Tam PDF Faaliyet Raporu - Faaliyet Raporu 2010 - Tüpraş
22.11.2014 • Views
Share Embed Flag

Tam PDF Faaliyet Raporu - Faaliyet Raporu 2010 - Tüpraş

Tam PDF Faaliyet Raporu - Faaliyet Raporu 2010 - Tüpraş

Tam PDF Faaliyet Raporu - Faaliyet Raporu 2010 - Tüpraş

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
tupras.com.tr

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

<strong>2010</strong> <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong><br />

<strong>2010</strong> <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong><br />

Bu raporun üretiminde geri dönüştürülmüş kağıt kullanılmıştır.

İÇİNDEKİLER<br />

Kısaca Tüpraş<br />

10 Bir Bakışta Tüpraş<br />

14 Tüpraş EVRİMİ<br />

16 <strong>2010</strong>: Üretimde Verimliliğin Arttığı Bir Yıl<br />

Yönetim’den Mesajlar<br />

20 Yönetim Kurulu Başkanı’nın Mesajı<br />

22 Yönetim Kurulu<br />

26 Genel Müdür’ün Mesajı<br />

30 Üst Yönetim<br />

Tüpraş’ta <strong>2010</strong> Yılı Performansı<br />

32 Üretim<br />

46 SEKTÖR<br />

47 STRATEJİ<br />

48 DAĞITIM<br />

50 DENİZ TAŞIMACILIĞI<br />

52 Ar-Ge<br />

54 Yatırımlar<br />

62 İnsan, Toplum ve Çevre Sağlığı<br />

67 İnsan Kaynakları Politikası ve Tüpraş Çalışanları<br />

70 ETİK KURALLAR<br />

74 <strong>2010</strong> yılında Kazanılan başarı ve Ödüller<br />

76 Kurumsal Sorumluluk<br />

81 Risk Yönetimi<br />

84 Yatırımcı İlişkileri<br />

88 Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Beyanı<br />

100 Olağan Genel Kurul Toplantısı Gündemi<br />

101 <strong>2010</strong> Yılı Kâr Payı Dağıtımına İlişkin Açıklama<br />

102 Kâr dağıtım önerisi<br />

103 Denetçi <strong>Raporu</strong><br />

104 DENETİM KOMİTESİ RAPORU<br />

105 SORUMLULUK BEYANI<br />

107 Finansal Bilgiler ve Denetçi <strong>Raporu</strong>

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 01 / 02<br />

Geleceğe Yatırım Yapan<br />

Tüpraş Büyüyor<br />

Türkiye’nin rafinaj sektöründeki<br />

tek üreticisi olan ve 2006 yılında Koç<br />

Topluluğu bünyesine katılan Tüpraş,<br />

ülkemizin en büyük sanayi şirketidir.<br />

Üretim kompleksleri ve ortaklıklarıyla<br />

entegre bir petrol şirketi olarak<br />

hizmet veren Tüpraş, Türkiye’nin<br />

petrol ürünleri ihtiyacının yaklaşık<br />

%61’ini karşılamaktadır.<br />

Daha aydınlık ve müreffeh bir<br />

Türkiye için yatırımlarına hız<br />

kesmeden devam eden Tüpraş,<br />

teknolojik altyapısını ve dağıtım<br />

kanallarını sürekli geliştirmektedir.<br />

Yeni bir rafineriye eşdeğer olan<br />

yatırım programını yürüten Tüpraş,<br />

uluslararası arenada da rekabet<br />

gücünü artırmaktadır. Tüpraş, 28,1<br />

milyon tonluk rafinaj kapasitesiyle<br />

Avrupa’nın 7. büyük rafineri şirketi<br />

konumundadır.

Verimliyiz<br />

Ürünlerimizde, üretimimizde…<br />

Gerçekleştirdiği enerji tasarrufu ve verimlilik projeleriyle<br />

<strong>2010</strong> yılında, 61,6 milyon ABD dolarına denk bir tasarruf<br />

sağlayan Tüpraş, operasyonel kârlığını en üst düzeye taşımaya<br />

devam ederken aynı zamanda yüksek çevre standartlarına<br />

sahip ürünleriyle iç ve dış piyasalardaki rekabet gücünü de<br />

artırmaktadır.<br />

Operasyonel Göstergeler (bin Ton)<br />

1000 ton 2009 <strong>2010</strong><br />

İşlenen Ham Petrol 16.975 19.552<br />

Üretim 15.968 18.797<br />

Satış 21.521 22.401<br />

Ürün Dış Satımı 3.308 4.795<br />

Ürün Dış Alımı 5.828 3.980<br />

Ürün Verimleri (milyon Ton)<br />

<strong>2010</strong> Üretimi 18,8<br />

<strong>2010</strong> Beyaz Ürün Üretimi 13,6<br />

2009 Üretimi 15,97<br />

2009 Beyaz Ürün Üretimi 11,9<br />

Ürünler (bin Ton) 2009 <strong>2010</strong> Değişim (%)<br />

LPG 619 685 10,7<br />

Benzin&Nafta 3.966 4.385 10,6<br />

Jet Yakıtı / Gazyağı 2.003 2.657 32,6<br />

Kırsal Motorin 2.132 2.239 5,0<br />

Motorin 2.587 2.672 3,3<br />

Orta Distilat 6.722 7.568 12,6<br />

Fuel Oil’ler 2.076 2.408 16,0<br />

Asfaltlar 2.010 2.789 38,8<br />

Makina Yağları 247 309 24,9<br />

Diğer 329 653 98,8<br />

Toplam 15.968 18.797 17,7

Kârlıyız<br />

Finansal yapımızdan<br />

aldığımız güçle…<br />

Tüpraş, <strong>2010</strong> yılında satışlarını ABD doları bazında %33,<br />

kârlılığını ise %7 oranında artırarak 834 milyon ABD doları FAVÖK<br />

elde etmiştir. <strong>2010</strong> yılında Tüpraş’ın net rafineri marjı varil<br />

başına 2,29 ABD dolarından 4,51 ABD dolarına yükselmiştir.<br />

Yüksek nakit yaratma gücünü <strong>2010</strong> yılında da koruyan Tüpraş,<br />

<strong>2010</strong> yılını 1,96 milyar ABD doları net nakitle kapamıştır.<br />

Finansal Göstergeler (MİLYON ABD DOLARI)<br />

2009 <strong>2010</strong> Değişim (%)<br />

Satışlar 13.118 17.413 33<br />

FAVÖK 779 834 7<br />

FAALİYET KârI 654 687 5<br />

Net Rafineri Marjı ($/varil) 2,29 4,5 97<br />

17.413<br />

<strong>2010</strong><br />

834<br />

2009<br />

779<br />

13.118<br />

Satışlar<br />

favök<br />

Hisse Başına Kazanç (TL)<br />

2009 <strong>2010</strong><br />

Kâr 3,24 2,94<br />

Brüt Temettü 2,50 2,98<br />

Net Temettü 2,14 2,53<br />

Tüpraş, yaklaşık 120 milyon ABD doları vergi karşılığına<br />

rağmen, faaliyet kârını %5 artışla 687 milyon ABD dolarına<br />

çıkarırken, güçlü finansal yapısının uzantısı olarak<br />

hissedarlarına geçtiğimiz yılın %19,2 üzerinde 2,98 TL brüt<br />

temettü dağıtacaktır

Vizyoneriz<br />

Yatırımlarımızla,<br />

geleceğe katkımızla…<br />

Tüpraş’ın stratejisinin temel taşlarından biri de Türkiye’nin<br />

artan enerji ihtiyacına değişen iç talep koşullarına göre<br />

optimum çözümleri üretecek kârlılık odaklı uzun vadeli<br />

yatırımlar yapmaktır. Yatırım yoğun bir sektörde yer alan<br />

Tüpraş, 2006-2014 döneminde yatırım tutarını yaklaşık 4<br />

kat artırarak yıllık ortalama 470 milyon ABD doları yatırım<br />

yapmayı programlamıştır. <strong>2010</strong> yılında toplamda 177 milyon<br />

ABD doları yatırım harcaması gerçekleştirilmiştir. Tüpraş, devir<br />

sonrasında, Koç Holding bünyesinde 1,4 milyar ABD dolarının<br />

üzerinde yatırım harcaması gerçekleştirerek yatırımlarını<br />

devreye almış ve 2 milyar ABD doları tutarındaki Residiuum<br />

Upgrading harcamaları başta olmak üzere birçok yeni yatırımı<br />

başlatmıştır.<br />

Toplam Yatırımlar (Milyon Abd doları)<br />

4.230<br />

2006- 2014<br />

470<br />

2006-<strong>2010</strong><br />

612<br />

866<br />

278<br />

1.389<br />

1989-2005<br />

1.600 122<br />

350<br />

Yeni yatırımlar<br />

ana yatırım planı Euro IV-V<br />

Ortalama yatırım yıllık<br />

1.950

Duyarlıyız<br />

Çalışanımıza,<br />

topluma ve çevreye…<br />

Tüpraş, rafinaj faaliyetlerinin çevre, çalışanlar ve toplum<br />

üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirme bilinciyle Sağlık,<br />

Emniyet ve Çevre (SEÇ) performansını sürekli iyileştirme<br />

yönünde kararlılıkla ilerlemektedir.<br />

Rafinerilerinde sera gazı emisyon değerlerini (IPCC) Tier-1<br />

yaklaşımını kullanarak hesaplayan Tüpraş’ın bu konudaki<br />

geliştirme çalışmaları devam etmektedir. <strong>2010</strong> yılında<br />

gerçekleştirilen 75 enerji verimliliği projesinden toplam 308,6<br />

bin ton CO 2<br />

emisyonu azaltımı sağlanmıştır.<br />

Tüpraş personeli tarafından çevresel etkileri en aza indirmek<br />

amacıyla gerçekleştirilen enerji tasarrufuna yönelik projelerle<br />

son üç yılda yaklaşık 135 milyon ABD doları kazanç elde<br />

edilmiştir. <strong>2010</strong> yılında 104,5 olarak gerçekleştirilen enerji<br />

yoğunluğu endeksinin, 2015 yılında 85’lere indirilmesi<br />

hedeflenmektedir. Böylece 2015 yılı itibarıyla yılda yaklaşık 300<br />

bin ton fueloil veya eşleniği enerji tasarruf edilecektir.<br />

Kaza Sıklık oranı (Kaza Adedi X<br />

1.000.000 / Adam X Saat)<br />

1,7<br />

Kaza Şiddet oranı (Kayıp Gün X<br />

1.000.000 / Adam X Saat)<br />

57<br />

<strong>2010</strong><br />

2009<br />

<strong>2010</strong><br />

2,5<br />

2009<br />

73<br />

<strong>2010</strong><br />

2009<br />

Atık Su Geri Kazanımı<br />

(milyon m 3 )<br />

11,69<br />

11,3<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş rafinerilerinde<br />

yaklaşık 12 milyon m 3 su geri<br />

kazanılarak yangın suyu ve soğutma<br />

suyu olarak kullanılmıştır.<br />

<strong>2010</strong><br />

2009<br />

Sera Gaz Emisyonları<br />

(CO 2<br />

Emisyon tasarrufu (bin ton))<br />

308,6<br />

Tüpraş <strong>2010</strong> yılında uygulanan enerji<br />

tasarrufu projeleri kapsamında<br />

karbondioksit salınımını 309 bin ton<br />

düşürmüştür.<br />

599,4

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

BİR BAKIŞTA TÜPRAŞ<br />

Tüpraş, güçlü operasyonel ve finansal<br />

yapısı, etkin depolama kapasitesi, güçlü<br />

dağıtım altyapısı, rafinaj sektöründeki<br />

ortalamaların üstündeki nakit yapısı ve<br />

sahip olduğu ürün çeşitliliğiyle sektörün<br />

lider ve öncü şirketidir.<br />

Operasyonel Göstergeler (bin ton)<br />

2006 2007 2008 2009 <strong>2010</strong><br />

İşlenen Ham Petrol 26.192 25.590 24.208 16.975 19.552<br />

<strong>2010</strong><br />

Net Satışlar<br />

(Milyon ABD doları)<br />

17.413<br />

Üretim Rafinaj 24.591 23.994 22.780 15.968 18.797<br />

Satış 26.137 26.328 25.957 21.521 22.401<br />

Ürün Dış Satımı 6.242 6.391 6.112 3.308 4.795<br />

Ürün Dış Alımı 1.823 2.279 2.931 5.828 3.980<br />

06 07 08 09<br />

13.118<br />

14.056<br />

17.324<br />

23.353<br />

Ham petrol ve ürün fiyatlarındaki<br />

artışın paralelinde Tüpraş’ın <strong>2010</strong><br />

yılı satışları bir önceki yıla göre %33<br />

artarak 17.413 milyon ABD doları<br />

olmuştur.<br />

Hisse Başına Kazanç (TL)<br />

2006 2007 2008 2009 <strong>2010</strong><br />

Hisse Başına Kâr 3,28 5,18 1,73 3,24 2,94<br />

Hisse Başına Temettü Brüt 2,63 4,19 2,31 2,50 2,98<br />

Hisse Başına Temettü Net 2,24 3,56 1,97 2,14 2,53

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 11<br />

<strong>2010</strong><br />

Esas <strong>Faaliyet</strong> Kârı<br />

(Milyon ABD doları)<br />

687<br />

<strong>2010</strong><br />

Yatırım Harcaması<br />

(Milyon ABD doları)<br />

177<br />

<strong>2010</strong><br />

Özkaynak Kârlılığı (ROE)<br />

(%)<br />

19<br />

09<br />

654<br />

09<br />

188<br />

09<br />

22<br />

08<br />

984<br />

08<br />

395<br />

08<br />

11<br />

07<br />

988<br />

07<br />

355<br />

07<br />

34<br />

06<br />

585<br />

06<br />

274<br />

06<br />

25<br />

Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılı Esas <strong>Faaliyet</strong> Kârı<br />

bir önceki yıla göre %5,1 artarak 687<br />

milyon ABD doları olmuştur.<br />

<strong>2010</strong> yılında 177 milyon ABD dolarlık<br />

yatırım gerçekleştirmiştir.<br />

Vergi karşılığı’nın etkisi<br />

çıkarıldığında, Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılı<br />

Özkaynak Kârlılığı %19 oranından<br />

%23’e çıkmaktadır.<br />

<strong>2010</strong><br />

Vergi Sonrası Kâr<br />

(Milyon ABD doları)<br />

490<br />

<strong>2010</strong><br />

Hisse Başına Kâr<br />

(TL)<br />

2,94<br />

09<br />

522<br />

09<br />

3,24<br />

08<br />

331<br />

08<br />

1,73<br />

07<br />

998<br />

07<br />

5,18<br />

06<br />

575<br />

06<br />

3,28<br />

<strong>2010</strong> yılında 120 milyon ABD doları<br />

vergi karşılığına rağmen 490 milyon<br />

ABD doları net kâr elde edilmiştir.<br />

Tüpraş’ın Hisse Başına Kârı 2,94 TL<br />

olarak gerçekleşmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Tüpraş, geliştirdiği teknolojik altyapı ile<br />

ülke talebinin üzerinde ürettiği nitelikli<br />

ürünleri, yoğun rekabetin yaşandığı dünya<br />

pazarına da güvenle sunmaktadır.<br />

Finansal Göstergeler<br />

Milyon ABD Doları 2006 2007 2008 2009 <strong>2010</strong><br />

Net Satışlar 14.056 17.324 23.353 13.118 17.413<br />

<strong>Faaliyet</strong> Kârı 585 988 984 654 687<br />

Vergi Öncesi Kâr 705 1.240 421 653 617<br />

Vergi Sonrası Kâr 575 998 331 522 490<br />

FAVÖK 712 1.081 1.099 779 834<br />

Net Borç (nakit) 259 (207) 215 (653) (1.955)<br />

Özkaynak Kârlılığı (ROE) (%) 25 34 11 22 19<br />

Borç Kaldıraç Oranı (%) 10 (6) 8 (36) (357)<br />

Net Çalışma Sermayesi 750 1.105 202 283 286<br />

Yatırım Harcaması 274 355 395 188 177<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

<strong>2010</strong><br />

Emniyet Skorları<br />

Kaza Sıklık Oranı<br />

(Kaza Adedi X 1.000.000 / Adam X Saat)<br />

1,7<br />

2,5<br />

3,4<br />

3,6<br />

Tüpraş <strong>2010</strong> yılında en önemli Sağlık<br />

Emniyet Çevre (SEÇ) performans<br />

göstergelerinden olan kaza sıklık<br />

oranı, hedeflerinin çok daha altında<br />

%1,7 olarak gerçekleşmiştir.<br />

Kaza Şiddet Oranı<br />

(Kayıp Gün X 1.000.000 / Adam x Saat)<br />

57<br />

5,0<br />

09<br />

73<br />

08<br />

104<br />

07<br />

193<br />

06<br />

111<br />

<strong>2010</strong> yılsonu itibarıyla 57 kaza şiddet<br />

oranı Tüpraş’ın bu alanda da dünya<br />

standartında bir şirket olduğunun<br />

göstergesidir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 13<br />

Toplam Satış (Bin Ton)<br />

4.795<br />

523<br />

826<br />

İhracat<br />

Petkim<br />

LPG Şirketleri<br />

Diğer<br />

Asfalt<br />

Askeri<br />

2.499<br />

2.746<br />

470<br />

Dağıtıcılar<br />

10.541<br />

Dağıtım Şirketlerine Satış (Bin Ton)<br />

1.251<br />

828<br />

2.537<br />

opet<br />

BP<br />

diğer<br />

poaş<br />

3.601<br />

shell<br />

2.324

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Tüpraş EVRİMİ<br />

Yarım yüzyılı aşkın geçmişinin birikimi<br />

üzerine 2006 yılında Koç Topluluğu<br />

bünyesine katılımıyla değerlerinde<br />

sürekli gelişme sağlayan Tüpraş,<br />

yükselen performansını önümüzdeki<br />

dönemde de sürdürmekte kararlıdır.<br />

1955<br />

▸▸ Türkiye’nin ilk petrol rafinerisi olan<br />

Batman Rafinerisi devreye alındı.<br />

1961<br />

▸▸ 1,0 milyon ton/yıl kapasiteli İzmit<br />

Rafinerisi (İpraş) devreye alındı.<br />

1971<br />

▸▸ İzmit Rafinerisi 1.Tevsii Projesi<br />

tamamlanarak ham petrol işleme<br />

kapasitesi 5,5 milyon ton/yıla<br />

yükseltildi.<br />

1983<br />

▸▸ İpraş ve 3 rafineri Tüpraş çatısı<br />

altında toplandı.<br />

1986<br />

▸▸ 5,0 milyon ton/yıl kapasiteli<br />

Kırıkkale rafinerisi devreye alındı.<br />

1987<br />

▸▸ İzmir Rafinerisi Tevsii Projesi<br />

tamamlanarak ham petrol işleme<br />

kapasitesi 10 milyon ton/yıla<br />

yükseltildi.<br />

1993<br />

▸▸ Kırıkkale Hydrocracker tesisleri<br />

devreye alındı.<br />

▸▸ İzmir Hydrocracker tesisi devreye<br />

alındı.<br />

1997<br />

▸▸ İzmit Hydrocracker ve CCR<br />

Kompleksi devreye alındı.<br />

1998<br />

▸▸ Otomatik Fiyatlandırma<br />

Mekanizması<br />

1972<br />

▸▸ 3,0 milyon ton/yıl kapasiteli İzmir<br />

Rafinerisi devreye alındı.<br />

1989-2003<br />

▸▸ Uzun Vadeli Yatırım Planı<br />

Çalışmaları başlatıldı.<br />

1999<br />

▸▸ Halka açıklık oranı %3,58<br />

▸▸ Marmara Depremi, Tüpraş Yangını<br />

1974<br />

▸▸ Türkiye’ nin tek madeni yağ üretim<br />

kompleksi, İzmir Rafinerisi’ne<br />

devreye alındı.<br />

1982<br />

▸▸ İzmit Rafinerisi 2. Tevsii Projesi<br />

tamamlanarak ham petrol işleme<br />

kapasitesi 11,5 milyon ton/yıla<br />

yükseltildi.<br />

1990<br />

▸▸ Tüpraş Özelleştirme İdaresi<br />

Başkanlığı’na devredildi.<br />

▸▸ Yönetim planlamada simülasyona<br />

geçiş<br />

▸▸ Üretim planlamada optimizasyon<br />

modeli<br />

1991<br />

▸▸ Tüpraş’ın %2,5 hissesin ilk halka<br />

arzı ve İMKB’de işlem<br />

2000<br />

▸▸ İkinci halka arz, Tüpraş<br />

hisselerinin %34’ü İstanbul<br />

ve Londra menkul kıymetler<br />

borsalarında işlem görmeye<br />

başladı.<br />

2001<br />

▸▸ Petkim Yarımca Kompleksi Tüpraş<br />

tarafından devralındı.<br />

▸▸ İzmir CCR Reformer ve<br />

İzomerizasyon Üniteleri devreye<br />

alındı.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 15<br />

2002<br />

▸▸ İzmit İzomerizasyon devreye alındı.<br />

2003<br />

▸▸ Supply Option Study<br />

2004<br />

▸▸ Bütün rafinerilerin kalite çevre<br />

sertifikasyonu alındı.<br />

2005<br />

▸▸ Halka açıklık oranı %49’a<br />

yükseltildi.<br />

▸▸ Kamuya ait olan %51 oranındaki<br />

hissenin blok satışı için yapılan<br />

ihaleyi Koç-Shell ortak girişim<br />

grubu kazandı.<br />

▸▸ İzmir Rafinerisi Dizel Kükürt<br />

Giderme Ünitesi devreye alındı.<br />

▸▸ İthalat serbest bırakıldı.<br />

▸▸ Laboratuvar akreditasyonu<br />

sağlandı.<br />

▸▸ Rafinerici lisansları yenilendi.<br />

▸▸ Petrol Piyasası Kanunu<br />

2006<br />

▸▸ 26 Ocak tarihinde Koç Holding<br />

A.Ş.’ye hisse devri gerçekleştirildi.<br />

▸▸ Opet’in %40 hissesi Aygaz A.Ş.’den<br />

satın alındı.<br />

▸▸ Operasyonel Mükemmellik<br />

Çalışması başlatıldı.<br />

▸▸ Yeni logo ve kurum kimliği<br />

▸▸ Mobil çalışma imkânına geçildi.<br />

2007<br />

▸▸ İzmit Rafinerisi CCR Reformer<br />

ve Dizel Kükürt Giderme Ünitesi<br />

devreye alındı.<br />

▸▸ Shell ile beraber Yönetim Sistemi<br />

uygulaması başlatıldı.<br />

▸▸ İntranet portalı<br />

▸▸ Ulusal Marker Uygulaması<br />

▸▸ RUB yatırım kararı alındı.<br />

▸▸ Operasyonel Mükemmellik<br />

Programı başlatıldı.<br />

▸▸ SAP’ye geçiş<br />

▸▸ Uluslararası standartlara göre<br />

kurumsal sorumluluk raporu (GRI)<br />

▸▸ Baca gazı online ölçüm cihazlarının<br />

kurulumu (CEMS)<br />

▸▸ Enerji yönetim birimleri kuruldu.<br />

2008<br />

▸▸ Kırıkkale Rafinerisi Dizel Kükürt<br />

Giderme ve CCR Reformer Ünitesi<br />

devreye alındı.<br />

▸▸ İzmir Rafinerisi Benzin Spektlerini<br />

İyileştirme Yatırımı devreye alındı.<br />

▸▸ Tüm rafineriler Euro V<br />

standardında motorin satışına<br />

hazır hale geldi.<br />

▸▸ Ditaş Sevgi Tankeri’ni filosuna<br />

kattı.<br />

▸▸ Demiryolu Taşımacılığı<br />

▸▸ Petrokimya tesisleri kapatıldı.<br />

▸▸ İlk APC uygulamaları başlatıldı.<br />

▸▸ OSAR-RDT devreye girdi.<br />

2009<br />

▸▸ İzmit Rafinerisi Benzin Spektlerini<br />

İyileştirme Yatırımı devreye alındı.<br />

▸▸ Ditaş Gönül tankerini filosuna<br />

kattı.<br />

▸▸ Türkiye’de satılan tüm benzin<br />

ürünleri Euro V spektlerinde<br />

▸▸ Çalışma Ortamları iyileştirildi.<br />

▸▸ Müşteri talepleri portaldan<br />

alınmaya başlandı.<br />

▸▸ Müteahhit yönetim sistemi devreye<br />

alındı.<br />

<strong>2010</strong><br />

▸▸ Üniversitelerle master programları<br />

başlatıldı.<br />

▸▸ Ar-Ge merkezi açıldı.<br />

▸▸ Etik değerler revize edildi.<br />

▸▸ REACH tüzüğüne kayıt<br />

▸▸ Asfalt ürünlerine CE Belgesi alındı.<br />

▸▸ DHP’lerde, Craking Katalist<br />

Uygulaması

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

<strong>2010</strong>: ÜRETİMDE VERİMLİLİĞİN<br />

ARTTIĞI BİR YIL<br />

Petrol Sektörü krizin etkilerinden<br />

sıyrılırken Tüpraş operasyonel<br />

esneklik ve üretim kârlılığını artırmış,<br />

yatırımlarda ve Ar-Ge’de önemli<br />

gelişmeler sağlamıştır.<br />

Ar-Ge’de Dev Adımlar<br />

Tüpraş, başarılarının<br />

sürdürülebilirliğini sağlama<br />

hedefi ile başladığı araştırma ve<br />

geliştirme çalışmalarına kararlılıkla<br />

devam etmektedir. Yerli ve yabancı<br />

üniversiteler, araştırma kurumları<br />

ve diğer sanayi kuruluşları ile ileriye<br />

dönük teknolojilerin araştırılacağı<br />

projeler üretmek, yönetmek ve<br />

ülke için gerekli katma değere<br />

dönüştürmek üzere çalışmalar<br />

hızla devam etmektedir. <strong>2010</strong> yılı<br />

içerisinde toplam 10,0 milyon<br />

TL bütçeli 5 Ar-Ge projesinin<br />

TEYDEB başvurusu kabul edilerek<br />

çalışmalara başlanılmıştır. Ayrıca<br />

Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı<br />

çerçevesinde bir konsorsiyuma da<br />

katılım sağlanarak buradaki hibe<br />

olanaklarından faydalanılmış ve<br />

enerji verimliliği konusunda bir<br />

proje geliştirilmiştir.<br />

Ar-Ge çalışmalarını organizasyon<br />

yapısı içinde ayrı örgütlenmiş<br />

bir Ar-Ge Merkezi kurarak<br />

sürdürme kararı alınmıştır. İlgili<br />

bakanlığın, 2 Ağustos <strong>2010</strong> tarihli<br />

onayının alınması ile ülkemize ve<br />

enerji sektörümüze büyük katkı<br />

sağlayacak olan Tüpraş İzmit<br />

Ar-Ge Merkezi, Ar-Ge merkezlerine<br />

tanınan tüm haklardan<br />

yararlanabilecektir.<br />

MQD Ünitesi’nde<br />

“Cracking” Kataliz<br />

İzmit Rafinerisi’nde Dizel Kükürt<br />

Giderme Ünitesi’nin soğuk<br />

akış özelliklerini artırmak için<br />

kullanılmakta olan mevcut<br />

kataliz, cracking özelliğine sahip<br />

kataliz ile değiştirilmiştir. Dizel<br />

Kükürt Giderme Ünitesi’nde<br />

cracking kataliz kullanımı,<br />

alanında bir ilk olup yapılan<br />

modifikasyonlar ile yıllık yaklaşık<br />

150 bin ton kapasite artışı<br />

sağlanmıştır.<br />

Kataliz değişikliği sayesinde<br />

ham petrol ünitelerinden<br />

daha çok dizel ve beyaz ürün<br />

üretilebilmekte ve böylece fuel<br />

oil’e giden ara ürünlerin Dizel<br />

Kükürt Giderme Ünitesi’nde<br />

işlenmesi sağlanarak, 10<br />

ppm motorin üretiminde<br />

artış sağlanmaktadır. MQD<br />

Ünitesi’ndeki yeni katalist<br />

uygulaması ile yıllık yaklaşık 50<br />

milyon ABD doları ilave FAVÖK<br />

elde edilecektir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 17<br />

Fuel Oil Dönüşüm<br />

Projesi’nde Önemli Bir<br />

Aşama<br />

Tüpraş, ülkemizde ihtiyacı<br />

karşılanamayan motorin ve benzeri<br />

beyaz ürünlerin ithalatını azaltmak<br />

ve fuel oil benzeri siyah ürünleri<br />

işleyerek Euro V standardında<br />

motorin ve benzin gibi beyaz<br />

ürünlere dönüştürüp ilave katma<br />

değer yaratmak amacıyla İzmit<br />

Rafinerisi’nde planladığı Fuel Oil<br />

Dönüşüm yatırımına, 2008 yılında<br />

temel mühendislik aşamasının<br />

uygulanmasıyla başlamıştır. ÇED<br />

raporu Nisan 2009 tarihinde alınan<br />

RUP’un gerçekleştirilmesi için<br />

İspanyol Technicas Reunidas firması<br />

ile 17 Aralık 2009 tarihinde anlaşma<br />

imzalanmıştır. Mart <strong>2010</strong>’da İspanya<br />

Madrid’te Liasion Ofis açılmış<br />

olup gruplar bazında çalışmalar<br />

sürdürülmektedir.<br />

Proje kapsamında tüm ünitelerde<br />

HAZOP çalışmaları tamamlanmıştır.<br />

RUP Doküman Yönetimi Projesi<br />

devreye girmiş olup sisteme bugüne<br />

kadar girilmiş dokümanların toplamı<br />

on bin adedin üzerindedir.<br />

Proje sahasının zemin etüdü saha<br />

çalışmaları tamamlanmış olup,<br />

İzmit Rafinerisi A bölgesi ile RUP’un<br />

inşa edileceği B bölgesini birbirine<br />

bağlayan pipe track’li köprü yapımı<br />

tamamlanmıştır.<br />

Proje için 21 Ekim <strong>2010</strong> tarihinden<br />

başlamak üzere alınan 2,3 milyar TL<br />

tutarındaki “Yatırım Teşvik Belgesi”<br />

revize edilerek 3,9 milyar TL düzeyine<br />

çıkarılmıştır. “Büyük Ölçekli Yatırım”<br />

olarak değerlendirilen proje için<br />

alınan teşvik KDV istisnası, Gümrük<br />

Vergisi Muafiyeti, İndirimli Kurumlar<br />

Vergisi ve 2 Yıl Sigorta Primi İşveren<br />

Hissesi desteğini de içermektedir.<br />

Projenin yılsonu itibarıyla<br />

mühendislik hizmetleri ilerlemesi<br />

%28,8’e ulaşmıştır. Ekipman<br />

teklifleri toplanmaya başlanmış olup<br />

Aralık sonu itibarıyla hazırlanan<br />

189 paketin 114’ünün teknik<br />

değerlendirmeleri tamamlanmıştır.<br />

Bankaların finansman teklifleri<br />

alınmış olup bankalar için<br />

oluşturulan elektronik bilgi<br />

odasından bilgi alışverişi devam<br />

etmektedir. Finansman paketinin<br />

2011 yılının 3. çeyreğinde<br />

tamamlanması hedeflenmektedir.<br />

2014 yılı başında tamamlanması<br />

planlanan proje için yaklaşık 2,0<br />

milyar ABD doları tutarında bir<br />

yatırım harcaması yapılacaktır. Bu<br />

yatırım sonucunda beyaz ürün verimi<br />

%83’e yükselecek ve Tüpraş İzmit<br />

Rafinerisi’nin Nelson Kompleksitesi<br />

de 7,8’den 14,5 seviyesine yükselmiş<br />

olacaktır. Proje, rafineriler arasında<br />

optimizasyonu sağlarken, diğer<br />

rafinerilerden İzmit’e ham madde<br />

sağlanması yoluyla kapasite<br />

kullanımlarını da artıracak ve<br />

tüm rafinerilerde ürün esnekliği<br />

ve maksimizasyonuna olanak<br />

sağlayacaktır. Projenin bugünkü<br />

şartlarda yıllık yaklaşık 1 milyar ABD<br />

doları tutarında ilave satış hâsılatı<br />

ve yaklaşık 500 milyon ABD doları<br />

FAVÖK sağlayacağı öngörülmektedir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Sanayide Enerji<br />

Verimliliği Proje<br />

Yarışmalarında Başarılar<br />

Enerji verimliliğinin artırılmasını<br />

hedefleyen Enerji ve Tabii Kaynaklar<br />

Bakanlığı, SENVER yarışmaları<br />

ile endüstriyel işletmelerin<br />

çalışmalarını teşvik etmektedir.<br />

SEVAP (Sanayide Enerji Verimliliğini<br />

Artırma Projeleri) yarışması,<br />

işletmelerin elektrik tüketimine<br />

göre 3 kategoride düzenlenmektedir.<br />

Tüketilen enerji miktarına göre<br />

proje yarışmalarına Batman<br />

Rafinerisi SEVAP-2 kategorisinde<br />

katılırken, diğer rafineriler SEVAP-3<br />

kategorisinde katılmaktadır.<br />

İzmir Rafinerisi SEVAP 3<br />

kategorisinde birincilik ödülünü,<br />

“Kimyasal Yıkama ve Mekanik<br />

Temizlik ile Kazanlarda Enerji<br />

Tasarrufu”, “Asfalt Fırını Çıkış<br />

Sıcaklığının Düşürülmesi”,<br />

“Rafinat Fırınına Konveksiyon<br />

Paketi Montajı”, “DHP Ünitesinde<br />

Anti Foulant Kimyasal Kullanımı<br />

ile Eşanjör Verim Kayıplarının<br />

Önlenmesi”, “Metanatör Ünitesi<br />

Kurulumu ile Enerji Tasarrufu”<br />

ve “Online Optimizasyon<br />

Programı”ndan oluşan Enerji<br />

Tasarrufu projeleri ile kazanmıştır.<br />

Batman Rafinerisi ise SEVAP 2<br />

kategorisinde “100 HP Ünitesinde<br />

Isıl Entegrasyon İyileştirme”, “1100<br />

HP Ünitesinde Isıl Entegrasyon<br />

İyileştirme” projeleri ile birinci<br />

olmuştur.<br />

Asfalt Üretiminde<br />

CE Belgesi<br />

AB Resmi Gazetesi’nde<br />

Uyumlaştırılmış Yapı<br />

Malzemeleri Standartları<br />

Listesi’nin yayımlanmasıyla<br />

yürürlüğe giren uygulama ile<br />

harmonizasyonu tamamlanan<br />

ürünler arasında bulunan<br />

asfalt için EN 12591 Kaplama<br />

Sınıfı Bitümler (penetrasyon<br />

tipi bitümler) Standardı’nın<br />

üye ülkelerde uygulamaya<br />

giriş tarihi 1 Ocak 2011 olarak<br />

belirlenmiştir. AB ile birlikte<br />

ülkemizde de asfalt ürünleri,<br />

yapı malzemeleri kapsamında<br />

değerlendirilmektedir.<br />

Tüm faaliyetlerini uluslararası<br />

standartlar düzeyinde yürüten<br />

Tüpraş, SZUTEST Teknik Kontrol<br />

ve Belgelendirme Hizmetleri<br />

Tic. Ltd. Şti. ve ortağı Avrupa<br />

Birliği’nin Çek Cumhuriyeti<br />

menşeli kuruluşu ITC (Institut<br />

Pro Testovani A Certifikaci)<br />

tarafından yapılan inceleme<br />

ve denetimler sonucunda,<br />

tüm rafinerilerinde üretilen<br />

asfalt ürünlerinin CE belgesi<br />

ile belgelendirilmesini<br />

gerçekleştirmiştir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 19<br />

İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi’ni oluşturan öncü şirketler<br />

arasında bulunan Tüpraş, 7,91 derecelendirme notuyla 2007’de<br />

dahil olduğu endekste, <strong>2010</strong> yılında notunu 8,56’ya çıkarmıştır.<br />

Dünya standartlarında emniyetli çalışma ortamı<br />

Üretimde sürdürülebilirliğin temel taşlarından olan insan sağlığı,<br />

teknik emniyet ve çevre konuları, Tüpraş’ta yalnız birer öncelik olarak<br />

görülmemekte, her kademeden çalışanlarca özde benimsenmektedir.<br />

Tüpraş <strong>2010</strong> yılında, en önemli Sağlık Emniyet Çevre (SEÇ) performans<br />

göstergelerinden olan kaza sıklık ve şiddet oranlarında hedeflenenden çok<br />

daha başarılı bir performans göstermiştir. Yılsonu itibarıyla elde edilen<br />

1,7 kaza sıklık ve 57 kaza şiddet oranları, Tüpraş’ın bu alanda da dünya<br />

standartlarında bir şirket olduğunun göstergeleridir.<br />

Kurumsal yönetim<br />

alanında güçlenen<br />

performans<br />

İMKB Kurumsal Yönetim<br />

Endeksi’ni oluşturan öncü<br />

şirketler arasında bulunan<br />

Tüpraş, 7,91 derecelendirme<br />

notuyla 2007’de dahil olduğu<br />

endekste, <strong>2010</strong> yılında notunu<br />

8,56’ya çıkarmıştır. Tüpraş’ın<br />

notunun sürekli yükselmesinde,<br />

kurumsal yönetim risklerini<br />

belirleme ve bu riskleri yönetme<br />

yolunda önemli adımlar atmış<br />

olmasının yanı sıra, sosyal<br />

sorumluluk bilinci doğrultusunda<br />

gerçekleştirdiği çalışmalar da<br />

etkili olmuştur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Yönetim kurulu<br />

Başkanı’nın mesajı<br />

Mesajıma, 51. Olağan Genel<br />

Kurulumuza başarı dileklerimi<br />

ileterek, <strong>2010</strong> yılında beklentilerin<br />

üzerinde elde ettiğimiz sonuçlarla<br />

hissedarlarımız ve ülkemiz için<br />

ürettiğimiz değerlerin bizlere verdiği<br />

gururu sizlerle paylaşarak başlamak<br />

istiyorum.<br />

Gelişen piyasaların güçlü büyüme<br />

performansı, OECD bölgesindeki<br />

zayıf performansa rağmen, küresel<br />

ekonominin beklentiler doğrultusunda<br />

yavaş da olsa büyümesini sağladı.<br />

<strong>2010</strong> yılında, özellikle Euro bölgesine<br />

ilişkin belirsizlikler gündemdeki<br />

yerini korumasına rağmen, yılın son<br />

çeyrek döneminde ABD’nin yürürlüğe<br />

koyduğu mali destek paketi ve parasal<br />

genişleme, stres testlerinin Avrupa<br />

bankacılık sistemine ilişkin endişeleri<br />

gidermesi, Japonya’nın iç tüketimi<br />

teşvik edici önlemleri ve Almanya’nın<br />

büyüme performansı, OECD bölgesi<br />

büyüme rakamlarını olumlu yönde<br />

etkileyerek ikinci dip kaygıları büyük<br />

ölçüde geride bırakılmıştır.<br />

2006-<strong>2010</strong> yıllarını kapsayan<br />

5 yıllık dönemde gerçekleştirilen<br />

1,4 milyar ABD doları tutarında<br />

yatırım harcamasının yanı sıra,<br />

Fuel Oil Dönüşüm Projesi de dahil<br />

Tüpraş’ın 2006-2014 dönemindeki<br />

yatırım tutarı yıllık ortalama 470<br />

milyon ABD dolarına ve toplamda<br />

4,23 milyar ABD dolarına ulaşacaktır.<br />

M. Ömer Koç<br />

Yönetim Kurulu Başkanı<br />

Ancak, gelişmiş ekonomilerin devlet<br />

teşvikleri yardımıyla beklenenin<br />

üzerinde iyileşme göstermiş<br />

olmasına rağmen, büyümenin<br />

krizin etkilerini ortadan kaldıracak<br />

boyutta olmaması, yüksek işsizlik<br />

oranlarının devam etmesi ve Euro<br />

bölgesindeki zayıf büyüme halen<br />

dikkatli olunması gerektiğini açıkça<br />

göstermektedir. Krizden çıkışta<br />

dikkati çeken özelliklerden birisi<br />

de büyümede bölgesel ayrışmaların<br />

yaşanmasıdır. Başta Çin, Hindistan<br />

olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin<br />

giderek canlanan iç taleplerinin de<br />

etkisiyle, beklentilerin üzerinde<br />

büyüme oranlarını gerçekleştirmeleri<br />

krizden çıkıştaki ayrışmayı tam olarak<br />

yansıtmaktadır. Ticaret hacminin<br />

%12 oranında arttığı <strong>2010</strong> yılında<br />

dünya GSYİH’sı yaklaşık %5 oranında<br />

büyürken, gelişmiş ülkelerde büyüme<br />

%3 düzeyinde kalmış buna mukabil<br />

gelişmekte olan ekonomiler ortalama<br />

%7 oranında büyümüştür. Türkiye ise<br />

%8’lik gibi önemli bir büyüme elde<br />

etmiştir.<br />

2011 yılında teşvik paketlerinin<br />

büyüme üzerindeki olumlu etkisinin<br />

azalacak olması, OECD ülkelerinin<br />

bütçe dengeleri, gelişmekte olan<br />

ülkelerde yüksek emtia fiyatlarından<br />

kaynaklanan enflasyonist baskı gibi

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 21<br />

faktörler dikkate alındığında küresel<br />

büyümede geçtiğimiz yıla göre<br />

yavaşlama olacağı öngörülmektedir.<br />

Tüm bunlarla birlikte sağlam temellere<br />

dayalı bir büyüme için kısa vadede<br />

Euro bölgesinin finansal sorunlarına<br />

ve gelişmiş ülkelerin ulusal borçlarına<br />

karşı kapsamlı ve acil önlemlerin<br />

alınması gerekmektedir. Orta<br />

vadede ise gelişmiş ülkelerin mali<br />

sistemlerinin onarılarak yeniden<br />

yapılandırılması gerekmektedir.<br />

Küresel ekonomik gelişmeleri bire bir<br />

yansıtan dünya petrol talebi, 2008 ve<br />

2009 yıllarındaki toplam 1,42 milyon<br />

varil gün düzeyinde gerilemenin<br />

ardından, <strong>2010</strong> yılında Avrupa hariç<br />

tüm bölgelerde yükselmiştir. Dünya<br />

petrol talebinin, 2,84 milyon varil<br />

gün arttığı <strong>2010</strong> yılında toplam<br />

talep artışının %51’lik kısmı Asya<br />

bölgesinden gelmiştir. 2009 yılı<br />

sonunda dünya net tüketim fazlası<br />

günlük 2,97 milyon varil iken, <strong>2010</strong><br />

yılında özellikle orta distilat ve nafta<br />

talebi sektörü olumlu yönde etkileyerek<br />

artan petrol ürünleri tüketimi<br />

sonucunda net tüketim fazlası 0,71<br />

milyon varile gerilemiştir. 2011<br />

yılında beklenen tüketim artışıyla 4 yıl<br />

aradan sonra küresel rafinaj arz talep<br />

dengesinin tekrar rafineriler lehine<br />

dönmesi beklenmektedir.<br />

Ham petrol fiyatları 79 dolar varil<br />

düzeyinde başladığı <strong>2010</strong> yılında,<br />

sezonsallık ve rafineri bakımları gibi<br />

nedenlere Şubat başında 70 doların<br />

altına gerilemiş, Avrupa bankalarının<br />

stres test sonuçları ve FED’in ekonomik<br />

tedbirlerinin küresel ekonomiye ilişkin<br />

kaygıları azaltmasına bağlı olarak artış<br />

trendi içerisine girerek 2011 yılına<br />

93,70 dolarla başlamıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında 2,89 dolar/varil düzeyinde<br />

gerçekleşen brüt Akdeniz rafineri<br />

marjı, sektörün güçlü dönemlerde<br />

yakaladığı 5 dolar üzeri seviyelere göre<br />

zayıf olmasına rağmen, 2009 yılındaki<br />

1,95 dolar marj dikkate alındığında<br />

sektörün ekonomik iyileşme sürecinde<br />

olduğunu göstermektedir.<br />

Ancak, yüksek petrol fiyatları bir<br />

yandan tüketim artışını baskılarken<br />

diğer yandan ekonomilerin büyüme<br />

ve enflasyon hedeflerini olumsuz<br />

olarak etkileyecek olması rafineri marj<br />

seyrini negatif yönde değiştirecek<br />

potansiyel büyüklüğe sahiptir. Bu<br />

nedenle halen 100 dolar üzerinde<br />

seyreden petrol fiyatlarının küresel<br />

büyümeyi ve rafineri marjını olumsuz<br />

etkileyebileceği dikkate alınması<br />

gereken önemli bir husustur.<br />

Öte yandan, ana üretim bölgelerindeki<br />

istikrarsız ortam, petrolde orta<br />

ve uzun vadeli arz güvenliğinin<br />

sağlanması için gerekli olan 1,5<br />

trilyon doları rafinaj alanında olmak<br />

üzere yaklaşık 8 trilyon dolarlık<br />

yatırımın gerçekleştirilebilmesini<br />

zora sokmaktadır. Bu durum yüksek<br />

hampetrol fiyat düzeyini destekleyen<br />

unsurların başında gelmektedir.<br />

Ekonomik büyümenin, petrol ürünleri<br />

tüketimini olumlu yönde etkilemesine<br />

rağmen ülkemiz akaryakıt<br />

sektöründeki tüketim rakamları<br />

ülkemizin elde ettiği %8’lik büyüme ile<br />

tezat oluşturmaktadır. <strong>2010</strong> yılında,<br />

yüksek ve eşitsiz verginin uygulandığı<br />

benzin tüketimi %7,7 gerilemiştir. 10<br />

numara yağ kullanımı gibi sistem dışı<br />

ürün kullanımının sürmesi nedeniyle,<br />

ekonomik büyümeye daha duyarlı<br />

olan motorin tüketimi ise ancak %<br />

2,4 oranında artmıştır. Araç parkının<br />

yaklaşık %5,4 arttığı <strong>2010</strong> yılında,<br />

toplam araç yakıtları tüketimi ise<br />

sadece % 1,9 artmıştır.<br />

Petrolün geleceğine ilişkin yapılan<br />

projeksiyonlarda, petrolün ağırlıklı<br />

olarak ulaştırma yakıtı ve petrokimya<br />

hammaddesi olarak kullanılacağı,<br />

buna mukabil elektrik, sanayi<br />

ve ısınma amaçlı kullanımının<br />

giderek azalacağı öngörülmektedir.<br />

Ülkemiz petrol ürünleri tüketiminin<br />

seyrinde de benzer bir gelişim<br />

gözlemlenmektedir. Yaygınlaşan<br />

doğalgaza bağlı olarak fuel oil ve<br />

kalorifer yakıtı tüketiminde gerileme<br />

devam ederken, başta motorin ve jet<br />

yakıtı tüketimi olmak üzere beyaz<br />

ürün tüketimi yükselmektedir.<br />

Başlattığımız fuel oil yatırımımızla<br />

Tüpraş’ı ağırlıklı olarak araç yakıtı<br />

üretiminde konumlandırmış olmanın<br />

yanı sıra, ülkemizin motorin açığının<br />

üretimle karşılanmasına önemli katkı<br />

sağlanmış olacaktır.<br />

2006-<strong>2010</strong> yıllarını kapsayan 5 yıllık<br />

dönemde gerçekleştirilen 1,4 milyar<br />

dolarlık yatırım harcamasının yanı<br />

sıra fuel oil dönüşüm projesi de dahil<br />

2006-2014 dönemindeki yatırım<br />

tutarı toplamda 4,23 milyar dolara<br />

ulaşacaktır. Böylece 1989-2005<br />

dönemini kapsayan ana yatırım<br />

programı dönemi ile kıyaslandığında,<br />

devir sonrası dönemde yıllık<br />

ortalama 4 kat daha fazla yatırım<br />

gerçekleştirilmiş olacaktır. Atılan bu<br />

adımlar özelleştirme sonrası döneme<br />

ilişkin bazı önyargılı yaklaşımların<br />

ne derece yersiz olduğunu ortaya<br />

koymanın yanı sıra operasyonel<br />

ve finansal hedeflerin tam olarak<br />

gerçekleştirildiği bu süreçte, ihracat,<br />

vergi, enerji verimliliği, kurumsal<br />

sorumluk, istihdam ve enerji yönetimi<br />

alanlarında alınan ödüller başarıyla<br />

tamamlanan bu dönemin simgesel<br />

anlatımı niteliğindedir. Başarıyı<br />

sürdürerek hissedarlarımız için değer<br />

üretebilmenin ancak geleceğin doğru<br />

ve etkin planlanmasıyla mümkün<br />

olabileceğinin bilincindeyiz.<br />

Bu doğrultuda tüm faaliyetlerimizin<br />

odağına insanı ve çevreyi koyarak<br />

planladığımız gelecek dönemde,<br />

tamamlayacağımız RUP projesinin<br />

yanı sıra işletme mükemmelliği ve<br />

enerji verimliliğinden sağlayacağımız<br />

gelişmelerle yüksek öz kaynak karlılığı<br />

elde ederken, risklerini yönetebilen,<br />

enerji indeksinde, emre amadelikte<br />

ve işletme maliyet endeksinde birinci<br />

çeyrekte yer almayı başarmış bir şirket<br />

olmayı hedefliyoruz.<br />

Tüpraş olarak yalnızca operasyonel<br />

ve finansal hedef çıtamızı değil<br />

aynı zamanda şeffaflık ve kurumsal<br />

yönetim hedeflerimizi de sürekli ileri<br />

taşıyoruz. 2007 yılında 7,91 Kurumsal<br />

Yönetim Derecelendirme notuyla<br />

dahil olduğumuz endekste notumuzu<br />

her yıl artırarak, 2009’da 8,34’e<br />

yükselmesinin ardından <strong>2010</strong> yılında<br />

da 8,56’ya yükselttik. Ayrıca, ilkini<br />

Ağustos 2008’de yayınladığımız Tüpraş<br />

kurumsal sorumluluk raporlaması<br />

çalışmamızın 1 Ocak 2008-31 Aralık<br />

2009 dönemini kapsayan ikincisini de<br />

kamuoyu ile paylaştık.<br />

2011 yılında da müşteri<br />

memnuniyetini en üst düzeyde<br />

sağlayarak, lojistik avantajlarımız,<br />

karlılık ve enerji verimliliğinde<br />

attığımız adımlarla sürekli<br />

iyileştirdiğimiz maliyet yapımız, güçlü<br />

insan kaynağımızla her yıl olduğu gibi<br />

bu yıl da sektör ortalamasının üzerinde<br />

performans göstererek hissedarlarımız,<br />

iş ortaklarımız ve ülkemiz için değer<br />

üretmeyi sürdüreceğiz.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

YÖNETİM KURULU<br />

Ömer M. Koç<br />

Yönetim Kurulu Başkanı<br />

Lisans eğitimini 1985 yılında Columbia<br />

Üniversitesi’nde tamamlamış ve 1989’da<br />

Columbia Business School’dan MBA derecesi<br />

almıştır. İş yaşamına 1985 yılında, İsviçre’deki<br />

Kofisa Trading Company’de Satış Memuru<br />

olarak başlayan Koç, 1989-1990 yılları<br />

arasında New York’ta Ramerica Int. Inc.’da<br />

Satış Memuru olarak görev yapmıştır. 1990<br />

yılında Koç Holding’e katılarak Gazal A.Ş.’de<br />

Finansman Koordinatörlüğü, Koç Holding<br />

A.Ş. Enerji Grubu Başkan Yardımcılığı ve Koç<br />

Holding A.Ş. Enerji Grubu Başkanlığı gibi üst<br />

düzey görevlerde bulunmuştur. 2004 Nisan<br />

ayından bu yana Koç Holding A.Ş. Yönetim<br />

Kurulu Üyesi olan Ömer M. Koç, Mayıs<br />

2008’den itibaren Holding Yönetim Kurulu<br />

Başkan Vekilliği görevini sürdürmektedir.<br />

Ömer M. Koç aynı zamanda Türk Eğitim Vakfı<br />

Başkanlığı, Geyre Vakfı Başkanlığı, Yapı Kredi<br />

Kültür Sanat Yayıncılık Başkanlığı görevlerini<br />

de sürdürmektedir. 2006 yılında Tüpraş<br />

Yönetim Kurulu Üyesi olan Ömer M. Koç,<br />

2008 yılından bu yana Tüpraş Yönetim Kurulu<br />

Başkanlığı görevini yürütmektedir.<br />

Mustafa V. Koç<br />

Yönetim Kurulu Başkan Vekili<br />

Yüksek öğrenimini 1984 yılında George<br />

Washington Üniversitesi İş İdaresi<br />

bölümünde tamamlamıştır. Profesyonel iş<br />

yaşamına aynı yıl Tofaş Oto A.Ş.’de başlamış,<br />

1992 yılında Koç Holding’e geçerek çeşitli<br />

gruplarda Başkan Yardımcılığı ve Başkanlık<br />

görevlerinde bulunmuştur. 2001 yılında<br />

Yönetim Kurulu Üyesi, 2002 yılında ise<br />

Yönetim Kurulu Başkan Vekili olan Mustafa<br />

V. Koç, Nisan 2003 tarihinden itibaren Koç<br />

Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini<br />

sürdürmektedir. Vehbi Koç Vakfı Yönetim<br />

Kurulu ile Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı<br />

Mütevelli Heyeti Üyesi, İstanbul Sanayi<br />

Odası Üyesi, Finlandiya İstanbul Fahri<br />

Konsolosu, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu<br />

Üyesi, Kuveyt Uluslararası Bankası Danışma<br />

Kurulu Üyesi ve Rolls-Royce Danışma Kurulu<br />

Üyesi’dir. Haziran 2004 tarihinde JP Morgan<br />

International Council’a katılmıştır. 2006<br />

yılından bu yana Tüpraş Yönetim Kurulu<br />

Üyesi’dir.<br />

Rahmi M. Koç<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Rahmi M. Koç, yüksek öğrenimini Johns<br />

Hopkins Üniversitesi Endüstriyel Sevk<br />

ve İdare bölümünde tamamlamıştır. İş<br />

yaşamına 1958 yılında, Koç Topluluğu’nda,<br />

Otokoç şirketinde başlamış ve çalışma hayatı<br />

boyunca Koç Holding bünyesinde çeşitli<br />

üst düzey görevlerde bulunmuştur. 1980<br />

yılında İdare Komitesi Başkanı olan Rahmi<br />

M. Koç, 1984 yılında Koç Holding Yönetim<br />

Kurulu Başkanı olarak atanmıştır. 2003<br />

yılından itibaren Koç Holding Şeref Başkanı<br />

unvanıyla çalışmalarını sürdürmektedir.<br />

Rahmi M. Koç aynı zamanda Vehbi Koç<br />

Vakfı Mütevelli Heyeti Başkan Vekili, Koç<br />

Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı, Rahmi<br />

M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı kurucusu<br />

ve Yönetim Kurulu Başkanı, VKV Amerikan<br />

Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı,<br />

TURMEPA/ DenizTemiz Derneği kurucusu<br />

ve Onursal Başkanı, TÜSİAD Yüksek İstişare<br />

Şeref Başkanı ve TİSK Danışma Kurulu<br />

Üyesi’dir. 2008 yılından bu yana Tüpraş<br />

Yönetim Kurulu Üyesi’dir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 23<br />

Semahat S. Arsel<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Ali Y. Koç<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

O. Turgay Durak<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Amerikan Kız Koleji’nden mezun olduktan<br />

sonra Goethe Institute’ta Almanca eğitim<br />

programlarına katılan Semahat Arsel,<br />

İngilizce ve Almanca bilmektedir. 1964<br />

yılında, Koç Holding Yönetim Kurulu<br />

Üyesi olarak iş hayatına başlayan Semahat<br />

Arsel, halen bu görevinin yanı sıra Vehbi<br />

Koç Vakfı Yönetim Kurulu Başkanlığı,<br />

Turizm Grubu Yönetim Kurulu Başkanlığı,<br />

Florance Nightingale Vakfı İkinci Başkanlığı<br />

ve Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve<br />

Araştırma Merkezi Başkanlığı görevlerini<br />

sürdürmektedir. Koç Üniversitesi Sağlık<br />

Yüksek Okulu’nun kurucusu olan Semahat<br />

Arsel 2009 yılından bu yana Tüpraş Yönetim<br />

Kurulu Üyesi’dir.<br />

Lisans eğitimini Rice Üniversitesi İşletme<br />

Fakültesi’nde tamamlamış ve ardından<br />

Harvard Üniversitesi’nden MBA derecesi<br />

almıştır. Ali Y. Koç, 1990-1991 tarihleri<br />

arasında American Express Bank’ta<br />

Yönetici Yetiştirme Programı’na dahil<br />

olmuş, 1991-1992 yılları arasında Ramerica<br />

International Inc.’da Koordinatör, 1992-1994<br />

yılları arasında Morgan Stanley Yatırım<br />

Bankası’nda Analist olarak çalışmıştır. 1997<br />

yılında, Koç Holding’de Yeni İş Geliştirme<br />

Koordinatörü olarak göreve başlayan Ali Y.<br />

Koç, daha sonra Bilgi Grubu Başkanlığı gibi<br />

üst düzey görevlerde bulunmuştur. 2006<br />

yılından itibaren Koç Holding Kurumsal<br />

İletişim ve Bilgi Grubu Başkanlığı görevini<br />

yürütmektedir. 2008 Ocak ayından bu yana<br />

Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi olan Ali Y.<br />

Koç, 2009 yılından bu yana Tüpraş Yönetim<br />

Kurulu Üyesi’dir.<br />

Lisans eğitimini Nortwestern Üniversitesi<br />

Makina Mühendisliği bölümünde<br />

tamamlamış ve aynı üniversiteden yüksek<br />

lisans derecesi almıştır. İş yaşamına 1976<br />

yılında Otosan’da Uygulama Mühendisi<br />

olarak başlayan O. Turgay Durak, 1982’de<br />

Proje Koordinasyon Müdürlüğü ve 1984’te<br />

Proje Koordinasyon Daire Müdürlüğü<br />

görevlerini üstlenmiştir. 1986 yılında<br />

Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı, 1987<br />

yılında Satınalma Genel Müdür Yardımcısı<br />

ve 2000 yılında Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.’de<br />

Genel Müdür Baş Yardımcısı olan Durak, 2002<br />

2007 yılları arasında Ford Otomotiv Sanayi<br />

A.Ş. Genel Müdürü olarak görev yapmıştır.<br />

2007-2009 yılları arasında Koç Holding<br />

Otomotiv Grup Başkanlığı yapan Durak,<br />

2009-<strong>2010</strong> yılları arasında Koç Holding A.Ş.<br />

CEO vekili, <strong>2010</strong> Nisan ayından itibaren Koç<br />

Holding CEO’su olarak göreve atanmıştır.<br />

Durak, 5 Nisan <strong>2010</strong> tarihinden itibaren<br />

Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi’dir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜YÖNETİM KURULU<br />

Dr. Bülent Bulgurlu<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Dr. Bülent Bulgurlu, yüksek öğrenimini<br />

Ankara Mühendislik Mimarlık Fakültesi’nin<br />

ardından Norveç Teknik Üniversitesi’nde<br />

aldığı Doktora programıyla sürdürmüştür.<br />

1972’de Elliot Strömme A/S, Oslo’da İnşaat<br />

Mühendisi olarak iş hayatına başlamış ve<br />

1977’de Garanti İnşaat’ta Saha Mühendisi<br />

olarak görev almıştır. Sırasıyla Mühendislik,<br />

Planlama ve İnşaat Müdürlüğü, Şantiye<br />

Koordinasyon ve İnşaat Müdürlüğü, Genel<br />

Müdür Yardımcılığı ve Genel Müdürlük<br />

görevlerinin ardından Koç Holding’de 1996<br />

yılından itibaren Turizm ve Hizmetler Grubu<br />

Başkanı, Turizm ve İnşaat Grubu Başkanı,<br />

Dayanıklı Tüketim ve İnşaat Grubu Başkanı<br />

olarak görev almıştır. Mayıs 2007- Nisan <strong>2010</strong><br />

tarihleri arasında Koç Holding CEO’su olarak<br />

görev yapan Bulgurlu, Mayıs <strong>2010</strong> tarihinden<br />

itibaren Koç Holding A.Ş. Yönetim Kurulu<br />

Üyesi’dir. Ayrıca TÜSİAD, TURMEPA/Deniz<br />

Temiz Derneği, Türk Turizm Yatırımcıları<br />

Derneği üyesi olan Bulgurlu, 2007 yılından bu<br />

yana Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi’dir.<br />

Temel Kamil Atay<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Lisans eğitimini İTÜ Makine Mühendisliği<br />

Bölümünde tamamlamış ve ardından Wayne<br />

State Üniversitesi İşletme Bölümünde ihtisas<br />

yapmıştır. İş yaşamına 1965 yılında Chrysler<br />

Sanayi’de Ürün Geliştirme Mühendisi olarak<br />

başlayan Atay, Koç Topluluğu’na 1966 yılında<br />

katılmış ve sırasıyla Otosan A.Ş. Mamul<br />

Geliştirme Müdürü, Ford Motor Co. U.S.A.<br />

Mamul Geliştirme Mühendisi, Koç Holding<br />

A.Ş. Otomotiv Koordinatör Yardımcısı,<br />

Otoyol Sanayi A.Ş. Genel Müdürü, Tofaş<br />

Türk Otomobil Fab. A.Ş. Genel Müdürü,<br />

Koç Holding A.Ş. Teknik Projeler Başkan<br />

Yardımcısı, Tofaş Grubu Başkanlığı gibi üst<br />

düzey görevlerde bulunmuştur. 2000-2001<br />

yıllarında Koç Holding CEO’luğu yapan Atay,<br />

1996 yılında Koç Holding A.Ş. Yönetim Kurulu<br />

Üyesi, 2006 yılından bu yana Tüpraş Yönetim<br />

Kurulu Üyesi’dir.<br />

Erol Memioğlu<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Yüksek öğrenimini Ortadoğu Teknik<br />

Üniversitesi Petrol Mühendisliği bölümünde<br />

tamamlamıştır. 1979 yılında TPAO’da Uzman<br />

Mühendis olarak göreve başlayan Memioğlu,<br />

TPAO’da Üretim Müdürlüğü ve Yurt Dışı<br />

Projeler Grup Başkanlığı görevlerinin<br />

ardından 1999 yılında Koç Holding’de<br />

Enerji Grubu Başkan Yardımcılığı görevine<br />

atanmıştır. 2003-2004 yılları arasında iş<br />

hayatına Koç Holding Enerji Grubu İcradan<br />

Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi olarak devam<br />

eden Memioğlu, Mayıs 2004’ten bu yana Koç<br />

Holding Enerji Grubu Başkanlığı görevini<br />

yürütmektedir Memioğlu, 2006 yılından bu<br />

yana Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi’dir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 25<br />

Denetim Kurulu<br />

Serkan Özyurt<br />

Denetim Kurulu Üyesi<br />

Yavuz Erkut<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür<br />

Lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Kimya<br />

Mühendisliği Bölümü’nde, yüksek lisans<br />

eğitimini ise Wales Üniversitesi Makine<br />

Mühendisliği Bölümü’nde tamamlamıştır.<br />

Erkut, iş yaşamına 1979 yılında İpraş<br />

Rafinerisi’nde Proses Mühendisi olarak<br />

başlamıştır. 1979-1990 yılları arasında<br />

sırasıyla Ünite Şefi, Başmühendis, İşletme<br />

Müdür Yardımcısı görevlerinde bulunmuştur.<br />

1990 yılında Tüpraş Genel Müdürlüğü’ne Dış<br />

Ticaret Müdürü olarak atanmıştır. 1994-<br />

1997 yılları arasında Petrol İkmal ve Ticaret<br />

Daire Başkanlığı göreviyle Ham Petrol<br />

İkmal, Akaryakıt Satış, Fiyatlandırma, Dış<br />

Ticaret ve LPG İkmal ve Satış Müdürlüklerini<br />

yönetmiştir. 1998-2000 döneminde ise aynı<br />

bölümlerden sorumlu Daire Başkanlığı ve<br />

Genel Müdür Yardımcılığı görevlerinde<br />

bulunmuştur. 2000 yılında Opet Petrolcülük<br />

A.Ş.’ye transfer olmuştur. 2000-2006<br />

yılları arasında Opet Petrolcülük A.Ş’de<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürlük<br />

görevlerinden sonra, 2006 Ocak ayından<br />

itibaren Tüpraş Genel Müdürlüğü görevini<br />

sürdüren Erkut, 2008 Nisan ayından bu yana<br />

Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi’dir.<br />

Ahmet Aksu<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve<br />

C Grubu Hisse Temsilcisi<br />

Ahmet Aksu, lisans eğitimini Orta Doğu<br />

Teknik Üniversitesi Ekonomi Bölümünde<br />

tamamlamıştır. 1992 yılından bu yana<br />

Başbakanlık Özelleştirme İdaresi’nde çalışan<br />

Aksu, 1993 yılında Deniz Nakliyat T. A.Ş.’de<br />

Denetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmıştır.<br />

1993-2006 yılları arasında ERDEMİR Ereğli<br />

Demir ve Çelik Fab. T.A.Ş., TÜMAŞ, Eti<br />

Alüminyum ve ESGAZ gibi kurumlarda<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve Başkanı olarak<br />

görev almıştır. 2006-2007 yılları arasında<br />

TÜMAŞ Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı<br />

görevinin ardından, 2007 yılından bu yana<br />

Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş.’de Yönetim<br />

Kurulu Başkanı olarak çalışmaya devam<br />

etmektedir. Halen Özelleştirme İdaresi<br />

Başkan Vekili olarak görev yapmakta olan<br />

Aksu, Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi ve C<br />

Grubu Hisse Temsilcisidir.<br />

Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal<br />

Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü’nde<br />

tamamlamıştır. İş yaşamına 1990 yılında<br />

Maliye Bakanlığı’nda Hesap Uzmanı olarak<br />

başlayan Özyurt, 1999-2002 yılları arasında<br />

Baş Hesap Uzmanı, 2002-2003 yılları arasında<br />

Hesap Uzmanları Başkanlığı-İstanbul<br />

Grup Başkan Yardımcısı, 2003-2004 yılları<br />

arasında ise Başkan Yardımcısı görevlerini<br />

yürütmüştür. 2005 yılında Koç Holding<br />

A.Ş.’ye katılan Özyurt, halen Koç Holding<br />

Denetim Grubu’nda Koordinatör olarak görev<br />

yapmaktadır.<br />

Kemal Uzun<br />

Denetim Kurulu Üyesi<br />

Kemal Uzun, lisans eğitimini Ankara<br />

Üniversitesi İşletme Bölümü’nde<br />

tamamlamış ve University of Illinois, College<br />

of Business’ta yüksek lisans yapmıştır. 1990<br />

yılından 2006 yılı Mart ayına kadar Stajyer<br />

Muhasebat Kontrolörü olarak göreve başladığı<br />

Maliye Bakanlığı’nda sırasıyla, Hesap Uzman<br />

Yardımcılığı, Hesap Uzmanı, Daire Başkanı,<br />

Gelir İdaresi Grup Başkanı, Gelir İdaresi Daire<br />

Başkanı gibi görevlerde çalışmıştır. Uzun,<br />

2006 Nisan ayından bu yana Koç Holding A.Ş.<br />

Denetim Grubu Koordinatörü olarak görev<br />

yapmaktadır.<br />

Mehmet Sarıtaş<br />

Denetim Kurulu Üyesi<br />

Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal<br />

Bilgiler Fakültesi’nde tamamlamıştır. İş<br />

yaşamına 1998 yılında Maliye Bakanlığı’nda<br />

Hesap Uzman Yardımcısı olarak başlamış ve<br />

2001 yılında Hesap Uzmanlığı’na atanmıştır.<br />

2003-2007 yıllarında Maliye Bakanlığı<br />

Müsteşar Danışmanı olarak çalışan Sarıtaş,<br />

2007-2009 yılları arasında Carnegie Mellon<br />

Üniversitesi’nde Kamu Yönetimi yüksek<br />

lisansı yapmıştır. 13 Mart 2009 tarihinde Baş<br />

Hesap Uzmanı olan Sarıtaş, 2009 Ağustos<br />

ayında Gelir İdaresi Başkanlığında Grup<br />

Başkanı, Aralık <strong>2010</strong> tarihinde Gelir İdaresi<br />

Daire Başkanı olmuştur. Ayrıca Şubat <strong>2010</strong><br />

tarihinden itibaren Maliye Bakanı Danışmanı<br />

olarak görev yapmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

GENEL MÜDÜR’ÜN MESAJI<br />

<strong>2010</strong> yılı, yükselen rekabete rağmen<br />

ekonomideki büyümeye paralel<br />

olarak petrol ürünleri arz/talep<br />

dengesinin sektörümüz açısından<br />

iyileşmeye başladığı bir yıl olmuştur.<br />

2009 yılında krizden çıkış sinyalleri<br />

vermeye başlayan dünya ekonomisi,<br />

<strong>2010</strong> yılı içinde dalgalı bir seyirle<br />

de olsa olumlu bir görünüm çizerek<br />

yaklaşık %5 büyümüştür. Türkiye<br />

ekonomisi de <strong>2010</strong> yılında gelişen<br />

ülkelerdeki olumlu algıya paralel bir<br />

seyir izlemiştir. Büyüme ivmesi %8’ler<br />

düzeyinde Asya’nın devleriyle yarışır<br />

duruma gelen ülkemizde, likidite<br />

fazlasıyla oluşan düşük faiz ve kur<br />

ortamı, iç tüketime odaklı sektörlerde<br />

büyümenin yanında ithalatı da<br />

artırmıştır.<br />

Ham petrol fiyatları ve dünya rafinaj<br />

sektöründe gelişmeler<br />

Petrol fiyatları üzerinde belirleyici olan<br />

global likidite fazlasıyla beraber dünya<br />

ham petrol talebi 2,84 milyon varil/gün<br />

düzeyinde artarak 87.8 milyon<br />

varil/gün olarak gerçekleşmiştir. Buna<br />

rağmen OPEC’in ham petrol üretim<br />

kesinti uygulaması <strong>2010</strong> yılında devam<br />

etmiştir. Dünya yüzer ham petrol<br />

stoklarının Mayıs ayında 96 milyon<br />

varil/gün’den yılsonunda 14 milyon<br />

varil gün’e düşmesi ve gelişmekte olan<br />

ülke enerji taleplerini karşılamak için<br />

rafinerilerin kapasite kullanımını<br />

yükseltmesi, petrol fiyat artışını<br />

desteklemiştir. AB’de yaz aylarında<br />

oluşturulan kurtarma mekanizmasıyla<br />

oluşturulan finansman havuzu,<br />

ABD’de <strong>2010</strong> son çeyrekte alınan büyük<br />

parasal genişleme kararı ve Asya’da<br />

ekonomideki ısınmanın sürmesiyle<br />

yükselen bir seyir izleyen petrol fiyatı<br />

yılı 93 dolar seviyesinden kapatmıştır.<br />

2008 ve 2009 yıllarında yaşanan kriz<br />

ile <strong>2010</strong> yılına devreden dünya net<br />

tüketim fazlası yaklaşık 3,0 milyon<br />

varil/gün düzeyine yükselmişken,<br />

<strong>2010</strong> yılında yeni kapasite artışlarının<br />

nispeten sınırlı olması ve son yılların<br />

en yüksek talep artışının yaşanması ile<br />

<strong>2010</strong> yılında ortaya çıkan toplam 2,3<br />

Yavuz Erkut<br />

Genel Müdür

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 27<br />

milyon varil/ gün’lük net arz açığı, arz<br />

talep dengesizliğini 0,7 milyon<br />

varil/güne kadar indirmiş, bu da<br />

rafineri marjlarını olumlu olarak<br />

etkilemiştir.<br />

Arz/talep dengesinin yeniden oluşmaya<br />

başlaması yanında, hafif ve ağır<br />

ham petroller arasında açılan fiyat<br />

farkı Akdeniz Rafineri marjını 2009<br />

yılına göre %49 yükselterek 2,89 dolar<br />

düzeyine ulaştırmıştır.<br />

2011 yılında dünya petrol ürünleri<br />

talebinin 1,5 milyon varil/gün<br />

artması ve rafineri kapasite artışının<br />

zayıflamasıyla 0.7 milyon varil/<br />

gün’lük dünya tüketim fazlasının<br />

sıfırlanması ve 2008 krizinin üzerinden<br />

3 yıl geçtikten sonra üretim ve talep<br />

dengesinin yeniden kurulması<br />

beklenmektedir. Genel olarak, 2011<br />

yılı rafinaj sektöründe olumlu geçmesi<br />

beklenen bir yıldır. Ancak petrol<br />

fiyatlarındaki artışın yol açtığı maliyet<br />

enflasyonunun henüz yeterli noktaya<br />

ulaşmayan küresel büyümeyi aksatma<br />

riski, OPEC’in olası petrol üretim<br />

artışıyla fiyatlarda oluşabilecek hızlı<br />

fiyat düşüşleri ve Avrupa’da henüz<br />

çözümlenemeyen borç sorunu, yıl<br />

içinde rafineri marjlarının seyrini<br />

olumsuz etkileyebilecek hususların<br />

başında gelmektedir.<br />

Türkiye petrol ürünleri sektöründe<br />

gelişmeler<br />

Küresel büyümeden giderek daha fazla<br />

pay alan gelişen ülkelerde olduğu<br />

gibi, Türkiye ekonomisi yaklaşık %8<br />

büyümüştür. Ancak, <strong>2010</strong> yılında %69<br />

artış gösteren dizel araç satışlarıyla<br />

toplam araç parkının yaklaşık %50’sini<br />

oluşturan dizel araçların etkisiyle,<br />

düşük kükürtlü motorin tüketimi<br />

%23.0 artarken, ülkemizin ana yakıtı<br />

konumundaki kırsal motorin yerine<br />

spesifikasyon dışı 10 numara yağın<br />

ülkede kullanımının artarak devam<br />

etmesi nedeniyle kırsal motorin<br />

tüketimi %4.6 daralmış, buna bağlı<br />

olarak %8 büyümenin yaşandığı bir<br />

ekonomide büyüme ile paralel artış<br />

göstermesi beklenen toplam motorin<br />

tüketimi ancak %2,4 artmıştır.<br />

Benzin yerine LPG kullanımının tercih<br />

edilmesine bağlı olarak da benzin<br />

tüketimi %7,7 azalmıştır. Bunlara ek<br />

olarak gerek ısınma, gerek sanayi,<br />

gerekse elektrik santrallerinde fuel oil<br />

yerine, fiyat konjonktürü ve yüksek<br />

ÖTV farklılığı nedeniyle doğalgazın<br />

tercih edilmesiyle, siyah ürün talebi<br />

ise %44 azalmıştır. Neticede, benzin<br />

motorin ve fuel oil’den oluşan Türkiye<br />

akaryakıt ürünleri tüketimi <strong>2010</strong><br />

yılında %3,9 daralmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş, sektördeki gidişatı<br />

izleyerek stok yönetimi ve üretim<br />

optimizasyonu stratejisini dönemsel<br />

gelişmelerle eşgüdümlü ve müşteri<br />

odaklı olarak uygulamış ve müşteri<br />

odaklı satış ve üretimde optimizasyon<br />

politikasıyla olumlu görünüm çizebilen<br />

rafineri şirketleri arasında yer almıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılı ilk çeyrek dönemde, ağır<br />

petrol marjının yeterli olmaması ve<br />

Avrupa’daki borç sorunuyla yüksek<br />

stok tutmanın ilave risk oluşturması<br />

gibi nedenlerle düşük stok politikası<br />

uygulanmış, ihraç kârlılığının zayıf<br />

olmasıyla yurt içi talep odaklı üretim<br />

yapılarak kapasite kullanımı %54,4<br />

seviyelerinde kalmıştır. İkinci çeyrekte<br />

ağır petrol marjlarında iyileşme ve<br />

kuzey yarım kürede duruşların yaz<br />

aylarına kadar sarkmasıyla artan<br />

Akdeniz rafineri marjına bağlı olarak<br />

rafineri kapasite kullanım oranı<br />

yükseltilmiştir. Yılın ikinci yarısında<br />

ise sezonsal olarak beyaz ürün ve asfalt<br />

taleplerindeki artışın yanı sıra, son<br />

çeyrekte ham petrol fiyatlarında hızlı<br />

yükseliş ile birlikte kapasite kullanımı<br />

artırılarak, yıl ortalamasında işlenen<br />

ham petrol miktarı baz alındığında<br />

%69,6 ham petrol kapasite kullanımı<br />

gerçekleştirilirken, şarja verilen yarı<br />

mamullerle birlikte toplam kapasite<br />

kullanımı %77,1 düzeyine ulaşmıştır.<br />

Ülkenin %38 oranında artan asfalt<br />

talebi yüksek kapasite kullanımı ile<br />

karşılanırken ayrıca iç talep fazlası<br />

olarak ihraç piyasasına yöneltilen fuel<br />

oil üretimi, ürün ihraç marjlarının<br />

2009 yılına göre paralel seyrettiği<br />

<strong>2010</strong> yılında %16 artırılmıştır.<br />

Akdeniz rafineri marjı geçen yıla<br />

göre %49 artmasına rağmen, ürün<br />

rasyolarındaki seyre bağlı olarak ürün<br />

optimizasyon programları yanında<br />

operasyonel verimliliklerin artırılması<br />

ve enerji tasarruflarının katkılarıyla,<br />

Tüpraş net rafineri marjı %97 artışla<br />

4,5 ABD doları/varil düzeyine<br />

ulaşmıştır.<br />

Global rafineri marjlarının da<br />

desteklemesiyle yılın ikinci yarısında<br />

pazar payını artırmayı hedefleyen ve<br />

müşterilere ilave vade imkanları da<br />

sunan satış politikasıyla, <strong>2010</strong> yılında<br />

yükselen küresel rekabete yanıt veren<br />

Tüpraş, yurt içine 17,6 milyon ton<br />

ürün satışı gerçekleştirmiş, 4,8 milyon<br />

ton ürün ihracatıyla birlikte <strong>2010</strong> yılı<br />

toplam satış miktarı geçtiğimiz yılın<br />

%4,1 üzerine çıkarak 22,4 milyon ton<br />

olmuştur.<br />

<strong>2010</strong> yılında, rafinaj kârlılığında<br />

katma değeri yükseltmek için, maliyet<br />

azaltıcı ve verimlilik artırıcı projeler<br />

uygulanmaya devam edilmiş ve<br />

operasyonel mükemmellik alanında<br />

son üç yılda sağlanan 244 milyon<br />

dolarlık kazanımın üzerine <strong>2010</strong><br />

yılında 81 milyon dolar FAVÖK elde<br />

edilmiştir. Verimlilik artırıcı projelerin<br />

yanı sıra, rafinaj alanında önemli<br />

bir paya sahip olan enerji tasarrufu<br />

çalışmalarından son 3 yıllık dönemde<br />

135 milyon dolar getiri elde edilmiş<br />

olup, <strong>2010</strong> yılındaki enerji tasarrufu<br />

projelerinin getirisi 62 milyon dolar<br />

düzeyinde gerçekleşmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜GENEL MÜDÜR’ÜN MESAJI<br />

