Mektup-Ankara-Kasim-2014
Mektup-Ankara-Kasim-2014
Mektup-Ankara-Kasim-2014
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Yumurtacı ve Broilerlerde Karaciğer Yağlanması<br />
1973), Fransa (Brugere-Picoux ve Brugere, 1974) gibi<br />
ülkelerde hastalık ‘yağ distrofisi’, ‘yağlı dejenerasyon’<br />
ve ‘karaciğer hemorajik sendromu’ gibi farklı<br />
isimlerle tespit edilmiştir.<br />
Sendrom genel olarak verimin yüksek olduğu dönemlerde,<br />
yüksek verimli hayvanlarda gözlenmekte ve<br />
verimde hızlı düşüş ve bunu takiben ani ölümlerle<br />
seyretmektedir. Nekropside karaciğer genişlemiş<br />
ve solgun-sararmış bir görünüme sahiptir. Ölümler<br />
karaciğer kapsülünün yırtılması ile oluşan kanamanın<br />
vücut boşluğuna akması ile şekillenir. Genellikle<br />
hastalık ilerlemeden önce de karaciğerde küçük<br />
hemorajik odaklar belirlenmektedir. Sendromdan<br />
etkilenmiş bir hayvadan elde edilmiş ve çok odaklı<br />
hemorajilerin gözlendiği karaciğer Resim 2 de görülmektedir.<br />
Hastalığın oluşum mekanizmasında beslenme,<br />
çevresel faktörler ve genetiğin rol oynadığı<br />
bildirilmektedir. Bu yazıda beslenmeye bağlı faktörlerden<br />
bahsedilecektir.<br />
Resim 2: Kanatlı karaciğerinde yağ birikimi ve multifokal<br />
hemorajiler<br />
Kaynak: Richard M. Jakowski, Tufts University<br />
Yağlı Karaciğer Sendromunun Oluşum Mekanizması<br />
Yumurta oluşumu için yüksek düzeyde lipide ihtiyaç<br />
duyulmaktadır ve bu lipitler genellikle ovülasyondan<br />
birkaç gün önce sentezlenmektedir (Klasing, 1998).<br />
Yumurtlayan bir tavuk günde yem tüketimi ile yaklaşık<br />
olarak 3 g yağ tüketmesine rağmen ortalama bir<br />
yumurta sarısı yaklaşık olarak 6 g yağ içermektedir<br />
(Griminger, 1986). Lipit ihtiyacının karşılanması için<br />
yumurtacı tavukların karaciğerlerinde yağ sentezinin<br />
gerçekleşmesi oldukça önemlidir.<br />
Kanatlılarda ihtiyaç halinde lipitler 3 farklı kaynaktan<br />
tedarik edilmektedir. Bu kaynaklar rasyonda<br />
bulunan karbonhidratlardan yağ asiti sentezlenmesi<br />
ile elde edilenler, yağ dokularda bulunan yağlar ve<br />
rasyon ile alınan yağlardır. Ovulasyonun başlangıcında<br />
östrojen etkisi altında karaciğerde yumurta sarısı<br />
lipitleri sentezlenmektedir ve oluşan bu lipitler dolaşım<br />
yoluyla ovidukta gönderilmektedirler (Speake<br />
ve ark., 1998). Çok düşük yoğunluktaki lipoproteinler<br />
(VLDL) lipitleri tavuğun karaciğerinden oosite<br />
taşıyan ana lipoproteinlerdir ve kurutulmuş yumurta<br />
sarısının %60’nı oluşturmaktadırlar (Speake ve ark.,<br />
1998). Vitallogenin de karaciğerde sentezlenen lipitleri<br />
karaciğerden oositlere taşıyan bir diğer lipoproteindir.<br />
Vitallogenin ise kurutulmuş yumurta sarısının<br />
yaklaşık olarak %24’nü oluşturmaktadır. VLDL<br />
formundaki triaçilgliserol sekresyonu stearoyl-CoA<br />
desaturaz olarak isimlendirilen, doymuş yağ asitlerini<br />
tekli doymamış yağ asitlerine çeviren enzim aktivitesine<br />
bağımlıdır. Bu enzim aktivitesi ile plazma<br />
VLDL seviyesi arasında korelasyon tespit edilmiştir<br />
(Legrand ve Harmier, 1992). Yağ asitleri içerisinde<br />
oleik asitin C18:1 (n-9), lipoprotein formunda triaçilgliserollerin<br />
salgılanmasını sağlayan en etkin yağ<br />
asiti olduğu da bildirilmektedir (Davis ve Boogaerts,<br />
1982). İn-vitro ortamdaki karaciğer hücrelerinde<br />
oleik asit VLDL sentezini stimüle etmiştir (Moberly<br />
ve ark., 1990).<br />
Lipoproteinler yağ dokuya ulaştıklarında lipitlerin<br />
adipositlere transferi lipoprotein lipaz enzimi etkisinde<br />
gerçekleşmektedir. Eğer bu enzimin fonksiyonu<br />
inhibe edilirse hiperlipidemi gözlenmektedir ve<br />
sonuç olarak yağlı karaciğer şekillenir. Sterese bağlı<br />
olarak şekillenen ACTH ve glukagon salınımı lipoprotein<br />
lipaz aktivitesini düşürmektedir. Yağlı karaciğer<br />
hemorajik sendromunun gelişiminde beslenmenin<br />
yanı sıra farklı yönetimsel sorunların da rolü olduğu<br />
bildirilmiştir. Bu yazıda sendrom besleme yönü ile<br />
ele alınacaktır.<br />
Besleme ve Yağlı Karaciğer Hemorajik Sendromu<br />
Yağlı hemorajik karaciğer sendromunun besleme<br />
açısından tek yönlü bir nedeni tespit edilememiştir.<br />
Yapılan çalışmalar sendromun beslemeye bağlı olarak<br />
çok faktörlü değişkenler ile şekillenebileceğini<br />
bildirmiştir. Günümüzde sendromun ortaya çıkışında<br />
besleme ile ilişkili olarak ön plana çıkan çeşitli<br />
faktörlerin başında rasyonun enerji seviyesi ve bu<br />
yemi tüketen hayvanlardaki enerji dengesi ön plana<br />
çıkmaktadır. Ayrıca kullanılan rasyonun enerjisinin<br />
hangi besin maddeleri tarafından oluşturulduğunun<br />
da önemli olduğunu belirten çalışmalar vardır. Beslemede<br />
kullanılan yemlerin mikotoksinler ile bu-<br />
Yıl: <strong>2014</strong> Cilt: 12 Sayı: 4 MEKTUP ANKARA 19
Change language