2009 faaliyet raporu (tam pdf döküman) - TüpraÅ
2009 faaliyet raporu (tam pdf döküman) - TüpraÅ
2009 faaliyet raporu (tam pdf döküman) - TüpraÅ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Global ekonomide yaşanan<br />
gelişmeler:<br />
2008 yılı son çeyreğinde başlayarak<br />
<strong>2009</strong> yılında tüm ülkelere yayılan<br />
küresel ekonomik kriz, tüm ülkelerin<br />
kapsamlı önlem paketlerini yürürlüğe<br />
sokmalarına neden olmuş, resesyona<br />
karşı adeta küresel bir savaş verilmiştir.<br />
Krizin ilk ortaya çıktığı ülke olan ABD’den<br />
başlayarak Avrupa Birliği ve Asya’da<br />
büyük ekonomilerin eş zamanlı olarak<br />
aldığı acil tedbirler ve dev kurtarma<br />
paketleri birbiri ardına yılın ilk çeyreğinde<br />
yürürlüğe girmiştir. <strong>2009</strong> yılında<br />
uygulanan para politikaları ve alınan tedbir<br />
paketlerinin parasal tutarı, 57 trilyon<br />
ABD doları düzeyindeki dünya ekonomik<br />
büyüklüğünün %25’ine ulaşmıştır. Alınan<br />
önlemler resesyonu yılın ikinci çeyreğinden<br />
itibaren birçok ülkede önlerken, üçüncü<br />
çeyrekte krizde en kötünün geride<br />
kaldığına yönelik makro göstergeler, global<br />
ekonominin toparlanmasına yardımcı<br />
olmuştur.<br />
Dünyanın önde gelen merkez bankalarının<br />
faiz indirimi uygulamaları, FED’in<br />
ekonomiye nakit sağlanması için devlet<br />
tahvili alması ve mortgage kredileri ile<br />
ilgili menkul kıymet alım büyüklüğünü<br />
rekor düzeye çıkarması, ABD’de bankaların<br />
stres testini geçmesi, G-20 ülkelerinin,<br />
zor durumda bulunan ülkelere yardım için<br />
500 milyar doları IMF’e olmak üzere dünya<br />
finans sistemine toplam 1 trilyon ABD<br />
doları katkı sağlaması gibi önlemler, Mayıs<br />
ayı ile birlikte dünya ekonomisinde çöküşü<br />
sona erdirmiş ve ekonomik göstergelerin<br />
yavaşa olsa dipten dönmesinde etkili<br />
olmuştur. Böylece yılın 2. ve 3. çeyreğinde<br />
ABD, Japonya, Rusya, Almanya, Fransa,<br />
Kanada ve Brezilya gibi birçok ülke pozitif<br />
büyümeye geçmiştir. Dünyanın önde gelen<br />
Merkez Bankaları nın küresel kriz için<br />
alınan likidite ve destek önlemlerini yılın<br />
son çeyreğinden başlayarak azaltmaları,<br />
gevşek para politikasını sonlandırmak<br />
için verdikleri faiz arttırım sinyalinin<br />
zamanlaması, 2010 yılında küresel<br />
ekonominin seyrinde temel belirleyici<br />
faktör olacaktır.<br />
Küresel krizin ülke ekonomisine<br />
yansımaları:<br />
Ülke ekonomisinin <strong>2009</strong> yılı boyunca<br />
krizde izlediği seyir, yurtdışı ile büyük<br />
paralellik arzetmiştir. Krizin başlarında<br />
<strong>2009</strong> ilk çeyrek dönemde ekonomik<br />
daralmanın boyutunda hızlanma olmuş,<br />
döviz kurlarında artış yaşanmış ve işsizlik<br />
oranı zirveye çıkmıştır. Türk bankacılık<br />
sisteminin yüksek sermaye yeterlilik<br />
rasyolarıyla krizden korunmasına karşın<br />
reel sektör, iç tüketim ve ihracattaki hızlı<br />
daralmayla büyük oranda iş kayıpları<br />
yaşamıştır. Dış dünyaya <strong>tam</strong>amen entegre<br />
hareket eden Türkiye ekonomisinde ikinci<br />
çeyrekten itibaren dipten dönüş başlamış<br />
