İki numaralı ihbarname ve dava yolu 13.07.2009 ... - Denetimnet.Net
İki numaralı ihbarname ve dava yolu 13.07.2009 ... - Denetimnet.Net
İki numaralı ihbarname ve dava yolu 13.07.2009 ... - Denetimnet.Net
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İki numaralı <strong>ihbarname</strong> <strong>ve</strong> <strong>dava</strong> <strong>yolu</strong><br />
<strong>13.07.2009</strong> / Bumin Doğrusöz<br />
Hem anayasanın 2. maddesinde vurgulanan hukuk devleti olmanın gereği olarak hem de anayasanın<br />
125. maddesinin açık hükmü sonucu, idarenin her türlü eylem <strong>ve</strong> işlemine karşı yargı <strong>yolu</strong> açıktır. Bu<br />
düzenlemelerin doğal sonucu olarak, birer idari işlem niteliğinde olan <strong>ve</strong>rgilendirme işlemleri de yargı<br />
denetimi dışında tutulamaz.<br />
Uygulamada en sık karşılaşılan <strong>ve</strong>rgilendirme işlemleri, ikmalen <strong>ve</strong> re'sen yapılan tarhiyatları ilgilisine<br />
(mükellefe <strong>ve</strong>ya <strong>ve</strong>rgi sorumlusuna vb) tebliğ eden "<strong>ve</strong>rgi/ceza <strong>ihbarname</strong>leridir. Hiç şüphesiz bu<br />
<strong>ihbarname</strong>ler de <strong>dava</strong> konusu edilebilir.<br />
İhbarnameler aleyhine açılan <strong>dava</strong>larda <strong>ve</strong>rilen kararların büyük çoğunluğu "kabul (<strong>ihbarname</strong> <strong>ve</strong><br />
istenen <strong>ve</strong>rginin iptali)", "ret (<strong>ihbarname</strong> <strong>ve</strong> istenen <strong>ve</strong>rginin onanması)" <strong>ve</strong>ya kısmen kabul/kısmen<br />
ret (<strong>ihbarname</strong> <strong>ve</strong> istenen <strong>ve</strong>rginin kısmen iptal edilmesi kısmen de onanması)" şeklinde<br />
oluşmaktadır. Başkaca karar tipleri de vardır ama şimdilik bunlar konumuzun dışında.<br />
Mükelleflerin <strong>dava</strong>larının tamamen <strong>ve</strong>ya kısmen reddedilmesi halinde, karara karşı hiç şüphesiz, itiraz<br />
<strong>ve</strong>ya temyiz hakları vardır. Ancak bu şekilde <strong>ve</strong>rilen kararlara karşı itiraz <strong>ve</strong>ya temyiz <strong>yolu</strong>na gidilmesi,<br />
<strong>dava</strong> konusu işlemin icrasını durdurmaz. İcranın durması için üst idari yargı merciinden yürütmenin<br />
durdurulması kararının alınması gerekmektedir.<br />
Yürütmenin durdurulması halini bir kenara bırakarak, mahkemenin kararının tamamen <strong>ve</strong>ya kısmen<br />
ret şeklinde olması halinde, kaybedilen <strong>dava</strong> konusu tutarın (<strong>ve</strong>rgi <strong>ve</strong> ceza) <strong>ve</strong> <strong>dava</strong> konusu borcun<br />
asıl -normal vade tarihinden mahkeme kararının idareye tebliğine kadar işleyen gecikme faizinin<br />
hemen ödenmesi gerekmez.<br />
Çünkü Vergi Usul Kanunu'nun 112. maddesine göre idarenin <strong>ve</strong>rgi mahkemesi kararını da nazara<br />
alarak yeniden bir <strong>ihbarname</strong> düzenlemesi <strong>ve</strong> ilgilisine tebliğ etmesi gerekmektedir. Bu <strong>ihbarname</strong>de<br />
hem ilk yapılan tarhiyata ilişkin rakamlar hem de <strong>ve</strong>rgi mahkemesi kararına göre oluşan, ödenmesi<br />
gereken tutarlar yer alır. Mükellef <strong>dava</strong>sını tamamen kaybetmişse, bu rakamlar aynı olacak, kısmen<br />
kaybetmişse farklı olacaktır.<br />
İHB 2 kodu ile düzenlenen bu <strong>ihbarname</strong>ye uygulamada "iki numaralı <strong>ihbarname</strong>" <strong>ve</strong>ya "ikinci<br />
<strong>ihbarname</strong>" de denilmektedir.<br />
Bu iki numaralı <strong>ihbarname</strong>de ayrıca, mükellef <strong>dava</strong>sını tamamen <strong>ve</strong>ya kısmen kaybetmişse, mahkeme<br />
