5 / Bildiriler Serisi: 2 / Y l - Semazen Akademik
5 / Bildiriler Serisi: 2 / Y l - Semazen Akademik
5 / Bildiriler Serisi: 2 / Y l - Semazen Akademik
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SÜMAM Yayınları: 5 / <strong>Bildiriler</strong> <strong>Serisi</strong>: 2 / Yıl: 2010<br />
TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ’NDE<br />
AFYONKARAHİSAR’DA MEVLÂNA İZLERİ<br />
Yusuf İLGAR ∗<br />
ÖZET<br />
Mevlevîlik, Mevlâna ve Mevlâna çocuklarının ziyaretleriyle Afyonkarahisar’da yayılmıştır.<br />
Dîvâne Mehmet Çelebi Mevlevîhânesi Konya’dan sonra ikinci önemli merkez<br />
olmuştur. Cumhuriyet döneminde 1950’li yıllardan sonra Mevlâna anma günleri ve<br />
semâ törenleri tertip edilmiştir. Bu törenler vesilesiyle paneller, sempozyumlar düzenlenmiş;<br />
kitaplar, makaleler yazılmıştır. Yörede kalem erbabı tarafından muhtelif çalışmalar<br />
yapılmışsa da, kaynakların eksik olmasından dolayı birtakım konulara açıklık getirilememiştir.<br />
Anahtar Kelimeler: Mevlâna, Mevlevîlik, Semâ, Afyonkarahisar, Dîvâne Mehmet<br />
Çelebi, Sultan Dîvânî.<br />
MAWLÂNÂʹS TRACKS IN AFYONKARAHISAR IN THE<br />
PERİOD OF REPUBLIC OF TURKEY<br />
ABSTRACT<br />
Mavlavi spreaded over Afyon thuogh Mawlânâ's and his children's visits to Afyon.<br />
Divana Mahmad Chalabi Mavlavikhane (lodge) became the second center following<br />
Konya. In the Republic period, after 1950's many commemoration days and whirling<br />
ceremonies have been organized. Thanks to these ceremonies, panels, symposiums were<br />
held; boks and articles were written. Although regioal men of letters wrote something on<br />
Mavlavi, because of lack of bibliography. Somethhing still remains unclear.<br />
Key Words: Mawlânâ, Mawlawi, Afyonkarahisar, Divana Mahmad Chalabi, Sultan<br />
Divani.<br />
∗<br />
Uzm., Afyonkarahisar Kocatepe Ü Eski Türk Edebiyatı Uzmanı<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong> / ss. 469–505
470<br />
Yusuf İLGAR<br />
Giriş:<br />
Selçuklu döneminde o zamanki adıyla Karahisar-ı Devle’ye, kale muhafızı<br />
Bedrettin Gühertaşın davetlisi olarak [1233 yılında 1 ] gelen Hazret-i<br />
Mevlâna, bu ziyaret sırasında dostlarının ısrarı üzerine oğullarının sünnet<br />
düğünlerini de yine burada yapmıştır 2 . Bu ziyaret sırasında Mevlâna’nın<br />
sevgi tohumları ektiği şüphesizdir. Mustafa Sakıp Dede, Mevlâna’nın vefatından<br />
sonra oğlu Sultan Veled’in bir müddet Afyonkarahisar’da kaldığını<br />
rivayet etmektedir 3 . Ancak bu hususu destekleyen bir başka kaynak tespit<br />
edilememiştir. Mevlâna torunu Ulu Arif Çelebi de Mevlevîliği yaymak<br />
amacıyla şehre gelerek kalede Sahipata oğullarına misafir olmuştur 4 . Bu<br />
ziyaretlerle ve Mevlâna Hazretlerinin eserleri ve fikirleri sayesinde<br />
Afyonkarahisar Konya’dan sonra ikinci bir yurt olmuştur. Burada bulunan<br />
âsitâne özelliğindeki zâviye, ilk açılan Mevlevîhânelerdendir. Hazret-i<br />
Mevlâna'nın yedinci batın torunu olan Dîvâne Mehmet Çelebi nâm-ı diğer<br />
Sultan Dîvânî ile zâviyenin önemi katbekat artmıştır. Sultan Dîvânî’nin<br />