Rafinaj alanında operasyonel mükemmellik hedefi<br />

doğrultusunda, çevre ve insan faktörünü faaliyetlerinin ana<br />

unsuru olarak değerlendiren Tüpraş teknoloji ve bilgiyi etkin<br />

biçimde yönetmeyi ön plana çıkararak önümüzdeki 5 yıllık<br />

dönemde devreye alacağı fuel oil dönüşüm yatırımı, enerji<br />

verimliliği ve işletme mükemmelliği çalışmalarıyla yüksek<br />

özkaynak kârlılığına ulaşmayı amaçlamaktadır.<br />

Bütün bunların neticesinde, <strong>2010</strong>’da<br />

artan global kapasite kullanımı,<br />

Avrupa’da kriz ile daralan orta distilat<br />

talebine bağlı olarak ülkemize<br />

yönelen ithal ürün imkanının artması<br />

ve rafinaj sektöründe yıl içinde<br />

marjların dalgalanmasına rağmen,<br />

uygulanan yerinde operasyonel<br />

ve finansal stratejilerle Tüpraş,<br />

yaklaşık 120 milyon ABD doları vergi<br />

karşılığına rağmen, elde ettiği 490<br />

milyon dolar kâr düzeyi ile hedefini<br />

gerçekleştirmiştir.<br />

2006 Ocak ayında başlayan özelleştirme<br />

sonrası yeni dönemin ilk 5 yılını geride<br />

bırakmış bulunuyoruz. Şirket logosu<br />

ve kurum kimliğinin yenilenmesi<br />

ile başlayan bu süreçte Tüpraş, yarı<br />

yarıya yenileyerek zenginleştirdiği<br />

insan kaynağı, katılımcı ve insan<br />

odaklı yönetim anlayışı ve günün<br />

koşullarına uyarlanan çalışma<br />

ortamında verimlilik ve her alanda<br />

tasarrufu düşünen, hızlı ve etkin karar<br />

veren yeni bir şirkete dönüşmüştür.<br />

Özelleştirme sonrası yaşadığımız 5<br />

yıllık dönemde değişime hızlı uyum<br />

sağlama yeteneğini geliştiren yeni<br />

Tüpraş, dünyayı sarsan küresel kriz ve<br />

sonrasındaki durgunluk sürecini de<br />

başarı ile yönetmiştir.<br />

Rafinaj alanında operasyonel<br />

mükemmellik hedefi doğrultusunda,<br />

çevre ve insan faktörünü<br />

faaliyetlerinin ana unsuru olarak<br />

değerlendiren Tüpraş, teknoloji ve<br />

bilgiyi etkin biçimde yönetmeyi ön<br />

plana çıkararak, önümüzdeki 5 yıllık<br />

dönemde devreye alacağı fuel oil<br />

dönüşüm yatırımı, enerji verimliliği ve<br />

işletme mükemmelliği çalışmalarıyla<br />

yüksek özkaynak kârlılığına ulaşmayı<br />

amaçlamaktadır.<br />

Bilgiyi paylaşan, birbirini dinleyen<br />

ve risklerini iyi yönetebilen çalışan<br />

yapısıyla, enerji indeksinde dünya<br />

rafinerileri arasında yapılan<br />

değerlendirmelerde ilk çeyrek<br />

dilimde yer almayı amaçlarken,<br />

rafinerilerindeki tüm ünitelerinde<br />

her koşulda üretime hazır olmayı,<br />

emre amadeliği en üst düzeye<br />

taşıyarak, sıfır çevre kazası ile dünya<br />

standartlarında bir rafineri şirketi<br />

olmayı hedeflemektedir.<br />

Bu çerçevede en önemli göstergelerden<br />

birisi olan kaza sıklık ve şiddet<br />

oranlarında, Tüpraş hedeflenenden<br />

daha başarılı bir performans göstererek<br />

yılsonunda 1,7 kaza sıklık ve 57 kaza<br />

şiddet oranları ile dünya standartlarına<br />

ulaşmış durumdadır.<br />

Tüpraş yatırımlarının gelişimi ve Fuel<br />

Oil Dönüşüm Projesi<br />

Yatırım yoğun bir sektörde yer<br />

alan Tüpraş’ın gelecekte de güçlü<br />

konumunu ve sürdürülebilir kârlılığını<br />

devam ettirebilmesi amacıyla<br />

yatırımlarına devam etmekte olup,<br />

başlatılan yaklaşık 2 milyar dolar<br />

tutarındaki fuel oil dönüşüm projesi ile<br />

ülkemizde tüketim imkanı azalan ve<br />

talep fazlası konuma dönüşen değeri<br />

düşük, yaklaşık 4,2 milyon ton siyah<br />

ürün, 3,5 milyon tonun üzerinde<br />

benzin ve motorin gibi daha değerli<br />

Euro V standardında çevreci beyaz<br />

ürünlere dönüştürülecektir. 2014<br />

yılında işletmeye almayı planladığımız<br />

bu yatırımla Tüpraş’ın siyah ürün<br />

miktarı %50 oranında azalacak ve İzmit<br />

rafinerisinin beyaz ürün verimi %85’e<br />

yükselecektir.<br />

Tüpraş’ın geleceği ve bütün<br />

paydaşlarımız için, faaliyet konumuz<br />

kapsamındaki tüm alanlarda<br />

risklerimizi yönetebilen insan<br />

kaynağımızla etkinliğimizi ve<br />

verimliliğimizi artırarak, sektörün<br />

dinamik yapısı içinde artan rekabete<br />

karşı performansımızı ve Tüpraş’ın<br />

tercih edilirliğini azami ölçüde<br />

yükselterek yarın için bugünü<br />

başararak ve üreterek var olacağız.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 29

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

ÜST YÖNETİM<br />

01 Yavuz Erkut<br />

(05)<br />

(04)<br />

02 Gürol Acar<br />

03 Yılmaz Bayraktar<br />

(03)<br />

(01)<br />

(02)<br />

04 Hasan Tan<br />

05 İbrahim Yelmenoğlu

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 31<br />

Yavuz Erkut (01)<br />

Genel Müdür<br />

Gürol Acar (02)<br />

Genel Müdür Yardımcısı<br />

Hasan Tan (04)<br />

Genel Müdür Yardımcısı<br />

Yavuz Erkut, lisans eğitimini Boğaziçi<br />

Üniversitesi Kimya Mühendisliği<br />

Bölümü’nde, yüksek lisans eğitimini ise<br />

Wales Üniversitesi Makine Mühendisliği<br />

Bölümü’nde tamamlamıştır. Erkut, iş<br />

yaşamına 1979 yılında İpraş Rafinerisi’nde<br />

Proses Mühendisi olarak başlamıştır. 1979-<br />

1990 yılları arasında sırasıyla Ünite Şefi,<br />

Başmühendis, İşletme Müdür Yardımcısı<br />

görevlerinde bulunmuştur. 1990 yılında<br />

Tüpraş Genel Müdürlüğü’ne Dış Ticaret<br />

Müdürü olarak atanmıştır. 1994-1997 yılları<br />

arasında Petrol İkmal ve Ticaret Daire<br />

Başkanlığı göreviyle Ham Petrol İkmal,<br />

Akaryakıt Satış, Fiyatlandırma, Dış Ticaret<br />

ve LPG İkmal ve Satış Müdürlüklerini<br />

yönetmiştir. 1998-2000 döneminde ise aynı<br />

bölümlerden sorumlu Daire Başkanlığı ve<br />

Genel Müdür Yardımcılığı görevlerinde<br />

bulunmuştur. 2000 yılında Opet Petrolcülük<br />

A.Ş.’ye transfer olmuştur. 2000-2006<br />

yılları arasında Opet Petrolcülük A.Ş’de<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürlük<br />

görevlerinden sonra, 27 Ocak 2006 tarihinden<br />

itibaren Tüpraş Genel Müdürlüğü görevini<br />

sürdüren Erkut, 2008 Nisan’ından bu yana<br />

Tüpraş Yönetim Kurulu Üyesi’dir.<br />

Gürol Acar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi<br />

Kimya Mühendisliği Bölümü mezunudur.<br />

İş yaşamına 1977 yılında İpraş Rafinerisi’nde<br />

Proses Mühendisi olarak başlamış, çeşitli<br />

mühendislik pozisyonlarında görev almıştır.<br />

Tüpraş İzmit Rafinerisi ve Genel Müdürlük’te,<br />

yönetim kademelerinde çeşitli görevlerde<br />

bulunmuştur. Tüpraş’ta çalışırken Devlet<br />

Planlama Teşkilatı’nın hazırladığı 7. ve 8.<br />

dönem beş yıllık kalkınma planlarında,<br />

Petrol Ürünlerinden Sorumlu Komisyon’un<br />

Başkanlığını yürütmüştür. Kırıkkale Rafineri<br />

Müdürü olarak çalışırken, 2000 yılında<br />

Opet Petrolcülük A.Ş.’de Terminal ve Teknik<br />

Servisler Müdürü olarak işe başlamıştır.<br />

2004 yılından itibaren Opet Petrolcülük A.Ş.<br />

Terminal ve Teknik Servisler Genel Müdür<br />

Yardımcısı olarak görev yapan Acar, 27 Ocak<br />

2006 tarihi itibarıyla Tüpraş Teknik İşlerden<br />

Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak<br />

atanmıştır.<br />

Yılmaz Bayraktar (03)<br />

Genel Müdür Yardımcısı<br />

Yılmaz Bayraktar, Boğaziçi Üniversitesi<br />

Kimya Mühendisliği Bölümü’nden mezun<br />

olmuş ve Wales Üniversitesi Makine<br />

Mühendisliği Bölümü’nde “Endüstri İçin<br />

Dizayn ve İş İdaresi” başlıklı programda<br />

yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. İş<br />

yaşamına 1979 yılında İpraş Rafinerisi’nde<br />

Enerji ve Ekoloji Mühendisi olarak<br />

başlamıştır. Sırasıyla Kuvvet Santrali,<br />

Buhar Üretim, Elektrik Üretim, Pompa<br />

Transfer ve Atık Su Arıtma Üniteleri Şeflik<br />

ve Başmühendisliklerinde ve daha sonra<br />

sırasıyla Yardımcı Tesisler İşletme Müdür<br />

Yardımcılığı, Üretim Üniteleri İşletme<br />

Müdürlüğü ve 1997 yılından itibaren<br />

Rafineri Müdür Yardımcılığı görevlerinde<br />

bulunmuştur. 1999-2006 yılları arasında<br />

Siemens Power Generation “İşletme ve<br />

Bakım” anlaşması altındaki BOSEN Enerji<br />

Elektrik Üretim A.Ş. kombine çevrim<br />

santralinde, Siemens adına Tesis Müdürü<br />

görevini üstlendikten sonra, 27 Ocak 2006<br />

tarihinden itibaren Tüpraş Genel Müdür<br />

Yardımcısı olarak atanmıştır.<br />

Hasan Tan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi<br />

Kimya Mühendisliği Bölümü’nü ve<br />

Pennsylvania Üniversitesi İş Yönetimi<br />

Yüksek Lisans programını tamamlamıştır.<br />

İş yaşamına 1990 yılında Tüpraş Dış Ticaret<br />

Departmanı’nda Mühendis olarak başlamış ve<br />

Motorin ve LPG İthalatından Sorumlu İthalat<br />

Şefi olarak devam etmiştir. 1995 yılında,<br />

Ham Petrol İkmal Departmanı’na ham<br />

petrol anlaşmaları ve kârlılık analizlerinden<br />

sorumlu Koordinatör olarak atanmıştır.<br />

1999-2004 yılları arasında LPG İkmal ve<br />

Satış Müdürü olarak görev yapmıştır. Ocak<br />

2005’ten bu yana Opet Petrolcülük A.Ş. İkmal<br />

Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapan<br />

Tan, 27 Ocak 2006 tarihi itibarıyla Tüpraş’ın<br />

özelleştirilmesinden sonra, Ticari İşlerden<br />

Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak<br />

atanmıştır.<br />

İbrahim Yelmenoğlu (05)<br />

Genel Müdür Yardımcısı<br />

İbrahim Yelmenoğlu, Ankara Üniversitesi<br />

Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni 1991 yılında,<br />

Illinois Üniversitesi Yüksek Lisans programını<br />

2003 yılında tamamlamıştır. İş yaşamına 1987<br />

yılında Maliye Bakanlığı’nda başlamıştır.<br />

1992-2004 yılları arasında Hesap Uzmanları<br />

Kurulu’nda görev almıştır. 2004 yılında Koç<br />

Holding Denetim Grup Başkanlığı’na transfer<br />

olan Yelmenoğlu, 2004-2006 döneminde Koç<br />

Holding A.Ş. Denetim Grubu Koordinatörü<br />

olarak görev yapmıştır. Tüpraş’ın Koç<br />

Holding’e %51 hisse devrinden sonra 27<br />

Ocak 2006 tarihi itibarıyla Mali İşlerden<br />

Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı görevine<br />

atanmıştır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

üretim<br />

<strong>2010</strong> yılı, global piyasalardaki yavaş toparlanma belirtileri<br />

ve dalgalı seyreden göstergelere rağmen, kriz döneminde<br />

uygulamaya konulan üretim ve satış stratejilerinin devam<br />

ettirildiği ve Tüpraş’ın esneklik kabiliyetini ön plana çıkardığı<br />

bir yıl olmuştur. Net rafineri marjı bir önceki yıla göre %97 artışla<br />

4,5 ABD doları/varil seviyesinde gerçekleşmiştir.<br />

<strong>2010</strong> yılına Tüpraş açısından<br />

bakıldığında pazarlama, lojistik ve<br />

üretim esnekliğindeki yeteneklerin<br />

ön plana çıkarılmasıyla, yurt içi<br />

müşteri odaklı satış ve üretim<br />

politikası izlenmiş, böylece elde edilen<br />

operasyonel başarılara kârlılıkla yanıt<br />

alınmıştır.<br />

Dünya ham petrol talebinin 2,84 milyon<br />

varil/gün artması, operasyonel ve yüzer<br />

stoklardaki ciddi azalışlarla gelişmekte<br />

olan bölgelerde devam eden ve baz<br />

etkisiyle de olsa gelişmiş ülkelerdeki<br />

talep artışları, <strong>2010</strong> yılı başlarında varili<br />

78,84 ABD doları seviyesindeki petrol<br />

fiyatlarını, yılsonunda 92,55 ABD doları/<br />

varil düzeyine taşımıştır.<br />

<strong>2010</strong> Yılı Brent Ham Petrol Fiyat Seyri (ABD doları/varil)<br />

<strong>2010</strong> yılı birinci çeyrekte sezonsallık<br />

nedeniyle zayıf seyreden ürün rasyolarının<br />

ihracat kârlılığını desteklememesi,<br />

ağır ham petrol işlemenin yeterli marj<br />

sağlamaması ve yüksek stok tutmanın<br />

ilave risk oluşturması sebebiyle %62<br />

kapasite kullanılmıştır. Birinci çeyrekte<br />

yurt içi talebi karşılayacak düzeyde<br />

üretim yapılmış ve rafinaj için bakım<br />

dönemi olarak bilinen bu dönemde<br />

Tüpraş, yıl için gerekli önemli bakımlarını<br />

tamamlamıştır.<br />

Yılın ikinci çeyreğinde ağır-hafif ham<br />

petrol fiyatı makasındaki iyileşme,<br />

Mayıs ayında sürüş sezonuna girilmesi<br />

ve orta distilat rasyolarında görülen<br />

artışla birlikte kapasite kullanım oranı<br />

da %80,1’e yükseltilmiştir.<br />

4.Ç<br />

3.Ç<br />

2.Ç<br />

1.Ç<br />

Kapasite Kullanım oranı (%)<br />

%77,1<br />

Yarı mamül<br />

ham petrol<br />

toplam<br />

62,2<br />

Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılında, ASRFO ve<br />

HVGO gibi ara mamul olarak şarja<br />

verilen ürünlerle beraber kapasite<br />

kullanımı toplamda %77,1 düzeyine<br />

ulaşmıştır.<br />

82,2<br />

84,0<br />

80,1<br />

95<br />

85<br />

75<br />

65<br />

04.OCA<br />

19.OCA<br />

03.ŞUB<br />

18.şub<br />

05.mar<br />

22.mar<br />

08.nis<br />

23.nis<br />

10.may<br />

09.haz<br />

24.haz<br />

09.tem<br />

26.tem<br />

10.ağu<br />

25.ağu<br />

10.eyl<br />

27.eyl<br />

12.eki<br />

27.eki<br />

11.kas<br />

26.kas<br />

13.ara<br />

30.ara

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 33<br />

Üçüncü çeyrek döneme girerken AB<br />

bankalarında güven ölçümü niteliğinde<br />

olan stres testlerinden başarı ile<br />

çıkılması, global ekonomik konjonktürde<br />

ikinci dip riskini önlemiş ve sezonsal<br />

olarak yaz döneminde artan beyaz ürün<br />

taleplerini karşılamak için kapasite<br />

kullanımı %84’e çıkarılmıştır.<br />

<strong>2010</strong><br />

Ham Petrol Temini<br />

(milyon ton)<br />

17,3<br />

2,5<br />

<strong>2010</strong><br />

Ham Petrol Temini<br />

(Milyar ABD doları)<br />

10,0<br />

1,3<br />

Yılın son çeyreğinde sezonsal olarak<br />

rafinaj sektörünün ve petrol fiyatlarının<br />

daha durgun seyretmesi beklenirken,<br />

Kasım ayı başında ABD yönetiminin<br />

almış olduğu parasal genişleme kararı<br />

ile artan global likidite fazlasının<br />

desteklediği ABD ekonomik verileri ve<br />

Çin başta olmak üzere Asya’da artan<br />

enerji talebi, petrol fiyatlarında olağan<br />

dışı artış trendine neden olmuştur. Son<br />

çeyrekte yüksek marj ve talep etkisiyle<br />

yüksek kapasite kullanımına %82,2 ile<br />

devam edilmiş ve bunun sonucunda<br />

yıl ortalamasında sadece ham petrol<br />

işlemesinde %69,6 kapasite kullanımı<br />

gerçekleştirilirken, ASRFO ve HVGO gibi<br />

ara mamul olarak şarja verilen ürünlerle<br />

beraber kapasite kullanımı toplamda<br />

%77,1 düzeyine ulaşmıştır.<br />

2006 2007 2008 2009<br />

14,2<br />

2,2<br />

21,4<br />

2,1<br />

23,3<br />

2,1<br />

24,3<br />

2,2<br />

ithal<br />

yerli<br />

Ham Petrol Temininde Kükürt Oranı (%)<br />

2009<br />

7,7<br />

73,2<br />

Düşük Kükürtlü<br />

Orta Kükürtlü<br />

2006 2007 2008 2009<br />

0,9<br />

1,3<br />

0,9<br />

0,8<br />

ithal<br />

6,3<br />

15,2<br />

11,8<br />

10,8<br />

yerli<br />

<strong>2010</strong><br />

Düşük Kükürtlü<br />

Orta Kükürtlü<br />

10,5<br />

57,6<br />

Sonuç olarak çeyrek dönemlik analizlerde<br />

de görüleceği üzere, gelişmekte olan<br />

ülkelerdeki olumlu verilerin yanında<br />

sektördeki gerçek iyileşme sinyalleri de<br />

ABD ekonomisinin 3. çeyrekten itibaren<br />

gösterdiği büyüme verileri ile sağlanmıştır.<br />

Bu durum, sektörün olumlu gidişatının<br />

2011 yılında da devam edeceğini<br />

göstermektedir.<br />

19,1<br />

Yüksek Kükürtlü<br />

Yüksek Kükürtlü<br />

31,9

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜üretim<br />

Tüpraş, petrol kaynaklarının<br />

çeşitlendirilmesi, tedarik zincirinde<br />

riskin dağıtılması, fiyat ve navlun<br />

avantajlarının sağlanması için ham petrol<br />

alım operasyonlarında optimizasyona<br />

ve çeşitlendirmeye gitmektedir. Bu<br />

doğrultuda Nijerya Bonny Light ve İran<br />

Sırri gibi yeni petrol çeşitlerinin petrol<br />

portföyüne alınmasının yanı sıra,<br />

<strong>2010</strong> yılı içinde ilk kez alımı yapılan<br />

kondensat da rafineride işlenmiştir.<br />

Tüpraş, ham petrol alımlarının önemli<br />

bir kısmını ülkelerin ulusal petrol<br />

şirketleriyle yaptığı yıllık anlaşmalar<br />

yoluyla gerçekleştirmektedir. Bunun<br />

yanı sıra ürün taleplerinin gerektirdiği<br />

özelliklere sahip ham petrol türleri için<br />

tedarik esnekliğini ve ilave opsiyonlarını<br />

artırmaya yönelik alımlar da yapmaktadır.<br />

Spot piyasa alımlarının yanı sıra işlenen<br />

ham petrolün 2,5 milyon tonu yerli ham<br />

petrolden karşılanmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş, 19,6 milyon ton<br />

ham petrol ve 2,1 ton yarı mamul ile<br />

birlikte toplam 21,7 milyon şarjdan 20,6<br />

milyon ton üretim gerçekleştirmiştir.<br />

Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi yıl<br />

içinde siyah ürün payı %27,6 olarak<br />

gerçekleştirilirken yüksek ham petrol<br />

kapasite kullanımı ile artan siyah ürün<br />

üretiminde yurt içi talep fazlası olan<br />

fuel oil yerine yurt içi talebi yüksek olan<br />

asfaltın üretimi %39 artışla 2,8 milyon<br />

ton olarak gerçekleştirilmiştir.<br />

Tüpraş yıl içinde 22,81 API ile 43,89<br />

API arasında değişen gravitelerde ve<br />

%0,6 ile %4,13 arasında değişen kükürt<br />

içeriklerinde olmak üzere 9 ülkeden 13<br />

farklı çeşit ham petrol alımı yapmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında ham petrol alımlarında<br />

ortalama ham petrol gravitesi 0,30 API<br />

daha düşürülerek 31,64 API seviyesinde<br />

gerçekleşmiştir. Yıl içinde ithal edilen<br />

17,3 milyon ton ham petrole 10,0<br />

milyar ABD doları, ürün ve yarı mamul<br />

ithalatına 2,44 milyar ABD doları olmak<br />

üzere, Tüpraş’ın toplam ithal maliyeti<br />

12,4 milyar ABD doları seviyesinde<br />

gerçekleşmiştir.<br />

Tüpraş’ın yurt içi petrol ürünlerinin<br />

fiyatları, Petrol Piyasası Kanunu’nda<br />

belirtilen en yakın piyasa olan CIF<br />

Genova Akdeniz Platts fiyatlarıyla<br />

doğrudan ilişkilidir. İthalatın<br />

serbest olduğu piyasada ürün<br />

fiyatları tam rekabet koşulları<br />

altında belirlenmektedir. Bu<br />

kapsamda rafinerilerin operasyonel<br />

kârlılığı ham madde fiyatları ile<br />

ürün fiyatları arasında fark olarak<br />

tanımlanan rafineri marjı kavramıyla<br />

açıklanmaktadır. Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılı<br />

öngörüleri doğrultusunda, Akdeniz<br />

ürün fiyatlarıyla Ural ham petrol<br />

fiyatı arasındaki fark baz alınarak<br />

hesaplanan Akdeniz-Ural kompleks<br />

rafineri marjı <strong>2010</strong> yılında bir önceki<br />

yıla göre %49 artışla 2,89 ABD doları/<br />

varil seviyesinde gerçekleşirken,<br />

Tüpraş’ın gerçekleştirdiği üretim ve<br />

satış politikalarının etkisiyle, net<br />

rafineri marjı bir önceki yıla göre %97<br />

artışla 4,5 ABD doları/varil seviyesinde<br />

gerçekleşmiştir.<br />

AB normlarında ürün üretimi için 2,3<br />

milyar dolar tutarındaki yatırımları<br />

sonuçlandırarak bulunduğu piyasanın<br />

üzerinde üretim kabiliyetine sahip olan<br />

Tüpraş, ilave marj elde edebilmektedir.<br />

Tüpraş’ın rafineri marjının teorik olarak<br />

hesaplanan Akdeniz rafineri marjının<br />

üzerinde seyretmesini sağlayan yapısal<br />

üstünlükleri vardır. Bunlar, Tüpraş<br />

rafinerilerinin tüketim bölgelerinin<br />

merkezinde konumlandırılmış olması,<br />

farklı ham petrolleri işleyebilme<br />

esnekliği, rafineri tasarımlarının<br />

ağır ve yüksek kükürtlü ham petrol<br />

işleyebilecek konumda yapılmış olması,<br />

hacimli ham petrol ve ürün alımlarının<br />

getirdiği fiyat avantajları, ham petrol<br />

tedarik merkezlerine yakınlıkla uygun<br />

maliyet ve çeşitlilikte ham petrol tedarik<br />

edilebilmesi, Türkiye’nin pek çok<br />

üründe net ithalatçı konumda olması,<br />

ham petrol ve ürün ithalatı için güçlü<br />

altyapı ve tesis, yurt içi müşterilere<br />

direkt boru hattı bağlantıları sayesinde<br />

müşterinin düşük depolama ihtiyacı<br />

ve yüksek ihracat kabiliyeti olarak<br />

sayılabilir.<br />

Ürün Dış Satımı<br />

Ürün Dış Alımı<br />

Toplam Satışlar (milyon ton)<br />

4,8<br />

4,0<br />

22,4<br />

<strong>2010</strong><br />

2.847<br />

<strong>2010</strong><br />

2.438<br />

<strong>2010</strong><br />

17,6<br />

4,8<br />

09<br />

3,3<br />

1.765<br />

09<br />

5,8<br />

2.936<br />

09<br />

18,2<br />

3,3<br />

21,5<br />

08<br />

6,1<br />

4.467<br />

08<br />

2,9<br />

2.656<br />

08<br />

19,8<br />

6,1<br />

26,0<br />

07<br />

6,4<br />

3.380<br />

07<br />

2,3<br />

1.438<br />

07<br />

19,9<br />

6,4<br />

26,3<br />

06<br />

6,2<br />

Miktar (milyon ton)<br />

Değer (milyon ABD doları)<br />

3.039<br />

06<br />

1,8<br />

1.040<br />

Miktar (milyon ton)<br />

Değer (milyon ABD doları)<br />

06<br />

19,9<br />

yurt içi satış<br />

ihracat<br />

6,2<br />

26,1

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 35<br />

Tüpraş, net marjının Akdeniz ve<br />

bölgedeki benzer rafinerilerinin<br />

üzerinde gerçekleşmesinde yukarıda<br />

verilen yapısal unsurların yanı<br />

sıra, <strong>2010</strong> yılı içinde üretim ve<br />

şarj esnekliğinin etkin şekilde<br />

kullanımı, operasyonel mükemmellik<br />

uygulamalarından ve enerji<br />

verimliliğinden sağlanan tasarruflar,<br />

beyaz ve siyah ürünler içinde yüksek<br />

marjlı ürünlerde optimizasyon etkili<br />

olmuştur.<br />

Tüpraş, 36 çeşit petrol ürününün<br />

Türkiye genelinde tedarikini<br />

sağlamaktadır. Doğrudan ürün satışı<br />

yapılan müşteriler, T.C. Enerji Piyasası<br />

Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından<br />

lisanslandırılmış akaryakıt, LPG,<br />

ihrakiye, madeni yağ dağıtım firmaları,<br />

petrokimya sanayi, boya sanayi, lastik<br />

sanayi, Karayolları Genel Müdürlüğü,<br />

Belediyeler ile bu kurumlar tarafından<br />

onaylanmış müteahhit firmalar ve Türk<br />

Silahlı Kuvvetleri adına Milli Savunma<br />

Bakanlığı’dır.<br />

Tüpraş, <strong>2010</strong> yılında üretim ve<br />

ithalattan olmak üzere toplam<br />

22,4 milyon ton ürün satışı<br />

gerçekleştirmiştir. <strong>2010</strong> yılında<br />

Türkiye ekonomisinde gerçekleşen %8<br />

civarındaki büyüme, denetime rağmen<br />

spesifikasyon dışı ürünlerin ülkede<br />

yaygın kullanımının devam etmesi<br />

sebebiyle petrol ürünleri tüketimine<br />

aynı oranda yansımamış ve toplam araç<br />

yakıtları tüketimi sadece %1,9 oranında<br />

artmıştır. Özellikle kırsal motorinde<br />

10 numara yağ ve benzeri nedenlerle<br />

yaşanan sorunlar, gerçek tüketimin<br />

rakamlara yansımasında önemli<br />

engellerden biridir.<br />

Tüpraş Rafinerileri Üretimleri (Bin Ton)<br />

Ürünler 2009 <strong>2010</strong> Değişim %<br />

LPG 619 685 10,7<br />

Benzin & Nafta 3.966 4.385 10,6<br />

Jet Yakıtı / Gaz yağı 2.003 2.657 32,6<br />

Kırsal Motorin 2.132 2.239 5,0<br />

Motorin 2.587 2.672 3,3<br />

Orta Distilat 6.722 7.568 12,6<br />

Fuel Oil’ler 2.076 2.408 16,0<br />

Asfaltlar 2.010 2.789 38,8<br />

Makine Yağları 247 309 24,9<br />

Diğer 329 653 98,8<br />

Toplam 15.968 18.797 17,7<br />

Tüpraş Rafinerileri Satışları (Bin Ton)<br />

Ürünler 2009 <strong>2010</strong> Değişim %<br />

LPG 861 826 -4,0<br />

Nafta 107 523 386,5<br />

Benzinler 2.007 1.784 -11,1<br />

Jet Yakıtı / Gaz yağı 2.665 2.640 -0,9<br />

Kırsal Motorin 4.988 4.324 -13,3<br />

Motorin 2.365 2.388 1,0<br />

Orta Distilat 10.019 9.353 -6,6<br />

Fuel Oil’ler 2.637 1.619 -38,6<br />

Asfaltlar 1.998 2.746 37,4<br />

Makine Yağları 244 316 29,7<br />

Diğer 338 438 29,5<br />

Toplam Yurt içi Satışlar 18.212 17.606 -3,3<br />

Dış Satım 3.308 4.795 44,9<br />

Toplam Satış 21.520 22.401 4,1

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜üretim<br />

<strong>2010</strong> yılında 2,0 milyon ton kurşunsuz<br />

benzin, 2,3 milyon ton fuel oil, 318 bin<br />

ton motorin, 110 bin ton jet ve 27 bin ton<br />

diğer petrol ürünleri olmak üzere Tüpraş’ın<br />

ihracatı geçtiğimiz yıla göre miktarsal<br />

olarak %45 artmış ve toplam 2,8 milyar<br />

ABD doları değerinde 4,8 milyon ton ürün<br />

ihracatı gerçekleştirilmiştir.<br />

Satışlar (Bin Ton)<br />

Ekonomik büyümenin yurt içi tüketim<br />

değerlerine yansımadığı <strong>2010</strong> yılında,<br />

Tüpraş 17,6 milyon ton yurt içi satışı<br />

gerçekleştirmiştir. <strong>2010</strong> yılında,<br />

ürün marjları dikkate alınarak<br />

motorin yerine jet ve solvent, siyah<br />

ürünlerde de fuel oil yerine asfalt<br />

maksimizasyonu tercih edilmiştir.<br />

<strong>2010</strong> yılında havayolu taşımacılık<br />

sektöründeki büyüme doğrultusunda<br />

askeri yakıtlar hariç yurt içi jet yakıtı<br />

satışı geçtiğimiz yılın 163 bin ton<br />

üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yıl içinde<br />

toplam yurt içi satışlarda %74 olan<br />

beyaz ürün payı %74,6’ya yükseltilmiş,<br />

asfalt, solvent ve kükürt satışlarında<br />

da tarihindeki en yüksek satış<br />

rakamlarına ulaşılmıştır.<br />

4.795<br />

523<br />

826<br />

Dağıtıcılar (Bin Ton)<br />

1.251<br />

828<br />

2.537<br />

İhracat<br />

Petkim<br />

LPG Şirketleri<br />

opet<br />

BP<br />

diğer<br />

Düşük kükürtlü motorin tüketiminde<br />

geçtiğimiz yıllardaki artış eğiliminin<br />

devam etmesi, ülkemizde çevre<br />

bilincinin yaygınlaşması ile beraber<br />

yeni dizel otomobil ve Euro V ticari araç<br />

parkının büyümeye devam ettiğinin<br />

göstergesidir. 1 Ocak <strong>2010</strong> tarihi<br />

itibarıyla AB ülkelerinde uygulamaya<br />

geçilen, motorin türlerindeki<br />

azami kükürt içeriğinin 10 ppm ile<br />

Diğer<br />

2.499<br />

Asfalt<br />

2.746<br />

Askeri<br />

470<br />

Dağıtıcılar<br />

10.541<br />

poaş<br />

3.601<br />

shell<br />

2.324<br />

sınırlandırılmasına yönelik düzenleme<br />

ülkemizde de yürürlüğe girmiştir.<br />

Bu karar ile 1 Ocak 2011 tarihinden<br />

itibaren gerek rafineri üretimi, gerekse<br />

ithalat yoluyla piyasaya sürülecek<br />

motorinde kükürt miktarı 10 ppm’i<br />

aşmayacak, dolaşımda bulunan kırsal<br />

motorin stokları ise EPDK tarafından<br />

belirlenen geçiş takvimi ile kademeli<br />

olarak tüketilecektir.<br />

Geliştirdiği teknolojik altyapı ile ülke<br />

talebinin üzerinde ürettiği nitelikli<br />

ürünleri, yoğun rekabetin yaşandığı<br />

dünya pazarına da sunan Tüpraş,<br />

artan oranda ihracat ve müşteri<br />

potansiyeli elde etmektedir. Yurt<br />

içi piyasanın ekonomik koşullara<br />

ve pazar koşullarına bağlı olarak<br />

daraldığı dönemlerde, ortaya çıkan<br />

talep fazlası ürünlerin ihraç edilmesi,<br />

üretim ve stok maliyetlerinin aşağı<br />

çekilmesini sağlarken, döviz riskine<br />

karşı doğal korunma mekanizması da<br />

oluşturmaktadır.<br />

Geçmiş yıllarda Tüpraş ihracatında en<br />

büyük payı nispeten düşük kâr marjına<br />

sahip nafta ve HVGO gibi ürünler<br />

oluştururken, günümüzde özellikle<br />

benzin, jet, motorin gibi yüksek değere<br />

sahip beyaz ürünlerin yanı sıra iç talebi<br />

daralan fuel oil ihracı da dış ticarette<br />

en büyük payı almaktadır. <strong>2010</strong> yılında<br />

2,0 milyon ton benzin, 2,3 milyon<br />

ton fuel oil, 318 bin ton motorin,<br />

110 bin ton jet ve 27 bin ton diğer<br />

petrol ürünleri olmak üzere ihracat<br />

geçtiğimiz yıla göre miktarsal olarak<br />

%45 artmış ve toplam 2,8 milyar ABD<br />

doları değerinde 4,8 milyon ton ürün<br />

ihracatı gerçekleştirilmiştir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 37<br />

Avrupa normlarında ürün üretme<br />

kapasitesine sahip olan Tüpraş için<br />

çevresel etkisi azaltılmış yüksek<br />

kaliteli ürünlerin arzı bir standarttır.<br />

Bu doğrultuda ürettiği 10 ppm<br />

motorinin akışkanlık özelliğini -15<br />

dereceden -25 derece soğuğa dayanacak<br />

düzeye yükselterek kış motorini<br />

olarak piyasaya sunmuştur. Zaman<br />

zaman kükürt içeriğinden dolayı<br />

motorinler arasında belirgin fiyat<br />

farkı ortaya çıkmaktadır. Tüpraş,<br />

ürün kalitesi ve çevresel etkisini<br />

iyileştirme amacıyla, ünitelerindeki<br />

ilave kapasiteyi kullanarak özellikle<br />

2011 yılında artacak 10 ppm motorin<br />

talebini karşılamak için üretim<br />

ve satış planlamasını uygulamaya<br />

koymuştur. Bu çalışma kapsamında,<br />

yurt dışından tedarik edilen ucuz,<br />

ancak çevresel etkileri yüksek olan<br />

motorin, rafinerilerde prosesten<br />

geçirilerek çevresel etkileri düşük,<br />

ürün kalitesi yüksek, 10 ppm motorin<br />

üretilmektedir.<br />

Ürün Verimleri (milyon ton)<br />

asfalt<br />

FUEL OİL<br />

DİĞER<br />

2,01<br />

2,08<br />

1,03<br />

2009 üretimi 15,97 milyon ton<br />

SİYAH<br />

ÜRÜNLER<br />

4,09<br />

HAFİF<br />

3,97<br />

DİSTİLAT<br />

11,88<br />

Diğer<br />

orta<br />

Beyaz<br />

1,03 6,88 DİSTİLAT<br />

3,97<br />

2,16<br />

4,72<br />

BENZİN &<br />

NAFTA<br />

JET<br />

MOTORİN<br />

Enerji sektöründe hızla değişen arz<br />

ve talep dengelerine karşı esnek bir<br />

tutum sergileyen Tüpraş, iç piyasadaki<br />

ürün açıklarını ve dönemsel talep<br />

artışlarını karşılayabilmek için nihai<br />

ürün ithalatının yanı sıra dönüşüm<br />

ünitelerinde şarja verilmek üzere<br />

yarı mamul ithalatına <strong>2010</strong> yılında<br />

da devam etmiştir. <strong>2010</strong> yılında 2,1<br />

milyon ton yüksek kükürtlü motorin,<br />

948 bin ton ASRFO, 156 bin ton jet<br />

yakıtı, 522 bin ton düşük kükürtlü<br />

fuel oil, 125 bin ton LPG, 78 bin ton<br />

MTBE ve 75 bin ton HVGO ve LCGO<br />

olmak üzere toplam 2,4 milyar ABD<br />

doları değerinde 3,98 milyon ton petrol<br />

ürününün ithalatı gerçekleştirilmiştir.<br />

asfalt<br />

FUEL OİL<br />

DİĞER<br />

2,79<br />

2,41<br />

1,43<br />

<strong>2010</strong> üretimi 18,80 milyon ton<br />

SİYAH<br />

ÜRÜNLER<br />

5,20<br />

HAFİF<br />

4,38 DİSTİLAT<br />

13,60<br />

Diğer<br />

orta<br />

Beyaz<br />

1,43 7,79<br />

DİSTİLAT<br />

4,38<br />

2,88<br />

BENZİN &<br />

NAFTA<br />

JET<br />

4,91<br />

MOTORİN

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

İzmit<br />

Rafinerisi<br />

İzmit Rafinerisi,<br />

<strong>2010</strong> yılında toplam 8,5<br />

milyon ton ham petrol<br />

işlemiş ve %78<br />

kapasite kullanımı<br />

gerçekleşmiştir. Kapasite<br />

kullanımı, ithal edilip<br />

şarja verilen ürünlerle<br />

beraber %81’e ulaşmıştır.<br />

Kuruluş Yılı<br />

1961<br />

Rafinaj Kapasitesi<br />

11,0 milyon ton<br />

Nelson Kompleksite<br />

7,78<br />

Depolama Kapasitesi<br />

2,14 milyon m³<br />

Çalışan Sayısı<br />

1.468<br />

izmit rafinerisi satış<br />

(Milyon ton)<br />

9,9<br />

9,9<br />

10,8<br />

11,8<br />

11,6<br />

İzmit Rafinerisi’nde <strong>2010</strong> yılında<br />

9,9 milyon ton ürün satışı<br />

gerçekleştirilmiş, jet yakıtı ve solvent<br />

satışlarında tüm zamanların rekoru<br />

kırılmıştır.<br />

İzmit Rafinerisi, üretime 1961 yılında<br />

1 milyon ton/yıl ham petrol işleme<br />

kapasitesi ile başlamış ve yıllar<br />

boyunca gerçekleştirilen önemli<br />

kapasite artırımları ve yatırımlar<br />

sonucunda 1982’de tasarım kapasitesi<br />

11,5 milyon ton/yıla ulaşmıştır.<br />

Beyaz ürün verimliliğini artırıcı<br />

modernizasyon çalışmaları sonucunda<br />

değişen ham petrol işleme tasarım<br />

kapasitesi, 11,0 milyon ton/yıl olarak<br />

tescil edilmiştir.<br />

Türkiye petrol ürünleri tüketiminin<br />

yaklaşık %40’ının gerçekleştiği tüketim<br />

merkezinin odağında yer alan İzmit<br />

Rafinerisi, Nisan 2009 tarihinde<br />

Benzin Spekt İyileştirme Ünitesinin<br />

de devreye girmesiyle birlikte Euro-V<br />

standartlarında üretim yapabilir hale<br />

gelmiş ve rafineriler için gelişmişlik<br />

göstergesi olan Nelson Kompleksite<br />

Endeksi’ni de 7,78’e yükselterek<br />

Akdeniz Bölgesinin en gelişmiş<br />

rafinerileri arasında yer almıştır.<br />

İzmit Rafinerisi, <strong>2010</strong> yılında 8,5<br />

milyon ton ham petrol işlemiş,<br />

kapasite kullanımı şarja verilen<br />

diğer yarı mamullerle beraber %81’e<br />

ulaşmıştır. Rafineride ana ürün olarak,<br />

LPG, nafta, benzin, jet yakıtı, gaz yağı,<br />

motorin, kalorifer yakıtı, fuel oil ve<br />

asfalttan oluşan 8,5 milyon ton petrol<br />

ürünü üretilmiştir. Ürün ithalatıyla<br />

birlikte <strong>2010</strong> yılında 9,9 milyon ton<br />

ürün satışı gerçekleştirilmiş, jet<br />

yakıtı, solvent, motorin ve kükürt<br />

satışlarında tüm zamanların satış<br />

rekoru kırılmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında rafineride yapılan<br />

iyileştirme ve geliştirme çalışmaları<br />

kapsamında;<br />

• Dizel Kükürt Giderme Ünitesi’nde mevcut<br />

kataliz, cracking özelliğine sahip kataliz ile<br />

değiştirilmiştir. Yapılan modifikasyonlarla<br />

yıllık 150 bin ton kapasite artışı<br />

sağlanmıştır. Uygulamayla ham petrol<br />

ünitelerinden daha çok dizel üretilebilmekte<br />

ve böylece fuel oil’e giden ara ürünlerin<br />

Dizel Kükürt Giderme Ünitesi’nde işlenmesi<br />

sağlanarak 10 ppm motorin üretiminde<br />

artış sağlanmıştır. Bu proje kapsamında<br />

yıllık yaklaşık 50 milyon ABD doları ilave<br />

FAVÖK getirisi sağlanmıştır.<br />

• Enerji verimliliği çalışmaları kapsamında<br />

enerji yoğunluğu endeks (EII) değeri, <strong>2010</strong><br />

yılında önceki yıl ortalaması olan 108’den<br />

94’e düşürülmüştür. Bu düşüşün mali<br />

katkısı yaklaşık 22,6 milyon ABD dolarıdır.<br />

• İzmit Rafinerisi enerji tasarrufu projeleri<br />

kapsamında Vakum kolonu modernize<br />

edilmiş, böylece benzer şarjlarda ve daha<br />

düşük fırın çıkışı sıcaklığında kolonun<br />

beyaz ürün verimi %3 artmış ve HVGO ürün<br />

kalitesinde iyileşme sağlanmıştır. Kolonun<br />

modernizasyonu için yatırım tutarı 900 bin<br />

ABD doları olup kolon kapasite artışından<br />

sağlanan net gelir ürün fiyatlarındaki<br />

değişikliğe göre 3 milyon ABD doları/yıl<br />

ile 10 milyon ABD doları/yıl arasındadır.<br />

Ayrıca modernizasyon sonrasında daha<br />

düşük oranlarda asfaltik ham petrol<br />

işlenerek 50/70 penetrasyonlu asfalt<br />

üretilmesi sağlanabilecektir.<br />

• Kademesiz yük kontrol sisteminin,<br />

Hydrocracker Ünitesi’nde hidrojen make<br />

up kompresörlerine uygulamasına <strong>2010</strong><br />

yılı Ağustos ayında başlanmıştır. Projenin<br />

uygulanması ile İzmit Rafinerisi’nin toplam<br />

enerji tüketiminin %1’ine denk gelen<br />

tasarruf sağlanmıştır. Elde edilen sonuçlar,<br />

rafineride ekipman bazında şimdiye kadar<br />

gerçekleştirilen yatırımlar arasında en fazla<br />

tasarruf sağlayan uygulamalardan birisidir.<br />

• Temmuz ayında tamamlanan Fleyr<br />

Gaz Geri Kazanımı Projesi ile normal<br />

operasyonda enerjisinden faydalanılmadan<br />

yakılan fleyr gazının geri kazanılması<br />

sonucunda yakıt tasarrufu sağlanmakta ve<br />

sera gazı emisyonları azaltılmaktadır. Proje<br />

ile <strong>2010</strong> yılında 1,5 milyon TL tasarruf<br />

edilmiştir.<br />

• Aralık <strong>2010</strong>’da Benzin ve Fuel Oil Blending<br />

sistemleri devreye alınmıştır.<br />

• Kara Dolum Ünitesi tanker dolum<br />

sisteminde, toplam 7 ada 14 cendere<br />

yenilenerek devreye alınarak kapasitesi<br />

önemli oranda artırılmıştır. <strong>2010</strong> yılı Ocak<br />

ayında ProSteam optimizasyon programı<br />

devreye alınarak rafineride günlük on-line<br />

optimizasyon ve RUP’ta da kullanılan,<br />

orta-uzun vadeli off-line optimizasyon<br />

çalışmaları başlatılmıştır.<br />

• İzmit Laboratuvarı, Şubat <strong>2010</strong>’da Çevre<br />

ve Orman Bakanlığından “Çevre Ölçüm ve<br />

Analizleri Yeterlilik Belgesi” almıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 39

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

İzmiR<br />

Rafinerisi<br />

Enerji tasarrufu<br />

ve verimlilik<br />

projelerinden <strong>2010</strong><br />

yılında elde edilen<br />

tasarruf miktarı 21<br />

milyon ABD doları<br />

olmuş ve en fazla<br />

tasarruf elde edilen yıl<br />

olarak öne çıkmıştır.<br />

Kuruluş Yılı<br />

1972<br />

Rafinaj Kapasitesi<br />

11,0 milyon ton<br />

Nelson Kompleksite<br />

7,66<br />

Depolama Kapasitesi<br />

1,91 milyon m³<br />

Çalışan Sayısı<br />

1.297<br />

izmir rafinerisi satış<br />

(Milyon ton)<br />

8,7<br />

7,9<br />

10,3<br />

10,7<br />

11,2<br />

İzmir Rafinerisi’nde, <strong>2010</strong><br />

yılında 8,7 milyon ton ürün satışı<br />

gerçekleştirilmiş, jet yakıtı satışında<br />

son altı yılın en yüksek değerine<br />

ulaşılırken, asfalt üretim ve satışında<br />

tüm zamanların satış rekoru<br />

kırılmıştır.<br />

İzmir Rafinerisi, Türkiye’nin artan petrol<br />

ürünleri talebini karşılamak amacıyla<br />

1972 yılında, 3 milyon ton/yıl ham petrol<br />

işleme kapasitesiyle üretime başlamış<br />

ve o tarihten bu yana, önemli kapasite<br />

artırımları ve ünite modernizasyonlarıyla<br />

gelişerek kapasitesini 1987 yılında 10<br />

milyon ton/yıla ulaştırmıştır. 2007<br />

yılında destilasyon kapasitesindeki<br />

revizyonlar da göz önüne alınarak<br />

rafinerinin ham petrol işleme kapasitesi<br />

11 milyon ton/yıl olarak tescil edilmiştir.<br />

7,66 Nelson kompleksitesine sahip olan<br />

rafineride, Tüpraş genelinde yapılan şarj<br />

optimizasyonu nedeniyle <strong>2010</strong> yılında<br />

şarja verilen yarı mamullerle beraber<br />

%82 kapasite kullanılmıştır. Ana ürünler<br />

olarak LPG, nafta, benzin, jet yakıtı,<br />

motorin, madeni yağ, kalorifer yakıtı,<br />

fuel oil, asfalt, wax, ekstrakt ve diğer<br />

ürünlerden oluşan, satılabilir 8,5 milyon<br />

ton petrol ürünü üretilmiştir. Türkiye’de<br />

300 bin ton/yıl kapasiteli makine yağları<br />

üretim kompleksine sahip tek rafineri<br />

olan İzmir Rafinerisi ayrıca, ekonomik<br />

şartlar doğrultusunda petrokimya sanayi<br />

ham maddesi olan nafta ve clarified oil de<br />

üretebilmektedir.<br />

İzmir Rafinerisi’nde, <strong>2010</strong> yılında 8,7<br />

milyon ton ürün satışı gerçekleştirilmiş,<br />

jet yakıtı satışında son altı yılın en yüksek<br />

değerine ulaşılırken, asfalt üretim ve<br />

satışında tüm zamanların satış rekoru<br />

kırılmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında rafinerinin Kara Dolum<br />

Ünitesi’nde yeni beyaz ürün dolum<br />

terminali tamamlanarak devreye<br />

alınmıştır. Rafineri, sayaçlı satış sistemi,<br />

tanker takip sistemi, elektronik kartlı<br />

dolum sistemi, yangın söndürme<br />

sistemleri, yeni park sahası ve yol<br />

güzergâhlarıyla yeni ve modern bir<br />

dolum tesisine kavuşmuştur. Müşteri<br />

memnuniyetini artırmaya yönelik<br />

çalışmalar kapsamında, <strong>2010</strong> Ekim<br />

ayından itibaren Cumartesi günlerinde<br />

de kara tankerlerine dolum yapılmaya<br />

başlanmıştır.<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı<br />

Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) tarafından<br />

düzenlenen Sanayide Enerji Verimliliğinin<br />

Artırılması Proje Yarışması’nda İzmir<br />

Rafinerisi <strong>2010</strong> yılında kimyasal yıkama<br />

ve mekanik temizlik ile kazanlarda enerji<br />

tasarrufu, asfalt fırını çıkış sıcaklığının<br />

düşürülmesi, rafinat fırınına konveksiyon<br />

paketi montajı, Desulfurizer Ünitesi’nde<br />

anti foulant kimyasal kullanımı ile eşanjör<br />

verim kayıplarının önlenmesi, Metanatör<br />

Ünitesi kurulumu ve Online optimizasyon<br />

programı ile enerji tasarrufunu da içeren<br />

6 konuyla birinci olmuştur.<br />

<strong>2010</strong> yılında rafineride yapılan<br />

iyileştirme ve geliştirme çalışmaları<br />

kapsamında;<br />

• Enerji tasarrufu ve verimlilik projelerinden <strong>2010</strong><br />

yılında gerçek fiyatlarla elde edilen tasarruf<br />

miktarı 21 milyon ABD doları olmuştur. Tasarruf<br />

çalışmaları 2006 yılından bu yana devam<br />

ederken, <strong>2010</strong> yılı, en fazla tasarruf elde edilen<br />

periyod olarak öne çıkmıştır.<br />

• Makine yağlarında rafinat fırını yeni konveksiyon<br />

paketi montajıyla fırın verimliliği %90 seviyesine<br />

çıkartılarak hem rafinat işleme kapasitesi<br />

%10 artırılmış hem de 550 bin TL/yıl yakıt<br />

tasarrufu sağlanmıştır. Ayrıca kesintisiz yağ<br />

üretimi gerçekleştirilebilmesi için sık kirlenen<br />

eşanjörlere by-pass vanaları montajı yapılarak<br />

ünite durdurulmadan mevcut eşanjörlerin<br />

değiştirilebilmesi sağlanmıştır.<br />

• Ham Petrol Ünitesi’nde absorber kolonu basınç<br />

optimizasyonu sonucu fuel gaz içerisinden geri<br />

kazanılan LPG miktarı artırılmıştır.<br />

• <strong>2010</strong> yılında rafineride gerçekleştirilen geri<br />

kazanım çalışmaları kapsamında toplam 7,9<br />

bin ton yağlı atık toplanarak lisanslı tesislerde<br />

bertarafı sağlanmıştır. Ayrıca asbest malzemelerin<br />

temizliği de tamamlanarak “Asbest Free” belgesi<br />

alınmıştır.<br />

• ProSteam optimizasyon programı devreye<br />

alınarak, rafineride günlük on-line optimizasyon<br />

ve orta-uzun vadeli off-line optimizasyon<br />

çalışmaları başlatılmıştır.<br />

• Rafineri Deney Laboratuvarı’nda akredite<br />

test sayısı <strong>2010</strong>’da 97 adede yükseltilmiştir.<br />

Laboratuvar, ASTM, IIS, ERA ve BSI,<br />

firmalarının düzenlediği uluslararası yeterlilik test<br />

programlarına katılmış ve katıldığı test bazında<br />

%98 başarı elde etmiştir. Yıl içinde laboratuvarlar<br />

arası karşılaştırma programlarında 8 adet<br />

mükemmellik sertifikası alınmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 41

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

KIRIKKALE<br />

RAFİNERİSİ<br />

Türkiye’nin en büyük<br />

kara tankeri dolum<br />

kapasitesine sahip<br />

rafinerisi olan Kırıkkale<br />

Rafinerisi,<br />

İç Anadolu,<br />

Doğu Akdeniz ve<br />

Doğu Karadeniz<br />

bölgelerindeki birçok<br />

ilin petrol talebini<br />

karşılamaktadır.<br />

Kuruluş Yılı<br />

1986<br />

Rafinaj Kapasitesi<br />

5,0 milyon ton<br />

Nelson Kompleksite<br />

6,32<br />

Depolama Kapasitesi<br />

1,13 milyon m³<br />

Çalışan Sayısı<br />

909<br />

Kırıkkale rafinerisi satış<br />

(Milyon ton)<br />

2,9<br />

2,8<br />

3,0<br />

Kırıkkale Rafinerisi’nde yıl içinde<br />

asfalt ve kükürt satışlarında tüm<br />

zamanların rekoru kırılmıştır.<br />

3,2<br />

3,5<br />

1986 yılında başta Ankara olmak<br />

üzere İç Anadolu, Doğu Akdeniz<br />

ve Doğu Karadeniz bölgelerindeki<br />

birçok ilin petrol talebini karşılamak<br />

amacıyla kurulan Kırıkkale Rafinerisi;<br />

Hydrocracker, İzomerizasyon, Dizel<br />

Kükürt Giderme ve CCR Reformer<br />

Ünitelerinin ilave edilmesi ile<br />

genişletilerek Akdeniz standartlarına<br />

göre orta düzeyde kompleksiteye sahip<br />

bir rafineri haline getirilmiştir.<br />

Nelson kompleksitesi 6,32 olan<br />

Kırıkkale Rafinerisi, Türkiye’nin en<br />

büyük kara tankeri dolum kapasitesine<br />

de sahiptir.<br />

Yıllık 5 milyon ton ham petrol işleme<br />

kapasitesine sahip olan rafinerinin<br />

ham petrol ikmali, Ceyhan-<br />

Kırıkkale boru hattı kullanılarak<br />

BOTAŞ’ın Ceyhan Terminali’nden,<br />

sağlanmaktadır.<br />

Kırıkkale Rafinerisi’nde <strong>2010</strong> yılında<br />

%53’ü ham petrol olmak üzere, ithal<br />

edilip şarja verilen ürünlerle beraber<br />

toplam %57 kapasite kullanımı<br />

gerçekleştirilmiştir. Ana ürünler olarak<br />

LPG, benzin, jet yakıtı, gaz yağı,<br />

motorin, fuel oil ve asfalttan oluşan<br />

yaklaşık 2,7 milyon ton petrol ürünü<br />

üretilmiş ve rafineri transferleriyle<br />

beraber 2,9 milyon ton ürün satışı<br />

gerçekleştirilmiştir. Yıl içinde asfalt ve<br />

kükürt satışlarında tüm zamanların<br />

rekoru kırılmıştır.<br />

Uluslararası ticarette satılan ve<br />

alınan ürünlerin analizlerinin<br />

TÜRKAK tarafından akredite edilmiş<br />

laboratuvarlarca yapılması zorunluluğu<br />

doğrultusunda, akredite edilmiş analiz<br />

sayısını da sürekli artıran Kırıkkale<br />

Rafinerisi Deney Laboratuvarı’nın,<br />

Eylül <strong>2010</strong>’da gerçekleştirilen Belge<br />

Yenileme Denetlemesinin başarı<br />

ile sonuçlanmasının ardından,<br />

akreditasyon belgesinin geçerlilik<br />

süresi Ekim 2014’e kadar uzatılmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında rafineride yapılan<br />

iyileştirme ve geliştirme çalışmaları<br />

kapsamında;<br />

• Hydrocracker Ünitesi’nde, lisansör ile<br />

birlikte Kapasite Test Run çalışması<br />

yapılarak dizayn kapasitesi 2300 m 3 /gün<br />

olan ünitenin kapasitesi %8,7 artırılarak<br />

2500 m3/gün ‘e çıkarılmıştır. Üretimdeki<br />

artışın getireceği potansiyel kâr yaklaşık 8,4<br />

milyon ABD dolarıdır.<br />

• Yapılan modifikasyonlarla Eski<br />

Desülfürizasyon Ünitesi’nde 10 ppm<br />

motorin üretimi gerçekleştirilerek<br />

gerektiğinde kullanılabilecek 540 bin<br />

ton kapasite artırılmasının yanı sıra<br />

sürdürülebilir müşteri memnuniyeti<br />

sağlanmasında da önemli bir aşama<br />

kaydedilmiştir. Bu proje ile yıllık yaklaşık<br />

17 milyon ABD Doları kâr potansiyeli<br />

oluşturulmuştur.<br />

• <strong>2010</strong> yılında rafineri enerji endeksi<br />

(EII) ortalama değeri 128’den 116’ya<br />

düşürülmüş ve sonucunda <strong>2010</strong> yılında<br />

rafineride toplam 21,97 milyon TL enerji<br />

tasarrufu yapılmıştır. Enerji verimliliği<br />

kapsamında, 129 adet elektrik motoru<br />

yüksek verimli ve verimi artırılmış<br />

motorlarla değiştirilmiştir.<br />

• Ham Petrol Ünitesi enerji verimliliği ve<br />

sera gazı azaltımı, Vakum Ünitesi kapasite<br />

artırımı projesi temel mühendislik paketi<br />

tamamlanmıştır.<br />

• Yakıt gazı içerisinde Hidrojen oranı %55 den<br />

%15 e düşürülmüştür<br />

• Çevre çalışmaları kapsamında;<br />

▸▸Gürültü akustik raporu Çevre ve Orman<br />

Bakanlığı tarafından onaylanmıştır.<br />

▸▸Dolum kollarından çıkan uçucu organik<br />

buharların geri kazanılması için gerekli<br />

çalışma başlatılmıştır.<br />

▸▸Flare kayıplarının azaltılması ve daha<br />

sağlıklı izlenebilmesi için düşük basınçlı<br />

flare hattına ultrasonic akışmetre<br />

konulmuştur.<br />

▸▸2,3 bin ton tehlikeli atık ve 588 ton<br />

tehlikesiz atık bertaraf edilmek üzere<br />

gönderilmiştir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 43

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

BATMAN<br />

Rafinerisi<br />

1955 yılında 330 bin<br />

ton ham petrol işleme<br />

kapasitesiyle işletmeye<br />

açılan Batman<br />

Rafinerisi, Türkiye’nin<br />

ilk rafinerisi olma<br />

özelliğini taşımaktadır.<br />

Kuruluş Yılı<br />

1955<br />

Rafinaj Kapasitesi<br />

1,1 milyon ton<br />

Nelson Kompleksite<br />

1,83<br />

Depolama Kapasitesi<br />

228 bin m³<br />

Çalışan Sayısı<br />

403<br />

Batman rafinerisi satış<br />

(bin ton)<br />

957<br />

677<br />

871<br />

859<br />

836<br />

Batman Rafinerisi’nde, bölge talebi<br />

ve altyapı çalışmalarının artışı<br />

paralelinde asfalt satışı %32 oranında<br />

artırılarak 415 bin tondan 550 bin<br />

tona yükselmiştir.<br />

1955 yılında işletmeye açılan<br />

Batman Rafinerisi, yıllık 330 bin<br />

ton ham petrol işleme kapasitesiyle<br />

Türkiye’nin ilk rafinerisi olma<br />

özelliğini taşımaktadır. 1960 yılında<br />

gerçekleştirilen bir darboğaz giderme<br />

projesi ve 1972’de yeni Ham Petrol<br />

İşleme Ünitesi’nin devreye alınmasıyla<br />

Batman Rafinerisi’nin yıllık ham<br />

petrol işleme kapasitesi 1,1 milyon<br />

ton/yıla ulaşmıştır.<br />

Rafineride, <strong>2010</strong> yılında 903 bin<br />

ton ham petrol işlenmiş ve ağırlıklı<br />

olarak asfalt ve standartlara uygun<br />

hale getirilmesi amacıyla Kırıkkale<br />

Rafinerisi’ne gönderilen nafta,<br />

motorin ve ara ürünlerden oluşan<br />

yaklaşık 873 bin ton ürün üretilmiştir.<br />

Yerli ham petrol kaynağına yakınlık<br />

avantajına sahip olan Batman<br />

Rafinerisi, dönüşüm ünitelerinin<br />

bulunmaması nedeniyle basit bir<br />

konfigürasyona sahiptir ve Nelson<br />

kompleksite endeksi 1,83’tür.<br />

<strong>2010</strong> yılında toplam ürün satışları<br />

%10 artışla 957 bin ton olarak<br />

gerçekleşmiştir. Kırıkkale ve İzmir<br />

Rafinerilerinden taşınan ürünlerle<br />

AB standartlarında ürün satışı<br />

gerçekleştirilen Batman Rafinerisi’nde,<br />

bölge talebi ve altyapı çalışmalarının<br />

artışı paralelinde asfalt satışı %32<br />

oranında artırılarak, 415 bin tondan<br />

550 bin tona yükseltilmiş ve satış<br />

rekoru kırılmıştır. Talep paralelinde<br />

üretilen solventin üretim ve satışında<br />

da rekor kırılmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılı içinde Batman<br />

Rafinerisi’nden spek dışı motorin,<br />

HSRN ve LSRN ürünleri, heavy<br />

dizel, Kırıkkale Rafinerisi’nden ise<br />

kırsal motorin, motorin ve benzin<br />

ürünleri karayolu ile karşılıklı olarak<br />

taşınmaktadır. Bunun sonucu<br />

olarak ham petrol içine ürünlerin<br />

karıştırılması ile boru hattı üzerinden<br />

yapılan transferler azaltılmıştır.<br />

Rafineride A grubu emisyon izninin<br />

2007 yılında alınmasıyla birlikte,<br />

baca gazı emisyon değerlerini<br />

düşürmek için bölge dışından getirilen<br />

düşük kükürtlü fuel oil, rafinerinin<br />

proses ünitelerinde yakıt olarak<br />

kullanılmaktadır.<br />

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın<br />

düzenlediği Sanayide Enerji Verimliliği<br />

Proje Yarışması’nda Batman Rafinerisi,<br />

<strong>2010</strong> yılında “100 HP Ünitesi’nde Isıl<br />

Entegrasyon İyileştirme” ve “1100<br />

HP Ünitesi’nde Isıl Entegrasyon<br />

İyileştirme” projeleri ile birinci<br />

olmuştur.<br />

<strong>2010</strong> yılında rafineride yapılan<br />

operasyonel ve çevresel etkileri<br />

iyileştirme ve geliştirme çalışmaları<br />

kapsamında;<br />

• Ham Petrol Üniteleri ısıl entegrasyon<br />

iyileştirme projeleri ve farklı yüklerde çalışan<br />

31 adet pompa, fan ve kompresöre, değişken<br />

hız sürücü uygulaması da olmak üzere enerji<br />

tasarruf projeleriyle 3,5 milyon TL getiri elde<br />

edilmiştir.<br />

• Vagon Dolum Sistemi motorin dolum kolu<br />

sayısı 3’ten 5’e çıkarılarak ürün dolum hızı<br />

artırılmış, ayrıca karadolum sistemine LSR<br />

dolumlarında kullanılmak üzere 2 adet<br />

alttan dolum kolu ilave edilmiştir.<br />

• IIS Hollanda firması tarafından düzenlenen<br />

Laboratuvarlar arası karşılaştırma<br />

programında benzin, motorin, fuel<br />

oil numunelerinden, ayrıca atık su<br />

karşılaştırma programından 10 parametre<br />

için mükemmellik belgesi alınmıştır. Rafineri<br />

laboratuvarı, atık su analizlerinde 10<br />

parametre için ‘’Çevre Ölçüm ve Analizleri<br />

Yeterlilik’’ Belgesi almıştır.<br />

• Son yıllarda hızlandırılarak devam edilen<br />

çevresel etkilerin azaltımı kapsamında<br />

tehlikeli atık geçici depolama sahasında<br />

iyileştirme çalışmaları Haziran <strong>2010</strong>’da<br />

tamamlanmıştır. Seçilen toprak<br />

biyoremidasyonu ile yapılan iyileştirmelerle<br />

alternatif yöntemlere göre yapılacak<br />

tasarruf 1 milyon TL’yi geçmektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 45

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

SEKTÖR<br />

AB ülkeleri ile eş zamanlı olarak<br />

akaryakıtlardaki kükürt miktarı<br />

1 Ocak 2011 itibarıyla 10 ppm ile<br />

sınırlandırılmıştır.<br />

rekabeti artırmasının etkisini<br />

finansal verilerine en az yansıtarak<br />

müşteri odaklı satış ve optimum<br />

üretim politikasıyla toplam akaryakıt<br />

pazarının yarısından fazlasını<br />

karşılayan Tüpraş, depolama ve<br />

terminal altyapısından gelen rekabetçi<br />

gücünün de olumlu katkısıyla ülke<br />

benzin pazarının %83’ünü elinde<br />

tutmaktadır.<br />

<strong>2010</strong> yılında, küresel büyümeden<br />

giderek daha fazla pay alan tüm<br />

gelişmekte olan ülkelerde olduğu<br />

gibi, Türkiye ekonomisi de yaklaşık %8<br />

oranında büyümüştür. Fakat Türkiye<br />

petrol ürünleri tüketimi, standart<br />

dışı ürünlerin kullanımı nedeniyle<br />

olumsuz etkilenmiş ve <strong>2010</strong> yılında<br />

benzin, motorin ve fuel oil’den oluşan<br />

toplam akaryakıt ürünleri tüketimi<br />

%3,9 azalmıştır.<br />

Ülkemizde GSYİH ile doğrudan ilişkili<br />

olan toplam motorin tüketimi son beş<br />

yıldır artış eğilimi göstermektedir.<br />

Ülkede ticari ve sinai faaliyetlerin en<br />

önemli göstergesi olan kırsal motorin<br />

tüketimi, standart dışı ürün kullanımı<br />

nedeniyle %4,6 daralarak 9,6 milyon ton<br />

olarak gerçekleşmiştir. Düşük kükürtlü<br />

motorin tüketimi ise Türkiye’nin yeni<br />

nesil dizel araç parkının büyümesine<br />

paralel olarak, %23 artarak 4,2 milyon<br />

ton’a ulaşmış ve toplam motorin<br />

tüketimindeki payı %25’den %30’a<br />

yükselmiştir. Böylece, toplam motorin<br />

tüketimi %2,4 oranında artmıştır.<br />

AB uygulamalarına paralel olarak,<br />

ülkemizde de motorin türlerindeki<br />

azami kükürt içeriğinin 10 ppm ile<br />

sınırlandırılmasına yönelik düzenleme<br />

EPDK tarafından yapılarak <strong>2010</strong> yılı<br />

içerisinde kamuoyuna açıklanmıştır.<br />

EPDK’nın AB direktiflerine uyum<br />

kapsamında almış olduğu bu karar<br />

ile Türkiye, AB ülkeleri ile eş zamanlı<br />

olarak akaryakıtlardaki kükürt miktarı<br />

1 Ocak 2011 itibarıyla 10 ppm ile<br />

sınırlandırılmıştır. Bu tarihten<br />

itibaren rafineri üretimi ve ithalat<br />

yoluyla piyasaya sunulacak<br />

motorinlerdeki kükürt miktarı 10<br />

ppm’i aşamayacak ve dolaşımda<br />

bulunan motorinler EPDK tarafından<br />

belirlenen geçiş takvimi ile kademeli<br />

olarak 10 ppm’e uyarlanacaktır.<br />

Benzin tüketimindeki azalma trendi<br />

<strong>2010</strong> yılında da otogaza geçiş,<br />

dengesiz vergi artışı ve dizelizasyonun<br />

etkisiyle sürmüş ve benzin pazarı<br />

%7,7 oranında küçülerek 2,1 milyon<br />

ton’a gerilemiştir. <strong>2010</strong> yılında<br />

yükselen ürün stoklarının küresel<br />

Türkiye Ürün Tüketimi (Ton)<br />

2009 yılındaki durgunluk sonrası <strong>2010</strong><br />

yılında dünya havayolu taşımacılığı ve<br />

turizm faaliyetlerindeki büyümenin<br />

ötesinde, Türkiye’de havayolu<br />

taşımacılığının daha hızlı ilerleme<br />

kaydetmesiyle Tüpraş’ın sivil jet yakıtı<br />

satışları %6,7 oranında artırmıştır.<br />

PETDER’in yayımladığı sektöre ilişkin<br />

verilere göre Tüpraş, Türkiye petrol<br />

ürünleri tüketiminde benzinde %83,<br />

jet yakıtında %89, ihrakiye hariç fuel<br />

oil’lerde %96, asfaltta %99, düşük<br />

kükürtlü motorinde ise %56 paya<br />

sahiptir.<br />

ÜRÜNLER 2009 <strong>2010</strong> Değişim %<br />

Benzinler 2.280.113 2.105.087 (7,7)<br />

Gaz yağı 8.936 15.925 78,2<br />

Motorin 3.386.263 4.164.143 23,0<br />

Kırsal Motorin 10.072.541 9.611.551 (4,6)<br />

Motorinler Toplam 13.458.804 13.775.694 2,4<br />

Beyaz Ürünler Toplam 15.747.853 15.896.706 0,9<br />

Kalyak 320.641 261.747 (18,4)<br />

Foil No:6 1.596.568 813.032 (49,1)<br />

Siyah Ürünler Toplam 1.917.209 1.074.779 (43,9)<br />

Akaryakıt Toplamı 17.665.062 16.971.485 (3,9)

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 47<br />

STRATEJİ<br />

Tüpraş’ın hedefi, petrol sektöründe<br />

performansına özenilen, çevre ve yaşam<br />

değerlerine saygılı öncü bir şirket olmaktır.<br />

diğer yandan Tüpraş’ın rekabetçi gücü<br />

ve kârlılığı daha üst seviyelere taşınmış<br />

olacaktır. 2014 yılında tamamlanması<br />

planlanan Fuel Oil Dönüşüm Projesi<br />

ile Tüpraş’ın tüm rafinerilerinde şarj<br />

optimizasyonu sağlanırken, İzmit<br />

Rafinerisi bölgedeki en kompleks<br />

rafinerilerden birisi olacaktır.<br />

Gelişen Türkiye’nin enerji ihtiyacı<br />

da aynı paralelde artmaktadır.<br />

Artan enerji ihtiyacının güvenli<br />

bir şekilde sağlanması ve böylelikle<br />

sürdürülebilir istikrarlı bir büyümenin<br />

altyapısının oluşturulması, enerji<br />

yönetimlerinin hedefi olmalıdır.<br />

Türkiye, kriz dönemleri sonrasında<br />

hızlı ekonomik büyüme periyoduna<br />

girmekte ve her türlü enerji talebi de<br />

aynı paralelde artış göstermektedir.<br />

Ülkenin petrol ürünleri ihtiyacını<br />

karşılarken, yenilikçi uygulamalarla<br />

sektörü yönlendirmek ve müşteri<br />

memnuniyetini en üst düzeyde<br />

sağlamak Tüpraş’ın stratejisinin odak<br />

noktasıdır. Verimliliği artırarak ve<br />

maliyetleri minimum düzeye indirerek<br />

her alanda operasyonel mükemmelliği<br />

en üst düzeye taşıyarak Tüpraş’ın<br />

potansiyelini maksimum düzeyde<br />

ortaya çıkarmak hedeflenmektedir.<br />

Euro V spektleri 1 Ocak 2011 itibarıyla<br />

ülkemizde yürürlüğe girmiştir.<br />

Tüpraş, Euro V spektlerinde üretimin<br />

Türkiye’de zorunlu olmasından<br />

önce gerekli yatırımları planlayarak<br />

tamamlamış ve AB ile eş zamanlı<br />

olarak, yüksek çevre standartlarında<br />

ürün kullanımı olanaklı hale<br />

getirilmiştir. <strong>Tam</strong>amlanan AB spekt<br />

yatırımlarıyla gelişmiş Avrupa ve<br />

ABD pazarları başta olmak üzere,<br />

dünyanın her yerine yüksek standartlı<br />

ürün ihraç edebilme olanağına sahip<br />

olunmuştur. Bu durum Tüpraş’ın iç ve<br />

dış piyasadaki rekabet gücünün olumlu<br />

yönde gelişmesine katkı sağlamıştır.<br />

Rafinaj sektöründe ürün spektlerinin en<br />

üst seviyelere çıkarılması üretimde her<br />

ünitenin emre amadeliğini maksimize<br />

etmeyi zorunlu kılmaktadır. Bunun yanı<br />

sıra artan küresel rekabet ve zorlaşan<br />

çevresel standartlar rafinerilerde enerji<br />

kullanımında maksimum verimliliği<br />

gerektirmektedir. Tüpraş bu kapsamda<br />

orta vadede işletme emre amadeliği, enerji<br />

endeksi ve işletme maliyet endeksinde<br />

rafineriler arasında yapılan benchmark<br />

analizinde 1. çeyrekte yer almayı<br />

hedeflemektedir.<br />

Üretimini yurt içi piyasanın talep<br />

yapısını en üst seviyede dikkate alarak<br />

yapılandıran Tüpraş, iç pazarda<br />

rekabetçi gücünü mevcut altyapısı ve<br />

müşteri ilişkileri sayesinde artırmanın<br />

yanı sıra üretim haricinde, pazara<br />

giren ürün ithalatında da payını<br />

artırmayı hedeflemektedir. Bunun<br />

yanında, uluslararası piyasalardaki<br />

fiyat dinamiklerinin mümkün kıldığı<br />

dönemlerde, ihracatı maliyet azaltıcı<br />

bir unsur olarak kullanmayı amaçlayan<br />

Tüpraş, büyüyen uluslararası piyasa<br />

olanaklarından yararlanmayı da<br />

planlamaktadır.<br />

Tüpraş, Koç Grubu bünyesine geçtiği<br />

ilk andan itibaren faaliyetleriyle<br />

birçok operasyonel ve finansal<br />

atılımlar gerçekleştirmiştir. Opet<br />

Petrolcülük A.Ş’nin %40 hissesinin satın<br />

alınması, Ditaş filosunun yenilenerek<br />

güçlendirilmesi gibi hem operasyonel<br />

altyapıyı geliştirmeye hem de kârlılığı ve<br />

üretilen katma değeri artırmaya yönelik<br />

önemli adımlar atılmıştır.<br />

Orta dönemde atılan en önemli stratejik<br />

adım, rafinerilerin ülke motorin açığını<br />

optimum düzeyde karşılayacak şekilde<br />

yapılandırılmasına imkân sağlayacak<br />

olan Fuel Oil Dönüşüm Projesi’dir. Talep<br />

fazlası fuel oil’in yerine üretilecek olan<br />

ilave 2,5 milyon tonluk yüksek standartlı<br />

motorin ile bir yandan ülkenin arz<br />

güvenliğine katkıda bulunulurken,<br />

Tüpraş’ın hedefi petrol sektöründe<br />

performansına özenilen, çevre ve<br />

yaşam değerlerine saygılı öncü bir<br />

şirket olmaktır. Geçen süre zarfında<br />

bu hedef doğrultusunda önemli<br />

adımlar atılmıştır. Tüpraş, 2006-<strong>2010</strong><br />

yıllarını kapsayan 5 yıllık dönemde 1,4<br />

milyar ABD doları tutarında yatırım<br />

harcaması gerçekleştirmiştir. Gelecek<br />

5 yıl içerisinde yaklaşık 3,0 milyar ABD<br />

doları tutarında yatırım programlayan<br />

Tüpraş, risklerini en üst düzeyde<br />

yöneterek ve üretimin her noktasında<br />

İleri Proses Kontrolü (APC) uygulayarak<br />

yüksek özkaynak kârlılığına ulaşmayı<br />

hedeflemektedir. <strong>2010</strong> yılı itibarıyla,<br />

Tüpraş 28,1 milyon tonluk rafinaj<br />

kapasitesiyle Avrupa’nın 7. büyük<br />

rafineri şirketidir. Platts tarafından<br />

2009 yılı kârlılık, varlıklar ve cirosu<br />

esas alınarak yapılan değerlendirmeye<br />

göre ise Tüpraş, 6. en iyi rafineri şirketi<br />

konumundadır.<br />

Tüpraş yükselen küresel rekabete<br />

uyum sağlayabilmenin ancak değişen<br />

piyasa koşullarına hızlı adapte<br />

olmak suretiyle sağlanabileceğinin<br />

bilincindedir. Bu kapsamda öncelikli<br />

hedef olarak, maliyet yapısında sürekli<br />

iyileştirme sağlanarak ürün kalitesinin<br />

geliştirilmesi ve böylelikle rekabet<br />

gücünün artırılması hedeflenmektedir.<br />

Tüpraş, değişen piyasa koşullarına<br />

hızlı adaptasyon yeteneğini geliştirme<br />

yönünde kat ettiği mesafeyi daha ileri<br />

noktalara taşımayı amaçlamaktadır.<br />

Küresel rekabet koşullarının giderek<br />

daha da yükseleceğinin farkında olan<br />

Tüpraş, müşteri memnuniyetini ön<br />

planda tutan satış stratejisini <strong>2010</strong><br />

yılında daha da ilerletmiş olup gelecek<br />

yıllarda operasyonel mükemmellikle<br />

maliyet yapısını geliştirerek<br />

müşteri odaklı satış stratejisinin<br />

sürdürülebilirliğini sağlayacaktır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