kararı uyarınca ödemeye mahkûm edildiği yargı harçları ile gecikme faizi de yer alır.<br />
Mahkemenin red <strong>ve</strong>ya kısmen red kararı sonucu ödenmesi gereken tutarların <strong>ve</strong> gecikme faizi ile<br />
yargı harçlarının, işte bu <strong>ihbarname</strong>nin tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekmektedir.<br />
Uygulamada bu konuda en çok duraksama yaşanan hususlardan birisi de, bu iki no'lu <strong>ihbarname</strong>nin<br />
de, ilk <strong>ihbarname</strong> gibi ayrıca <strong>dava</strong> konusu edilip edilemeyeceğidir.<br />
İki numaralı <strong>ihbarname</strong>, <strong>dava</strong> konusu edilen tutarlar, yani <strong>ve</strong>rgi <strong>ve</strong> ceza için, <strong>ve</strong>rgi mahkemesi kararı<br />
ile uyumlu olması koşuluyla yeni bir borç doğuran bir idari işlem olmadığı, bir bildirim niteliğinde<br />
olduğu için <strong>dava</strong> konusu edilemez. Zaten bu gibi bir durumda iki numaralı <strong>ihbarname</strong>nin <strong>dava</strong> konusu
edilebileceğini kabul etmek, bu <strong>dava</strong>ya bakacak mahkemeyi, ilk kararı <strong>ve</strong>ren mahkemenin üzerine <strong>ve</strong><br />
onun denetimini yapar konuma koymak, yani bu <strong>dava</strong>ya bakacak mahkemenin temyiz <strong>ve</strong>ya itiraz<br />
mercii durumuna getirmek sonucunu doğurur. Bu da hukuken mümkün değildir.<br />
Ancak iki numaralı <strong>ihbarname</strong>de <strong>ve</strong>rgi mahkemesi kararına göre ödenmesi gereken tutarlar ile<br />
mahkeme kararına göre oluşan sonuç farklı ise örneğin 200 liralık tarhiyat aleyhine açılan <strong>dava</strong>da<br />
mahkemenin tarhiyatın 100 lirasını iptal etmesine rağmen iki numaralı <strong>ihbarname</strong>de mahkeme<br />
kararına göre ödenmesi gereken tutar 120 lira yazılmışsa, bu fark, yani 20 liralık kısım yeni bir <strong>dava</strong><br />
konusu yapılabilir. Aynı husus, yargı harçları için de geçerlidir.<br />
Öte yandan iki numaralı <strong>ihbarname</strong>de yazılı "gecikme faizi", ilk defa bu <strong>ihbarname</strong> ile doğmaktadır. İki<br />
numaralı <strong>ihbarname</strong> özünde, gecikme faizi için iki numaralı değil, bir numaralı <strong>ihbarname</strong>dir. Bir<br />
başka deyişle iki numaralı <strong>ihbarname</strong>, gecikme faizi açısından tarh işlemini yapan idari işlemdir.<br />
Bu nedenle iki numaralı <strong>ihbarname</strong>nin gecikme faizi yönünden <strong>dava</strong> konusu edilmesi mümkündür.<br />
Zaten Danıştay'ın yerleşik içtihadı da bu yöndedir.<br />
Gecikme faizinin, süre <strong>ve</strong>ya miktar açısından yanlış hesaplandığı <strong>ve</strong>ya mahsup <strong>ve</strong>ya ara ödemelerin<br />
nazara alınmaması sebebiyle hatalı olduğu gibi pek çok sebeple <strong>dava</strong> konusu yapılması mümkündür.<br />
Gecikme faizi bu aşamada <strong>dava</strong> konusu yapılmazsa, otuz gün sonra kesinleşir, tahakkuk eder <strong>ve</strong><br />
böylece ödenmesi gereken safhaya gelir.<br />
Oysa iki numaralı <strong>ihbarname</strong> gecikme faizinin tarh işlemi olarak <strong>dava</strong> konusu edilirse, bu faizin, hem<br />
kesinleşmesinin önüne geçilmiş olunur hem de takibi İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca <strong>dava</strong><br />
sonuna kadar durdurulmuş olunur.<br />
Vergilendirme işlemleri özellikli idari işlemlerdir. Bu işlemlerin, basit birer işlem olarak görülmemesi,<br />
<strong>ve</strong>rgi <strong>ve</strong> özellikle idare hukuku açısından titizlikle değerlendirilmesi <strong>ve</strong> gerekiyorsa bu hukuk dallarının<br />
özellikleri ile birlikte yargıya taşınması gerekir. Aksi halde üzücü hak kayıpları doğabilir.<br />
Kaynak: Referans Gazetesi
Change language