gayret ve himmetiyle de gerek Anadolu, gerekse Anadolu dışında Mevlevîhâneler<br />
açılmıştır. Mevlevîliğin etkisi, yüz yıllarca kişiler ve zâviyelerde<br />
göstermiştir. Afyonkarahisar Mevlevîhânasi’nde de pek çok gönül ehli ve<br />
kalem erbabı yetişmiştir.<br />
Cumhuriyet döneminde Mevlâna İzleri olarak, Afyonkarahisar’da bir<br />
tarafta muhtelif telif eserler, makaleler; diğer tarafta da bu hususla alakalı<br />
olarak anma programları görülmektedir.<br />
Yayınlarda Mevlâna İzleri<br />
Hazreti Mevlâna'nın torunlarından Dîvâne Mehmet Çelebi nâm-ı diğer<br />
Sultan Dîvânî hakkında tespit edildiği kadarıyla Cumhuriyetin onuncu<br />
1 Sultan Veled’in doğum yılı 1226’dır. Afyonkarahisar’a geldiğinde yedi yaşında olduğu<br />
dikkate alarak, Mevlâna’nın şehre gelişi 1233 yılı olarak ortaya çıkar.<br />
2 Ahmet Eflâki, Âriflerin Menkıbeleri adlı kitabında bu hususu şöyle ifade etmektedir: “<br />
Sultan Veled buyurdu ki: … Mevlâna ‘Bizim Bahâeddin Veled yedi yaşında, kardeşi Alâeddin ise<br />
altı yaşında idi Karahisar‐ı Devle de kale muhafızı Bedrettin Gühertaş onları sünnet etti. … Düğün<br />
yaptıkları vakit Sultan Alâeddin’in emîrleri ve nâipleri orada hazır bulundular. Bütün kaleyi<br />
nefîs kumaşlar ve silâhlarla baştan aşağı süslediler… Padişah babama o kadar saygı gösterdi ki<br />
sorma.’ ”(Ahmet Eflâki, Âriflerin Menkıbeleri, (Çev. Tahsin Yazıcı), I, Ankara 1986, s.331).<br />
3 Mustafa Sakıp Dede, Sefîne‐i nefîse‐i Mevleviyân, Mısır 1283, s.6.<br />
4 Eflâki, Age., II, s.288-290.<br />
470 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 471<br />
yılında ilk olarak M. Rıza imzasıyla ʺSultan Divanîʺ adlı bir makale kaleme<br />
alınmıştır 5 .<br />
Cumhuriyet Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlevîliğin tarihi ile uğraşanlardan<br />
Hamdi Özkara, “Mehmet Semâi‐Sultan Dîvânî (Hayatı ve Eserleri”<br />
isimli bir çalışma yapmıştır. Yazar, incelemesinin kitap kapağını da<br />
hazırlayarak “Afyon: 1955M. 1375H.” tarihini koymuştur. Dîvânî Çelebi'nin<br />
yanı sıra, mevlevîhânede medfun diğer Mevlevîler hakkında da bilgileri<br />
ihtiva eden yüz daktilo sayfası civarında olan bu çalışma maalesef basılamamıştır.<br />
Konu ile alakalı bir diğer çalışma Ömer Fevzi Atabek tarafından yapılmıştır.<br />
Atabek, Mustafa Sakıp Dede'nin Sefîne‐i Nefîse‐i mevleviyânındaki<br />
Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar Çelebileri’ni anlatan kısmı sadeleştirilerek<br />
ve özet olarak eski harflerle kendi el yazısıyla yazmıştır. Çalışma okul defterine<br />
sayfalar halinde yazılmış olup seksen sayfa civarındadır 6 .<br />
Afyonkarahisar üzerine muhtelif incelemelerde bulunan Edip Ali Bakı'nın<br />
Sultan Dîvânî hakkında bir çalışması bilinmekle birlikte 7 bunun neşriyatını<br />
yapamamıştır. Eski harfli olan bu notlar Mustafa Çıpan tarafından<br />
“Dîvâne Mehmed Çelebi Afyon Mevlevîhânesi Şeyhi” adlı çalışmasında değerlendirilmiştir<br />
8 .<br />
5 M. Rıza, "Sultan Divanî", Afyon Lisesi Talebe Mecmuası, 1- İkinci Kanun 1933, Afyon, nr. 1,<br />
s. 2–3.<br />
