
aileler, iş alanlarının turizme bağlı iş
kollarının dışında sınırlı olması, gençlerin
geleceğe kötümser bakması, teknolojinin
çağın çok gerisinde olması ve bireysel
atılımların ve rekabetin mümkün olmaması
bugün devrimin yarattığı birçok
olumlu gelişmeye gölge düşürmekte.
Fidel’in “bağımsız
Küba” ve
Ché’nin “Latin
Amerika Birliği”
ile ilgili
fikirlerinde José
Marti’den ciddi
biçimde etkilenmiş
olduklarını
söylersek yanılmayız.
likte Küba yönetiminde yer aldıktan sonra
“Latin Amerika Birliği” idealini gerçekleştirmek
üzere yoluna Bolivya’da devam
etmiş, ama gerekli halk desteğini alamadığı
için ve ABD’nin Latin Amerika’daki
ülkelerin özgürleşmesi konusundaki kaygıları
ve Bolivya ordusuyla beraber aldığı
sıkı askeri önlemler sonucu Bolivya’da
hayatını yitirmiş, ama süreç içinde tüm
dünyada devrimin ve özgürlüğün simgesi
olarak efsaneleşmiştir.
Ağırlıklı olarak Fidel Castro’nun yön verdiği
Sosyalist Küba politikaları ise, birçok
Bütün bunlara rağmen Küba sokaklarını
arşınladığınızda, bu ülkenin tarihinden
gelen ve karakteristik gücü olmuş direnci
gözlemlersiniz. Her türlü koşulda gülümseyen
ve yaşamın keyfini çıkarmaya
çalışan, müzik ve dansla ruhlarını yıkayan
insanlar bu dirençleriyle daha güzel günlere
ulaşıp dünyaya daha fazla gülümseyeceklerdir
diye düşünüyorum. Zaten
ben de Küba’yı fotoğraflarken tercihimi
bu yönde kullandım...
Meslektaşımızın Küba fotoğraflarının tümünü
ve diğer projelerini www.canbayimages.com
adresinden izleyebilirsiniz. n
112 dergi ocak/şubat 2011