DAĞITIM<br />

Türkiye Kalite Derneği’nce düzenlenen Türkiye<br />

Müşteri Memnuniyeti Endeksi anketinin<br />

sonuçları ile Opet, 5’inci kez sektör liderliğini<br />

ilan etmiştir. Müşteri memnuniyetindeki<br />

birinciliğini kesintisiz olarak beş yıldır devam<br />

ettiren Opet, <strong>2010</strong> yılında da tüketicinin bir<br />

numaralı tercihi olarak Mükemmellikte 5 Yıldız<br />

Yetkinlik Belgesi’ni almaya hak kazanmıştır.<br />

Opet Petrolcülük A.Ş.<br />

1992 yılında kurulan ve 2002<br />

yılı sonunda %50 ortaklıkla Koç<br />

Topluluğu’na katılan Opet Petrolcülük,<br />

akaryakıt dağıtım sektöründe<br />

perakende ve toptan faaliyetler<br />

yürütmekte, madeni yağ üretimi ve<br />

pazarlaması ile havacılık yakıtları<br />

satışı ve petrol ürünlerinin uluslararası<br />

ticaretini yapmaktadır. Kuruluşundan<br />

bu yana altyapı yatırımlarına ağırlık<br />

veren Opet, Türkiye’de akaryakıt<br />

dağıtım sektöründe tüketicinin ilk<br />

tercihi olmayı hedeflemektedir.<br />

Opet’in Pazar Payı Artmaya Devam<br />

Ediyor<br />

Opet, <strong>2010</strong> yılsonu itibarıyla beyaz<br />

ürünlerde %16,9 pazar payıyla<br />

üçüncü, siyah ürünlerde ise %15,5<br />

pazar payıyla ikinci büyük akaryakıt<br />

dağıtım şirketidir. Şirket, beyaz ürün<br />

pazarındaki düşük büyümeye rağmen,<br />

satışlarını 2009 yılına göre miktarsal<br />

olarak beyaz ürünlerde %3,2 oranında<br />

artırmayı başarmıştır. Siyah ürünlerde<br />

ise pazardaki daralmaya paralel olarak,<br />

Opet satışları %66,6 azalmıştır.<br />

Rekabet Kurumu’nun 12.03.2009<br />

tarihli kararı doğrultusunda istasyon<br />

intifa ve kira sözleşmelerinin 5 yıl<br />

ile sınırlanması sonucunda 18 Eylül<br />

<strong>2010</strong> tarihine kadar 538 adet Opet<br />

ve 495 adet Sunpet istasyonunun<br />

sözleşme süreleri sona ermiştir. Bu<br />

istasyonlardan 449 adet Opet ve 300<br />

adet Sunpet bayisiyle sözleşmeler<br />

yenilenmiştir. Satış hacimleri<br />

düşük olan önemli miktardaki<br />

Sunpet istasyonu için sözleşmelerin<br />

yenilenmeme kararı alınmıştır.<br />

Ayrıca 72 adet rakip istasyon da Opet’e<br />

transfer edilmiştir. Sonuç olarak, 2009<br />

sonunda toplam 1,324 olan istasyon<br />

sayısı <strong>2010</strong> sonu sonunda 1,224’e<br />

düşmüştür. İstasyonların 830’u Opet,<br />

394’ü ise Sunpet markası atında<br />

faaliyet göstermektedir.<br />

Başarılı Finansal Sonuçlar<br />

<strong>2010</strong> yılında Opet’in konsolide toplam<br />

cirosu 7,04 milyar ABD doları olarak<br />

gerçekleşmiştir. Şirketin <strong>2010</strong> yılsonu<br />

itibarıyla faiz, amortisman ve vergi<br />

öncesi kârı 248 milyon ABD doları, brüt<br />

kâr marjı %5,8, faaliyet kâr marjı ise<br />

%3,0 olarak gerçekleşmiştir.<br />

Akaryakıt Dağıtım Sektöründeki En<br />

Yüksek Depolama Kapasitesi<br />

2009 yılında inşaat halindeki kapasite<br />

artırımlarının tamamlanması ile<br />

Opet’in toplam depolama kapasitesi<br />

1,1 milyon m 3 ’e ulaşmıştır. Depolama<br />

kapasitesindeki bu artış Opet’in<br />

sektördeki rekabet gücünü daha da<br />

artırmaktadır. Opet, Tüpraş ile birlikte<br />

ürün ve ham petrol dahil olmak<br />

üzere, Türkiye’nin toplam depolama<br />

kapasitesinin yaklaşık %70’ini kontrol<br />

etmektedir.<br />

Opet <strong>2010</strong> yılında Marmara Ereğlisi<br />

Terminali’nde, petrol sektöründe<br />

ticaret ve ikmal hizmetlerinde<br />

faaliyet göstermekte olan uluslararası<br />

firmalarla depolama hizmeti<br />

anlaşması yapmaya devam etmiştir.<br />

<strong>2010</strong> yılsonu itibarıyla uluslararası<br />

şirketlere kiralanan kapasite 270 bin m 3<br />

olmuştur.<br />

Müşteri Memnuniyetinde Tartışmasız<br />

Liderlik<br />

Türkiye Kalite Derneği (KalDer)<br />

tarafından her yıl düzenlenen Türkiye<br />

Müşteri Memnuniyeti Endeksi<br />

anketinin sonuçları ile Opet 5’inci<br />

kez sektör liderliğini ilan etmiştir.<br />

Müşteri memnuniyetinde 2006’da<br />

elde ettiği sektör 1’inciliğini kesintisiz<br />

olarak beş yıldır devam ettiren Opet,<br />

müşterilerine verdiği önemle kalıcı<br />

liderliği yakalamış ve Mükemmellikte<br />

5 Yıldız Yetkinlik Belgesi’ni almaya hak<br />

kazanmıştır<br />

2009 yılında 3,6 milyon olan Opet<br />

Kart müşteri programına kayıtlı üye<br />

sayısı, <strong>2010</strong> sonu itibarıyla 4,4 milyona<br />

ulaşmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 49<br />

Sosyal sorumluluk projelerini<br />

gerçekleştirirken içinde bulunduğu<br />

toplumun sorunlarından ve<br />

hassasiyetlerinden yola çıkan<br />

Opet, çevresel ve sosyal sorunları<br />

faaliyetlerinin ve paydaşlarıyla<br />

ilişkilerinin bir parçası haline<br />

getirmekte, tüm paydaşlarına karşı<br />

etik ve sorumlu davranarak bu<br />

yönde kararlar almakta, projeler<br />

geliştirmekte ve uygulamaktadır.<br />

Sosyal sorumluluk alanındaki<br />

faaliyetlerini kurumsal kültürünün<br />

ayrılmaz bir parçası olarak benimseyen<br />

Opet’in, kuruluşundan bugüne imza<br />

atmış olduğu ve devam etmekte olan<br />

birçok sosyal sorumluluk projesi<br />

mevcuttur.<br />

Yeni ürün ve hizmetleri, gelişen<br />

istasyon ağı ile sektörde farklılık<br />

yaratan Opet; Yeşil Yol Projesi, Temiz<br />

Tuvalet Kampanyası, Örnek Köy Projesi<br />

ve Tarihe Saygı Projesi çalışmalarıyla<br />

sosyal yaşama destek vermeye devam<br />

etmektedir. <strong>2010</strong> yılında Temizlik<br />

Rayında kampanyasını başlatan ve<br />

Tarihe Saygı Projesi kapsamında<br />

Kocadere ve Behramlı köylerini<br />

rehabilite eden Opet, birçok önemli<br />

etkinliğe de bağış ve sponsorluk yoluyla<br />

katkı sağlamıştır.<br />

2011 ve Sonrası İçin Hedefler<br />

Opet, yeni dönemdeki hedef<br />

ve stratejisini temel rekabet<br />

üstünlüklerine odaklanmak üstüne<br />

kurmuştur. 2011 yılında da rakiplerden<br />

farklılaşan başarılı kampanya ve<br />

projeler yapılması, hizmet kalitesinin<br />

artırılması ve müşteri ilişkileri<br />

yönetimi altyapısının güçlendirilmesi<br />

amaçlanmaktadır. Sonuç olarak bir<br />

yandan müşteri memnuniyetinde<br />

yakalanan ivme yükseltilerken, diğer<br />

yandan da pazar payının artırılması<br />

ve sürdürülebilir büyümenin kalıcılığı<br />

hedeflenmektedir.<br />

Ortaklık Yapısı (%)<br />

Tüpraş 40,00<br />

Diğer Koç Şirketleri 10,00<br />

Öztürk Grubu 50,00

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

DENİZ TAŞIMACILIĞI<br />

DİTAŞ, <strong>2010</strong> yılında 18,7 milyon ton<br />

ham petrol ve 2,0 milyon ton petrol<br />

ürününün zamanında, emniyetli<br />

ve düşük maliyetlerle rafinerilere<br />

taşınmasını sağlamıştır.<br />

DİTAŞ Deniz İşletmeciliği ve<br />

Tankerciliği A.Ş.<br />

Deniz İşletmeciliği ve Tankerciliği<br />

A.Ş. (DİTAŞ), Mart 1974’te, yurt içi ve<br />

uluslararası denizlerdeki ham petrol<br />

ve ürünleri taşımacılığında kullanmak<br />

üzere çeşitli tonaj ve evsafta deniz<br />

tankerleri satın almak, inşa ettirmek<br />

veya kiralamak amacıyla kurulmuştur.<br />

İPRAŞ’ın DİTAŞ’taki %29 hissesi, 1983<br />

yılında tüm kamu rafinerilerinin<br />

Tüpraş çatısı altında yeniden organize<br />

edilip gruplandırılması sürecinin<br />

sonunda Tüpraş’a devredilmiştir.<br />

Tüpraş, ÖİB’nin elinde bulunan<br />

%50,98 oranındaki DİTAŞ hissesini,<br />

Ekim 2002’de 16,5 milyon ABD doları<br />

karşılığında satın alarak DİTAŞ<br />

hisselerinin toplam %79,98’ine sahip<br />

olmuştur. Armatörlük, brokerlik/gemi<br />

kiralama, kılavuzluk, römorkörcülük,<br />

denetim ve acentelik hizmetleri veren<br />

DİTAŞ, 30 yılı aşkın deneyimiyle<br />

TÜPRAŞ’a operasyon ve maliyet<br />

avantajı sağlamaktadır.<br />

DİTAŞ, deniz taşımacılığının %95’lik<br />

bölümünü oluşturan ham petrol<br />

taşımacılığını Tüpraş’ın ihtiyaçları<br />

doğrultusunda gerçekleştirmektedir.<br />

Şirket, ham petrol taşımacılığını sahip<br />

olduğu tankerlerin yanı sıra, zaman ve<br />

sefer esaslı olarak kiraladığı tankerler<br />

aracılığıyla gerçekleştirmektedir.<br />

Petkim, Opet, Opet THY ve diğer<br />

dağıtım kuruluşlarına da ürün taşıma<br />

hizmetleri veren DİTAŞ, 5015 Sayılı<br />

Petrol Piyasası Kanunu uyarınca<br />

taşıma faaliyeti yapmak üzere verilen<br />

Taşıma Lisansı’na 6 Aralık 2004<br />

tarihinden itibaren 30 yıl süre ile<br />

sahiptir.<br />

Şirket, merkez ofis ve gemiler için ISO<br />

9001-2008 Kalite Yönetim Sistemi,<br />

ISO 14001-2004 Çevre Yönetim<br />

Sistemi, gemiler için ISM (Uluslararası<br />

Emniyetli İşletim) ve ISPS (Uluslararası<br />

Gemi ve Liman Güvenlik Kuralları) kod<br />

sertifikalarına sahiptir.<br />

Tanker işletmeciliğinde önemli bir<br />

referans olan ve petrol şirketleri<br />

tarafından uygulanması talep edilen<br />

TMSA 2 uygulama çalışmaları devam<br />

etmektedir. İşletmesinde bulunan<br />

gemilerin, OCIMF Sire sistemine<br />

üye kuruluşlarca uygunlukları<br />

bulunmaktadır. <strong>Faaliyet</strong>lerini<br />

kurumsal vatandaşlık bilinciyle<br />

yürüten DİTAŞ aynı zamanda KALDER<br />

ve TURMEPA derneklerine üyedir.<br />

2008 ve 2009 yıllarındaki yeniden<br />

yapılandırma süreci paralelinde<br />

kurulan ve Ana şirket DİTAŞ’ın %100<br />

sahibi olduğu dört bağlı ortaklık<br />

ile <strong>2010</strong> yılında da faaliyetlere<br />

devam edilmiştir. Bağlı şirketlerin<br />

aktiflerinde yer alan deniz araçlarına<br />

aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.<br />

DİTAŞ’ın <strong>2010</strong> yılında Tüpraş<br />

rafinerilerinin ihtiyacı doğrultusunda<br />

yapılan ham petrol taşımaları toplam<br />

18,7 milyon ton olmuştur. Petrol<br />

ürünleri taşımaları ise 2,0 milyon ton<br />

olarak gerçekleşmiştir.<br />

DİTAŞ, Tüpraş’ın İzmit Rafinerisi’ne<br />

ait deniz terminalinde sahibi olduğu<br />

beş römorkör, dört palamar motoru<br />

ile römorkörcülük ve palamar<br />

hizmetlerinin yanı sıra İzmir<br />

Rafinerisi’ne ait deniz terminalinde,<br />

sahibi olduğu altı adet römorkör ve<br />

üç adet palamar botu ile kılavuzluk,<br />

römorkörcülük ve palamar hizmetleri<br />

vermektedir. RMK Tersanesi’nde<br />

inşa edilen T. Damla Pilot Botu da<br />

Eylül <strong>2010</strong>’da teslim alınmış ve İzmir<br />

Terminali’nde hizmete girmiştir.<br />

Yüksek Emniyet Standartları<br />

2009 yılı itibarıyla, Tüpraş deniz<br />

terminallerine gelen gemilere<br />

operasyonları sırasında emniyeti<br />

artırmak amacıyla yük operasyon<br />

kaptanları hizmetine ek olarak, <strong>2010</strong><br />

yılında gelen gemilerin uluslararası<br />

kurallara ve Tüpraş standartlarına<br />

uygunluğunun kontrol edilip<br />

sonucunun Tüpraş’a raporlanması<br />

uygulamasına başlanmıştır. Mart <strong>2010</strong><br />

tarihi itibarıyla ham petrol gemilerine,<br />

Nisan <strong>2010</strong> tarihi itibarıyla yurtdışı<br />

ithal ve ihraç ürün gemilerine ve Mayıs<br />

<strong>2010</strong> itibarıyla yurt içi taşımalarını<br />

yapan diğer gemilere emniyet ve<br />

denetim enspektörlerince denetimler<br />

yapılmaktadır. <strong>2010</strong> yılı içinde İzmit ve<br />

İzmir Terminallerinde toplam 76 adet

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 51<br />

gemiye denetim, 113 gemiye loading<br />

master (yük operasyon kaptanlığı)<br />

hizmeti verilmiştir.<br />

DİTAŞ, yerli ve yabancı tankerleri<br />

kiralayarak gemi sahipleriyle ham<br />

petrol ve petrol ürünlerinin ithalat ve<br />

ihracatçıları arasında aracılık görevi<br />

yapmaktadır.<br />

DİTAŞ ayrıca, kendi gemilerinin ve<br />

Tüpraş adına kiraladığı gemilerin<br />

liman ve boğaz acentelik hizmetlerini<br />

de sağlamaktadır.<br />

<strong>2010</strong><br />

Ham Petrol ve<br />

Petrol Ürünleri (Bin Ton)<br />

18.669<br />

DİTAŞ’ın Sermaye Yapısı<br />

Hissedarlar Hisse Adedi Ödenmiş Sermaye (TL) (%)<br />

Tüpraş 799.800.000 7.998.000 79,98<br />

TSK Güçlendirme Vakfı 200.000.000 2.000.000 20,00<br />

MOGAZ-AKPA-DEMİR Export 200.000 2.000 0,02<br />

Toplam 1.000.000.000 10.000.000 100,00<br />

DİTAŞ’ın Finansal Durumu*<br />

Milyon ABD doları 2008 2009 <strong>2010</strong><br />

Net Satışlar 180,3 108,9 138,9<br />

FAALİYET Kârı 24,0 13,4 19,0<br />

Net Kâr 27,3 14,4 13,8<br />

* Konsolide sonuçlardır.<br />

Şirket<br />

sahip Olduğu Deniz Aracı<br />

ÜSKÜDAR Tankercilik A.Ş.<br />

T. Sevgi Tankeri<br />

KADIKÖY Tankercilik A.Ş.<br />

T. Gönül Tankeri<br />

BEYKOZ Tankercilik A.Ş.<br />

cumhuriyet Tankeri<br />

T. DAMLA Denizcilik A.Ş. rÖmorkörler ve palamar botları<br />

1.995<br />

Ditaş Tankerlerine Genel Bakış<br />

2006 2007 2008 2009<br />

1.439<br />

1.301<br />

928<br />

720<br />

14.140<br />

21.415<br />

22.706<br />

27.460<br />

m/T Cumhuriyet M/T Sevgi M/T Gönül<br />

Tanker Tipi Ham Petrol Petrol/Kimyasal Petrol/Kimyasal<br />

Yapım Yılı 2001 2008 2009<br />

Kargo Tank Kapasitesi 177.380 m 3 12.247 m 3 12.224 m 3<br />

DWT 164.859 ton 10.983 ton 10.873 ton<br />

GT 84.476 ton 7.318 ton 7.318 ton<br />

NT 53.710 ton 3.651 ton 3.651 ton<br />

Uzunluk 274,18 m 131,85 m 131,85 m<br />

HAM PETROL<br />

ÜRÜN

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

AR-GE<br />

Sahip olduğu teknolojik ve bilimsel<br />

altyapıyı ve bilgi teknolojisi potansiyelini<br />

<strong>2010</strong> yılında kurduğu İzmit Ar-Ge<br />

Merkezi kanalıyla geliştirerek ülkemizin<br />

ve enerji sektörünün hizmetine sunan<br />

Tüpraş, ilk yılında 5 önemli projesine<br />

TEYDEB desteği almıştır.<br />

Elektron Hızlandırıcı Sistemi Işıma<br />

Teknolojisi ile Baca Gazı Arıtma Projesi<br />

SANAEM (Sarayköy Nükleer Araştırma ve<br />

Eğitim Merkezi) danışmanlığında, baca<br />

gazı ışıma yöntemi ile zararlı SOx ve NOx<br />

bileşiklerinden tarımda kullanılabilecek<br />

endüstriyel gübre elde edilecek ve bu<br />

zararlı emisyonların verimli bir biçimde<br />

kullanılması sağlanacaktır.<br />

İzmit Rafinerisi Operasyonlarının<br />

Diferansiyel Simülasyon Modeli Geliştirme<br />

Projesi<br />

Tüpraş teknolojik yol haritasında<br />

belirlediği başlık çerçevesinde Ar-Ge<br />

projeleri üretirken, her bir projeyle<br />

hem ülkemize hem de enerji sektörüne<br />

katkı sağlamayı hedeflemektedir.<br />

Üretilen projelerin Tüpraş’ın ölçme<br />

ve bilişim altyapısına ve personelinin<br />

uzmanlaşmasına hizmet etmesi esas<br />

alınmaktadır.<br />

21 Mayıs <strong>2010</strong> tarihinde, toplam 280<br />

mühendisin çalıştığı “Tüpraş İzmit Ar-<br />

Ge Merkezi”nin kurulması için yapılan<br />

başvuru 2 Ağustos <strong>2010</strong> tarihinde<br />

onaylanmıştır.<br />

Üniversiteler, Araştırma Merkezleri<br />

ve Sanayiyle İş Birliği<br />

Üniversiteler, araştırma merkezleri<br />

ve sanayi ile gerçekleştirilecek ortak<br />

çalışmalara yönelik olarak 30 Mart<br />

<strong>2010</strong> tarihinde Koç Üniversitesi ile<br />

Ortak Çalışma Çerçeve Protokolü<br />

imzalanarak Koç Üniversitesi ile<br />

gerçekleştirilecek çalışmaların ilk<br />

adımı atılmıştır. Ayrıca, Boğaziçi<br />

Üniversitesi, ODTÜ, Bilkent, Sabancı<br />

Üniversitesi, İTÜ’den yöneticiler<br />

ve TÜBİTAK MAM Enerji, Çevre ve<br />

Kimya Enstitü Müdürleri ile iş birliği<br />

olanakları görüşülmüştür.<br />

5 Ar-Ge Projesine TEYDEB Desteği<br />

<strong>2010</strong> yılı içerisinde toplam 10 milyon<br />

TL bütçeli 5 Ar-Ge projesinin Teknoloji<br />

ve Yenilik Destek Programları<br />

Başkanlığı’na (TEYDEB) başvurusu<br />

kabul edilerek proje çalışmalarına<br />

başlanmıştır.<br />

İzmit Rafinerisi Hidrokraker Ünitesi’nde<br />

Gerçek Zamanlı Optimizasyon ve Kontrol<br />

Sistemi Tasarımı ve Uygulaması Projesi<br />

Koç Üniversitesi danışmanlığında,<br />

Gerçek Zamanlı Optimizasyon ile<br />

Hidrokraker Ünitesi’nin reaktör<br />

modeli kurularak ünitenin şarjı,<br />

ünite değişkenleri ve ürün ekonomik<br />

değerleri göz önüne alınarak optimum<br />

çalışma şartları belirlenecektir.<br />

İzmir Rafinerisi’nde Eşanjörlerin Kirlilik<br />

Takibi, Modellenmesi, Simülasyonu ve<br />

Optimal Bakım Planlaması ile Rafineri<br />

Enerji Kayıplarının Azaltılması Projesi<br />

Ege Üniversitesi danışmanlığında,<br />

eşanjörlerdeki kirliliğin takibi<br />

yapılacak, kirliliği oluşturan<br />

parametreler tespit edilecek ve değişik<br />

eşanjör grupları için en uygun kirlilik<br />

mekanizmaları belirlenecektir.<br />

Boğaziçi Üniversitesi danışmanlığında,<br />

Ham Petrol Ünitesi’nin<br />

matematiksel simülasyon modeli<br />

gerçekleştirilecektir.<br />

Laboratuvar Ölçekli Hidrokraker<br />

Ünitesinin ve Hidrokraker Katalizörlerinin<br />

Geliştirilmesi Projesi<br />

Koç Üniversitesi danışmanlığında,<br />

İzmit Rafinerisi’nde pilot ölçekli bir<br />

Hidrokraker (HC) Ünitesi kurulması<br />

için gerekli ön çalışmaların yapılması<br />

amaçlanmaktadır.<br />

AB 7. Çerçeve Programı<br />

“Geleceğin fabrikaları” çağrısı<br />

kapsamında “Remote Service<br />

Management” projesinin<br />

konsorsiyumuna katılım sağlanmıştır.<br />

Ayrıca “ICT” çağrısı altındaki “ICT for<br />

energy efficiency” başlığı kapsamında<br />

“Design of a decision support tool<br />

for sustainable, reliable and costeffective<br />

energy strategies in cities<br />

and industrial complexes” projesiyle<br />

konsorsiyuma dahil olunmuştur.<br />

Tüpraş’ın enerji alanlarında bilimsel<br />

iş birliğini ve temsilini artırmak<br />

için; TÜBİTAK Enerji Teknolojileri<br />

Platformu, STB Enerji ve Emisyon<br />

Komitesi, TÜBİTAK “Ulusal Bilim,<br />

Teknoloji ve Yenilik Stratejisi Üst<br />

Kurulu, TÜBİTAK Otomotiv ve Enerji<br />

Teknoloji Platformu – OTEP, Avrupa<br />

Birliği, EUREKA programı içindeki<br />

EUROGIA+ yönetim kurulu üyelikleri<br />

sağlanmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 53

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Yatırımlar<br />

TÜPRAŞ; Euro V spektlerine, operasyonel etkinliğini artırmaya,<br />

enerji verimliliğine, emniyet, çevre ve toplum sağlığına yönelik olarak<br />

uygulamaya koyduğu geniş yelpazedeki yatırımlarıyla sektördeki<br />

rekabet gücünü ve lider konumunu sürekli güçlendirmektedir.<br />

˜˜izmit<br />

˜hydrocracker ve ccr<br />

˜377 milyon ABD doları<br />

˜˜izmir<br />

˜hydrocracker ve tamamlayıcı üniteler<br />

˜296 milyon ABD doları<br />

˜˜izmir<br />

˜ccr ve izomerizasyon<br />

˜199 milyon ABD doları<br />

˜˜kırıkkale<br />

˜hydrocracker<br />

˜157 milyon ABD doları<br />

˜˜izmit<br />

˜modernizasyon<br />

˜81 milyon ABD doları<br />

˜˜kırıkkale<br />

˜izomerizasyon<br />

˜45 milyon ABD doları<br />

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 55<br />

Hydrocracker: Rafinerinin üretim dengesinde ihtiyaç fazlası<br />

piyasa değeri düşük fuel oil gibi ürünlerin yerine daha değerli ince<br />

ürünlere dönüştürülmesi ve rafineri kârlılığıNI artırmaya yönelik<br />

projedir.<br />

ccr Reformer: proje kurşunsuz benzin üretimini artırırken, AB 2009<br />

benzin standartlarını da sağlayacak yatırımı kapsamaktadır.<br />

İzomerizasyon: CCR üniteleri ile beraber rafinerilerin benzin<br />

üretim kapasitesini artırmaya yönelik bir projedir.<br />

Dizel Kükürt Giderme: Proje Avrupa Birliği’nde motorin kükürt<br />

içeriğinin maksimum 10 ppm oranına indirgenmesi paralelinde üretim<br />

yapabilmek için başlatılmıştır.<br />

Benzin spek iyileştirmesi: Bu projeler 1 Ocak 2009’da Avrupa<br />

birliği’nde benzinde geçerli kükürt içeriğinin<br />

maksimum 10 ppm, aromatik değerinin maksimum %35 ve benzen<br />

değerinin maksimum %1 olan üretimi gerçekleştirilebilmesi için<br />

kükürt içeriği yüksek olan FCC benzininde kükürt giderme, benzen<br />

içeriği yüksek olan reformat benzen giderme tesisleri kurulmuştur.<br />

˜˜izmit<br />

˜˜ccr reformer ve<br />

˜dizel kükürt giderme<br />

˜381 milyon ABD doları<br />

˜˜kırıkkale<br />

˜˜ccr reformer ve<br />

˜dizel kükürt giderme<br />

˜372 milyon ABD Doları<br />

˜˜izmir<br />

˜dizel kükürt giderme<br />

˜139 milyon ABD doları<br />

˜˜izmit<br />

˜Benzin spekt iyileştirmesi<br />

˜105milyon ABD Doları<br />

˜˜izmit<br />

˜˜izomerizasyon<br />

78 milyon ABD doları<br />

izmir ˜˜<br />

˜Benzin spekt iyileş.<br />

˜46 milyon ABD doları<br />

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 <strong>2010</strong>

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜YATIRIMLAR<br />

<strong>2010</strong> yılında, devam etmekte olan<br />

fuel oil dönüşüm gibi büyük ölçekli<br />

yatırım projelerinin yanı sıra Tüpraş’ın<br />

verimliliğine ve kârlılığına önemli<br />

katkılar sağlayacak orta ve küçük ölçekli<br />

49 adet yatırım projesi başlatılmıştır.<br />

İzmit Fleyr Gazı Geri Kazanımı<br />

Proje ile fleyr sisteminde yanan<br />

gazı geri kazanıp, enerji tasarrufu<br />

yapılması, rafineri kaybının ve<br />

karbondioksit emisyonunun<br />

azaltılması hedeflenmiştir.<br />

Yaklaşık 6,2 milyon TL tutarında bir<br />

yatırımla gerçekleşen proje Temmuz<br />

<strong>2010</strong>’da devreye alınmıştır. Ağustos-<br />

Aralık <strong>2010</strong> döneminde Fleyr gazı geri<br />

kazanımından 0,77 milyon ABD doları<br />

getiri elde edilmiştir.<br />

Rafinaj sektöründe operasyonel<br />

başarının sürdürülebilirliği için<br />

yatırım odaklı bir şirket olmak<br />

zorunluluktur. Tüpraş, kârlılığın yanı<br />

sıra rekabet gücünü artıracak ve en<br />

son standartlarda üretim yapabilecek<br />

rafineri konfigürasyonlarına sahip<br />

olmak için orta vadeli yatırım planını<br />

yeniden oluşturmuştur. 1989-<br />

2009 yılları arasında tamamlanan<br />

Ana Yatırım Planı kapsamında ve<br />

Avrupa Birliği çevre standartlarına<br />

uygun ürünler üretmek için yapılan<br />

2,3 milyar ABD doları tutarındaki<br />

yatırımlar sonrasında, 3,5 olan<br />

Tüpraş’ın kompleksitesi basit rafineri<br />

düzeyinden 7,25’ e yükseltilerek<br />

kompleks rafineri düzeyine<br />

çıkarılmıştır.<br />

Ana yatırım planının son adımı<br />

İzmit Rafinerisi Benzin İyileştirme<br />

Projesi’nin 20 Nisan 2009 tarihinde<br />

tamamlanmasıyla sonuçlandırılmış ve<br />

böylece Tüpraş rafinerilerinde üretilen<br />

tüm benzin ve motorin çeşitleri Euro V<br />

spektleri düzeyine yükseltilmiştir.<br />

Tüpraş bir Koç Holding şirketi<br />

olarak, son beş yılda ana yatırım<br />

planı kapsamında tamamladığı<br />

projeler dahil 1.389 milyon ABD<br />

dolarının üzerinde yatırım harcaması<br />

gerçekleştirmiş ve toplamda 4,23<br />

milyar ABD dolarının üzerinde<br />

yatırım kararı almış bulunmaktadır.<br />

<strong>2010</strong> yılında, Tüpraş rafinerilerinde<br />

gerçekleştirilen yatırım harcaması<br />

toplam 177 milyon ABD doları<br />

tutarındadır.<br />

Devir sonrasında yeniden yapılandırma<br />

süreci içinde, dizel kükürt giderme,<br />

benzin iyileştirme, fuel oil dönüşüm gibi<br />

büyük ölçekli yatırım projelerinin yanı<br />

sıra Tüpraş’ın operasyonel etkinliğini<br />

artıracak, enerji verimliliğine ve<br />

kârlılığına önemli katkılar sağlayacak<br />

orta ve küçük ölçekli 49 adet yatırım<br />

projesi de <strong>2010</strong> yılında başlatılmış,<br />

önceden başlatılan projelerin önemli<br />

bir kısmı ise sonuçlandırılmıştır. Bu<br />

projelerin en önemlisi olan Fuel Oil<br />

Dönüşüm Projesinin yanında, yeni<br />

kuvvet santralı, kerosen treating<br />

üniteleri, enstrüman ve elektrik<br />

sistemleri geliştirilmesi, vagon dolum ve<br />

boşaltma sistemi, enerji ve buhar üretim<br />

sistemlerinin iyileştirilmesi ve çeşitli<br />

Ar-Ge projeleri sayılabilir. Bu projelerin<br />

her biri, önemli katma değer sağlayacak<br />

yatırımlar niteliğindedir.<br />

<strong>2010</strong> Yılında <strong>Tam</strong>amlanan Başlıca<br />

Projeler<br />

İzmit Elektrik Sisteminin Scada<br />

Sistemine Bağlanması<br />

Proje ile rafineri elektrik sisteminin<br />

SCADA sistemi dışında kalan<br />

kısımlarının da mevcut SCADA<br />

sistemine bağlanarak uzaktan<br />

izlenmesi amaçlanmıştır.<br />

Bu sistemin kurulması ile elektrik<br />

sistemindeki arızaların yerleri daha<br />

kısa sürede tespit edilip operasyonlar<br />

daha kısa sürede yapılacaktır. Mevcut<br />

sisteme donma ve arıza durumlarda<br />

yedeklik yapacak sistem de temin<br />

edilerek devreye alınmıştır.<br />

İzmit ve İzmir Kara Dolum Ünitesi<br />

Modernizasyonu<br />

İzmit Rafinerisi’nde Kara Dolum<br />

Ünitesi dolum sahasında bulunan 4<br />

adet cendere, taleplerin yüksek olduğu<br />

dönemlerde yetersiz kaldığından<br />

yaklaşık 10 milyon TL harcanan proje<br />

ile ilave 2 adet dolum cenderesi,<br />

cendere altlarına kantar tesis edilmesi,<br />

otomasyon sistemi kurulması ve<br />

ayrıca mevcut dolum sisteminin de<br />

modernize edilmesi sağlanmıştır.<br />

İzmir Rafinerisi’nde, mevcut kara<br />

dolum sahasında 16 peronluk tanker<br />

dolum adası, sayaçlı beyaz ürün dolum<br />

sistemi, dolum otomasyonu, kontrol<br />

binası, pompa istasyonu ve invertör<br />

sistemi, mevcut enerji dağıtım<br />

binasının büyütülmesi işleri Sayaçlı<br />

Beyaz Ürün Tanker Dolum Terminali<br />

projesi kapsamında tamamlanmıştır.<br />

Ayrıca SAP entegrasyonu sonrasında<br />

sistem tam olarak devreye alınmıştır.<br />

Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibarıyla<br />

otomasyona geçilen Tanker Takip<br />

Sisteminin de bulunduğu Tanker Dış<br />

Park Sahası inşa edilmiştir. Toplam<br />

proje bedeli 22,7 milyon TL olan proje<br />

bütçesinden, %78 oranında harcama<br />

yapılmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 57<br />

Devam Eden Başlıca Projeler<br />

İzmit HP ve Ürün Paçallama Sistemleri<br />

Tesisi<br />

Ham petrol paçallama sistemiyle farklı<br />

API ve kükürt içeriğine sahip ham<br />

petrollerin paçallanarak iç ve dış talep<br />

doğrultusunda ihtiyacı karşılayacak<br />

özellikteki ürünlerin zaman ve enerji<br />

kayıpsız üretilmesi sağlanacaktır.<br />

Ürün paçallama sistemiyle de<br />

kurulacak online analizörler, akım ve<br />

seviye otomasyon sistemi kontrolüyle<br />

oluşturulacak yeni hatlar üzerinden<br />

ürün tankları irtibatlandırılarak<br />

istenen hızda ve özellikte doğrudan<br />

satışı yapılabilecektir.<br />

Ekonomik verilerin yönetimini de<br />

içeren sistemle ham petrol ikmalleri<br />

ve ürün paçallama, satış hareketleri<br />

ekonomik şartlara göre optimize<br />

edilerek gerçekleştirilebilecektir.<br />

Maksimum kârlılığın sağlanması<br />

amacıyla benzin hazırlamada online<br />

blending sistemi ve gelişmiş ham petrol<br />

enjeksiyon sistemi de kurulmaktadır.<br />

Toplam 38,6 milyon TL proje bedelli<br />

yatırım %98 oranında tamamlanmış<br />

olup 2011 yılında devreye alınacaktır.<br />

İzmit Rafinerisi Elektrik Sisteminin<br />

Yenilenmesi<br />

Büyük ölçüde yenilenen Rafineri elektrik<br />

sisteminde, bu proje ile bazı ünitelerde<br />

bulunan eski tip ve bakım açısından ilave<br />

maliyet getiren gerilim kademesindeki<br />

kesicilerin, şalterlerin, alçak-orta gerilim<br />

kondansatörlerinin, elektromekanik<br />

tipteki koruma rölelerinin ve bazı trafo<br />

sistemlerinin yenilenmesi sağlanacaktır.<br />

Kesiciler, şalterler ve kondansatörler<br />

yenilenmiştir. Ayrıca 10R-6A şalter<br />

sisteminin kapalı şalttan beslenmesi<br />

ve Plt-25/36/26 Üniteleri MV ve LV<br />

şalterlerinin yenilenmesi işleri de<br />

tamamlanmıştır.<br />

15,2 milyon TL bedelli projede %93<br />

gerçekleşme sağlanmış olup işletme<br />

güvenirliği verimlerinin artırılması<br />

hedeflenmektedir.<br />

İzmit C3/C4 Splitter ve Selective<br />

Hydrogeneration Üniteleri Tesisi<br />

FCC ve yapılmakta olan RUP<br />

Coker LPG’si içindeki C3 ve C4<br />

fraksiyonlarının Splitter Ünitesi’nde<br />

ayrıştırılması ile bu üniteden çekilecek<br />

C4 fraksiyonu içindeki 1.3 Bütadien<br />

içeriğinin, Selective Hydrogeneration<br />

Ünitesi’nde ağırlıkça %0,1’in altına<br />

düşürülmesi öngörülmektedir. C3<br />

ve C4 fraksiyonlarının ayrıştırılması<br />

suretiyle kâr artışı sağlanacak ve<br />

üründeki 1.3 Bütadien içeriğinin<br />

düşürülmesiyle de çevre sağlığı<br />

açısından önemli bir gelişme<br />

sağlanmış olacaktır.<br />

Proje bedeli 10,8 milyon TL olan<br />

projenin 2011’de tamamlanması<br />

hedeflenmektedir.<br />

İzmit Rafinerisi Fırın ve Kazanların<br />

Modernizasyonu<br />

Proje kapsamında 3 adet fırına O2<br />

analizörü tesis edilmiştir. 2 adet fırın<br />

burnerleri sadece fuel gaz yakacak<br />

şekilde yenilenecektir. Emergency Shut<br />

Down sistemi de proje kapsamında<br />

daha etkin hale getirilerek arıza<br />

nedeninin çok daha kısa sürede tespiti<br />

mümkün olacak ve emniyet sistemi<br />

güçlendirilecektir.<br />

Ayrıca 4 adet burner dual (fuel oil<br />

ve fuel gaz) yakıt ile çalışabilir hale<br />

getirilerek verimlik artışı elde edilecek<br />

ve baca gazı emisyon değerlerinde de<br />

önemli bir fayda sağlanmış olacaktır.<br />

Yüksek excess hava ile yanmaya göre<br />

tasarlanmış, verimleri çok düşük,<br />

doğal çekişli olduğu için gürültü düzeyi<br />

çok yüksek ve emniyet sorununa<br />

neden olabilen burner potalarının ve<br />

burnerların yeni teknolojili, yüksek<br />

verime sahip ve düşük gürültülü<br />

olanlarla yenilenmesi sağlanacaktır.<br />

İzmit ve İzmir Rafinerileri Yangın ve<br />

İş Güvenliğinin Artırılması<br />

İzmit Rafinerisi’nde yangından<br />

korunma ve iş güvenliğini sağlanması<br />

amacıyla yapılacak çalışmalar<br />

kapsamında toplam 16 değişik<br />

proje yer almaktadır. Tüm proses<br />

sahalarında gaz algılama sistemleri<br />

ve kızıl ötesi ışını ile çalışan gaz<br />

dedektörleri, ünitelerde bulunan kolon<br />

ve dramların çıkış hatları üzerine<br />

uzaktan kumandalı motorize vanalar<br />

tesis edilmiştir.<br />

İzmit Rafinerisi’nde tehlikeli atıklar<br />

için beton depolama alanı inşası, şalter<br />

odalarına yangın söndürme sistemi<br />

tesisi, muhtelif tanklara köpük ve<br />

sprink sistemleri tesisi, deniz dizeline<br />

2 adet emiş havuzu, Kara Dolum<br />

Ünitesi’ne 3 adet uzaktan kumandalı<br />

yangın suyu monitörü tesis edilmiştir.<br />

Yüzer tavanlı tanklarda yangın riskine<br />

karşı seallere lineer ısı dedektörleri<br />

tesis edilmiş olup tank ayaklarında<br />

kullanılacak gaz önleyici malzeme ile<br />

gerek ürün kaybı engellenecek gerekse<br />

HC emülsiyonları önemli ölçüde<br />

düşürülecektir.<br />

Sapanca pompa istasyonunun devre<br />

dışı olması durumunda B bölgesindeki<br />

tanklardan su alabilmek üzere su hattı<br />

tesis edilmiştir.<br />

Olağanüstü durumlarda gerekli su<br />

debisinin sadece deniz suyundan<br />

karşılanabilmesi için mevcut<br />

deniz suyu yangın pompalarının<br />

kapasitesinin İzmit’te 5000 m 3 /saat<br />

arttırılması planlanmıştır.<br />

İzmir Rafinerisi yangın ve iş güvenliği<br />

kapsamında mevcut yangın suyu<br />

sistemine ek olarak acil durumlarda<br />

kullanılmak üzere, yeterli kapasite<br />

ve debide deniz suyu temin edilmesi<br />

amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, üç<br />

adet deniz suyu pompası ve iki adet<br />

ham su pompası (5 adet dizel pompa)<br />

temin edilerek pompa istasyonu<br />

kurulacak, hatları ve bağlantıları tesis<br />

edilecektir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜YATIRIMLAR<br />

İzmit Rafinerisi Residuum Upgrading<br />

Projesi<br />

Son yıllarda fuel oil taleplerinin<br />

azalması ve beyaz ürünlerle siyah<br />

ürünler arasındaki fiyat farkının<br />

beyaz ürünler lehine artmasıyla,<br />

Residuum Upgrading uygulamaları,<br />

bu potansiyele sahip rafinerilerin<br />

kârlılıklarını artırmaları için önemli<br />

fırsat olmuştur. Türkiye’nin talep ettiği<br />

ürünleri üreteceği bu projeyle Tüpraş,<br />

rekabet gücünü ve lider konumunu<br />

güçlendirmeyi hedeflemiştir.<br />

Fuel oil dönüşümü için önerilen<br />

Koklaştırma (Delayed Coker) prosesi<br />

kapsamında Vakum Destilasyon,<br />

Koklaştırma, Hydrocracker, Hidrojen<br />

(Steam Methane Reformer), Kükürt<br />

Giderme Üniteleri ve yardımcı üniteler<br />

kurulacak, İzmit Rafinerisi’nde<br />

üretilen yüksek kükürtlü fuel<br />

oil’ler daha değerli beyaz ürünlere<br />

dönüştürülecektir.<br />

Yatırım sonucunda 4 milyon ton<br />

fuel oil’den yaklaşık 2,5 milyon<br />

ton motorin/jet yakıtı, 770 bin ton<br />

benzin ve 200 bin ton LPG olmak<br />

üzere toplam 3,5 milyon ton beyaz<br />

ürün elde edilirken, 800 bin ton petrol<br />

koku üretilecektir. Diğer rafinerilerde<br />

şarj maksimizasyonunu sağlayacak<br />

alternatif kapasiteler üzerinde de<br />

çalışmalar değerlendirilmekte, beyaz<br />

ürün üretiminin daha da artırılmasına<br />

yönelik çalışmalar mühendislik<br />

çalışmaları sonucunda kesinleşecektir.<br />

2008 yılında başlanan ve 2014<br />

yılında sonuçlandırılması planlanan<br />

projenin tamamlanmasıyla İzmit<br />

beyaz ürün verimi %85’e yükselecektir.<br />

Üretilecek beyaz ürün miktarı ve<br />

ülkemize yaratacağı katma değer<br />

unsurları dikkate alındığında, yeni<br />

bir rafineriye eşdeğer bir yatırımın<br />

tamamlanmasıyla İzmit Rafinerisi<br />

Nelson Kompleksitesi, 7,8’den,<br />

alternatiflerle beraber 14,5 seviyesine<br />

yükselmiş olacaktır. Proje, Rafineriler<br />

arasında optimizasyonu sağlarken,<br />

diğer rafinerilerden İzmit’e ham<br />

madde sağlanması yoluyla kapasite<br />

kullanımlarını da artıracak ve tüm<br />

rafinerilerde ürün esnekliği ve<br />

maksimizasyonu imkânı oluşacaktır.<br />

Projenin bugünkü şartlarda yıllık<br />

yaklaşık 1 milyar ABD dolarında<br />

ilave satış hâsılatı ve yaklaşık 500<br />

milyon ABD doları FAVÖK sağlayacağı<br />

öngörülmektedir.<br />

Projenin en önemli aşamaları olan<br />

lisans ve mühendislik çalışmalarında<br />

lisans ve ana mühendislik ihaleleri<br />

sonuçlanmış, temel mühendislik<br />

paketinin hazırlanması sözleşmesi<br />

15.09.2008 tarihinde Foster<br />

Wheeler USA Corporation firması ile<br />

imzalanmıştır. Mart 2009 ayı içinde<br />

P&ID gözden geçirme toplantısı<br />

yapılmıştır. Paket, 2009 Haziran ayı<br />

içerisinde tamamlanmıştır.<br />

Vakum Ünitesi temel mühendislik<br />

paketinin hazırlanması sözleşmesi<br />

Eylül 2008’de SHELL firması ile<br />

imzalanmıştır. Mart ayı içinde P&ID<br />

gözden geçirme toplantısı yapılmıştır.<br />

Paket 2009 Nisan ayı içerisinde<br />

tamamlanmıştır.<br />

Hydroprocessing Ünitesi’nin temel<br />

mühendislik paketinin hazırlanması<br />

ihalesi de sonuçlanmış ve UOP firması<br />

ile anlaşılmıştır. Paket 2009 Ekim ayı<br />

içinde tamamlanmıştır.<br />

Hidrojen Ünitesi’nin temel<br />

mühendislik paketi çalışmaları<br />

tamamlanarak, Tecnicas Reunidas<br />

(UTE TR-RUP) firmasına teslim<br />

edilmiştir.<br />

154 kV Kablo İletim Hattı İmalat<br />

Montaj ve Test İşleri ise Türk<br />

Prymsmian Kablo ve Sistemleri A.Ş.<br />

firmasına ihale edilmiştir. Firma 154<br />

kV güç ve fiber optik kablo çekimleri<br />

çalışmalarını tamamlanmıştır.<br />

İzmit Rafinerisi A bölgesi ile RUP’un<br />

inşa edileceği B bölgesini birbirine<br />

bağlayan Pipe Track’lı Köprü Yapımı<br />

tamamlanmıştır.<br />

ÇED raporu Nisan 2009 tarihinde alınan<br />

RUP’un gerçekleştirilmesi için İspanyol<br />

Technicas Reunidas firması ile 17 Aralık<br />

2009 tarihinde anlaşma imzalanmıştır.<br />

Mart <strong>2010</strong>’da İspanya-Madrid te Liaison<br />

Ofis açılmış olup gruplar bazında<br />

çalışmalar sürdürülmektedir.<br />

Proje kapsamında tüm ünitelerde<br />

HAZOP çalışmaları tamamlanmıştır.<br />

RUP Doküman Yönetimi Projesi<br />

devreye girmiş olup sisteme bugüne<br />

kadar girilmiş dokümanların toplamı<br />

on bin adedin üzerindedir.<br />

B bölgesi şalt sahası deplase işinin<br />

yapımı için ihale hazırlıkları<br />

tamamlanmış, 26.11.<strong>2010</strong> tarihinde<br />

işin ihalesi yapılmış olup müteahhit<br />

çalışmaları devam etmektedir. İşle<br />

ilgili olarak malzeme siparişleri<br />

yapılmaktadır.<br />

Proje için 21 Ekim <strong>2010</strong> tarihinden<br />

başlamak üzere alınan 2,3 milyar<br />

TL tutarında Yatırım Teşvik Belgesi”<br />

revize edilerek 3,9 milyar TL düzeyine<br />

çıkarılmıştır. “Büyük Ölçekli Yatırım”<br />

olarak değerlendirilen proje için alınan<br />

teşvik KDV istisnası, Gümrük Vergisi<br />

Muafiyeti, İndirimli Kurumlar Vergisi<br />

ve 2 Yıl Sigorta Primi İşveren Hissesi<br />

desteğini de içermektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 59<br />

Projenin yılsonu itibarıyla<br />

mühendislik hizmetleri ilerlemesi<br />

%28,8’e ulaşmıştır. Ekipman teklifleri<br />

toplanmaya başlanmış olup Aralık<br />

sonu itibarıyla hazırlanan 189 paketin<br />

114’ünün teknik değerlendirmeleri<br />

tamamlanmıştır.<br />

Bankaların finansman teklifleri alınmış<br />

olup bankaların için oluşturulan<br />

elektronik bilgi odasından bilgi<br />

alışverişi devam etmektedir. Finansman<br />

paketinin 2011 yılının ikinci yarısı<br />

tamamlanması hedeflenmektedir.<br />

İzmit İskelelerin Modernizasyonu<br />

Proje ile gemilerin deprem ve yangın<br />

gibi felaketler esnasında iskeleden<br />

güvenle ayrılmasını temin eden ERC<br />

(Emergency Release Coupling: Acil<br />

Bırakma Kaplini) dolum kollarının<br />

modernizasyonu yapılmaktadır.<br />

“Custody transfer” özelliğine sahip<br />

paket halinde akışölçerler/sayaçlar<br />

sayesinde aynı anda aynı sahil<br />

tankından aynı ürünü çok sayıda<br />

gemiye satmak mümkün olacaktır.<br />

Yapılan iyileştirmelerle iskelelerin<br />

etkin kullanımı sağlanarak müşteri<br />

memnuniyeti ve operasyonel<br />

verimlilikte artışın yanı sıra gemilerin<br />

seyir güvenliği ve iskelelerin emniyeti<br />

en üst düzeyde sağlanmış olacaktır.<br />

İzmir ve İzmit Kerosen Treating<br />

Ünitesi Tesisi<br />

Jet yakıtı üretiminde Desulfurizer<br />

Üniteleri yerine Kero Treating Ünitesi<br />

kullanılmasıyla işletme maliyetinde<br />

önemli tasarruf sağlanacaktır.<br />

Hidrojen tüketimi olmaması ve<br />

desülfürizasyon prosesinde olduğu<br />

gibi verim kayıpları da meydana<br />

gelmediğinden ilave avantajlara<br />

sahip olan Kero Treating Ünitesi, son<br />

derece sade bir ünite ve proses olup<br />

düşük yatırım ve işletme maliyeti<br />

gerektirmektedir.<br />

İzmir Rafinerisinde kurulacak ünitenin<br />

detay mühendislik çalışmaları TEKFEN<br />

Mühendislik firması tarafından<br />

devam etmektedir. Merichem lisanslı<br />

bazı ekipman ve reaktör, drum ve<br />

eşanjör gibi malzemeler sipariş<br />

verilmiştir. Ünitenin yapılacağı alanda<br />

zemin etüdü ve temel inşaat işleri<br />

tamamlanmıştır. Montaj işi ihale<br />

edilmiş ve Aralık <strong>2010</strong>’da sözleşme<br />

imzalanmıştır.<br />

İzmit Rafinerisi’nde kurulması<br />

planlanan 5.500 m 3 /gün şarj kapasiteli<br />

Kero Treating Ünitesi ile yılda yaklaşık<br />

20 milyon ABD doları ekonomik<br />

avantaj sağlanacak olup bu yatırımın<br />

geri dönüş süresi 6 -8 ay olarak<br />

hesaplanmaktadır.<br />

İzmit Enerji Verimliliği Projeleri<br />

Plt-2 ve Plt-5 Ham petrol Ünitelerinde<br />

Supertarget ve Pro II programları<br />

kullanılarak yapılan pinch analizi<br />

çalışmaları tamamlanmış, belirlenen<br />

noktalara konacak ısı değiştiriciler<br />

ile fırın giriş sıcaklığında artış<br />

sağlanacaktır. Böylece sıcak<br />

akımlardan elde edilen buhar<br />

üretimlerinin de artırılması ile<br />

toplam enerji bazında, yılda toplam<br />

7,0 milyon ABD doları FAVÖK<br />

hesaplanmıştır.<br />

KBC firması ile yapılan çalışma<br />

sonucu Plt-36 Desulfurizer ve Plt-63<br />

MQD Ünitelerinde eşanjör net-work<br />

konfigürasyon ve ekipman değişimi<br />

ile proseste revizyonlar yapılacaktır.<br />

Bu projeler enerji tasarrufu,<br />

karbondioksit emisyon azalımı ve<br />

ünite kullanım süreleri açısından<br />

büyük avantaj sağlayacaktır. Projeler<br />

tamamlandığında enerji tasarrufu ile<br />

beraber önemli ölçüde ekonomik getiri<br />

sağlanacak olup geri dönüş süreleri 5<br />

yılın altındadır.<br />

9KT-201C buhar türbininin modifiye<br />

edilmesi ile kondenser için tüketilen<br />

enerjiden tasarruf edilecek ve Plant<br />

10’da üretilenden daha verimli HP<br />

üretimi sağlanacaktır. Aynı zamanda<br />

proje, işletme güvenilirliği ve esneklik<br />

sağlayacaktır.<br />

Rafineride bulunan kompresörlere<br />

kademesiz yük kontrol sistemi tesis<br />

edilmesi ile kompresörlerin gereğinden<br />

fazla enerji tüketimlerinin önüne<br />

geçilerek elektrik tüketiminde tasarruf<br />

yapılabilecektir.<br />

Plt-33 ve Plt-36 Ünitelerinde ileri<br />

proses kontrol uygulamaları hayata<br />

geçirilecektir. Çalışma sonunda<br />

ürün speklerinde iyileşme, enerji<br />

tasarrufu ve ünite kapasitesinde<br />

ve ürün çekiş miktarında artış<br />

sağlanacaktır. Projeyle ilgili<br />

ünitenin mevcut enstrümantasyon<br />

altyapıları kullanılacak olup proses<br />

kontrol altyapısının ilgili ünitede<br />

oluşturulabilmesi için birtakım<br />

iyileştirmeler de yapılacaktır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜YATIRIMLAR<br />

9F-700 atık ısı kazanının yenilenmesi<br />

ile kazanda daha fazla buhar<br />

üretilebilecek ve gaz türbini devre<br />

dışı olduğunda da aynı miktarda<br />

buhar üretilebilecek olup kazanının<br />

modifikasyonu ile 10.000 ABD doları/<br />

gün tasarruf sağlanmaktadır.<br />

7K-101 kompresörünün modifikasyonu<br />

ile kompresör çıkışındaki atık ısının<br />

kondenser aracılığı ile soğutma suyuna<br />

aktarılması yerine 50 psig basınçlı<br />

buhar üretilecek olup 1.400 ABD doları/<br />

gün tasarruf sağlanmaktadır.<br />

Enerji tasarrufu amacıyla ünitelerdeki<br />

ekipmanlar VSD’li yapılmakta, yüksek<br />

verimli motorlarla değiştirilmektedir.<br />

Buhar hatlarına kesici vana ve orifis<br />

tesis edilerek, soğuk kazan besi suyu<br />

ile enerji geri kazanımı sağlanacak,<br />

Kara Dolum Ünitesi’nde Kondanse Geri<br />

Kazanım Sistemi kurulacaktır. KBC<br />

firması ile muhtelif enerji verimliliği<br />

çalışmalarına devam edilecektir.<br />

İzmit FCC Baca Gazı Arıtımı ve Enerji<br />

Geri Kazanımı<br />

FCC Ünitesi rejeneratör bacasından<br />

700 ºC’de yaklaşık 60-65 ton/<br />

saat baca gazı Waste Heat Boiler<br />

sisteminden geçirilmesi ile yaklaşık<br />

olarak 9.500 kg/saat Yüksek Basınçlı<br />

Buhar elde edilecektir. Ayrıca proje<br />

ile birlikte bacadan kaçan katalist de<br />

geri kazanılacak olup böylece 2014<br />

yılında yürürlüğe girecek emisyon<br />

spesifikasyonlarına önceden uyum<br />

sağlanmış olacaktır. Proje ile yılda<br />

yaklaşık 1 milyon ABD doları kazanç<br />

elde edilecektir.<br />

İzmir Enerji Tasarrufu Projeleri<br />

İzmir Rafinerisi’nde enerji<br />

maliyetlerinin düşürülmesi, enerji<br />

verimliliğinin artırılması için projeler<br />

belirlenmiş ve çalışma başlatılmıştır.<br />

Bu kapsamda uygulanacak olan<br />

projeler ve tahmini yatırım maliyetleri<br />

konu başlıkları olarak şöyledir:<br />

• Sosyal Tesisler Sıcak Su ve Kalorifer<br />

Sisteminin Güneş Enerjisi ve Doğal Gaz<br />

Gurubu ile Desteklenmesi<br />

• Pompa Yenilemesi<br />

• C-1402 Governer ve Kontrol Sistemi<br />

Değişimi<br />

• Kompresör Unloader Uygulamalarının<br />

Yapılması (CT-9902, 9203, 8202)<br />

• FCC Ünitesi WGC (CT-4251) Eksozu Mp<br />

Stimin, U-9400 Ünitesi E-9403 A/B Nafta<br />

Spliter Reboilerinde Kullanılması<br />

• H-1201 Fırını Öncesine Ön Isıtma Eşanjörü<br />

Konularak Şarj Giriş Sıcaklığının Artırılması<br />

• Yeni VSD Alınması ve Montajı<br />

• K-9 Ekonomizer Paketinin Genişletilerek<br />

Baca Gazından Enerji Geri Kazanımının<br />

Artırılması<br />

• 7000 Ünitesi Hava Soğutucuları Fanlarının<br />

Yenilenmesi<br />

• Elektrik Motoru - FCC Türbinli<br />

Ekipmanların Elektrik Motorluya<br />

Dönüştürülmesi<br />

• <strong>2010</strong> Yılında Temin Edilen Eşanjör ve Diğer<br />

Ekipmanın İnşaat ve Montajları<br />

İzmir Benzin Blending Sistemi Tesisi<br />

Kurulacak benzin blending sistemi<br />

ile, Reformat, İzomerat, Platformat<br />

ve FCC benzini üretimlerinin mevcut<br />

durumdaki gibi rundown değil, ara<br />

depolama tanklarından ana kollektöre<br />

emiş yapılan bir sistem olacaktır.<br />

Sisteme bağlı analizör ile RON, MON,<br />

DVPE; dansite gibi temel parametreler<br />

ölçülerek ve optimum benzin paçal<br />

oranları sistem tarafından saptanarak<br />

tanklarda istenen kalite değerleri<br />

otomatik olarak sağlanabilecektir.<br />

İzmir Atık Su Arıtma Ünitesi<br />

Modernizasyonu<br />

İzmir Rafinerisi Atık Su Arıtma<br />

Tesisleri’nin modernize edilmesi<br />

projesi kapsamında; deşarj suyu<br />

kalitesinin çevresel yükümlülüklere<br />

uygunluğu, maksimum suyun geri<br />

kazanılması, geri kazanılan suyun<br />

kalitesinin iyileştirilmesi, enerji<br />

tasarrufu sağlanması, emisyonların<br />

ve bertaraf edilen çamur miktarının<br />

azaltılması planlanmakta olup proses<br />

çalışmasına AECOM firması tarafından<br />

devam edilmektedir.<br />

İzmir 25 MW Gaz Türbini ve Atık Isı<br />

Kazanı Tesis Edilmesi<br />

Bu yatırım kapsamında, 100 ton/saat<br />

üretim kapasitesinde atık ısı kazanı<br />

ve 25 MW ‘lık gaz türbini kurulması<br />

planlanmaktadır.<br />

Normal şartlarda rafinerinin toplam<br />

57 MW olan enerji ihtiyacı, gaz<br />

türbinli jeneratör (CTG) ve buhar<br />

türbinli jeneratörlerden (STG)<br />

karşılanmaktadır. Yapılan ekonomik<br />

analizler CTG’den elde edilen enerjinin<br />

maliyetinin, STG’lerden daha düşük<br />

olduğunu göstermekte olup planlanan<br />

CGT’den üretilmesi halinde yıllık 14,4<br />

milyon TL tasarruf sağlanmış olacaktır.<br />

Yapılacak bu yatırım sonunda rafineri<br />

EII indeksi %2,5 oranında düşecek<br />

olup bu düşüş 3 yıllık Enerji Master<br />

Planı’nda belirlenen hedeflere<br />

uygundur.<br />

Proje için detay mühendislik<br />

çalışmaları ENPRODE firması<br />

tarafından yapılmaktadır.<br />

Ön mühendislik çalışması<br />

tamamlanmış ve mühendislik<br />

için ihale dosya hazırlıkları devam<br />

etmektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 61<br />

İzmir Rafinerisi A.G. ve O.G Elektrik<br />

Dağıtım Sistemi Modernizasyonu<br />

Proje kapsamındaki işler şu başlıklar<br />

altında özetlenebilir:<br />

• 25MW Yeni Gaz Türbini Tesisi<br />

• Elektrik Scada Sistemi Modernizasyonu<br />

• Elektrik Dağıtım Sistemleri<br />

Modernizasyonları<br />

Kırıkkale Yeni TPP Projesi<br />

Rafineride devreye giren yeni<br />

üniteler ile mevcut ünitelerin buhar<br />

ve enerji ihtiyacını yedekli şekilde<br />

temin edecek olan “Buhar Kazanları,<br />

Buhar Türbinleri, Gaz Türbinleri”<br />

kombinasyonuna sahip enerji<br />

üretim sistemi yapılacaktır. Proje<br />

tamamlandığında rafinerinin enerji<br />

kaynaklı istenmeyen duruşlarının<br />

önüne geçilecek ve operasyonunun<br />

sürekliliği sağlanacaktır.<br />

Yeni TPP Projesi’nin “Basic Design”<br />

aşaması için Foster Wheeler firması<br />

ile anlaşma imzalanmış ve çalışmalar<br />

devam etmektedir.<br />

Kırıkkale Rafinerisi Vagon Tahliye<br />

Sistemi Kurulması<br />

Bütün vagonların TCDD standartlarına<br />

ve spesifikasyonlarına göre tamir ve<br />

tadilatları 2009 yılı içinde Tüdemsaş/<br />

Sivas fabrikasında tamamlanmıştır.<br />

PND firmasından Tüpraş’a devredilecek<br />

11 adet sarnıçlı vagonun bakım ve<br />

tadilatı Tüdemsaş firması tarafından<br />

Ağustos <strong>2010</strong>’da tamamlanarak<br />

vagonlar parka dahil olmuştur.<br />

TCDD ile yapılan mevcut işletme<br />

sözleşmesine göre Tüpraş’ın 151 adet<br />

sarnıçlı vagona sahip olma hakkı<br />

bulunmaktadır.<br />

L4BH tipi hermetik, TSI standartlarına<br />

göre üretilmiş 72 adet yeni vagon<br />

ve yedeklerinin tedariki Legios (Çek<br />

Cumhuriyeti) firmasından Ocak 2011<br />

itibarıyla sağlanmıştır. Bu satın alma<br />

ile vagon sayısı 151’e (68 adet mevcut,<br />

11 adet PND ve 72 adet yeni vagon)<br />

çıkmıştır.<br />

Kırıkkale Rafinerisi Enerji Verimliliği<br />

Projeleri<br />

Proje, alt başlıkları itibarıyla şöyle<br />

özetlenebilir:<br />

Plant 1100 Ham Petrol Enerji Verimliliği<br />

ve Plant 1200 Kapasite Artırma Yatırımı:<br />

Plant 1100 Ham Petrol Ünitesi’ndeki<br />

projelerin tamamlanmasıyla 16,46<br />

gcal/saat’lik enerji veya yıllık 6,9<br />

Milyon ABD doları tutarında maliyet<br />

tasarrufu gerçekleştirilecek olup<br />

tam kapasitede çalıştığında 43,9<br />

bin ton’luk CO2 emisyon azaltılması<br />

sağlanacaktır. Ayrıca Vakum<br />

Ünitesi’nin şarjını 4800 m 3 /gün’den<br />

6000 m 3 /gün’e çıkarmanın aylık<br />

getirisi 4,3 milyon ABD dolarıdır.<br />

Projenin basit geri ödeme süresinin 3-5<br />

ay civarında olacağı öngörülmektedir.<br />

Plant 1100 Ham Petrol Ünitesi Desalter<br />

Yıkama Suyunun Isıtılması: Desalter’a<br />

verilen suyu ısıtmak için kullanılan<br />

eşanjörlerin tüp ve shell tarafı, içerdiği<br />

akışkan itibarıyla hızlı kirlenmektedir.<br />

Desalter’daki ısı transferi verimsizliği<br />

engellemek ve ünite devrede iken<br />

eşanjörlerin tüp demetlerini<br />

temizlemek için, aynı eşanjörden bir<br />

tane daha ilave edilecektir.<br />

Frekans Konvertörü Tesisi: Satış pompaları<br />

elektrik motorlarına frekans<br />

konvertörü takılması, dolumların<br />

düşük olduğu saatlerde hem<br />

pompaların rahat çalışması hem enerji<br />

tasarrufu açısından önemlidir.<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

Yatırımlar (Milyon ABD Doları)<br />

177<br />

189<br />

274<br />

355<br />

Tüpraş ilk 4 yıl içinde Euro V spekt<br />

yatırımlarının tamamını devreye<br />

almış ve 2 milyar ABD dolarlık RUP<br />

projesine başlamıştır.<br />

395

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

İNSAN, TOPLUM VE ÇEVRE SAĞLIĞI<br />

Türkiye’nin petrol ürünleri ihtiyacını<br />

karşılarken faaliyetlerini emniyetli<br />

ve güvenilir biçimde gerçekleştirmek,<br />

Tüpraş’ın hiçbir durumda ödün<br />

vermediği temel ilkesidir.<br />

Özellikle emniyet risk değerlendirme<br />

sürecinde ‘papyon’ ve ‘hata ağacı’<br />

analizleri gibi birden çok teknik<br />

kullanılarak risklerin en aza<br />

indirgenmesini sağlayacak tedbirler<br />

alınmaktadır. Bütün bu çalışmaların<br />

sonuçları, temel performans<br />

göstergelerine olumlu şekilde<br />

yansımakta, bu durum, doğru yolda<br />

ilerlendiğini göstermekle kalmayıp<br />

motivasyonu da artırmaktadır.<br />

Sağlık, Emniyet, Çevre (SEÇ) Politikası<br />

Çalışanlarına ve iş ortaklarının<br />

çalışanlarına sağlıklı, emniyetli,<br />

güvenilir ve temiz bir iş ortamının<br />

sağlanması, müşterilere<br />

yüksek emniyet normlarında<br />

hizmet verilmesi, yerel halk ve<br />

fiziki etki alanında bulunan<br />

tüm diğer paydaşların Şirket<br />

faaliyetlerinden dolayı herhangi<br />

bir zarara uğramamalarının<br />

sağlanması Tüpraş’ın temel<br />

sorumluluklarındandır. Türkiye’nin<br />

petrol ürünleri ihtiyacını karşılarken<br />

faaliyetlerini emniyetli ve güvenilir<br />

biçimde gerçekleştirmeyi kendine<br />

ilke edinen Tüpraş’ın, çalışma<br />

şartlarını ve performansını sürekli<br />

yükseltmek, buna yönelik yönetsel<br />

ve teknik olanaklarını geliştirmek,<br />

değişmez hedefi ve paydaşlarına karşı<br />

taahhüdüdür.<br />

Tüpraş’ın sağlık, emniyet ve<br />

çevre konusundaki prensiplerinin<br />

temel dayanağını SEÇ-K Politikası<br />

oluşturmaktadır. SEÇ politikasının<br />

uygulanması başta Tüpraş Genel<br />

Müdürü olmak üzere Tüpraş<br />

Yönetim Kurulu’nun doğrudan<br />

sorumluluğundadır. Uygulamadaki<br />

sorumluluk ise en üst kademeden en<br />

alt kademeye kadar tüm çalışanlar<br />

tarafından paylaşılmaktadır. Emniyet<br />

kuralları, ulusal, uluslararası mevzuat<br />

ve Tüpraş standartları doğrultusunda<br />

hazırlanmıştır ve eksiksiz biçimde<br />

uygulanmaktadır. Sağlık ve emniyet<br />

hedefleri, çalışan performansının<br />

değerlendirilmesinde de önemli bir yer<br />

tutmaktadır.<br />

Tüpraş, tüm faaliyetlerini ISO<br />

9001:2000 Kalite, ISO 14001 Çevre;<br />

OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği<br />

Yönetim Sistemleri Standartları’na<br />

uyumlu şekilde yönetmektedir. Bunun<br />

yanında, operasyon ve süreç bazında<br />

sağlık ve emniyet şartlarını sağlamak<br />

için çeşitli konularda oluşturulmuş 45<br />

kurum içi standart takip edilmektedir.<br />

Şirket içi tetkikçiler tarafından iç<br />

denetimler, akredite olmuş kuruluşlar<br />

tarafından ise dış denetimler<br />

yapılmaktadır.<br />

Sağlık ve Emniyet Uygulamaları<br />

Emniyetli bir çalışma ortamının<br />

sağlanmasını etkileyen unsurlar yeni<br />

durumlarda değişikliğe uğrama riski<br />

taşıdığı için, sürekli öğrenme ve etkin<br />

risk değerlendirme sistemlerinin<br />

oluşturulması, işletme performansının<br />

artırılması açısından hayati önem<br />

taşır. Risk Değerlendirme Tablosu<br />

(RDT), Tehlike ve Etkilerini Yönetim<br />

Süreci (TEYS), Olay Sınıflandırma,<br />

Araştırma ve Raporlama (OSAR),<br />

Sağlık Risk Değerlendirmesi (SRD),<br />

Müteahhit SEÇ Yönetim Sistemi,<br />

Tüpraş’ın operasyonel emniyetin<br />

sağlanmasında kullandığı temel<br />

sistemler olup emniyet risklerinin<br />

tespit edilerek giderilmesine, çalışma<br />

esnasında emniyet koşullarının<br />

oluşturulup kontrol edilmesine<br />

ve herhangi bir olay oluştuğunda<br />

bunların araştırılıp raporlanarak<br />

öğrenme sağlanmasına yönelik<br />

uygulamalardır. Bu uygulamaların<br />

hayata geçirilmesinde birçok alt<br />

uygulama ve teknik kullanılmaktadır.<br />

1 Ocak 2008 tarihinden itibaren<br />

müteahhit kazaları da iş kaza<br />

istatistiklerine dahil edilmeye<br />

başlanmıştır. En önemli SEÇ<br />

<strong>2010</strong><br />

2009<br />

2008<br />

2007<br />

2006<br />

<strong>2010</strong><br />

09<br />

08<br />

07<br />

06<br />

Kaza Sıklık Oranı<br />

1,7<br />

2,5<br />

Tüpraş’ın, çalışma şartlarını ve<br />

performansını sürekli yükseltmek,<br />

değişmez hedefi ve paydaşlarına karşı<br />

taahhüdüdür.<br />

Kaza Şiddet Oranı<br />

57<br />

73<br />

104<br />

3,6<br />

3,4<br />

111<br />

5,0<br />

193

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 63<br />

performans göstergelerinde kaza<br />

sıklık oranı <strong>2010</strong> yılında 1,7 ve kaza<br />

şiddet oranı ise 57 olarak hedeflenen<br />

değerden daha başarılı bir düzeyde<br />

gerçekleşmiştir.<br />

En üstün sistem ve süreçlerin<br />

geliştirilmesi, en modern<br />

ekipmanların kullanılması<br />

durumunda dahi, insan faktörü<br />

göz ardı edildiği takdirde, kurumlar<br />

emniyet risklerini önlemede yetersiz<br />

kalabilmektedirler. Bu sebeple Tüpraş,<br />

faaliyet sahalarında görev ya da çeşitli<br />

amaçlarla bulunan, başta kendi<br />

çalışanları ve iş ortağı çalışanları<br />

olmak üzere herkesin sağlık, emniyet<br />

ve güvenlik konusunda üst düzey<br />

farkındalık, bilgi ve yeterliliğe sahip<br />

olmasını hedeflemektedir. Tüpraş’ta<br />

faaliyet alanlarında görev yapan<br />

herkesin kapsamlı bir eğitimden<br />

geçmesi zorunlu olup konuya yönelik<br />

eğitimler; işe başlangıç eğitimi,<br />

bilinçlendirme eğitimleri ve yetkinlik<br />

bazlı eğitimler olmak üzere üç grupta<br />

toplanmaktadır. Çalışanlar görev<br />

sorumluluklarına göre bu eğitimleri<br />

periyodik olarak tekrarlamaktadırlar.<br />

Entegre yönetim sistemi gereği yapılan<br />

çapraz iç tetkikler haricinde, Tüpraş<br />

SEÇ-K Yönetim Sistemi’nin bir parçası<br />

olan Bağımsız SEÇ denetimlerine<br />

devam etmektedir. Denetlemelerde<br />

rafineriler, iş güvenliği, sağlık ve çevre<br />

konularında detaylı gözlemlere tabi<br />

tutulmakta, tespit edilen bulgular için<br />

gerekli düzeltici çalışmalar yapılarak<br />

rafinerilerin daha sağlıklı, tehlikesiz ve<br />

çevreye duyarlı olması sağlanmaktadır.<br />

<strong>2010</strong> yılı içerisinde bütün rafinerilerde<br />

Yangın Risk Değerlendirmesi<br />

yapılarak yangın riskleri tekrar<br />

gözden geçirilmiş, geliştirilmeye<br />

açık alanlar saptanarak gerekli<br />

önlemler alınmıştır. Var olan bağımsız<br />

SEÇ-K denetlemelerini desteklemek<br />

ve rafinerilerdeki uygulamaları,<br />

sektördeki en iyi uygulamalarla<br />

karşılaştırmak amacı ile denetlemeler<br />

yapılmış, denetleme sonuçları üst<br />

yönetim ile paylaşılarak gerekli<br />

önlemlerin alınması sağlanmıştır.<br />

Gelecek dönemlerde hayata<br />

geçirilmek üzere, sağlık ve emniyet<br />

konusunda 3 yeni çalışma alanı<br />

belirlenmiştir. Öncelikle çalışmaları<br />

İzmir rafinerisinde başlatılan bir<br />

değişim yönetimi uygulamasını<br />

hayata geçirmek hedeflenmektedir.<br />

Değişim yönetimi uygulamasında ilk<br />

aşamada süreçlerde, ekipmanda ve<br />

prosedürlerde meydana gelebilecek<br />

herhangi bir değişikliğe karşı, ilgili<br />

birimlerin risk değerlendirmesi<br />

yaparak uyum çalışmalarını hızla<br />

hayata geçirmesi sağlanacaktır. 2011<br />

yılında başlayacak SEÇ Yetkinlik<br />

Yönetim Süreci ile başta anahtar<br />

fonksiyonlarda görevli çalışanlar<br />

olmak üzere tüm Tüpraş personelinin<br />

teknik emniyet konusundaki eğitim ve<br />

bilinç düzeyi değerlendirilecek, eğitim<br />

ihtiyaçları tespit edilecektir.<br />

Belirli çalışmalarına <strong>2010</strong> yılında<br />

başlanmış olan Taşeron Takip Sistemi<br />

devreye alınarak rafinerilerde çalışan<br />

tüm müteahhitlerin kontrolü tek bir<br />

veritabanında yapılacak, ayrıca taşeron<br />

yetkinlikleri bu program üzerinden<br />

kontrol edilecektir.<br />

ÇEVRE<br />

Sera Gazı ile Hava Emisyonlarının<br />

İzlenmesi ve Enerji Verimliliği<br />

Rafinerilerde işlenen ham petrol<br />

başına enerji tüketimini düşürmek,<br />

işletme performansının, buna bağlı<br />

olarak da kârlılığın artmasında<br />

önemli bir yer tutmaktadır. Enerji<br />

tasarrufu sağlamanın getirdiği maliyet<br />

avantajının yanı sıra, son yıllarda<br />

önemi giderek artan çevre olgusu,<br />

rafineri işletmelerini enerji etkinliği<br />

konusunda daha aktif davranmaya<br />

yönlendirmektedir.<br />

Tüpraş, çevresel etki risklerini geniş<br />

kapsamda anlamak, bu risklerin etkin<br />

biçimde yönetilmesini sağlamak<br />

amacıyla gerçekleştirmeyi hedeflediği<br />

araştırma-geliştirme, sistem,<br />

süreç, ürün iyileştirme çalışma ve<br />

yatırımları kapsamında 2009 yılında<br />

çok fonksiyonlu bir çalışma grubu<br />

oluşturmuştur. Bu sayede daha<br />

önceden birim bazında gerçekleştirilen<br />

analiz çalışmaları birleştirilerek<br />

bütüncül bir bakış açısına<br />

kavuşturulmuştur. Mevcut durumda<br />

tespit edilen çalışmalar kapsamında<br />

en yoğun ele alınan konu ise enerji<br />

verimliliğidir. Enerji Yönetimi<br />

Birimi’nin yönetim ve koordinasyon<br />

görevini üstlendiği çalışmalara şirket<br />

çalışanlarının çeşitli kanallarla aktif<br />

katılımı sağlanmaktadır. Ar-Ge<br />

Birimi’nin temel çalışma konularından<br />

biri de iklim değişikliği etkileriyle<br />

mücadeledir. Bu kapsamda enerji<br />

verimliliği sağlamadan, süreç ve ürün<br />

iyileştirmeye kadar birçok alanda<br />

çalışma yürütülmektedir. İklim<br />

değişikliği etkilerinin bölgesellik arz<br />

etmesinden dolayı faaliyet gösterilen<br />

dört ayrı bölgenin özelliklerini de göz<br />

önüne alarak çalışmalar genelden özele<br />

doğru şekillendirilmektedir.<br />

Tüpraş, çevresel etkileri düşürülmüş<br />

ürün üretebilme kapasitesini<br />

artırmaya devam etmektedir.<br />

Geçtiğimiz yıllarda bu alana yönelik<br />

olarak tamamlanan önemli ünite<br />

yatırımlarının yanı sıra, bu konuda<br />

başlatılan birçok yatırım da devam<br />

etmektedir. Bu üniteler sayesinde<br />

bir yandan ham petrolden düşük<br />

kükürt oranına sahip ürünler üreten<br />

Tüpraş, diğer taraftan yüksek kükürt<br />

içerikli son ürünlerin kükürt oranını<br />

düşürerek piyasaya çevresel etkileri<br />

azaltılmış ürünler sunmaktadır.<br />

Yenilenebilir enerji kaynakları ise<br />

öncelikle Tüpraş’ın kendi enerji<br />

ihtiyacını karşılaması bakımından<br />

ilgilendiği bir başka yatırım alanıdır.<br />

Bu kapsamda İzmir Rafinerisi’nde<br />

rüzgâr enerjisinden yararlanmaya<br />

yönelik bir yatırım başlatılmış<br />

olup gerekli müsaadeler için karar<br />

merciinden sonuç beklenmektedir.<br />

Diğer rafinerilerde de yenilenebilir<br />

enerji kaynaklarının kullanımına<br />

yönelik fizibilite çalışmaları<br />

yapılmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜İNSAN, TOPLUM VE ÇEVRE SAĞLIĞI<br />

Tüpraş rafinerileri her yıl çevre<br />

mevzuatına uyum kapsamında gözden<br />

geçirilerek riskler tespit edilmekte,<br />

alınan ve alınması gereken önlemler<br />

değerlendirilmektedir.<br />

<strong>2010</strong> yılında, Best Avaliable Technic<br />

( BAT ) kapsamında, rafinerilerin<br />

mevcut durumunun değerlendirilmesi<br />

ve yatırım planlarının oluşturulması<br />

amacıyla öncelikle İzmit Rafinerisi’nde<br />

başlatılan BAT incelemesi, 2011 yılında<br />

diğer rafinerilerde de yapılacaktır.<br />

Tüpraş, enerji verimliliği alanında<br />

şirket dışı birçok alanda da aktif<br />

rol oynamaktadır. Enerji ve Tabii<br />

Kaynaklar Bakanlığı’nın önderliğinde<br />

oluşturulan enerji verimliliği ENVER<br />

projesine başlangıcından beri destek<br />

veren Tüpraş, ilgili kurumların<br />

düzenlediği proje yarışmalarına<br />

katılmaktadır.<br />

Tüpraş, faaliyetlerinden kaynaklanan<br />

CO2 ve diğer sera gazı emisyonlarının<br />

ölçüm ve takibini yapmakta, azaltım<br />

olanaklarını belirleyip gerekli tedbirleri<br />

hayata geçirmektedir.<br />

Tüm rafinerilerin sera gazı<br />

emisyon değerleri, Hükümetler<br />

Arası İklim Değişikliği Paneli<br />

(IPCC) Tier-1 yaklaşımı<br />

kullanılarak hesaplanmaktadır.<br />

Bu konudaki geliştirme çalışmaları<br />

sürdürülmektedir. En üst düzey<br />

doğruluk seviyesi olan Tier-3<br />

yaklaşımına uygun hesaplama<br />

yapabilmek için rafineriler akredite<br />

laboratuvarlarda gerekli analiz<br />

çalışmalarını yapmakta, bu konudaki<br />

çalışmalar TÜBİTAK iş birliğiyle<br />

gerçekleştirilmektedir.<br />

ISO 14064-1 Sera Gazı Emisyonlarının<br />

ve Uzaklaştırmalarının Kuruluş<br />

Seviyesinde Hesaplanmasına ve<br />

Rapor Edilmesine Dair Kılavuz ve<br />

Özellikler Standardı’na göre raporlama<br />

yapılabilmesi amacıyla rafinerilerin<br />

ilgili personeline sertifikalı eğitim<br />

aldırılmıştır.<br />

Çevre ve Orman Bakanlığı ve UNDP<br />

tarafından organize edilen iklim<br />

değişikliği ile ilgili çalışmalara katılım<br />

sağlanarak gelişmeler yakından takip<br />

edilmekte ve Şirket çalışmaları bu<br />

kapsamda düzenlenmektedir.<br />

Emisyon değerlerini düşürme,<br />

kullanılan enerji miktarının azaltımı<br />

ve daha temiz yakıtların kullanımı<br />

ile mümkün olabilmektedir. Tüpraş<br />

bu doğrultuda enerji tasarrufunu<br />

artıracak projeleri son dört yıldır<br />

hayata geçirmektedir. Bu kapsamda<br />

rafinaj sektöründe emisyon<br />

azaltmanın uygulanabileceği<br />

alanlardan biri olan Flare Gazı<br />

Geri Kazanımı projesi 2009 yılında<br />

başlatılmış olup <strong>2010</strong> yılı Temmuz<br />

ayında devreye alınmıştır. Flare gazı<br />

belirli ölçülerde geri kazanılarak<br />

emisyonun oluşması engellenmekte<br />

ve geri kazanılan gazlar üretime tekrar<br />

kazandırılmaktadır.<br />

Önlemler ve <strong>2010</strong> Yılı Gelişmeleri<br />

Rafinerilerin çevre konusunda çalışan<br />

tüm personeline, Çevre Denetimi<br />

Yönetmeliği ve Çevre Kanunu’nca<br />

Alınması Gereken İzin ve Lisanslar<br />

Hakkında Yönetmelik kapsamında<br />

gerekli eğitimler aldırılarak Çevre<br />

Görevlisi sertifikası edinmeleri<br />

sağlanmıştır.<br />

Tüpraş rafinerileri her yıl çevre<br />

mevzuatına uyum kapsamında gözden<br />

geçirilerek riskler tespit edilmekte,<br />

alınan ve alınması gereken önlemler<br />

değerlendirilmektedir.<br />

Tüm rafinerilerin A grubu emisyon<br />

izin belgesi bulunmakta olup emisyon<br />

değerleri yasal düzenlemeler gereği<br />

İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine<br />

periyodik olarak raporlanmaktadır.<br />

Bunun yanında tüm rafinerilerin<br />

bacalarında sürekli ölçüm cihazları<br />

bulunmaktadır. Bu cihazlar, baca<br />

gazı emisyonlarını gerçek zamanlı<br />

olarak ölçüp raporlamaktadır. İzmit ve<br />

Batman Rafinerilerinin sürekli ölçüm<br />

cihazlarından alınan sonuçlar, İl Çevre<br />

ve Orman Müdürlüğü tarafından<br />

online olarak izlenmektedir. İzmir ve<br />

Kırıkkale rafinerisi ölçüm sonuçları<br />

ise İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne<br />

periyodik olarak raporlanmaktadır.<br />

Ürün tankları, uçucu organik<br />

bileşik (UOB) emisyonuna karşı<br />

çift sızdırmazlık sistemi ile<br />

yapılandırılmıştır. İki rafineride API<br />

separatörlerinin üzerini kapatarak UOB<br />

emisyonunun tutulması sağlanmıştır.<br />

Diğer iki rafineride ise bu işlemin<br />

yerine getirilmesi için su sisi yöntemi<br />

kullanılmaktadır. İzmit ve İzmir<br />

Rafinerilerinde UOB kaçaklarının<br />

tespiti amacıyla rafineri sahalarında<br />

ölçümler yaptırılmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında UOB, NOx ve SOx<br />

gazlarının tümünün azaltımına<br />

yönelik flare gazı emisyonunun<br />

içindeki UOB, NOx ve SOx gazlarının<br />

ışıma teknolojisi kullanılarak<br />

arıtılmasına yönelik yenilikçi bir<br />

çözümün geliştirilmesi amacıyla bir<br />

Ar-Ge projesi başlatılmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 65<br />