6 Eser için bk. “Sefine‐i Nefise‐i Mevleviyeʹden Afyonkarahisar Mevlevileri bölümü”,<br />
.Afyonkarahisar Kocatepe Ü Merkez Kütüphanesi, yazma nu: 27.<br />
7 “Sultan Divani tanıtılacak”, İnkılap (Afyonkarahisar), Sayı: 405, 06.02.1962.<br />
8 bk: Mustafa Çıpan, Dîvâne Mehmed Çelebi Afyon Mevlevîhânesi Şeyhi, Konya 2002. Mustafa<br />
Çıpan tarafından ayrıca şu çalışmalar da yapılmıştır: ___; "Dîvâne Mehmet Çelebi'nin<br />
Mütekerrir Müseddesini Şerh Denemesi", Afyon Belediyesi VI. Afyonkarahisar Araştırmaları<br />
Sempozyumu 10–11 Ekim 2002, Ankara 2003, s.293–307.<br />
___; "Divâne Mehmet Çelebi'nin Tarîkatü’l-Ma‘ârifîn Risalesi ve Şiirleri Üzerine Bir Değerlendirme",<br />
9. Millî Mevlâna Kongresi (Tebliğler), 15–16 Aralık 1997 Konya, Konya 1998, s.<br />
211–219.<br />
___; “Konya Mevlâna Müzesi Hazine-i Evrâk Arşivindeki Belgelere Göre Muğla<br />
Mevlevîhânesi” SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Mayıs 1996, s.233–250.<br />
___; "Mevlevî Şeyhlerinden Dîvâne Mehmed Çelebi", 7. Millî Mevlâna Kongresi, 3–4 Mayıs<br />
1993 Konya, s.97–106.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
471
472<br />
Yusuf İLGAR<br />
Konya'da PTT Müdürlüğü yapan Hasan Emre adlı kişinin de Sultan<br />
Dîvânî'ye ait etütleri ve şiirleri olduğu Afyonkarahisar basınında yer almaktaysa<br />
da 9 gün yüzüne halen çıkamamıştır.<br />
Hüseyin Cahit Mollaoğlu tarafından “Şecerem: Mevlâna‐Sultan Dîvânî ve<br />
Afyon Çelebileri” adlı bir inceleme yapılmıştır. Afyonkarahisar basınında<br />
tefrika edilen çalışma 10 , 2000’li yıllarda oğlu Mesut Mollaoğlu tarafından<br />
basılması için girişimlere başlanmıştır.<br />
Afyonkarahisar’da Mevlâna İzlerini ortaya çıkaran ve kapsamlı olarak<br />
Mevlevi tarihine ışık tutan eserlerin başında şüphesiz Abdülbaki<br />
Gölpınarlı'nın “Mevlânaʹdan Sonra Mevlevilik” adlı eseri gelmektedir. Diğer<br />
taraftan yöresel incelemeleriyle tanınan, H. Fikri Yazıcığlu tarafından “Hz.<br />
Mevlânaʹnın torunlarından Sultan Dîvânî” adlı bir çalışma yapılmıştır 11 .<br />
Afyonkarahisar’da uzun yıllar müze müdürlüğü yapan merhum Süleyman<br />
Gönçer Afyon İli Tarihi adı kitabında Sultan Dîvânî’nin hayatı ve<br />
şiirlerinden örnekler vermiş; yazdığı makaleleriyle de Afyonkarahisar’daki<br />
Mevlevî tarihine ışık tutmaya çalışmıştır 12 .<br />
1981 yılında lisans teziyle Afyonkarahisar’da Mevlevîlik konusunu irdelemeye<br />
başlayan Yusuf İlgar, muhtelif yayınlar, makaleler ve sunduğu<br />
tebliğlerle Mevlâna İzlerini anlatmaya çalışmıştır 13 .<br />
9 “Sultan Divani tanıtılacak”, İnkılâp (Afyonkarahisar), Sayı: 405, 06.02.1962.<br />
10 Hüseyin Cahit Mollaoğlu, “Şecerem: Mevlâna-Sultan Divani ve Afyon Çelebileri”, Kudret<br />
Gazetesi (Afyon), 29 Mayıs 1962–22 Ağustos 1962, tefrika no: 1-73. Mollaoğlu'nun diğer bir<br />
yayını için bk. Hüseyin Cahit Mollaoğlu; "Çok Muhterem Süleyman Gönçer Beye",<br />
Taşpınar(Afyon), nr. 5, Aralık 1963, s.21–28.<br />
11 H. Fikri Yazıcığlu, Hz. Mevlânaʹnın Torunlarından Sultan Divânî, Konya 1963.<br />
