Rasul Rıza - Kitabxana

www.kitabxana.net - Milli Virtual Kitabxananın təqdimatında
söz sarf etsen, anında sert bir yüz gösterecekti... Şimdi görüyorum ki, yalancı ilgilerle,
günlerce, aylarca genç yazarları oyalayıp tatlı vaatlerle avutmaktan ve aldatmaktansa,
hepsinin yanında ‘iyi kişi’ olmaktansa, Resul Rıza gibi sert, ‘asık suratlı’ olmak bin kere
iyiydi... Muhitin zehri ile nefes ala ala, 1930'larda, 1950'lerin ikinci yansında, 1960'ların
başında garezli tenkidin kesif kokulu havasını yuta yuta nesil güler yüzlü, tatlı dilli olabilirdi
Belki ‘edebi sivrisinekler’ onu böyle sert, amansız yapmıştı.. 1973 yılında Resul Rıza
Moskova'da ölümle yaka paça olurken Yazarlar Birliği’nde yapılan müşaverede şiirleri
şiddetli bir tenkit ateşine tutuluyordu... Tenkide tahammül etmeye ne var ki... o zamanın önde
gelen parti yöneticileri, anlı şanlı şairler ve edebiyat araştırmacıları, yazarı bugün insanın
diline getirmek istemediği sözlerle tahkir ediyorlardı’ demektedir.
Son olarak yazar Vagif Nesip ise şunları anlatmaktadır: ‘Bu dünyada Resul Rıza’nın
şiiri ile birlikte, Resul Rıza’nın hayırseverliği, insanların elinden tutması, imdada yetişmesi de
kalmıştır. İçinde benim de yer aldığım bir neslin yardımına koşmuş bu ateş, Resul Rıza şiiri
olarak dünyada yaşıyor. Resul Rıza’nın ilgisi bizi kolumuzdan tuttu, en zor anımızda içimizde
bir güce dönüştü. O ilgiyi bizim o zamanki hayatımızı hatırlatan gençlere aktarmak istiyoruz.
Belki de zaman gelecek, bunu yapabileceğiz. Vah sana Resul Rıza, vah.’
*
* *
Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı Yakup Delömeroğlu, Büyük Türk Şairi ve Kardeş Kalemler
dergisinin Genel Yayın Yönetmeni Ali Akbaş’ın himmetleri, Türkiyeli yazar İmdat Avşar’ın
gayretleri ile hazırlanan bu kitap, Resul Rıza’nın Türkiye’de, Türkçeye çevrilerek basılan en
kapsamlı şiirler toplusudur. Türk okuyucularının, Resul Rıza’nın sanatı ve edebi kişiliği, onun
edebiyatımız ve toplumsal düşünce tarihimizdeki yeri, şiirlerinin oluşum sürecindeki şartlar
ve yaşadığı dönemdeki edebi muhitin özellikleri, Resul Rıza ve Nigar Refibeyli'nin azap dolu
hayatları hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıklarını düşündüm. Bu nedenle, bu yazıyı
oldukça kapsamlı ve geniş bir şekilde kaleme aldım. Bu bir evlat ve aydın olarak benim
boynumun borcu idi. Resul Rıza’nın, bir şiirinde başka bir sebeple söylediği tavsiyeyi de
unutmuyorum: ‘Konuş, bir oğulun, kendisine güzel isim koymuş babasından, bir evladın
mihriban anasından bahsettiği gibi...’
Bütün bunlardan sonra, şunlar sorulabilir: Resul Rıza’nın komünist ideoloji kalıplarına
uygun şiirleri yok mudur Elbette var. Resul Rıza’nın kısa ömürlü, kalıcı olmayan, zayıf,
vasat şiirleri yok mudur Elbette var. Şairin beş ciltlik şiirler toplusunda yer alan 615 şiir ve
19 poemadan, bana göre 15-20 şiiri ve 2-3 poemasının zayıf eserler sayılması mümkündür.
Uzun, şablon ve retorik şiirler, sadece söz yığınıdır ve diğer bazı çağdaş şairlerimizin bu türde
yazdığı yüzlerce şiirden farklı değildir. İkinci olarak devrin, muhitin, rejimin, resmi ideolojik
taleplerine uygun olarak belki de mecburi şekilde yazılan bu şiirler: Ekim, Sovyet İttifakı
Komünist Partisine, Ekim Nağmesi, Doğma, Aziz Parti, Komsomol Sözü, Samur-Deveci
Kanalı ve daha birçok şiir, estetik bakımdan şairin en sönük eserleridir. Şiirin, samimi
duygulardan, gerçek düşüncelerden doğmadığı zaman zayıf, basit ve solgun kaldığı inkâr
edilemez bir gerçektir. Bu açıdan bakıldığında Resul Rıza yaratıcılığında tek bir istisna var o
da: Lenin Poemasıdır. Ama burada da mesele biraz farklıdır. Vaktiyle bu poemaya büyük
değer veren, usta şairimiz Semed Vurgun şunları yazmıştı: ‘Kalem arkadaşım Resul Rıza’nın
Lenin hakkında yazdığı kuvvetli ve etkili poemadan parçalar okudum. Cesaretle
söyleyebilirim ki, Mayakovski'nin Lenin hakkındaki poemasından sonra, Lenin hakkında
bütün Sovyet şiirinde böyle geniş ufuklu bir eser okumadım. Şair Lenin hakkındaki fikirlerini,
kendi ideallerini, büyük hislerini sade, cahil bir kocakarının diliyle ifade ediyor. Ben bir
yazar ve şair olarak bu edebi tarzın ne kadar zor olduğunu hissediyorum. Resul Rıza
poemanın bu bölümünü okurken, bu tasvir tarzı şairin ihtirası sayılmalıdır dedim. Bu bir
hünerdir... Şair zamanımızın en büyük insanı olan Lenin'in azametli, daima canlı, gerçek
Resul Rıza. Gecenin suskun nağmasi. Türkce