Su kaynaklarının korunması<br />

konusunda, öncelikle tüketimi<br />

azaltmaya yönelik iyileştirmeler hayata<br />

geçirilmektedir. Bu yöntem ile çevresel<br />

etkilerin düşürülmesinin yanı sıra<br />

maliyet avantajları da sağlanmaktadır.<br />

İzmit ve İzmir Rafinerilerinde atık<br />

su geri kazanım üniteleri ile birlikte<br />

kondense sudan da geri kazanım<br />

sağlanmaktadır. Diğer rafinerilerde ise<br />

sadece kondense sudan geri kazanım<br />

yapılmaktadır. <strong>2010</strong> yılında yaklaşık<br />

12 milyon m 3 su geri kazanılarak<br />

yangın suyu ve soğutma suyu olarak<br />

kullanılmıştır.<br />

Tüpraş, atık su deşarjlarına kamu<br />

kuruluşlarının verdiği deşarj<br />

izinlerinde belirtilen parametrelerin<br />

de ötesinde dikkat etmekte ve çevre<br />

güvenliğini maksimum ölçüde<br />

sağlayacak önlemleri almaktadır. Su<br />

Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Su<br />

Ürünleri Yönetmeliği uyarınca da bu<br />

göstergeler periyodik olarak akredite<br />

laboratuvarlarda kontrol edilmekte,<br />

ilgili kamu kuruluşlarınca da<br />

denetlenmektedir.<br />

Rafinerilerde gerekli ölçümler<br />

yaptırılarak gürültü akustik raporları<br />

hazırlanmış ve Bakanlıktan gerekli<br />

onay alınmıştır.<br />

Tüpraş, atık miktarının azaltılması,<br />

ortaya çıkan katı, tehlikeli veya tıbbi<br />

atıkların kaynağında ayrıştırılması,<br />

geri kazanım ve geri dönüşüm<br />

işlemi yapılamayan atıkların türüne<br />

uygun şekilde, kontrolü sağlanan<br />

lisanslı firmalar tarafından bertarafı<br />

sağlanmaktadır. Ayrıca Atık Yönetim<br />

Programı’ndan, atık nakliyesini<br />

yapacak lisanslı firmaların araçsürücü<br />

tanımlaması, tanımlı olmayan<br />

araç, firma ya da sürücülerce taşıma<br />

yapılmasının engellenmesi ve atıkların<br />

türlerine göre tanımlanmış bertaraf<br />

tesislerine sevkedilmesi temin<br />

edilmiştir.<br />

KALİTE<br />

Tüpraş, tüm faaliyetlerinde kalite,<br />

çevre, toplum ve çalışan sağlığına olan<br />

duyarlılığı ön planda tutmaktadır.<br />

Tüpraş rafinerilerinin ayrı ayrı sahip<br />

olduğu ISO 9001 Kalite, ISO 14001<br />

Çevre, OHSAS 18001 İş Sağlığı ve<br />

Güvenliği Yönetim Sistemleri belgeleri<br />

2009 yılında tek bir belgede toplanarak<br />

kalite standartlarını sağlama yeteneği<br />

geliştirilmiş ve rafineriler arasında<br />

kalite dengesi sağlanmıştır. Tüpraş,<br />

Yönetim Sistemleri belgelerine sahip<br />

olmayı, toplam kalitede varılacak<br />

son nokta olarak değil, yalnızca bir<br />

aşama olarak değerlendirmekte ve tüm<br />

çalışmalarını bu görüş doğrultusunda<br />

sürdürmektedir. Tüpraş, Ulusal Kalite<br />

Hareketi ve Mükemmelliğe Yolculuk<br />

Programı’na katılımın ilk adımı olan<br />

İyi Niyet Bildirgesi’ni Türkiye Kalite<br />

Derneği ile 4 Nisan 2006 tarihinde<br />

imzalayıp Toplam Kalite Yönetimi’nde<br />

sürekli bir gelişim aracı olan EFQM<br />

Mükemmellik Modeli’ni uygulamaya<br />

almıştır. Tüpraş, Mükemmellikte<br />

Yetkinlik Belgesi’ne sahiptir.<br />

Çalışanlar, verimlilik artırılması,<br />

kalitenin iyileştirilmesi, iş sağlığı ve<br />

güvenliğinin artırılması gibi konularda<br />

yaratıcı ve yenilikçi düşüncelerini<br />

Rafine Öneriler Sistemi yoluyla<br />

yönetime iletmeye devam etmektedir.<br />

<strong>2010</strong> yılında Şirket faaliyetlerinin<br />

yasal gerekliliklere uygunluğunun<br />

değerlendirilmesini ve aksiyonların<br />

izlenebilirliğini sağlamak amacıyla<br />

hazırlanan Yasal Gereklilik Programı,<br />

tüm personelin iç iletişimde kullandığı<br />

intranet ortamında uygulamaya<br />

alınmıştır.<br />

Kalite, Çevre, İş Sağlığı ve Güvenliği<br />

denetimleri, SEÇ denetimleri<br />

ile birleştirilerek Bağımsız<br />

SEÇ-K denetimleri adı altında<br />

gerçekleştirilmiştir. Ekim <strong>2010</strong>’da<br />

Genel Müdürlük, Kırıkkale ve Batman<br />

Rafinerilerinde paralel dış denetimler<br />

gerçekleştirilmiştir. Çapraz iç tetkikler,<br />

iş kazaları, çevre kazaları, ucuz<br />

atlatma, gözlem raporları, İSG kurul<br />

toplantıları sonucu açılan düzeltici<br />

faaliyetler ile diğer konulardaki<br />

düzeltici faaliyetlerin etkin olarak<br />

izlenmesi, tüm rafinerilerde ortak<br />

olarak izlenebilen bir program olan<br />

QDMS üzerinden yapılmaktadır.<br />

Süreç yönetimi Kalite, Çevre,<br />

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim<br />

Sistemi ve standartları uyarınca<br />

gerçekleştirilmekte olup faaliyetlerin<br />

yürütülmesinde aktif olarak kullanılan<br />

Tüpraş Çalışma Standardı sayısı 79’dan<br />

107’ye yükselmiştir. Bu standartlar<br />

operasyonel alanların yanında sağlık,<br />

emniyet, çevre, güvenlik, insan<br />

kaynakları, denetim gibi sosyal,<br />

ekonomik, çevre ve etik konuların<br />

tamamına yönelik iş yapış biçimlerini<br />

tanımlamaktadır.<br />

18.12.2009 tarihinde AB Resmi<br />

Gazetesi’nde Uyumlaştırılmış Yapı<br />

Malzemeleri Standartları Listesi<br />

yayınlanmış olup listede yer alan ve<br />

harmanizasyonu tamamlanan ürünler<br />

arasında bulunan EN 12591 Kaplama<br />

Sınıfı Bitümler (penetrasyon tipi<br />

bitümler) Standardı’nın üye ülkelerde<br />

uygulamaya giriş tarihi 01.01.2011<br />

olarak belirlenmiştir. Avrupa<br />

Birliği’nde olduğu gibi ülkemizde<br />

de bitüm ürünleri yapı malzemeleri<br />

kapsamında değerlendirilmektedir.<br />

İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman<br />

Rafinerilerinde üretilen bitümler için<br />

CE işareti almak üzere gerekli denetim<br />

ve belgelendirme çalışmaları, SZUTEST<br />

Teknik Kontrol ve Belgelendirme<br />

Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ve partneri Çek<br />

Cumhuriyeti kökenli 1023 numaralı<br />

Onaylanmış Kuruluşu ITC (Institut<br />

Pro Testovani A Certifikaci) tarafından<br />

tamamlanmış ve kaplama sınıfı<br />

bitümler için CE belgelendirilmesi<br />

gerçekleşmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜İNSAN, TOPLUM VE ÇEVRE SAĞLIĞI<br />

Yıl içinde enerji verimliliği uygulamalarıyla toplam 91,4 milyon TL<br />

tutarında tasarruf sağlanmıştır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı<br />

tarafından düzenlenen Sanayide Enerji Verimliliği projeleri<br />

kapsamındaki Senver-11 <strong>2010</strong> yarışmalarında, İzmir Rafinerisi<br />

SEVAP-3 dalında, Batman Rafinerisi ise SEVAP-2 dalında birincilik<br />

ödülleri kazanmışlardır.<br />

ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJELERİ<br />

Tüpraş’ta başlatılan enerji tasarruf<br />

projelerinin yaygınlaştırılmaları ile<br />

Avrupa rafinerileri içerisinde en az<br />

emisyona sahip rafineriler kategorisine<br />

girilmesi hedeflenmektedir. Bu<br />

hedef doğrultusunda, dünyada enerji<br />

tasarrufu ile ilgili olarak uygulanan<br />

tüm ileri teknoloji ve programlar<br />

takip edilmektedir. Enerji verimliliği<br />

projeleriyle sağlanan gelişmelerle 2008<br />

yılı ortalamasında 114,5 olan ortalama<br />

EII değeri, <strong>2010</strong> yılında ortalama 104,5<br />

EII değerine düşürülerek rafinerilerde<br />

enerji verimliliği konusunda önemli<br />

ölçüde iyileştirme sağlanmıştır.<br />

Yıl içinde enerji verimliliği<br />

uygulamalarıyla toplam 91,4 milyon<br />

TL tutarında tasarruf sağlanmıştır.<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı<br />

tarafından düzenlenen Sanayide Enerji<br />

Verimliliği projeleri kapsamındaki<br />

Senver-11 <strong>2010</strong> yarışmalarında,<br />

İzmir Rafinerisi SEVAP-3 dalında,<br />

Batman Rafinerisi ise SEVAP-2 dalında<br />

birincilik ödülleri kazanmışlardır.<br />

Özet Enerji Tasarruf Tablosu<br />

(Milyon ABD doları)<br />

2008 41,8<br />

2009 31,6<br />

<strong>2010</strong> 61,6<br />

Toplam 135<br />

İzmit ve İzmir Rafinerileri Prosteam<br />

Projesi<br />

<strong>2010</strong> yılı Ocak ayında, iki büyük<br />

rafineride enerji sistemlerinin<br />

optimizasyon ve izleme yazılım<br />

programı olan “ProSteam Projesi”<br />

devreye alınmıştır. Bu proje ile<br />

enerji sistemleri saatlik periyodlarla<br />

online olarak optimize edilmekte<br />

ve izlenmektedir. Optimizasyon<br />

sonuçlarının uygulanması ile<br />

maliyetlerde 4 milyon TL azalma<br />

sağlanmıştır.<br />

TÜPRAŞ <strong>2010</strong> Yılı Enerji Verimliliği Projeleri Enerji ve CO 2 Kazançları<br />

prOJE SAYISI ENERJİ (Ton petrol eşleniği) cO 2 TON<br />

İZMİT 35 26.436 87.992<br />

İZMİR 20 27.944 85.579<br />

İzmit, İzmir ve Kırıkkale Rafinerileri<br />

Enerji Verimliliği Maksimizasyonu ve<br />

CO2 Azaltımı<br />

Yıl içinde İzmit, İzmir ve Kırıkkale<br />

Rafinerilerine ait Desulfurizer,<br />

Unifiner ve DHP ile bazı ham petrol<br />

ve vakum ünitelerinde proses<br />

iyileştirmesi ve enerji verimliliği<br />

artışına yönelik Enerji Verimliliği<br />

Maksimizasyon Projesi ve CO2 azaltımı<br />

ile ilgili olarak temel mühendislik<br />

çalışmaları devam etmiştir. Bu<br />

kapsamdaki projelerin hayata<br />

geçmesi ile yılda 76,4 bin ton fuel oil<br />

tasarrufu ve 244,4 bin ton CO2 azaltımı<br />

sağlanması beklenmektedir.<br />

İzmit, İzmir ve Kırıkkale<br />

Rafinerilerinin Hidrojen<br />

Kompresörlerinde Make Up<br />

Uygulaması<br />

Pistonlu kompresörlerde kademesiz<br />

yük kontrol sisteminin ilk pilot<br />

uygulaması İzmit Rafinerisi Hidrojen<br />

Kompresörüne uygulanmıştır. Ağustos<br />

<strong>2010</strong>’da devreye alınan bu sistemle<br />

yaklaşık olarak 450-800 kW seviyesinde<br />

enerji tasarrufu sağlanmıştır. Başarılı<br />

olan bu pilot uygulamadan sonra,<br />

4,5-7 MW arası enerji tasarrufu<br />

sağlayacak İzmit, İzmir, Kırıkkale<br />

Rafinerilerine ait 12 adet Make<br />

Up Hidrojen Kompresörü için de<br />

çalışmalara başlanmıştır.<br />

KKALE 17 16.487 123.832<br />

BATMAN 3 4.485 11.197<br />

Toplam 75 75.353 308.600

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 67<br />

İNSAN KAYNAKLARI POLİTİKASI VE TÜPRAŞ ÇALIŞANLARI<br />

Rafinaj sektöründe nitelikli ve deneyimli iş gücü büyük önem<br />

taşımaktadır. Sahip olunan insan kaynağının geliştirilmesi hedefi<br />

doğrultusunda, son beş yılda 1.828 nitelikli genç personel Tüpraş<br />

ailesine katılmıştır.<br />

Tüpraş’ın İK Vizyonu<br />

Tüpraş, özelleştirme ile yapısal değişim<br />

başlattığı son beş yıllık dönem içinde,<br />

en büyük yatırımını insan kaynağına<br />

yapmıştır. Sahip olunan nitelikli<br />

insan kaynağı, Tüpraş’ın en önemli<br />

sermayesi ve başarılarının arkasındaki<br />

en önemli itici güçtür. Tüpraş’ta insan<br />

kaynakları süreçleri, Şirket hedefleri<br />

doğrultusunda büyük bir titizlikle<br />

yönetilmektedir. İnsan kaynaklarında<br />

hedef, insan kaynağını nitelikleri<br />

bakımından sürekli geliştirerek,<br />

küresel rekabette kalıcı üstünlük<br />

haline getirmektir.<br />

Tüpraş temel yönetim anlayışını, insan<br />

haklarının korunması ve yüceltilmesi<br />

anlamında yasal zorunlulukların da<br />

ötesinde, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi<br />

çerçevesinde oluşturmaktadır. Personel<br />

temini sürecinde nitelikli iş gücüne<br />

öncelik verilmesi ve personelin çalışma<br />

ortamında en etkin ve verimli biçimde<br />

değerlendirilmesi, Tüpraş’ın insan<br />

kaynakları politikasının temelini<br />

oluşturmaktadır.<br />

Ekonomik krizin izlerinin tam olarak<br />

silinmediği ve birçok şirketin insan<br />

kaynaklarında daralmaya gittiği <strong>2010</strong><br />

yılında, İnsan Kaynakları Politikası<br />

çerçevesinde, genç ve yönetici profiline<br />

uygun nitelikte 418 personel rafinaj<br />

alanında çalıştırılmak üzere Tüpraş’a<br />

katılmıştır.<br />

Yılsonu itibarıyla Şirket’te 222’si Genel<br />

Müdürlük, 1.468’i İzmit, 1.297’si<br />

İzmir, 909’u Kırıkkale, 403’ü Batman<br />

Rafinerisi bünyesinde olmak üzere<br />

toplam 4.299 personel çalışmaktadır.<br />

Ditaş ve OPET dahil Grup’un<br />

bünyesinde çalışan personel sayısı 31<br />

Aralık <strong>2010</strong> tarihinde 5.480’dir

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Şirket, eğitimin verimli bir gelişim için vazgeçilmez unsur<br />

olduğuna inanmaktadır ve kariyer planları, tüm çalışanların<br />

kişisel ve mesleki yetkinliklerini artırma hedefi doğrultusunda<br />

yapılmaktadır.<br />

Kapsam Dışı ve Kapsam İçi Çalışanların Aldığı Adam/Saat Eğitim<br />

Çalışan Sayısı Toplam Eğitim Saat Kişi Başına Ortalama Eğitim Saat<br />

Beyaz Yaka 2.568 52.461 20,4<br />

Mavi Yaka 8.757 129.223 14,8<br />

Toplam 11.325 181.684 16,0<br />

Çalışan Dağılımı (%)<br />

Çalışan Dağılımı (%)<br />

Şirket, eğitimin verimli bir gelişim<br />

için vazgeçilmez unsur olduğuna<br />

inanmaktadır ve kariyer planları,<br />

tüm çalışanların kişisel ve mesleki<br />

yetkinliklerini artırma hedefi<br />

doğrultusunda yapılmaktadır. Bu<br />

hedefin gerçekleştirilmesi için şirket<br />

içi eğitim programlarının yanı sıra<br />

yurt içinde ve yurtdışında çeşitli eğitim<br />

kurumlarının sunduğu hizmetlerden<br />

de yararlanılmaktadır. <strong>2010</strong> yılında<br />

toplam 11.325 kişi 181.684 adam/saat<br />

eğitim almıştır.<br />

Batman<br />

Genel<br />

9,4 Rafinerisi<br />

müdürlük 5,2<br />

Kırıkkale<br />

Rafinerisi 21,1<br />

İzmit<br />

34,1 Rafinerisi<br />

İzmir<br />

Rafinerisi 30,2<br />

Mavi Yaka<br />

Beyaz Yaka<br />

81,00 19,00<br />

Sahip olunan insan kaynağının<br />

geliştirilmesi hedefi doğrultusunda, iş<br />

barışında ve çalışan motivasyonunda<br />

hiçbir olumsuzluk yaşanmadan<br />

ve son beş yılda 1.828 nitelikli<br />

genç personelin de katılımıyla iş<br />

gücünde %43 oranında yenilenme<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

Tüpraş’ın İK vizyonu, Doğru İşe<br />

Doğru İnsan, Performansa ve<br />

Yetkinliklere Bağlı Ücret, Başarıya<br />

Bağlı Değerlendirme, Herkes İçin<br />

Eşit Fırsat ilkeleri doğrultusunda,<br />

insan gücünü sürekli geliştirmek ve<br />

rekabet ortamında kalıcı bir üstünlük<br />

sağlamaktır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 69

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Etik Kurallar<br />

Tüpraş Etik Davranış Kuralları<br />

ile çalışanlarına ve kendisi adına<br />

temsilen hareket edenlere, görevlerini<br />

yerine getirirken verecekleri karar<br />

ve gösterecekleri davranışlarında yol<br />

gösterici olunması amaçlanmıştır.<br />

Koç Topluluğu’nun Enerji Grubu<br />

Şirketi olan Tüpraş, müşterilerinin<br />

memnuniyetini sağlamayı, kıt doğal<br />

kaynakları etkin kullanarak evrensel<br />

kalite ve standartlarda ürün, hizmetler<br />

sunmayı ve ekonomik sosyal gelişime<br />

katkıda bulunmayı amaçlar. Bu suretle<br />

ulusal ve küresel çapta, müşterileri,<br />

hissedarları, çalışanları, tedarikçileri,<br />

kısaca tüm paydaşları için güvenilirlik,<br />

devamlılık ve saygınlık simgesi olmayı<br />

hedefler.<br />

Koç Topluluğunun kurucusu Vehbi<br />

Koç’un;<br />

• Müşterilerimiz velinimetimizdir,<br />

• Daima en iyi olmak, vazgeçilmez hedefimizdir,<br />

• En önemli sermayemiz, insan kaynağımızdır,<br />

• Amacımız, sürekli gelişmek için kaynak<br />

yaratmaktır,<br />

• Gücümüzü aldığımız ülke ekonomisine güç<br />

katmayı hedef alırız,<br />

• Üstün iş ahlakı ve dürüst çalışma ilkelerine<br />

uymak düsturumuzdur,<br />

ilkelerini esas alan Tüpraş, Etik<br />

Davranış Kuralları ile çalışanlarına<br />

ve kendisi adına temsilen hareket<br />

edenlere görevlerini yerine getirirken<br />

verecekleri karar ve gösterecekleri<br />

davranışlarında yol gösterici<br />

olunması amaçlanmıştır. Tüm<br />

Tüpraş çalışanlarından, Şirket’in<br />

kültür bütünlüğünü sağlayacak<br />

tavır ve davranışlar sergilemeleri<br />

beklenmektedir. Buna ek olarak, tüm<br />

çalışanlardan beklenen, Koç ve Tüpraş<br />

isimlerinin saygınlığını ve kurumsal<br />

yapılarının güvenilirliğini korumak ve<br />

geliştirmektir.<br />

Geçici personel de dâhil olmak üzere<br />

Tüpraş bünyesinde istihdam edilen<br />

tüm çalışanlar, Tüpraş Etik Davranış<br />

Kuralları’na uymakla yükümlüdürler.<br />

Tüm paydaşlardan, iş etiği kuralları ve<br />

bu kuralları destekleyen tüm uygulama<br />

prensiplerine uymaları beklenir.<br />

Etik Davranış Kuralları’nın tüm<br />

çalışanlara bildirilmesi, çalışanların bu<br />

kurallara gerekli önemi vermelerinin<br />

sağlanması ve Etik Davranış Kuralları’na<br />

uyulması konusunda gerekli çaba ve<br />

liderliğin gösterilmesi Tüpraş’ta görev<br />

yapan orta ve üst düzey yöneticilerin<br />

asli görev ve sorumlulukları<br />

arasındadır. Etik Davranış Kuralları ve<br />

Uygulama Prensipleri dokümanının<br />

son versiyonunun çalışan tarafından<br />

okunduğunu, anlaşıldığını ve<br />

uygulama taahhüdünü belgelendirme<br />

sorumluluğu çalışanın bir üst amirine<br />

aittir.<br />

• Tüpraş Çalışan İlişkileri<br />

Tüpraş, sürdürülebilir büyümeyi<br />

sağlayacak katma değeri yaratan en<br />

başarılı ve yetkin profesyonellerden<br />

oluşan, en çok tercih edilen ve herkesin<br />

parçası olmaktan gurur duyduğu ideal<br />

kurum olmayı hedeflemektedir.<br />

Tüpraş, çalışanlarına değer verir ve<br />

çalışan haklarına saygılı davranır.<br />

“En önemli sermayemiz insan<br />

kaynağımızdır” politikası, Koç<br />

Topluluğu’nun benimsediği temel<br />

ilkelerden biridir.<br />

Bu çerçevede;<br />

• İşe alma ve istihdamda tek ölçü olarak<br />

işe uygunluk vasfını aramak, ayrımcılık<br />

yapmadan fırsat eşitliği sağlamak,<br />

• Toplumu, Şirket’i ileriye götürecek en nitelikli<br />

gençleri ve deneyimli profesyonelleri Şirket’e<br />

kazandırmak,<br />

• Çalışanların yeteneklerinden, gücünden ve<br />

yaratıcılığından azami fayda sağlamak,<br />

• Çalışanların eğitilmesi, yönlendirilmesi ve<br />

geliştirilmesi için imkân ve fırsat eşitliği<br />

sağlamak,<br />

• Adil ve rekabetçi ücret politikaları, etkin ve<br />

objektif performans değerlendirme sistem ve<br />

uygulamaları ile başarıyı ödüllendirmek,<br />

• Yükselme ve ödüllendirmede fırsat eşitliği<br />

sağlayarak çalışanların şirkete olan bağlılığını<br />

artırmak,<br />

• Çalışma barışının sürekliliğini sağlamak,<br />

• Çalışanlara temiz, sağlıklı ve güvenli çalışma<br />

koşulları sağlamak,<br />

• iş birliği ve dayanışmanın en önemli unsur<br />

olduğu şeffaf ve karşılıklı saygıyı teşvik eden,<br />

çalışma ortamını yaratmak ve kalıcı kılmak,<br />

• işyerinde tacize hiçbir şekilde müsaade<br />

etmemek,<br />

• Çalışanların görüş ve önerilerini<br />

değerlendirmek, yanıtlamak ve motivasyon<br />

artırıcı tedbirler almak,<br />

• Çalışanlar ile ilgili özel bilgileri, hukuki<br />

zorunluluk haricinde, çalışanın izni ve bilgisi<br />

olmadan üçüncü şahıslarla paylaşmamak,<br />

• insan haklarına saygılı olmak<br />

• çalışanlarla ilişkiler açısından temel<br />

prensipleri oluşturur.<br />

• Tüpraş Harici İlişkileri<br />

Tüpraş’ın paydaşları ile ilişkilerini<br />

yönlendiren temel prensipler aşağıda<br />

sıralanmıştır:<br />

Paydaşlarla İletişim<br />

• “Koç” markasını ve “Tüpraş” kurumsal algısını<br />

toplum nezdinde temsil etmek ve itibarını<br />

artırmak,<br />

• Paydaşlarla iletişim kanallarını açık tutarak<br />

eleştiri ve önerilerinden istifade etmek, olumlu<br />

ilişkilerin devamını sağlamak,<br />

• Kamuoyu ile görüş paylaşımında kişisel görüş<br />

bildiriminden kaçınmak.<br />

Hissedar İlişkileri<br />

• Hissedarlarının yasalarla belirlenmiş hak ve<br />

çıkarlarını korumak,

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 71<br />

• Hissedarlarının sağladığı kaynakların karşılığı<br />

olarak değer yaratılması için azami gayreti<br />

göstermek, oluşan kârı hissedarlara dağıtmak<br />

ya da yatırıma yönlendirmek,<br />

• Hissedarlarına ve kamuya, şirketlerle ilgili<br />

olarak, açıklanması gereken hususların tam,<br />

zamanında ve doğru bir şekilde duyurulmasını<br />

sağlamak,<br />

• Tüpraş’ın, Koç Topluluğu’nun güven ve<br />

dürüstlük ilkeleri çerçevesinde yönetilmesini<br />

sağlamak; sürdürülebilir büyüme ve kârlılığı<br />

hedef alarak, şirket kaynaklarını, varlıklarını<br />

ve çalışma zamanını verimlilik bilinciyle<br />

yönetmek<br />

Devlet İlişkileri<br />

• <strong>Faaliyet</strong> gösterilen ve gösterilebilecek<br />

ülkelerdeki ilgili tüm yasa, kural ve<br />

düzenlemelere uymak,<br />

• Tüm işletme faaliyetlerini ve muhasebe<br />

sistemini yasalara göre tam ve uygun bir<br />

biçimde yönetmek, kayıt altına almak ve<br />

raporlamak.<br />

Sosyal Sorumluluk<br />

• Ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkıda<br />

bulunacak çalışmaları desteklemek,<br />

• Toplumu ilgilendiren konulara duyarlılık<br />

göstermek ve toplumun olumlu yönde gelişimi<br />

için destek vermek,<br />

• Topluluğun kurucusu Vehbi Koç’un, içinde<br />

yaşanılan toplumun geliştirilmesi için<br />

çalışanlarına yol gösterici nitelikteki; “Benim<br />

Anayasam şudur; Devletim ve ülkem var<br />

oldukça ben de varım. Demokrasi varsa<br />

hepimiz varız. Memleketimizin ekonomisini<br />

kuvvetlendirmek için elimizden gelen bütün<br />

gayreti göstermeliyiz. Ekonomimiz güçlendikçe<br />

demokrasi daha iyi yerleşir, dünyadaki<br />

itibarımız artar” ilkesine her durumda sahip<br />

çıkmak.<br />

• Tüpraş, kuruluşların hizmet ettikleri toplumla<br />

birlikte büyüyebileceğine inanmaktadır.<br />

Müşteri İlişkileri<br />

• Müşteriler için değer yaratmak, talep ve<br />

gereksinimlerini en üst düzeyde karşılamak,<br />

• Kaliteli ürün ve hizmetler sağlamak ve<br />

istikrarlı politikalar izlemek,<br />

• Müşteriler ile ilişkilerde uzun vadeli bir güven<br />

ortamı oluşturmak,<br />

• Satış ve satış sonrası süreçte müşteri<br />

memnuniyetini artırarak birinci tercih olmayı<br />

hedeflemek,<br />

• Müşterilere yanıltıcı ve eksik bilgi vermemek.<br />

Tedarikçi, Bayi, Yetkili Satıcı ve<br />

Yetkili Servis İlişkileri<br />

• Tedarikçiler, bayiler, yetkili satıcılar ve yetkili<br />

servisler ile iş ilişkilerinde karşılıklı değer<br />

yaratmak,<br />

• Tedarikçiler, bayiler, yetkili satıcılar ve yetkili<br />

servisler ile iletişimi, açık, doğrudan ve doğru<br />

bir şekilde yürütmek,<br />

• Tedarikçi, bayi, yetkili satıcı ve yetkili servis<br />

seçiminde objektif kriterler ile karar vermek,<br />

• Tedarikçi, bayi, yetkili satıcı ve yetkili servis<br />

denetimlerinde ve ziyaretlerinde tedarikçi<br />

tarafından talep edilen makul gizlilik ve iş<br />

güvenliği kurallarına uymak.<br />

Rakip ve Rekabet İlişkileri<br />

• Mevzuatın izin verdiği sınırlar dışında,<br />

rakiplerle ya da diğer kişi ya da kuruluşlarla,<br />

doğrudan ya da dolaylı olarak rekabeti<br />

engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını<br />

taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut<br />

doğurabilecek nitelikte olan anlaşmalar ve<br />

uyumlu davranışları hangi şekilde olursa olsun<br />

yapmamak,<br />

• Belirli bir piyasada tek başına ya da diğer<br />

teşebbüslerle birlikte hakim durumda olduğu<br />

durumlarda, bu hakim durumunu kötüye<br />

kullanmamak,<br />

• Rakipler ile piyasa ve/veya rekabet koşullarını<br />

birlikte belirlemeye yönelik görüşme ve bilgi<br />

alışverişi yapmamak.<br />

Şirket’i temsilen katılınan dernek,<br />

meclis, oda, meslek birlikleri v.b.<br />

toplantılar ile diğer özel veya mesleki<br />

toplantı ve görüşmelerde yukarıda<br />

belirtilen durumlara yol açabilecek veya<br />

bu şekilde nitelenebilecek her türlü<br />

görüşme ve işlemlerden kaçınmak.<br />

Küresel Sorumluluk<br />

Çevrenin Korunması<br />

• Tüpraş’ın çevre politikasını geliştirmek ve etkin<br />

uygulanmasını sağlamak.<br />

(http://www.tupras.com.tr/kss_<br />

rapor.pdf)<br />

Küresel İlkeler Sözleşmesi<br />

Birleşmiş Milletler Küresel ilkeler<br />

Sözleşmesi ile belirlenmiş ilkelere<br />

uygun olarak ülke ve dünya yararına<br />

hareket etmek, Şirket bünyesindeki<br />

çalışanlar, bayiler, tedarikçiler<br />

ve yetkili servisler ile kurumsal<br />

vatandaşlık örneği göstermek.<br />

• Çalışanların Uyması Gereken<br />

Etik Davranış Kuralları<br />

“Tüpraş” adının profesyonellik,<br />

dürüstlük ve güvenle anılmasının<br />

devamı ve daha ileri noktaya<br />

taşınması, tüm Tüpraş çalışanlarının<br />

birincil sorumluluğudur. Bu çerçevede,<br />

Tüpraş çalışanlarından beklenenler<br />

aşağıda sıralanmıştır:<br />

• Yasalara daima uymak,<br />

• Temel ahlaki ve insani değerler çerçevesinde<br />

görevlerini yerine getirmek,<br />

• Tüm ilişkilerinde karşılıklı yarar sağlamak<br />

amacıyla hakkaniyetli, iyi niyetli ve anlayışlı<br />

davranmak,<br />

• Her ne amaçla olursa olsun kişi ve<br />

kuruluşlardan hiçbir şekilde haksız kazanç<br />

sağlamamak, rüşvet almamak ve vermemek,<br />

• Sürdürülen görevlerde, ilgili iş etiği kuralları<br />

ve bu kuralları destekleyen tüm uygulama<br />

prensiplerine uygun olarak hareket etmek,<br />

• Açıkça yetkilendirilmedikçe şirketi taahhüt<br />

altında bırakacak bir davranışta, beyanda ya<br />

da yazışmada bulunmamak,<br />

• Diğer çalışanları rahatsız edecek ve/veya<br />

zarara uğratacak davranışlarda bulunmamak,<br />

iş ahengini bozmamak,<br />

• Şirket’in bilgi ve bilgi sistemleri de dahil olmak<br />

üzere, tüm maddi ve gayri maddi varlıklarına<br />

şahsi malı gibi özen göstermek, bunları olası<br />

kayıp, zarar, yanlış kullanım, suistimal,<br />

hırsızlık ve sabotajlara karşı korumak,<br />

• Şahsi çıkar ve/veya siyasi aktivite ve çıkar<br />

için mesai zamanını ve şirket kaynaklarını<br />

doğrudan ve dolaylı olarak kullanmamak.<br />

Varlık ve Bilgi Yönetimi<br />

Fikri Mülkiyet Hakları<br />

• Yeni geliştirilen ürün, süreç ve yazılımların fikri<br />

mülkiyet haklarını teminat altına alabilmek<br />

için yasal olarak işlemlerin zamanında<br />

başlatılmasını ve tamamlanmasını sağlamak,<br />

• Diğer firmalara ait patent, telif hakları, ticari<br />

sırlar, marka, bilgisayar programları ya da<br />

diğer fikri ve sınaî mülkiyet haklarının -bilerekyetkisiz<br />

kullanımından kaçınmak.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜Etik Kurallar<br />

Tüpraş, sürdürülebilir büyümeyi sağlayacak katma değeri yaratan<br />

en başarılı ve yetkin profesyonellerden oluşan, en çok tercih<br />

edilen ve herkesin parçası olmaktan gurur duyduğu ideal kurum<br />

olmayı hedeflemektedir.<br />

Bilgi Yönetimi<br />

• Tüm yasal kayıtların sağlıklı bir şekilde<br />

tutulmasını sağlamak,<br />

• Üçüncü kişilerden gelen şirket için gizli<br />

kategorisine giren bilgi taleplerini, üst yönetim<br />

onayı olmadan cevaplamamak,<br />

• Şirket’in açıkladığı beyan ve sunduğu<br />

raporların gerçeğe uygun olması için gerekli<br />

titizliği göstermek.<br />

Güvenlik ve Kriz Yönetimi<br />

• Olası terör, doğal afet ve art niyetli girişimlere<br />

karşı Şirket çalışanlarının, bilgi ve bilgi<br />

sistemlerinin, işletme sahaları ve idari<br />

binaların korunması için gerekli tedbirleri<br />

almak,<br />

• Terör, doğal afet vb. olması durumunda<br />

oluşturulacak acil kriz yönetimi ile ilgili gerekli<br />

kriz planlamasını yapmak, bu yolla kriz anında<br />

minimum kayıpla işin sürekliliğini sağlamak,<br />

• Şirket varlıklarının çalınmasını veya zarara<br />

uğramasını önlemek için her türlü tedbiri<br />

almak.<br />

Gizlilik<br />

• Tüpraş’a ait mali ve ticari sırların, rekabet<br />

gücünü zayıflatacak<br />

• bilgilerin, personel haklarının ve bilgilerinin,<br />

iş ortaklarıyla olan anlaşmaların “gizlilik”<br />

çerçevesi içinde olduğu bilinci ile hareket<br />

etmek, bunların korunmasını ve gizliliğini<br />

sağlamak,<br />

• İş gereği öğrenilen bilgileri ve haiz oldukları<br />

belgeleri, her ne amaçla olursa olsun kurum<br />

içi ve dışındaki yetkisiz kişi ve mercilerle<br />

paylaşmamak, spekülatif amaçlı (doğrudan<br />

veya dolaylı olarak) kullanmamak,<br />

• Tüpraş, Tüpraş müşterileri ve Tüpraş’ın iş<br />

yaptığı diğer kişi ve şirketler ile ilgili kamuya<br />

açık olmayan bilgileri hiçbir şekilde öngörülen<br />

amaç dışında kullanmamak, gerekli izinleri<br />

almadan üçüncü kişiler ile paylaşmamak.<br />

Çıkar Çatışmasından Kaçınmak<br />

Çıkar çatışması, çalışanların<br />

görevlerini tarafsız bir şekilde<br />

icra etmelerini etkileyen ya da<br />

etkileyebilecek ve kendilerine,<br />

yakınlarına, arkadaşlarına, ilişkide<br />

bulunduğu kişi ya da kuruluşlara<br />

sağlanan her türlü menfaati ve onlarla<br />

ilgili maddi veya herhangi bir şahsi<br />

çıkara sahip olmaları halini ifade eder.<br />

Kendi veya Yakınları Lehine İşlem<br />

Yapmamak<br />

• Unvan ve yetkiden faydalanarak, kendisi,<br />

yakınları veya üçüncü kişiler lehine haksız<br />

menfaat sağlamamak,<br />

• Yapılacak kişisel yatırımlarda, Tüpraş’la<br />

çıkar çatışması durumuna düşmemeye özen<br />

göstermek,<br />

• Yapılacak kişisel yatırımların veya herhangi<br />

bir iş faaliyeti dışındaki uğraşların hâlihazırda<br />

devam eden Tüpraş’taki görevini yapmasına<br />

zaman ve dikkat verme açısından engel<br />

olmamasına özen göstermek ve ana görevlere<br />

odaklanmayı önleyen bu gibi durumların<br />

gerçekleşmesinden kaçınmak,<br />

• Çalışan ile müşteri veya tedarikçi<br />

konumundaki Şirket’te aynı iş ile ilgili birinci<br />

derecede karar verme mevkiinde bulunan<br />

kişilerin birinci derece akraba olması<br />

durumunda üst amire bilgi vermek,<br />

• Çalışanlar, var ise başka bir şirkette hisse<br />

sahibi olmaları veya yatırımlarına iştirak<br />

etmeleri durumunu işe ilk girişleri sırasında<br />

bildirmek durumundadır. Bu konu adaylarla<br />

yapılacak iş görüşmelerinde özellikle<br />

sorgulanır. Çalışanlar bu durumlarında<br />

olabilecek değişiklikleri ve benzeri çıkar<br />

çatışması olarak algılanabilecek konuları bir<br />

üst seviye amirine bildirir ve bilgilendirme en az<br />

iki üst seviye amire kadar iletilir.<br />

• Ticari ilişki içinde bulunulan bir başka şirkette<br />

yakınlarının hisse veya maddi menfaat sahibi<br />

olmasının öğrenilmesi durumunda üst amirine<br />

bilgi vermek.<br />

Temsil ve Davetlere Katılım<br />

İş ilişkisi içerisinde bulunulan veya<br />

bulunulma potansiyeli taşıyan kişi<br />

veya kurumların gerçekleştirdiği genel<br />

katılıma açık konferans, resepsiyon,<br />

tanıtım etkinlikleri, seminerler vb.<br />

dışındaki, karar almada etkileyici<br />

olan veya öyle algılanabilecek sportif<br />

faaliyetler, yurt içi/dışı geziler, vb.<br />

davetlere katılım Genel Müdür, Genel<br />

Müdür Yardımcıları ve ilgili birim<br />

müdürlerinin onayına tabidir.<br />

Hediye Almak ve Vermek<br />

Tüpraş ile iş ilişkisi kurmak ya da<br />

sürdürmek isteyen özel ya da resmi<br />

kişi ve kuruluşlarla olan ilişkilerin<br />

yürütülmesinde;<br />

• Ticari gelenek, örf ve adetlere uygun şekilde<br />

verilen ya da hatıra / promosyon niteliğindeki<br />

malzemeler dışında, bir usulsüzlüğün varlığı<br />

izlenimi yaratan, bağımlılık ilişkisine neden<br />

olabilecek ya da öyle algılanabilecek herhangi<br />

bir hediyeyi kabul ve teklif etmemek,<br />

• Tedarikçilerden, bayilerden, yetkili<br />

servislerden, müşterilerden, topluluk<br />

şirketlerinden veya üçüncü kişilerden uygunsuz<br />

olarak algılanabilecek, hiçbir indirim ya da<br />

menfaat talep etmemek, üçüncü kişilere teklif<br />

etmemek, teklif edildiğinde kabul etmemek.<br />

İşten Ayrılanların Tüpraş ve Koç<br />

Topluluğu Şirketleri ile İş Yapması<br />

Tüpraş’taki görevinden ayrıldıktan<br />

sonra kendisi bizzat şirket kurarak<br />

ya da bir şirkete ortak olarak Koç

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 73<br />

Topluluğu şirketlerine satıcılık,<br />

yüklenicilik, danışmanlık,<br />

komisyonculuk, temsilcilik, bayilik<br />

veya benzeri şekillerle iş yapmak,<br />

olumsuz algılamalar oluşturabilecek<br />

dikkat edilmesi gereken çok önemli bir<br />

husustur.<br />

Böyle bir sürecin öncesi ya da<br />

sonrasında Şirket menfaatleri<br />

çerçevesinde hareket edilmesi, ahlaki<br />

ve etik kurallara riayet edilmesi,<br />

süreç öncesi ve sonrasında çıkar<br />

çatışmalarına izin verilmemesi<br />

gereklidir.<br />

Bu durumdaki bir tedarikçi için ilgili<br />

yöneticinin, tedarikçinin daha önce<br />

çalışmış olduğu Topluluk Şirketi ile<br />

temasa geçerek uygunsuz bir durum<br />

olmadığına dair rapor hazırlayarak bir<br />

üst amirini bilgilendirmesi gereklidir.<br />

Uygunsuz bir durum söz konusu<br />

ise ilgili şahısla ticari ilişki<br />

kurulmamalıdır. Başkan onayı<br />

gerektiren istisnai haller dışında<br />

olumsuz algılamaları önlemek üzere<br />

bu tür ticari ilişkilere çalışanın<br />

Topluluk’tan ayrılmasının üstünden<br />

2 yıl geçmeden onay vermemek<br />

gereklidir.<br />

İçerden Bilgi Ticareti (Insider Trading)<br />

Tüpraş’a ve Koç Topluluğu’na ait her<br />

türlü gizli bilgiyi kullanarak veya<br />

üçüncü şahıslara vererek, borsalardan<br />

doğrudan veya dolaylı hisse alım<br />

satımı yapmak da dahil, herhangi bir<br />

ticari menfaat elde etmeye çalışmanın<br />

(insider trading) yasal bir suç olduğunu<br />

bilmek ve kesinlikle teşebbüs<br />

etmemek.<br />

• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği<br />

• Tüpraş, işyerinde ve işbaşında, işçi sağlığı<br />

ve iş güvenliğini tam anlamıyla sağlamayı<br />

hedeflemiştir. Çalışanlar bu amaçla konulan<br />

kural ve talimatlara uygun hareket ederler ve<br />

gerekli önlemleri alırlar.<br />

• Çalışanlar, işyeri ve/veya işçiler bakımından<br />

tehlike arz eden veya yasa dışı nitelikteki<br />

hiçbir eşya ya da maddeyi işyerinde<br />

bulundurmayacaklardı.<br />

• Çalışanlar; geçerli bir doktor raporuna<br />

istinaden bulundurulanlar hariç, işyerinde<br />

uyuşturucu, bağımlılık yapıcı, akli veya<br />

fiziksel melekeleri kısıtlayıcı ya da ortadan<br />

kaldırıcı maddeleri bulundurmayacak, bu tür<br />

maddelerin etkisi altındayken iş yerinde ve iş<br />

kapsamında çalışma yapmayacaklardır.<br />

• Siyasi <strong>Faaliyet</strong> Yasağı<br />

Tüpraş, siyasi partiler, politikacılar<br />

ya da siyasi adaylara bağış yapmaz.<br />

Bu konularda işyerlerinin sınırları<br />

içerisinde gösteri, propaganda ve<br />

benzeri maksatlı faaliyetlere izin<br />

verilmez. Şirket kaynakları (araç,<br />

bilgisayar, e-posta gibi) siyasi amaçlı<br />

faaliyetlere tahsis edilemez.<br />

• Etik Davranış Kuralları<br />

Uygulama Prensipleri<br />

İhlallerin Bildirim Yükümlülüğü<br />

Çalışanlar, Koç Topluluğu veya<br />

Tüpraş Etik Davranış Kuralları’nın<br />

ya daTüpraş’ın tabi olduğu yasa ve<br />

mevzuatın ihlal edildiğini öğrenir<br />

veya şüphelenirlerse bunu üst amirine<br />

(ilk yöneticisine) ya da duruma<br />

göre Genel Müdür’e ve / veya bağlı<br />

bulunduğu Genel Müdür Yardımcısı’na<br />

ya da Rafineri Müdürü’ne iletmekle<br />

yükümlüdürler.<br />

Kişinin, işyerindeki huzuru ya da iş<br />

ilişkilerini olumsuz yönde etkileyecek<br />

şekilde yaptığı bildirimin 3. şahıslara<br />

ifşa edilmesi kesinlikle önlenecektir.<br />

Bildirim mekanizmasının şirket<br />

menfaati doğrultusunda olması<br />

gözetilmelidir. Bildirimde bulunanın,<br />

ihbar edilen hakkında dedikodu<br />

yapması veya kariyerini olumsuz<br />

etkilemeye çalışması gibi niyetlerden<br />

arınmış olması çok önemli bir<br />

husustur.<br />

Bu bakımdan ihbar ve soruşturma<br />

sürecinde gizlilik, objektiflik ve etik<br />

kurallara uyum son derece kritik bir<br />

konudur. Hem bildirimde bulunan<br />

hem de konuyla ilgili süreci yöneten<br />

kişilerin bu konuya azami önem ve<br />

dikkat göstermesi zorunludur.<br />

Yalan ve/veya iftira niteliğinde kasıtlı<br />

bildirimler tespit edildiğinde etik kural<br />

ihlali olarak yorumlanır.<br />

Tüpraş Etik Davranış Kurulu<br />

Tüpraş Etik Davranış Kurulu aşağıdaki<br />

üyelerden oluşmaktadır.<br />

• Genel Müdür (Kurul Başkanı)<br />

• Genel Müdür Yardımcısı İdari<br />

• Genel Müdür Yardımcısı Mali<br />

• insan Kaynakları Müdürü<br />

• Hukuk Başmüşaviri<br />

• Denetim Müdürü<br />

Tüpraş Etik Davranış Kurulu Çalışma<br />

İşleyişi<br />

Olası çıkar çatışması veya ihbarlar<br />

mutlak suretle Etik Kurul üyelerinden<br />

birine yazılı olarak bildirilir. Kendisine<br />

bildirimde bulunulan Etik Kurul Üyesi,<br />

konudan kurul üyelerini bilgilendirir.<br />

Kurul konu ile ilgili bir araştırma<br />

yapması için Denetim Müdürlüğü<br />

çalışanlarını görevlendirir. Yapılan<br />

araştırma ve inceleme sonuçları Etik<br />

Kurul üyelerinin katılımı ile yapılan<br />

toplantı da değerlendirilir. Alınacak<br />

aksiyonlar, tedbirler ve cezalar bu<br />

toplantı da kararlaştırılır.<br />

Bir usulsüzlük veya ihbar<br />

değerlendirilirken Haziran 2004 tarih<br />

ve 271 sayılı Koç Topluluğu Prosedürü<br />

esas alınır.<br />

Şirket Etik Davranış Kurulu tarafından<br />

değerlendirilen ve karara bağlanan<br />

konular Şirket Koç Holding Denetçisi<br />

vasıtasıyla Koç Holding Denetim<br />

Grubuna bildirilir.<br />

Disiplin Uygulaması<br />

Etik Davranış Kural ihlalleri sonrasında<br />

aşağıdaki disiplin cezaları uygulanır:<br />

• Eğer bilerek yapıldığı tespit edilen bir suistimal<br />

söz konusu ise işten çıkarma (iş kanununun<br />

ilgili maddeleri uyarınca) ve gerekli görülürse<br />

kanuni işlem başlatma. (Bilerek haksız<br />

menfaat sağlayan kişinin, geçmişte yaptığı<br />

faydalı işler alınan karar üzerinde kısmen veya<br />

tamamen bir af sebebi oluşturamaz.)<br />

• Suistimal yoksa, dikkatsizlik veya bilgisizlikten<br />

doğan ihmal söz konusu ise olayın etkisine<br />

uygun sözlü veya yazılı uyarı yapma

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

başarı ve Ödüller<br />

Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılında yaptığı başarılı çalışmalar,<br />

enerji verimliliğinden çevreye, sosyal güvenlik<br />

uygulamalarından ihracata pek çok ödülle taçlandırıldı.<br />

Senver Ödülleri<br />

Enerji verimliliğinde<br />

Tüpraş’a iki önemli ödül<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar<br />

Bakanlığı Elektrik İşleri Etüt<br />

İdaresi Genel Müdürlüğü’nün<br />

düzenlediği Sanayide Enerji<br />

Verimliliği Proje Yarışması’da<br />

(SENVER-11) Tüpraş iki ödül<br />

birden aldı. Sanayide Enerji<br />

Verimliliğinin Artırılması<br />

Projeleri (SEVAP) grubunda<br />

yarışan Batman Rafinerisi<br />

SEVAP-2 kategorisinde,<br />

İzmir rafinerisi de SEVAP-3<br />

kategorisinde birincilik ödülü<br />

kazandı.<br />

SGK Ödülleri<br />

Tüpraş’a yüksek ve<br />

düzenli prim ödeme ve<br />

istihdama katkı ödülü<br />

Çalışma ve Sosyal Güvenlik<br />

Bakanlığı, Sosyal Güvenlik<br />

Kurumu Başkanlığı her yıl<br />

Mayıs ayının ikinci haftası<br />

“Sosyal Güvenlik Haftası” olarak<br />

kutlamaktadır. Bu yıl da 11-17<br />

Mayıs tarihleri arasında kutlanan<br />

“Sosyal Güvenlik Haftası”<br />

etkinlikleri kapsamında 2009<br />

yılında en yüksek ve düzenli prim<br />

ödeyen, istihdama katkı sağlayan<br />

kuruluşlar kategorisinde Tüpraş<br />

ve rafinerileri ödüllendirildi.<br />

Platts Insight Magazine Global<br />

Enerji Şirketleri ilk 250 Sıralaması<br />

Tüpraş, enerjide<br />

küresel oyuncu<br />

Platts Insight Magazine her yıl<br />

açıkladığı Global Enerji Şirketleri<br />

İlk 250 Sıralaması’nda; Tüpraş’ın<br />

<strong>2010</strong> yılında 96. sıraya yükseldiği<br />

(2009-132 sırada), EMEA (Avrupa,<br />

Ortadoğu ve Afrika) enerji<br />

şirketleri sıralamasında 37.<br />

sırada, “Refining & Marketing”<br />

sektöründe global sıralamada 6.<br />

sırada olduğu belirtildi.<br />

İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması<br />

Tüpraş,<br />

Türkiye’nin en büyük<br />

4. ihracatçısı<br />

İSO’nun yaptığı<br />

araştırmada 500 büyük<br />

sanayi kuruluşunu en<br />

çok ihracat yapanlar<br />

katogorisinde 1.8<br />

milyar dolar döviz<br />

girdisi sağlayan Tüpraş<br />

4. oldu.<br />

Tüpraş,<br />

Türkiye’nin en büyük<br />

sanayi kuruluşu<br />

İstanbul Sanayi<br />

Odası’nın her yıl<br />

yaptığı araştırmada<br />

yıllardır olduğu gibi<br />

ülkemizin en büyük<br />

sanayi kuruluşu Tüpraş<br />

oldu.<br />

Tüpraş,<br />

Türkiye’nin en kârlı<br />

2. sanayi kuruluşu<br />

İSO’nun yaptığı<br />

araştırmada 500 büyük<br />

sanayi kuruluşunun<br />

kârlılık sıralamasında<br />

Tüpraş ikinci oldu.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 75<br />

İMMİB İhracatın Yıldızları<br />

Tüpraş, sektörünün ihracat yıldızı<br />

İstanbul Maden Metal İhracatçı Birlikleri (İMMİB)<br />

Genel Sekreterliği’nin düzenlediği İhracatın<br />

Yıldızları Ödül Töreninde Tüpraş’a sektörel birincilik<br />

ödülü verildi.<br />

Capital 500 Büyük<br />

Özel Şirket Araştırması<br />

Tüpraş, Capital’e<br />

göre de Türkiye’nin<br />

en büyüğü<br />

Capital dergisinin her yıl<br />

yaptığı 500 Büyük Özel Şirket<br />

Araştırması’nda Tüpraş<br />

birinci oldu.<br />

Fortune 500 Araştırması<br />

Tüpraş, yine<br />

Türkiye’nin en büyüğü<br />

Fortunel dergisinin her yıl yaptığı<br />

500 Büyük Şirket Araştırması’nda<br />

Tüpraş birinci seçildi.<br />

KSO Şahabettin Bilgusu<br />

Çevre Ödülleri<br />

Çevre projesi teşvik<br />

ödülü Tüpraş’a<br />

Kocaeli Sanayi Odası tarafından<br />

her yıl düzenlenen Şahabettin<br />

Bilgusu Çevre Ödülleri<br />

yarışmasında Tüpraş İzmit<br />

Rafinerisi’ne Büyük Ölçekli<br />

Kuruluş Kategorisinde “Çevre<br />

Projesi Teşvik Ödülü” verildi.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

KURUMSAL SORUMLULUK<br />

Tüpraş, sürdürülebilirlik yaklaşımı<br />

içinde kalıcı değerler üretebilmek ve<br />

toplumsal duyarlılık bilincini gelecek<br />

nesillere aktarmak üzere eğitim, kültür,<br />

sanat ve çevre alanlarındaki kurumsal<br />

sorumluluk projelerine odaklanmıştır.<br />

Tüpraş, ülkenin petrol ürünleri<br />

ihtiyacını karşılamanın yanı sıra,<br />

sektörel ve toplumsal gelişimde de öncü<br />

ve etkin rol oynayarak hissedarları, iş<br />

ortakları ve toplum için sürekli değer<br />

yaratmayı hedeflemektedir. Şirket,<br />

çevresel, kültürel ve sosyal gelişime<br />

destek verirken, kurumsal sorumluluk<br />

alanındaki önceliklerini, etki alanı<br />

içinde bulunan paydaşlarının<br />

ihtiyaçları doğrultusunda<br />

belirlemektedir. Sürdürülebilirlik<br />

yaklaşımı içinde kalıcı değerler<br />

üretebilmek ve toplumsal duyarlılık<br />

bilincini gelecek nesillere aktarmak<br />

için eğitim, kültür, sanat ve çevre<br />

alanlarındaki projelere odaklanan<br />

Tüpraş, ayrıca bağış ve sponsorluk<br />

yoluyla da farklı kurum ve kuruluşların<br />

bu yöndeki faaliyetlerine katkı<br />

sağlamaktadır.<br />

Tüpraş, kurumsal sorumluluk<br />

alanındaki çalışmalarını iş hedefleri,<br />

yönetim stratejisi ve çalışma<br />

kültürüne yerleştirmeyi ve geliştirmeyi<br />

amaçlarken, bu alanlardaki<br />

performansını uluslararası ölçütlere<br />

göre raporlamayı da hedeflemektedir.<br />

Dolayısıyla, faaliyetlerinden<br />

etkilenecek ve faaliyetlerini etkileyecek<br />

tüm taraflarla etkili, şeffaf ve etik bir<br />

iletişim stratejisi oluşturmayı, sosyal,<br />

ekonomik ve çevresel sorumluluklarını<br />

Şirket stratejisine yerleştirmeyi<br />

ve sürdürülebilirliği sağlamayı<br />

amaçlamaktadır.<br />

Eğitim<br />

Şemsiye Hareketi Körfez ve Aliağa’da<br />

2008 yılında Tüpraş Batman<br />

Rafinerisi’nde başlatılan Şemsiye<br />

Hareketi, <strong>2010</strong> yılında da İzmit Körfez<br />

ve İzmir Aliağa’daki etkinliklerle<br />

devam etmiştir. Okul çağındaki<br />

gençlere rehberlik sağlayarak sosyal<br />

gelişimlerine katkıda bulunmayı,<br />

aynı zamanda mesleki gelişimleri<br />

için yeterli kaynaklara sahip olmayan<br />

öğretmenlere de destek sağlamayı<br />

amaçlayan proje, Tüpraş çalışanlarının<br />

gönüllü katılımları ve İlçe Milli<br />

Eğitim Müdürlüklerinin desteğiyle<br />

gerçekleştirilmektedir.<br />

Körfez’de 100 Güleryüz projesi, Şemsiye<br />

Hareketi kapsamında ilk olarak 2009<br />

Nisan ayında başlamıştır. <strong>2010</strong> yılında,<br />

proje kapsamında Kişisel Gelişim<br />

Merkezi, Mümin Sekman ile söyleşi,<br />

Tüpraş Genel Müdürlük ve İzmit<br />

Rafinerisi çalışanlarının oluşturduğu<br />

Sosyal Etkinlik Kulüpleri Tiyatro<br />

Kulübü’nün performansları, mesleki<br />

tanıtım etkinliği, yılsonu gençlik<br />

şöleni, Atatürk’ü anma programı ve<br />

bowling turnuvası olmak üzere altı ayrı<br />

etkinlik hayata geçirilmiştir.<br />

Aliağa’da 100 Güleryüz projesi ise<br />

Mümin Sekman söyleşisi, ağaç<br />

dikimi, TEGV ile iş birliği geliştirilerek<br />

yürütülen çeşitli organizasyonlar<br />

ve Yapı Kredi Kültür Yayıncılık<br />

yazarlarından Filiz Özdem ile buluşma<br />

gibi öğrencilerin kişisel gelişimlerine<br />

katkı sağlayan etkinlikler ile dolu dolu<br />

bir <strong>2010</strong> yılı geride bırakmıştır.<br />

23 Nisan Çocuk Şenliği<br />

Tüpraş, <strong>2010</strong> yılında da 23 Nisan<br />

Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı<br />

İzmir, İzmit ve Kırıkkale’de çocuk<br />

korolarının şarkılarıyla, Batman’da ise<br />

Tüpraş Çocuk Şenliği’yle kutlamıştır.<br />

Rafineri çalışanlarının oluşturduğu<br />

gönüllü grup tarafından düzenlenen<br />

etkinliğe rafineri çevresindeki<br />

okullardan yaklaşık 2000 çocuk<br />

katılmıştır. Batman’da üçüncü kez<br />

düzenlenen Tüpraş Çocuk Şenliği’nde,<br />

Tüpraş gönüllüleri çocuklara gerçek<br />

bayram sevincini yaşatmak için<br />

yine birçok renkli oyun ve etkinliğin<br />

organizasyonuna imza atmışlardır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 77<br />

Hayatın Ortasında Kitap Projesi<br />

Hayatın Ortasında Kitap projesi, T.C.<br />

Körfez Kaymakamlığı, T.C. Körfez<br />

Belediye Başkanlığı ve Tüpraş arasında<br />

9 Nisan <strong>2010</strong> tarihinde imzalanan<br />

sözleşme ile hayata geçirilmiştir. İlçe<br />

Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından<br />

belirlenen kitaplar Tüpraş tarafından<br />

temin edilirken, Körfez Belediyesi<br />

ise kitaplık, masa ve sandalyeleri<br />

sağlayarak kütüphanelere teslim<br />

etmiştir. Tüpraş bu projeye,<br />

oluşturulan 20 kütüphane için 251<br />

kitaptan oluşan setler halinde 5000’i<br />

aşkın kitapla destek sağlamıştır.<br />

Türkiye’nin düşük okuma<br />

istatistiklerinden yola çıkılarak<br />

hazırlanan projenin amacı, Kocaeli<br />

ili Körfez ilçeye bağlı 16 köy ile bu<br />

köylere bağlı 4 mezrada 251 kitap<br />

kapasiteli kitaplıklar ve okuma alanları<br />

oluşturarak okuma alışkanlığını<br />

kazandırmaktır.<br />

Ağrı’da İlköğretim Okullarına 100<br />

Temel Eser<br />

Ağrı Valiliği ve İl Milli Eğitim<br />

Müdürlüğü ile ortaklaşa yürütülen<br />

projenin amacı, okul yönetiminin ve<br />

ailelerin temininde maddi anlamda<br />

yetersiz kaldığı kitapların Ağrı ili<br />

sınırları içindeki ilköğretim okulu<br />

öğrencilerine ulaştırılmasıdır. Proje<br />

kapsamında Milli Eğitim onaylı 44<br />

eserden oluşan dünya klasiklerinden<br />

900 set satın alınarak kitapların Ağrı<br />

Valiliği koordinasyonunda okullara<br />

dağıtımı yapılmıştır.<br />

Ateşböceği İşletme Sponsorluğu<br />

Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı’nın altı<br />

adet Ateşböcekleri Gezici Öğrenim<br />

Birimi’nin 2008-<strong>2010</strong> yılları için<br />

yapılan iki yıllık sponsorluk anlaşması<br />

uzatılarak <strong>2010</strong>-2012 yılları için<br />

de tekrarlanmıştır. Üstlenilen bu<br />

sponsorlukla, Vakfın gezici öğretim<br />

birimleri ile Türkiye’nin dört bir<br />

yanını dolaşarak çeşitli dallarda<br />

vermiş olduğu eğitim projesinin<br />

devamı amaçlanmaktadır. Gezici<br />

öğretim birimlerinin öncelikle<br />

Tüpraş’ın etki alanındaki çevrelerden<br />

seçilen okullarda konuşlandırılması<br />

sağlanmıştır.<br />

<strong>2010</strong> yılında başta İzmit, İzmir,<br />

Kırıkkale, Batman şehirleri olmak<br />

üzere diğer birçok ilde de hizmet veren<br />

birimler, “Bir Çocuk Değişir, Türkiye<br />

Değişir” sloganından hareketle,<br />

ilköğretim çağındaki çocukların<br />

bilgisayar eğitimine katkı sağlamaya<br />

devam etmektedir. Tüpraş, temel<br />

yaklaşımı çocukta özgüven, değerlilik,<br />

kendini ifade, yaratıcılık, empati gibi<br />

duygu ve becerilerin gelişimine uygun<br />

ortam sunmak olan Ateşböceği Eğitim<br />

Programı ile eğitimde fırsat eşitliğini<br />

yakalayamamış çocuklara yeni ufuklar<br />

açmayı hedeflemektedir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL SORUMLULUK<br />

Sorumlu bir kurumsal vatandaş<br />

olarak eğitim kurumlarına sürekli<br />

destek veren Tüpraş, toplumun sosyal<br />

kalkınmasındaki rolünü pekiştiren<br />

bu katkılarını her geçen yıl daha da<br />

artırmaktadır.<br />

Eğitim Kurumlarına Destek<br />

Sorumlu bir kurumsal vatandaş<br />

olarak eğitim kurumlarına sürekli<br />

destek veren Tüpraş, toplumun sosyal<br />

kalkınmasındaki rolünü pekiştiren<br />

bu katkılarını her geçen yıl daha da<br />

artırmaktadır. Şirket’in <strong>2010</strong> yılında<br />

bağış yoluyla destek verdiği bazı<br />

eğitim kurumları ve organizasyonları<br />

şunlardır;<br />

• Boğaziçi Üniversitesi 143. Mezuniyet<br />

Töreni<br />

• TEGV’e Koç Enerji Grubu Olarak<br />

Sağlanan Destek<br />

• Koç Akademi Lider İnsan Programı<br />

Kapsamında Düzenlenen TEGV<br />

Kartal Etkinlikleri İçin Destek<br />

• TEGV Yaz Etkinlikleri Kapanış<br />

Şenliğine Destek<br />

• AIESEC Kocaeli Temsilciliği İçin<br />

Projeksiyon Cihazı Temini<br />

• Tüpraş 50. Yıl Lisesi’nin Yakıt<br />

İhtiyacının Karşılanması<br />

• Tüpraş İlköğretim Okulu İçin<br />

Projeksiyon Cihazı Temini<br />

Kültür ve Sanat<br />

8 Mart Dünya Kadınlar Günü,<br />

Ressam Neriman Oyman Sergisi<br />

Ressam Neriman Oyman’ın kişisel<br />

sergisi, Kadın Hakları ihlallerine<br />

dikkat çekmek amacıyla Kocaeli<br />

Barosu Kadın Hakları Komisyonu<br />

öncülüğünde, Kocaeli Valiliği İl<br />

Özel İdaresi ve Tüpraş’ın kurumsal<br />

sorumluluk anlayışı ve desteğiyle 8-16<br />

Mart <strong>2010</strong> tarihleri arasında Kocaeli<br />

Valiliği Güzel Sanatlar Sergi Salonu’nda<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

Tüpraş, kadına yönelik şiddetin<br />

arttığı bir dönemde, kadınların yaşam<br />

hakkına karşı yapılan saldırılara bir<br />

tepki olarak düzenlenen sergiye destek<br />

vermekle bu alandaki toplumsal<br />

duyarlılık bilincini yükseltmeyi<br />

hedeflemiştir.<br />

Kocaeli Üniversitesi Film Şenliği <strong>2010</strong><br />

Tüpraş, Kocaeli Üniversitesi<br />

İletişim Fakültesi Radyo Sinema<br />

Televizyon Bölümü öğrencilerinin<br />

önderliğinde 11-13 Mayıs tarihleri<br />

arasında gerçekleşen ve içeriğini<br />

konferans, söyleşi, film eleştirileri,<br />

film gösterimleri, ödüllü senaryo<br />

yarışmalarının oluşturduğu şenliğe<br />

sponsor olarak destek vermiştir.<br />

Kocaeli Yüksek Öğrenim Derneği<br />

Sanat Ödülleri<br />

Kocaeli Yüksek Öğrenim Derneği<br />

tarafından geleneksel olarak her yıl<br />

düzenlenen; 2009 yılında sanat şiir,<br />

öykü, mizah, fotoğraf ve karikatür<br />

dallarında 111 eserin yarıştığı KYÖD<br />

Sanat Ödülleri 2009 ödül töreni,<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş sponsorluğunda<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları<br />

Anadolu Uygarlıkları Dizisi<br />

Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık,<br />

Anadolu’da önemli izler bırakmış<br />

on uygarlığın (Urartu, Afrodisias,<br />

Frigya, Hititler, Asur Koloni Çağı<br />

Kültepe, Lidya, Grek, Roma, Bizans<br />

ve Selçuklu) inceleneceği Anadolu<br />

Uygarlıkları başlıklı kitap dizisini<br />

tasarlamıştır. Son yirmi yılın kazı ve<br />

araştırmalarının güncel bilgileriyle<br />

o uygarlık üzerinde çalışan yetkin<br />

araştırmacılar tarafından hazırlanan<br />

her bir kitap, alanında otorite kabul<br />

edilen bilim insanlarınca kaleme<br />

alınan sunuşlarla zenginleşmektedir.<br />

Dizide yer alan kitaplarda kullanılan<br />

görsel malzeme yine birinci elden, kazı<br />

ve araştırma projelerinin arşivlerinden<br />

temin edilmektedir. Ayrıca Kültür<br />

Bakanlığı’na bağlı müzelerde ve<br />

Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık’ın<br />

arşivinde özel çekimler yapılmaktadır.<br />

Tüpraş, ülkemizin arkeolojik<br />

hazinelerinin ve kültürel<br />

zenginliklerinin daha iyi tanınması<br />

bakımından büyük önem taşıyan<br />

bu seriyi sponsorluk yoluyla<br />

desteklemektedir. 2009 yılı sonunda<br />

yayın sponsorluğu anlaşması<br />

imzalanan kitaplardan ilki olan<br />

Urartu, <strong>2010</strong> yılında basıma hazır hale<br />

gelmiştir. Yine Tüpraş sponsorluğunda<br />

basılacak ikinci kitap olan Afrodisias’ın<br />

editoryal çalışmaları ise devam<br />

etmektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 79

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL SORUMLULUK<br />

Tüpraş, kurumsal sorumluluk alanındaki çalışmalarını iş<br />

hedefleri, yönetim stratejisi ve çalışma kültürüne yerleştirmeyi<br />

ve geliştirmeyi amaçlarken, bu alanlardaki performansını<br />

uluslararası ölçütlere göre raporlamayı da hedeflemektedir.<br />

Aktüel Arkeoloji Dergisi Yayın<br />

Sponsorluğu<br />

Yılda 6 sayı yayımlanan, baskı adedi<br />

5200-5500 ve abone sayısı 700-800 olan<br />

Aktüel Arkeoloji dergisinin <strong>2010</strong> yılı<br />

yayın sponsorluğunu üstlenen Tüpraş,<br />

bu katkısıyla evrensel değer taşıyan<br />

tarihi ve kültürel zenginliklerin daha<br />

geniş kitlelerce tanınmasına aracılık<br />

etmeyi hedeflemiştir.<br />

Batman Çocuk ve Gençlik Tiyatrosu<br />

Festivali’ne Destek<br />

Batman’ın sosyolojik, ekonomik ve<br />

kültürel açıdan sorunlar, darboğazlar<br />

yaşayan gençlerine kendilerini ifade<br />

etme, farklı bakış açısı kazandırma,<br />

ruhsal ve düşünsel becerilerini<br />

geliştirme olanağı sağlamak amacıyla<br />

başlatılan Batman Çocuk ve Gençlik<br />

Tiyatrosu Festivali, 5 yıllık bir proje<br />

olarak hayata geçirilmektedir.<br />

Toplam on lisenin öğretmen ve<br />

öğrencilerinin içinde yer aldığı proje<br />

ile aynı zamanda gençlerin tiyatronun<br />

altyapısıyla ve sahne arkasıyla da<br />

tanışmaları amaçlanmaktadır.<br />

Projeye katılan okulların tiyatro<br />

kulüplerinde ortaya çıkarılan eserlerin<br />

rekabet edeceği festivale süreklilik<br />

kazandırmak ve motivasyonu artırmak<br />

amacıyla en iyi oyun, en iyi yönetmen,<br />

en iyi kadın oyuncu, erkek oyuncu,<br />

en iyi dekor, kostüm, en iyi müzik ve<br />

organizasyonu en iyi gerçekleştiren<br />

okul kategorilerinde ödüller<br />

verilecektir.<br />

Vehbi Koç Vakfı Kültür Fonu’na Katkı<br />

Tüpraş, toplumsal yatırımlarının<br />

büyük bir kısmını Vehbi Koç Vakfı<br />

aracılığıyla gerçekleştirmiştir. <strong>2010</strong><br />

yılında Vakfın Kültür Fonu’na 6,1<br />

milyon TL kaynak aktarılmıştır.<br />

Çevre<br />

Mutlu Atıklar Aliağa’da, Ambalaj<br />

Atıklarını Ayrıştırma Hareketi<br />

Mutlu Atıklar, Aliağa’da Ambalaj<br />

Atıklarını Ayrıştırma Hareketi, Dünya<br />

Çevre Haftası etkinlikleri kapsamında<br />

İzmir Rafinerisi’nde başlatılmış ve<br />

yıl boyunca toplam on beş etkinlik<br />

düzenlenmiştir. Ambalaj atıklarının<br />

ayrıştırılmasını sağlamak ve geri<br />

kazanılmasına yardımcı olmak fikriyle<br />

ortaya çıkan projenin hedef kitlesi okul<br />

öncesi çocuklar, ilk ve orta öğretim<br />

öğrencileri, öğretmenleri, aileleri ve<br />

Aliağa halkıdır.<br />

Proje dahilinde, İzmir Büyükşehir<br />

Belediyesi, Aliağa Belediyesi, Aliağa<br />

Kaymakamlığı, İzmir Emniyet<br />

Müdürlüğü, Deniz Şube Müdürlüğü<br />

Su Altı Grup Amirliği, Aliağa İlçe Milli<br />

Eğitim Müdürlüğü, ÇEVKO, İZGEP,<br />

DenizTemiz TURMEPA, NEW Tasarım,<br />

TEMA, CarrefourSA, Kazım Dirik<br />

Mahalle Muhtarlığı, ARK İnşaat, DYO,<br />

Türk Kızılayı, Tüpraş SEK, Tüpraş<br />

Şemsiye Hareketi, Tüpraş Meslek Lisesi<br />

Memleket Meselesi, TEGV, MEGEP/<br />

SVET ile iş birliği geliştirilmiştir.<br />

Projede yıl boyunca 13,5 ton ambalaj<br />

atığı toplanmış, 1220 öğrenciye<br />

ambalaj atıklarını ayrıştırma eğitimi<br />

verilmiş, 1000 çocuk kıyı temizliği<br />

ve uçurtma şenliği etkinlikleri ile<br />

atık kâğıt ve uçurtma atölyelerine<br />

katılmış, 477 ev hanımına ulaşılarak<br />

farkındalık oluşturulmuş ve 9 ambalaj<br />

atığı konteyneri Aliağa Kazım Dirik<br />

Mahallesi’ne kazandırılmıştır.<br />

Sivil Toplum Kuruluşlarına Destek<br />

Tüpraş, çevre konusunda faaliyet<br />

gösteren çeşitli sivil toplum<br />

kuruluşlarına bağış ve sponsorluk<br />

yoluyla da katkı sağlamaktadır. <strong>2010</strong><br />

yılında DenizTemiz TURMEPA ve<br />

TEMA’ya bağış yoluyla katkı sağlayan<br />

Tüpraş, bu konudaki sorumluluk<br />

bilincini toplumsal tabana yayma<br />

hedefiyle, çevrenin korunmasına<br />

ilişkin hareketleri desteklemeye var<br />

gücüyle devam etmektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 81<br />

RİSK YÖNETİMİ<br />

Tüpraş, kontrol edilebilen ve edilemeyen<br />

tüm risklerini önlemek ve azaltmak<br />

amacıyla etkin bir risk yönetimi<br />

politikası uygulamaktadır.<br />

güvenliği, silahlı özel güvenlik<br />

birimlerince sağlanmaktadır.<br />

Rafineriler ayrıca hidrolik bariyerler,<br />

plaka tanıma, tel üstü algılama,<br />

bölgesel ve merkezi izlemeleri sağlayan<br />

CCTV ve kriz merkezleri gibi modern<br />

ve birbirleri ile entegre bileşenlerden<br />

oluşan çevre güvenlik sistemleri ile<br />

korunmaktadır.<br />

Tüpraş’ta risk yönetiminin temelinde<br />

yatan felsefe; varlıkların değerlerinin<br />

korunması, operasyonel güvenlik<br />

ve sürdürülebilirlik esaslarına<br />

dayanmaktadır. Risk yönetiminde<br />

her alandaki potansiyel riskleri<br />

öngörebilmek, yönetmek, izlemek,<br />

gerekli faaliyet planlarını önceden<br />

oluşturmak amacıyla proaktif metotlar<br />

benimsenmiştir.<br />

Tüpraş’ın maruz kaldığı başlıca riskler;<br />

tehlike riskleri, finansal riskler, ticari<br />

riskler, operasyonel riskler ve stratejik<br />

riskler olmak üzere toplam beş ana<br />

başlık altında takip edilmektedir.<br />

Tehlike Riskleri<br />

Tüpraş’ta yangın, iş kazası, deprem,<br />

sel, terör ve sabotaj gibi tehlike<br />

risklerinin neden olabileceği<br />

etkileri en az seviyeye indirebilmek<br />

için teknik emniyet her zaman ön<br />

planda tutulmaktadır. Bu kapsamda<br />

oluşturulan Sağlık, Emniyet, Çevre<br />

(SEÇ) standartlarına tüm çalışanlar<br />

ile birlikte müteahhit çalışanlarının<br />

da kararlı, titiz ve ödünsüz bir<br />

şekilde uymaları beklenmektedir.<br />

Amaç, Tüpraş’ın faaliyetlerinden<br />

kaynaklanan nedenlerle çevreye,<br />

çalışanlarına, müteahhit<br />

çalışanlarına, müşterilerine, topluma<br />

ve tüm paydaşlarına gelebilecek her<br />

türlü zararı en aza indirmektir.<br />

Teknik emniyet ve yangınla mücadele<br />

sistemleri, en son teknoloji ürünü<br />

yangın arazözleri, yangın suyu<br />

pompaları, yangın ve çevre kirliliği<br />

ile mücadele eden römorkörler<br />

ve diğer ekipmanlar ile teçhiz<br />

edilmiş, böylelikle yangın ve doğal<br />

afetlerin doğurabileceği riskler en<br />

aza indirilmiştir. Çalışanların acil<br />

durumlarda emniyetli bir şekilde<br />

hareket etmelerini farkındalık<br />

yaratarak sağlamak amacıyla,<br />

rafineriler yılda bir kez Emniyet Çevre<br />

Müdürü başkanlığında oluşturulan<br />

komisyon tarafından SEÇ konularında<br />

denetlenmektedir. Yangın ve Tahliye<br />

Tatbikatları, Felaket Planı Tatbikatları<br />

ve denize kıyısı olan rafinerilerde ISPS<br />

KOD Tatbikatları yapılmaktadır.<br />

Rafineri ünitelerinde kurulu olan<br />

Distributed Control System (DCS)<br />

kontrol sistemleri sayesinde, işletme<br />

proses şartlarında insan hataları en aza<br />

indirilmekte, böylece daha emniyetli<br />

koşullarda çalışma sağlanmaktadır.<br />

Rafinerilerdeki SEÇ performansının<br />

izlenmesi, değerlendirilmesi ve<br />

iyileştirilmesi amacıyla yayımlanan<br />

Olay Sınıflandırma, Araştırma<br />

ve Raporlama (OSAR) Rehberi<br />

uygulamaya konulmuştur. Ayrıca<br />

riskleri ortadan kaldırma veya<br />

kabul edilebilir seviyeye düşürmeyi<br />

hedefleyen Risk Değerlendirme Tablosu<br />

(RDT) metodolojisi de etkin bir biçimde<br />

kullanılmaktadır.<br />

Bunların yanında “Tehlike ve Etkilerin<br />

Yönetimi” (TEYS) sürecinde, risklerin<br />

farkına varılması, yönetilmesi, kritik<br />

işlere kaynak aktarılmasına öncelik<br />

verilmesi sağlanmaktadır. Bu amaçla<br />

tehlikelerin kayıtları tutulmakta ve<br />

risk değerlendirmeleri yapılmaktadır.<br />

<strong>Tam</strong>amında özel güvenlik bölgesi<br />

oluşturulan Tüpraş rafinerilerinin<br />

Tüm bu uygulamaların yanı sıra,<br />

rafineri ekipman ve stoklarından<br />

oluşan varlıklar, çok geniş kapsamlı<br />

sigorta poliçeleri ile tehlike risklerine<br />

karşı teminat altına alınmaktadır.<br />

Finansal Riskler<br />

Mali piyasalardaki değişkenlik ve<br />

belirsizliklere bağlı oluşabilecek<br />

finansal risklerin etkileri en az seviyeye<br />

getirilmeye çalışılmaktadır. Bu<br />

konudaki uygulamalar, kur, likidite ve<br />

faiz risklerini kapsamaktadır.<br />

Kur Riski<br />

Tüpraş, faaliyet gösterdiği sektörün<br />

yapısı gereği, özellikle alımlarında çok<br />

yüksek tutarda yabancı para cinsinden<br />

işlem yapmaktadır. Bu işlemlerden<br />

kaynaklanabilecek döviz pozisyonları,<br />

Finansman Müdürlüğü’nce sürekli<br />

takip edilmektedir. Mevcut stokların<br />

döviz bazlı fiyatlandırılmış olması da<br />

dikkate alınarak gerekli tutarda döviz<br />

varlığı bulundurulmakta, bu şekilde<br />

doğal-hedge sağlanarak açık döviz<br />

pozisyonu kabul edilebilir seviyede<br />

tutulmaktadır.<br />

Likidite Riski<br />

Özel sektör müşterilerine yapılan<br />

satışlardan kaynaklanan alacakların<br />

önemli bir bölümü, tahsilat riskini<br />

bertaraf etmek amacıyla teminat altına<br />

alınmaktadır. Satışların ve alacakların<br />

önemli bir kısmı kamu kuruluşlarından<br />

kaynaklanmakta ve tahsilat riski<br />

taşımamaktadır. Bunun yanında, Tüpraş<br />

politikaları ve ekonomik konjonktür<br />

gereği ortalama alacak ve stok gün<br />

sayıları mümkün olduğunca kısa<br />

tutulmaktadır. Düşük gün sayıları nedeni<br />

ile uzun vadeli nakit değerlendirme<br />

yapılmamaktadır. Bu uygulamalar<br />

sayesinde likidite riski taşınmamaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜RİSK YÖNETİMİ<br />