12 Süleyman Gönçer, Afyon İli Tarihi I, İzmir 1971, II, Afyon 1991; aynı yazar, "Afyon'da<br />
Mevlâna Celâlettin Rumî ve Mevlevilik", Taşpınar (Afyon), nr. 2, Eylül 1963, s.15–16; nr. 3,<br />
Ekim 1963, s.22–24.<br />
13 Bu çalışmalar hakkında bk.: Yusuf İlgar, Tarih Boyunca Afyon’da Mevlevilik, Afyon 1985;<br />
___; Tarih İçinde Afyonkarahisar Kaybolan Eserlerimiz, I, Afyon 1991.<br />
___; Afyonkarahisar’da Mevlevilik, y.y. [İstanbul] 1992.<br />
___; Afyon’da Mevlevîliğin Tarihçesi, Sultan Dîvânî Sempozyumu 22 Kasım 1986, Beldemiz<br />
(Afyon), nr. 13, Ocak-Mart 1988, s.12–15, 29.<br />
___; “Afyonkarahisar Mevlevîhânesi”, II. Milletler Arası Osmanlı Devleti’nde Mevlevîhâneler<br />
Kongresi, Selçuk Üniversitesi Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, nr. 2, Mayıs<br />
1996, s.107–140.<br />
___; Afyonkarahisar Mevlevîhânesi ve Post-nişînleri, İkinci Mevlana, Mesnevi ve Mevlevihaneler<br />
Uluslar arası Sempozyumu (18–20 Aralık 2002), Celal Bayar Ü Manisa Yöresi<br />
Türk Tarihi ve Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi.<br />
472 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 473<br />
Nihat Azamat’ın “Dîvâne Mehmet Çelebiʺ14 , Nail Tan’ın ʺSultan Dîvânîʹnin<br />
Şâirliğiʺ15 , Hasan Özönder’in “Afyon Mevlevî‐Hânesi” 16 adlı incelemeleri<br />
bulunmaktadır.<br />
Bârîhüdâ Tanrıkorur 17 ve Nuri Şimşekler'in 18 hazırlamış oldukları<br />
doktora çalışmalarında Afyonkarahisar Mevlevîhânesi ile Dîvâne Mehmet<br />
Çelebi hakkında da önemli bilgiler yer almaktadır.<br />
Hazreti Mevlâna'nın torunlarından Dîvâne Mehmet Çelebi'nin hayatı<br />
ve eserleri üzerine akademik çalışma yapan Mehmet Sarı, özellikle onun<br />
şiirlerindeki gönül temasını işlemiştir 19 .<br />
Mehmet Temizkan’ın “Afyon’da Mevlevîlik ve Siyasî Sonuçları” 20 ile İrfan<br />
Görkaş’ın “Sultan Dîvânî Düşüncesi veya Mevlevi‐Bektaşi Düşüncesinin<br />
Afyonkarahisar Buluşması” 21 adlı çalışmaları bulunmaktadır.<br />
___; Mevlevîliğin İkinci Merkezi Afyonkarahisar Mevlevi Câmii (Mevlevîhânesi), Beldemiz<br />
(Afyon), nr. 5, 1986, s. 5–10, 31.<br />
___; Kadın Mevlevilerimizden Örnekler, Beldemiz (Afyon), nr. 11, 1987, s. 5–8, 29.<br />
___; Sultan Dîvânî (Mehmet Semâî Çelebi), Beldemiz (Afyon), nr. 21, 1990, s. 22–26.<br />
___; Mehmet Semâî Çelebi (Nâm-ı diğer) Sultan Divani’nin Çeşitli Özellikleri, Afyon Sancak,<br />
nr. 3, Mart 1995.<br />
___; Sultan Dîvânî nâm-ı diğer; Dîvâne Mehmet Çelebi (Mehmet Sarı ile müşterek),<br />
Afyonpazar, sayı:2, Ekim 2003, s. 55–59.<br />
___; Karahisar-ı Sâhib/Sultan Dîvânî Mevlevîhânesi, Anadolu’nun Kilidi Afyon, Afyon<br />
Valiliği Yayını, Afyon 2004, s. 231–257.<br />
14 Nihat Azamat, "Divane Mehmet Çelebi", TDVİA., IX.<br />
15 Nail Tan, "Sultan Dîvânî'nin Şâirliği", Türk Kültürü, nr. 335, Mart 1991, 166–171.<br />
16 Hasan Özönder, “Afyon Mevlevî-Hânesi”, 5. Mevlâna Kongresi (Tebliğler), 3–4 Mayıs<br />
1991, Konya, s. 97–108.<br />
17 Ş. Bârihüdâ Tanrıkorur, Türkiye Mevlevîhanelerinin Mimari Özellikleri, SÜ SBE Arkeoloji<br />
ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya 2000. Ayrıca bk. Aynı<br />
