Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları Tartışma Platformu

BÖLÜM 3
ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ
ifade eden Ulusal İnovasyon Sistemi’mizin bir an önce kurulması” bilim ve teknoloji politikasının amacı
olarak benimsenmiştir. Bu doğrultuda çeşitli yasal ve kurumsal düzenlemeler önerilmiştir.
Patent Enstitüsü, Ulusal Metroloji Enstitüsü, Türkiye Bilimler Akademisi, Türkiye Teknoloji
Geliştirme Vakfı (TTGV), Türkiye Akreditasyon Kurulu gibi kuruluşların kurulması ve ilgili
yasaların çıkarılması, 1995’den itibaren TÜBİTAK ve TTGV tarafından AR-GE faaliyetlerine
destek verilmesi, Marmara Araştırma Merkezi’nin sanayiye dönük araştırmaya ağırlık vermesi
gibi önemli gelişmeler ulusal yenilik sisteminin kurulmasını hedefleyen bu çalışmaların sonucu
sağlanmıştır. (Türkiye’de ulusal yenilik sisteminin temel unsurları hakkında bilgi Ek 1’de
verilmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. OECD, 1995; Romijn ve Türel, 1997. Politika önerileri ve
uygulamaları hakkında temel kaynak olarak bkz. TÜBİTAK BTP yayınları.)
1990’larda ulusal yenilik sisteminin kurulmasına ilişkin çalışmalar genel olarak
değerlendirildiğinde üç önemli başarı gözlenmektedir:
1° Ulusal yenilik sisteminin kurulmasına yönelik olarak sistemli ve kapsamlı bir politikalar
bütünü geliştirilmiş ve önerilmiştir. Önerilen bazı politika ve öncelikler tartışmalı olsa da (ki
evrimci yaklaşım açısından zaten poltika uygulaması aslında bir deneyerek öğrenme sürecidir)
genel yaklaşımın son derece olumlu olduğunu söylemek mümkündür. Teknoloji ve yenilik
politikalarında en önemli sorun, poltikaların tasarlanması ve önerilmesinden çok, uygulamada
görülmektedir.
2° 1990’larda, bilim ve teknoloji altyapısına ilişkin (patent, akreditasyon vb) temel yasal
düzenlemeler gerçekleşmiştir. Bu düzenlemeler bir anlamda Türkiye’nin imzaladığı uluslararası
anlaşmalar çerçevesinde zorunlu olarak yapılmışsa da, yasal çerçevenin tamamlanması
açısından önemli bir etkide bulunmuşlardır.
3° 1990’ların en önemli gelişmelerinden biri, ulusal yenilik sisteminin en önemli
unsurlarından biri olan AR-GE yatırımlarının finansmanına ilişkin olarak gerçekleşen
uygulamalardır. 1995’den sonra TÜBİTAK-TİDEB ve TTGV tarafından AR-GE faaliyetlerine
bağış ve kredi verilmesi, sadece mali desteğin ötesinde, AR-GE ve yenilik kültürü
oluşturulması açısından önemli bir işlev görmüştür.
Ulusal yenilik sistemi incelendiğinde, Türkiye’nin teknoloji ve yenilik politikalarının
uygulanması ve teknolojik yetenek açısından 1990’ların ikinci yarısında (Teubal’ın tanımladığı
34