Isıl İşlemin Odun Özellikleri Üzerine Etkisi Süleyman Korkut , Duygu ...

uygulanmamış odunlarda ligninin aromatik yapısının bazı halkalarında açılma ve
demetoksilasyon görülmektedir (Boonstra, 2008).
Isıl işlem uygulanmış oduna mantar saldırıları ısıl işlem süresi ve özellikle işlem
sıcaklığı gibi ısıl işlem şartları tarafından etkilenir. Sıcaklık ve süre artması hücre
çeperindeki hemiselülozun daha fazla bozunması ve/veya modifikasyonuna sebep
olmaktadır. Çünkü lignin polimer ağında artma oluşturan daha fazla çapraz bağlanma
reaksiyonları (örneğin polikondenzasyon) bulunabilen kısa ömürlü kararsız molekülleri
(örneğin furfural) vardır. Daha şiddetli işlem şartları muhtemelen kristalimsi selülozun
nispi oranında artmaya neden olmaktadır. Esmer çürüklük yapan Coniophora puteana
mantarının saldırısına maruz kalan ısıl işlem görmüş odunun çürümesi ısıl işlem süre ve
sıcaklığının artması ile azalmaktadır. Şiddetli ısıl işlem şartları süresince odun
bileşenlerindeki artan değişmeler Coniophora puteana çürümesine karşı dayanımı arttırıcı
bir katkı yapmaktadır. Esmer çürüklük yapan Poria placenta mantarı saldırısı üzerine
şiddetli işlem şartlarının minimum etkisi dikkate değerdir. Poria placenta tarafından
selülozun bozunabilmesi için hemiselüloz gereklidir. Hemiselülozun bozunması ve/veya
modifikasyonundaki artma ısıl işlem uygulanmış odunun Poria placenta tarafından
çürütülmesini etkilemez. Çürüme mekanizmasında hemiselülozun rolü önceden
varsayılandan daha az olduğundan hemiselüloz miktarı Poria placenta çürütmesinin
başlayabilmesi için hala yeterli seviyededir. Isıl işlem uygulanmış odun beyaz çürüklük
mantarı Coriolus versicolor saldırısınamaruz kaldığında benzer sonuçlar
gözlemlenmektedir. Çok şiddetli işlem şartları ısıl işlem uygulamış odunun Coriolus
versicolor saldırısına maruz kalması sonucu çürümesi üzerine ya hiç yada çok az etkiye
sahiptir. Amorf selülozun bozunmasının ve/veya lignin ağının (çapraz bağlanma
reaksiyonları) modifikasyonunun Coriolus versicolor saldırısını etkilediğine inanılmaktadır
(Boonstra, 2008).
Isıl işlem yaş odun yüzeylerinde çürüklük yapmayan odun mantarların büyümesini
etkilemez. Küf ve mavi renk mantarları metabolizmaları için protein gibi odun ekstraktif
maddeleri kullanır. Odunun ana bileşenlerindeki reaktant değişmeler bu mantarların
büyümesini etkilemez. Hemiselülozun bozunma ürünleri hüflerin büyümesini
hızlandırabilir. Isıl işlem odun türleri ve biyolojik tehlikelere bağlı olarak belirli kullanım
yerleri için uygundur. Örneğin ısıl işlem uygulanmış radiata çamı Coniophora puteana
mantarının saldırısına dayanıklı iken Poria placenta mantarı saldırısına karşı dayanıklı
değildir. Bu nedenle Poria placenta mantarı kulanım yerini sınırlamaktadır. Ancak belirli
kullanım yerleri için yumuşak çürüklük mantarları, bakteriler, deniz organizmaları,
böcekler ve termitler gibi diğer olası biyolojik tehlikeler de hesaba katılmalıdır. Bundan
başka belirli kullanımlar için ısıl işlem uygulanmış odunun uygunluğunu tahmin etmek
maksadıyla farklı yerlerde uygulama ve hizmet testleri yapmak kaçınılmazdır. Lignin
karbonhidrat kompleksi içindeki çapraz bağlanmanın artması, odunun higroskopisitesini
iyileştirir ve daha düşük bir lif doygunluğuna sahip olmasını sağlar. Bu, belirli şartlar
altında biyolojik bozunmalara karşı daha yüksek bir dayanıma katkı sağlamaktadır. Ayrıca
odun bileşenlerinin polimerik yapısının modifikasyonunun, daha düşük miktarda olmasına
rağmen mantar çürütme dayanımına karşı katkısı olduğu düşünülmektedir (Hill, 2006).
Odunda mantar çürütmesinin metabolik mekanizması farklı enzimatik ve enzimatik
olmayan sistemlerin meydana gelmesini kapsayan kompleks bir yapıdır. Bunun yanında
ısıl işlem uygulanmış odunun çürüme dayanımı; başta hemiselüloz olmak üzere odun
reaktantlarındaki azalma, enzimatik mantar sistemleri tarafından bozunmayan ligninin
modifikasyonu, zehirli bozunma ürünlerinin oluşumu, düşük denge rutubet miktarı ve
higroskopik odun özelliklerinin azalması ile etkilenir. Lignin modifikasyonu ve yeni eter
zincirlerinin formasyonu çürüme dayanımının olası sebebi olarak gösterilebilir
(Nuopponen, 2005).