yazar, "Karahisar Mevlevîhanesi", TDVİA., C. 24, İstanbul 2001.<br />
18 Nuri Şimşekler, Şâhidî İbrahim Dede’nin Gülşen-i Esrâr’ı tenkitli metin-tahlil, SÜ SBE<br />
Doğu Diller ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı Yayımlanmamış<br />
Doktora Tezi, Konya 1998. Ayrıca bk. Aynı yazar, “Şâhidî Dede’nin Gülşen-i Esrâr’ına<br />
Göre Afyon ve Çevresinde Mevlevî Muhitleri”, Afyon Belediyesi VI.<br />
Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu 10–11 Ekim 2002, Ankara 2003, s. 309-317.<br />
19 Bk. Mehmet Sarı, "Sultân Semâ’î’nin Şiirlerinde Gönül", 6. Afyonkarahisar Araştırmaları<br />
Sempozyumu, Afyonkarahisar, 11 Ekim 2002; aynı yazar, “Mehmed Semâî ve Gönül Sultanlarımız”,<br />
Afyon Beldemiz Dergisi, Yıl:13, Sayı:47, Temmuz-Ağustos-Eylül 1997, s.23–24.<br />
20 Mehmet Temizkan, “Afyon’da Mevlevîlik ve Siyasî Sonuçları”, 6. Afyonkarahisar Araştırmaları<br />
Sempozyumu, Afyonkarahisar, 11 Ekim 2002, s. 283–292.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
473
474<br />
Yusuf İLGAR<br />
Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi desteği ile proje halinde gerçekleştirilen<br />
ve Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik 22 adlı çalışma o<br />
ana kadar yapılmış olanların en kapsamlısıdır. Eser 2002 yılında Afyon<br />
Kocatepe Üniversitesi yayını olarak basılmıştır 23 . Örnek olarak sunduğumuz<br />
bu yayımların dışında muhtelif gazete ve dergilerde çeşitli makaleler<br />
de vardır.<br />
B. Anma Programları‐Semâ Törenlerinde Mevlâna İzleri<br />
Tekke ve zâviyeler 1925 yılında çıkan bir kanunla kapatıldı. Dolayısıyla<br />
Mevlevî tarîkatinin de bu kanunla faaliyetleri durdurulmuş oldu. Semâ<br />
törenleri ise Mehmet Önder’in bildirdiğine göre, ilk olarak 17 Aralık 1951<br />
tarihinde Konya'da yapılmağa başlanmıştır 24 .<br />
Afyonkarahisar'da özellikle 1932 yılından itibaren Halkevi faaliyetleri<br />
içerisinde Mevlevî Feyzi Dede'nin mûsikî alanında öğretici olarak görev<br />
alması ve gezek uygulamaları ile pek çok eski adet ve uygulamaların yaşatıldığı,<br />
bir nevi ikinci bir mektep olarak insanların eğitildiği görülmektedir.<br />
21 İrfan Görkaş, “Sultan Dîvânî Düşüncesi veya Mevlevi-Bektaşi Düşüncesinin<br />
Afyonkarahisar Buluşması”, 6. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu, Afyonkarahisar,<br />
11 Ekim 2002, s.335–348.<br />
22 “Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik Projesi”, (Yürütücü: Prof. Dr. Şan Öz‐alp),<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu, no: 02.REK.01 Afyon<br />
2002.<br />
23 Eserdeki yayımlar için bk.: Mehmet Sarı, Yusuf İlgar, Sultan Dîvânî-Mehmet Çelebi (Hayatı<br />
Eserleri, Edebi Kişiliği ve Tesirleri, Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, Afyon<br />
Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.1-176.<br />
Yusuf İlgar, Afyonkarahisar’da Semâ Törenleri, Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik,<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.189–202.<br />