Faiz Riski<br />

Faize duyarlı olan varlık ve<br />

yükümlülüklerin faiz oranlarının ve<br />

vadelerinin dengelenmesi suretiyle<br />

uygulanan doğal tedbirler ile faiz<br />

riskinin olumsuz etkileri ortadan<br />

kaldırılmaktadır.<br />

Ticari Riskler<br />

Ham petrol ve buna bağlı olarak ürün<br />

fiyatlarının uluslararası piyasalarda<br />

belirlendiği petrol sektöründe, en önemli<br />

ticari risk, fiyat değişimleri olarak<br />

öne çıkmaktadır. Tüpraş, ürünlerinin<br />

fiyatlandırmasında, Petrol Piyasası<br />

Kanunu ve Enerji Piyasası Düzenleme<br />

Kurumu kriterleri gereği, “en yakın<br />

erişilebilir uluslararası piyasa” olan<br />

CIF Akdeniz (Genova/Lavera) piyasası<br />

değerlerini temel alarak serbest piyasa<br />

koşullarını uygulamaktadır. Ayrıca<br />

fiyat değişimlerinin yaratabileceği<br />

risklerin bertaraf edilebilmesi için,<br />

ham petrol ve ürün stokları mümkün<br />

olan en az seviyede tutulmaktadır.<br />

Akaryakıt ürünlerinde ticari alacaklar,<br />

satışların peşin veya çok kısa vadeli<br />

yapılması suretiyle kontrol altında<br />

tutulmakta, müşterilere belirli kredi<br />

limitleri çerçevesinde ürün teslimatı<br />

yapılmaktadır.<br />

Operasyonel Riskler<br />

Çevre<br />

Tüpraş, faaliyet alanlarının insan<br />

ve çevreye etkilerini olabildiğince<br />

azaltmayı, en önemli hedef ve<br />

sorumlulukları arasında görmektedir.<br />

Bu amaçla, yenilikler takip edilerek<br />

süreçler iyileştirilmekte, ulusal ve<br />

uluslararası standartlar çerçevesinde<br />

emisyon, gürültü, atıklar, toprak ve<br />

su kirliliği, döküntü ve deniz kirliliği<br />

gibi her türlü çevre riskleri başarıyla<br />

yönetilmektedir.<br />

Çevre uygulamalarında amaç, riskleri<br />

önceden belirlemek ve kontrol altına<br />

almaktır. Bu amaçla rafinerilerde<br />

riskler tespit edilerek sonuç odaklı ve<br />

sürekliliği olan koruyucu önlemler<br />

uygulamaya konmaktadır. Risk<br />

Değerlendirme Tablosu (RDT)<br />

Rehberi yayımlanarak uygulanmaya<br />

başlanmıştır. Risk Değerlendirme<br />

Tablosunda, Tüpraş faaliyetlerinin<br />

insan, varlık, çevre ve itibara olan<br />

etkileri değerlendirilerek olası riskler<br />

tespit edilmekte, orta ve yüksek<br />

dereceli riskler için yapılan kök neden<br />

analizleri sonucunda öngörülen<br />

önlemler alınmaktadır.<br />

Tüm rafinerilerin çevre performansı<br />

düzenli olarak;<br />

• Genel Müdürlük SEÇ Denetimi<br />

• Koç Holding Çevre Komisyonu<br />

• British Standards Institute<br />

• Sigorta Şirketleri<br />

• İl Çevre ve Orman Müdürlükleri<br />

• Belediye Çevre Koruma ve Kontrol Daireleri<br />

tarafından denetlenmektedir.<br />

Tedarik/Taşıma<br />

Tüpraş’ta tedarik süreci, ham petrol,<br />

yarı mamul, son ürün ve malzeme<br />

ikmal işlemlerinden oluşmaktadır.<br />

Ham petrol, ürünlerin ana ham<br />

maddesi olması nedeniyle, temel<br />

tedarik kalemini oluşturmaktadır.<br />

İhtiyaç duyulan ham petrolün az<br />

bir kısmı yerli üretimden, büyük<br />

bir kısmı ise ithal ham petrolden<br />

temin edilerek üretimin devamlılığı<br />

sağlanmaktadır. Ham petrol tedarik<br />

kaynaklarının çeşitlendirilmesi,<br />

tedarik zincirinde riskin dağıtılması,<br />

fiyat ve navlun avantajı sağlanması<br />

ve şirketin operasyonel kabiliyetinin<br />

artırılmasına yönelik olarak ham petrol<br />

alım operasyonlarında optimizasyona<br />

gidilmektedir.<br />

Operasyonların en kritik etaplarından<br />

biri de ham petrol ve ürünlerin fiziki<br />

ikmalidir. Tedarik edilen ürünler<br />

arasında, taşınması esnasında ortaya<br />

çıkabilecek sorunlardan dolayı doğaya<br />

ve insan sağlığına zarar verebilecek<br />

birçok ürün kalemi vardır. Bu ürünlerin<br />

taşınmasının oluşturduğu risklerin<br />

bertaraf edilmesi amacıyla, ilgili<br />

ürüne yönelik olarak belirlenen tedbir<br />

ve çalışma şartlarının tedarikçiler<br />

tarafından eksiksiz yerine getirilmesi<br />

beklenmektedir. İzmit ve İzmir<br />

Rafinerilerine sadece deniz yoluyla<br />

ham petrol ikmali yapılmaktadır.<br />

Bu nedenle tedarikçilerden, ikmal<br />

güvenliğini sağlamak adına, taşımayı<br />

yapacak tankerlerde bazı standartları<br />

sağlamaları talep edilmektedir.<br />

Özellikle ham petrol ithalinde, ISO 9001<br />

ve sınıf sertifikalarına sahip “ISPS” kod<br />

(International Ship and Port facility<br />

Security Code) koşullarına uygun ve<br />

limanlar tarafından kabul gören deniz<br />

tankerleri kullanılmak zorundadır.<br />

Böylelikle taşıma sırasında doğabilecek<br />

riskler büyük ölçüde azaltılmış<br />

olmaktadır. Tüm bu tedbirlere rağmen<br />

oluşabilecek herhangi bir kaza veya<br />

sızıntıya karşı mücadele edebilmek<br />

için, her rafineride gerekli donanım<br />

bulunmakta ve düzenli olarak<br />

tatbikatlar yapılmaktadır. Böylelikle<br />

emniyet, çevre ve insan sağlığına<br />

yönelik riskler en aza indirilmektedir.<br />

Rafineriler arasında ve müşterilere<br />

yönelik ürün ikmalini güvence altına<br />

alabilmek için, deniz, karayolu,<br />

demiryolu ve boru hatları ile taşıma<br />

çeşitliliğine gidilmiştir. Bu şekilde<br />

taşıma operasyonlarında riskin<br />

dağıtılması, aynı zamanda da<br />

operasyonel kabiliyetin artırılması<br />

sağlanmaktadır.<br />

Ham petrol ve akaryakıtların yanı<br />

sıra, Tüpraş’ta her yıl yüzlerce<br />

kalem malzemede tedarik<br />

operasyonu gerçekleştirilmektedir.<br />

Bu operasyonların tamamı uzman<br />

personelin hazırladığı şartnamelere<br />

göre hayata geçmektedir.<br />

Tedarikçilerin talep edilen ürüne<br />

ve bu ürünü üretip teslim etme<br />

koşulları açısından karşılamaları<br />

gereken minimum standartlar ile<br />

ürün özelliklerine göre satın alma<br />

şartnamesinde açıkça belirtilen<br />

koşullara uygun performans<br />

göstermeleri önemle beklenmektedir.<br />

Bu özellikler arasında, satın alınacak<br />

ürünün çevresel etkileri de özellikle

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 83<br />

yer almaktadır. Satın alınan her parti<br />

ürün için numuneler kurum içinde<br />

ve dışındaki laboratuvarlarda çeşitli<br />

testlerden geçirilmekte, bu testlerden<br />

herhangi birisinde yetersiz bulunan<br />

ürünün alımı durdurulmaktadır.<br />

Ürün Özellikleri<br />

Tüpraş rafinerilerinde uluslararası<br />

enstitüler tarafından verilen<br />

mükemmellik sertifikalarına ve<br />

Türkiye Akreditasyon Kurumu<br />

tarafından verilen akreditasyon<br />

sertifikalarına sahip laboratuvarlar<br />

faaliyet göstermektedir.<br />

Laboratuvarlar, üretim ve satışın<br />

her aşamasında gerekli ölçümleri<br />

yapmakta, ürün özelliklerinden<br />

kaynaklanabilecek riskleri bertaraf<br />

etmektedir.<br />

Stratejik Riskler<br />

Tüpraş’ın maruz kalabileceği en<br />

önemli stratejik riskler, politik, hukuki<br />

ve müşteri tercihlerini etkileyen<br />

uluslararası trendlerden oluşmaktadır.<br />

Hukuki risklerin takip edilebilmesi<br />

amacıyla, Koç Holding bünyesinde<br />

oluşturulan erken uyarı sistemleri<br />

ve online veritabanlarından<br />

faydalanılmaktadır. Hukuki Uygunluk<br />

(HUY) Testi ve Sözleşme Denetim Sistemi<br />

(LERIMAN) bunlardan bazılarıdır.<br />

Müşteri tercihlerinin olumsuz<br />

etkilerini engellemek amacıyla,<br />

uluslararası standartlar takip<br />

edilmektedir. Euro V gibi son derece<br />

çevreci ürün kriterlerinin karşılanması<br />

için gerekli yatırımlar yapılmıştır.<br />

Bununla beraber, tüm dünyada hızla<br />

terk edilmekte olan fuel oil cinsi<br />

yakıtlar yerine, tüketimi hızla artan<br />

motorin üretimi amacıyla, İzmit<br />

Rafinerisi Residuum Upgrading<br />

projesi, planlanan takvim içinde<br />

devam ettirilmektedir.<br />

Risk Yönetimi Komitesi<br />

Tüpraş’ta, Sermaye Piyasası Kurulu<br />

Kurumsal Yönetim İlkeleri Tebliği<br />

doğrultusunda Risk Yönetimi Komitesi<br />

kurulmuştur.<br />

Yönetim Kurulu’na bağlı olarak görev<br />

yapan komitenin amacı, maruz<br />

kalınabilecek risklerin izlenmesi ve risk<br />

yönetimi süreçlerinin yürütülmesi için<br />

gerekli politikaların geliştirilmesidir.<br />

Risk Yönetimi Komitesi;<br />

• Hedeflere ulaşmayı etkileyebilecek<br />

risk unsurlarının etki ve olasılığa göre<br />

tanımlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi<br />

ve yönetilmesi amacıyla etkin iç kontrol<br />

sistemlerinin oluşturulması,<br />

• Risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerinin<br />

kurumsal yapıya entegre edilmesi ve<br />

etkinliğinin takip edilmesi,<br />

• Risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerince<br />

risk unsurlarının uygun kontroller<br />

gözetilerek ölçülmesi, raporlanması ve karar<br />

mekanizmalarında kullanılması<br />

konularında çalışmak üzere<br />

oluşturulmuştur.<br />

Tüpraş’ın ÖZET RİSK HARİTASI<br />

TEHLİKE<br />

RİSKLERİ<br />

Yangın<br />

İş Kazası<br />

Deprem<br />

Sel<br />

Terör ve<br />

Sabotaj<br />

FİNANSAL<br />

RİSKLER<br />

Döviz Kuru<br />

Likidite<br />

Faiz<br />

TİCARİ<br />

RİSKLER<br />

Ham Madde<br />

Fiyatları<br />

Ürün<br />

Fiyatları<br />

Müşteri<br />

Kredileri<br />

İç Kontrol ve Denetim<br />

Tüpraş’ta denetim faaliyetleri,<br />

temelini Uluslararası İç Denetim<br />

Standartları ve Tüpraş Etik İlkelerinin<br />

oluşturduğu proaktif bir metodoloji<br />

takip edilerek Tüpraş Denetim<br />

Birimi’nin uzman ekibi tarafından<br />

mali, operasyonel, risk, süreç,<br />

yasal uyum, iş etiği ve suistimal<br />

ana başlıklarında, yıllar itibarıyla<br />

belirlenmiş süreç ve konular üzerinden<br />

yürütülür.<br />

Tüpraş’ın faaliyet merkezlerinin<br />

tamamında temel mali ve<br />

süreç denetimleri yılda iki kez,<br />

çalışma dönemi için belirlenmiş<br />

tematik denetimler en az bir kez<br />

gerçekleştirilir.<br />

Belirlenen denetim konuları Şirket’in<br />

ilgili birimleriyle her yıl başında<br />

paylaşılarak yıllık risk temelli denetim<br />

planları oluşturulur. Denetim tespitleri<br />

Şirket içinde zaman kaybetmeksizin<br />

yayınlanarak gerekli düzeltici<br />

tedbirlerin alınması sağlanır. Tespitler<br />

düzenli olarak gözden geçirilerek<br />

faaliyetlerde sağlanan iyileştirmeler<br />

takip edilir.<br />

OPERASYONEL<br />

RİSKLER<br />

Çevre<br />

Tedarik/<br />

Taşıma<br />

Ürün<br />

Özellikleri<br />

STRATEJİK<br />

RİSKLER<br />

Müşteri<br />

Tercihleri/<br />

Tüketim<br />

Trendleri<br />

Hukuk<br />

Politik

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

YATIRIMCI İLİŞKİLERİ<br />

<strong>2010</strong> yılında Tüpraş’ın operasyonel ve<br />

finansal performansındaki başarıların<br />

olumlu etkisiyle hisse fiyatı %34,2<br />

oranında artışla yılsonunda 38,6 TL olmuş;<br />

piyasa değeri olarak da aynı dönemde %29<br />

oranında artışla 6,3 milyar ABD doları<br />

seviyesine ulaşmıştır.<br />

Kurumsal Yönetim İlkelerini özünde<br />

benimseyen Tüpraş Yatırımcı İlişkileri,<br />

Şirket’in uluslararası yatırım alanında<br />

tanınırlığını artırmak, avantajlı<br />

yönlerini ön plana çıkarmak ve<br />

gelişmekte olan piyasalarda yatırım<br />

yapan kuruluşlar için Tüpraş’ı diğer<br />

şirketlere göre daha tercih edilebilir<br />

konuma getirmeyi hedeflemektedir.<br />

Pay ve menfaat sahiplerine ve kamuya<br />

zamanında, doğru, eksiksiz bilgi ve<br />

analizleri sağlarken, çalışmalarını<br />

adillik, şeffaflık ve hesap verebilirlik<br />

ilkelerinden ödün vermeden<br />

yürütmektedir.<br />

Tüpraş’ın Ortaklık Yapısı<br />

Koç Holding<br />

%75<br />

DİTAŞ<br />

Opet<br />

Aygaz<br />

%20<br />

Enerji Yatırımları A.Ş.<br />

%79,98<br />

%40<br />

%51<br />

Opet<br />

%3<br />

%49<br />

Shell O. Invt. B.V.<br />

%1,9<br />

Shell Turkey<br />

%0,1<br />

Halka Açık<br />

Kısım<br />

Yatırımcı İlişkileri ve Stratejik<br />

Planlama Müdürlüğü, <strong>2010</strong><br />

yılında 14 ulusal yatırım kuruluşu<br />

ile 21 toplantı, 338 uluslararası<br />

yatırım kuruluşu ile 375 toplantı<br />

olmak üzere, yıl içinde toplam<br />

352 toplantıda 396 fon yöneticisi<br />

ve analist ile bire bir görüşmeler<br />

yapmıştır. Toplantıların yanı sıra,<br />

hissedarlardan ve analistlerden gelen<br />

her türlü soru cevaplandırılmıştır. Bu<br />

faaliyetler sayesinde, yatırımcıların<br />

Tüpraş hakkında bilgilenmeleri ve<br />

değişikliklerden haberdar olmaları<br />

sağlanmış, mevcut ve potansiyel<br />

yatırımcıların Şirket’e olan ilgisi<br />

artırılmıştır.<br />

Sermaye Yapısı<br />

GRUP HİSSEDAR ADI sermaye TUTARI (TL) TÜRÜ HİSSE ADEDİ<br />

A Enerji Yatırımları A.Ş. 127.713.792,22 Nama 12.771.379.222<br />

A Diğer Ortaklar (Halka Açık) 122.705.407,77 Nama 12.270.540.777<br />

C Özelleştirme İdaresi Bşk. 0,01 Nama 1<br />

TOPLAM 250.419.200,00 25.041.920.000

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 85<br />

Sermaye Yapısı<br />

15 Ekim 2001 tarihinde yapılan<br />

Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı’nda<br />

kayıtlı sermayesini 100 milyon TL’den<br />

500 milyon TL’ye yükselten Tüpraş’ın<br />

çıkarılmış sermayesi 250,4 milyon<br />

TL’dir.<br />

Genel Kurul<br />

Tüpraş’ın <strong>2010</strong> yılına ait Olağan<br />

Genel Kurul Toplantısı 01.04.2011<br />

tarihinde Cuma günü Saat: 14.00’te,<br />

Petrol Caddesi, 41790 Körfez/KOCAELİ,<br />

Türkiye adresinde gerçekleştirilecektir.<br />

Hisseleri Merkezi Kayıt Kuruluşu<br />

(MKK) düzenlemeleri çerçevesinde<br />

hisseleri kaydileştirilmiş olan<br />

ortaklarımız, MKK düzenlemelerine<br />

göre Genel Kurul Blokaj Listesi’ne<br />

kendilerini kayıt ettirerek alacakları<br />

giriş kartları ile Genel Kurul<br />

toplantısına katılabileceklerdir. MKK<br />

nezdinde kendilerini Blokaj Listesine<br />

kayıt ettirmeyen hissedarlarımızın<br />

toplantıya katılmalarına kanunen<br />

imkân bulunmamaktadır.<br />

Hisselerini henüz kaydileştirmeyen<br />

ortaklarımız ise Sermaye<br />

Piyasası Kanunu’nun Geçici<br />

6’ncı maddesi uyarınca hisse<br />

senetlerini kaydileştirmedikleri<br />

sürece Genel Kurullara<br />

katılamayacaklarından, ortaklık<br />

haklarını kullanamayacaklardır. Hisse<br />

senetlerini henüz kaydileştirmeyen<br />

yatırımcılarımızın Genel Kurula<br />

katılım başvuruları, ancak hisse<br />

senetlerinin kaydileştirilmesini<br />

takiben dikkate alınabilecektir.<br />

Toplantıya bizzat iştirak edemeyecek<br />

ortaklarımızın oy haklarını vekil<br />

aracılığıyla kullanabilmeleri için,<br />

vekâletnamelerini, Şirket Merkezi<br />

veya www.tupras.com.tr adresindeki<br />

şirket internet sitesinden temin<br />

edebilecekleri vekâletname örneğine<br />

göre düzenlemeleri ve Sermaye Piyasası<br />

Kurulu’nun Seri: IV, No:8 tebliğinde<br />

öngörülen diğer hususları yerine<br />

getirerek, imzası noterce onaylanmış<br />

vekâletnamelerini Şirket Merkezimize<br />

ibraz etmeleri gerekmektedir.<br />

Genel Kurul Toplantısında Gündem<br />

Maddelerinin oylanmasında el<br />

kaldırma usulu ile açık oylama<br />

yöntemi kullanılacaktır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜YATIRIMCI İLİŞKİLERİ<br />

<strong>2010</strong> yılında global ve yerel piyasaların<br />

iyileşme eğilimine girmesinin sektöre<br />

sağladığı destek ve Tüpraş’ın operasyonel<br />

ve finansal performansındaki başarıların<br />

olumlu etkisiyle hisse fiyatı %34,2<br />

oranında artışla yılsonunda 38,6 TL,<br />

piyasa değeri olarak da aynı dönemde %29<br />

oranında artışla 6,3 milyar ABD doları<br />

seviyesine ulaşmıştır.<br />

Hissesindeki Yerli Yabancı<br />

Dağılımı (%)<br />

yabancı payı<br />

%88<br />

yerli payı<br />

%12<br />

Analist Tavsiyeleri (%)<br />

al<br />

%78<br />

sat<br />

%7<br />

tut<br />

%15<br />

Tüpraş Hissesindeki Yerli/Yabancı<br />

Dağılımı<br />

Tüpraş’ın hisselerinin %49’u İMKB’nin<br />

yanı sıra ve Londra Borsası’nda GDR<br />

olarak işlem görmektedir. Yılsonu<br />

itibarıyla halka açık hisselerde yabancı<br />

payı %88,13’tür.<br />

Analist Tavsiyeleri<br />

Tüpraş’ı aktif olarak raporlayan<br />

25 yatırım kuruluşu tarafından,<br />

<strong>2010</strong> yılında yazılan rapor ve<br />

güncellemelerin sayısı 38 olarak<br />

gerçekleşmiştir. Bu kuruluşların tüm<br />

raporları baz alındığında, 43 Al, 8 Tut<br />

ve 4 tane Sat yönünde analist tavsiyesi<br />

verildiği görülmektedir.<br />

Tüpraş’ı raporlayan yatırım<br />

kuruluşlarının tavsiye notlarını<br />

ve detaylı raporlarını, Tüpraş web<br />

sitesinin Yatırımcı İlişkileri altındaki<br />

Analist Raporları bölümünde bulmak<br />

mümkündür.<br />

hisse performansı<br />

150%<br />

140%<br />

130%<br />

120%<br />

%13,8<br />

Hisse Performansı<br />

Kriz sonrası İMKB endeksleri üzerinde<br />

performans gösteren Tüpraş hisse<br />

fiyatı, 2009 yılını 28,8 TL/Hisse ve<br />

4,8 milyar ABD doları seviyesinde<br />

kapatmıştır. <strong>2010</strong> yılında global ve<br />

yerel piyasaların iyileşme eğilimine<br />

girmesinin sektöre sağladığı destek<br />

ve Şirket’in operasyonel ve finansal<br />

performansındaki başarıların olumlu<br />

etkisiyle hisse fiyatı %34,2 oranında<br />

artışla yılsonunda 38,6 TL, piyasa<br />

değeri olarak da aynı dönemde %29<br />

oranında artışla 6,3 milyar ABD doları<br />

seviyesine ulaşmıştır.<br />

110%<br />

100%<br />

90%<br />

80%<br />

ocak 10 şubat 10 mart 10 nisan 10 mayıs 10 haziran 10 temmuz 10 ağustos 10 eylül 10 ekim 10 kasım 10 aralık 10<br />

Tüpraş<br />

İmkb-30

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 87<br />

09 10<br />

08<br />

07<br />

06<br />

Kâr Payı Dağıtım Oranı (%) *<br />

99<br />

91<br />

99<br />

104<br />

Elde ettiği kârı hissedarlarıyla<br />

paylaşmayı ilke edinen Tüpraş,<br />

Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Ana<br />

Sözleşmesi çerçevesinde dağıtılabilir<br />

kârın tamamını hissedarlarına<br />

paylaştırmaktadır.<br />

* Dağıtılan Toplam Temettü/Yasal<br />

Tüpraş Solo Net Kâr.<br />

137<br />

Tüpraş’ın Kurumsal<br />

Yönetim Notu (%)<br />

85,58<br />

Ortalama<br />

Pay sahİplerİ<br />

Şeffaflık<br />

menfaat sahipleri<br />

Yönetim Kurulu<br />

70,98<br />

84,76<br />

91,17<br />

İlk olarak 8 Ekim 2007 tarihinde<br />

7,91 olarak belirlenen Kurumsal<br />

Yönetim Derecelendirme notu,<br />

sağlanan gelişmeler paralelinde 4.<br />

kez artırılarak <strong>2010</strong> yılında 8,56’ya<br />

yükseltilmiştir.<br />

98,21<br />

2009 <strong>2010</strong><br />

2008<br />

2007<br />

2006<br />

hisse başına kâr payı ve<br />

dağıtılan brüt kâr payı<br />

2,94<br />

2,98<br />

3,24<br />

2,50<br />

1,73<br />

2,31<br />

5,18<br />

4,19<br />

3,28<br />

2,63<br />

626<br />

579<br />

660<br />

746<br />

hisse başına KÂR (TL)<br />

hisse başına brüt temettü (TL)<br />

dağıtılan brüt kâr (milyon TL)<br />

1.048<br />

Kâr Payı<br />

Elde ettiği kârı hissedarlarıyla<br />

paylaşmayı ilke edinen Tüpraş,<br />

Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Ana<br />

Sözleşmesi çerçevesinde dağıtılabilir<br />

kârın tamamını hissedarlarına<br />

paylaştırmaktadır. Kâr dağıtımı,<br />

mevzuatta öngörülen süreler içinde,<br />

Genel Kurul toplantısını takiben en<br />

kısa sürede yapılmaktadır.<br />

Tüpraş’ın Kurumsal Yönetim Notu<br />

Tüpraş, Kurumsal Yönetim İlkelerine<br />

uyum performansını her geçen<br />

gün daha da geliştirmektedir. İlk<br />

olarak 8 Ekim 2007 tarihinde 7,91<br />

olarak belirlenen Kurumsal Yönetim<br />

Derecelendirme notu, sağlanan<br />

gelişmeler paralelinde <strong>2010</strong> yılında<br />

85,58’e yükseltilmiştir.<br />

Tüpraş’ın notunun yükselmesinde,<br />

kurumsal yönetim risklerini belirleme<br />

ve bu riskleri yönetme yolunda önemli<br />

adımlar atmış olması ile gerekli süreç<br />

ve önlemlerin alınmasında büyük<br />

mesafe kaydetmesi etken olmuştur.<br />

Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık,<br />

Menfaat Sahipleri ve Yönetim Kurulu<br />

başlıkları altında birçok ilerleme<br />

kaydedilmesinin yanı sıra, sosyal<br />

sorumluluk bilinci doğrultusunda<br />

gerçekleştirilen çalışmalar da not<br />

artışında etkili olmuştur.<br />

Tüpraş’ın 5 yıllık performansına<br />

bakıldığında kârının ortalama<br />

%104’ünü hissedarlarına dağıttığı<br />

görülmektedir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

I. Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum<br />

Günümüzde artan küreselleşme sürecine paralel olarak yoğunlaşan rekabet sebebiyle yatırımcılar için<br />

şirketlerin kurumsal yönetim uygulamaları, en az finansal performansları kadar önem arz etmektedir.<br />

Kurumsal yönetim, şirketler için kurumsal varlıklarının sürdürülebilirliğine, ülke ekonomisi için ise<br />

sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın sağlanmasına güvence oluşturmaktadır.<br />

Tüpraş, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından ilk kez Temmuz 2003’te yayımlanan ve Şubat 2005’te<br />

düzeltme ve eklemelerle yeniden yayımlanan “Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri”ne<br />

uyum sağlama yönünde azami ölçüde özen göstermektedir.<br />

Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kurumsal Yönetim İlkeleri doğrultusunda Pay Sahipleri, Kamuyu<br />

Aydınlatma ve Şeffaflık, Menfaat Sahipleri ve Yönetim Kurulu olmak üzere dört ana başlık altında<br />

yapılan Kurumsal Yönetim Derecelendirme <strong>Raporu</strong>’nun sonucunda, Tüpraş’ın 8 Ekim 2007 tarihinde<br />

7,91 olarak belirlenmiş olan Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu 6 Ekim 2008 tarihinde 8,20,<br />

6 Ekim 2009 tarihinde 8,34, 5 Ekim <strong>2010</strong> tarihinde ise 8,56 olarak güncellenmiştir. Ölçümleme<br />

Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu lisansı ile kurumsal yönetim derecelendirme faaliyetinde bulunan<br />

SAHA Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. tarafından yapılmıştır. Söz<br />

konusu ilkelerin yürütülmesi Şirket’in temel amaçlarından olup sürdürülen çalışmalar bu ilkelerin<br />

sorumluluğu çerçevesinde takip edilmektedir.<br />

SPK’nın konuya ilişkin ilke kararı çerçevesinde, farklı şekilde ağırlıklandırılmış olan Pay Sahipleri,<br />

Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık, Menfaat Sahipleri ve Yönetim Kurulu ana başlıkları altında yapılan<br />

değerlendirme sonuçları aşağıda yer almaktadır:<br />

Ana Başlıklar nOt (%)<br />

Pay Sahipleri 84,76<br />

Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık 91,17<br />

Menfaat Sahipleri 98,21<br />

Yönetim Kurulu 70,98<br />

Toplam 85,58<br />

Firma Notu 8,56<br />

Tüpraş, elde ettiği bu not ile SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne önemli ölçüde uyum sağladığını, çoğu<br />

gerekli politika ve önlemleri uygulamaya soktuğunu ve kamu ile hissedarlarına verdiği değeri tescil<br />

ettirmiştir. Kurumsal Yönetim Derecelendirme Raporlarına www.tupras.com.tr adresinden ulaşılması<br />

mümkündür.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 89<br />

Henüz Uygulanamayan Kurumsal Yönetim İlkeleri<br />

Tüpraş’ın, İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi’nde ilk günden bu yana ilk sıralarda yer alması,<br />

Kurumsal Yönetim İlkelerine verdiği önemin bir göstergesidir. Büyük oranda uygulanan ilkelerin<br />

yanı sıra, ilkelerin bir kısmında uygulamada yaşanan zorluklar, bazı ilkelerde uyum konusunda gerek<br />

ülkemizde gerekse uluslararası platformda devam eden tartışmalar, bazı ilkelerde ise ülke şartları,<br />

sermaye piyasası ve şirketin mevcut yapısı ile tam adaptasyon zorlukları gibi nedenlerle tam uyum<br />

henüz sağlanamamıştır. Çok sınırlı olan uygulamaya konulamamış ilkeler üzerinde gelişmeler takip<br />

edilerek idari, hukuki ve teknik altyapı çalışmalarının tamamlanmasıyla tam uyumun en kısa sürede<br />

uygulanmasına yönelik iyileştirme çalışmaları devam etmektedir. Şirket bünyesinde Kurumsal<br />

Yönetim İlkeleri çerçevesinde yürütülen kapsamlı çalışmalar ve ilgili bölümlerde henüz uyum<br />

sağlanamayan ilkeler aşağıda açıklanmıştır.<br />

Dönem İçinde İlkelere Uyum İçin Yapılan Çalışmalar<br />

<strong>2010</strong> yılı içinde Kurumsal Yönetim Komitesi çalışmalarını sürdürmüştür. Şirket’in internet sitesi ve<br />

faaliyet raporu gözden geçirilerek ilkelere tam uyum açısından gerekli revizyonlar gerçekleştirilmiş,<br />

Genel Kurul tarihinden üç hafta önce gündem, ilgili bilgilendirme dokümanları, vekâletname örneği<br />

web sitesine konulmuş ve eş zamanlı olarak Şirket merkezinde de hazır bulundurulmuştur. Ayrıca<br />

medya ve menfaat sahipleri toplantıya davet edilmiş, ilkelerin uygulanması sağlanmıştır.<br />

Önümüzdeki dönemde Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyum için mevzuattaki gelişmeler ve<br />

uygulamalar dikkate alınarak gerekli çalışmalar yapılacaktır.<br />

<strong>2010</strong> yılı faaliyet dönemini kapsayan ve Pay Sahipleri, Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık, Menfaat<br />

Sahipleri ve Yönetim Kurulu olmak üzere dört ana başlık altında toplanan Kurumsal Yönetim İlkeleri<br />

Uyum <strong>Raporu</strong>, söz konusu ilkelerin uygulanabilen ve uygulanamayan yönlerini içerecek biçimde,<br />

aşağıda sunulmaktadır.<br />

Kurumsal Yönetim Komitesi<br />

Ali Y. Koç O. Turgay Durak Seval Kızılcan

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

BÖLÜM I: PAY SAHİPLERİ<br />

2. Pay Sahipleri ile İlişkiler Birimi<br />

Pay sahipliği haklarının kullanılmasında<br />

mevzuata, esas sözleşmeye ve diğer<br />

Şirket içi düzenlemelere uyulmakta ve<br />

bu hakların kullanılmasını sağlayacak<br />

her türlü önlem alınmaktadır.<br />

Tüpraş’ta Yatırımcı İlişkileri ve<br />

Stratejik Planlama Müdürlüğü (YSP)<br />

ile Mali İşler Müdürlüğü bünyesinde<br />

kurulu Sermaye Hareketleri Bölümü<br />

koordineli çalışarak pay sahipleri,<br />

yerli ve yabancı kurumsal yatırımcılar<br />

ile ilişkileri yürütmektedir. Bu<br />

birimler Mali İşlerden Sorumlu Genel<br />

Müdür Yardımcısı (CFO) İbrahim<br />

Yelmenoğlu’nun koordinasyonunda<br />

faaliyet göstermektedir.<br />

Ticari sır niteliğinde olmayan tüm soru<br />

ve anketlere, eşitlik ilkesi gözetilerek<br />

YSP Müdürlüğü tarafından cevap<br />

verilmektedir. Kurumsal bazda Tüpraş<br />

hissesine sahip olanlar veya potansiyel<br />

yatırımcılar, hazırlanan sunum ve<br />

telekonferansların yanı sıra yurt içi ve<br />

yurt dışı toplantılar yoluyla da düzenli<br />

ve güncel olarak bilgilendirilmekte,<br />

bu sayede pay sahiplerinin yönetim ile<br />

aktif iletişimi sağlanırken istenilen<br />

her türlü bilgiyi kaynağından elde<br />

etmeleri mümkün olmaktadır. Ayrıca<br />

Şirket’le ilgili tüm güncel bilgilere yer<br />

verilmesine özen gösterilen Tüpraş<br />

web sitesi yoluyla da kamuoyunun<br />

ve hissedarların bilgilendirilmesi<br />

amaçlanmaktadır.<br />

YSP ve Mali İşler Müdürlüğü<br />

bünyesinde bulunan Sermaye<br />

Hareketleri Koordinatörlüğü’nün<br />

başlıca faaliyetleri:<br />

• Sermaye piyasası faaliyetlerini yürütmek<br />

(SPK ve İMKB ilişkileri, sermaye artırımı,<br />

temettü ödemeleri vb.),<br />

• Genel Kurul toplantılarının yürürlükteki<br />

mevzuata, Ana Sözleşme’ye ve diğer Şirket<br />

içi düzenlemelere uygun yapılmasını<br />

sağlamak,<br />

• Genel Kurul toplantılarında pay sahiplerinin<br />

yararlanabileceği dokümanları hazırlamak ve<br />

söz konusu dokümanları Genel Kurul’dan üç<br />

hafta önce Şirket internet sitesi ve elektronik<br />

haberleşme aracılığıyla yatırımcıların<br />

bilgisine sunmak,<br />

• Genel Kurul toplantı tutanağı aracılığıyla,<br />

oylama sonuçlarından kayıt tutulmasını<br />

sağlamak ve oylama sonuçlarının yer aldığı<br />

raporları pay sahiplerinin bilgisine sunmak,<br />

• MKK kayıtları esas alınarak pay sahiplerine<br />

ilişkin kayıtların sağlıklı, güvenli ve güncel<br />

olarak tutulmasını sağlamak,<br />

• Finansal raporlama ve özel durumların<br />

kamuya açıklanması gibi mevzuatın<br />

gerektirdiği her türlü kamuyu aydınlatma<br />

yükümlülüğünü yerine getirmek, ayrıca<br />

bilgilendirme politikası kapsamında<br />

kamuoyunu aydınlatma ile ilgili diğer<br />

fonksiyonları yerine getirmek, gerçekleşmesini<br />

gözetmek ve izlemek,<br />

• Finansal raporların açıklanmasını<br />

takiben basın bültenleri hazırlamak ve<br />

telekonferanslar düzenlemek,<br />

• Pay sahipleri ile yerli ve yabancı kurumsal<br />

yatırımcılardan gelen soruları ve talepleri<br />

yanıtlamak,<br />

• Şirket’in uluslararası yatırım alanında<br />

tanınırlığını ve tercih edilebilirliğini artırmak,<br />

eşdeğer konumdaki rafinaj kuruluşları<br />

ile karşılaştırıldığında avantajlı yönlerini<br />

ön plana çıkarmak ve gelişmekte olan<br />

piyasalarda yatırım yapan kuruluşlar için<br />

Tüpraş’ı diğer şirketlere göre daha tercih<br />

edilebilir konuma getirme hususunda gerekli<br />

roadshow, e-posta, faks, analist sunumları,<br />

direkt bilgilendirme için açıklama/duyuru<br />

gibi çeşitli enstrümanları kullanmak veya<br />

kullanılmasını sağlamak,<br />

• Şirket’in sermaye artırımı, kâr payı dağıtımı<br />

ve Genel Kurul toplantıları gibi direkt olarak<br />

hisse senedini ilgilendiren konularda, Londra<br />

Borsası’nda işlem gören hisse senetleri için<br />

takas işlemlerini gerçekleştiren yabancı<br />

bankaya söz konusu operasyonlarla ilgili<br />

prosedürleri bildirmek, bu işlemlerin eksiksiz<br />

ve tam olarak yapılması ve takibi hususunda<br />

gerekli çalışmaları yapmak,<br />

• Mevcut ve potansiyel yatırımcı olabilecek<br />

kurumlar ve aracı kurumlar nezdinde Şirket’in<br />

tanıtımının yapılmasını, bu kurumlarda<br />

çalışan analist ve araştırma uzmanlarının<br />

raporları için gereken bilgi taleplerinin<br />

karşılanmasını ve raporların yayımlanmadan<br />

önce kontrol edilmesini sağlamak,<br />

• Tüpraş’ın mevcut hissedarlarının dağılımını<br />

çıkarmak, yatırımcıların detay bilgilerinden<br />

oluşan bir veri tabanı hazırlamak, potansiyel<br />

yatırımcıların ortaya çıkarılması için Şirket<br />

dışı olanaklar da dahil her türlü enstrümanın<br />

kullanılmasını sağlamak ve İMKB’de işlem<br />

gören Tüpraş hisselerindeki yerli/yabancı<br />

kompozisyonunu, işlem hacmindeki önemli<br />

değişiklikleri takip ederek gerektiğinde üst<br />

makama bilgi ve öneri sunmak,<br />

• Şirket’in yurt içi/yurt dışı tanıtım ve<br />

bilgilendirme toplantıları için gerekli<br />

sunumların hazırlanması ve güncellenmesini<br />

sağlamak, ilgili toplantılarda yatırımcılardan<br />

gelebilecek muhtemel sorulara yanıt<br />

oluşturabilecek belgeleri ilgili birimlerle<br />

birlikte koordinasyon içinde hazırlamak.<br />

Yatırımcı İlişkileri ve Stratejik<br />

Planlama Müdürlüğü, tüm<br />

çalışmalarında elektronik haberleşme<br />

olanaklarını ve Şirket’in kurumsal<br />

web sitesini kullanmaya özen<br />

göstermektedir. Pay sahiplerinin<br />

taleplerinin yerine getirilmesinde ilgili<br />

mevzuata ve Ana Sözleşme’ye uyum<br />

konusuna azami özen gösterilmekte<br />

olup <strong>2010</strong> yılı içinde pay sahibi<br />

haklarının kullanımı ile ilgili olarak<br />

Şirket’e intikal eden herhangi bir<br />

yazılı/sözlü şikayet veya bu konuda<br />

Şirket hakkında açılan herhangi bir<br />

idari/kanuni takip bulunmamaktadır.<br />

<strong>2010</strong> yılında Yatırımcı İlişkileri ve<br />

Stratejik Planlama Müdürlüğü,<br />

14 ulusal yatırım kuruluşu ile 21<br />

toplantı, 338 uluslararası yatırım<br />

kuruluşu ile 375 toplantı olmak üzere<br />

yıl içinde gerçekleştirilen toplam 352<br />

toplantıda 396 fon yöneticisi ve analist<br />

ile bire bir toplantılar yapmıştır. Bu<br />

toplantılarda ilgili kişi ve kurumların<br />

Tüpraş hakkında bilgilenmeleri ve<br />

değişikliklerden haberdar olmaları<br />

sağlanmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 91<br />

3. Pay Sahiplerinin Bilgi Edinme<br />

Haklarının Kullanımı<br />

Pay sahipleri arasında bilgi alma ve<br />

inceleme hakkının kullanımında<br />

ayrım yapılmamakta olup ticari sır<br />

niteliğindekiler dışında tüm bilgiler<br />

pay sahipleri ile paylaşılmaktadır.<br />

Pay Sahiplerinin Bilgi Edinme<br />

Haklarını Kullanmaları İlkesi<br />

doğrultusunda yapılan toplantıların<br />

yanı sıra <strong>2010</strong> yılı içinde Şirket’e<br />

genellikle kâr payı tutarı, ödeme yeri<br />

ve zamanı, sermaye artırımına yönelik<br />

soruları kapsayan çok sayıda e-posta,<br />

telefonla yapılan başvuru ve bilgi<br />

isteği karşılanmıştır. Sıkça sorulan<br />

sorulara cevap niteliğinde olacak<br />

şekilde çeşitli belge ve dokümanlar<br />

hazırlanarak Tüpraş web sitesi<br />

Yatırımcı İlişkileri Günlüğü bölümüne<br />

konulmuştur. Ayrıca, <strong>2010</strong> faaliyet<br />

yılı içinde yeni pay alma kuponu<br />

işlemi, kâr payı kuponu işlemi, hisse<br />

senedi değişim işlemi ve kaydileştirme<br />

işlemleri için Tüpraş’a başvurmuş olan<br />

pay/hak sahiplerine 376 adet kâr payı<br />

kuponu işlemi, 78 adet yeni pay alma<br />

kuponu işlemi, 41 adet hisse senedi<br />

değişim işlemi ve 57 adet hisse senedi<br />

kaydileştirme işlemi olmak üzere<br />

toplam 552 adet işlem yapılarak pay<br />

sahiplerinin hakları tam olarak teslim<br />

edilmiştir.<br />

Pay sahipleri, Genel Kurul toplantısı<br />

hakkında gerek yüksek tirajlı ulusal<br />

basında verilen ilanlarla gerekse<br />

Şirket tarafından düzenlenen<br />

davet mektupları ve web sayfası ile<br />

bilgilendirilmişlerdir. Ayrıca Sermaye<br />

Piyasası Kurulu (SPK) tebliği uyarınca<br />

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na<br />

(İMKB) ve Londra Borsası’na yapılan<br />

Özel Durum Açıklamaları (ODA) ile<br />

hak sahiplerinin Şirket hakkında<br />

bilgilenmesi sağlanmıştır. Tüm<br />

bu işlemler Şirket’in web sitesinde<br />

kamuoyunun değerlendirmelerine<br />

sunulmuştur.<br />

Ana Sözleşme’de özel denetçi atanması<br />

talebi henüz bireysel bir hak olarak<br />

düzenlenmemiş olmakla beraber,<br />

<strong>2010</strong> yılında pay sahiplerinden bu<br />

konuda bir talep alınmamıştır. Şirket<br />

içi yapılan iç denetimlerin yanı sıra<br />

Şirket faaliyetleri, Genel Kurul’da<br />

tespit edilen bağımsız dış denetçi ve<br />

Denetçiler tarafından periyodik olarak<br />

denetlenmektedir. Son yapılan Genel<br />

Kurul’da seçilen bağımsız dış denetim<br />

şirketi Güney Bağımsız Denetim ve<br />

Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik<br />

Anonim Şirketi, Ernst & Young Global<br />

Limited’in bir üyesidir.<br />

4. Genel Kurul Bilgileri<br />

Şirket’in 2009 yılına ait 50. Olağan<br />

Genel Kurul toplantısı 5 Nisan <strong>2010</strong>’da<br />

gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıya<br />

%63,36 oranında hisseyi temsil eden<br />

pay sahipleri katılmıştır. Genel<br />

Kurul esnasında pay sahipleri soru<br />

sorma haklarını kullanmışlardır.<br />

Gündem maddeleri haricinde bir öneri<br />

verilmemiştir.<br />

Olağan Genel Kurul toplantısı, her<br />

hesap dönemi sonundan itibaren üç ayı<br />

geçmemek üzere mümkün olan en kısa<br />

sürede gerçekleştirilir. Ana Sözleşme<br />

hükümlerine göre Genel Kurul<br />

toplantıları, söz hakkı olmaksızın<br />

menfaat sahipleri ve kamuya açık<br />

olarak yapılmaktadır.<br />

Genel Kurul toplantılarına davet,<br />

Türk Ticaret Kanunu Hükümleri,<br />

Sermaye Piyasası Kanunu ve Şirket<br />

Esas Sözleşmesi hükümlerine göre<br />

Yönetim Kurulu’nca yapılmaktadır.<br />

Genel Kurul’un yapılması için<br />

Yönetim Kurulu kararı alındığı<br />

anda, İMKB ve SPK’ya yapılan özel<br />

durum açıklamaları ile kamuoyu<br />

bilgilendirilmektedir.<br />

Genel Kurul toplantı ilanı, mevzuat<br />

ile öngörülen usullerin yanı sıra,<br />

mümkün olan en fazla sayıda pay<br />

sahibine ulaşmayı sağlayacak şekilde<br />

web sitesi, www.tupras.com.tr<br />

vasıtasıyla Ana Sözleşme’de yapılan<br />

değişiklik doğrultusunda asgari üç<br />

hafta önceden yapılmakta, ayrıca<br />

Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ve<br />

günlük yayımlanan yüksek tirajlı<br />

gazetelerden birinin tüm Türkiye<br />

baskısında yayımlanmaktadır.<br />

Genel Kurul toplantısı öncesinde<br />

gündem maddeleri ile ilgili olarak<br />

bilgilendirme dokümanı hazırlanarak<br />

kamuya duyurulmakta, tüm<br />

bildirimlerde yasal süreçlere ve<br />

mevzuata uyulmaktadır. Genel Kurul<br />

gündem maddeleri çerçevesinde,<br />

denetlenmiş <strong>2010</strong> yılı rakamlarını<br />

da içeren yıllık faaliyet raporu dahil,<br />

finansal tablo ve raporlar, kurumsal<br />

yönetim uyum raporu, kâr dağıtım<br />

önerisi, bağımsız dış denetim raporları<br />

ve denetçi raporu, Genel Kurul gündem<br />

maddeleri ile ilgili olarak hazırlanan<br />

bilgilendirme dokümanı ve gündem<br />

maddelerine dayanak teşkil eden<br />

diğer belgeler ile Ana Sözleşme’nin<br />

son hali ve Ana Sözleşme’de değişiklik<br />

yapılacak ise tadil metni ve gerekçesi,<br />

Genel Kurul toplantısına davet için<br />

yapılan ilanın tarihinden itibaren<br />

Şirket merkezi ile şubelerinde ve<br />

web sitesinde, pay sahiplerinin en<br />

rahat şekilde ulaşabileceği şekilde<br />

incelemeye açık tutulmaktadır.<br />

Toplantıda uygulanacak oy kullanma<br />

prosedürü, web sitesi ve gazete<br />

ilanlarıyla pay sahiplerinin bilgisine<br />

sunulmaktadır. Genel Kurul<br />

toplantılarında, gündem maddelerinin<br />

oylanmasında el kaldırma usulü ile<br />

açık oylama yöntemi kullanılmaktadır.<br />

Genel Kurul toplantısı öncesinde<br />

kendisini vekil vasıtasıyla temsil<br />

ettirecekler için vekâletname örnekleri<br />

ilan edilmekte ve web sitesi vasıtasıyla<br />

pay sahiplerinin kullanımına<br />

sunulmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

Tüpraş’ta tüm hisseler nama yazılıdır.<br />

Hisseleri Merkezi Kayıt Kuruluşu<br />

nezdinde, aracı kuruluşlar altındaki<br />

yatırımcı hesaplarında saklamada<br />

bulunan hissedarlardan Genel Kurul<br />

toplantısına katılmak isteyenlerin<br />

Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.’nin “Genel<br />

Kurul Blokaj” işlemlerini düzenleyen<br />

hükümleri çerçevesinde Genel Kurul<br />

Blokaj Listesi’ndeki kayıtları dikkate<br />

alınır. MKK nezdinde kendilerini<br />

Blokaj Listesine kayıt ettirmeyen<br />

hissedarların toplantıya katılmalarına<br />

kanunen imkân bulunmamaktadır.<br />

Merkezi Kayıt Kuruluşu Genel Kurul<br />

Blokaj Listesi, toplantıdan önceki<br />

günün akşamı düzenlenir.<br />

Genel Kurul toplantısında, gündemde<br />

yer alan konular tarafsız ve ayrıntılı<br />

bir şekilde, açık ve anlaşılabilir<br />

bir yöntemle aktarılmakta, pay<br />

sahiplerine eşit şartlar altında<br />

düşüncelerini açıklama ve soru sorma<br />

olanağı verilmekte ve sağlıklı bir<br />

tartışma ortamı yaratılmaktadır.<br />

En az bir Yönetim Kurulu Üyesi,<br />

bir Denetçi, mali tabloların<br />

hazırlanmasında sorumluluğu<br />

bulunan yetkililerden en az biri<br />

ve gündemde özellik arz eden<br />

konularda açıklamalarda bulunmak<br />

üzere konuya vakıf en az bir yetkili<br />

Genel Kurul toplantısında hazır<br />

bulunur. Bu kişilerden toplantıda<br />

hazır bulunmayanların, toplantıya<br />

katılmama gerekçeleri toplantı başkanı<br />

tarafından Genel Kurul’un bilgisine<br />

sunulur.<br />

Genel Kurul toplantısından sonra<br />

toplantı tutanakları İngilizce’ye<br />

tercüme edilir ve Şirket’in tutanak<br />

defterinde saklanır. Tüpraş web<br />

sitesinde Genel Kurul tutanakları,<br />

hazirun cetveli, gündemler ve ilanlar<br />

eşzamanlı olarak tüm yerli ve yabancı<br />

yatırımcıların değerlendirmelerine<br />

sunulmaktadır.<br />

Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan<br />

önemli nitelikteki kararlar Genel<br />

Kurul’da pay sahiplerinin onayına<br />

sunulmaktadır. Kurumsal Yönetim<br />

İlkeleri’nin yasal uyumu sağlandığında<br />

değişen kanunlarda yer alacak olan<br />

tüm önemli nitelikteki kararlar da<br />

Genel Kurul’da pay sahiplerinin<br />

onayına sunulacaktır.<br />

Şirket’in <strong>2010</strong> yılına ilişkin yıllık 51.<br />

Olağan Genel Kurulu 1 Nisan 2011<br />

tarihinde saat 14.00’de Şirket Genel<br />

Merkezi’nde yapılacaktır.<br />

5. Oy Hakları ve Azınlık Hakları<br />

Şirket Ana Sözleşmesi’nde Şirket’in<br />

bölünme, önemli tutarda malvarlığı<br />

satımı, alımı veya kiralanması<br />

gibi önemli nitelikteki kararların<br />

Özelleştirme İdaresi’nin temsil ettiği<br />

C Grubu (imtiyazlı) hissenin olumlu<br />

oy kullanmasıyla alınabileceği<br />

belirtilmiştir. Bu bağlamda, Türk<br />

Silahlı Kuvvetleri’nin akaryakıt<br />

ihtiyacının karşılanmasını kısıtlayacak<br />

ve/veya karşılanmasına engel olacak<br />

nitelikte, rafinerilerden herhangi<br />

birinin kapatılması, satılması,<br />

herhangi bir takyit ile sınırlandırılması<br />

veya kapasitesinin %10’dan fazla<br />

azaltılmasına ya da Şirket’in<br />

bölünmesi veya başlıca bir şirket ile<br />

birleşmesi ve/veya Şirket’in tasfiyesi<br />

gibi konularda karar alınabilmesi için<br />

Özelleştirme İdaresi’nin temsil ettiği<br />

C Grubu hissenin Yönetim Kurulu’nda<br />

olumlu oy kullanması gerekmektedir.<br />

Yukarıda sayılan hususların dışında<br />

kalan konularda karar alınması,<br />

ilgili konunun Yönetim Kurulu’nda<br />

görüşülmesini takiben Genel Kurul’da<br />

görüşülüp karara bağlanması ile<br />

mümkün olmaktadır.<br />

C Grubu imtiyazlı hissenin yukarıda<br />

belirtilen hususlar dışında oy hakkı<br />

üzerinde imtiyazı bulunmamaktadır.<br />

Herhangi bir pay sahibinin oy<br />

kullanma hakkına üst sınır<br />

getirilmemiş, yurtdışı pay sahiplerinin<br />

Genel Kurul’a katılımını sağlamak<br />

amacıyla vekâletname örnekleri web<br />

sitesinde yer almaktadır.<br />

Mevcut Yönetim Kurulu’nda sektörden<br />

ve Koç Topluluğu şirketlerinde görev<br />

almış profesyonel yöneticilerin<br />

bulunması ve Şirket’e ilave katkıda<br />

bulunabilecek profesyonellerin<br />

sınırlı olması durumunun bağımsız<br />

üye seçimini zorlaştırdığına<br />

inanılmaktadır. Ülkemizde henüz<br />

yerleşmeyen ve uygulamada birçok<br />

yönetim aksamalarına neden olan<br />

bağımsız üyeler, Şirket tecrübelerinde<br />

de görüldüğü gibi azınlığın çok sınırlı<br />

kısmını temsil edebilmektedir.<br />

Azınlık pay sahiplerinin Yönetim<br />

Kurulu’na temsilci göndermelerini<br />

teminen Ana Sözleşme’de birikimli oy<br />

kullanma yöntemine yer verilmesinin<br />

Şirket’in ahenkli yönetim yapısını<br />

bozacağı düşüncesiyle bir düzenleme<br />

yapılmamıştır.<br />

6. Kâr Dağıtım Politikası ve Kâr<br />

Dağıtım Zamanı<br />

Tüpraş’ın kâr dağıtım politikası<br />

Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Ana<br />

Sözleşme çerçevesinde belirlenmekte<br />

olup kâr dağıtımında, Kurumsal<br />

Yönetim İlkeleri’ne uygun olarak<br />

pay sahipleri ve Şirket menfaatleri<br />

arasında dengeli ve tutarlı bir politika<br />

izlenmektedir.<br />

İlgili mevzuat ve yatırım ihtiyaçları<br />

ve finansal imkânlar elverdiği sürece,<br />

Yönetim Kurulu tarafından Şirket’in<br />

dağıtılabilir kârının tamamının<br />

dağıtılması, Yönetim Kurulu<br />

tarafından Genel Kurul’un onayına<br />

sunulması Şirket politikasıdır.<br />

Şirket’in kâr dağıtımı, TTK’na<br />

ve SPK’ya uygun şekilde ve yasal<br />

süreler içinde gerçekleştirilmektedir.<br />

Şirket kârına katılım konusunda<br />

Ana Sözleşme’de imtiyaz<br />

bulunmamaktadır.<br />

Kâr dağıtımı mevzuatta öngörülen<br />

süreler içinde, Genel Kurul toplantısını<br />

takiben en kısa sürede yapılmaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 93<br />

7. Payların Devri<br />

Enerji Yatırımları A.Ş.’ye ait %51’lik<br />

A Grubu nama yazılı hisselerin<br />

devrindeki kısıtlama 26 Ocak 2009<br />

tarihinde sona ermiş olup bu tarih<br />

itibarıyla A Grubu hisselerin devrinde<br />

Özelleştirme İdaresi’nin onayı söz<br />

konusu değildir.<br />

Nama yazılı C Grubu hisse senedi,<br />

4046 Sayılı Kanun’un T.C. Başbakanlık<br />

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na<br />

verdiği yetkilerle esas itibarıyla aynı<br />

yetkileri haiz bir başka Türk kamu<br />

kuruluşuna devredilebilir ve bu devir<br />

Yönetim Kurulu’nun onayına tabi<br />

değildir.<br />

BÖLÜM II: KAMUYU AYDINLATMA VE<br />

ŞEFFAFLIK<br />

8. Şirket’in Bilgilendirme Politikası<br />

Şirket’in “Bilgilendirme Politikası”<br />

yasal düzenlemeler, sermaye piyasası<br />

mevzuatı ve yayımlanan tebliğlerle<br />

belirlenen kurallar çerçevesinde<br />

yürütülür. Şirket kamuyu aydınlatma<br />

ve bilgilendirme konusunda yazılı<br />

bir doküman hazırlamış ve Yönetim<br />

Kurulu’nun ve Genel Kurul’un<br />

onayından geçirerek hissedarlara ve<br />

kamuoyuna web sitesi aracılığı ile<br />

duyurmuştur.<br />

Bilgilendirme politikasının<br />

takibinden, gözden geçirilmesinden<br />

ve geliştirilmesinden Yönetim<br />

Kurulu sorumludur. Bilgilendirme<br />

politikasında amaç, Şirket’in geçmiş<br />

performansını, gelecek beklentilerini,<br />

stratejilerini, ticari sır niteliğindeki<br />

bilgiler haricindeki hedeflerini ve<br />

vizyonunu kamuyla, ilgili yetkili<br />

kurumlarla mevcut ve potansiyel<br />

yatırımcılarla ve pay sahipleriyle<br />

eşit bir biçimde paylaşmak, Sermaye<br />

Piyasası Hükümleri çerçevesinde,<br />

Yatırımcı İlişkileri ve Stratejik<br />

Planlama Birimi ile Kurumsal İletişim<br />

Birimleri tarafından sürekli etkin ve<br />

şeffaf iletişim platformu sunmaktır.<br />

Şirket dışından gelen sorular,<br />

Genel Müdür, Kurumsal İletişim<br />

Müdürlüğü, Yatırımcı İlişkileri<br />

ve Stratejik Planlama Müdürlüğü<br />

tarafından cevaplandırılmaktadır.<br />

Kurumsal İletişim Müdürlüğü<br />

tarafından, yıl içinde yaşanan önemli<br />

gelişmeler doğrultusunda, yazılı ve<br />

görsel medyaya kontrollü haber akışı<br />

sağlanarak kamuoyu detaylı biçimde<br />

bilgilendirilir.<br />

Bilgilendirme politikası çerçevesinde<br />

yatırımcılar, finansal analistler,<br />

basın mensupları ve benzeri kesimler<br />

için her çeyrek dönem faaliyetlerine<br />

ve mali sonuçlarına ilişkin sunum<br />

yapılmakta ve bu sunumlar şirketin<br />

web sitesinde yer almaktadır. Şirket’in<br />

internet sitesinde yatırımcı üye kayıt<br />

sayfası yoluyla üye olanlar da dahil<br />

olmak üzere, Şirket’in yatırımcı veri<br />

tabanında kayıtlı bütün üyelere söz<br />

konusu raporlar gönderilmektedir.<br />

Ayrıca, Şirket’in aktif ve güncel bir<br />

internet sitesi mevcuttur. Şirket’in<br />

web sitesi www.tupras.com.tr aracılığı<br />

ile internet sayfasında olması gereken<br />

hususlara azami önem gösterilerek<br />

kamuoyuna ve yatırımcılara<br />

bilgilendirme akışı sağlanmaktadır.<br />

Söz konusu web adresinde Şirket’ten<br />

talep edilecek muhtelif bilgilere<br />

kapsamlı olarak yer verilmiştir.<br />

Bilgilendirme politikasının gelişen<br />

piyasa koşulları ve yeni düzenlemeler<br />

çerçevesinde güncellenmesine yönelik<br />

çalışmalar devam etmektedir.<br />

9. Özel Durum Açıklamaları<br />

<strong>2010</strong> yılında SPK Seri: VIII, No.<br />

54 Tebliği uyarınca 15 adet Özel<br />

Durum Açıklaması yapılmıştır. Bu<br />

açıklamalarla ilgili olarak SPK ve İMKB<br />

tarafından ek açıklama istenmemiştir.<br />

Nisan 2000 tarihinden beri Londra<br />

Menkul Kıymetler Borsası’nda İşlem<br />

gören GDR hisselerine ilişkin özel<br />

durum açıklamaları yükümlülüğü<br />

İMKB ile paralel yürütülmektedir.<br />

Londra Borsası’na gönderilip<br />

de yurt içine yapılmayan hiçbir<br />

açıklama bulunmamaktadır.<br />

Şirket yükümlülüklerinin<br />

sınırları çerçevesinde özel durum<br />

açıklamalarının, eşzamanlı<br />

olarak her iki borsada yer<br />

almasına ve duyurulmasına özen<br />

gösterilmektedir. Söz konusu özel<br />

durum açıklamalarının zamanında<br />

yapılmaması nedeniyle SPK tarafından<br />

Şirket’e herhangi bir yaptırım<br />

uygulanmamıştır.<br />

10. Şirket’in Web Sitesi ve İçeriği<br />

Şirket’in web sitesi www.tupras.com.tr<br />

adresinde bulunmaktadır. Şirket’in web<br />

sitesinde Türkçe ve İngilizce olarak hem<br />

güncel hem de geçmişe dönük olarak<br />

aşağıdaki bilgiler yer almaktadır:<br />

• Kurumsal Kimliğe İlişkin Detaylı Bilgiler<br />

• Vizyon ve Ana Stratejiler<br />

• Yönetim Kurulu Üyeleri ve Şirket Üst<br />

Yönetimi Hakkında Bilgi<br />

• Şirket Organizasyonu ve Ortaklık Yapısı<br />

• Şirket Ana Sözleşmesi<br />

• Ticaret Sicil Bilgileri<br />

• Periyodik Finansal Tablolar, Finansal<br />

Bilgiler, Göstergeler ve Analiz Raporları<br />

• <strong>Faaliyet</strong> Raporları<br />

• Basın Açıklamaları<br />

• KAP Özel Durum Açıklamaları<br />

• Hisse Senedi Performansına İlişkin Bilgi ve<br />

Grafikler, Derecelendirme Notları<br />

• Yatırımcı Sunumları<br />

• Şirket’i Değerlendiren Analistlere İlişkin<br />

Bilgiler ve Analist Raporları<br />

• Genel Kurul’un Toplanma Tarihi, Gündem,<br />

Gündem Konuları Hakkında Açıklamalar<br />

• Genel Kurul Toplantı Tutanağı ve Hazirun<br />

Cetveli<br />

• Vekâletname Örneği<br />

• Kurumsal Yönetim Uygulamaları ve Uyum<br />

<strong>Raporu</strong><br />

• Kurumsal Sorumluluk <strong>Raporu</strong><br />

• Kâr Dağıtım Politikası ve Hisse Başına Kâr<br />

Payları<br />

• Bilgilendirme Politikası<br />

• Sosyal Sorumluluğa İlişkin Projelerle İlgili<br />

Bilgiler

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

11.Gerçek Kişi Nihai Hâkim Pay<br />

Sahibi/Sahiplerinin Açıklanması<br />

Şirket’in ve İştiraklerinin sermayesinde<br />

%5 ve üzerinde paya sahip olan gerçek<br />

kişiler bulunmamaktadır. Bunun<br />

yanında kurumsal olarak Şirket<br />

sermayesinin dağılımına ilişkin<br />

bilgiler web sitesinin Yatırımcı<br />

İlişkileri başlığı altında “Kurumsal<br />

Yönetim” bölümünde yer almaktadır.<br />

12. İçeriden Öğrenebilecek Durumda<br />

Olan Kişilerin Kamuya Duyurulması<br />

Şeffaflık ile Şirket çıkarlarının<br />

korunması arasındaki dengeyi<br />

sağlamada tüm Şirket çalışanlarının<br />

içeriden öğrenilen bilgilerin<br />

kullanımıyla ilgili kurallara dikkat<br />

etmesine yönelik gerekli her türlü<br />

önlem alınmaktadır.<br />

İçeriden Öğrenebilecek Durumda Olan<br />

Kişiler<br />

Ömer M. Koç, Yönetim Kurulu Başkanı<br />

Mustafa V.Koç, Yönetim Kurulu Başkan<br />

Vekili<br />

Rahmi M. Koç, Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Semahat S. Arsel, Yönetim Kurulu<br />

Üyesi<br />

Ali Y. Koç, Yönetim Kurulu Üyesi<br />

O. Turgay Durak, Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Dr. Bülent Bulgurlu, Yönetim Kurulu<br />

Üyesi<br />

Temel K. Atay, Yönetim Kurulu Üyesi<br />

BÖLÜM IV: PAYDAŞLAR<br />

13. Menfaat Sahiplerinin<br />

Bilgilendirilmesi<br />

Şirket’in menfaat sahipleri, Genel<br />

Kurul toplantılarından toplantı<br />

davetiyesi gönderilmek suretiyle,<br />

gazetelerden ve İMKB’ye yapılan<br />

açıklamalarla haberdar edilmektedir.<br />

Şirket’in web sitesinde yer alan<br />

bilgiler, menfaat sahiplerinin de<br />

bilgileneceği düşünülerek konferans,<br />

basın ve yayın organlarına yapılan<br />

açıklamalar ve sunumlarla geniş<br />

tutulmaya çalışılmaktadır. Pay<br />

sahiplerinden gelen tüm toplantı<br />

taleplerine mümkün olan en<br />

üst düzeyde görüşme olanağı<br />

sağlanarak olumlu yanıt verilmesine<br />

çalışılmaktadır.<br />

Çalışma süresince öğrenilen, Şirket’e<br />

ait, gerekli kişiler dışında bilinmesi<br />

Şirket’çe arzu edilmeyen, ticari sır<br />

olarak nitelendirilebilecek bilgiler<br />

“Şirket bilgisi” olarak kabul edilir.<br />

Tüm çalışanlar çalışırken ve sonrasında<br />

Şirket bilgisini korurlar, doğrudan<br />

ve dolaylı olarak amacı dışında<br />

kullanamazlar.<br />

Rapor tarihi itibarıyla içeriden<br />

öğrenebilecek durumda olan Yönetim<br />

Kurulu Üyeleri, Denetçiler ve üst<br />

yönetimde görev alan kişilerin listesi<br />

aşağıda verilmektedir. Bu kişiler<br />

her yıl yayımlanan Yıllık <strong>Faaliyet</strong><br />

Raporlarında ve web sitesinde de<br />

duyurulmaktadır.<br />

Erol Memioğlu, Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Yavuz Erkut, Yönetim Kurulu Üyesi ve<br />

Genel Müdür<br />

Ahmet Aksu, ÖİB C Grubu Temsilcisi<br />

Serkan Özyurt, Denetçi<br />

Kemal Uzun, Denetçi<br />

Mehmet Sarıtaş, Denetçi<br />

Gürol Acar, Genel Müdür Yardımcısı<br />

(Üretim)<br />

Yılmaz Bayraktar, Genel Müdür<br />

Yardımcısı (İnsan Kaynakları)<br />

Hasan Tan, Genel Müdür Yardımcısı<br />

(Ticaret)<br />

İbrahim Yelmenoğlu, Genel Müdür<br />

Yardımcısı (Mali)<br />

Cengiz Demirtürk, Mali İşler Müdürü<br />

Deniz Köseoğlu, Finansal Raporlama<br />

Müdürü<br />

Tuncay Önbilgin, Yatırımcı İlişkileri ve<br />

Stratejik Planlama Müdürü<br />

Şirket çalışanlarına, Şirket içi intranet<br />

portalı ile sirküler ve duyurulara<br />

erişim imkânı sağlanmakta, bazı<br />

önemli duyurular elektronik posta<br />

yoluyla anında tüm çalışanlara<br />

iletilmektedir. Farklı coğrafi bölgelerde<br />

çalışanlar arasında kurumsal iletişimi<br />

güçlendirmek amacıyla “Rafine”<br />

dergisi yayımlanmaktadır. Yılda bir<br />

kez Tüpraş bünyesindeki çalışanlarla<br />

Şirket’in üst düzey yöneticileri bir<br />

araya gelerek yıl içindeki gelişme<br />

ve hedefleri değerlendirmekte, fikir<br />

alışverişinde bulunmaktadırlar.<br />

14. Menfaat Sahiplerinin Yönetime<br />

Katılması<br />

Menfaat sahiplerinin Şirket yönetimine<br />

katılımının desteklenmesi konusunda,<br />

Şirket Ana Sözleşmesi’nde bir hüküm<br />

olmamakla beraber çalışanların<br />

işletme değerlerini ve hedeflerini<br />

destekleyici davranış ve çabalarını<br />

ödüllendirmek amacıyla “Tüpraş Takdir<br />

Tanıma ve Ödüllendirme” sistemi ile<br />

süreç iyileştirme, enerji tasarrufu,<br />

kaynak tasarrufu, üretimde verimlilik,<br />

çevre koruma ve iş güvenliği gibi<br />

konularda bireysel ve özgün fikirleri<br />

desteklemek ve özendirmek amacıyla<br />

“Rafine Öneriler” sistemi uygulamaya<br />

konulmuştur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 95<br />

15. İnsan Kaynakları Politikası<br />

Koç Topluluğu’nun diğer şirketlerinde<br />

olduğu gibi Türkiye Petrol Rafinerileri<br />

A.Ş.’de de “en değerli sermayemiz<br />

insan kaynağımızdır” felsefesi,<br />

insan kaynakları politikasının özünü<br />

oluşturmaktadır.<br />

Tüpraş tarafından benimsenen insan<br />

kaynakları politikasının esasları<br />

aşağıda belirtilmiştir;<br />

• Görev tanımları ve dağılımları ile<br />

performans kriterleri Şirket yönetimi<br />

tarafından belirlenmiş ve çalışanlara<br />

duyurulmuştur.<br />

• İşe alım kriterleri yazılı olarak<br />

belirlenmekte, duyurulmakta ve işe<br />

alımlarda bu kriterlere uyulmaktadır.<br />

• Eğitim, tayin ve terfi kararlarında,<br />

objektif verilerin kullanılmasına ve<br />

Şirket menfaatlerinin göz önünde<br />

bulundurulmasına özen gösterilmektedir.<br />

• Çalışanların gerek mesleki bilgi ve<br />

becerilerinin, gerekse kişisel yeteneklerinin<br />

geliştirilmesine yönelik eğitimlerin<br />

gerçekleştirilmesine büyük önem<br />

verilmektedir.<br />

• Çalışanlar için güvenli çalışma ortamı,<br />

koşulları sağlanmakta ve sürekli<br />

iyileştirilmesine yönelik çalışmalar<br />

yapılmaktadır.<br />

• Çalışanlar ile ilgili olarak alınan kararlar<br />

veya onları ilgilendiren gelişmeler,<br />

çalışanlara duyurulmaktadır.<br />

• Tüpraş’ta beş ve katı hizmet yılını dolduran<br />

çalışanlar ödüllendirilmekte, nitelikli,<br />

eğitimli ve deneyimli personelin hizmete<br />

devamı teşvik edilmektedir.<br />

• Şirket çalışanları arasında hiçbir konuda<br />

ayrımcılık yoktur. Tüpraş çalışanları<br />

tarafından üst yönetime ayrımcılık<br />

konusunda herhangi bir şikayet gelmemiştir.<br />

• Çalışanlar ile ilişkileri yürütmek<br />

üzere temsilci atanması uygulaması<br />

bulunmamaktadır.<br />

16. Müşteri ve Tedarikçilerle İlişkiler<br />

Hakkında Bilgiler<br />

Müşteri İlişkileri<br />

Tüpraş, tüm faaliyetlerinde kalite,<br />

çevre, toplum ve çalışan sağlığına<br />

olan duyarlılığının göstergesi olarak<br />

ISO 9001:2008 Kalite, ISO 14001:2004<br />

Çevre, OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı<br />

ve Güvenliği Yönetim Sistemleri<br />

belgelerine sahiptir. Şirket kalite,<br />

çevre, iş sağlığı ve güvenliği yönetim<br />

sistemleri politikasında müşteri<br />

memnuniyetini en üst düzeyde<br />

tutmayı taahhüt etmektedir.<br />

Tüpraş Genel Müdürlüğü, yönetim<br />

sistemleri performansı ölçme<br />

kriterlerinden biri olan müşteri<br />

şartlarını ne dereceye kadar karşılayıp<br />

karşılamadığı hakkındaki müşteri<br />

algılaması ile ilgili bilgiyi izlemektedir<br />

ve bu bilgiyi elde etmek ve gelecekteki<br />

hedeflerinde kullanmak için metotlar<br />

belirlemiştir. Bu amaçla müşteri<br />

anketleri düzenlenmekte, anketler<br />

değerlendirilmekte ve sonuçlarına göre<br />

hedefler belirlenmektedir.<br />

Şirket tarafından modern bir<br />

yönetim felsefesi olan Toplam Kalite<br />

Yönetimi çerçevesinde Ulusal Kalite<br />

Hareketi ve Mükemmelliğe Yolculuk<br />

Programı’na katılımın ilk adımı olan<br />

İyi Niyet Bildirgesi’ni Türkiye Kalite<br />

Derneği (KALDER) ile 4 Nisan 2006<br />

tarihinde imzalamış ve Toplam Kalite<br />

Yönetiminde sürekli bir gelişim aracı<br />

olan EFQM Mükemmellik Modeli’ni<br />

uygulamaya almıştır.<br />

Tedarikçi İlişkileri<br />

Tüpraş Genel Müdürlüğü, ürün veya<br />

hizmet tedarikçilerine ve satın alınan<br />

ürünlere uygulanan kontrolün tip ve<br />

içeriği doğrultusunda, satın aldığı<br />

ürünlerin veya hizmetlerin satın alma<br />

şartlarına uygunluğunu saptamakta,<br />

ayrıca satın alınan ürün ve hizmetlerin<br />

bir sonraki ürün gerçekleştirmesine<br />

olan etkisini veya nihai ürüne olan<br />

bağımlılığını araştırmaktadır.<br />

Tüpraş Genel Müdürlüğü,<br />

tedarikçilerini Tüpraş’ın şartlarını<br />

karşılayan ürün sağlama yeteneği<br />

temelinde değerlendirmekte ve<br />

seçmektedir. Seçme, değerlendirme<br />

ve tekrar değerlendirme için belirli<br />

kriterler oluşturmuştur. Tüpraş,<br />

değerlendirme sonuçlarını ve bu<br />

sonuçlar doğrultusunda yapılması<br />

gereken faaliyetlerin kayıtlarını<br />

muhafaza etmektedir.<br />

17. Sosyal Sorumluluk<br />

Rafinaj sektöründe sahip olduğu bilgi<br />

birikimiyle bireysel çıkarlardan çok<br />

toplumsal çıkarlara yönelen Tüpraş,<br />

kurumsallaşmış yapısı ve toplumsal<br />

duyarlılığı yüksek çalışanları ile<br />

birlikte, rafinerilerinin faaliyette<br />

bulunduğu şehirlerde ülkemizin<br />

kültürel ve sosyal gelişimine katkıda<br />

bulunacak projeler üretmekte veya<br />

üretilen projelere de destek olmaktadır.<br />

Tüpraş, Kurumsal Sosyal<br />

Sorumluluk alanına giren taleplerin<br />

karşılanmasında, 30 Mart 2006<br />

tarihinde, New York’ta, Koç Holding<br />

Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa<br />

V. Koç ile Birleşmiş Milletler Genel<br />

Sekreteri Kofi Annan’ın imzaladığı<br />

Küresel İlkeler Sözleşmesi’ni (Global<br />

Compact) referans almaktadır.<br />

Tüpraş, kurumsal ve etik yönetim<br />

anlayışını ve standartlarını daha<br />

ileriye taşıyarak 2008 yılında ilk<br />

Kurumsal Sosyal Sorumluluk raporunu<br />

yayınlamış, ikinci rapor da <strong>2010</strong><br />

yılında tamamlanmıştır. Tüpraş,<br />

yayınladığı KSS raporunda Global<br />

Reporting Inititative’in (GRI) G3<br />

Raporlama İlkelerini benimsemiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu<br />

olan Tüpraş, hedeflerine ulaşırken<br />

insan sağlığını, işletme güvenliğini,<br />

çevrenin korunmasını ve toplum<br />

yararını ön planda tutmaktadır.<br />

Tüpraş insanı ve çevreyi koruyan<br />

ürünlerini ve hizmetlerini sürekli<br />

olarak geliştirmesinin yanı sıra<br />

üretim faaliyetlerini gerçekleştirirken<br />

rafinerilerde kullanılan yakıtlarda<br />

bölge farkı gözetilmeksizin, Batman<br />

Rafinerisi dahil olmak üzere<br />

çevre standartlarına uymuştur.<br />

Çevreyi koruma konusunda dünya<br />

standartlarını baz alan Tüpraş, doğayı<br />

korumak kadar geliştirmenin de<br />

önemli olduğunun bilinciyle, yeni<br />

doğal alanların oluşturulması için çaba<br />

göstermektedir.<br />

Tüpraş’ın Kurumsal Sosyal Sorumluluk<br />

çalışmaları kapsamında <strong>2010</strong> yılında<br />

eğitim, kültür sanat, sağlık, spor,<br />

çevre dostu uygulamalar ve çalışan<br />

hakları ile ilgili çalışmaları hakkında<br />

detaylı bilgiye, raporun Kurumsal<br />

Sosyal Sorumluluk başlığı altında yer<br />

verilmektedir.<br />

BÖLÜM IV: YÖNETİM KURULU<br />

18. Yapısı, Oluşumu, Bağımsızlık<br />

Yönetim Kurulu, Genel Kurul<br />

tarafından seçilen en az beş üyeden<br />

oluşur. Yönetim Kurulu seçiminde bir<br />

üyenin C Grubu hissedarının gösterdiği<br />

adaydan seçilmesi zorunludur. Diğer A<br />

Grubu hissedarları temsil eden üyeler<br />

ise Genel Kurul’da kendi aralarında<br />

yaptıkları seçimde en çok oy alan<br />

adaylar arasından seçilir.<br />

Yönetim Kurulu’nun bir üyeliğinin<br />

ölüm, istifa veya üyeliğin düşmesi<br />

gibi nedenlerle boşalması halinde,<br />

boşalan üyelik Yönetim Kurulu’nun<br />

Türk Ticaret Kanunu’nun 315’inci<br />

maddesi uyarınca yapacağı seçimle<br />

doldurulur. Yönetim Kurulu, A Grubu<br />

hisseleri temsilen seçilmiş bir üyeliğin<br />

boşalması halinde, yine A Grubu<br />

hisseleri temsilen Yönetim Kurulu’nda<br />

bulunan üyelerin göstereceği adaylar<br />

arasında yapacağı seçimle boşalan<br />

üyeliği doldurur. C Grubu’nca seçilen<br />

üyeliğin yukarıda sayılan nedenle<br />

boşalması halinde, boşalan üyelik C<br />

Grubu hissedarın gösterdiği aday ve<br />

adaylar arasından, Yönetim Kurulu’nca<br />

seçim yapılarak doldurulur.<br />

Yönetim Kurulu yönetim ve<br />

temsil görevlerini üyeleri arasında<br />

paylaştırabileceği gibi, Yönetim Kurulu<br />

üyesi olan murahhaslara veya hissedar<br />

olmaları zaruri bulunmayan müdürlere<br />

tamamen veya kısmen bırakabilir.<br />

Yönetim ve temsil görevlerinin anılan<br />

şekilde paylaştırılmasında Yönetim<br />

Kurulu yetkilidir.<br />

Yönetim Kurulu, murahhas üye ve<br />

müdürlerin yetki ve sorumluluklarını<br />

tayin eder ve Yönetim Kurulu’na<br />

tanınmış olan her türlü yetki ve<br />

sorumluluğu, Ana Sözleşme’nin 14.<br />

maddesinde belirtilen C Grubu’na<br />

söz ve onay hakkı tanınan konular<br />

hariç, yine Yönetim Kurulu’nun<br />

tespit edeceği şartlar, hükümler ve<br />

kısıtlamalar dahilinde ilgili kişilere<br />

aktarabilir ve gerekli gördüğünde bu<br />

yetkilerin tamamını veya bir kısmını<br />

değiştirip tadil edebilir veya geri<br />

alabilir.<br />

Yönetim Kurulu, uygun göreceği<br />

konularda kendi üyeleri ve/veya<br />

üyesi olmayan kişilerden oluşan<br />

danışma, koordinasyon ve benzeri<br />

nitelikte komiteler veya alt komiteler<br />

oluşturabilir.<br />

Komitelerin başkan ve üyelerinin,<br />

toplantı düzenleme, çalışma ve<br />

raporlama esasları Yönetim Kurulu<br />

tarafından tayin edilir, düzenlenir ve<br />

değiştirilir.<br />

Yönetim Kurulu üyelerine TTK<br />

hükümleri kapsamında huzur hakkı<br />

ödenebilir. Yönetim Kurulu ve komite<br />

üyelerine, Şirket’e Yönetim Kurulu<br />

üyeliği ve komite üyeliği çerçevesinde<br />

vermiş oldukları diğer hizmetlerin<br />

karşılığında huzur haklarının<br />

dışında ücret, ikramiye veya prim<br />

ödenebilir. Yönetim Kurulu üyelerine<br />

yapılan ödemelerin şekil ve miktarı<br />

Genel Kurul’ca, komite üyelerine<br />

komite üyeliği hizmetleri dolayısıyla<br />

yapılacak ödemelerin şekil ve miktarı<br />

ise mevzuata uygun olarak Yönetim<br />

Kurulu’nca belirlenir.<br />

19. Yönetim Kurulu Üyelerinin<br />

Nitelikleri<br />

Şirket’in Yönetim Kurulu üyesi<br />

seçiminde aradığı temel nitelikler,<br />

SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri IV.<br />

Bölümü’nün 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3,<br />

3.1.4 ve 3.1.5. maddelerinde yer alan<br />

niteliklere uygundur.<br />

Ana Sözleşme’nin 11. maddesinde de<br />

yer aldığı gibi Yönetim Kurulu üyeliğine<br />

seçilebilmek için hacir altına alınmamış<br />

olmak, kendisinin veya yönetiminde<br />

bulunduğu şirketin iflas etmemiş<br />

olması, aciz haline düşülmemiş olmak,<br />

Şirket’te pay sahibi olmak ve yüz<br />

kızartıcı suçlardan mahkûm olmamak<br />

gerekmektedir. Pay sahibi olmayan<br />

kimseler üye seçildikleri takdirde, pay<br />

sahibi sıfatını kazandıktan sonra işe<br />

başlayabilirler. Türk Ticaret Kanunu’nun<br />

334. ve 335. maddelerinde öngörülen<br />

durumlar için Genel Kurul izin verebilir.<br />

Şirket’in Yönetim Kurulu üyesi<br />

seçiminde aradığı asgari nitelikler, SPK<br />

Kurumsal Yönetim İlkeleri IV. bölüm<br />

3.1 maddesi kapsamında Şirket Ana<br />

Sözleşmesi’nde belirtilmektedir.<br />

20. Şirket’in Hedef, Amaç ve Değerleri<br />

Hedef<br />

Petrol sektöründe performansına ve<br />

insan kaynağına özenilen, güvenilir ve<br />

etkin bir küresel oyuncu olmaktır.<br />

Amaç<br />

Ülkemizin petrol ürünleri ihtiyacını<br />

karşılarken, sektörel gelişimde<br />

öncü ve etkin rol oynayarak Tüpraş<br />

hissedarlarına, iş ortaklarına ve<br />

topluma değer yaratmaktır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 97<br />

