You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
YERYÜZÜNÜN TEKTON‹K YAPISI<br />
Depremin nas›l olufltu¤unun, yeryüzündeki yap›lar› ne yönde etkiledi¤inin ve özellikle 1999<br />
depremleriyle hayat›m›za giren temel terimlerin aç›klanmas›, hayat›m›z›n kaç›n›lmaz bir<br />
parças› olan bu do¤a olay›n› daha iyi tan›mam›za yard›m edecektir. Özellikle baz› terimlerin<br />
yanl›fl kullan›lmas› sonucu halk›n yanl›fl bilgilenmesinin önüne geçmek, bu temel bilgilerin<br />
verilmesinin esas nedenidir.<br />
Dünyam›z 200 milyon y›l önce “pangea” adl› tek bir kara parças› ve okyanustan oluflmaktayd›.<br />
180 milyon y›l önce bu levha yerin merkezindeki s›cak magma tabakas›ndan kaynaklanan etkilerle<br />
parçalara ayr›lmaya, yükselip batmaya bafllad›. Bu parçalar halen hareketine devam<br />
etmektedir. Yerküreyi oluflturan levhalar›n birbirlerine göre hareketleri, tektonik plakalar<br />
teorisiyle aç›klanmaktad›r.<br />
Levhalar›n birbirlerine göre hareketi sonucunda birbirlerine dokunduklar› noktalarda oluflan<br />
k›r›k bölgelere “fay” ad› verilir. Faylarda zaman içinde söz konusu hareketin yaratt›¤› bir enerji<br />
birikimi oluflur. Bu enerjinin belirli bir de¤ere ulaflt›¤› noktada aniden meydana gelen<br />
boflalma, yeryüzünde bir sars›nt›ya yol açar. ‹flte bu olaylar zinciri sonucunda oluflan sars›nt›ya<br />
deprem ad› verilmektedir.<br />
Bu anlatt›klar›m›z›, bir tahta parças›n› k›rmaya çal›flarak örnekleyebiliriz. Tahta, tatbik<br />
etti¤imiz kuvvete bir süre dayanacak, bir noktadan sonra ise çat›rdayarak k›r›lacakt›r. Bu<br />
k›r›lma yerinin faylar›, k›r›lma nedeniyle a盤a ç›kan enerjinin ise depremi oluflturdu¤unu<br />
söyleyebiliriz. Plakalar hareketlerine devam etti¤inden, deprem her zaman meydana gelebilecek<br />
bir do¤a olay›d›r.<br />
fiekil 1. Yerkürenin iç yap›s›n› oluflturan katmanlar.<br />
3
Change language