___; Afyonkarahisar Mevlevîhânesi Post-nişînleri ve Mevlevî Meşhurları, Sultan Dîvânî ve<br />
Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.233–296.<br />
Latif Daşdemir, “Afyonkarahisar'da Mevlevîliğin Tarihçesi”, Sultan Dîvânî ve<br />
Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.177–188.<br />
Mustafa Eravcı, “Afyonkarahisar Mevlevîhânesi”, Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik,<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.203–231.<br />
Mustafa Karazeybek, “Karahisâr-ı Sâhib Sancağı'nda Mevlevî Vakıfları”, Sultan Dîvânî ve<br />
Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını, Afyon 2002, s.297–357.<br />
24 Mehmet Önder, Yüz Yıllar boyunca Mevlevilik, Ankara t.y., s.149-150.<br />
474 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 475<br />
Mevlevîliğin Afyonkarahisar'da Halkevlerinde görev alan Mevleviler<br />
ile uygulana gelen gezekler sâyesinde bu ara dönemi önemli yaralar almadan<br />
atlatıldığı söylenilmektedir 25 .<br />
Konya'da ise 1950'li yıllarda semâ icrâ edecek bir ekip bulunamadığı<br />
için, yapılan bu semâ töreninin mutrib heyeti ihtiyaca binaen<br />
Afyonkarahisar'dan karşılanmıştır 26 . Yapılan bu törene<br />
Afyonkarahisar'dan Arif ve Hüsrev Çelebiler, Kemal Bayık, Mehmet<br />
Bayraşa, Fehmi Bayraşa, Ulvi Bayraşa, Ahmet Öğüt, Bekir Gümüş, Hasan<br />
Sanlı, Abidin Çelebi, Edip Ali Bakı, Cemal Altıniğne, Rıza Sarı, Yahya Tekin<br />
Dede ve Murat Çelebi Öztorun katılmışlardır.<br />
1954 yılına kadar Konya'da yapılan semâ törenleri Afyonkarahisar'dan<br />
giden mutrib heyeti ile icra edilmiştir. Afyonkarahisar'da halka açık olarak<br />
düzenlenen ilk semâ törenleri 1960 yılında düzenli olarak yapılmış, genelde<br />
musiki cemiyeti bünyesinde gönül veren bir avuç Mevlevî muhibbânın<br />
maddî ve manevî gayretleriyle 1970 yılına kadar icra edilmiştir. Bu süre<br />
içerisinde törenler Halkevi, Orduevi ve Belediye salonlarında yapılmıştır.<br />
18–19 Aralık 1961 tarihlerinde yapılan ihtifalde muhtelif konuşmalar<br />
yapılmış, 19 Aralık'ta Mevlâna torunlarından Lise Coğrafya öğretmeni<br />
Şemsettin Çelebi tarafından Mevlâna'nın hayatı, Abdulbaki Gölpınarlı tarafından<br />
da Mevlâna sülalesi, Sultan Dîvânî hakkında bilgi ile gazellerden<br />
örnekler verilmiştir 27 .<br />
Salı günü Afyonkarahisar Belediye Salonunda yapılan Hazreti Mevlâna'nın<br />
vefatının 688nci yıldönümü münasebetiyle yapılan anma programının<br />
ve semâ töreninin ilgi ile izlendiği, rağbet görmesinden dolayı tekrarının<br />
yapılacağı haber edilmiştir 28 .<br />
1963 yılında yapılan ihtifalde konuşmacı olarak Ord. Prof. Süheyl<br />
Ünver, Doç. Dr. Abdülbaki Gölpınarlı, İsmet Tunç, Ayhan Yüksel, Naci<br />
Karaman, Hüseyin Cahit Mollaoğlu Mevlâna ve Dîvâne Mehmet Çelebi<br />
25 M. Âgâh Bıyıkoğlu, Afyon Gezekleri, AKÜ, SBE Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı yayımlanmamış<br />
Yüksek Lisans Tezi, Afyon 1997, s.94.<br />
26 Ali Türk, “Mevlâna Günü ve Sultan Divani”, İnkılâp (Afyon), sayı: 343, 25 Kasım 1961.<br />
Mehmet Önder, bu töreninin ilk olarak 1951 yılında yapıldığını söylemektedir. bk. Önder,<br />