Değerler<br />

• Dürüst, şeffaf ve etik<br />

• İnsana saygılı<br />

• Çevreye duyarlı<br />

• Yaratıcı ve yenilikçi<br />

• Müşteri odaklı<br />

• Çalışanlarının gelişimini destekleyen<br />

• Takım çalışmasına önem veren<br />

21. Risk Yönetimi ve İç Kontrol<br />

Yönetim Kurulu, mali kontrol ve<br />

denetime ilişkin faaliyetleri, esas<br />

itibarıyla Denetimden Sorumlu Komite<br />

vasıtasıyla gözetir. Denetim Komitesi,<br />

bu fonksiyonu yerine getirirken,<br />

süreçlerin verimliliğini mali açıdan<br />

gözden geçirmek, denetlemek ve<br />

raporlamak üzere kurulmuş olan<br />

Mali Denetim Müdürlüğü’nden<br />

gelen raporları ayrıntılarıyla inceler,<br />

değerlendirir, Şirket yönetimine<br />

gereken talimatları verir ve gerektiği<br />

durumlarda Yönetim Kurulu’nun bilgi<br />

ve onayına sunar. Müdürlük, Yönetim<br />

Kurulu Denetim Komitesi bünyesinde<br />

ve koordinasyonunda faaliyet<br />

göstermektedir.<br />

Mali Denetim Müdürlüğü, Şirket’in<br />

bütün iş süreçlerinin verimliliğini<br />

mali açıdan gözden geçirir, bunlara<br />

ilişkin denetim mekanizmalarının<br />

yerindeliği, etkinliği ve uygulama<br />

düzeylerini test eder, varsa eksiklerin<br />

giderilmesi için alınacak önlemleri<br />

operasyonel birimlerle birlikte belirler<br />

ve çalışma sonuçlarını Denetim<br />

Komitesi’ne raporlar.<br />

22. Yönetim Kurulu Üyeleri ile<br />

Yöneticilerin Yetki ve Sorumlulukları<br />

Yönetim Kurulu, Şirket’in temsil ve<br />

idare organıdır. Yönetim Kurulu,<br />

Kanun ve Ana Sözleşme ile Genel<br />

Kurul’a verilmiş olanlar dışındaki tüm<br />

görevler ile yükümlü olup bu görevlerin<br />

gerektirdiği bütün yetkilere sahiptir.<br />

Yönetim Kurulu Türk Ticaret<br />

Kanunu’nun 319. maddesi hükmünce<br />

idare ve temsil yetkilerinin bir bölümü<br />

veya tamamını üyelerden birine veya<br />

birkaçına, bir Yönetim Kurulu üyesi<br />

ile birlikte Yönetim Kurulu üyesi<br />

olmayan Genel Müdür, müdür veya<br />

müdürlere bırakabileceği gibi, bu görev<br />

ve yetkileri kullanmak üzere kendi<br />

içinden veya dışından icra komiteleri<br />

oluşturabilir.<br />

23. Yönetim Kurulu’nun Çalışması<br />

Yönetim Kurulu toplantılarında<br />

konulara ilişkin tüm görüşler, toplantı<br />

tutanakları şeklinde karar zaptına<br />

geçirilmektedir.<br />

SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nin<br />

IV. bölümünün 2.17.4. maddesinde<br />

yer alan konularda Yönetim Kurulu<br />

üyelerinin toplantılara fiilen katılımı<br />

sağlanmaktadır. Bununla birlikte,<br />

yasal zorunluluklar nedeniyle aciliyet<br />

gerektiren konularda bu kurala<br />

uyulmamaktadır. Bu konuların dışında<br />

Yönetim Kurulu, en az beş üyenin<br />

katılımı ile toplanmakta ve kararlar beş<br />

üyenin olumlu oyu ile alınmaktadır.<br />

Yönetim Kurulu’nca izinli sayılmaksızın<br />

veya haklı bir sebebe dayanmaksızın<br />

arka arkaya dört toplantıya katılmayan<br />

üye istifa etmiş sayılır.<br />

Yönetim Kurulu, Şirket’in işleri<br />

gerektirdikçe toplanır. Ancak yılda en<br />

az dört toplantı yapılması zorunludur.<br />

Bu toplantılarda Şirket’in bütün<br />

faaliyetleri gözden geçirilmekte ve<br />

önemli konularda karar alınmaktadır.<br />

Söz konusu düzenli toplantılara ilave<br />

olarak gerekli görülen hallerde özel<br />

konulara ilişkin karar almak üzere,<br />

Yönetim Kurulu salt çoğunluğu<br />

sağlayacak üye sayısı ile toplanmakta<br />

veya Türk Ticaret Kanunu’nun 330/2<br />

maddesi uyarınca, fiilen toplantı<br />

yapmadan karar alabilmektedir.<br />

Toplantı yeri Şirket merkezidir.<br />

Yönetim Kurulu kararı ile başka bir<br />

yerde de toplanılabilir. Toplantılarda<br />

görüşülecek işlerin bir gündem ile<br />

tespit edilmiş olması ve bu gündemin<br />

toplantı gününden önce üyelere<br />

tebliğ edilmesi gerekir. Yönetim<br />

Kurulu toplantılarına davet, toplantı<br />

gününden en az üç gün önce yapılır.<br />

Düzenli toplantıların gündemi,<br />

Yönetim Kurulu sekreteryası<br />

tarafından daha önce alınan kararlar<br />

ve karar alınmasını gerektiren<br />

konular göz önünde tutularak ve<br />

üyelere danışılarak hazırlanmaktadır.<br />

Diğer toplantıların gündemini ise<br />

yasal zorunluluklar nedeniyle karar<br />

alınmasını gerektiren hususlar<br />

belirlemektedir.<br />

Yönetim Kurulu’nun sekreterya<br />

görevi Mali İşlerden Sorumlu Genel<br />

Müdür Yardımcısı (CFO) tarafından<br />

yürütülmektedir.<br />

Ana Sözleşme’de, Yönetim Kurulu<br />

üyelerine ağırlıklı oy veya veto hakkı<br />

tanınmamıştır.<br />

24. Şirket’te Muamele Yapma ve<br />

Rekabet Yasağı<br />

Türk Ticaret Kanunu’nun 334 ve 335.<br />

maddelerinde öngörülen durumlar için<br />

Genel Kurul izin verebilir.<br />

25. Etik Kurallar<br />

Etik çalışma kuralları, Şirket’in temel<br />

davranış ilkelerini kapsamaktadır.<br />

Yasal, toplumsal ve ekonomik<br />

koşullarda meydana gelen değişimlerin<br />

yanı sıra Koç Holding’in imzaladığı<br />

Küresel İlkeler Sözleşmesi (Global<br />

Compact) kriterlerine uyum<br />

doğrultusunda Tüpraş, etik çalışma<br />

kurallarını yenilemiştir.<br />

Şirket personeli, görevlerini yerine<br />

getirirken “İş Etiği İlkeleri”ne ve<br />

“Koç Topluluğu Ortak Değerleri”ne<br />

uymak zorundadır. İş prosedürleri,<br />

standartlar, kanun ve düzenlemeler<br />

her türlü tutum ve davranışlarımızla<br />

ilgili yön gösterici olamayabileceği<br />

bilinciyle, Şirket değerleri üzerine<br />

kurulmuş olan Etik Davranış<br />

Kuralları ve Etik Davranış Kurulu<br />

bulunmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

˜˜KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI<br />

26. Yönetim Kurulu’nda Oluşturulan Komitelerin Sayı, Yapı ve Bağımsızlığı<br />

Şirket’te, Yönetim Kurulu’nun görev ve sorumluluklarını sağlıklı olarak yerine<br />

getirmek amacıyla oluşturulmuş komiteler mevcut olup komiteler faaliyetlerini<br />

belli prosedürler çerçevesinde yürütmektedir. Kurulan Denetim Komitesi ve<br />

Kurumsal Yönetim Komitesi aşağıdaki prensipler doğrultusunda çalışmaktadır:<br />

Kurumsal Yönetim Komitesi<br />

Şirket’in Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyumunu izlemek, henüz uygulamaya<br />

konulmamış ilkelerin uygulanamama gerekçelerini incelemek ve Yönetim<br />

Kurulu’na uygulamaları iyileştirici önerilerde bulunmak üzere oluşturulmuştur.<br />

Adı Soyadı Unvanı Şirket ile İlişkisi<br />

Ali Y. Koç<br />

Dr. Bülent<br />

Bulgurlu<br />

Seval Kızılcan<br />

Üye<br />

Başkan<br />

Vekili<br />

Müdür<br />

Bağımsızlık<br />

Durumu<br />

Diğer Komitelerde<br />

Aldığı Görevler<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Yönetim Kurulu Başkan<br />

Vekili (İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Kurumsal İletişim Müdürü<br />

(İcrada Görevli) Bağımlı Yok<br />

Risk Yönetimi Komitesi<br />

Şirket’in karşı karşıya olduğu riskleri tanımlamak, ölçmek, analiz etmek,<br />

izlemek ve raporlamak, kontrol edilebilen ve kontrol edilemeyen riskleri azaltmak<br />

amacıyla Yönetim Kurulu’na tavsiyelerde bulunmak üzere oluşturulmuştur.<br />

Adı Soyadı Unvanı Şirket ile İlişkisi<br />

Mustafa V. Koç<br />

Ömer M. Koç<br />

Serkan Özyurt<br />

Ardan Aksade<br />

Üye<br />

Başkan<br />

Üye<br />

Müdür<br />

Bağımsızlık<br />

Durumu<br />

Diğer Komitelerde<br />

Aldığı Görevler<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Yönetim Kurulu Başkanı<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Denetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Denetim Müdürü (İcrada<br />

Görevli) Bağımlı Yok

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 99<br />

Denetim Komitesi<br />

Mali konuların takibi, periyodik mali tablo ve dipnotların incelenmesi,<br />

Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde belirtildiği çerçevede gerekli çalışmaların<br />

yapılması ve Bağımsız Dış Denetim <strong>Raporu</strong>’nun incelenmesi suretiyle ve<br />

mevcut bilgilere dayanarak mali sonuçlara ilişkin teklifini Yönetim Kurulu’na<br />

sunmak ve iç denetim sürecini kontrol etmek üzere denetimden sorumlu komite<br />

oluşturulmuştur.<br />

Adı Soyadı Unvanı Şirket ile İlişkisi<br />

Temel Kamil Atay<br />

Erol Memioğlu<br />

Üye<br />

Üye<br />

Bağımsızlık<br />

Durumu<br />

Diğer Komitelerde<br />

Aldığı Görevler<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Etik Kurul<br />

Adı Soyadı Unvanı Şirket ile İlişkisi<br />

Rahmi M. Koç<br />

Semahat S. Arsel<br />

Üye<br />

Üye<br />

Bağımsızlık<br />

Durumu<br />

Diğer Komitelerde<br />

Aldığı Görevler<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Yönetim Kurulu Üyesi<br />

(İcrada Görevli Değil) Bağımlı Yok<br />

Genel Genel Müdür Yardımcısı<br />

Yılmaz Bayraktar Müdür Yrd. (İcrada Görevli) Bağımlı Yok<br />

27. Yönetim Kurulu’na Sağlanan Mali Haklar<br />

Yönetim Kurulu üyelerine sağlanan her türlü hak, menfaat ve ücret Şirket Genel<br />

Kurulu’nda belirlenmektedir.<br />

Şirket, herhangi bir Yönetim Kurulu üyesine ve yöneticisine doğrudan ve dolaylı<br />

olarak borç vermemekte ve kredi kullandırmamaktadır.<br />

2009 yılına ait Olağan Genel Kurul toplantısında, Yönetim Kurulu Başkan ve<br />

Üyelerine ayda brüt 1.870 TL; Denetim Kurulu Üyelerine ayda brüt 1.370 TL ücret<br />

ödenmesine oybirliği ile karar verilmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMİ<br />

TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş.’NİN<br />

1 NİSAN 2011 TARİHLİ 51.OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMİ<br />

1) Açılış ve Genel Kurul Başkanlık Divanı’nın seçimi,<br />

2) <strong>2010</strong> yılı faaliyet ve hesapları hakkında Yönetim Kurulu, Denetçi Raporları ile Bağımsız Denetim<br />

Şirketi Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi’nin (A<br />

member firm of Ernst & Young Global Limited) Bağımsız Denetim <strong>Raporu</strong> özetinin okunması,<br />

müzakeresi; Yönetim Kurulu’nun <strong>2010</strong> yılı Bilanço ve Gelir Tablosu ile ilgili önerisinin kabulü,<br />

değiştirilerek kabulü veya reddi,<br />

3) Şirketin <strong>2010</strong> yılı faaliyetlerinden dolayı Yönetim Kurulu üyeleri ve Denetçilerin ayrı ayrı ibra<br />

edilmeleri,<br />

4) Yönetim Kurulu üye adedinin belirlenmesi ve belirlenen üye adedine göre seçim yapılması,<br />

5) Denetçilerin üye adedinin belirlenmesi ve belirlenen üye adedine göre seçim yapılması,<br />

6) Yönetim Kurulu Üyeleri ve Denetçilerin aylık brüt ücretlerinin belirlenmesi,<br />

7) Yönetim Kurulu’nun <strong>2010</strong> yılı kârının dağıtılması ve kâr dağıtım tarihi konusundaki önerisinin<br />

kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi,<br />

8) Kurumsal Yönetim İlkeleri gereğince 2011 yılı ve izleyen yıllara ilişkin Şirketin “Kâr Dağıtım<br />

Politikası” hakkında ortaklara bilgi verilmesi,<br />

9) Kurumsal Yönetim İlkeleri gereğince Yönetim Kurulu tarafından onaylanmış Şirket’in “Şirket Etik<br />

Kuralları” hakkında ortaklara bilgi verilmesi,<br />

10) Şirketin sosyal yardım amacıyla vakıf ve derneklere <strong>2010</strong> yılında yaptığı bağış ve yardımlar<br />

hakkında ortaklara bilgi verilmesi,<br />

11) İlişkili taraflarla yıl içerisinde yapılan işlemler hakkında ortaklara bilgi verilmesi,<br />

12) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim<br />

Standartları hakkında Tebliğ gereği, Denetim Komitesi’nin önerisi üzerine Yönetim Kurulu<br />

tarafından seçilen Bağımsız Denetleme Kuruluşu seçiminin onaylanması,<br />

13) Yönetim Kurulu Üyelerine Şirket konusuna giren işleri bizzat veya başkaları adına yapmaları ve<br />

bu nevi işleri yapan şirketlerde ortak olabilmeleri ve diğer işlemleri yapabilmeleri hususunda Türk<br />

Ticaret Kanunu’nun 334. ve 335. maddeleri gereğince Yönetim Kurulu’na izin verilmesi,<br />

14) Genel Kurul Toplantı Tutanağı’nın Hissedarlar adına Başkanlık Divanı tarafından imzalanması ve<br />

bununla yetinilmesi hususunda yetki verilmesi,<br />

15) Dilek ve görüşler.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 101<br />

<strong>2010</strong> Yılı Kâr Payı Dağıtımına İlişkin Açıklama<br />

Şirketimiz Sermaye Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu Düzenlemeleri’ne göre <strong>2010</strong> yılı<br />

faaliyetlerinden 737.324.159 TL konsolide vergi sonrası net kar, yasal kayıtlara göre ise 755.656.829 TL<br />

vergi sonrası net kar elde etmiştir. Şirketin <strong>2010</strong> yılı konsolide bilanço aktif toplamı ise 13.918.036.549<br />

TL’dır.<br />

Türk Ticaret Kanunu’nun 466. maddesi uyarınca ayrılması gereken %5 Kanuni İhtiyat, önceki yıllarda<br />

ayrılan tutar tavanı aştığı için cari yılda ayrılmamıştır.<br />

Sermaye Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine göre hazırlanan mali<br />

tablolardaki dağıtılabilir cari dönem karı, yasal kayıtlara göre hazırlanan mali tablolardaki<br />

dağıtılabilir cari dönem karından daha düşük olmakla birlikte; yasal kayıtlarda yer alan<br />

755.656.829,47 TL kar dağıtıma esas alınacak, SPK düzenlemelerine göre hazırlanan mali tablolardaki<br />

dağıtılabilir cari dönem karını aşan kısım ise, geçmiş dönem karlarından karşılanacaktır.<br />

Buna göre; 1 Nisan 2011 Cuma günü <strong>2010</strong> yılı faaliyet neticelerini görüşmek üzere toplanacak Olağan<br />

Genel Kurul’a; hissedarlara 745.848.545,28 TL temettü dağıtılmasının ve 73.332.758,53 TL, %10 II.<br />

Tertip İhtiyat ayrılmasının önerilmesine,<br />

Temettü dağıtım teklifinin Genel Kurulca kabulü halinde yasal kayıtlarımız esas alınarak;<br />

- 688.099.023,15 TL cari yıl istisna olmayan kazançlardan ve 57.749.522,13 TL’sinin ise istisna<br />

olmayan yasal yedeklerden karşılanmasına,<br />

- <strong>Tam</strong> mükellef kurumlar ile Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kar payı elde eden<br />

dar mükellef kurum ortaklarımıza, %297,84 nispetinde ve 1,00 TL nominal değerde bir adet hisse<br />

senedine 2,9784 TL brüt=net nakit temettü ödenmesine;<br />

- Diğer hissedarlarımıza %297,84 nispetinde ve 1,00 TL nominal değerde bir adet hisse senedine<br />

2,9784 TL brüt, 2,53164 TL net nakit temettü ödenmesine;<br />

ve temettü dağıtım tarihi başlangıcının 4 Nisan 2011 Pazartesi günü olarak önerilmesine karar<br />

verilmiştir.<br />

2011 yılının ülkemize ve Tüpraş’a hayırlı olması dileğiyle saygılarımızı sunarız.<br />

M.Ömer Koç<br />

Yönetim Kurulu Başkanı

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

KÂR DAĞITIM TABLOSU<br />

TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş. <strong>2010</strong> Yılı Kâr Dağıtım Tablosu (TL)<br />

1. Ödenmiş/Çıkarılmış Sermaye 250,419,200.00<br />

2. Toplam Yasal Yedek Akçe (Yasal Kayıtlara Göre) 511,104,118.56<br />

Esas sözleşme uyarınca kar dağıtımda imtiyaz var ise söz konusu imtiyaza ilişkin bilgi<br />

SPK’ya Göre Yasal Kayıtlara (YK) Göre<br />

3. Dönem Kârı 925,108,159.00 929,422,036.68<br />

4. Ödenecek Vergiler ( - ) 187,784,000.00 173,765,207.21<br />

5. Net Dönem Kârı ( = ) 737,324,159.00 755,656,829.47<br />

6. Geçmiş Yıllar Zararları ( - ) 0.00 0.00<br />

7. Birinci Tertip Yasal Yedek ( - ) 0.00 0.00<br />

8. NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI (=) 737,324,159.00 755,656,829.47<br />

9. Yıl içinde yapılan bağışlar ( + ) 7,726,891.00<br />

10. Birinci temettünün hesaplanacağı bağışlar eklenmiş net<br />

dağıtılabilir dönem kârı 745,051,050.00<br />

11. Ortaklara Birinci Temettü 149,010,210.00<br />

-Nakit 149,010,210.00<br />

-Bedelsiz<br />

- Toplam 149,010,210.00<br />

12. İmtiyazlı Hisse Senedi Sahiplerine Dağıtılan Temettü 0.00<br />

13. Yönetim kurulu üyelerine, çalışanlara vb.’e temettü 0.00<br />

14. İntifa Senedi Sahiplerine Dağıtılan Temettü 0.00<br />

15. Ortaklara İkinci Temettü 520,756,142.68<br />

16. İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe 67,557,806.32<br />

17. Statü Yedekleri 0.00<br />

18. Özel Yedekler 0.00<br />

19. OLAĞANÜSTÜ YEDEK 0.00 0.00<br />

20. Dağıtılması Öngörülen Diğer Kaynaklar<br />

- Geçmiş Yıl Kârı<br />

- Olağanüstü Yedekler<br />

- Kanun ve Esas Sözleşme Uyarınca Dağıtılabilir Diğer<br />

Yedekler<br />

76,082,192.60<br />

18,332,670.47<br />

0.00<br />

57,749,522.13<br />

57,749,522.13<br />

0.00<br />

57,749,522.13<br />

(*) İştirak kavramı, ana ortalığın iştirak, bağlı ortaklık ve müşterek yönetime tabi ortaklıklarını da içerecek şekilde kullanılmıştır.<br />

DAĞITILAN KÂR PAYI ORANI HAKKINDA BİLGİ (imtiyazlı - imtiyazsız hisse bazında)<br />

PAY BAŞINA TEMETTÜ BİLGİLERİ<br />

GRUBU<br />

TOPLAM TEMETTÜ 1 TL NOMİNAL DEĞERLİ HİSSEYE İSABET EDEN TEMETTÜ<br />

TUTARI (TL)<br />

TUTARI<br />

(%)<br />

ORAN<br />

(%)<br />

BRÜT A 745,848,545.28 2.9784 297.84<br />

C 0.00 2.9784 297.84<br />

TOPLAM 745,848,545.28<br />

NET * A 691,028,677.20 2.53164 253.164<br />

C 0.00 2.53164 253.164<br />

TOPLAM 691,028,677.20<br />

DAĞITILAN KÂR PAYININ BAĞIŞLAR EKLENMIŞ NET DAĞITILABILIR DÖNEM KÂRINA ORANI<br />

ORTAKLARA DAĞITILAN KÂR PAYI TUTARI (TL) ORTAKLARA DAĞITILAN KÂR PAYININ BAĞIŞLAR EKLENMIŞ NET DAĞITILABILIR DÖNEM<br />

KÂRINA ORANI (%)<br />

745,848,545.28 100.11<br />

(*) Dağıtılan net kar payı hesaplaması, halka kapalı %51 oranındaki payların tam mükellef kurumlara ait olması dolayısıyla herhangi<br />

bir stopaj hesaplanmayarak, %49 oranındaki halka açık payların tamamının tam mükellef gerçek kişilerden oluştuğu varsayılarak %15<br />

stopaj oranı uygulanarak yapılmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 103<br />

Denetçi <strong>Raporu</strong><br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

Genel Kurulu’na<br />

Şirketin <strong>2010</strong> yılı hesap dönemi ile ilgili murakabe çalışmalarımızın sonuçları aşağıda görüşlerinize<br />

sunulmuştur.<br />

1. Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat gereğince;<br />

a. Tutulması zorunlu defter ve kayıtların kanunların icaplarına uygun bir şekilde tutulduğu,<br />

b. Kayıtları tevsik edici belgelerin muntazam bir şekilde muhafaza edildiği, ve<br />

c. Şirket yönetimi ile ilgili alınan kararların usulüne uygun şekilde tutulan karar defterine<br />

geçirildiği,<br />

görülmüştür.<br />

2. Bu çerçevede, Şirketin hal ve durumu dikkate alındığında, görüşümüze göre Sermaye Piyasası<br />

Kurulu’nun Seri: XI, No:29 sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği”<br />

hükümlerine ve bu tebliğe açıklama getiren duyurularına uygun olarak hazırlanan ekli 31.12.<strong>2010</strong><br />

tarihi itibariyle düzenlenmiş, konsolide mali tablolar Şirketin anılan tarihteki konsolide mali durumu<br />

ile anılan döneme ait konsolide faaliyet sonuçlarını doğru bir biçimde yansıtmaktadır.<br />

Netice olarak, Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan raporda özetlenen şirket çalışmaları, Sermaye<br />

Piyasası mevzuatına uygun olarak düzenlenen konsolide mali tablolar ile Yönetim Kurulu’nun dönem<br />

neticesi ile ilgili önerilerinin tasvibini ve Yönetim Kurulu’nun aklanması hususunu Genel Kurul’un<br />

görüşlerine sunarız. İstanbul, 11.03.2011<br />

Saygılarımızla,<br />

Serkan Özyurt Kemal Uzun Mehmet Sarıtaş<br />

Denetçi Denetçi Denetçi

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

DENETİM KOMİTESİ RAPORU<br />

TÜPRAŞ<br />

Yönetim Kurulu Başkanlığı’na<br />

Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Seri:XI, No:29 sayılı Tebliği ile 17.03.2005 tarih ve 11/367 sayılı<br />

kararı kapsamında, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UMS/UFRS) ve SPK tarafından<br />

belirlenen uyulması zorunlu formatlara uygun olarak Tüpraş yönetiminin hazırladığı 1 Ocak – 31<br />

Aralık <strong>2010</strong> dönemine ilişkin konsolide finansal raporlar ile söz konusu finansal raporlar için Güney<br />

Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.’nin hazırladığı bağımsız denetim<br />

raporunu incelemek ve görüş bildirmek üzere toplanmış bulunuyoruz.<br />

Yaptığımız bu incelemede, kamuya açıklanacak olan 1 Ocak – 31 Aralık <strong>2010</strong> dönemine ait finansal<br />

raporların, ortaklığın izlediği muhasebe ilkelerine, gerçeğe uygunluğuna ve doğruluğuna ilişkin<br />

olarak değerlendirmeler yapılmıştır. Gerekli görülen hallerde bağımsız denetim şirketinin<br />

denetçisinden ve şirketin sorumlu yöneticilerinden de görüşler alınmıştır.<br />

Tarafımıza sunulan bilgiler kapsamında yaptığımız inceleme ve değerlendirmeler sonucunda;<br />

hazırlanan 1 Ocak – 31 Aralık <strong>2010</strong> dönemine ilişkin konsolide finansal raporların Şirketin anılan<br />

tarihteki gerçek finansal durumu ile anılan döneme ait gerçek faaliyet sonuçlarını doğru bir biçimde<br />

yansıttığına; ortaklığın izlediği muhasebe ilkelerine, gerçeğe uygunluğuna ve doğruluğuna kanaat<br />

getirilmiş olup, söz konusu finansal raporları Yönetim Kurulu’nun onayına arz ederiz.<br />

Saygılarımızla,<br />

09.03.2011<br />

Temel K. Atay<br />

Erol Memioğlu

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 105<br />

SORUMLULUK BEYANI<br />

SERMAYE PİYASASI KURULUNUN<br />

SERİ:XI, NO:29 SAYILI TEBLİĞİ’NİN 9. MADDESİ GEREĞİNCE HAZIRLANAN SORUMLULUK<br />

BEYANI<br />

FİNANSAL TABLO VE FAALİYET RAPORLARININ KABULÜNE İLİŞKİN YÖNETİM KURULU’NUN<br />

KARAR TARİHİ: 09.03.2011<br />

KARAR SAYISI : 05<br />

Şirketimizin Denetimden Sorumlu Komitesi’nin görüşü alınarak, Yönetim Kurulumuzun 09/03/2011<br />

tarih ve 05 sayılı Kararı ile onaylanan ve 01.01.<strong>2010</strong>- 31.12.<strong>2010</strong> dönemine ait, Sermaye Piyasası<br />

Kurulu’nun (SPK) Seri XI, No: 29 “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği”<br />

uyarınca Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UMS/UFRS) ve SPK tarafından belirlenen<br />

formatlarla uyumlu olarak hazırlanan, bağımsız denetimden geçmiş finansal raporlarımız ekte<br />

sunulmuştur.<br />

Şirketimizce hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.<br />

tarafından denetlenen dipnotları ile birlikte Konsolide Bilanço, Gelir Tablosu, Nakit Akım Tablosu ve<br />

Öz Sermaye Değişim Tablolarının ve yıllık <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong>’nun, SPK düzenlemeleri doğrultusunda;<br />

• Tarafımızca incelendiğini,<br />

• Şirketimizdeki görev ve sorumluluk alanımızda sahip olduğumuz bilgiler çerçevesinde, önemli<br />

konularda gerçeğe aykırı bir açıklama ya da açıklamanın yapıldığı tarih itibariyle yanıltıcı olması<br />

sonucunu doğurabilecek herhangi bir eksiklik içermediğini,<br />

• Şirketimizdeki görev ve sorumluluk alanımızda sahip olduğumuz bilgiler çerçevesinde, ilişkin<br />

olduğu dönem itibariyle yürürlükteki finansal raporlama standartlarına göre hazırlanmış finansal<br />

tabloların konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte, işletmenin aktifleri, pasifleri, finansal durumu<br />

ve kar ve zararı ile ilgili gerçeği dürüst bir biçimde yansıttığını ve faaliyet raporunun işin gelişimi ve<br />

performansını ve konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte işletmenin finansal durumunu ve karşı<br />

karşıya olduğu önemli risk ve belirsizliklerle birlikte dürüstçe yansıttığını<br />

bilgilerinize sunar, yapılan açıklamadan dolayı sorumlu olduğumuzu beyan ederiz.<br />

Saygılarımızla,<br />

Deniz Köseoğlu<br />

Finansal Raporlama Müdürü<br />

İbrahim Yelmenoğlu<br />

Genel Müdür Yardımcısı

FİNANSAL BİLGİLER VE DENETÇİ RAPORU<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

1 Ocak-31 Aralık <strong>2010</strong> hesap dönemine ait<br />

konsolide finansal tablolar ve<br />

bağımsız denetim raporu

Bağımsız denetim raporu<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi<br />

Ortakları’na:<br />

Giriş<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi (“TÜPRAŞ”), bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi ortaklıklarının (birlikte “Grup”<br />

olarak anılacaktır) 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle hazırlanan ve ekte yer alan konsolide bilançosunu, aynı tarihte sona eren yıla ait<br />

konsolide kapsamlı gelir tablosunu, konsolide özkaynak değişim tablosunu ve konsolide nakit akım tablosunu, önemli muhasebe<br />

politikalarının özetini ve dipnotları denetlemiş bulunuyoruz.<br />

Konsolide finansal tablolarla ilgili olarak Grup yönetiminin sorumluluğu<br />

Grup yönetimi konsolide finansal tabloların Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına göre<br />

hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumundan sorumludur. Bu sorumluluk, konsolide finansal tabloların hata ve/veya hile ve<br />

usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanarak, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmasını sağlamak<br />

amacıyla gerekli iç kontrol sisteminin tasarlanmasını, uygulanmasını ve devam ettirilmesini, koşulların gerektirdiği muhasebe<br />

tahminlerinin yapılmasını ve uygun muhasebe politikalarının seçilmesini içermektedir.<br />

Bağımsız denetim kuruluşunun sorumluluğu<br />

Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak bu konsolide finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız<br />

denetimimiz, SPK tarafından yayımlanan bağımsız denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik<br />

ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, konsolide finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı<br />

konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir.<br />

Bağımsız denetimimiz, konsolide finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak amacıyla,<br />

bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin seçimi, konsolide finansal tabloların<br />

hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine<br />

dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, Grup’un<br />

iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil,<br />

bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, Grup yönetimi tarafından hazırlanan konsolide<br />

finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bağımsız denetimimiz, ayrıca Grup yönetimi tarafından<br />

benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve konsolide finansal tabloların bir bütün olarak<br />

sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir.<br />

Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir<br />

dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.<br />

Görüş<br />

Görüşümüze göre, ilişikteki konsolide finansal tablolar Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi’nin,<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle konsolide finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide finansal performansını ve<br />

konsolide nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst<br />

bir biçimde yansıtmaktadır.<br />

Diğer husus<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri’nin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan finansal raporlama standartlarına uygun olarak<br />

31 Aralık 2009 tarihi itibariyle düzenlenmiş konsolide finansal tabloları bir başka Denetim Şirketi tarafından denetlenmiş ve söz<br />

konusu Şirket 8 Mart <strong>2010</strong> tarihli raporunda sözkonusu konsolide finansal tablolar üzerinde olumlu görüş beyan etmiştir.<br />

Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.<br />

A member firm of Ernst & Young Global Limited<br />

Ethem Kutucular, SMMM<br />

Sorumlu Ortak, Başdenetçi<br />

9 Mart 2011<br />

İstanbul, Türkiye

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle<br />

konsolide bilanço<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Varlıklar Notlar 31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Dönen varlıklar 9.288.938 5.780.050<br />

Nakit ve nakit benzerleri 6 5.958.462 3.149.016<br />

Ticari alacaklar (net) 8 764.507 709.799<br />

-İlişkili taraf lardan ticari alacaklar 8, 32 39.756 112.453<br />

-Diğer ticari alacaklar 724.751 597.346<br />

Diğer alacaklar (net) 9 17.457 16.019<br />

Stoklar (net) 10 1.969.598 1.522.493<br />

Diğer dönen varlıklar 22 578.706 381.539<br />

Türev finansal araçlar 23 208 444<br />

Satış amacıyla elde tutulan varlıklar 30 - 740<br />

Duran varlıklar 4.629.099 4.443.254<br />

Ticari alacaklar (net) 8 8.846 1.993<br />

Finansal yatırımlar 11 90.437 78.581<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar 12 5.401 -<br />

Şerefiye (net) 16 189.073 189.073<br />

Yatırım amaçlı gayrimenkuller (net) 13 5.423 5.423<br />

Maddi duran varlıklar (net) 14 3.640.712 3.572.723<br />

Maddi olmayan duran varlıklar (net) 15 111.888 122.779<br />

Diğer duran varlıklar 22 577.319 472.682<br />

Toplam varlıklar 13.918.037 10.223.304<br />

İlişikteki notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 111<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle<br />

konsolide bilanço<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Kaynaklar Notlar 31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Kısa vadeli yükümlülükler 8.847.419 5.353.550<br />

Finansal borçlar (net) 7 2.275.340 1.516.521<br />

Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısımları (net) 7 134.583 117.400<br />

Diğer finansal borçlar 7 - 11.293<br />

-İlişkili taraf lara finansal borçların kısa vadeli kısımları 7, 32 - 11.293<br />

Ticari borçlar (net) 8 4.885.271 2.327.828<br />

-İlişkili taraf lara ticari borçlar 8, 32 31.805 31.668<br />

-Diğer ticari borçlar 4.853.466 2.296.160<br />

Alınan avanslar 19 10.390 9.939<br />

Borç karşılıkları 20 245.821 82.606<br />

Dönem kârı vergi yükümlülüğü 29 69.944 58.426<br />

Çalışanlara sağlanan faydalar 21 2.992 2.180<br />

Diğer yükümlülükler 22 1.222.149 1.222.092<br />

Türev finansal araçlar 23 929 5.196<br />

Satış amacıyla elde tutulan varlıklara ilişkin yükümlülükler 30 - 69<br />

Uzun vadeli yükümlülükler 1.169.462 1.090.212<br />

Finansal borçlar (net) 7 525.867 520.593<br />

Ticari borçlar (net) 8 526 -<br />

Çalışanlara sağlanan faydalar 21 103.968 98.815<br />

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü 29 191.669 196.754<br />

Diğer yükümlülükler 22 347.432 274.050<br />

Özkaynaklar 3.901.156 3.779.542<br />

Ödenmiş sermaye 24 250.419 250.419<br />

Sermaye düzeltmesi farkları 24 1.344.243 1.344.243<br />

Hisse senetleri ihraç primleri 172 172<br />

Finansal varlıklar değer artış fonu 38.666 32.850<br />

Kârdan ayrılan kısıtlanmış yedekler 24 188.797 188.797<br />

Yabancı para çevrim farkları 2.379 1.891<br />

Geçmiş yıllar kârları 1.306.278 1.121.028<br />

Net dönem kârı 737.324 811.298<br />

Toplam ana ortaklığa ait özkaynaklar 3.868.278 3.750.698<br />

Azınlık payları 32.878 28.844<br />

Toplam kaynaklar 13.918.037 10.223.304<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi ve bu tarihte sona eren hesap dönemi itibariyle hazırlanan konsolide finansal tablolar, yayımlanmak<br />

üzere 9 Mart 2011 tarihli yönetim kurulu toplantısında onaylanmış ve Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Yelmenoğlu ve<br />

Finansal Raporlama Müdürü Deniz Köseoğlu tarafından imzalanmıştır.<br />

İlişikteki notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide kapsamlı gelir tablosu<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Notlar<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Satış gelirleri (net) 25 26.165.954 20.330.633<br />

Satışların maliyeti (-) 25 (24.376.737) (18.781.687)<br />

Hizmet gelirleri (net) 25 52.766 59.250<br />

Brüt kâr 1.841.983 1.608.196<br />

Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (-) 26 (286.935) (267.484)<br />

Genel yönetim giderleri (-) 26 (394.874) (381.092)<br />

Araştırma ve geliştirme giderleri (-) 26 (9.149) (8.545)<br />

Diğer faaliyet gelirleri 27 117.032 94.442<br />

Diğer faaliyet giderleri (-) 27 (233.905) (29.552)<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı 1.034.152 1.015.965<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kâr/zararlarındaki paylar (599) -<br />

Finansal gelirler 28 781.043 251.651<br />

Finansal giderler (-) 28 (885.454) (252.464)<br />

Vergi öncesi kârı 929.142 1.015.152<br />

Vergi gideri 29 (187.784) (199.381)<br />

-Dönem vergi gideri (193.175) (159.789)<br />

-Ertelenmiş vergi gideri/(geliri) 5.391 (39.592)<br />

Dönem kârı 741.358 815.771<br />

Diğer kapsamlı gelir:<br />

Finansal varlıklar değer artış fonundaki değişim 6.123 2.176<br />

Yabancı para çevrim farklarındaki değişim 488 (1.377)<br />

Finansal varlıklar değer artış fonundaki değişime ilişkin vergi gideri (306) (109)<br />

Diğer kapsamlı gelir (vergi sonrası) 6.305 690<br />

Toplam kapsamlı gelir 747.663 816.461<br />

Dönem kârının dağılımı:<br />

Azınlık payları 4.034 4.473<br />

Ana ortaklık payları 737.324 811.298<br />

Toplam kapsamlı gelirin dağılımı<br />

Azınlık payları 4.034 4.473<br />

Ana ortaklık payları 743.629 811.988<br />

Nominal değeri 1 Kr olan hisse başına (kayıp)/kazanç (Kr) 31 2,94 3,24<br />

İlişikteki notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 113<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide özkaynak değişim tablosu<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Sermaye Diğer kapsamlı gelir Birikmiş kârlar<br />

Ödenmiş<br />

sermaye<br />

Sermaye<br />

düzeltmesi<br />

farkları<br />

Hisse<br />

senetleri<br />

ihraç<br />

primi<br />

Kârdan<br />

ayrılan<br />

kısıtlanmış<br />

yedekler<br />

Finansal<br />

varlıklar<br />

değer artış<br />

fonu<br />

Yabancı<br />

para<br />

çevrim<br />

farkları<br />

Geçmiş<br />

yıllar<br />

kârları<br />

Net<br />

dönem<br />

kârı<br />

Toplam ana<br />

ortaklığa ait<br />

özkaynaklar<br />

Azınlık<br />

payları<br />

Toplam<br />

özkaynaklar<br />

1 Ocak 2009 250.419 1.344.243 172 125.210 30.783 3.268 1.331.863 432.222 3.518.180 38.084 3.556.264<br />

Transfer - - - - - - 432.222 (432.222) - - -<br />

Temettü ödemesi (Not 24) - - - - - - (579.470) - (579.470) (13.713) (593.183)<br />

Toplam kapsamlı gelir - - - - 2.067 (1.377) - 811.298 811.988 4.473 816.461<br />

31.12.2009 (önceden raporlanan) 250.419 1.344.243 172 125.210 32.850 1.891 1.184.615 811.298 3.750.698 28.844 3.779.542<br />

Sınıflama değişikliği (Not 2.2.1) - - - 63.587 - - (63.587) - - - -<br />

31.12.2009 (yeniden sınıflanan) 250.419 1.344.243 172 188.797 32.850 1.891 1.121.028 811.298 3.750.698 28.844 3.779.542<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> 250.419 1.344.243 172 188.797 32.850 1.891 1.121.028 811.298 3.750.698 28.844 3.779.542<br />

Transfer - - - - - - 811.298 (811.298) - - -<br />

Temettü ödemesi (Not 24) - - - - - - (626.048) - (626.048) - (626.048)<br />

Toplam kapsamlı gelir - - - - 5.816 488 - 737.324 743.628 4.034 747.662<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 250.419 1.344.243 172 188.797 38.666 2.379 1.306.278 737.324 3.868.278 32.878 3.901.156<br />

İlişikteki notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide Nakit Akış tablosu<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Notlar<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Vergi ve ana ortaklık dışı kâr öncesi dönem kârı 929.142 1.015.152<br />

Amortisman ve itfa payları 14, 15 221.132 194.067<br />

Kıdem tazminatı yükümlülüğündeki artış 21 18.058 17.446<br />

Maddi duran varlık satışlarından kaynaklanan (kâr)/zarar 27 (5.443) (405)<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların zararlarına katılım 11 599 -<br />

Stok değer düşüklüğü karşılığındaki azalış 10 (293) (68.622)<br />

Vergi cezası karşılığı 20 181.235 -<br />

Dava karşılıkları 20 (24.475) 4.734<br />

EPDK katkı payı karşılığı 20 12.776 4.362<br />

Kıdeme teşvik primi karşılığı 21 1.346 1.505<br />

İzin ücretleri karşılığı 20 5.170 4.243<br />

Dışarıdan sağlanan faydalar ve diğer karşılıklar 20 11.356 55.774<br />

Şüpheli alacak karşılığı 8 6.576 3.175<br />

Faiz geliri (net) 28 (71.220) 11.774<br />

Ertelenmiş finansman gideri/(geliri), net 992 10.265<br />

İştirak satış zararları/(kârları) 27 - 1.380<br />

Banka kredilerinden kaynaklanan kur farkı gideri/(geliri),net 28 62.001 (8.416)<br />

Yabancı para çevrim farkları 488 (1.377)<br />

Varlık ve yükümlülüklerdeki değişimler öncesi sağlanan nakit akımı 1.349.440 1.245.057<br />

İşletme varlık ve yükümlülüklerindeki değişiklikler:<br />

Ticari alacaklardaki azalış/(artış) (66.978) 349.318<br />

Diğer varlık ve alacaklardaki azalış/(artış) (303.067) 118.674<br />

Stoklardaki azalış/(artış) (446.812) (189.836)<br />

Ticari borçlardaki artış 2.558.403 760.819<br />

Diğer yükümlülükler ve alınan avanslardaki artış/(azalış) 11.011 122.985<br />

Tahsil edilen şüpheli ticari alacaklar (2.585) -<br />

Ödenen vergiler (181.657) (101.363)<br />

Ödenen kıdem tazminatı 21 (12.504) (15.566)<br />

Ödenen dava karşılıkları 20 (5.108) (2.654)<br />

Ödenen izin karşılığı 20 (1.677) (3.459)<br />

Ödenen kıdeme teşvik primi 21 (935) (1.149)<br />

Ödenen EPDK katkı payı 20 (10.615) (4.973)<br />

Ödenen diğer karşılıklar 20 (5.447) (56.000)<br />

İşletme faaliyetlerinden elde edilen/(kullanılan) net nakit 2.881.469 2.221.853<br />

Yatırım faaliyetleri:<br />

Maddi duran varlık alımları 14 (290.510) (391.762)<br />

Maddi ve maddi olmayan duran varlık satışından elde edilen hasılatlar 24.934 9.863<br />

Maddi olmayan duran varlık alımları 15 (7.211) (3.204)<br />

Finansal varlık sermaye artırımlarına katılım 11 (6.733) (6.384)<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların sermaye artırımlarına katılım 11 (5.000) -<br />

İştirak satışından elde edilen hasılatlar - 2.670<br />

Alınan faizler 368.318 165.666<br />

Yatırım faaliyetlerinden elde edilen/(kullanılan) net nakit 83.798 (223.151)<br />

Finansman faaliyetleri:<br />

Türev finansal araçlardaki değişim (4.031) 7.100<br />

(Ödenen)/Alınan krediler, (net) 709.739 417.801<br />

Ödenen temettüler (626.048) (593.183)<br />

Ödenen faizler (303.764) (219.938)<br />

Finansman faaliyetlerinde (kullanılan)/sağlanan net nakit (224.104) (388.220)<br />

Nakit ve nakit benzeri değerlerdeki net artış 2.741.163 1.610.482<br />

Nakit ve nakit benzeri değerlerin dönem başı bakiyesi 6 2.871.902 1.261.420<br />

Nakit ve nakit benzeri değerlerin dönem sonu bakiyesi 6 5.613.065 2.871.902<br />

İlişikteki notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 115<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

1. Grup’un organizasyonu ve faaliyet konusu<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (“Tüpraş” veya “Şirket”) 16 Kasım 1983 tarihinde kurulmuştur. Şirket’in ana faaliyet<br />

konuları aşağıdaki gibidir:<br />

• Ham petrol tedarik ve rafine etmek, gerektiğinde petrol ürünlerini ithal ve ihraç etmek ve bu maksatla yurt içinde ve<br />

dışında petrol rafinerileri kurmak ve işletmek,<br />

• Petrokimya sanayi ve ilgili diğer sanayi alanında fabrikalar, tesisler kurmak ve işletmek,<br />

• Petrokimyasal maddeler ve ilgili diğer maddelerin elde edilmesi için gerekli hammaddeler ve yardımcı maddeler,<br />

malzeme ve kimyasal maddeleri tedarik ederek işlemek veya bu maddeleri üretmek ve bu maddelerin ticaretini yapmak,<br />

• Üretim faaliyetinin her aşamasında elde edilecek ürünleri ambalajlamak ve bunun için ambalaj endüstrisi kurmak, atık,<br />

yan ürün ve standart dışı maddeleri değerlendirmek ve/veya satmak, değerlendirme olanağı bulunmayan maddelerin yok<br />

edilmesi için gerekli tesisleri kurmak ve işletmek,<br />

• Yasa ve yönetmelikler çerçevesinde, her türlü enerji ve enerji ile ilgili sanayi alanında santraller, tesisler kurmak<br />

ve işletmek. Bunun için gerekli her türlü ekipman, malzeme ve kimyevi maddeyi tedarik ederek kullanmak ve bu<br />

maddelerin ticaretini yapmak,<br />

• Her türlü petrol ürünleri, LPG ve doğalgazın yurtiçi, yurtdışı toptan ve perakende alımı, satımı, ithali, ihracı,<br />

depolanması, pazarlanması ve dağıtımını yapmak, yaptırmak, bu ürünlerin perakende satışını teminen akaryakıt<br />

istasyonları ve bakım tesislerini kurmak, işletmek ve işlettirmek, devralmak, devretmek veya kiralamak, bayilik vermek,<br />

kendisine ait veya kiralayacağı taşıma araçları ile nakliye hizmeti yapmak, bu amaç ve konularda kısmen ya da tamamen<br />

faaliyet göstermek üzere diğer gerçek ve tüzel kişilerle dağıtım ve pazarlama şirketi veya benzeri diğer ortaklıklar kurmak<br />

veya mevcut ortaklıkların hisse senetlerini ve hisseyi temsil eden evraklarını temellük etmek, gerektiğinde satmak,<br />

iştirak paylarını almak veya devretmektir.<br />

Tüpraş, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi ortaklıklarının (topluca “Grup” olarak adlandırılacaktır) temel<br />

faaliyetlerinin önemli bölümü Türkiye’de olup, Grup’un faaliyetleri rafinaj ve akaryakıt dağıtım sektörleri altında<br />

toplanmıştır.<br />

Şirket, Sermaye Piyasası Kurulu’na (“SPK”) kayıtlıdır ve hisseleri 1991 yılından beri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda<br />

(“İMKB”) işlem görmektedir. Şirket’in nihai ortağı Koç Holding A.Ş.’dir. 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle, Şirket’in İMKB’ye<br />

kayıtlı %49 oranında hissesi mevcuttur. Aynı tarih itibariyle Şirket’in hisselerini elinde bulunduran hissedarlar ve hisse<br />

oranları aşağıdaki gibidir (Not 24):<br />

%<br />

Enerji Yatırımları A.Ş. 51,00<br />

Halka açık kısım 49,00<br />

100,00

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup’un konsolidasyon kapsamındaki bağlı ortaklık ve müşterek yönetime tabi ortaklıkları ve faaliyet konuları aşağıda<br />

belirtilmiştir:<br />

Bağlı Ortaklık<br />

<strong>Faaliyet</strong><br />

gösterdiği ülke<br />

<strong>Faaliyet</strong> konusu<br />

Ditaş Deniz İşletmeciliği ve Tankerciliği A.Ş. (“Ditaş”) Türkiye Ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı<br />

Üsküdar Tankercilik A.Ş. (“Üsküdar”) Türkiye Ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı<br />

Damla Denizcilik A.Ş. (“Damla”) Türkiye Ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı<br />

Kadıköy Tankercilik A.Ş. (“Kadıköy”) Türkiye Ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı<br />

Beykoz Tankercilik A.Ş. (“Beykoz”) Türkiye Ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı<br />

Körfez Hava Ulaştırma A.Ş. (“Körfez”) (*) Türkiye Hava taşımacılığı ve ulaştırma<br />

(*) Grup’un bağlı ortaklıklarından Körfez, 2009 yılının Nisan ayında kurulmuş olup, finansal tabloları bireysel ve toplamda<br />

incelendiğinde, tutar ve nitelik anlamında Grup’un 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yılın konsolide finansal tabloları<br />

açısından önemlilik arz etmemesi sebebi ile konsolidasyon kapsamına alınmayarak satılmaya hazır finansal varlık<br />

olarak muhasebeleştirilmiştir. Körfez’in 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle aktif toplamı 3.889 TL ve net dönem kârı 169<br />

TL’dir.<br />

Müşterek yönetime tabi ortaklık<br />

<strong>Faaliyet</strong><br />

gösterdiği ülke<br />

<strong>Faaliyet</strong> konusu<br />

OPET Petrolcülük A.Ş. (“Opet”) Türkiye Petrol ürünleri perakende satışı<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (***) Türkiye Petrol ürünleri perakende satışı<br />

Tasfiye halinde Opet Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Turizm<br />

Sanayi İç ve Dış Ticaret A.Ş. (“Opet Gıda”) (**) Türkiye Gıda ürünleri dağıtımı<br />

Opet International Limited (“Opet International”) İngiltere Petrol ürünleri ticareti<br />

Opet Trade B.V. Hollanda Petrol ürünleri ticareti<br />

Opet Trade Ireland (*) İrlanda Petrol ürünleri ticareti<br />

Opet Trade Singapore Singapur Petrol ürünleri ticareti<br />

(*) Grup’un müşterek yönetime tabi ortaklıklarından Opet Trade Ireland’ın 31 Mayıs 2009’da tasfiye süreci başlamış<br />

ve bu şirkete ait varlıklar ile bunlara ilişkin yükümlülükler bilanço tarihi itibariyle konsolide bilançoda satılmak<br />

üzere elde tutulan varlık ve yükümlülük grupları olarak sınıflandırılmıştır. Grup’un müşterek yönetime tabi<br />

ortaklıklarından Opet Trade Ireland’ın 31 Mayıs 2009’da başlayan tasfiye süreci, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle<br />

tamamlandığı için bu şirkete ait varlık ve yükümlülükler sıfırlanmıştır.<br />

(**) 1 Ağustos 2003 tarihinden itibaren faaliyetlerini durdurmuştur.<br />

(***) Opet’in müşterek yönetime tabi ortaklıklarından THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş.’nin (“THY Opet Havacılık”) 31<br />

Aralık 2009 tarihi itibariyle faaliyet sonuçları ve aktif büyüklüğü Grup’un konsolide finansal tabloları açısından<br />

önemlilik teşkil etmemesi nedeniyle konsolidasyon kapsamına alınmayarak maliyet değerleriyle satılmaya hazır<br />

finansal varlık olarak muhasebeleştirilirken, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Opet şirket yönetimi kararıyla özkaynak<br />

yöntemine göre muhasebeleştirilmiştir. THY Opet Havacılık jet yakıt ikmal hizmeti vermek üzere Opet ve THY A.Ş.’nin<br />

müşterek yönetime tabi ortaklığı olarak 2009 yılının Eylül ayında kurulmuştur. (Not 12)<br />

Grup’un bünyesinde çalışan personel sayısı 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde 5.480’dir (31 Aralık 2009-5.267).<br />

Şirket’in tescil edilmiş adresi aşağıdaki gibidir:<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

Petrol Caddesi, 41002<br />

Körfez, Kocaeli

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 117<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2. Konsolide finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar<br />

2.1. Sunuma ilişkin temel esaslar<br />

2.1.1 Uygulanan muhasebe standartları<br />

Grup’un konsolide finansal tabloları, Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından yayımlanan finansal raporlama<br />

standartlarına (“SPK Finansal Raporlama Standartları”) uygun olarak hazırlanmaktadır. SPK, Seri: XI, No: 29 sayılı<br />

“Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” ile işletmeler tarafından düzenlenecek finansal raporlar<br />

ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin ilke, usul ve esasları belirlemektedir. Bu tebliğe istinaden,<br />

işletmelerin finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Finansal Raporlama Standartları<br />

(“UMS/UFRS”)’na göre hazırlamaları gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS’nin<br />

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (“UMSK”) tarafından yayımlananlardan farkları Türkiye Muhasebe Standartları<br />

Kurulu (“TMSK”) tarafından ilan edilinceye kadar UMS/UFRS’ler uygulanacaktır. Bu kapsamda, benimsenen standartlara<br />

aykırı olmayan, TMSK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) esas<br />

alınacaktır.<br />

SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK tarafından kabul edilen<br />

muhasebe ve raporlama ilkelerine (“SPK Finansal Raporlama Standartları”) uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için,<br />

1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir.<br />

Dolayısıyla finansal tablolarda, 1 Ocak 2005 tarihinden başlamak kaydıyla, UMSK tarafından yayımlanmış 29 No’lu “Yüksek<br />

Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” standardı (UMS 29) uygulanmamıştır.<br />

Konsolide finansal tablolar SPK’nın Seri: XI, No: 29 sayılı tebliği ve bu tebliğe açıklama getiren duyuruları çerçevesinde,<br />

UMS/UFRS’nin esas alındığı SPK Finansal Raporlama Standartları’na uygun olarak hazırlanmıştır. Konsolide finansal<br />

tablolar ve bunlara ilişkin dipnotlar SPK tarafından uygulanması tavsiye edilen formatlara uygun olarak ve zorunlu kılınan<br />

bilgiler dahil edilerek sunulmuştur.<br />

Grup, muhasebe kayıtlarının tutulmasında ve kanuni finansal tablolarının hazırlanmasında, SPK tarafından çıkarılan<br />

prensiplere ve şartlara, Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), vergi mevzuatı ve Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı (“Maliye<br />

Bakanlığı”) tarafından çıkarılan Tekdüzen Hesap Planı şartlarına uymaktadır. SPK Finansal Raporlama Standartları’na<br />

göre hazırlanan bu konsolide finansal tablolar, gerçeğe uygun değerleri ile gösterilen türev finansal araçlar, satılmaya hazır<br />

finansal varlıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklığın maddi ve maddi olmayan duran varlıkları dışında, tarihi maliyet<br />

esası baz alınarak Türk Lirası olarak hazırlanmıştır. Konsolide finansal tablolar, tarihi maliyet esasına göre hazırlanmış<br />

kanuni kayıtlara SPK Finansal Raporlama Standartları uyarınca doğru sunumun yapılması amacıyla gerekli düzeltme ve<br />

sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir.<br />

2.1.2 Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’ndaki (UFRS) değişiklikler<br />

Finansal tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları aşağıda özetlenen yeni standart ve yorumlar dışında<br />

bir önceki yıl ile tutarlı olarak uygulanmıştır. Grup, 1 Ocak <strong>2010</strong> tarihinde başlayan hesap döneminde, aşağıdaki yeni ve<br />

düzeltilmiş UFRS ve UFRYK yorumlarını uygulamıştır.<br />

• UFRYK 17 Gayri–nakdi Varlıkların Ortaklara Dağıtılması,<br />

• UMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme (Değişiklik) – Uygun korumalı araçlar,<br />

• UFRS 2 Hisse Bazlı Ödemeler (Değişiklik) – Grup tarafından nakit olarak ödenen hisse bazlı ödemeler,<br />

• Yeniden düzenlemiş UFRS 3 İşletme Birleşmeleri ve IAS 27 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar (Değişiklik),<br />

• UFRS’de İyileştirmeler, Mayıs 2008-Yayımlanan tüm değişiklikler, UFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar<br />

ve Durdurulan <strong>Faaliyet</strong>ler standardının satış işleminden sonra işletme kontrol gücü olmayan hisse senetlerini elinde<br />

tutmaya devam ettiği durumlarda bağlı ortaklığın ve bu ortaklığa ait tüm varlık ve borçların satış amaçlı elde tutulan<br />

olarak sınıflandırılmasına ilişkin hükümlerine açıklık getiren değişiklik hariç 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren hesap<br />

dönemi için geçerlidir.<br />

• UFRS’de İyileştirmeler, Nisan 2009<br />

Söz konusu standart değişiklikleri, iyileştirme ve yorumların Grup’un finansal tablolarına önemli bir etkisi<br />

bulunmamaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinden sonra geçerli olacak yeni standart, değişiklik ve yorumlar:<br />

Finansal tabloların onaylanma tarihi itibariyle yayımlanmış ancak yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulama<br />

yoluna gidilmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar aşağıdaki gibidir:<br />

UFRS 9 “Finansal Araçlar-Safha 1 finansal varlıklar ve yükümlülükler, sınıflandırma ve açıklama”, 1 Ocak 2013 tarihinde<br />

veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde geçerli olacaktır. UFRS 9 Finansal Araçlar standardının ilk safhası finansal<br />

varlıkların ve yükümlülüklerin ölçülmesi ve sınıflandırılmasına ilişkin yeni hükümler getirmektedir. Bu standart, henüz<br />

Avrupa Birliği tarafından onaylanmamıştır. Grup söz konusu yeni standardın etkilerini değerlendirmektedir.<br />

UFRS 7 Finansal Araçlar – Bilanço dışı işlemlerin kapsamlı bir biçimde incelenmesine ilişkin açıklamalar (Değişiklik),<br />

1 Temmuz 2011 tarihinde ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geçerlidir. Değişikliğin amacı, finansal<br />

tablo okuyucularının finansal varlıkların transfer işlemlerini (seküritizasyon gibi)-finansal varlığı transfer eden taraf<br />

üzerinde kalabilecek muhtemel riskleri de içerecek şekilde-daha iyi anlamalarını sağlamaktır. Ayrıca değişiklik, orantısız<br />

finansal varlık transferi işlemlerinin hesap döneminin sonlarına doğru yapıldığı durumlar için ek açıklama zorunlulukları<br />

getirmektedir.<br />

UMS 12 – Gelir Vergileri –Ertelenmiş Vergi: Esas alınan varlıkların geri kazanımı (Değişiklik), 1 Ocak 2012 tarihinde ve<br />

sonrasında başlayan hesap dönemleri için geçerlidir. UMS 12, (i) aksi ispat edilene kadar hukuken geçerli öngörü olarak,<br />

UMS 40 kapsamında gerçeğe uygun değer modeliyle ölçülen yatırım amaçlı gayrimenkuller üzerindeki ertelenmiş verginin<br />

gayrimenkulün taşınan değerinin satış yoluyla geri kazanılacağı esasıyla hesaplanması ve (ii) UMS 16 daki yeniden<br />

değerleme modeliyle ölçülen amortismana tabi olmayan varlıklar üzerindeki ertelenmiş verginin her zaman satış esasına<br />

göre hesaplanması gerektiğine ilişkin güncellenmiştir.<br />

UMS 24 (Yeniden düzenleme) “İlişkili taraf açıklamaları”, 1 Ocak 2011 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap<br />

dönemlerinde geçerli olacaktır. Yeniden düzenleme, devletin ya da işletmenin ilişkide olduğu devlet kontrolündeki<br />

kamu kuruluşlarının tek bir müşteri olarak nitelendirilip nitelendirmeyeceği hususunda işletmelerin yapması gereken<br />

değerlendirmeye ilişkindir. Grup, bu değerlendirmeyi yaparken söz konusu kuruluşlar arasındaki ekonomik bütünleşmenin<br />

kapsamını göz önünde bulundurmalıdır. Erken uygulamaya izin verilmektedir ve erken uygulama geriye dönük olarak<br />

yapılmalıdır. Grup’un finansal tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir.<br />

UMS 32 (Değişiklik) “Yeni haklar içeren ihraçların sınıflandırılması”. 1 Şubat <strong>2010</strong> tarihinde veya sonrasında başlayan<br />

yıllık hesap dönemlerinde geçerli olacaktır. Bu değişiklik, yürürlükteki standart uyarınca türev yükümlülük olarak<br />

muhasebeleştirilen belirli döviz tutarlar karşılığında yapılan hak ihracı teklifleri ile ilgilidir. Değişiklik, belirli koşulların<br />

sağlanması durumunda işlem sırasında geçerli olacak olan para birimine bakılmaksızın bu tür hak ihraçlarının öz kaynak<br />

olarak sınıflandırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Değişiklik geriye dönük olarak uygulanmalıdır. Grup’un finansal<br />

tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir.<br />

UFRYK 14 (Değişiklik) “Asgari fonlama koşulları”. 1 Ocak 2011 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde<br />

geçerli olacaktır. Bu değişikliğin amacı, işletmelerin asgari fonlama gereksinimi için yaptığı gönüllü ön ödemeleri bir<br />

varlık olarak değerlendirmelerine izin vermektir. Erken uygulamaya izin verilmiştir ve uygulanması geriye dönük olarak<br />

yapılmalıdır. Grup’un finansal tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir.<br />

UFRYK 19 “Finansal borçların özkaynağa dayalı finansal araçlar ile ödenmesi”. 1 Temmuz <strong>2010</strong> tarihinde veya sonrasında<br />

başlayan yıllık hesap dönemlerinde geçerli olacaktır. Bu yorum, işletme ile kredi verenler arasında finansal borcun<br />

şartları hakkında bir yenileme görüşmesi olduğu ve kredi verenin işletmenin borcunun tamamının ya da bir kısmının<br />

sermaye araçları ile geri ödemesini kabul ettiği durumların muhasebeleştirilmesine değinmektedir. UFRYK 19, bu sermaye<br />

araçlarının UMS 39’un 41 no’lu paragrafı uyarınca “ödenen bedel” olarak niteleneceğine açıklık getirmektedir. Sonuç olarak<br />

finansal borç kayıtlardan çıkarılmakta ve çıkarılan sermaye araçları, sözkonusu finansal borcu sonlandırmak için ödenen<br />

bedel olarak işleme tabi tutulmaktadır. Grup’un finansal tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 119<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

UFRS’lerdeki iyileştirmeler (Mayıs <strong>2010</strong>’da yayınlanan):<br />

Mayıs <strong>2010</strong>’da UMSK, tutarsızlıkları gidermek ve ifadeleri netleştirmek amacıyla üçüncü çerçeve düzenlemesini<br />

yayınlamıştır. Değişiklikler için çeşitli yürürlük tarihleri belirlenmiş olup erken yürürlük tarihi 1 Temmuz <strong>2010</strong> ve<br />

sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleridir. Erken uygulamaya izin verilmektedir. Bu yıllık iyileştirme projesi henüz<br />

Avrupa Birliği tarafından onaylanmamıştır.<br />

Aşağıdaki iyileştirmelerin Grup’un finansal tabloları ya da faaliyetleri üzerinde etkisi beklenmemektedir;<br />

UFRS 3: Revize UFRS’nin efektif olma tarihinden önce oluşan işletme birleşmelerinden kaynaklanan koşullu bedellerin geçiş<br />

hükümleri<br />

UFRS 3: Kontrol gücü olmayan payların ölçümlenmesi<br />

UFRS 3: Değiştirilemeyen ya da gönüllü olarak değiştirilebilen hisse bazlı ödemeler ilgili ödüller<br />

UMS 1: Özkaynak hareket tablosuna açıklık getirilmesi<br />

UMS 27: UMS 27 “Konsolide ve Solo Finansal Tablolar” standardına yapılan değişikliklere bağlı olarak UMS 21, UMS 28 ve<br />

UMS 31 de yapılan değişikliklerin geçiş hükümlerine açıklık getirilmesi<br />

UFRYK 13: Müşteri Sadakat Programları: Hediye puanların gerçeğe uygun değeri<br />

UMS 34 Ara Dönem Raporlama: Açıklama ilkelerinin uygulaması ve yapılması gereken açıklamalara eklemeler<br />

Aşağıdaki iyileştirmenin Grup’un finansal tabloları ya da faaliyetleri üzerinde etkisi değerlendirilmektedir;<br />

UFRS 7 “Finansal Araçlar: Açıklamalar”: 1 Ocak 2011 tarihinde ve sonrasında başlayan hesap dönemleri için geçerlidir.<br />

Değişiklik, UFRS 7 uyarınca yapılması gereken açıklamalara açıklık getirmekte ve sayısal açıklamalar ile finansal araçlara<br />

ilişkin risklerin doğası ve derecesi arasındaki etkileşimi vurgulamaktadır.<br />

Fonksiyonel ve sunum para birimi<br />

Grup bünyesinde yer alan şirketlerin finansal tablolarındaki her bir kalem, şirketlerin operasyonlarını sürdürdükleri temel<br />

ekonomik ortamda geçerli olan para birimi kullanılarak muhasebeleştirilmiştir (‘fonksiyonel para birimi’). Konsolide<br />

finansal tablolar, Tüpraş’ın fonksiyonel, Grup’un sunum para birimi olan TL para birimi kullanılarak sunulmuştur.<br />

2.1.3 Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren müşterek yönetime tabi ortaklıkların finansal tabloları<br />

Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıkların finansal tabloları, faaliyet gösterdikleri ülkelerde<br />

geçerli olan kanun ve yönetmeliklere uygun olarak hazırlanmış olup SPK Finansal Raporlama Standartları uyarınca doğru<br />

sunumun yapılması amacıyla gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir. İlgili yabancı ortaklıkların<br />

varlık ve yükümlülükleri konsolide bilanço tarihindeki döviz kuru, gelir ve giderler ortalama döviz kuru kullanılarak Türk<br />

Lirası’na çevrilmiştir. Kapanış ve ortalama kur kullanımı sonucu ortaya çıkan kur farkları özkaynaklar içerisindeki yabancı<br />

para çevrim farkları hesabı altında takip edilmektedir.<br />

2.1.4 Konsolidasyon esasları<br />

a) Konsolide finansal tablolar aşağıdaki (b), (c), (d) ve (e) maddelerinde belirtilen esaslara göre ana şirket olan Tüpraş, Bağlı<br />

Ortaklıkları ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıkları’nın finansal tablolarını kapsamaktadır. Konsolidasyon kapsamına<br />

dahil edilen şirketlerin finansal tablolarının hazırlanması sırasında, SPK Finansal Raporlama Standartları’na uygunluk<br />

ve Grup tarafından uygulanan muhasebe politikalarına ve sunum biçimlerine uyumluluk açısından gerekli düzeltme ve<br />

sınıflandırmalar yapılmıştır.<br />

b) Bağlı Ortaklıklar, Şirket’in ya (i) doğrudan ve/veya dolaylı olarak kendisine ait olan hisseler neticesinde şirketlerdeki<br />

hisselerle ilgili oy kullanma hakkının %50’den fazlasını kullanma yetkisi kanalıyla veya (ii) oy kullanma hakkının %50’den<br />

fazlasını kullanma yetkisine sahip olmamakla birlikte mali ve işletme politikaları üzerinde fiili hakimiyet etkisini<br />

kullanmak suretiyle mali ve işletme politikalarını Şirket’in menfaatleri doğrultusunda kontrol etme yetkisi ve gücüne sahip<br />

olduğu şirketleri ifade eder.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Aşağıdaki tabloda 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle konsolidasyon kapsamındaki bağlı ortaklıkların oranları<br />

gösterilmiştir:<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

Bağlı Ortaklık<br />

Ditaş 79,98 79,98 79,98 79,98<br />

Üsküdar 79,98 79,98 79,98 79,98<br />

Damla 79,98 79,98 79,98 79,98<br />

Beykoz 79,98 79,98 79,98 79,98<br />

Kadıköy 79,98 79,98 79,98 79,98<br />

Bağlı Ortaklıklar’a ait bilanço ve gelir tabloları tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiş olup, Grup’un<br />

sahip olduğu payların kayıtlı iştirak değeri, ilgili özkaynak ile karşılıklı olarak netleştirilmiştir. Şirket ile Bağlı Ortaklıkları<br />

arasındaki işlemler ve bakiyeler konsolidasyon kapsamında karşılıklı olarak silinmektedir. Grup’un sahip olduğu bağlı<br />

ortaklık hisselerinin kayıtlı değerleri ve bu hisselerden kaynaklanan temettüler, ilgili özkaynak ve kapsamlı gelir tablosu<br />

hesaplarından netleştirilmiştir.<br />

c) Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar, Grup’un bir veya daha fazla müteşebbis ortak tarafından müştereken yönetilmek<br />

üzere, bir ekonomik faaliyetin üstlenilmesi için bir sözleşme dahilinde oluşturulan şirketleri ifade etmektedir. Şirket bu<br />

müşterek kontrolü, kendisinin doğrudan ya da dolaylı olarak sahip olduğu hisselerden veya ilişkili tarafların sahip olduğu<br />

paylara ait oy haklarını onlar adına kullanma yetkisinden yararlanarak sağlamaktadır. Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş haricinde oransal konsolidasyon yöntemi kullanılmak suretiyle konsolidasyon kapsamına<br />

alınırlar. THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş (f) paragrafında detayları açıklanan özkaynaktan pay alma yöntemine göre<br />

muhasebeleştirilmiştir.<br />

Oransal konsolidasyon yönteminde, Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar’a ait finansal tablolarda yer alan varlık,<br />

yükümlülük, gelir ve giderler, Grup’un sahip olduğu etkin ortaklık payı ile konsolidasyon işlemine tabi tutulmaktadır.<br />

Aşağıdaki tabloda 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle konsolidasyon kapsamındaki müşterek yönetime tabi<br />

ortaklıkların oranları gösterilmiştir:<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

Müşterek yönetime tabi ortaklık<br />

Opet 50,00 40,00 50,00 40,00<br />

Opet Gıda (tasfiye halinde) 50,00 39,99 50,00 39,99<br />

Opet International 50,00 40,00 50,00 40,00<br />

Opet Trade B.V. 50,00 40,00 50,00 40,00<br />

Opet Trade Ireland (*) - - 50,00 40,00<br />

Opet Trade Singapore 50,00 40,00 50,00 40,00<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. 25,00 20,00 25,00 20,00<br />

(*) Grup’un müşterek yönetime tabi ortaklıklarından Opet Trade Ireland’ın 31 Mayıs 2009’da başlayan tasfiye süreci <strong>2010</strong><br />

yılı içerisinde tamamlanmıştır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 121<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

d) Grup’un toplam oy haklarının %20’nin altında olduğu veya %20’nin üzerinde olmakla birlikte Grup’un önemli bir<br />

etkiye sahip olmadığı veya konsolide finansal tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen, teşkilatlanmış piyasalarda<br />

işlem görmeyen satılmaya hazır finansal varlıklar gerçeğe uygun değerleriyle, gerçeğe uygun değerleri güvenilir bir<br />

şekilde belirlenemeyen satılmaya hazır finansal varlıklar maliyet bedelleri üzerinden, varsa, değer kaybı ile ilgili karşılık<br />

düşüldükten sonra konsolide finansal tablolara yansıtılmıştır (Not 11).<br />

e) Bağlı Ortaklıklar’ın net varlıklarında ve faaliyet sonuçlarında ana ortaklık dışı paya sahip hissedarların payları, konsolide<br />

bilanço ve kapsamlı gelir tablosunda ana ortaklık dışı pay olarak gösterilmiştir.<br />

f) Özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirilen yatırımlar konsolide bilançoda, alış maliyetinin üzerine<br />

Grup’un iştirakin net varlıklarındaki payına alım sonrası değişikliklerin eklenmesi veya çıkarılması ve varsa değer<br />

düşüklüğü karşılığının düşülmesiyle gösterilmektedir. Konsolide kapsamlı gelir tablosu, Grup’un iştiraklerinin faaliyetleri<br />

sonucundaki payını yansıtmaktadır. İştirakin kâr veya zararına henüz yansıtılmamış tutarların iştirakin özkaynaklarında<br />

ortaya çıkardığı değişiklikler de Grup’un iştirakteki payı oranında iştirakin defter değerinde düzeltme yapılmasını gerekli<br />

kılabilir. Bu değişikliklerden Şirket’e düşen pay doğrudan Grup’un kendi özkaynaklarında muhasebeleştirilir.<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen<br />

varlıklar<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

Şirket tarafından<br />

sahip olunan doğrudan<br />

ve dolaylı oy hakkı (%)<br />

Etkin ortaklık<br />

payı (%)<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (*) 25,00 20,00 25,00 20,00<br />

(*) Opet’in müşterek yönetime tabi ortaklıklarından THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (“THY Opet Havacılık”) 31 Aralık 2009<br />

tarihi itibariyle faaliyet sonuçları ve aktif büyüklüğü baz alındığında önemlilik teşkil etmemesi nedeniyle konsolidasyon<br />

kapsamına alınmayarak maliyet değerleriyle satılmaya hazır finansal varlık olarak muhasebeleştirilirken, 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

tarihi itibariyle Opet şirket yönetimi kararıyla özkaynak yöntemine göre konsolide edilmiştir. THY Opet Havacılık jet<br />

yakıt ikmal hizmeti vermek üzere Opet ve THY A.Ş.’nin müşterek yönetime tabi ortaklığı olarak 2009 yılının Eylül ayında<br />

kurulmuştur.<br />

2.2. Muhasebe politikalarında değişiklikler<br />

2.2.1 Karşılaştırmalı bilgiler<br />

Cari dönem konsolide finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli<br />

görüldüğünde yeniden sınıflandırılmıştır.<br />

Finansal durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup’un konsolide finansal tabloları önceki<br />

dönemle karşılaştırmalı hazırlanmaktadır. Grup, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle konsolide bilançosunu 31 Aralık 2009<br />

tarihi itibariyle hazırlanmış konsolide bilançosu ile; 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait konsolide kapsamlı gelir<br />

tablosunu, konsolide nakit akım tablosunu ve konsolide özkaynak değişim tablosunu ise 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren<br />

yıla ait konsolide finansal tablolar ile karşılaştırmalı olarak düzenlemiştir.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait konsolide finansal tabloların hazırlanması esnasında karşılaştırmalı finansal<br />

tablolarda yapılan sınıflandırma değişiklikleri aşağıdaki gibidir:<br />

- 31 Aralık 2009 tarihli, “genel yönetim giderleri” içerisinde sınıflandırılan 8.545 bin TL’lik araştırma geliştirme giderleri,<br />

konsolide kapsamlı gelir tablosunda “ araştırma ve geliştirme giderleri” hesabında ayrı olarak sınıflandırılmıştır (Not 26).<br />

- 31 Aralık 2009 tarihli finansal tablolarında geçmiş yıl kârları içinde bulunan 63.587 TL tutarındaki rakam SPK’nın<br />

28.04.2008 tarihinde yayımladığı 2008/18 sayılı Haftalık Bülten’de belirtilen “Özkaynak kalemlerinden, “Ödenmiş<br />

Sermaye”, “Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler” ve Türk Ticaret Kanunu’nun 466’ncı maddesi çerçevesinde yasal yedek<br />

statüsünde olan “Hisse Senedi İhraç Primleri”nin, yasal kayıtlardaki tutarları üzerinden gösterilmesi gerekmektedir.”<br />

duyurusuna istinaden, finansal tablolarla karşılaştırmalı olabilmesi için Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler kalemine<br />

sınıflandırılmıştır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.2.2 Netleştirme/Mahsup<br />

Finansal varlık ve yükümlülükler, gerekli kanuni hak olması, söz konusu varlık ve yükümlülükleri net olarak<br />

değerlendirmeye niyet olması veya varlıkların elde edilmesi ile yükümlülüklerin yerine getirilmesinin eş zamanlı olduğu<br />

durumlarda net olarak gösterilirler.<br />

2.3. Önemli muhasebe politikalarının özeti<br />

Konsolide finansal tabloların hazırlanmasında izlenen önemli muhasebe politikaları aşağıda özetlenmiştir:<br />