ve Merkez Bankasının faiz indirim<br />
politikası ve uygulanan teşvik paketlerinin<br />
yanı sıra, beyaz eşya ve otomotiv başta<br />
olmak üzere tüketime yönelik sektörlerde<br />
uygulanan vergi indirimleri reel ekonomide<br />
etkisini göstermiştir. Toparlanmanın<br />
zamanlaması ve ivmesi ülkeden ülkeye<br />
değişse de, döviz kurlarının bahar<br />
aylarında yakaladığı istikrarı yıl sonuna<br />
kadar sürdürmesi ve süregelen düşük faiz<br />
or<strong>tam</strong>ı, ülke ekonomisindeki daralmanın<br />
yılın ikinci yarısında yavaşlaması ile hem<br />
işsizlik oranları hem de resesyonun şiddeti<br />
oransal boyutta düşüşe geçmiştir.<br />
Ancak 2010 yılında reel sektörün<br />
eski gücüne kavuşması ve kârlılığının<br />
yükselmesi zaman alacağından zayıflayan<br />
vergi gelirleri, <strong>2009</strong> yılında krizden çıkış için<br />
uygulanan teşviklerin kamu bütçesinde<br />
oluşturduğu dengesizlikle nisbeten yüksek<br />
kamu açıkları, reel sektörün yatırıma<br />
yeterli kaynak ayıramaması nedeniyle<br />
ülkemizin işsizlik oranının azaltılmasının<br />
zaman alacak olması gibi sorunlar,<br />
ülke ekonomisinde 2010’da beklenen<br />
toparlanmanın yanında aşılması gereken<br />
temel problemlerdir.<br />
Ham petrol fiyatları:<br />
Petrol fiyat seyrinde küresel kriz ile<br />
birlikte <strong>2009</strong> yılında petrol üreticilerinin<br />
kararlarının etkin olduğu ve petrol arz<br />
ve stok seviyesinin önem kazandığı<br />
görülmüştür. İlk çeyrekte 40-50 dolar<br />
aralığında seyreden petrol fiyatları,<br />
ABD’nin yıl boyunca izlediği düşük<br />
faiz politikasıyla dolar kurunun zayıf<br />
seyretmesi, OPEC tarafından 2008 yılı<br />
son çeyreğinde alınan 4,2 milyon varillik<br />
üretim kesinti kararının <strong>2009</strong> yılı boyunca<br />
tavizsiz uygulanması, düşük fiyatlardan<br />
yüzer stokların arttırılma çabası ve ikinci<br />
çeyrekten başlayarak dünya ekonomisinde<br />
görülen iyileşme belirtileri doğrultusunda<br />
yıl boyunca yükselen bir trend izlemiştir.<br />
Küresel kriz önlemlerinin yıl sonuna doğru<br />
kademeli olarak azaltılmaya başlaması<br />
ve kolay eritilemeyeceği görülen yüksek<br />
miktardaki fiziki ve yüzer stokların<br />
etkisiyle petrol fiyatlarındaki artış ivmesi<br />
yıl sonuna doğru yavaşlamıştır.<br />
Dünya rafinaj sektöründe<br />
gelişmeler:<br />
Rafinaj sektöründe asya ülkeleri başta<br />
olmak üzere <strong>2009</strong> yılında devreye alınan<br />
yeni rafineriler, ABD bölgesindeki zayıf<br />
tüketim ile birleşince bölgesel ürün<br />
ticaretinde orta distilatta dengesizliklerin<br />
doğmasına yol açmıştır. Global<br />
resesyon or<strong>tam</strong>ında, iç talebin zayıf<br />
olduğu ülkelerde hızlı değişen ticaret<br />
dengeleri ihracatçı konumda ve düşük<br />
kompleksiteye sahip olan rafinerileri,<br />
üretimlerini azaltmak hatta üretimden<br />
<strong>tam</strong>amen çekilmek zorunda bırakmıştır.<br />
Verimli olmayan ve ihraç pazarı kaybıyla<br />
karlarında düşüş yaşayan özellikle gelişmiş<br />
ülkelerdeki rafinerilerde <strong>2009</strong> yılında kesin<br />
veya geçici kapanmalar yaşanmıştır.<br />
29
Change language