Age., s.150.<br />
27 Ali Türk, “Sultan Divani Gecesi”, İnkılâp (Afyon), sayı: 365, 21.12.1961; “Ölmez Mevlâna'-<br />
nın 688. ölüm yılı Anıldı”, Kudret (Afyonkrahisar), nr. 1243, 20 Aralık 1961.<br />
28 Gençliğin Sesi(Afyon), nr. 1559, 19 Aralık 1961.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
475
476<br />
Yusuf İLGAR<br />
hakkında çeşitli konuşmalar yapmışlar. Konuşmalardan sonra semâ gösterisi<br />
yapılmıştır. Törene katılan semâ ekibi şöyle belirlenmiştir:<br />
Mutrib Heyeti: Ney: Kemal Bayık, Hasan Sanlı, İhsan Sami Doğan,<br />
Mehmet Okur.<br />
Keman: Hulisi Yamaner, Ekrem Taşkınsel.<br />
Kanun: Selahaddin Yamaner.<br />
Tambur: Cemal Altıniğne.<br />
Ut: Rûhi Öner.<br />
Kudüm: Zahit Sagun, Kemal Alpergül<br />
Ayinhan: Ahmet Öğüt, Emin Doğrusoy, Abdullah Akar, Mehmet Akdede,<br />
Macit Ongun.<br />
Şeyh: Hüsrev Ergûn Çeleb, Abdülbaki Gölpınarlı.<br />
Semâzenler: Mehmet Dönergöz, Mehmet Yüce, Enver Turunç, Rıza Sarı,<br />
Selçuk Bayraşa, Bekir Alpergül (on yaşında).<br />
Bu yılda yapılan semâ programının geçen yıllara göre daha düzenli olduğu<br />
dinleyiciler tarafından söylenerek takdirle alınmıştır 29 .<br />
1964 yılında Afyonkarahisar'da icra edilen Mevlâna ihtifali Orduevinde<br />
yapılmış, program iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde çeşitli<br />
yönleriyle Mevlâna; Mevlevîlik ve Afyonkarahisar'da meşhur Mevlevîler<br />
anlatılmış, ikinci bölümde semâ gösterileri sunulmuştur. Önce Na‘t-ı şerif,<br />
ney taksimi ve beyâti Ayin-i Şerîf icrâ edilmiş, arkasından Yusuf Paşa'nın<br />
Segâh peşrevi Şems-i İlâhisi, Mevlâna'nın gülbank-ı okunmuştur. Bu sene<br />
semâ icra eden eski ekip içerisine Fatih Gümüş, Süleyman Gül ve Senih<br />
Bayık'ın katıldığı görülmektedir.<br />
1965 yılında yapına ihtifallere Mevlâna neslinden Prof. Dr. Feridun Nafiz<br />
Uzluk konuşmacı olarak katılmış, ʺAfyonʹun Yetiştirdiği Büyük Adamlarʺ<br />
adlı irticalen bir konuşma yapmıştır. Ses kayda alınmışsa da bant nasıl<br />
olduysa kayıp olmuş. Bu sene yapılan semâ törenine ekibe ilave olarak<br />
Neyzen: Ahmet Abay, Yusuf Ürün, Abdullah Uğur, Celal Gençoğlu, Ahmet<br />
Kalaycıoğlu katılmışlardır. Bu yıl içerisinde Ankara'da yapılacak olan<br />
Mevlâna ihtifali için, Ankara Türk Ocağı tarafından Afyon Musiki Cemiye-<br />
29 Taşpınar(Afyon), C. I, nr. 5, Aralık 1963, s.30–31; “Mevlâna Törenleri”, Birlik (Afyon), sayı:<br />
109, 20 Aralık 1963.<br />
476 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 477<br />
ti semâ gösterisinde bulunmak üzere davet edilmişse de gidilip gidilmediği<br />
tespit edilememiştir 30 .<br />
1966–1967 yıllarında da Mevlâna büyük bir coşku ile anılarak semâ icra<br />
edilmiştir. 1967 yılında Dr. Avni Tulunay'ın daveti üzerine 2 Haziranda<br />
otuz kişilik bir ekiple Antalya'ya gidilerek üç bin kişilik seyirciye semâ<br />
gösterileri icra edilmiştir.<br />
1968–1969 yıllarında da Afyon Musiki Cemiyeti ve Turizm Derneği<br />
mensuplarının gayretleriyle ifa edilmiştir. 14–16 Aralık 1968 tarihlerinde<br />