2.3.1 Nakit ve nakit benzerleri<br />

Nakit ve nakit benzerleri konsolide bilançoda maliyet değerleri ile yansıtılmaktadırlar. Nakit ve nakit benzerleri, eldeki<br />

nakit, banka mevduatları ile tutarı belirli, nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip, değerindeki<br />

değişim riski önemsiz olan ve vadesi üç ay veya daha kısa olan yatırımları içermektedir (Not 6).<br />

2.3.2 Ticari alacaklar ve değer düşüklüğü karşılığı<br />

Grup’un doğrudan bir borçluya mal veya hizmet tedariki ile oluşan vadeli satışlarından kaynaklanan ticari alacaklar, etkin<br />

faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyetleri üzerinden değerlendirilmiştir.<br />

Grup’un ödenmesi gereken meblağları tahsil edemeyecek olduğunu gösteren bir durumun söz konusu olması halinde ticari<br />

alacaklar için bir değer düşüklüğü karşılığı oluşturulur. Söz konusu bu karşılığın tutarı, alacağın kayıtlı değeri ile tahsili<br />

mümkün tutar arasındaki farktır. Tahsili mümkün tutar, teminatlardan ve güvencelerden tahsil edilebilecek meblağlar<br />

da dahil olmak üzere tüm nakit akışlarının, oluşan ticari alacağın orijinal etkin faiz oranı esas alınarak iskonto edilen<br />

değeridir.<br />

Değer düşüklüğü tutarı, kaydedilmesinden sonra oluşacak bir durum dolayısıyla azalırsa, söz konusu tutar, cari dönemde<br />

diğer gelirlere yansıtılır (Not 8).<br />

2.3.3 İlişkili taraflar<br />

Konsolide finansal tabloların amacı doğrultusunda, ortaklar, üst düzey yönetim personeli ve Yönetim Kurulu üyeleri,<br />

aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortaklıklar ile Koç Topluluğu şirketleri,<br />

ilişkili taraflar olarak kabul edilmişlerdir (Not 32).<br />

2.3.4 Stoklar<br />

Stoklar, net gerçekleşebilir değer ya da elde etme bedelinden düşük olanı ile değerlenir. Stokların maliyeti tüm<br />

satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için<br />

katlanılan diğer maliyetleri içerir. Grup, stoklarını ağırlıklı ortalama maliyet yöntemine göre değerlemektedir. Üretim<br />

sürecinde aynı hammadde girdisinden birden fazla ürün elde edildiğinden her bir ürünün üretim maliyeti ayrı olarak<br />

belirlenememektedir. Şirket, üretim maliyetlerini rasyonel ve tutarlı bir şekilde dağıtabilmek için, üretim tamamlanma<br />

aşamasında üretim maliyetlerini, ürünler arasında her bir ürünün nispi satış değerlerini esas alarak dağıtmaktadır.<br />

Net gerçekleşebilir değer, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından tahmini tamamlanma maliyeti ve<br />

satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış maliyeti toplamının indirilmesiyle elde edilen tutardır (Not 10).<br />

2.3.5 Yedek parça ve malzemeler<br />

Yedek parça ve malzemeler net geri kazanılabilir değer ya da elde etme bedelinden düşük olanı ile değerlenir. Yedek parça<br />

ve malzemelerin maliyeti tüm satın alma maliyetlerini ve yedek parçaların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi<br />

için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Grup, yedek parça ve malzemelerini ağırlıklı ortalama maliyet yöntemine göre<br />

değerlemektedir. Grup, beklenen kullanım süresi içerisinde kullanılmayan ve yakın bir gelecekte kullanılmasını<br />

öngörmediği yedek parça ve malzemeler için değer düşüklüğü karşılığı ayırmaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 123<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.3.6 Finansal yatırımlar<br />

Tüm finansal varlıklar, ilk kaydedilişlerinde işlem maliyetleri dahil olmak üzere maliyet bedelleri üzerinden değerlenir.<br />

Likidite ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak veya faiz oranlarındaki değişimler nedeniyle satılabilecek olan ve<br />

belirli bir süre gözetilmeksizin elde tutulan finansal araçlar, satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılmıştır.<br />

Bunlar, kısa vadeli olarak kâr amacıyla elde tutulmadıkça veya işletme sermayesinin arttırılması amacıyla satışına ihtiyaç<br />

duyulmayacaksa duran varlıklar olarak gösterilir, aksi halde dönen varlıklar olarak sınıflandırılır. Şirket yönetimi,<br />

bu finansal araçların sınıflandırmasını satın alındıkları tarihte uygun bir şekilde yapmakta olup düzenli olarak bu<br />

sınıflandırmayı gözden geçirmektedir.<br />

Grup her bilanço tarihinde bir ya da bir grup finansal varlığında değer düşüklüğü olduğuna dair objektif bir kanıtın olup<br />

olmadığını değerlendirir. Finansal araçların satılmaya hazır olarak sınıflandırılması durumunda, gerçeğe uygun değerin<br />

elde etme maliyetinin altına önemli derecede düşmesi veya gerçeğe uygun değerin uzun süreli bir düşüş eğiliminde<br />

bulunması, menkul kıymetlerin değer düşüklüğüne maruz kalıp kalmadığını değerlendirmede dikkate alınır. Eğer<br />

satılmaya hazır finansal varlıklar için bu tür bir kanıt mevcutsa, özkaynaklardan dönemin kapsamlı gelir tablosuna transfer<br />

edilerek kümüle net zarar, elde etme maliyeti ile cari gerçeğe uygun değer arasındaki farktan, bu finansal varlığa ilişkin<br />

daha önce kâr/zararda muhasebeleştirilmiş gerçeğe uygun değer zararları düşülmek suretiyle hesaplanır ve dönemin<br />

kapsamlı gelir tablosuna gider olarak yansıtılır.<br />

Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerindeki değişikliklerden kaynaklanan gerçekleşmemiş kâr ve<br />

zararlar bir değer düşüklüğü olmadığı durumda dönem sonuçları ile ilişkilendirilmeden finansal varlığın konsolide<br />

finansal tablolardan çıkarıldığı tarihe kadar doğrudan özkaynak içinde “Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu” hesabında<br />

muhasebeleştirilmiştir. Satılmaya hazır finansal varlıklar konsolide finansal tablolardan çıkarıldıklarında, özkaynak da<br />

“Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu”’nda takip edilen ilgili kazanç ve zararlar konsolide kapsamlı gelir tablosuna transfer<br />

edilir.<br />

Satılmaya hazır finansal varlıkların borsaya kayıtlı herhangi bir gerçeğe uygun değerinin olmadığı veya doğru biçimde<br />

gerçeğe uygun değeri yansıtmadığı durumlarda finansal varlığın gerçeğe uygun değeri değerleme teknikleri kullanılarak<br />

belirlenir. Bu değerleme teknikleri, piyasa koşullarına uygun güncel işlemleri veya esasen benzer diğer yatırım araçlarını<br />

baz almayı ve yatırım yapılan şirkete özgü şartları dikkate alarak iskonto edilmiş nakit akim analizlerini içerir.<br />

Şirket’in %20’nin altında sermaye payına sahip olduğu finansal varlıkların borsaya kayıtlı herhangi bir gerçeğe uygun<br />

değerinin olmadığı, gerçeğe uygun değerin hesaplanmasında kullanılan diğer yöntemlerin uygun olmaması nedeniyle<br />

gerçeğe uygun bir değer tahmininin yapılamadığı ve gerçeğe uygun değerin güvenilir bir şekilde ölçülemediği durumlarda<br />

finansal varlığın kayıtlı değeri elde etme maliyeti tutarından, şayet mevcutsa, değer düşüklüğü karşılığının çıkarılması<br />

suretiyle belirlenmiştir (Not 11).<br />

2.3.7 Maddi duran varlıklar<br />

Maddi duran varlıklar, elde etme maliyetinden birikmiş amortismanın düşülmesi ile bulunan net değerleri ile<br />

gösterilmektedir. Tarihi değerler, maddi duran varlığın iktisabı ile direkt olarak ilgili olan maliyetleri içermektedir. İktisap<br />

tarihinden sonraki maliyetler, sadece varlıkla ilgili gelecekteki ekonomik faydanın Grup’a akışının muhtemel olduğu ve<br />

varlığın maliyetinin güvenilir olarak ölçülebildiği durumlarda varlığın defter değerine ilave edilir veya ayrı bir varlık olarak<br />

kaydedilir. Diğer tüm bakım onarım giderleri ilgili döneme ait kapsamlı gelir tablosunda giderleştirilir. Amortisman,<br />

maddi duran varlıkların brüt defter değerleri üzerinden faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak<br />

ayrılmaktadır (Not 14).<br />

Opet iktisabı ile elde edilen maddi duran varlıklar, UFRS 3 ile uyumlu olarak, iktisap tarihi olan 28 Aralık 2006’da gerçeğe<br />

uygun değerlerinden kaydedilmiştir ve iktisap tarihinden itibaren kalan faydalı ömürleri üzerinden amortismana tabi<br />

tutulmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup’un sahip olduğu maddi duran varlıkların tahmin edilen faydalı ömürleri aşağıda belirtilmiştir:<br />

Faydalı ömür<br />

Yeraltı ve yerüstü düzenleri<br />

Binalar<br />

Makina tesis ve cihazlar<br />

Taşıt araçları<br />

Döşeme ve demirbaşlar<br />

3-50 yıl<br />

5-50 yıl<br />

3-50 yıl<br />

4-20 yıl<br />

2-50 yıl<br />

Arazi ve arsalar, sınırsız ömürleri olması sebebiyle amortismana tabi değildir.<br />

Bir varlığın kayıtlı değeri, varlığın geri kazanılabilir değerinden daha yüksekse, kayıtlı değer derhal geri kazanılabilir<br />

değerine indirilir. Geri kazanılabilir değer, ilgili varlığın net satış fiyatı ya da kullanımdaki değerinin yüksek olanıdır. Net<br />

satış fiyatı, varlığın gerçeğe uygun değerinden satışı gerçekleştirmek için katlanılacak maliyetlerin düşülmesi suretiyle<br />

tespit edilir. Kullanımdaki değer ise ilgili varlığın kullanılmasına devam edilmesi suretiyle gelecekte elde edilecek tahmini<br />

nakit akımlarının konsolide bilanço tarihi itibariyle indirgenmiş tutarlarına artık değerlerinin eklenmesi ile tespit edilir.<br />

Maddi duran varlıkların satışı dolayısıyla oluşan kâr ve zararlar diğer faaliyet gelirleri ve giderleri hesaplarına dahil edilirler.<br />

2.3.8 Maddi olmayan duran varlıklar<br />

Maddi olmayan duran varlıklar, haklar ve yazılımları, müşteri ilişkilerini, Opet marka değerini ve iktisap edilen intifa<br />

hakları ile dağıtım sözleşmelerini içermektedir (Not 15).<br />

a) Haklar ve yazılımlar<br />

Haklar ve yazılımlar, iktisap maliyeti üzerinden kaydedilir ve iktisap edildikleri tarihten sonra<br />

5 yılı geçmeyen bir süre için tahmini faydalı ömürleri üzerinden doğrusal amortisman yöntemi ile amortismana tabi<br />

tutulur. İntifa haklarını ise, akaryakıt dağıtım istasyonları ile yapılmış işletme sözleşmeleri oluşturmaktadır. Opet iktisabı<br />

ile elde edilen intifa hakları ise UFRS 3 ile uyumlu olarak 28 Aralık 2006 tarihinde gerçeğe uygun değerlerinden kaydedilmiş<br />

ve iktisap tarihinden itibaren kalan geçerlilik süreleri üzerinden doğrusal yöntemle itfa edilmektedir.<br />

b) Müşteri ilişkileri<br />

UFRS 3’e göre bir işletmenin müşterileri ile iş ilişkileri sözleşme aracılığıyla uygulanıyorsa, iktisap tarihi itibariyle söz<br />

konusu bir sözleşme bulunması şartı aranmaksızın, söz konusu müşteri ilişkileri, maddi olmayan duran varlık olarak<br />

tanımlanması için gereken sözleşmeli yasal kriterini sağlamaktadır.<br />

Opet iktisabı ile elde edilen müşteri ilişkileri, UFRS 3 ile uyumlu olarak iktisap tarihi olan 28 Aralık 2006’da gerçeğe uygun<br />

değerlerinden kaydedilmiştir ve iktisap tarihinden itibaren kalan faydalı ömrü olan 14 yıl üzerinden doğrusal yöntemle itfa<br />

edilmektedir (Not 15).<br />

c) Opet marka değeri<br />

Opet iktisabı ile elde edilen Opet markasının değeri, UFRS 3 ile uyumlu olarak 28 Aralık 2006 tarihinde gerçeğe uygun<br />

değerlerinden kaydedilmiştir ve iktisap tarihinden itibaren kalan tahmini faydalı ömrü olan 10 yıl üzerinden doğrusal<br />

yöntemle itfa edilmektedir (Not 15).<br />

d) LPG dağıtım sözleşmesi<br />

Opet iktisabı ile elde edilen LPG dağıtım sözleşmesi, UFRS 3 ile uyumlu olarak 28 Aralık 2006 tarihinde gerçeğe uygun<br />

değerlerinden kaydedilmiştir. LPG dağıtım sözleşmesi iktisap tarihinden 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihine kadar kalan tahmini faydalı<br />

ömrü olan 13 yıl üzerinden, 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihinden itibaren ise not 18’de detaylı olarak açıklanan Rekabet Kurumu intifa<br />

sözleşmeleri düzenlemesi uyarınca 5 yıl üzerinden doğrusal yöntemle itfa edilmektedir (Not 15).

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 125<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.3.9 İşletme birleşmeleri ve şerefiye<br />

İşletme birleşmeleri, UFRS 3, “İşletme Birleşmeleri”, kapsamında, satın alma yöntemine göre muhasebeleştirilir.<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> tarihinden önceki işletme birleşmelerinde bir işletmenin satın alınması ile ilgili katlanılan satın<br />

alma maliyeti, iktisap edilen işletmenin satın alma tarihindeki tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve şarta bağlı<br />

yükümlülüklerine dağıtılır. Satın alım maliyetinin iktisap edilen işletmenin tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve şarta<br />

bağlı yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerlerindeki iktisap edenin payını aşan kısmı şerefiye olarak konsolide finansal<br />

tablolarda muhasebeleştirilir. İşletme birleşmelerinde iktisap edilen işletmenin/şirketin finansal tablolarında yer almayan,<br />

ancak, şerefiyenin içerisinden ayrılabilme özelliğine sahip varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar (marka değeri gibi)<br />

ve/veya şarta bağlı yükümlülükler gerçeğe uygun değerleri ile konsolide finansal tablolara yansıtılır. İşletme birleşmesi<br />

sırasında oluşan şerefiye amortismana tabi tutulmaz, bunun yerine yılda bir kez veya şartların değer düşüklüğünü işaret<br />

ettiği durumlarda daha sık aralıklarla değer düşüklüğü tespit çalışmasına tabi tutulur.<br />

İktisap edilen tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve şarta bağlı yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerindeki iktisap edenin<br />

payının işletme birleşmesi maliyetini aşması durumunda ise, fark gelir olarak kaydedilir.<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> tarihinden sonra gerçekleşecek işletme birleşmelerinde, 1 Ocak <strong>2010</strong> tarihi itibariyle geçerli olan yeniden<br />

düzenlemiş UFRS 3 “İşletme Birleşmeleri” standardı uygulanmalıdır.Yeniden düzenlenmiş UFRS 3’ün temel farkı satın alma<br />

sırasında katlanılan bütün işlem maliyetlerinin kâr/zararda muhasebeleştirilmesidir.<strong>2010</strong> yılı içerisinde gerçekleşen ve<br />

yeniden düzenlenmiş UFRS 3’ün uygulanmasını gerektiren bir işletme birleşmesi yoktur.<br />

Şerefiye, değer düşüklüğü tespiti için nakit üreten birimlere dağıtılır. Dağıtım, şerefiyenin oluşmasına neden olan<br />

işletme birleşmesinden fayda elde etmesi beklenen nakit üreten bir ya da birden fazla birime yapılır. Grup, 28 Aralık 2006<br />

tarihindeki Opet iktisabı nedeniyle Opet’in yurtiçindeki önemli pazar pozisyonu ve Tüpraş ile birlikteliğinin yaratacağı<br />

sinerjiyi, şerefiyenin oluşmasına ana sebep olarak değerlendirmektedir. Buna bağlı olarak Grup yönetimi, Opet, bağlı<br />

ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi ortaklıklarını tek bir nakit üreten birim olarak değerlendirmektedir.<br />

İktisap edilen tanımlanabilir varlıkların, yükümlülüklerin ve şarta bağlı yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerlerinin<br />

veya birleşme maliyetinin sadece geçici olarak belirlenebilmesi nedeniyle birleşmenin gerçekleştiği dönemin sonunda<br />

birleşmenin ilk kez muhasebeleştirilmesi geçici olarak yapılmak durumundaysa, iktisap eden, söz konusu işletme<br />

birleşmesini geçici tutarlardan muhasebeleştirir. Geçici olarak belirlenmiş birleşme muhasebesinin birleşme tarihini takip<br />

eden oniki ay içerisinde tamamlanması ve düzeltme kayıtlarının birleşme tarihinden itibaren yapılması gerekmektedir.<br />

2.3.10 Yatırım amaçlı gayrimenkuller<br />

Mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılmak veya idari maksatlarla veya işlerin normal seyri esnasında satılmak yerine,<br />

kira elde etmek veya değer kazanması amacıyla veya her ikisi için elde tutulan araziler ve binalar “yatırım amaçlı<br />

gayrimenkuller” olarak sınıflandırılır ve maliyet yöntemine göre maliyet eksi birikmiş amortisman (arazi hariç) değerleri ile<br />

gösterilir.<br />

Yatırım amaçlı gayrimenkuller olası bir değer düşüklüğünün tespiti amacıyla incelenir ve bu inceleme sonunda yatırım<br />

amaçlı gayrimenkullerin kayıtlı değeri, geri kazanılabilir değerinden fazla ise, karşılık ayrılmak suretiyle geri kazanılabilir<br />

değerine indirilir. Geri kazanılabilir değer, ilgili yatırım amaçlı gayrimenkulün mevcut kullanımından gelecek net nakit<br />

akımları ile satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerden yüksek olanı olarak kabul edilir (Not 13).

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.3.11 Varlıklarda değer düşüklüğü<br />

Grup, şerefiye dışındaki tüm maddi ve maddi olmayan duran varlıkları için, her bilanço tarihinde söz konusu varlığa ilişkin<br />

değer düşüklüğü olduğuna dair herhangi bir gösterge olup olmadığını değerlendirir. Eğer böyle bir gösterge mevcutsa,<br />

o varlığın taşınmakta olan değeri, kullanım veya satış yoluyla elde edilecek olan tutarlardan yüksek olanı ifade eden net<br />

gerçekleşebilir değer ile karşılaştırılır. Eğer söz konusu varlığın veya o varlığın ait olduğu nakit üreten herhangi bir birimin<br />

kayıtlı değeri, kullanım veya satış yoluyla geri kazanılacak tutardan yüksekse, değer düşüklüğü meydana gelmiştir. Bu<br />

durumda oluşan değer düşüklüğü zararları konsolide kapsamlı gelir tablosunda muhasebeleştirilir.<br />

Değer düşüklüğünün iptali nedeniyle varlığın (veya nakit üreten birimin) kayıtlı değerinde meydana gelen artış, önceki<br />

yıllarda değer düşüklüğünün konsolide finansal tablolara alınmamış olması halinde oluşacak olan defter değerini<br />

(amortismana tabi tutulduktan sonra kalan net tutar) aşmamalıdır. Değer düşüklüğünün iptali konsolide kapsamlı gelir<br />

tablosunda muhasebeleştirilir. Opet iktisabından kaynaklanan şerefiyenin ise net kayıtlı değeri yıllık olarak gözden<br />

geçirilmekte ve gerekli görüldüğü durumlarda daimi değer kaybı göz önüne alınarak düzeltmeye tabi tutulmaktadır<br />

(Not 2.5-c).<br />

2.3.12 Peşin ödenen istasyon kira sözleşmeleri<br />

Opet iktisabı ile elde edilen peşin ödenen istasyon kira sözleşmeleri, UFRS 3 ile uyumlu olarak, iktisap tarihi olan 28<br />

Aralık 2006’da gerçeğe uygun değerlerinden, bu tarihten sonra edinilen peşin ödenen istasyon kira sözleşmeleri ise elde<br />

etme maliyetlerinden kaydedilmiştir ve iktisap tarihinden itibaren kira sözleşmelerinin kalan süreleri boyunca doğrusal<br />

yöntemle giderleştirilmektedir (Not 22).<br />

2.3.13 Borçlanma maliyeti<br />

Banka kredileri, alındıkları tarihlerde, işlem maliyetleri düşürülmüş gerçeğe uygun değerleri üzerinden kayda alınırlar.<br />

Müteakip dönemlerde etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş bedelleriyle değerlenir ve işlem masrafları<br />

düşüldükten sonra kalan tutar ile iskonto edilmiş maliyet değeri arasındaki fark, konsolide kapsamlı gelir tablosuna kredi<br />

dönemi süresince finansman maliyeti olarak yansıtılır.<br />

Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, satın alınması,<br />

yapımı veya üretimi ile ilişki kurulabilen borçlanma maliyetleri, ilgili varlık kullanıma veya satışa hazır hale getirilene<br />

kadar varlığın maliyetine dahil edilmektedir.<br />

Diğer tüm borçlanma maliyetleri, oluştukları dönemlerde konsolide kapsamlı gelir tablosuna kaydedilmektedir.<br />

2.3.14 Finansal kiralamalar ve faaliyet kiralamaları<br />

Grup-kiracı olarak<br />

Finansal kiralama<br />

Grup’un esas olarak mülkiyetin tüm risk ve ödüllerini üstüne aldığı maddi duran varlık kiralaması, finansal kiralama<br />

şeklinde sınıflandırılır. Finansal kiralamalar, kiralama döneminin başında kiralanmış olan varlığın rayiç değerinden<br />

veya asgari kira ödemelerinin o günkü indirgenmiş değerinden düşük olanı üzerinden kaydedilir. Her bir kira ödemesi,<br />

bakiye borç üzerinde sabit bir oranın elde edilmesi amacıyla borç ve finansal masraflar arasında tahsis edilir. Finansal<br />

masraflar düşüldükten sonra ilgili finansal kiralama borçları, finansal kiralama borçları olarak kayıtlara alınır. Finansman<br />

maliyetinin faiz unsuru, kira dönemi boyunca konsolide kapsamlı gelir tablosuna gider olarak yansıtılır. Finansal kiralama<br />

yolu ile satın alınan maddi duran varlıklar, varlığın tahmini faydalı ömrü üzerinden amortismana tabi tutulur.<br />

<strong>Faaliyet</strong> kiralaması<br />

Mülkiyete ait risk ve getirilerin önemli bir kısmının kiralayana ait olduğu kiralama işlemi, faaliyet kiralaması olarak<br />

sınıflandırılır. <strong>Faaliyet</strong> kiraları olarak yapılan ödemeler, kira dönemi boyunca doğrusal yöntem ile konsolide kapsamlı gelir<br />

tablosuna gider olarak kaydedilir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 127<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup-kiralayan olarak<br />

<strong>Faaliyet</strong> kiralaması<br />

<strong>Faaliyet</strong> kiralamasında, kiralanan varlıklar, konsolide bilançoda maddi duran varlıklar altında sınıflandırılır ve elde edilen<br />

kira gelirleri kiralama dönemi süresince, eşit tutarlarda konsolide kapsamlı gelir tablosuna yansıtılır. Kira geliri kira<br />

dönemi boyunca doğrusal yöntem ile konsolide kapsamlı gelir tablosuna yansıtılmaktadır.<br />

2.3.15 Ertelenmiş vergiler<br />

Ertelenmiş vergi, yükümlülük yöntemi kullanılarak, varlık ve yükümlülüklerin konsolide finansal tablolarda yer alan<br />

kayıtlı değerleri ile vergi değerleri arasındaki geçici farklar üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi, varlıkların oluştuğu<br />

veya yükümlülüklerin yerine getirildiği dönemde geçerli olması beklenen vergi oranları üzerinden hesaplanır ve gelir<br />

tablosuna gider veya gelir olarak kaydedilir. Bununla birlikte, ertelenen vergi, aynı veya farklı bir dönemde doğrudan öz<br />

sermaye ile ilişkilendirilen varlıklarla ilgili ise doğrudan öz sermaye hesap grubuyla ilişkilendirilir.<br />

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü vergilendirilebilir geçici farkların tümü için hesaplanırken, indirilebilir geçici farklardan<br />

oluşan ertelenmiş vergi varlıkları, gelecekte vergiye tabi kâr elde etmek suretiyle bu farklardan yararlanmanın kuvvetle<br />

muhtemel olması şartıyla konsolide finansal tablolarda muhasebeleştirilir.<br />

Aynı ülkenin vergi mevzuatına tabi olmak şartıyla ve cari vergi varlıklarının cari vergi yükümlülüklerinden mahsup<br />

edilmesi konusunda yasal olarak uygulanabilir bir hakkın bulunması durumunda ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş<br />

vergi yükümlülükleri, karşılıklı olarak birbirinden mahsup edilir. Ertelenmiş vergi varlık veya yükümlülükleri konsolide<br />

finansal tablolarda uzun vadeli olarak sınıflandırılmıştır (Not 29).<br />

2.3.16 Kıdem tazminatı karşılığı<br />

Çalışanlara sağlanan faydalar/Kıdem tazminatı karşılığı<br />

a) Tanımlanan fayda planı:<br />

Grup, mevcut iş kanunu gereğince, emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine<br />

son verilen ve en az bir yıl hizmet vermiş personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.<br />

Grup, finansal tablolardaki kıdem tazminatı karşılığını “Projeksiyon Metodu’’nu kullanarak ve Grup’un personel hizmet<br />

süresini tamamlama ve kıdem tazminatına hak kazanma konularında geçmiş yıllarda kazandığı deneyimlerini baz alarak<br />

hesaplamış ve bilanço tarihi itibariyle iskonto edilmiş değerini kayıtlara almıştır (Not 21). Hesaplanan tüm aktüeryal<br />

kazançlar ve kayıplar gelir tablosuna yansıtılmıştır.<br />

(b) Tanımlanan katkı planları:<br />

Grup, Sosyal Sigortalar Kurumu’na zorunlu olarak sosyal sigortalar primi ödemektedir. Grup’un bu primleri ödediği sürece<br />

başka yükümlülüğü kalmamaktadır. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde personel giderlerine yansıtılmaktadır.<br />

2.3.17 Kıdeme teşvik primi karşılığı<br />

Grup’un belli bir kıdemin üzerindeki çalışanlarına ödenen “Kıdeme Teşvik Primi” (“Prim”) adı altında sağladığı bir<br />

fayda bulunmaktadır. Konsolide finansal tablolarda tahakkuk etmiş olan kıdeme teşvik primi karşılığı, gelecekteki olası<br />

yükümlülüklerin tahmini toplam karşılığının şimdiki zamana indirgenmiş değerini ifade eder (Not 21).<br />

2.3.18 Dövizli işlemler<br />

Yıl içinde gerçekleşen dövizli işlemler, işlem tarihlerinde geçerli olan döviz kurları üzerinden çevrilmiştir. Dövize dayalı<br />

parasal varlık ve yükümlülükler, dönem sonunda geçerli olan döviz kurları üzerinden Türk Lirası’na çevrilmiştir. Dövize<br />

dayalı parasal varlık ve yükümlülüklerin çevrimlerinden doğan kur farkı geliri veya zararları aktifleştirilen borçlanma<br />

maliyetlerinden kaynaklanan kur farkları (Not 2.3.13) dışında konsolide kapsamlı gelir tablosuna yansıtılır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.3.19 Gelirlerin kaydedilmesi<br />

Gelir, mal ve hizmet satışlarının faturalanmış değerlerini içerir. Satışlar, ürünün teslimi veya hizmetin verilmesi, ürünle<br />

ilgili risk ve faydaların transferlerinin yapılmış olması, gelir tutarının güvenilir şekilde belirlenebilmesi ve işlemle ilgili<br />

ekonomik faydaların Grup’a akmasının muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin gerçeğe uygun değeri<br />

üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Satışlarda önemli riskler ve faydalar, mallar alıcıya teslim edildiğinde<br />

ya da yasal sahiplik alıcıya geçtiğinde devredilir. Net satışlar, teslim edilmiş malların fatura edilmiş bedelinin satış<br />

iadelerinden ve satış ile ilgili vergilerden arındırılmış halidir.<br />

Faiz gelirleri zaman dilimi esasına göre gerçekleşir, geçerli faiz oranı ve vadesine kalan süre içinde etkili olacak faiz oranını<br />

dikkate alarak tahakkuk edecek olan gelir belirlenir.<br />

Satışların içerisinde önemli bir vade farkı bulunması durumunda, gerçeğe uygun bedel, gelecekte oluşacak tahsilatların<br />

finansman maliyeti içerisinde yer alan gizli faiz oranı ile indirgenmesi ile tespit edilir. Gerçek değerleri ile nominal<br />

değerleri arasındaki fark, tahakkuk esasına göre faiz geliri olarak değerlendirilir.<br />

Komisyon geliri, Aygaz A.Ş.ve Mogaz Petrol Gazları A.Ş. ile yapılan LPG satış sözleşmesi şartlarına uygun olarak tahakkuk<br />

esasına göre kaydedilir.<br />

Kira geliri, ilgili anlaşmalar göz önüne alınarak tahakkuk esasına göre kaydedilir.<br />

Elde edilen temettü gelirleri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman kayda alınır.<br />

2.3.20 Türev finansal araçlar<br />

Türev finansal araçların ilk olarak gerçeğe uygun değerleri ile kayda alınmaktadır. Türev finansal araçlar, kayda<br />

alınmalarını izleyen dönemlerde gerçeğe uygun değer ile değerlenmektedir. Yapılan değerleme sonucu türev finansal<br />

araçların gerçeğe uygun değerinde meydana gelen farklar kapsamlı gelir tablosuna yansıtılmaktadır (Not 23).<br />

2.3.21 Karşılıklar<br />

Grup’un geçmişteki işlemlerinin sonucunda mevcut hukuki veya geçerli bir yükümlülüğünün bulunması ve yükümlülüğün<br />

yerine getirilmesi için kaynakların dışa akmasının gerekli olabileceği ve tutar için güvenilir bir tahminin yapılabileceği<br />

durumlarda karşılıklar oluşturulur. Karşılıklar, konsolide bilanço tarihi itibariyle yükümlülüğün yerine getirilmesi için<br />

yapılacak harcamanın Grup yönetimi tarafından yapılan en iyi tahmine göre hesaplanır ve etkisinin önemli olduğu<br />

durumlarda konsolide bilanço tarihindeki değerine indirgenmesi için iskonto edilir.<br />

2.3.22 Taahhütler, koşullu varlıklar ve yükümlülükler<br />

Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan gelecekteki bir veya<br />

daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilecek muhtemel yükümlülükler ve varlıklar<br />

konsolide finansal tablolara alınmamakta ve koşullu yükümlülükler ve varlıklar olarak değerlendirilmektedir (Not 18).<br />

2.3.23 Temettü<br />

Temettü alacakları, alma hakkı doğduğu dönemde gelir olarak kaydedilir. Temettü borçları, kâr dağıtımının bir unsuru<br />

olarak alma hakkı doğduğu dönemde yükümlülük olarak konsolide finansal tablolara yansıtılır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 129<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.3.24 Hisse başına kazanç<br />

Konsolide kapsamlı gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net kârın, dönem boyunca mevcut bulunan hisse<br />

senetlerinin ağırlıklı ortalama sayısına bölünmesi ile tespit edilir.<br />

Türkiye’de şirketler mevcut hissedarlarına birikmiş kârlardan ve özkaynak enflasyon düzeltmesi farkları hesabından<br />

hisseleri oranında hisse dağıtarak (“Bedelsiz Hisseler”) sermayelerini arttırabilir. Hisse başına kâr hesaplanırken bu<br />

bedelsiz hisse ihracı çıkarılmış hisseler olarak sayılır. Dolayısıyla hisse başına kâr hesaplamasında kullanılan ağırlıklı hisse<br />

adedi ortalaması, hisselerin bedelsiz olarak çıkarılmasını geriye dönük olarak uygulamak suretiyle elde edilir.<br />

2.3.25 Nakit akımı<br />

Grup net varlıklarındaki değişimleri, finansal yapısını ve nakit akımlarının tutar ve zamanlamasını değişen şartlara<br />

göre yönlendirme yeteneği hakkında konsolide finansal tablo kullanıcılarına bilgi vermek üzere, diğer konsolide finansal<br />

tablolarının ayrılmaz bir parçası olarak konsolide nakit akım tablolarını düzenlemektedir.<br />

2.3.26 Satış amacıyla elde tutulan varlık grupları ve bu varlıklarla doğrudan ilişkilendirilen yükümlülükler<br />

Bir duran varlığın defter değerinin sürdürülmekte olan kullanımdan ziyade satış işlemi vasıtası ile geri kazanılacak olması<br />

durumunda Grup, söz konusu duran varlığı satış amacıyla elde tutulan varlık olarak sınıflandırır. Bu varlıklarla doğrudan<br />

ilişkilendirilen yükümlülükler ise benzer şekilde gruplanır. İlgili varlık grupları, doğrudan ilişkilendirilen yükümlülükler<br />

indirildikten sonraki kayıtlı değeri ile gerçeğe uygun değerlerinden satış giderlerinin çıkartılması sonucu oluşan net değerin<br />

düşük olanı ile muhasebeleştirilir.<br />

2.3.27 Araştırma ve geliştirme giderleri<br />

Araştırma masrafları, oluştuğu dönem içerisinde kapsamlı gelir tablosuna kaydedilir.<br />

Geliştirme faaliyetleri (ya da Grup içi bir projenin gelişim aşaması) sonucu ortaya çıkan işletme içi yaratılan maddi olmayan<br />

duran varlıklar yalnızca aşağıda belirtilen şartların tamamı karşılandığında kayda alınırlar:<br />

• duran varlığın kullanıma hazır ya da satılmaya hazır hale getirilebilmesi için tamamlanmasının teknik anlamda<br />

mümkün olması,<br />

• duran varlığı tamamlama, kullanma veya satma niyetinin olması,<br />

• duran varlığın kullanılabilir veya satılabilir olması,<br />

• varlığın ne şekilde ileriye dönük olası bir ekonomik fayda sağlayacağının belli olması,<br />

• duran varlığın gelişimini tamamlamak, söz konusu varlığı kullanmak ya da satmak için uygun teknik, finansal ve başka<br />

kaynakların olması, ve<br />

• varlığın geliştirme maliyetinin, geliştirme sürecinde güvenilir bir şekilde ölçülebilir olması.<br />

Diğer geliştirme giderleri gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. Önceki dönemde gider kaydedilen geliştirme<br />

gideri sonraki dönemde aktifleştirilemez.<br />

2.3.28 Devlet teşvik ve yardımları<br />

Devlet teşvikleri ile birlikte yatırım, araştırma ve geliştirme teşvikleri; Grup’un teşvik talepleri ile ilgili olarak yetkililer<br />

tarafından onaylandığı zaman tahakkuk esasına göre gerçeğe uygun değer ile muhasebeleştirilir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

2.4. Muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerinde değişiklikler ve hatalar<br />

Yeni bir TMS/TFRS’nin ilk kez uygulanmasından kaynaklanan muhasebe politikası değişiklikleri, söz konusu TMS/<br />

TFRS’nin şayet varsa, geçiş hükümlerine uygun olarak geriye veya ileriye dönük olarak uygulanmaktadır. Herhangi bir geçiş<br />

hükmünün yer almadığı değişiklikler, muhasebe politikasında isteğe bağlı yapılan önemli değişiklikler veya tespit edilen<br />

muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanmakta ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenmektedir.<br />

2.5. Önemli muhasebe değerlendirme, tahmin ve varsayımları<br />

Varlık ve yükümlülüklerin kayıtlı değerleri üzerinde önemli etkisi olan muhasebe tahminleri aşağıdaki gibidir:<br />

a) İktisap maliyetinin dağıtılması:<br />

Grup, Opet iktisabı ile ilgili iktisap maliyetinin dağıtılması sürecinde maddi ve maddi olmayan varlıkların gerçeğe uygun<br />

değerlerinin tespitinde belirli tahmin ve varsayımlarda bulunmuştur.<br />

b) Faydalı ömür:<br />

Maddi varlıklar, yatırım amaçlı gayrimenkuller ve şerefiye haricindeki maddi olmayan varlıklar tahmini faydalı ömürleri<br />

boyunca itfaya tabi tutulmuştur. Yönetim tarafından belirlenen faydalı ömürler Not 2.3.7 ve 2.3.8’de açıklanmıştır.<br />

c) Şerefiye değer düşüklüğü tespit çalışmaları:<br />

Grup, Opet alımından kaynaklanan şerefiyeyi muhasebe politikaları notu 2.3.9’da belirtildiği üzere yılda bir kez veya<br />

şartların değer düşüklüğünü işaret ettiği durumlarda daha sık aralıklarla değer düşüklüğü tespit çalışmasına tabi<br />

tutmaktadır. Söz konusu nakit üreten birimin geri kazanılabilir değeri satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer<br />

hesaplamalarına göre tespit edilmiştir. Bu hesaplamalar belirli tahmin ve varsayımlar içermektedir. Grup, 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

tarihi itibariyle yapmış olduğu değer düşüklüğü testleri sonucunda şerefiye tutarında herhangi bir değer düşüklüğü tespit<br />

etmemiştir (Not 16).<br />

3. İşletme birleşmeleri<br />

<strong>2010</strong> ve 2009 yılları içerisinde gerçekleşen herhangi bir işletme birleşmesi yoktur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 131<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

4. İş ortaklıkları<br />

Müşterek yönetime tabi ortaklıklar’daki paylar<br />

Müşterek Yönetime Tabi Ortaklık olan Opet’in oransal konsolidasyon yöntemiyle, konsolidasyon düzeltmeleri öncesi<br />

konsolide finansal tablolara dahil edilen bakiyelerine ilişkin toplam özet finansal bilgiler aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Dönen varlıklar 550.047 551.368<br />

Duran varlıklar 577.486 544.989<br />

Toplam varlıklar 1.127.533 1.096.357<br />

Kısa vadeli yükümlülükler 436.299 507.754<br />

Uzun vadeli yükümlülükler 198.278 116.850<br />

Özkaynaklar 492.956 471.753<br />

Toplam kaynaklar 1.127.533 1.096.357<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Satış gelirleri (net) 4.227.142 2.944.398<br />

Brüt kâr 245.298 226.805<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı 104.406 130.131<br />

Net dönem kârı 60.716 67.940<br />

5. Bölümlere göre raporlama<br />

Grup yönetimi Grup’un risk ve getirilerinin enerji sektöründeki gelişmelerden etkilendiğini dikkate alarak faaliyet<br />

bölümlerine ilişkin raporlama formatı olarak endüstriyel bölümleri kullanma kararı almıştır. Grup yönetimi, Grup’un<br />

faaliyet alanının rafinaj ve Opet hisselerinin satın alım tarihi olan 28 Aralık 2006 tarihinden itibaren akaryakıt dağıtım<br />

sektörleri olmasından dolayı, Grup’un bu iki sektörün oluşturduğu endüstriyel bölümler altında faaliyet gösterdiğini<br />

düşünmektedir. Grup, rafinaj ve dağıtım sektörleri için hazırlamış olduğu bölüm raporlamasını konsolide finansal<br />

tablolarda sunmuştur.<br />

a) Bölüm satış gelirleri (net)<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Rafinaj 22.055.320 17.575.525<br />

Dağıtım 4.163.400 2.814.358<br />

b) Bölüm faaliyet kârı<br />

26.218.720 20.389.883<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Rafinaj 930.453 885.834<br />

Dağıtım 103.699 130.131<br />

1.034.152 1.015.965

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

c) Bölümlere göre bilgi analizi<br />

1 Ocak-31 Aralık <strong>2010</strong> Rafinaj Dağıtım<br />

Bölümler arası<br />

düzeltme<br />

Toplam<br />

Grup dışı gelirler 22.055.320 4.163.400 - 26.218.720<br />

Bölümler arası gelirler 624.209 63.742 (687.951) -<br />

Gelirler 22.679.529 4.227.142 (687.951) 26.218.720<br />

Satışların maliyeti (21.086.896) (3.981.844) 692.003 (24.376.737)<br />

Brüt kâr 1.592.633 245.298 4.052 1.841.983<br />

<strong>Faaliyet</strong> giderleri (496.151) (204.952) 10.145 (690.958)<br />

Diğer faaliyetlerden gelirler 89.470 80.275 (52.713) 117.032<br />

Diğer faaliyetlerden giderler (217.690) (16.215) - (233.905)<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı 968.262 104.406 (38.516) 1.034.152<br />

Bölümler arası kâr düzeltmesi (37.809) (707) 38.516 -<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı-bölümler arası netleştirme sonrası 930.453 103.699 - 1.034.152<br />

1 Ocak-31 Aralık 2009 Rafinaj Dağıtım<br />

Bölümler arası<br />

düzeltme<br />

Toplam<br />

Grup dışı gelirler 17.575.525 2.814.358 - 20.389.883<br />

Bölümler arası gelirler 554.019 130.040 (684.059) -<br />

Gelirler 18.129.544 2.944.398 (684.059) 20.389.883<br />

Satışların maliyeti (16.748.153) (2.717.593) 684.059 (18.781.687)<br />

Brüt kâr 1.381.391 226.805 - 1.608.196<br />

<strong>Faaliyet</strong> giderleri (503.380) (153.741) - (657.121)<br />

Diğer faaliyetlerden gelirler 31.586 62.856 - 94.442<br />

Diğer faaliyetlerden giderler (23.763) (5.789) - (29.552)<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı 885.834 130.131 - 1.015.965<br />

Bölümler arası kâr düzletmesi - - - -<br />

<strong>Faaliyet</strong> kârı-bölümler arası netleştirme sonrası 885.834 130.131 - 1.015.965

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 133<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

d) Bölüm varlıkları, yükümlülükleri ve net varlıkları<br />

Bölüm varlıkları<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Rafinaj 12.755.091 9.157.965<br />

Dağıtım 1.073.287 1.055.459<br />

Toplam 13.828.378 10.213.424<br />

Satış amacıyla elde tutulan varlıklar - 740<br />

Satılmaya hazır finansal varlıklar 90.437 78.581<br />

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar 5.401 -<br />

Tenzil: Bölümler arası düzeltmeler (6.179) (69.441)<br />

Konsolide toplam varlıklar 13.918.037 10.223.304<br />

Bölüm yükümlülükleri<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Rafinaj 9.152.837 5.655.724<br />

Dağıtım 605.165 590.347<br />

Toplam 9.758.002 6.246.071<br />

Satış amacıyla elde tutulan varlıklara ilişkin yükümlülükler - 69<br />

Ertelenmiş vergi yükümlülükleri 191.670 196.754<br />

Kurumlar vergisi karşılığı (Not 28) 69.944 58.426<br />

Tenzil: Bölümler arası düzeltmeler (2.735) (57.558)<br />

Konsolide toplam yükümlülükler 10.016.881 6.443.762<br />

e) Maddi ve maddi olmayan duran varlık ve yatırım amaçlı gayrimenkul alımları ile amortisman ve itfa payları<br />

Maddi ve maddi olmayan duran varlık ve yatırım amaçlı gayrimenkul yatırımları<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Rafinaj 257.277 372.196<br />

Dağıtım 40.479 22.770<br />

297.756 394.966<br />

Amortisman ve itfa payları<br />

Rafinaj (184.389) (166.258)<br />

Dağıtım (36.778) (27.809)<br />

(221.167) (194.067)

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

6. Nakit ve nakit benzerleri<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Kasa 87 4<br />

Bankalar<br />

Özel faizli vadesiz mevduat 326.633 414.194<br />

Vadeli mevduat 5.572.136 2.703.092<br />

Vadesiz mevduat 37.128 13.993<br />

Diğer 3.714 3.878<br />

Vadeli mevduat faiz tahakkukları 18.764 13.855<br />

Toplam 5.958.462 3.149.016<br />

Özel faizli vadesiz mevduat<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> itibariyle bankalardaki vadesiz mevduatın 326.633 bin TL (31 Aralık 2009: 414.194 bin TL) tutarındaki kısmı<br />

özel faizli vadesiz mevduatlardan oluşmaktadır. Grup, özel faizli vadesiz mevduatlardan günlük faiz kazanmaktadır. 31<br />

Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle TL cinsinden özel faizli vadesiz mevduatların etkin faiz oranı %5,46’dır (31 Aralık 2009: TL ve<br />

ABD doları etkin faiz oranı, sırasıyla %9,88 ve %2,54).<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle bankalardaki özel faizli vadesiz mevduat, yabancı para mevduat içermemektedir (31 Aralık<br />

2009: 96.443 bin TL karşılığı 63.535 bin ABD doları ve 360 bin Avro).<br />

Grup tarafından, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde belirlendiği üzere, müşterilerden alınan gelir payı bankalarda bloke<br />

edilmekte ve özel faizli vadesiz mevduat olarak değerlendirilmektedir (Not 22). 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle alınmış olan<br />

gelir payı tutarına istinaden bankalarda bloke edilmekte olan tutar 326.633 bin TL olup özel faizli vadesiz mevduat olarak<br />

değerlendirilmektedir (31 Aralık 2009-263.823 bin TL).<br />

Vadeli mevduat ve diğer hazır değerler<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle vadeli mevduatın vade tarihi ve para birimi bilgileri aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 aydan kısa 1-3 ay arası 3-12 ay arası Toplam<br />

TL 3.743.291 - - 3.743.291<br />

ABD Doları 1.298.141 529.682 - 1.827.823<br />

Avro 1.022 - - 1.022<br />

Vadeli mevduat 5.042.454 529.682 - 5.572.136<br />

31 Aralık 2009<br />

1 aydan kısa 1-3 ay arası 3-12 ay arası Toplam<br />

TL 1.443.267 - - 1.443.267<br />

ABD doları 1.223.519 9.606 26.672 1.259.797<br />

Avro 28 - - 28<br />

Vadeli mevduat 2.666.814 9.606 26.672 2.703.092<br />

Vadeli TL mevduatların etkin faiz oranı %8,85, vadeli ABD doları mevduatların etkin faiz oranı %3,14 ve vadeli Avro<br />

mevduatların etkin faiz oranı %1,31 (31 Aralık 2009-TL için %9,95, ABD doları için %2,75, Avro için %0,25)’dir.<br />

Diğer hazır değerler, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle 3.714 bin TL tutarındaki kredi kartı alacaklarını<br />

(31 Aralık 2009 – 3.878 bin TL kredi kartı alacakları) içermektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 135<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle konsolide nakit akım tablosunda yer alan nakit ve nakit benzeri değerler<br />

aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Hazır değerler 5.958.462 3.149.016<br />

Bloke mevduatlar (Gelir payı dahil) (326.633) (263.823)<br />

Satış amaçlı elde tutulan nakit ve nakit benzerleri - 564<br />

Eksi: Vadeli mevduat faiz tahakkukları (18.764) (13.855)<br />

Nakit ve nakit benzeri değerler 5.613.065 2.871.902<br />

7. Finansal borçlar<br />

Kısa vadeli banka kredileri:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Kısa vadeli banka kredileri 2.265.025 1.502.576<br />

Faiz tahakkukları 10.315 13.945<br />

Toplam 2.275.340 1.516.521<br />

Uzun vadeli banka kredilerinin kısa vade taksitleri:<br />

Uzun vadeli kredilerin kısa vade taksitleri 132.390 115.122<br />

Faiz tahakkukları 2.193 2.278<br />

Toplam 134.583 117.400<br />

Uzun vadeli banka kredileri:<br />

Uzun vadeli banka kredileri 523.909 520.593<br />

Faiz tahakkukları 1.958 -<br />

Toplam 525.867 520.593<br />

Toplam banka kredileri 2.935.790 2.154.514<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Uzun vadeli kredilerin kısa vade taksitleri<br />

Koç Holding A.Ş. - 11.293<br />

İlişkili taraflardan alınan krediler - 11.293<br />

31 Aralık 2009 tarihi itibariyle ilişkili taraflardan alınan krediler Opet’in Koç Holding A.Ş.’den almış olduğu 18.750 bin ABD<br />

doları karşılığı 28.232 bin TL (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile 11.293 bin TL) krediyi ifade etmektedir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle banka kredilerinin para birimi ve faiz oranı bilgileri aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Etkin faiz oranı (%) Orijinal para birimi Bin TL<br />

Kısa vadeli banka kredileri:<br />

ABD Doları krediler 1,85 508.176.501 785.641<br />

TL krediler 7,07 1.479.384.471 1.479.384<br />

2.265.025<br />

Uzun vadeli kredilerin kısa vade taksitleri:<br />

ABD Doları krediler 2,63 69.807.904 107.923<br />

Avro krediler 1,54 6.865.164 14.067<br />

TL krediler 9,90 10.400.000 10.400<br />

132.390<br />

Faiz gider tahakkukları 12.508<br />

Toplam kısa vadeli banka kredileri 2.409.923<br />

Uzun vadeli banka kredileri:<br />

ABD Doları krediler 2,68 246.414.724 380.957<br />

Avro krediler 1,62 31.893.238 65.352<br />

TL krediler 10,06 77.600.000 77.600<br />

523.909<br />

Faiz gider tahakkukları 1.958<br />

Toplam uzun vadeli banka kredileri 525.867

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 137<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık 2009<br />

Etkin faiz oranı (%) Orijinal para birimi Bin TL<br />

Kısa vadeli banka kredileri:<br />

ABD Doları krediler 2,28 146.648.659 220.809<br />

TL krediler 7,55 1.281.766.533 1.281.767<br />

1.502.576<br />

Uzun vadeli kredilerin kısa vade taksitleri:<br />

ABD Doları krediler 2,55 66.607.817 100.291<br />

Avro krediler 1,39 6.865.164 14.831<br />

115.122<br />

Faiz gider tahakkukları 16.223<br />

Toplam kısa vadeli banka kredileri 1.633.921<br />

Uzun vadeli banka kredileri:<br />

TL krediler 10,00 36.000.000 36.000<br />

ABD Doları krediler 2,57 267.665.680 403.024<br />

Avro krediler 1,39 37.758.402 81.569<br />

Toplam uzun vadeli banka kredileri 520.593<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle uzun vadeli kredilerin vade analizi aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

2011 - 115.143<br />

2012 160.254 151.122<br />

2013 128.360 89.848<br />

2014 83.915 76.888<br />

2015 ve sonrası 153.338 87.592<br />

525.867 520.593<br />

Kredilerin yeniden fiyatlandırmaya kalan sürelerine ilişkin faize duyarlılık dağılımı aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

3 aydan kısa 1.883.416 1.559.127<br />

3-12 ay arası 526.507 398.584<br />

1-5 yıl arası 525.867 196.803<br />

2.935.790 2.154.514<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Grup tarafından kullanılan kredilerin 28.872 bin TL karşılığı 18.675 bin ABD doları (31<br />

Aralık 2009 – 36.781 bin TL karşılığı 24.428 bin ABD doları) tutarındaki kısmı için T.C Hazine Müsteşarlığı garantisi<br />

bulunmaktadır. Bu garantilere ilişkin borçların ödenmemesi halinde doğabilecek yükümlülükler T.C. Hazine Müsteşarlığı<br />

tarafından Grup’tan 6183 sayılı Amme Alacakları’nın Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un hükümlerine göre tahsil<br />

edilebilecektir.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Koç Topluluğu şirketleri tarafından kullanılmak üzere, Koç Holding A.Ş. ile çeşitli finans<br />

kuruluşlarını kapsayan konsorsiyum arasında imzalanan sözleşme kapsamında sağlanan kredinin, 50.000 bin ABD doları<br />

karşılığı 77.300 bin TL tutarındaki kısmı, Opet tarafından kullanılmıştır (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile 20.000 bin ABD<br />

doları karşılığı 30.920 bin TL) (2009-Yoktur).

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

8. Ticari alacaklar ve borçlar<br />

Kısa vadeli ticari alacaklar (net):<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Ticari alacaklar 634.515 468.809<br />

Alacak senetleri ve çekler 90.854 128.967<br />

İlişkili taraflardan ticari alacaklar (Not 32) 39.756 112.453<br />

Şüpheli ticari alacaklar 20.706 15.481<br />

Diğer ticari alacaklar 14 10<br />

Eksi: Vadeli satışlardan kaynaklanan ertelenen finansman geliri (1.866) (440)<br />

Eksi: Şüpheli ticari alacak karşılığı (19.472) (15.481)<br />

Toplam kısa vadeli ticari alacaklar (net) 764.507 709.799<br />

Tüpraş, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle gayri kabili rücu faktoring kapsamında faktoring şirketlerinden tahsil etmiş olduğu<br />

1.307.598 bin TL’yi (31 Aralık 2009-424.994 bin TL) ticari alacaklardan düşmüştür.<br />

Grup’un ticari alacaklarından şüpheli ticari alacak olarak sınıflanıp karşılık ayrılmayan kısmı teminata bağlıdır.<br />

Uzun vadeli ticari alacaklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Alacak senetleri 8.846 1.993<br />

Toplam 8.846 1.993<br />

Uzun vadeli alacak senetlerinin vadesi 1-5 yıl arasında değişmektedir.<br />

Vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacakların kredi kalitesi<br />

Grup, vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış veya koşulları yeniden görüşülmüş ticari alacakların kredi<br />

kalitesine ilişkin detayları dört grupta incelemektedir. 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle söz konusu ticari<br />

alacakların kredi kalitesine ilişkin detaylar aşağıda belirtilmiştir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Grup 1 37.207 23.699<br />

Grup 2 15.213 3.722<br />

Grup 3 608.396 414.661<br />

Grup 4 67.666 31.594<br />

728.482 473.676<br />

Grup 1- Yeni müşteriler (3 aydan kısa süredir müşteri olanlar)<br />

Grup 2- Kamu kurum ve kuruluşları<br />

Grup 3- Önceki dönemlerde tahsil gecikmesi yaşanmamış mevcut müşteriler (3 aydan uzun süredir müşteri olanlar)<br />

Grup 4- Önceki dönemlerde tahsilat sıkıntısı yaşanmış, ancak gecikmeli olsa da tahsilat yapılmış mevcut müşteriler<br />

(Grup 1 ve 2 hariç)

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 139<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacaklar için yaşlandırma analizi<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacakların<br />

yaşlandırması aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

3 aydan kısa 37.628 62.518<br />

3-12 ay arası 4.791 158.293<br />

1 yıldan uzun 1.218 17.305<br />

43.637 238.116<br />

Grup yönetimi, vadesini geçmiş ancak karşılık ayrılmayan alacak tutarının önemli bir kısmının düzenli satış yapılan devlet<br />

kuruluşlarından olması sebebiyle herhangi bir tahsilat riski öngörmemektedir.<br />

Şüpheli ticari alacak karşılığının 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihlerinde sona eren yıllar içindeki hareketleri aşağıdaki gibidir:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

1 Ocak 15.481 12.306<br />

Dönem içerisindeki artış 6.576 5.777<br />

Dönem içerisindeki tahsilatlar (2.585) (2.602)<br />

31 Aralık 19.472 15.481<br />

Kısa vadeli ticari borçlar (net):<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Ticari borçlar 4.853.882 2.296.397<br />

İlişkili taraflara ticari borçlar (Not 32) 31.805 31.668<br />

Diğer ticari borçlar 255 -<br />

Eksi: Vadeli alışlardan kaynaklanan ertelenen finansman gideri (671) (237)<br />

Toplam kısa vadeli ticari borçlar (net) 4.885.271 2.327.828<br />

Uzun vadeli ticari borçlar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Uzun vadeli ticari borçlar 526 -<br />

Toplam 526 -<br />

9. Diğer alacaklar<br />

Kısa vadeli diğer alacaklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Personelden alacaklar 5.262 5.566<br />

Sigorta tazminat alacakları 1.036 4.024<br />

Şüpheli diğer alacaklar 684 744<br />

Diğer çeşitli alacaklar 11.159 6.429<br />

Eksi: Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (684) (744)<br />

17.457 16.019

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

10. Stoklar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

İlk madde ve malzeme 420.674 293.113<br />

Yarı mamüller 386.491 268.118<br />

Mamüller 564.326 506.515<br />

Ticari mallar 155.240 237.892<br />

Yoldaki mallar 441.197 214.916<br />

Diğer stoklar 2.166 2.728<br />

1.970.094 1.523.282<br />

Stok değer düşüklüğü karşılığı (*) (496) (789)<br />

1.969.598 1.522.493<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihlerinde sona eren yıllar için stok değer düşüklüğü karşılığı hareketi aşağıdaki gibidir:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

1 Ocak 789 69.411<br />

Dönem içerisindeki iptaller (293) (68.622)<br />

31 Aralık 496 789<br />

(*) Grup, 31 Aralık 2008’de ayırdığı stok değer düşüklüğü karşılığını, değer düşüklüğüne konu olan stokların 31 Aralık 2009<br />

tarihi itibariyle satılmış olması nedeniyle dönem içerisinde iptal etmiştir.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Grup’un 51.355 bin TL tutarındaki stoğu üzerinde rehin bulunmaktadır (31 Aralık 2009-<br />

62.119 bin TL).

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 141<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

11. Finansal yatırımlar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

İştirak oranı (%) Tutar İştirak oranı (%) Tutar<br />

Enerji Yatırımları A.Ş. (“EYAŞ”) (*) 1,20 77.757 1,20 71.634<br />

Körfez Hava Ulaştırma A.Ş. (**) 100,00 3.999 100,00 3.999<br />

Nemrut Liman ve Boru İşl. Nak. İç ve<br />

Dış Tic. Ltd. Şti. 10,00 1.501 10,00 1.501<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. - - 20,00 1.000<br />

Tanı Pazarlama ve İletişim Hizmetleri A.Ş. 4,00 216 4,00 216<br />

Opet Fuchs Madeni Yağ San. ve Tic. A.Ş. (**) 20,00 160 20,00 160<br />

Op Ay Akaryakıt Ticaret Ltd. Şti. (**) 20,00 108 20,00 48<br />

Ataer Enerji ve Otoprodüksiyon San. ve Tic. A.Ş. 0,04 16 0,04 16<br />

Akdeniz Akaryakıt Depolama Nakliyat ve Tic A.Ş. 13,32 6.680 13,32 7<br />

90.437 78.581<br />

(*) 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle Grup’un ana hissedarı olan Enerji Yatırımları A.Ş.’de, Opet’in sahip<br />

olduğu %3 oranındaki (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile %1,20) hisse makul değeriyle gösterilmiştir. Söz konusu finansal<br />

varlığın makul değerindeki değişikliklerden kaynaklanan gerçekleşmemiş kâr ve zararlar özkaynaklar içerisinde<br />

“Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu” hesabında muhasebeleştirilmiştir.<br />

(**) Grup’un bağlı ortaklıklarından Körfez Hava Ulaştırma A.Ş. (“Körfez”) ile Opet’in müşterek yönetime tabi<br />

ortaklıklarından Opet Fuchs Madeni Yağ. San ve Tic. A.Ş. ve Op Ay Akaryakıt Ticaret Ltd. Şti. gerek söz konusu<br />

şirketlerin faaliyetleri, gerekse 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihli konsolide finansal tablolar açısından faaliyet<br />

sonuçları ve aktif büyüklükleri baz alındığında önemlilik teşkil etmemeleri nedeniyle konsolidasyon kapsamına<br />

alınmayarak maliyet değerleriyle satılmaya hazır finansal varlık olarak muhasebeleştirilmiştir. Körfez’in 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

tarihi itibariyle aktif toplamı 3.889 TL ve net dönem kârı 169 TL’dir.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle satılmaya hazır finansal varlıklardaki değişimler aşağıdaki gibidir:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

1 Ocak 78.581 70.021<br />

Finansal varlık gerçeğe uygun değer artışı 6.123 2.176<br />

Yeni kurulan finansal varlıkların sermayelerine katılımlar - 4.999<br />

Finansal varlık sermaye artırımına katılımlar 6.733 1.385<br />

Özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen iştiraklerin sermaye artışına katılım 5.000 -<br />

Özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen iştiraklerin mali yıl zararlarındaki paylar (599) -<br />

Konsolidasyon kapsamına dahil edilen yatırımlar (5.401) -<br />

31 Aralık 90.437 78.581<br />

12. Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

İştirak oranı (%) Tutar İştirak oranı (%) Tutar<br />

THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (*) 20,00 5.401 - -<br />

5.401 -<br />

(*) Opet’in müşterek yönetime tabi ortaklıklarından THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (“THY Opet Havacılık”) 31<br />

Aralık 2009 tarihi itibariyle faaliyet sonuçları ve aktif büyüklüğü baz alındığında önemlilik teşkil etmemesi<br />

nedeniyle konsolidasyon kapsamına alınmayarak maliyet değerleriyle satılmaya hazır finansal varlık olarak<br />

muhasebeleştirilirken, 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Opet şirket yönetimi kararıyla özkaynak yöntemine göre konsolide<br />

edilmiştir. THY Opet Havacılık jet yakıt ikmal hizmeti vermek üzere Opet ve THY A.Ş.’nin müşterek yönetime tabi<br />

ortaklığı olarak 2009 yılının Eylül ayında kurulmuştur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Özkaynak yöntemine göre değerlenen yatırımların mali tabloları aşağıdaki gibidir:<br />

<strong>2010</strong><br />

Toplam varlıklar 190.799<br />

Toplam yükümlülükler 163.817<br />

Toplam satış gelirleri 431.015<br />

Dönem kârı (2.994)<br />

13. Yatırım amaçlı gayrimenkuller<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle yatırım amaçlı gayrimenkuller 5.423 bin TL tutarındaki arsalardan oluşmaktadır (31 Aralık<br />

2009-5.423 bin TL). Yatırım amaçlı arsaların makul değerleri, Çelen Kurumsal Değerleme ve Danışmanlık Ltd. Şti.’nin 30<br />

Eylül 2006 tarihi itibariyle yaptığı değerleme çalışmaları sonucu 38.919 bin TL olarak belirlenmiştir.<br />

14. Maddi duran varlıklar (net)<br />

Satılmaya hazır<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> İlaveler Transferler Çıkışlar<br />

Yabancı<br />

para çevrim<br />

farkları<br />

varlıklara ait<br />

sabit kıymetlere<br />

transfer 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Maliyet:<br />

Arazi ve arsalar 77.007 3.650 - (7.411) - - 73.246<br />

Yeraltı ve yerüstü düzenleri 1.326.592 114 88.424 (20.698) - - 1.394.432<br />

Binalar 339.662 8.347 25.860 (8.921) - - 364.948<br />

Makine, tesis ve cihazlar 5.387.530 4.947 83.517 (104.328) - - 5.371.666<br />

Taşıt araçları 309.579 1.839 930 (41.051) - - 271.297<br />

Döşeme ve demirbaşlar 134.678 7.493 16.181 (8.200) - - 150.152<br />

Yapılmakta olan yatırımlar 214.822 264.062 (226.416) (5.565) - - 246.903<br />

Diğer maddi duran varlıklar 3.520 93 1.552 - - - 5.165<br />

7.793.390 290.545 (9.952) (196.174) - - 7.877.809<br />

Birikmiş amortisman:<br />

Yeraltı ve yerüstü düzenleri (833.764) (41.120) - 21.674 - - (853.210)<br />

Binalar (142.375) (7.409) - 6.224 - - (143.560)<br />

Makine, tesis ve cihazlar (3.079.592) (118.754) - 105.762 - - (3.092.584)<br />

Taşıt araçları (95.994) (13.393) - 41.939 - - (67.448)<br />

Döşeme ve demirbaşlar (68.898) (14.524) - 3.822 - - (79.600)<br />

Diğer maddi duran varlıklar (44) (193) (458) - - - (695)<br />

(4.220.667) (195.393) (458) 179.421 - - (4.237.097)<br />

Net defter değeri 3.572.723 3.640.712

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 143<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

1 Ocak 2009 İlaveler Transferler Çıkışlar<br />

Yabancı<br />

para çevrim<br />

farkları<br />

Satılmaya hazır<br />

varlıklara ait<br />

sabit kıymetlere<br />

transfer 31 Aralık 2009<br />

Maliyet:<br />

Arazi ve arsalar 79.689 84 - (2.766) - - 77.007<br />

Yeraltı ve yerüstü düzenleri 1.184.789 2.159 141.668 (2.024) - - 1.326.592<br />

Binalar 294.471 - 46.753 (1.562) - - 339.662<br />

Makine, tesis ve cihazlar 5.153.034 851 235.489 (1.844) - - 5.387.530<br />

Taşıt araçları 268.546 513 53.819 (13.266) - (33) 309.579<br />

Döşeme ve demirbaşlar 121.538 5.129 11.484 (3.416) (1) (56) 134.678<br />

Yapılmakta olan yatırımlar 321.759 383.026 (489.213) (750) - - 214.822<br />

Diğer maddi duran varlıklar 3.540 - - (20) - - 3.520<br />

7.427.366 391.762 - (25.648) (1) (89) 7.793.390<br />

Birikmiş amortisman:<br />

Yeraltı ve yerüstü düzenleri (801.149) (34.585) - 1.970 - - (833.764)<br />

Binalar (135.679) (6.903) - 207 - - (142.375)<br />

Makine, tesis ve cihazlar (2.975.279) (105.873) - 1.560 - - (3.079.592)<br />

Taşıt araçları (87.881) (17.694) - 9.557 1 23 (95.994)<br />

Döşeme ve demirbaşlar (57.800) (14.018) - 2.876 1 43 (68.898)<br />

Diğer maddi duran varlıklar (58) (6) - 20 - - (44)<br />

(4.057.846) (179.079) - 16.190 2 66 (4.220.667)<br />

Net defter değeri 3.369.520 3.572.723<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle alınmış olan banka kredilerinden dolayı maddi duran varlıklar üzerinde<br />

ipotek bulunmamaktadır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıl itibariyle yapılmakta olan yatırımların yapımı ile doğrudan ilişkilendirilen borçlanma<br />

maliyetleri bulunmamaktadır (31 Aralık 2009 – 306 bin TL kur farkı gideri).<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait konsolide kapsamlı gelir tablosunda 195.358 bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 179.079<br />

bin TL) amortisman giderinin 162.047 bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 138.249 bin TL) kısmı satılan malın maliyetinde, 10.251<br />

bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 20.987 bin TL) kısmı satış ve pazarlama giderlerinde, 14.951 bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 15.603<br />

bin TL) kısmı genel yönetim giderlerinde, 8.109 bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 4.240 bin TL) kısmı diğer gider ve zararlarda yer<br />

almaktadır. 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle yapılmakta olan yatırımlar hesabında aktifleştirilen 35 bin TL’lik amortisman<br />

gideri bulunmaktadır (31 Aralık 2009 – Yoktur.).<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle maddi duran varlıklar içinde yer alan finansal kiralama sözleşmeleri ile<br />

kiralanmış varlıklar, aşağıda net defter değeri belirtilen varlıklardan oluşmaktadır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Binalar 1.841 1.897<br />

1.841 1.897

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

15. Maddi olmayan duran varlıklar (net)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle maddi olmayan duran varlıklar ve ilgili itfa paylarında gerçekleşen hareketler aşağıdaki<br />

gibidir:<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> İlaveler Transferler Çıkışlar 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Maliyet:<br />

Haklar ve yazılımlar 91.772 7.211 10.884 (4.336) 105.531<br />

LPG dağıtım sözleşmeleri 64.800 - - - 64.800<br />

Opet marka değeri 11.600 - - - 11.600<br />

Müşteri ilişkileri 4.400 - - - 4.400<br />

Diğer maddi olmayan duran<br />

varlıklar 1.085 - (932) (133) 20<br />

173.657 7.211 9.952 (4.469) 186.351<br />

Birikmiş itfa payları:<br />

Haklar ve yazılımlar (30.976) (18.252) - 1.665 (47.563)<br />

LPG dağıtım sözleşmeleri (14.954) (6.044) - - (20.998)<br />

Opet marka değeri (3.480) (1.160) - - (4.640)<br />

Müşteri ilişkileri (943) (314) - - (1.257)<br />

Diğer maddi olmayan duran<br />

varlıklar (525) (4) 458 66 (5)<br />

(50.878) (25.774) 458 1.731 (74.463)<br />

Net defter değeri 122.779 111.888<br />

31 Aralık 2009 tarihi itibariyle maddi olmayan varlıklar ve ilgili itfa paylarında gerçekleşen hareketler aşağıdaki gibidir:<br />

1 Ocak 2009 İlaveler Çıkışlar 31 Aralık 2009<br />

Maliyet:<br />

Haklar ve yazılımlar 88.620 3.152 - 91.772<br />

LPG dağıtım sözleşmeleri 64.800 - - 64.800<br />

Opet marka değeri 11.600 - - 11.600<br />

Müşteri ilişkileri 4.400 - - 4.400<br />

Diğer maddi olmayan duran varlıklar 1.033 52 - 1.085<br />

170.453 3.204 - 173.657<br />

Birikmiş itfa payları:<br />

Haklar ve yazılımlar (22.637) (8.339) - (30.976)<br />

LPG dağıtım sözleşmeleri (9.969) (4.985) - (14.954)<br />

Opet marka değeri (2.320) (1.160) - (3.480)<br />

Müşteri ilişkileri (629) (314) - (943)<br />

Diğer maddi olmayan duran varlıklar (335) (190) - (525)<br />

(35.890) (14.988) - (50.878)<br />

Net defter değeri 134.563 122.779<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait konsolide kapsamlı gelir tablosunda 25.774 bin TL’lik (31 Aralık 2009 – 14.988 bin<br />

TL) itfa payı giderinin; 8 bin TL’lik kısmı satılan malın maliyetinde (31 Aralık 2009 – 6.344 bin TL), 23.102 bin TL’lik kısmı<br />

satış ve pazarlama giderlerinde (31 Aralık 2009 – 6.847 bin TL), 2.664 bin TL’lik kısmı genel yönetim giderlerinde (31 Aralık<br />

2009 – 1.413 bin TL), 0 TL’lik kısmı diğer gider ve zararlarda (31 Aralık 2009 – 384 bin TL) yer almaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 145<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

16. Şerefiye<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Şerefiye 189.073 189.073<br />

Şerefiye, 28 Aralık 2006 tarihinde Opet hisselerinin satın alımından kaynaklanmaktadır.<br />

Şerefiye değer düşüklüğü testi<br />

Şerefiyenin tamamı 28 Aralık 2006 tarihinde Opet hisselerinin satın alımından kaynaklanmakta olup Grup yönetimi<br />

Opet’in yurtiçindeki önemli pazar pozisyonu ve Tüpraş ile birlikteliğinin yaratacağı sinerjiyi, şerefiyenin oluşmasındaki<br />

ana sebepler olarak değerlendirmektedir. Buna bağlı olarak Grup yönetimi tarafından, Opet, bağlı ortaklıkları ve müşterek<br />

yönetime tabi ortaklıkları tek bir nakit üreten birim olarak değerlendirilerek şerefiye Opet üzerine dağıtılmıştır.<br />

Söz konusu nakit üreten birimin geri kazanılabilir değeri iskonto edilmiş nakit akım analizlerine göre yapılan satış<br />

maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer hesaplamalarına göre tespit edilmiştir. Bu gerçeğe uygun değer hesaplamaları<br />

vergi sonrası nakit akım projeksiyonlarını içermekte olup ABD doları bazında tespit edilen bu projeksiyonlar Opet yönetimi<br />

tarafından onaylanan on yıllık bütçelere dayanmaktadır. Grup, içinde bulunduğu sektörde operasyonel sonuçların ve<br />

ileriye yönelik tahminlerin değerlendirilmesinde beş yıldan daha uzun bir süreye ilişkin analizin daha uygun olduğunu<br />

öngörmektedir ve dolayısıyla değer düşüklüğü testini on yıllık bütçelere dayandırmaktadır. On yıldan sonrasına tekabül<br />

eden nakit akımları %2 uzun vade büyüme oranı kullanılarak tespit edilmiştir. Gerçeğe uygun değer tespiti sırasında ABD<br />

doları cinsinden bulunan değer bilanço tarihi kuru ile TL’ye çevrilmek suretiyle hesaplanmıştır. Bu nedenle, söz konusu<br />

gerçeğe uygun değer modeli döviz piyasasında yaşanan dalgalanmalardan etkilenmektedir. 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle<br />

diğer tüm etkenler sabit tutulduğunda, ABD dolar kurundaki %1’lik değişim söz konusu gerçeğe uygun değer çalışmalarında<br />

10.624 bin TL değişime yol açardı.<br />

Gerçeğe uygun değer hesaplama modelinde yer alan diğer önemli varsayımlar aşağıdaki gibidir:<br />

Brüt kâr marjı %5,3-%7,3<br />

İskonto oranı %9,04<br />

Opet yönetimi bütçelenen brüt kâr marjını şirketin geçmiş performansını ve pazar büyüme beklentilerini esas alarak tespit<br />

etmiştir. Kullanılan iskonto oranı vergi sonrası iskonto oranı olup şirkete özgü riskleri de içermektedir. İskonto edilmiş<br />

nakit akımlarının hesaplanmasında kullanılan vergi sonrası iskonto oranının %1 daha yüksek/düşük olması (%9,04 yerine<br />

%10,04 veya %8,04), söz konusu satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer hesaplamalarında 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi<br />

itibariyle 190.539 bin TL tutarında düşüşe/257.917 bin TL tutarında artışa sebep olmaktadır.<br />

Yukarıdaki varsayımlar kullanılarak yapılan değer düşüklüğü testleri sonucunda 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle şerefiye<br />

tutarında herhangi bir değer düşüklüğü tespit edilmemiştir. Söz konusu nakit üreten birimin satış maliyetleri düşülmüş<br />

gerçeğe uygun değeri, defter değerinden yüksek olduğundan Şirket yönetimi kullanım değeri esasına göre geri kazanılabilir<br />

değer hesaplaması yapmamıştır.<br />

17. Devlet teşvik ve yardımları<br />

Grup, Batman Rafinerisinde çalışan işçilerin ücretlerinden hesaplanan gelir vergisinin asgari ücrete denk gelen kısmının<br />

%80’inin terkin edilmesi ve elektrik enerjisi giderinin %40’ının Hazine Müsteşarlığı tarafından karşılanması konusunda<br />

devlet teşvik ve yardımlarından faydalanmaktadır.<br />

Şirket 2 Ağustos <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Araştırma ve geliştirme Merkezi Belgesini almış olup Araştırma ve geliştirme<br />

Merkezi ve yürütmüş olduğu teşvikli Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı Projeleri ile 5746 sayılı Araştırma<br />

ve Geliştirme <strong>Faaliyet</strong>lerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında (Araştırma ve geliştirme indirimi, gelir vergisi<br />

stopaj teşviği, sosyal güvenlik primi desteği ve damga vergisi istisnası) teşviklerinden yararlanmaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

18. Taahhütler, koşullu varlık ve yükümlülükler<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Orijinal bakiye TL karşılığı Orijinal bakiye TL karşılığı<br />

Alınan teminatlar:<br />

Alınan teminat mektupları 685.702 662.428<br />

-TL Teminat mektupları 600.496 600.496 481.016 481.016<br />

-USD Teminat mektupları 39.187 60.583 89.334 134.510<br />

-EUR Teminat mektupları 11.706 23.988 21.155 45.702<br />

-Diğer para cinslerinden teminat mektupları - 635 - 1.200<br />

Teminat senetleri 86.639 99.667<br />

-TL Teminat senetleri 85.461 85.461 99.667 99.667<br />

-USD Teminat senetleri 762 1.178 - -<br />

Alınan garanti mektupları-TL 50.000 50.000 100.000 100.000<br />

Alınan ipotekler - - 1.872 1.872<br />

Toplam alınan teminatlar 822.341 863.967<br />

Verilen teminatlar:<br />

Teminat akreditifleri 1.949.591 1.094.710<br />

-USD Teminat akreditifleri 1.204.804 1.862.628 705.672 1.062.531<br />

-EUR Teminat akreditifleri 8.670 17.767 6.296 13.600<br />

-Diğer para cinslerinden teminat akreditifleri - 69.196 - 18.579<br />

Teminat mektupları 151.420 253.827<br />

-TL Teminat mektupları 90.686 90.686 201.809 201.809<br />

-USD Teminat mektupları 20.201 31.231 20.200 30.415<br />

-EUR Teminat mektupları 14.398 29.503 10.000 21.603<br />

Gümrüklere verilen teminat mektupları ve<br />

kefaletler-TL 196.705 196.705 139.563 139.563<br />

Verilen ipotekler - - 62.119 62.119<br />

Toplam verilen teminatlar 2.297.716 1.550.219<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle alınan teminatlar müşteri ve satıcılardan alınan teminatlardan<br />

oluşmaktadır. Verilen teminatlar ise genellikle kamu kuruluşlarına ve gümrük dairelerine verilen teminatlardan<br />

oluşmaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 147<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Şirket’in 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle teminat/rehin/ipotek pozisyonu aşağıdaki gibidir:<br />

Şirket tarafından verilen TRİ’ler (Teminat-Rehin-İpotekler) <strong>2010</strong> 2009<br />

A.Kendi tüzel kişiliği adına vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı 2.297.716 1.550.219<br />

B.<strong>Tam</strong> konsolidasyon kapsamına dahil edilen ortaklıklar lehine vermiş olduğu<br />

TRİ’lerin toplam tutarı - -<br />

C.Olağan ticari faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla diğer 3. kişilerin borcunu<br />

temin amacıyla vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - -<br />

D.Diğer verilen TRİ’lerin toplam tutarı - -<br />

i) Ana ortak lehine vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - -<br />

ii) B ve C maddeleri kapsamına girmeyen diğer grup şirketleri lehine vermiş<br />

olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - -<br />

iii) C maddesi kapsamına Girmeyen 3. kişiler lehine vermiş olduğu TRİ’lerin<br />

toplam tutarı - -<br />

2.297.716 1.550.219<br />

Grup’un diğer taahhütler, koşullu varlık ve yükümlülüklerinde 31 Aralık 2009’a göre önemli bir değişiklik<br />

bulunmamaktadır.<br />

Çevre kirliliği yükümlülüğü:<br />

Grup, yürürlükte olan çevre kanunlarına göre, gerçekleştirdiği faaliyetleri sonucu sebep olacağı çevre kirliliğinden<br />

doğabilecek oluşan zararlardan, kusur şartı aranmaksızın, sorumludur. Grup kirliliğe sebep olduğu takdirde, meydana<br />

gelen zararlardan ötürü tazminat ödemekle yükümlü tutulabilir. 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle, Grup aleyhine çevre<br />

kirliliğinden dolayı açılmış önemli bir dava bulunmamaktadır.<br />

Grup’un çevre kirliliği konusunda uzman danışman firması tarafından kimyasal madde ve malzemelerin depolanması,<br />

ortam hava kalitesi ve emisyonu, atık su toplanması ve kalitesi, çöp alanları, yeraltı ve yer üstü suları, genel tesis<br />

operasyonları konularının çevre üzerindeki etkileri incelenmiştir. Grup yönetimi, yapmış olduğu değerlendirmeler<br />

sonucunda, yapılması gereken temizlik masraflarının 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle tamamlandığı<br />

görüşündedir.<br />

Ulusal stok bulundurma yükümlülüğü:<br />

Ulusal petrol stoğu, rafineri, akaryakıt ve LPG dağıtıcı lisansı sahiplerinin ikmal ettiği günlük ortalama ürün miktarının<br />

minimum yirmi katını kendi depolarında veya lisanslı depolama tesislerinde topluca veya statülerine göre ayrı ayrı<br />

bulundurma yükümlülüğü ile sağlanır. Petrol Piyasası Kanunu gereğince sürekliliğin sağlanması, kriz veya olağanüstü<br />

hallerde risklerin önlenmesi ve uluslararası anlaşmalar gereği olağanüstü hal petrol stokları ile ilgili yükümlülüklerin ifası<br />

amaçlarıyla bir önceki yıl günlük ortalama kullanımının içindeki net ithalat miktarının en az doksan günlük miktarı kadar<br />

petrol stoğun tutulması gerekliliği üzerine ulusal petrol stoğunun tamamlayıcı kısmının muhafazasından rafinericiler<br />

sorumlu tutulmuştur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

EPDK idari para cezası:<br />

T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Denetim Dairesi Başkanlığı, sektörde gerçekleştirdiği genel inceleme neticesinde<br />

