Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları Tartışma Platformu

BÖLÜM 3
ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ
düşük teknoloji sanayilerinde, sırasıyla, %17.5, %14.3 ve %29.3. Açıkca görüldüğü gibi çok
uluslu firmalar AR-GE faaliyetlerini genel olarak, merkez, ana ülkede yapmayı tercih
etmektedir. Düşük teknoloji sanayilerinde AR-GE faaliyetlerinin uluslararasılaşma düzeyi
görece daha yüksektir fakat bu sanayilerde yabancı ülkelerde yapılan AR-GE faaliyetleri
genellikle mevcut ürünlerin yerel koşullara adaptasyonuna yönelik olmaktadır.
Çok-uluslu firmaların AR-GE faaliyetlerini kendi ülkelerinde yapmayı tercih etmesinin,
yani AR-GE faaliyetlerinin daha az uluslararasılaşmasının iki önemli nedeni vardır (Pavitt ve
Patel, 1999). İlk olarak, çok-uluslu firmalar merkez ülkedeki yerel bilim tabanı ve kalifiye
işgücünün yaratmış olduğu dışsal ekonomilerden yararlanmayı tercih etmektedir (bu konuya
aşağıda tekrar dönülecektir). İkinci olarak, AR-GE faaliyetlerinde önemli olan ölçek
ekonomileri nedeniyle, bu faaliyetlerin merkezi bir şekilde yürütülmesi etkinliği arttırmaktadır.
Çok-uluslu firmalar AR-GE faaliyetlerini diğer ülkelere iki nedenle taşıyabilmektedir. İlk
olarak, yerel koşullara uyum veya yerel kaynakların kullanılması amacıyla bazı AR-GE
faaliyetleri diğer ülkelerde yürütülebilmektedir. İkinci olarak, bazı çok-uluslu firmalar
merkez/ana ülke dışına, diğer firmalarla etkileşimde bulunabilcekleri, yeni/farklı teknolojileri
öğrenebilecekleri teknoloji potansiyeli yüksek bölgelere/ülkelere gitmektedir (Reger, 1998).
İskandinav ülkeleri ve İngiltere kökenli firmaların ABD’de AR-GE faaliyetlerini arttırmaları bu
eğilim ile açıklanmaktadır. Bu bulgu, yabancı sermaye yatırımlarının teknolojik gelişme ve AR-GE
faaliyetlerine katkısının, yatırım alan ülkenin belirli bir teknolojik düzeyi yakalamasına bağlı olduğunu
göstermektedir.
Kitson ve Michie’nin belirttiği gibi (1999) ticaret, yatırım ve kısmen teknolojinin
küreselleşmesi sonucu, devletin ekonomik, ticaret, sanayi ve teknoloji politikalarında daha aktif
olması gerekmektedir, çünkü makroekonomik istikrar son derece önem kazanmıştır. Giderek
daha küreselleşen teknolojiyi kullanma yeteneği ulusal sistemlere, “toplumsal yeteneğe”
bağlıdır. Firmaların yenilik faaliyetlerini çekebilmek için finansal teşvikler ile ülkeyi çekici hale
getirecek altyapının kamu tarafından sağlanması gereklidir. Hatta eğitim, iletişim ve üniversitesanayi
işbirliğinin geliştirilmesi gibi altyapı yatırımları ve kurumsal düzenlemeler, finansal
teşviklerden bile daha önemli bir hale gelmektedir. Bu politikalar küreselleşme sonucu çok
daha önemli bir hale gelmiştir, çünkü bir ülkenin rekabetçi gücündeki bir azalma, küreselleşen
dünyada etkisini üretimde, istihdamda ve yaşam standartlarında hızlı bir düşüş olarak
36