31 Ağustos 2006 tarihli kararı ile sektörde faaliyet gösteren 26 şirketle birlikte Opet’in bayilik faaliyetlerine yönelik olarak<br />

belirlenen bir kısım uygulamaları eleştiri konusu yaparak bu şirketler hakkında idari para cezası uygulanması kararını<br />

almıştır. Bu çerçevede, 5015 sayılı kanunun 19’uncu maddesi ile “Petrol Piyasası Kanunu’nun 19’uncu maddesi uyarınca 1<br />

Ocak 2005 tarihinden itibaren uygulanacak para cezaları hakkında tebliğ” gereği Opet’e 165.040 bin TL, Opet Dış Ticaret’e<br />

3.572 bin TL (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile toplam 67.445 bin TL) idari para cezası uygulanmasına, bu karar aleyhine<br />

Danıştay’da dava açma hakları saklı olmak kaydı ile, karar verildiği ilgili şirket yönetimlerine yazılı olarak bildirilmiştir.<br />

Opet, bu cezanın iptali için Danıştay 13. Dairesi nezdinde idari para cezalarının iptali ve yürütmenin durdurulması için<br />

dava açmıştır.<br />

Danıştay 13. Dairesi, 10 Kasım 2006 tarihli ara kararıyla Opet’in yürütmenin durdurulmasına ilişkin talebini toplam<br />

verilen ceza tutarının 2.143 bin TL’lik (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile 857 bin TL) bölümü için kabul etmiştir. Bunu takiben<br />

Opet, Maliye Bakanlığı Anadolu Kurumlar Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne tecil faizi dahil olmak üzere 3.472 bin TL (Tüpraş<br />

etkin ortaklık oranı ile 1.388 bin TL) tutarında ödeme yapmıştır.<br />

25 Ocak 2007 tarihinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Danıştay 13. Dairesi’nin 10 Kasım 2006 tarihli yürütmenin<br />

durdurulması isteminin reddine ilişkin kısmının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin 166.469 bin TL (Tüpraş etkin<br />

oranı ile 66.588 bin TL)’lik kısmının yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. Bu karara istinaden, İstanbul 8. İdari<br />

Mahkemesi de 8 Şubat 2007 tarihinde söz konusu idari para cezasının tahsilinin yürütmesinin durdurulmasına karar<br />

vermiştir.<br />

Opet’in yukarıda belirtilen cezanın iptaline karşı açmış olduğu davanın son duruşması 21 Nisan 2009 tarihinde<br />

gerçekleşmiştir. Duruşma sonucunda Danıştay 13. Dava Dairesi dava konusu idari para cezasını esastan iptal etmiştir.<br />

Ödenen toplam 3,472 bin TL tutarındaki idari para cezası Opet tarafından tahsil edilmiş olup, davacı taraf temyize<br />

başvurmuştur.<br />

Yukarıda anılan davaların konusu oluşturan; 165.040 bin TL’lik idari para cezası ve 3.572 bin TL’lik para cezası ilgili<br />

Danıştay kararları doğrultusunda iptal edilmiştir. EPDK yine aynı konu ile ilgili olarak bu defa 5015 sayılı Kanun’un 2., 3.<br />

ve 4. Maddeleri kapsamında getirilen yükümlülüklere aykırı faaliyette bulunulduğu iddiası ile sırasıyla toplam 9.950 bin<br />

TL ve 250 bin TL tutarlı 2 adet yeni para cezası keşide etmiştir. Opet’in para cezalarının iptali istemiyle süresi içinde idari<br />

davaları açılmış olup ilgili mevzuat gereğince, cezaların tebellüğ tarihlerinden itibaren 30 gün içinde Kurum hesabına %<br />

25’lik indirim ile 7.462 bin TL ve 187,5 bin TL olarak ödenmiştir.<br />

Rekabet Kurumu intifa sözleşmeleri düzenlemesi:<br />

Bir süredir Rekabet Kurumu’nun akaryakıt sektörü ile ilgili olarak sürdürdüğü araştırmalar, Rekabet Kurumu’na<br />

yapılan başvurular neticesinde alınan kararlar ve takip eden süreçte verilen yargı kararları çerçevesinde Rekabet Kurulu,<br />

akaryakıt sektöründe intifa sözleşmelerinin muafiyetten yararlanma süresini en fazla beş yıl olarak belirlemiş ve bu<br />

hususu kamuoyuna internet sitesi aracılığıyla duyurmuş bulunmaktadır. Rekabet Kurumu duyurusunda, taraflar<br />

arasındaki bayilik sözleşmesi ile bağlantılı kredi sözleşmeleri, ekipman sözleşmeleri, uzun süreli kira sözleşmeleri ya da<br />

uzun süreli intifa hakkı tanınması gibi şahsi ya da ayni hakların da rekabet yasağının süresini fiilen uzatacak şekilde<br />

kullanılamayacağına, dikey anlaşmalarda yer alan rekabet yasağına ilişkin hükümlerin, 2002/2 Sayılı Tebliğ’in 5.<br />

maddesiyle uyumlu hale getirilmesine ilişkin geçiş sürecinin 18 Eylül 2003 tarihinde başlayıp, 18 Eylül 2005 tarihinde<br />

sona erdiğine, bu çerçevede; 18 Eylül 2005 tarihinden önce yapılmış olan ve süresi beş yılı aşan sözleşmelerin, Rekabet<br />

Kurulu tarafından uygulanan “azami hadde indirme” ilkesi gereğince 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihine kadar Tebliğ’de yer alan<br />

muafiyetten yararlanabileceğine ve bu tarihten sonra muafiyet koşullarının ortadan kalkacağına, 18 Eylül 2005 tarihinden<br />

sonra yapılan sözleşmelerin, süreleri ne olursa olsun, yapıldıkları tarihten itibaren ilk beş yıllık süre boyunca muafiyetten<br />

yaralanabileceğine, beş yılı aşan süreler bakımından Tebliğ’de belirtilen muafiyet koşullarının ortadan kalkacağına,<br />

dağıtıcı ile bayi arasında imzalanan bayilik sözleşmesinin ve buna bağlı olarak intifa sözleşmesinin 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihine<br />

kadar 2002/2 sayılı Tebliğ uyarınca muafiyetten yararlanabileceğine, bu nedenle bu aşamada ön araştırma yapılmasına<br />

ya da soruşturma açılmasına gerek olmadığına, bu tarihten itibaren intifa hakkı çerçevesinde bayilerin yeniden sözleşme<br />

yapmaya zorlanması halinde 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi çerçevesinde işlem başlatılacağının ilgili taraflara<br />

bildirilmesine karar vermiştir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 149<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Opet yönetimi, hukukçularından aldığı görüş doğrultusunda Rekabet Kurulu’nun yukarıda anılan geçmiş tarihli<br />

kararlarında istikrarlı bir biçimde intifa ve kira sözleşmelerinin süreye ilişkin hükümlerinin rekabet hukuku kapsamında<br />

değerlendirilmediği, özel hukuk hükümlerine tabi olması gerektiğini kanaatinde olması sebebiyle, bayilik sözleşmelerinin<br />

süresini 2002/2 sayılı Tebliğ ile uyumlu hale getirirken, intifa ve kira sözleşmelerini yaptığı yatırımlar, verdiği bedeller ve<br />

sair saikler gereği daha uzun süreli yapmaya devam etmiştir. Bu nedenle, Opet’in Rekabet Kurumu’nun istikrar kazanmış<br />

uygulamasına güvenerek elde ettiği söz konusu intifa ve kira sözleşmelerinden kaynaklanan hakları birer kazanılmış hak<br />

teşkil ettiği ve bu sebeple, Rekabet Kurumu’nun, mezkur işleminin “idarenin faaliyetlerinin belirliliği ilkesini” ihlal etmek<br />

açısından da hukuka aykırı olduğu düşünülmektedir. Rekabet Kurumu’nun konu hakkında yaptığı değerlendirmeler<br />

çerçevesinde, Medeni Kanun’un verdiği hak ve yetkiler çerçevesinde kurulmuş bulunan bir takım sözleşmelere müdahale<br />

etme hakkını haiz olduğu yaklaşımı, hukuka aykırı olup, çeşitli şirketler tarafından yargıya intikal ettirilmiştir. Çok yönlü<br />

hukuki boyutlara haiz mezkur hakların ihlali sonucunu doğuran söz konusu idari düzenlemelerin, Opet tarafından da dava<br />

konusu yapılması görüşülmektedir.<br />

Söz konusu Rekabet Kurumu kararı aleyhine Opet tarafından Danıştay 13. Dava Dairesi’nin 2009/5164 E. sayılı dosyası<br />

ile 31 Temmuz 2009 tarihinde açılmış bulunan dava, Danıştay 13. Dairesi tarafından reddedilmiştir. Karar, Dava<br />

Daireleri Genel Kuruluna başvurmak suretiyle temyiz edilmiştir. Ancak 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihi itibariyle anılan karar konusu<br />

gerekliliklerin yerine getirilmesi gereğinden hareketle Opet, bayileri ile gerekli sözleşme yenilemelerini yapmış, üzerine<br />

düşen yasal yükümlülükleri ifa etmiştir.<br />

Opet yönetimi ilgili düzenleme uyarınca yenilenen sözleşmelerde sürenin azami beş yıl olması sebebiyle sözleşme yenilediği<br />

mevcut bayilerinin eski sözleşmelerinden kalan itfa olmamış tutarları 18 Eylül <strong>2010</strong> tarihinden itibaren 5 yılda itfa etmeye<br />

başlamıştır.<br />

Vergi cezası:<br />

Tüpraş nezdinde yürütülen bir vergi incelemesi sonucunda vergi inceleme elemanları tarafından eleştiri konusu yapılan<br />

hususlara ilişkin olarak düzenlenen “Vergi İnceleme Raporları” 20 Ekim <strong>2010</strong> tarihinde Tüpraş’a tebliğ edilmiştir. Tebliğ<br />

edilen raporlardan anlaşıldığı kadarıyla; 2005, 2006, 2007, 2008 ve 2009 hesap dönemleri için 242 milyon TL vergi aslı,<br />

363,4 milyon TL vergi ziyaı cezası olmak üzere toplam 605,4 milyon TL talep edilmiş olup, talep edilen vergi aslı üzerinden<br />

ayrıca gecikme faizi de hesaplanacaktır.<br />

Vergi İnceleme raporlarında eleştiri konusu yapılan husus, Özel Tüketim Vergisi Kanunu kapsamında imalatta kullanılan<br />

rafineri yakıtlarının bir kısmının, özellikle asfalt üretimine isabet eden miktarının, özel tüketim vergisine tabi olup/<br />

olmayacağına ilişkin yorum farklılığından kaynaklanmaktadır.<br />

Ancak, ÖTV Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 1 Ağustos 2002 tarihinden itibaren, Tüpraş’ın devletin mülkiyeti ve yönetimi<br />

altında olduğu dört yıl boyunca da, rafineri yakıtları hiçbir şekilde ÖTV’ne tabi tutulmamıştır. Tüpraş 26 Ocak 2006<br />

tarihinde özel şirket vasfı kazandıktan sonra adı geçen düzenlemede herhangi bir değişiklik olmadığı için, aynı uygulama<br />

dört yıl boyunca devam etmiştir.<br />

Sözkonusu vergi inceleme raporları ile birlikte Tüpraş’ın “tarhiyat öncesi uzlaşma” talebi doğrultusunda 5 Kasım <strong>2010</strong> tarihi<br />

için uzlaşma görüşmesi davetiyesi de iletilmiş olup, Tüpraş 3 Kasım <strong>2010</strong> tarihinde T.C. Maliye Bakanlığı’nın ilgili İdari<br />

Birimine başvuruda bulunarak,”tarhiyat sonrası uzlaşma” dahil bütün yasal haklar saklı kalmak üzere “tarhiyat öncesi<br />

uzlaşma” talebini geri çekmiştir.<br />

9 Kasım <strong>2010</strong> tarihinde ise vergi inceleme raporlarında talep edilen ÖTV aslı ve vergi ziyaı cezaları ile uyumlu olan vergi/ceza<br />

ihbarnameleri Tepecik Vergi Dairesi tarafından Tüpraş’a tebliğ edilmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

25 Şubat 2011 tarih ve 25857 sayılı resmi gazetede yayınlanan 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile<br />

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik<br />

Yapılması Hakkında Kanun” ile 2005, 2006, 2007, 2008 ve 2009 hesap dönemleri için hesaplanan 242 milyon TL vergi<br />

aslı 121 milyon TL olarak yeniden hesaplanmış; 363,4 milyon TL vergi ziyaı cezası ise ilgili kanundan yararlanılacağı<br />

düşünülerek sıfırlanmıştır. <strong>2010</strong> yılı hesap döneminde ise aynı uygulama sonucunda hesaplanacak olan vergi aslı ilgili<br />

bu kanunun hükümleri baz alınarak ve şirket yönetimi tarafından ödenmesine karar verilip pişmanlık yasasından<br />

yararlanılacağı düşünülerek 22 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Vergi aslına ilişkin hesaplanan faiz ise 38 milyon TL’dir.<br />

Hesaplanan toplam 181 milyon TL vergi aslı ve faizleri için finansal tablolarda karşılık ayrılmıştır (Not 20).<br />

19. Alınan avanslar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Alınan sipariş avansları 10.390 9.939<br />

Toplam 10.390 9.939<br />

Alınan avanslar, müşterilere yapılacak satışlar ile ilgili alınmış olan avans ödemelerinden oluşmaktadır.<br />

20. Borç karşılıkları<br />

Kısa vadeli borç karşılıkları:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Vergi cezası karşılığı (Not 18) 181.235 -<br />

Dava 22.764 52.347<br />

Kullanılmamış izin ücretleri 22.227 18.734<br />

EPDK katkı payı 11.496 9.335<br />

Diğer 8.099 2.190<br />

Toplam kısa vadeli borç karşılıkları 245.821 82.606<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihlerinde sona eren yıllar için kısa vadeli borç karşılıklarının hareketleri aşağıdaki gibidir:<br />

Dava<br />

Kullanılmamış<br />

izinücretleri<br />

EPDK<br />

katılma payı<br />

Vergi cezası<br />

karşılığı Diğer Toplam<br />

1 Ocak <strong>2010</strong> 52.347 18.734 9.335 - 2.190 82.606<br />

Dönem içerisindeki artışlar/<br />

(azalışlar), net (24.475) 5.170 12.776 181.235 11.356 186.062<br />

Dönem içerisindeki ödemeler (5.108) (1.677) (10.615) - (5.447) (22.847)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 22.764 22.227 11.496 181.235 8.099 245.821<br />

1 Ocak 2009 50.267 17.950 9.946 - 2.416 80.579<br />

Dönem içerisindeki artışlar,<br />

net 4.734 4.243 4.362 - 55.774 69.113<br />

Dönem içerisindeki ödemeler (2.654) (3.459) (4.973) - (56.000) (67.086)<br />

31 Aralık 2009 52.347 18.734 9.335 - 2.190 82.606<br />

EPDK katılma payı, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği uyarınca, rafinericilik lisansı sahiplerinin yıllık kapsamlı gelir<br />

tablolarında yer alan net satışlar tutarının EPDK tarafından her yıl belirlenen katılma payı oranı ile çarpılmak suretiyle<br />

hesaplayarak ödemesi gereken katkı payı tutarını ifade etmektedir.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 151<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

21. Çalışanlara sağlanan faydalar<br />

Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar: 31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Kıdeme teşvik primi karşılığı 2.992 2.180<br />

Toplam 2.992 2.180<br />

Çalışanlara sağlanan uzun vadeli faydalar: 31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Kıdem tazminatı karşılığı 98.853 93.299<br />

Kıdeme teşvik primi karşılığı 5.115 5.516<br />

Toplam 103.968 98.815<br />

Kıdeme teşvik primi karşılığı:<br />

Tüpraş’ın belli bir kıdemin üzerindeki çalışanlarına “Kıdeme Teşvik Primi” adı altında sağladığı bir fayda bulunmaktadır.<br />

Kıdeme Teşvik Primi, çalışanların işlerine ve işyerlerine bağlılıklarını teşvik etmek amacıyla 5 yıllık kıdeme ulaşan kapsam<br />

içi çalışanlara 45 günlük, 10 yıllık kıdemi olanlara 55 günlük, 15 yıllık kıdemi olanlara 70 günlük, 20 yıllık kıdemi olanlara<br />

80 günlük, 25 yıllık kıdemi olanlara 90 günlük ve 30 yıllık kıdemi olanlara 100 günlük çıplak ücretleri tutarında, her kıdem<br />

kademesi için bir defaya mahsus olmak üzere kıdemlerini doldurdukları ayın ücretleriyle birlikte ödenir.<br />

Kıdeme teşvik primi karşılığının dönem içindeki hareketleri aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

1 Ocak 7.696 7.340<br />

Dönem içerisindeki artışlar/(azalışlar) 1.346 1.505<br />

Dönem içerisindeki ödemeler (935) (1.149)<br />

8.107 7.696<br />

Kıdem tazminatı karşılığı:<br />

İş Kanunu’na göre, Grup, bir senesini doldurmuş olan ve Grup ile ilişkisi kesilen veya emekli olan, 25 hizmet (kadınlarda<br />

20) yılını dolduran ve emekliliğini kazanan (kadınlar için 58 yaşında, erkekler için 60 yaşında), askere çağrılan veya vefat<br />

eden personeli için kıdem tazminatı ödemekle mükelleftir. 23 Mayıs 2002’deki mevzuat değişikliğinden sonra emeklilikten<br />

önceki hizmet süresine ilişkin bazı geçiş süreci maddeleri çıkartılmıştır.<br />

Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş kadardır ve bu tutar 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle 2.517,01 TL (31<br />

Aralık 2009-2.365,16 TL) ile sınırlandırılmıştır.<br />

Kıdem tazminatı yükümlülüğü yasal olarak herhangi bir fonlamaya tabi değildir ve herhangi bir fonlama şartı<br />

bulunmamaktadır.<br />

Kıdem tazminatı karşılığı çalışanların emekliliği halinde ödenmesi gerekecek muhtemel yükümlülüğün bugünkü<br />

değerinin tahminiyle hesaplanır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

UMS 19, Grup’un kıdem tazminatı karşılığını tahmin etmek için aktüer değerleme yöntemlerinin geliştirilmesini<br />

öngörmektedir. Buna göre toplam yükümlülüğün hesaplanmasında aşağıda yer alan aktüer öngörüler kullanılmıştır:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

İskonto oranı (%) % 4,66 % 5,92<br />

Emeklilik olasılığına ilişkin kullanılan oran (%) % 99,66 % 99,72<br />

Temel varsayım, her yıllık hizmet için belirlenen tavan karşılığının enflasyon ile orantılı olarak artmasıdır. Böylece<br />

uygulanan iskonto oranı enflasyonun beklenen etkilerinden arındırılmış gerçek oranı gösterir. Grup’un Türkiye’de kayıtlı<br />

bağlı ortaklıkları ile müşterek yönetime tabi ortaklığının kıdem tazminatı karşılığı, kıdem tazminatı tavanı her altı ayda bir<br />

ayarlandığı için, 1 Temmuz <strong>2010</strong> tarihinden itibaren geçerli olan 2.517,01 TL üzerinden hesaplanmaktadır (1 Ocak <strong>2010</strong>-<br />

2.427,03 TL).<br />

Kıdem tazminatı karşılığının dönem içindeki hareketleri aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

1 Ocak 93.299 91.419<br />

Faiz giderleri 4.334 5.574<br />

Aktüeryal zararlar 14.154 40<br />

Dönem içerisindeki artış (430) 11.832<br />

Dönem içerisindeki ödemeler (12.504) (15.566)<br />

98.853 93.299<br />

22. Diğer varlıklar ve yükümlülükler<br />

Diğer dönen varlıklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Tecil edilen Katma Değer Vergisi (“KDV”) 192.798 159.608<br />

Tecil edilen Özel Tüketim Vergisi (“ÖTV”) 129.482 95.356<br />

Verilen sipariş avansları 131.037 24.402<br />

Peşin ödenen sigorta ve diğer giderler 38.890 18.528<br />

Peşin ödenen vergi ve fonlar 28.220 19.869<br />

Verilen depozito ve teminatlar 15.905 18.101<br />

Peşin ödenen akaryakıt perakende satış istasyonları kiraları 15.514 26.122<br />

Diğer çeşitli dönen varlıklar 26.860 19.553<br />

578.706 381.539<br />

Diğer duran varlıklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Yedek parça ve malzeme stokları 369.627 361.188<br />

Peşin ödenen diğer giderler 134.943 47.308<br />

Peşin ödenen akaryakıt perakende satış istasyonları kiraları 95.593 84.567<br />

Verilen sabit kıymet avansları 14.534 20.419<br />

Diğer 2.731 577<br />

Yedek parça ve malzeme stokları değer düşüklüğü karşılığı (40.109) (41.377)<br />

577.319 472.682

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 153<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihlerinde sona eren yıllar itibariyle yedek parça değer düşüklüğü karşılığının hareketleri aşağıdaki<br />

gibidir:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

1 Ocak 41.377 45.220<br />

Dönem içerisindeki iptaller (1.268) (3.843)<br />

31 Aralık 40.109 41.377<br />

Kısa vadeli diğer yükümlülükler:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Ödenecek ÖTV 665.893 664.546<br />

Ödenecek KDV 147.078 200.092<br />

Tecil edilen KDV 192.798 159.608<br />

Tecil edilen ÖTV 129.482 95.356<br />

Geri alım sözleşmelerinden kaynaklanan ertelenen gelir (*) - 32.936<br />

Ödenecek vergi ve yükümlülükler 34.865 23.033<br />

Personele borçlar 34.584 18.877<br />

Alınan depozito ve teminatlar 7.310 8.046<br />

Diğer 10.139 19.598<br />

1.222.149 1.222.092<br />

(*) Grup’un müşterek yönetime tabi ortaklıklarından Opet Trade Singapore, elinde bulunan stoklarının değerinin ileriki<br />

dönemde artacağı beklentisi nedeniyle uzun vadeli finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla BNP Paribas’ın bir<br />

bağlı ortaklığı olan Esomet SAS şirketi ile 2009 yılı içerisinde satış ve geri alım sözleşmesi imzalamıştır. Satış ve geri<br />

alım sözleşmeleri finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla yapıldığından ve 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle bir satış<br />

işlemi gerçekleşmemiş olup söz konusu işlemlere konu olan ürünler bilançoda stoklar altında gösterilmektedir. Söz<br />

konusu sözleşmeler kapsamında elde edilen 82.341 bin TL tutarındaki (Tüpraş etkin ortaklık oranı ile 32.936 bin TL)<br />

ertelenen gelir, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle kısa vadeli yükümlülüklere kaydedilmiştir. <strong>2010</strong> yılında bahsedilen işlem<br />

tamamlanmış olup ertelenen gelir bulunmamaktadır.<br />

Uzun vadeli diğer yükümlülükler:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Gelir payı 328.716 265.596<br />

Ertelenmiş gelirler 15.420 5.450<br />

Diğer 3.296 3.004<br />

347.432 274.050<br />

Tecil edilen ÖTV ve KDV, ihraç kayıtlı satışların ÖTV ve KDV tutarından oluşmaktadır ve aynı zamanda varlıklarda “Diğer<br />

dönen varlıklar” içerisinde ve yükümlülüklerde “Kısa vadeli diğer yükümlülükler” içerisinde yer almaktadır. Söz konusu<br />

satışların ihracat işlemlerinin gerçekleştiği belgelendiğinde, tecil edilen bu vergiler vergi dairesi tarafından terkin<br />

edilerek “Diğer dönen varlıklar”’da yer alan ÖTV ve KDV tutarları, “kısa vadeli diğer yükümlülükler” ile karşılıklı olarak<br />

mahsuplaştırılmaktadır.<br />

Petrol Piyasası Kanunu gereğince, rafinericilerin ulusal stok bulundurma yükümlülüğü kapsamındaki sorumluluğu<br />

nedeniyle oluşabilecek kaynak ihtiyacı, finansman giderleri ve bu mahiyetteki stokların depolama ve idame maliyeti,<br />

tüketici fiyatlarına ilave edilen, T.C Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (“EPDK”) tarafından azami 10 ABD dolar/ton’a<br />

kadar belirlenecek olan değerlendirilmesi EPDK tasarrufunda olan gelir payı ile karşılanır. Rafinericilerin haricinde petrol<br />

ürünlerinin ithalatı durumunda ise, bu gelir payı rafinericiye ithalatçı tarafından ödenir. Grup, bu konuyu düzenleyen<br />

Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin ilgili maddesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Ocak 2005’ten itibaren akaryakıt<br />

satışları ve rafinerilerin dışındaki kuruluşların yaptığı akaryakıt ithalatı üzerinden gelir payı toplamaktadır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup, akaryakıt üzerinden toplanan gelir payına ek olarak Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Yönetmeliği gereğince<br />

16 Eylül 2005 tarihinden itibaren LPG için de gelir payı toplamaya başlamıştır.<br />

Petrol Piyasası Kanunu uyarınca oluşturulan Ulusal Petrol Stoğu Komisyonu, toplanan gelir paylarının<br />

banka hesabında bloke edilerek muhasebesinin Tüpraş Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmesi ve hesapta biriken tutarın<br />

gecelik repo ile değerlendirilmesi kararını almıştır.<br />

Bu kararlara istinaden 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle hesaplanan 328.716 bin TL (31 Aralık 2009-265.596 bin TL)<br />

tutarında gelir payları kapsamlı gelir tablosu ile ilişkilendirilmeksizin “Uzun Vadeli Diğer Yükümlülükler” içerisinde<br />

muhasebeleştirilmekte ve hesaplanan Gelir Payı’na ilişkin olarak bankalarda bloke edilerek özel faizli vadesiz mevduat<br />

olarak değerlendirilen 326.633 bin TL’lik tutar, “Nakit ve Nakit Benzerleri” içerisinde “Özel faizli vadesiz mevduatlar” olarak<br />

sınıflandırılmaktadır (31 Aralık 2009 – 263.823 bin TL) (Not 6).<br />

23. Türev finansal araçlar<br />

Türev finansal araçlar, Opet’in ürün stoklarının Brent ham petrol fiyatı baz alınarak belirlenen petrol taban fiyatlarındaki<br />

dalgalanmalara maruz kalmasını kontrol edebilmek için yapmış olduğu vadeli alım (futures) sözleşmelerinden, ayrıca<br />

vadeli döviz işlemleri (forward) ve yabancı para swap işlemlerine ilişkin sözleşmelerden oluşmaktadır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Rayiç değerler<br />

Rayiç değerler<br />

Kontrat tutarı Varlıklar Yükümlülükler Kontrat tutarı Varlıklar Yükümlülükler<br />

Vadeli döviz işlemleri - - - 101.000 - 4.671<br />

Faiz oranı swap işlemleri 11.043 208 - 32.265 - 470<br />

Vadeli alım sözleşmeleri 58.026 - 929 153.945 444 55<br />

Kısa vadeli türev<br />

finansal araçlar 69.069 208 929 287.210 444 5.196<br />

Toplam türev finansal<br />

araçlar 69.069 208 929 287.210 444 5.196<br />

24. Özkaynaklar<br />

Grup’un 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihlerindeki hissedarları ve sermaye içindeki payları tarihi değerlerle aşağıdaki<br />

gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> Ortaklık payı (%) 31 Aralık 2009 Ortaklık payı (%)<br />

Enerji Yatırımları A.Ş 127.714 51 127.714 51<br />

Halka açık kısım 122.705 49 122.705 49<br />

Toplam 250.419 100 250.419 100<br />

Sermaye düzeltme farkları 1.344.243 1.344.243<br />

Ödenmiş sermaye toplamı 1.594.662 1.594.662<br />

Sermaye düzeltme farkları ödenmiş sermayeye yapılan nakit ve nakit benzeri ilavelerin enflasyona göre düzeltilmiş toplam<br />

tutarları ile enflasyon düzeltmesi öncesindeki tutarları arasındaki farkı ifade eder.<br />

Şirket’in kayıtlı sermayesi 500.000 bin TL olup, işbu sermaye, her birinin nominal değeri 1 Kr olmak üzere 50.000.000.000<br />

adet hisseye bölünmüştür. Şirket’in onaylanmış ve çıkarılmış sermayesi her biri 1 Kuruş (“Kr”) (31 Aralık 2009-1 Kr) kayıtlı<br />

nominal bedeldeki 25.041.919.999 adet A grubu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na ait 1 adet C grubu imtiyazlı hisse<br />

senedinden oluşmaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 155<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup Ana Sözleşmesi gereği C grubu hissedara yönetim kurulunda 1 üye ayrılmaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin akaryakıt<br />

ihtiyacının karşılanmasını etkileyebilecek herhangi bir kararın alınması, C grubu hissedarının onayına bağlıdır.<br />

Kanuni defterlerdeki birikmiş kârlar, aşağıda belirtilen kanuni yedeklerle ilgili hüküm haricinde dağıtılabilirler.<br />

Kârdan ayrılan kısıtlanmış yedekler<br />

Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler birinci ve ikinci tertip yasal yedekler olmak üzere ikiye ayrılır. Türk Ticaret<br />

Kanunu’na göre birinci tertip yasal yedekler, şirketin ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşılıncaya kadar, kanuni net<br />

kârın %5’i olarak ayrılır. İkinci tertip yasal yedekler ise ödenmiş sermayenin %5’ini aşan dağıtılan kârın %10’udur. Türk<br />

Ticaret Kanunu’na göre yasal yedekler, ödenmiş sermayenin %50’sini geçmediği sürece sadece zararları netleştirmek için<br />

kullanılabilir, bunun dışında herhangi bir şekilde kullanılması mümkün değildir.<br />

Yukarıda bahis geçen tutarların SPK Finansal Raporlama Standartları uyarınca “Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler”<br />

içerisinde sınıflandırılması gerekmektedir. Şirket’in (Tüpraş) 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle kârdan ayrılan kısıtlanmış<br />

yedeklerinin tutarı 188.797 bin TL’dir (31 Aralık 2009 – 188.797 bin TL).<br />

Kâr payı dağıtımı<br />

Hisseleri İMKB’de işlem gören şirketler, SPK tarafından getirilen temettü şartına aşağıdaki şekilde tabidir:<br />

Sermaye Piyasası Kurulu’nun 27 Ocak <strong>2010</strong> tarih ve 02/51 sayılı kararı gereğince 2009 yılı faaliyetlerinden elde edilen<br />

kârların dağıtım esasları ile ilgili olarak payları borsada işlem gören anonim ortaklıklar için, asgari kâr dağıtım oranı<br />

zorunluluğu uygulanmamaktadır. Söz konusu Kurul Kararı ve SPK’nın payları borsada işlem gören anonim ortaklıkların<br />

kâr dağıtım esaslarını düzenlediği Seri:IV, No: 27 Tebliği’nde yer alan esaslara, ortaklıkların esas sözleşmelerinde bulunan<br />

hükümlere ve şirketler tarafından kamuya açıklanmış olan kâr dağıtım politikalarına göre bu dağıtımın şirketlerin<br />

genel kurullarında alacakları karara bağlı olarak nakit ya da temettünün sermayeye eklenmesi suretiyle ihraç edilecek<br />

payların bedelsiz olarak ortaklara dağıtılmasına ya da belli oranda nakit, belli oranda bedelsiz pay dağıtılması suretiyle<br />

gerçekleştirilebilmesine imkan verilmiştir.<br />

Bunun yanında söz konusu Kurul Kararı ile konsolide finansal tablo düzenleme yükümlülüğü bulunan şirketlerin, yasal<br />

kayıtlarında bulunan kaynaklarından karşılanabildiği sürece, net dağıtılabilir kâr tutarını, Kurul’un Seri:XI No:29 sayılı<br />

Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği çerçevesinde hazırlayıp kamuya ilan edecekleri konsolide<br />

finansal tablolarında yer alan net dönem kârlarını dikkate alarak hesaplamalarına karar verilmiştir.<br />

SPK düzenlemelerine göre hazırlanan finansal tablolarda veya yasal kayıtların herhangi birinde dönem zararı olması<br />

durumunda kâr dağıtımı yapılmayacaktır.<br />

Tüpraş’ın yasal kayıtlarında bulunan geçmiş yıl zararlarının düşülmesinden sonra kalan dönem kârı ve kâr dağıtımına konu<br />

edilebilecek diğer kaynakların toplam tutarı 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle 2.530.327 bin TL’dir. Bu kaynakların 1.698.998<br />

bin TL’lik enflasyon düzeltme farklarından ve 11.913 bin TL’lik diğer sermaye yedeklerinden oluşan kısmı temettü olarak<br />

dağıtılması halinde vergiye tabi olacaktır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle sona eren hesap dönemi içinde, 2009 yılı net dağıtılabilir dönem kârının birinci ve ikinci<br />

tertip yasal akçeler ayrıldıktan sonra kalan bakiyenin tamamı ve ikinci tertip yedek akçelerden toplam 626.048 bin TL’nin<br />

nakit temettü olarak dağıtılması taahhüt edilmiş ve tamamı ödenmiştir. İlgili dağıtım yapılırken, tam mükellef kurumlar<br />

ile Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kâr payı elde eden dar mükellef ortaklara, % 250 nispetinde ve 1,00 TL<br />

nominal değerde bir adet hisse senedine 2,50 TL brüt, 2,50 TL net temettü ödemesi,diğer hissedarlara % 250 nispetinde ve<br />

1,00 TL nominal değerde bir adet hisse senedine 2,50 TL brüt, 2,14396 TL net nakit temettü ödemesi yapılmıştır.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

31 Aralık 2009 tarihi itibariyle sona eren hesap dönemi içinde, 2008 yılı net dağıtılabilir dönem kârının birinci ve ikinci<br />

tertip yasal akçeler ayrıldıktan sonra kalan bakiyenin tamamı ve ikinci tertip yedek akçelerden toplam 579.470 bin TL’nin<br />

nakit temettü olarak dağıtılması taahhüt edilmiş ve tamamı ödenmiştir. İlgili dağıtım yapılırken, tam mükellef kurumlar<br />

ile Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kâr payı elde eden dar mükellef ortaklara, % 231 nispetinde ve 1,00<br />

TL nominal değerde bir adet hisse senedine 2,31399 TL brüt, 2,31399 TL net temettü ödemesi,diğer hissedarlara % 231<br />

nispetinde ve 1,00 TL nominal değerde bir adet hisse senedine 2,31399 TL brüt, 1,98444 TL net nakit temettü ödemesi<br />

yapılmıştır.<br />

25. Satışlar ve satışların maliyeti<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Yurtiçi satışlar 22.061.636 17.379.274<br />

Yurtdışı satışlar 4.229.081 3.024.083<br />

Hizmet gelirleri 52.766 59.250<br />

Brüt satışlar 26.343.483 20.462.607<br />

Eksi: Satış iskontoları (109.581) (62.701)<br />

Eksi: Satıştan iadeler (15.182) (10.023)<br />

Net satış gelirleri 26.218.720 20.389.883<br />

Satılan mamül maliyeti (19.266.430) (13.683.895)<br />

Satılan ticari mallar maliyeti (5.093.357) (5.085.386)<br />

Satılan hizmet maliyeti (16.950) (12.406)<br />

Brüt kâr 1.841.983 1.608.196<br />

Satışların maliyeti:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Kullanılan hammadde ve sarf malzemeleri 18.336.804 12.936.821<br />

Satılan ticari mal maliyeti 5.093.357 5.085.386<br />

Enerji giderleri 431.755 288.076<br />

Personel giderleri 227.650 195.006<br />

Amortisman ve itfa payları (Not 14-15) 162.055 144.593<br />

Diğer üretim giderleri 125.116 131.805<br />

Satışların maliyeti 24.376.737 18.781.687

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 157<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

26. Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, araştırma ve geliştirme giderleri ve genel yönetim giderleri<br />

Pazarlama satış ve dağıtım giderleri:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Personel giderleri 51.003 47.801<br />

Reklam giderleri 55.229 27.879<br />

Satış, teşvik ve prim giderleri 39.959 33.302<br />

Nakliye, depolama ve sigorta giderleri 35.236 65.769<br />

Amortisman giderleri ve itfa payları (Not 14-15) 33.353 27.834<br />

Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 31.295 26.651<br />

Kira giderleri 17.460 12.913<br />

Ofis giderleri 6.313 9.051<br />

Ulaşım giderleri 2.538 4.050<br />

Enerji giderleri 3.328 1.962<br />

Diğer 11.221 10.272<br />

Toplam pazarlama, satış ve dağıtım giderleri 286.935 267.484<br />

Araştırma ve geliştirme giderleri<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Personel giderleri 6.251 5.575<br />

Dava, takip ve müşavirlik giderleri 1.505 585<br />

Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 692 120<br />

Lisans giderleri 156 1.974<br />

Diğer 545 291<br />

9.149 8.545<br />

(*) 31 Aralık 2009 raporunda, genel yönetim giderleri altında gösterilen Araştırma ve geliştirme giderleri 31 Aralık <strong>2010</strong><br />

raporunda ayrı gösterilmiştir.<br />

Genel yönetim giderleri:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Personel giderleri 169.226 159.552<br />

Vergi, resim ve harç giderleri 59.813 51.650<br />

Dava, takip ve müşavirlik giderleri 21.328 32.113<br />

Dışarıdan alınan hizmetler 27.708 30.990<br />

Sigorta giderleri 20.058 18.199<br />

Amortisman giderleri ve itfa payları (Not 14-15) 17.615 17.016<br />

Ofis giderleri 21.544 15.581<br />

Kira giderleri 8.740 12.065<br />

Bağış ve yardımlar 9.503 8.399<br />

Aidat giderleri 10.646 9.484<br />

Seyahat ve ulaşım giderleri 2.639 5.486<br />

Diğer 26.054 20.557<br />

Toplam genel yönetim giderleri 394.874 381.092

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

27. Diğer faaliyet gelirleri/(giderleri)<br />

Diğer gelir ve kârlar:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Komisyon gelirleri 44.653 28.737<br />

Konusu kalmayan karşılıklar 33.133 5.256<br />

Kira gelirleri 14.613 26.851<br />

Maddi duran varlık satış kârları, (net) 6.720 405<br />

Sigorta ve teşvik gelirleri 5.659 10.441<br />

İşletme ve teknik yardım gelirleri 3.935 4.180<br />

Diğer 8.319 18.572<br />

117.032 94.442<br />

Diğer gider ve zararlar:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Çalışmayan kısım giderleri<br />

-Amortisman gideri (Not 14-15) (8.109) (4.624)<br />

-Diğer çalışmayan kısım giderleri (26.442) (13.588)<br />

Vergi cezası karşılık giderleri (Not 18) (181.235) -<br />

İstasyon çıkış zararları (7.757) -<br />

Promosyon malzemesi giderleri (1.676) (241)<br />

Maddi duran varlık satış zararları (1.277) -<br />

Dava karşılık gideri - (4.734)<br />

İştirak satış zararları (*) - (1.380)<br />

Diğer (7.409) (4.985)<br />

(233.905) (29.552)<br />

(*) 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren yıla ait iştirak satış zararları, TBS’nin satışından kaynaklanan zarardan oluşmaktadır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 159<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

28. Finansal gelirler/(giderler)<br />

Finansal gelirler:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Kur farkı gelirleri (*) 355.767 -<br />

Mevduat faiz gelirleri 373.227 173.049<br />

Vadeli satışlardan kaynaklanan vade farkı gelirleri 51.743 77.917<br />

Diğer 306 685<br />

Finansal gelirler 781.043 251.651<br />

Finansal giderler:<br />

Kur farkı giderleri (*) (495.496) (607)<br />

Faiz giderleri (302.007) (199.861)<br />

Kredilerden oluşan kur farkı zararı, (net) (62.001) (8.416)<br />

Vadeli alışlardan kaynaklanan vade farkı giderleri (24.744) (15.619)<br />

Türev finansal araçlardan kaynaklanan zarar - (25.429)<br />

Diğer (1.206) (2.532)<br />

Finansal giderler (885.454) (252.464)<br />

(*) Kur farkı gelir, giderleri 31 Aralık 2009 tarihinde sonra eren yıl için net olarak gösterilmiştir.<br />

29. Vergi varlık ve yükümlülükleri<br />

i) Kurumlar vergisi:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Cari dönem ödenecek kurumlar vergisi 193.175 159.789<br />

Eksi: Peşin ödenen vergi (123.231) (101.363)<br />

Kurumlar vergisi karşılığı 69.944 58.426<br />

Türk vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin bağlı ortaklıkları ve iştiraklerini konsolide ettiği finansal tabloları üzerinden<br />

vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple bu konsolide finansal tablolara yansıtılan vergi<br />

karşılıkları, tam ve oransal konsolidasyon kapsamına alınan tüm şirketler için ayrı ayrı hesaplanmıştır.<br />

Türkiye’de kurumlar vergisi oranı <strong>2010</strong> yılı için %20’dir (2009-%20). Kurumlar vergisi oranı, kurumların ticari kazancına<br />

vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisna (iştirak<br />

kazançları istisnası, yatırım indirimi istisnası vb.) ve indirimlerin (araştırma ve geliştirme indirimi gibi) indirilmesi<br />

sonucu bulunacak vergi matrahına uygulanır.<br />

Grup’un yabancı ülkelerde faaliyet gösteren şirketleri ile ilgili vergi oranları aşağıda sunulmuştur:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

İngiltere %28,0 %28,0<br />

Singapur %18,0 %18,0

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Konsolide gelir tablolarına yansıtılmış vergiler aşağıda sunulmuştur:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Vergi gideri:<br />

Cari dönem vergi gideri (193.175) (159.789)<br />

Ertelenen vergi gideri 5.391 (39.592)<br />

(187.784) (199.381)<br />

Vergi öncesi dönem kârının hesaplanan vergi gideri tutarı ile mutabakatı aşağıda sunulmuştur:<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

Vergi öncesi kâr 929.142 1.015.152<br />

Beklenen vergi gideri (%20) (185.828) (203.030)<br />

Yurtdışı müşterek yönetime tabi ortaklıkların vergi oranı farklılığı etkileri 818 406<br />

İndirim ve istisnalar (12.406) 14.753<br />

Kanunen kabul edilmeyen giderler ve üzerinden vergi hesaplanmayan farklar 9.632 (11.510)<br />

Toplam vergi gideri (187.784) (199.381)

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 161<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

ii) Ertelenmiş vergiler:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle ertelenmiş vergiye konu olan geçici farklar ve ertelenmiş vergi varlıkları<br />

ve yükümlülüklerinin etkileri, konsolide bilanço tarihi itibariyle geçerli vergi oranları kullanılarak aşağıda özetlenmiştir:<br />

Maddi ve maddi olmayan duran<br />

Birikmiş geçici farklar<br />

Ertelenmiş vergi<br />

(yükümlülüğü)/varlığı<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009 31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Varlıkların kayıtlı değerleri ile vergi matrahları<br />

arasındaki fark 1.300.087 1.202.819 (260.017) (240.567)<br />

Peşin ödenen istasyon kiraları gerçeğe uygun değer<br />

farkı 4.296 14.202 (859) (2.840)<br />

Finansal varlıklar gerçeğe uygun değer farkı 37.593 31.470 (1.880) (1.574)<br />

Ertelenmiş finansal gelirler, (net) 482 - (96) -<br />

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü (262.852) (244.981)<br />

Kıdem tazminatı ve kıdeme teşvik primi karşılığı 106.526 100.995 21.305 20.197<br />

Dava karşılıkları 22.764 52.347 4.553 10.469<br />

Vergi cezası karşılığı (*) 142.865 - 28.573 -<br />

Yedek parça ve malzeme stokları için değer<br />

düşüklüğü karşılığı 40.109 41.377 8.022 8.275<br />

Kullanılmamış izin ücretleri karşılığı 21.999 18.734 4.400 3.747<br />

Şüpheli alacak karşılığı 7.061 7.277 1.412 1.455<br />

Türev finansal araçların gerçeğe uygun değer<br />

farkı,(net) (205) 5.179 (41) 1.036<br />

Stok değer düşüklüğü karşılığı 496 789 99 158<br />

Ertelenmiş finansal gelirler, (net) - 203 - 41<br />

Diğer 14.299 14.248 2.860 2.849<br />

Ertelenmiş vergi varlıkları 71.183 48.227<br />

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü-net (191.669) (196.754)<br />

(*) Not 18’de açıklanan 181 milyon TL vergi cezası ile ilgili olarak, vergiye tabi olacak olan 143 milyon TL vergi aslı için<br />

ertelenen vergi hesaplanarak finansal tablolara yansıtılmıştır.<br />

Ertelenmiş vergi hareket tablosu aşağıda sunulmuştur:<br />

Ertelenen vergi yükümlülüğü, net<br />

<strong>2010</strong> 2009<br />

1 Ocak (196.754) (157.053)<br />

Cari dönem ertelenen vergi gideri 5.391 (39.592)<br />

Finansal varlıklar değer artış fonu (306) (109)<br />

31 Aralık (191.669) (196.754)

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

30. Satış amacıyla elde tutulan varlık grupları<br />

31 Aralık 2009 tarihi itibariyle satış amacıyla elde tutulan varlıklar içerisinde bulunan Grup’un müşterek yönetime<br />

tabi ortaklıklarından Opet Trade Ireland’ın 31 Mayıs 2009’da başlayan tasfiye süreci 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle<br />

tamamlandığı için bu şirkete ait varlık ve yükümlülükler sıfırlanmıştır.<br />

a) Satış amacıyla elde tutulan varlık ve yükümlülükler<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Satış amaçlı elde tutulan varlıklar - 740<br />

Satış amaçlı elde tutulan varlıklara ilişkin yükümlülükler - 69<br />

Satış amaçlı elde tutulan varlık ve yükümlülük gruplarının özet bilgileri aşağıdaki gibidir:<br />

i) Satış amacıyla elde tutulan varlıklar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Hazır değerler - 564<br />

Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan alacaklar (net) - 5<br />

Diğer varlıklar - 171<br />

- 740<br />

ii) Satış amacıyla elde tutulan varlıklara ilişkin yükümlülükler<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Ticari borçlar ve ilişkili taraflara borçlar (net) - 63<br />

Diğer yükümlülükler - 6<br />

- 69<br />

31. Hisse başına kazanç<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Ana ortaklığa ait dönem kârı 737.324 811.298<br />

Beheri 1 Kr nominal değerli hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedi 25.041.920.000 25.041.920.000<br />

Toplam Kr cinsinden hisse başına esas ve nispi kazanç 2,94 3,24<br />

32. İlişkili taraf açıklamaları<br />

a) Mevduatlar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (2) 1.935.072 1.049.907<br />

1.935.072 1.049.907

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 163<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

b) Alacaklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Aygaz A.Ş. (2) 26.362 21.636<br />

Opet Petrolcülük A.Ş. (1) 1.637 84.647<br />

Akpa Dayanıklı Tüketim LPG ve Akaryakıt Ürünleri Pazarlama A.Ş. (2) 3.061 1.787<br />

Ram Dış Ticaret A.Ş. (2) 1.625 485<br />

Fer Mas Oto Ticaret A.Ş. (2) 1.469 -<br />

Mogaz Petrol Gazları A.Ş. (2) 1.403 960<br />

Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. (2) 1.025 -<br />

THY OPET Havacılık Yakıtları A.Ş. (1) 491 -<br />

Diğer (2) 2.683 2.938<br />

Toplam 39.756 112.453<br />

c) Borçlar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Aygaz A.Ş. (2) 9.117 14.193<br />

Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş. (2) 6.140 4.000<br />

Ark İnşaat A.Ş. (2) 4.171 1.631<br />

Opet Petrolcülük A.Ş. (1) 3.269 2.499<br />

Tanı Pazarlama ve İletişim Hizmetleri A.Ş. (2) 2.779 3.486<br />

Koç Sistem Bilgi ve İletişim A.Ş. (2) 2.475 963<br />

Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. (2) 1.003 661<br />

Koç Holding A.Ş. (3) 8 1.149<br />

Diğer (2) 2.843 3.086<br />

Kısa vadeli ticari borçlar 31.805 31.668<br />

Koç Holding A.Ş. (3) - 11.293<br />

Kısa vadeli finansal borçlar - 11.293<br />

d) Verilen maddi duran varlık avansları:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Koç Sistem Bilgi ve İletişim A.Ş. (2) - 5.279<br />

- 5.279<br />

e) Banka kredileri:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (2) 478.987 51.194<br />

478.987 51.194

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

f) Ürün ve hizmet satışları:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Opet Petrolcülük A.Ş. (1) 849.072 831.055<br />

THY OPET Havacılık Yakıtları A.Ş. (1) 437.313 -<br />

Aygaz A.Ş. (2) 250.063 168.475<br />

Ram Dış Ticaret A.Ş. (2) 96.322 55.126<br />

Opet Trade Singapore Pte. Ltd. (1) 90.709 -<br />

Akpa Dayanıklı Tüketim LPG ve Akaryakıt Tüketim Malları A.Ş. (2) 46.573 22.381<br />

Mogaz Petrol Gazları A.Ş. (2) 13.790 9.359<br />

Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. (2) 10.404 5.401<br />

Opet-Fuchs Madeni Yağlar (1) 8.665 3.015<br />

Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. (2) 8.123 4.809<br />

TBS Denizcilik ve Petrol Ürünleri Ticaret A.Ş. (*) (2) - 21.361<br />

Diğer (2) 19.070 12.406<br />

1.830.104 1.133.388<br />

(*) TBS Denizcilik ve Petrol Ürünleri Ticaret A.Ş. 2009 yılı içerisinde üçüncü şahıslara satılarak Grup’un ilişkili tarafları<br />

arasından çıkmıştır.<br />

g) Mal ve hizmet alımları:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Aygaz A.Ş. (2) 198.249 190.189<br />

Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş. (2) 41.616 31.561<br />

Opet Petrolcülük A.Ş. (1) 37.330 29.334<br />

Opet International Limited (1) 37.222 36.413<br />

Opet Trade Singapore Pte. Ltd. (1) 35.211 129.312<br />

Koç Sistem Bilgi ve İletişim A.Ş. (2) 9.178 8.191<br />

Aygaz Doğal Gaz Toptan Satış A.Ş. (2) 8.566 90<br />

Koç Holding A.Ş. (3) 8.208 8.130<br />

Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. (2) 7.067 6.066<br />

Tanı Pazarlama ve İletişim Hizmetleri A.Ş. (2) 4.335 2.269<br />

Koçtaş Yapı Marketleri Tic. Aş. (2) 4.131 4.194<br />

Diğer (2) 45.038 20.028<br />

h) Sabit kıymet alımları:<br />

436.151 465.777<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Ark İnşaat A.Ş. (2) 21.050 17.212<br />

Koç Sistem Bilgi ve İletişim A.Ş. (2) 6.933 3.892<br />

RMK Marine Gemi Yapım Sanayii ve Deniz Taşımacılığı İşletmesi A.Ş. (2) 1.254 47.119<br />

Diğer (2) 427 1<br />

29.664 68.224

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 165<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

i) Yönetim Kurulu üyeleri ve kilit yöneticilere sağlanan faydalar<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Kısa vadeli faydalar 33.572 16.172<br />

33.572 16.172<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihlerinde sona eren ara yıllar itibariyle yönetim kurulu üyeleri ve kilit yöneticilere sağlanan<br />

faydalar, ücret, prim, SSK ve Koç Holding Emeklilik Vakfı işveren hisselerini ve yönetim kurulu huzur haklarını<br />

içermektedir.<br />

j) İlişkili taraflardan alınmış stoklar:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

OPET Petrolcülük A.Ş. (1) - 3.767<br />

- 3.767<br />

k) İlişkili taraflara ödenen finansman giderleri:<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (2) 37.440 11.520<br />

Yapı Kredi Faktoring A.Ş. (2) 27.851 15.038<br />

Yapı Kredi Netherland (2) 1.311 2.680<br />

Koç Holding (3) - 994<br />

Diğer (2) - 9<br />

l) Vadeli mevduat faiz gelirleri:<br />

66.602 30.241<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (2) 66.287 45.108<br />

m) Yapılan bağışlar:<br />

66.287 45.108<br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

1 Ocak-<br />

31 Aralık 2009<br />

Vehbi Koç Vakfı (2) 6.371 6.070<br />

Rahmi M.Koç Müzesi (2) - 100<br />

(1) Müşterek yönetime tabi ortaklıklar<br />

(2) Grup ortaklarının hissedarı olduğu şirketler<br />

(3) Nihai ortak<br />

6.371 6.170

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

33. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi<br />

Grup faaliyetlerinden dolayı, borç ve sermaye piyasası fiyatları, döviz kurları ve faiz oranlarındaki değişimlerin etkileri<br />

dahil çeşitli finansal risklere maruz kalmaktadır. Grup’un risk yönetim programı, mali piyasaların öngörülemezliğine<br />

odaklanmakta olup Grup’un mali performansı üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerin en aza indirgenmesini amaçlamıştır.<br />

Risk yönetimi, Yönetim Kurulu tarafından onaylanan politikalar çerçevesinde uygulanmaktadır.<br />

Likidite riski:<br />

Mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin fonlanabilme riski, yeterli sayıda ve yüksek kalitedeki kredi<br />

sağlayıcılarının erişilebilirliğinin sürekli kılınması suretiyle yönetilmektedir.<br />

İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli miktarda nakit ve menkul kıymet sağlamak, yeterli kredi imkanları yoluyla<br />

fonlamayı mümkün kılmak ve açık pozisyonu kapatabilme imkanından oluşmaktadır.<br />

Aşağıdaki tablo Grup’un 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle kalan vadelerine göre bilanço içi finansal yükümlülükleri<br />

için ödeyeceği nakit çıkışlarını göstermektedir. Tabloda gösterilen tutarlar sözleşmeye dayalı indirgenmemiş nakit akım<br />

tutarları olup, Grup, likidite yönetimini beklenen indirgenmemiş nakit akımlarını dikkate alarak yapmaktadır.<br />

Türev olmayan finansal yükümlülükler:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Defter<br />

değeri<br />

Sözleşme<br />

uyarınca<br />

nakit çıkışı 3 aydan kısa 3-12ay 1-5yıl<br />

5 yıldan<br />

uzun<br />

Finansal borçlar 2.935.790 2.976.692 1.886.557 552.058 511.661 26.416<br />

Ticari borçlar 4.885.797 4.886.468 4.466.289 419.653 526 -<br />

Diğer yükümlülükler 1.569.581 1.569.581 1.220.040 2.109 345.082 2.350<br />

31 Aralık 2009<br />

Defter<br />

değeri<br />

Sözleşme<br />

uyarınca<br />

nakit çıkışı 3 aydan kısa 3-12ay 1-5yıl<br />

5 yıldan<br />

uzun<br />

Finansal borçlar 2.154.514 2.183.685 1.342.785 292.099 440.274 108.527<br />

Diğer finansal borçlar 11.293 11.293 11.293 - - -<br />

Ticari borçlar 2.327.828 2.327.828 2.327.828 - - -<br />

Satım amaçlı elde<br />

tutulan varlıklara ilişkin<br />

yükümlülükler 69 69 69 - - -<br />

Diğer yükümlülükler 1.496.142 1.496.142 1.222.092 - 274.050 -<br />

Nakit çıkışları, satışlardan elde edilecek nakit girişleri ve gerekli görüldüğü takdirde finansman yoluyla karşılanacaktır.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 167<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Aşağıdaki tablo Grup’un 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle kalan vadelerine göre türev finansal varlık ve<br />

yükümlülükleri için kabul edeceği/ödeyeceği nakit giriş/çıkışlarını göstermektedir. Tabloda gösterilen tutarlar türev<br />

araçların net rayiç değerleri olup, Grup, likidite yönetimini net rayiç değerleri dikkate alarak yapmaktadır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Defter<br />

değeri<br />

Sözleşme<br />

uyarınca<br />

nakit çıkışı 3 aydan kısa 3-12ay 1-5yıl<br />

5 yıldan<br />

uzun<br />

Türev nakit çıkışları, (net) (721) (721) - (721) - -<br />

31 Aralık 2009<br />

Defter<br />

değeri<br />

Sözleşme<br />

uyarınca<br />

nakit çıkışı 3 aydan kısa 3-12ay 1-5yıl<br />

5 yıldan<br />

uzun<br />

Türev nakit çıkışları, (net) (4.752) (4.752) (4.711) (41) - -<br />

Kredi riski:<br />

Grup, vadeli satışlarından kaynaklanan ticari alacakları ve bankalarda tutulan mevduatları ve türev finansal araçlardan<br />

alacakları dolayısıyla kredi riskine maruz kalmaktadır. Grup yönetimi müşterilerden alacakları ile ilgili kredi riskini her<br />

bir müşteri için ayrı ayrı olmak kaydıyla kredi limitleri belirleyerek ve gerektiği takdirde teminat alarak riskli gördüğü<br />

müşterilerine ise sadece nakit tahsilat yoluyla satış yaparak azaltmaktadır. Grup’un tahsilat riski esas olarak ticari<br />

alacaklarından doğabilmektedir. Ticari alacaklar, Grup yönetimince geçmiş tecrübeler ve cari ekonomik durum göz önüne<br />

alınarak değerlendirilmekte ve uygun miktarda şüpheli alacak karşılığı ayrıldıktan sonra konsolide bilançoda net olarak<br />

gösterilmektedir.<br />

Tüpraş’ın müşterilerinin büyük bölümü finansal açıdan kuvvetli akaryakıt dağıtım şirketleri ya da devlet kuruluşlarından<br />

oluşmaktadır. Opet’in ise müşterilerinin önemli bir bölümünü oluşturan yurt içi bayileri üzerinde etkin kontrol sistemi<br />

bulunmaktadır. 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle Grup’un satış yaptığı en büyük 5 müşterisinden olan alacaklarının<br />

toplam ticari alacaklar içerisindeki payı sırasıyla % 23 ve % 39’dır. Bununla birlikte, Grup’un yıllara göre tahsil edilemeyen<br />

alacak tutarına bakıldığında ve yukarıdaki sebepler dikkate alındığında, Grup yönetimi ticari alacaklarından oluşan kredi<br />

riskinin düşük olduğu görüşündedir. Grup finansal varlıkların yönetiminde de aynı kredi riski yönetimi prensipleri ile<br />

hareket etmektedir. Yatırımlar, likiditesi en yüksek enstrümanlara yapılmakta ve işlemin yapıldığı kuruluşlar finansal<br />

açıdan güçlü bankalar arasından seçilmektedir. Grup, bugüne kadar tahsil edilemeyen, vadesi geçen, koşulları yeniden<br />

görüşülen herhangi bir banka mevduatı bulunmadığından banka mevduatları ile ilgili herhangi bir değer düşüklüğü<br />

riskinin olmadığını düşünmektedir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup’un 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle finansal araç türleri itibariyle maruz kaldığı kredi riskleri aşağıda<br />

belirtilmiştir:<br />

Alacaklar<br />

Ticari alacaklar<br />

İlişkili taraf Diğer taraf<br />

Diğer<br />

alacaklar<br />

Türev araçlar<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Maruz kalınan azami kredi riski (*) 39.756 733.597 17.457 208<br />

-Azami riskin teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - 455.483 - -<br />

A. Vadesi geçmemiş veya değer düşüklüğüne uğramamış (**) 39.756 657.708 17.457 208<br />

B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya<br />

değer düşüklüğüne uğramış sayılacak (**) - 31.018 - -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı (A+B) - 454.249 - -<br />

C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış (***) - 43.637 - -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - - - -<br />

D. Değer düşüklüğüne uğramış<br />

-Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - 20.706 684 -<br />

-Değer düşüklüğü (-) - (19.472) (684) -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - 1.234 - -<br />

Alacaklar<br />

Türev araçlar<br />

Diğer<br />

Ticari alacaklar<br />

alacaklar<br />

İlişkili taraf Diğer taraf<br />

31 Aralık 2009<br />

Maruz kalınan azami kredi riski (*) 112.453 599.339 16.019 444<br />

-Azami riskin teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - 461.183 - -<br />

A. Vadesi geçmemiş veya değer düşüklüğüne uğramamış (**) 112.453 355.192 16.019 444<br />

B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya<br />

değer düşüklüğüne uğramış sayılacak (**) - 6.031 - -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı (A+B) - 348.039 - -<br />

C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış (***) - 238.116 - -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - 108.825 - -<br />

D. Değer düşüklüğüne uğramış<br />

-Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - 15.481 744 -<br />

-Değer düşüklüğü (-) - (15.481) (744) -<br />

-Teminat vb. ile güvence altına alınmış kısmı - 4.319 - -<br />

(*) Bu alan tabloda yer alan A,B,C ve D satırlarının toplamını ifade etmektedir. Söz konusu tutarın belirlenmesinde,<br />

alınan teminatlar gibi kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır.<br />

(**) 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 itibariyle vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış veya koşulları yeniden görüşülmüş<br />

bulunan ticari alacakların kredi kalitesine ilişkin açıklamalar Not 8’de belirtilmiştir.<br />

(***) 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 itibariyle vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların yaşlandırmasına<br />

ilişkin açıklamalar Not 8’de belirtilmiştir.<br />

Grup yukarıda belirtilen finansal varlıkların değer düşüklüğü testleri sırasında tahsil edilmesi gereken tutarların tahsil<br />

edilemeyecek olduğunu gösteren etkenlerin varlığını göz önünde bulundurmuştur.

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 169<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Piyasa riski:<br />

Şirket emtia fiyatı, döviz kuru ve faiz haddi risklerini piyasa riskinin en önemli unsurları olarak görmektedir. Döviz kuru ve<br />

faiz haddi riskleri portföy ve ürün bazında ayrı ayrı değerlendirilmektedir.<br />

Emtia fiyat riski<br />

Tüpraş, üretimde kullanmak üzere edindiği ham petrol stokları ile ilgili olarak petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların<br />

etkilerine maruz kalmaktadır. Şirket yönetimi söz konusu riskin bertaraf edilmesi için elde bulundurduğu stok miktarlarını<br />

düzenli olarak gözden geçirmektedir.<br />

Tüpraş’ın ürün satış fiyatları ise, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda tanımlandığı üzere “ en yakın erişilebilir dünya<br />

serbest piyasa oluşumu” olan, Akdeniz ürün fiyatları ve ABD doları satış kuru takip edilerek belirlenmektedir. Yasal tanım<br />

çerçevesinde Akdeniz piyasasındaki petrol ürünleri fiyatlarında oluşan değişiklikler ve ABD doları kurundaki değişim Şirket<br />

yönetimi tarafından günlük olarak değerlendirilmekte ve bu iki faktöre göre oluşturulan yeni fiyat, yürürlükteki satış<br />

fiyatlarından anlamlı bir şekilde yukarı ya da aşağı yönde farklılık gösterdiğinde ürün satış fiyatları güncellenmektedir.<br />

Faiz haddi riski<br />

Grup, faiz hadlerindeki değişmelerin faiz getiren varlık ve yükümlülükler üzerindeki etkisinden dolayı faiz haddi riskine<br />

maruz kalmaktadır. Söz konusu faiz haddi riski, faiz haddi duyarlılığı olan varlık ve yükümlülüklerin dengelenmesi<br />

suretiyle yönetilmektedir.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle Grup’un faiz pozisyonu tablosu aşağıdaki belirtilmiştir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Sabit faizli finansal araçlar<br />

Nakit ve nakit benzerleri 5.785.210 3.117.286<br />

Finansal borçlar 2.116.732 1.612.941<br />

Değişken faizli finansal araçlar<br />

Nakit ve nakit benzerleri 113.559 -<br />

Finansal borçlar 819.058 541.573<br />

Diğer finansal borçlar - 11.293<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde TL para birimi cinsinden olan banka kredileri için faiz oranı 500 baz puan (%5) yüksek/düşük olsaydı<br />

ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı, vergi öncesi kâr 28 bin TL daha düşük/yüksek olacaktı (31 Aralık 2009: 7.122). 31<br />

Aralık <strong>2010</strong> tarihinde ABD doları para birimi cinsinden olan banka kredileri için faiz oranı 100 baz puan (%1) yüksek/düşük<br />

olsaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı, vergi öncesi kâr 673 bin TL daha düşük/yüksek olacaktı (31 Aralık 2009:<br />

2.493 bin TL). 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde Avro para birimi cinsinden olan banka kredileri için faiz oranı 100 baz puan (%1)<br />

yüksek/düşük olsaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı, vergi öncesi kâr 238 bin TL daha düşük/yüksek olacaktı (31<br />

Aralık 2009: 289 bin TL).<br />

Beklenen yeniden fiyatlandırma ve vade tarihleri, alınan krediler dışındaki finansal varlık ve yükümlülükler için sözleşme<br />

vade tarihlerinden farklı olmadığından ek bir tablo ile sunulmamıştır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> ve 2009 tarihleri itibariyle banka kredilerinin yeniden fiyatlandırma tarihlerine göre vade analizleri Not 7’de<br />

sunulmuştur.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Döviz kuru riski<br />

Grup, döviz cinsinden yaptığı operasyonları nedeniyle döviz kuru riskine maruz kalmaktadır. Söz konusu döviz kuru riski,<br />

döviz pozisyonunun analiz edilmesi ile takip edilmektedir.<br />

Grup’un net finansal yükümlülükleri, esas olarak yurt dışından hammadde ithalatı ve ihracat satışları sebebiyle yabancı<br />

para çevrim riskine maruzdur. Grup, söz konusu yabancı para finansal yükümlülüklerden ötürü ortaya çıkan kur riskini,<br />

ürün satış fiyatlarına döviz kuru değişimlerini yansıtmak suretiyle sınırlandırmaktadır.<br />

Aşağıdaki tablo 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle Grup’un yabancı para pozisyonu riskini özetlemektedir.<br />

Grup tarafından tutulan yabancı para varlıkların ve borçların kayıtlı tutarları yabancı para cinslerine göre aşağıdaki gibidir:<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Varlıklar 2.000.334 1.450.148<br />

Yükümlülükler (4.328.694) (2.884.399)<br />

Net bilanço yabancı para pozisyonu (2.328.360) (1.434.251)<br />

Bilanço dışı türev araçlar net yabancı para pozisyonu 10.827 (138.028)<br />

Net yabancı para pozisyonu (2.317.533) (1.572.279)

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 171<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Toplam<br />

TL Karşılığı<br />

(bin)<br />

ABD<br />

Doları<br />

(bin)<br />

31 Aralık <strong>2010</strong><br />

Orijinal bakiyeler<br />

Avro<br />

(bin)<br />

Diğer TL<br />

karşılığı<br />

(bin)<br />

Varlıklar<br />

Nakit ve nakit benzeri değerler 1.835.988 1.186.868 532 -<br />

Ticari alacaklar 157.154 101.059 448 -<br />

Türev finansal araçlar 208 134 - -<br />

Diğer dönen varlıklar 6.984 4.195 243 -<br />

Dönen varlıklar 2.000.334 1.292.256 1.223 -<br />

Diğer duran varlıklar - - - -<br />

Duran varlıklar - - - -<br />

Toplam varlıklar 2.000.334 1.292.256 1.223 -<br />

Kısa vadeli finansal borçlar 785.641 508.177 - -<br />

Faiz gider tahakkukları 5.929 3.593 183 -<br />

Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısımları (net) 121.990 69.808 6.865 -<br />

Türev finansal araçlar 929 601 - -<br />

Ticari borçlar (net) 2.966.898 1.918.991 65 -<br />

Diğer yükümlülükler 769 497 - -<br />

Kısa vadeli yükümlülükler 3.882.156 2.501.667 7.113 -<br />

Uzun vadeli finansal borçlar 446.309 246.414 31.893 -<br />

Faiz gider tahakkukları 229 148 - -<br />

Uzun vadeli yükümlülükler 446.538 246.562 31.893 -<br />

Toplam yükümlülükler 4.328.694 2.748.229 39.006 -<br />

Net bilanço yabancı para pozisyonu (2.328.360) (1.455.973) (37.783) -<br />

Bilanço dışı türev araçların net varlık/(yükümlülük)<br />

pozisyonu (A-B) 10.827 7.003 - -<br />

A. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev<br />

ürünlerin toplam tutarı 10.827 7.003 - -<br />

B. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev<br />

ürünlerin toplam tutarı - - - -<br />

Net yabancı para pozisyonu (2.317.533) (1.448.970) (37.783) -

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Toplam<br />

TL Karşılığı<br />

(bin)<br />

ABD<br />

Doları<br />

(bin)<br />

Avro (bin)<br />

İngiliz<br />

Sterlini<br />

(bin)<br />

31 Aralık 2009<br />

Orijinal bakiyeler<br />

Diğer TL<br />

karşılığı<br />

(bin)<br />

Varlıklar<br />

Nakit ve nakit benzeri değerler 1.343.393 891.602 419 1 -<br />

Ticari alacaklar 79.763 51.825 801 - -<br />

Türev finansal araçlar 444 295 - - -<br />

Satış amaçlı elde tutulan varlıklar 740 492 - - -<br />

Diğer dönen varlıklar 8.506 4.345 909 - -<br />

Dönen varlıklar 1.432.846 948.559 2.129 1 -<br />

Diğer duran varlıklar 17.302 8.495 2.088 - -<br />

Duran varlıklar 17.302 8.495 2.088 - -<br />

Toplam varlıklar 1.450.148 957.054 4.217 1 -<br />

Kısa vadeli finansal borçlar 220.809 146.649 - - -<br />

Faiz gider tahakkukları 2.292 1.244 194 - -<br />

Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli<br />

kısımları (net) 115.122 66.608 6.865 - -<br />

İlişkili taraflara finansal borçlar 11.293 7.500 - - -<br />

Ticari borçlar (net) 2.039.589 1.350.513 2.678 67 10.831<br />

Türev finansal araçlar 5.196 3.451 - - -<br />

Satış amaçlı elde tutulan yükümlülükler 69 46 - - -<br />

Diğer yükümlülükler 3.612 178 1.548 - -<br />

Diğer borç karşılıkları 1.824 933 194 - -<br />

Kısa vadeli yükümlülükler 2.399.806 1.577.122 11.479 67 10.831<br />

Uzun vadeli finansal borçlar 484.593 267.666 37.758 - -<br />

Uzun vadeli yükümlülükler 484.593 267.666 37.758 - -<br />

Toplam yükümlülükler 2.884.399 1.844.788 49.237 67 10.831<br />

Net bilanço yabancı para pozisyonu (1.434.251) (887.734) (45.020) (66) (10.831)<br />

Bilanço dışı türev araçların net varlık/<br />

(yükümlülük) pozisyonu (A-B) (138.028) (91.670) - - -<br />

A. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden<br />

türev ürünlerin toplam tutarı 48.182 32.000 - - -<br />

B. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden<br />

türev ürünlerin toplam tutarı 186.210 123.670 - - -<br />

Net yabancı para pozisyonu (1.572.279) (979.404) (45.020) (66) (10.831)

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 173<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Grup, net yabancı para finansal yükümlülüklerden ötürü ortaya çıkan kur riskini, ürün satış fiyatlarına döviz kuru<br />

değişimlerini yansıtmak suretiyle sınırlandırmaktadır. 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle Grup’un sahip olduğu toplam ham<br />

petrol ve petrol ürünü stokları tutarı 1.797.120 bin TL (31 Aralık 2009-1.232.460 bin TL)’dir (Not 10).<br />

İhracat ve ithalat bilgileri<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

İhracat<br />

ABD Doları (Bin TL karşılığı) 4.276.103 2.755.116<br />

Toplam 4.276.103 2.755.116<br />

İthalat<br />

ABD Doları (Bin TL karşılığı) 18.761.008 16.169.906<br />

Toplam 18.761.008 16.169.906<br />

Aşağıdaki tabloda 31 Aralık <strong>2010</strong> ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle Grup’un bilançosundaki net döviz pozisyonunun döviz<br />

kurlarındaki değişimlerle ulaşacağı durumlar özetlenmiştir.

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

ABD Doları kurunun % 10 değişmesi halinde:<br />

Değer<br />

kazanması<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> 31 Aralık 2009<br />

Değer<br />

kaybetmesi<br />

Değer<br />

kazanması<br />

Değer<br />

kaybetmesi<br />

ABD Doları net etki (225.093) 225.093 (133.666) 133.666<br />

Avro kurunun % 10 değişmesi halinde<br />

Avro net etki (7.742) 7.742 (9.726) 9.726<br />

Rayiç değer ölçümleri hiyerarşi tablosu:<br />

Grup, finansal tablolarda gerçeğe uygun değer ile yansıtılan finansal araçların rayiç değer ölçümlerini her finansal araç<br />

sınıfının girdilerinin kaynağına göre, üç seviyeli hiyerarşi kullanarak, aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır.<br />

Seviye 1: Belirlenen finansal araçlar için aktif piyasada işlem gören (düzeltilmemiş) piyasa fiyatı kullanılan değerleme<br />

teknikleri<br />

Seviye 2: Dolaylı veya dolaysız gözlemlenebilir girdi içeren diğer değerleme teknikleri<br />

Seviye 3: Gözlemlenebilir piyasa girdilerini içermeyen değerleme teknikleri

Tüpraş <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong> <strong>2010</strong> 175<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Rayiç değer ölçümleri hiyerarşi tablosu 31 Aralık <strong>2010</strong> itibariyle aşağıdaki gibidir:<br />

Bilançoda rayiç değerden taşınan finansal varlıklar Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3<br />

Türev finansal varlıklar - 208 -<br />

Finansal yatırımlar - - 77.757<br />

Bilançoda rayiç değerden taşınan finansal yükümlülükler<br />

Türev finansal yükümlülükler - 929 -<br />

Rayiç değer ölçümleri hiyerarşi tablosu 31 Aralık 2009 itibariyle aşağıdaki gibidir:<br />

Bilançoda rayiç değerden taşınan finansal varlıklar Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3<br />

Türev finansal varlıklar - 444 -<br />

Finansal yatırımlar - - 71.634<br />

Bilançoda rayiç değerden taşınan finansal yükümlülükler<br />

Türev finansal yükümlülükler - 5.196 -<br />

Seviye 3’te yer alan finansal varlık Grup’un ana hissedarı olan Enerji Yatırımları A.Ş.’de, Opet’in sahip olduğu %3 oranında<br />

(Tüpraş etkin ortaklık oranı ile %1,20) ve makul değeriyle gösterilen hisselerden oluşmaktadır (Not-11).<br />

Konsolide bilançoda seviye 3’te yer alan varlıkların hareket tablosu<br />

Dönem başı 71.634<br />

Diğer kapsamlı gelir içerisinde muhasebeleştirilen toplam kazanç 6.123<br />

Dönem sonu 77.757

Kısaca Yönetim Performans KURUMSAL Finansal<br />

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihinde sona eren yıla ait<br />

konsolide finansal tablolara ait açıklayıcı notlar<br />

(Tutarlar aksi belirtilmedikçe bin Türk Lirası [“TL”] olarak gösterilmiştir.)<br />

Söz konusu finansal varlığın geri kazanılabilir değeri, Eyaş’ın operasyonel faaliyeti olmaması sebebiyle, Tüpraş ve Opet’e<br />

ait, iskonto edilmiş nakit akım analizlerine göre yapılan satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer hesaplamalarına<br />

göre tespit edilmiştir. Bu gerçeğe uygun değer hesaplamaları vergi sonrası nakit akım projeksiyonlarını içermekte olup<br />

ABD doları bazında tespit edilen bu projeksiyonlar Opet ve Tüpraş yönetimi tarafından onaylanan on yıllık bütçelere<br />

dayanmaktadır. Finansal bütçe dönemi sonrasındaki tahmini nakit akımları aşağıda belirtilen büyüme oranları<br />

kullanılarak hesaplanmış ve ilgili oranlar ile iskonto edilmiştir. Geri kazanılabilir değer hesaplamalarında kullanılan bütçe<br />

dönemi ve önemli varsayımlar aşağıdaki gibidir:<br />

Oran 1: Brüt kâr marjı<br />

Oran 2: On yıldan sonrasına tekabül eden nakit akımları için uzun vade büyüme oranı<br />

Oran 3: İskonto oranı<br />

Nakit üreten birim Kullanılan yöntem Dönem Oran 1 Oran 2 Oran 3<br />

Tüpraş Gerçeğe uygun değer,USD 10 yıl %6,1-%10,3 1% 9,40%<br />

Opet Gerçeğe uygun değer, USD 10 yıl %5,3-%7,3 2% 9,00%<br />

İskonto edilmiş nakit akımlarının hesaplanmasında kullanılan vergi sonrası iskonto oranının %1 daha yüksek/düşük<br />

olması; söz konusu satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer hesaplamalarında 31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle 13.587<br />

bin TL tutarında düşüşe/17.641 bin TL tutarında artışa sebep olmaktadır.<br />

31 Aralık <strong>2010</strong> tarihi itibariyle diğer tüm etkenler sabit tutulduğunda, ABD dolar kurundaki %1’lik değişim söz konusu<br />

gerçeğe uygun değer çalışmalarında 777 bin TL değişime yol açardı.<br />

34. Bilanço tarihinden sonraki olaylar<br />

Not 18’de açıklanan vergi cezasına ilişkin husus dışında yoktur.

ir bakışta tüpraş<br />

marmara<br />

opet terminali<br />

Depolama Kapasitesi<br />

783.814 m³<br />

izmit rafinerisi<br />

Kapasite<br />

11,0 milyon ton/yıl<br />

Nelson Kompleksite<br />

7,78<br />

kırıkkale rafinerisi<br />

giresun<br />

opet terminali<br />

Depolama Kapasitesi<br />

43.130 m³<br />

körfez<br />

opet terminali<br />

Depolama Kapasitesi<br />

37.500 m³<br />

Kapasite<br />

5,0 milyon ton/yıl<br />

Nelson Kompleksite<br />

6,32<br />

izmir rafinerisi<br />

Kapasite<br />

11,0 milyon ton/yıl<br />

Nelson Kompleksite<br />

7,66<br />

ditaş<br />

Ham Petrol Tankeri<br />

165 kdwt<br />

2 Ürün Tankeri<br />

10,98 kdwt<br />

batman rafinerisi<br />

Kapasite<br />

1,1 milyon ton/yıl<br />

Nelson Kompleksite<br />

1,83<br />

aliağa<br />

opet terminali<br />

Depolama Kapasitesi<br />

56.598 m³<br />

antalya<br />

opet terminali<br />

Depolama Kapasitesi<br />

20.000 m³<br />

mersin<br />

opet terminali<br />

%79,98 %40<br />

tüpraş Türkiye Petrol Rafinerileri A.ş. şirket profili<br />

Kuruluş Tarihi<br />

16.11.1983<br />

Şirket Merkezi<br />

Körfez/Kocaeli<br />

Kayıtlı Sermaye<br />

500 milyon TL<br />

Çıkarılmış Sermaye<br />

250,4 milyon TL<br />

<strong>2010</strong> Kârı (Vergi Sonrası)<br />

490 milyon ABD doları<br />

Halka Açıklık Oranı<br />

%49<br />

Ham Petrol İşleme Kapasitesi<br />

28,1 milyon ton/yıl<br />

Ham Petrol Depolama Kapasitesi<br />

2,1 milyon m 3 (Brüt)<br />

Ürün ve Ara Ürün Depolama Kapasitesi<br />

3,3 milyon m 3 (Brüt)<br />

Depolama Kapasitesi<br />

240.000 m³<br />

Ditaş<br />

Tüpraş Ditaş’ın %79,98’ine sahip<br />

Ham Petrol Tankeri 165 kDWT<br />

2 Ürün Tankeri 10,98 kDWT<br />

Opet<br />

Tüpraş Opet’in %40’ına Sahip<br />

1.224 Akaryakıt İstasyonu<br />

1.161 bin m 3 Depolama<br />

Ticaret, Madeni Yağ &<br />

Gemi Yakıtı <strong>Faaliyet</strong>leri

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!