yapılan ihtifalde Hüseyin Cahit Mollaoğlu Afyonkarahisar'da Mevlâna<br />
ihtifallerinin yapılış sebeplerini anlatan bir konuşma yapmıştır.<br />
Afyonkarahisar Müftüsü Celal Yıldırım, İzmir Türk Koleji öğretmenlerinden<br />
Mehmet Oruç ve Şair Arif Nihat Asya da bu yılda yapılan anma programına<br />
katılarak Mevlâna’nın çeşitli yönlerini anlatmışlardır. Semâ gösterisinde<br />
bulunan mutrıp ekibinde: Kemal Bayık (neyzen), Ahmet Abay (neyzen),<br />
Mustafa Demirkol (neyzen), Abdullah Uğur (neyzen), İhsan Sami<br />
Doğan (keman), Ekrem Taşkınsel (keman), Kemal Alpergül (kudüm), Zahit<br />
Sagun (kudüm); Nazım Bursalı (âyinhân), Emin Doğrusoy (âyinhân), Abdullah<br />
Akar(âyinhân), Ahmet Öğüt (şeyh, âyinhân), Enver Turunç (semâzen),<br />
Mehmet Dönergöz (semâzen), Rıza Sarı (semâzen), Selçuk Bayraşa<br />
(semâzen), Bekir Alpergül (semâzen), Ahmet Doğrusoy(semâzen) vardır 31 .<br />
18–20 Aralık 1969 tarihlerinde yapılan semâ programında emeği geçenler:<br />
Açılış konuşması Ekrem Taşkınsel tarafından yapılmış, Prof. Dr. Feridun<br />
Nafiz Uzluk tarafından Mevlâna hakkında bir konuşma yapılmıştır.<br />
Mıtrıp heyetinde: Kemal Bayık (neyzen), Ahmet Abay (neyzen), Mustafa<br />
Demirkol (neyzen), Abdullah Uğur (neyzen); İhsan Sami Doğan (keman),<br />
Ekrem Taşkınsel (keman), Kemal Alpergül (kudüm), Zahit Sagun (kudüm);<br />
Ahmet Öğüt (şeyh, âyinhân), Nazım Bursalı (âyinhân), Emin Doğrusoy<br />
(âyinhân), Abdullah Akar(âyinhân); Enver Turunç (semâzen), Mehmet<br />
Dönergöz (semâzen), Rıza Sarı (semâzen), Selçuk Bayraşa (semâzen), Bekir<br />
Alpergül (semâzen) bulunmaktadır.<br />
Şahsi fedakârlıklarla yaklaşık yirmi yıl sürdürülen semâ törenlerine,<br />
başta yöneticiler, milletvekilleri gerekli ihtimamı gösterememiş, maddi ve<br />
30 Kocatepe(Afyon), nr. 71, 22 Kasım 1965.<br />
31 Kocatepe(Afyon), nr. 1323, 1324, 19–20 Aralık 1969.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
477
478<br />
Yusuf İLGAR<br />
manevi destek sağlayamamışlardır 32 . Nitekim 1969 yılından sonra uzun bir<br />
süre semâ yapılamamıştır 33 .<br />
22 Kasım 1986 tarihinde başta M. Saadettin Aygen ile özellikle İsmail<br />
Hızal'ın şahsi gayretleriyle ʺMehmet Semâ‘î nām‐ı diğer Sultân Dîvânîʹyi anma<br />
programıʺ düzenlenmiştir. Belirtilen tarihte Halkevi salonunda Prof. Dr.<br />
Abdülkadir Karahan, Doç. Dr. Ali Haydar Bayat, Perihan Arıburun, Haluk<br />
Nur Baki, M. Saadettin Aygen, Semih Sergen, Ömer Faruk Atabek, Ahmet<br />
Yakuboğlu, G. Bakıoğlu, Niyazi İplikçioğlu, Hüseyin Bayram, Yusuf İlgar,<br />
Ahmet Topbaş, Kayhan İzmirlioğlu, İbrahim Yüksel, Ahmet Tunca, İhsan<br />
Kırgız, İsmail Hızal, H. Fikri Yazcıoğlu, Ekrem Taşkınsel tarafından birer<br />
tebliğ sunulmuş; akşam üzeri Halk Eğitim Merkezinde semâ icrâ edilmiştir.<br />
Kütahya Devlet Güzel sanatlar Galerisi Müdürü Ahmet Yıldız'ın başkanlığında,<br />
çocuk grubunun sunduğu Klasik Türk müziğinden örnekler ile semâ<br />
gösterisi büyük bir ilgi görmüştür. Semâ ekibi mıtrıp heyeti 7 ney, 1<br />
keman, 1 kudüm; ayinhanlarsa 20 kişi kadardı. Semâzenler 12 küçük çocuk<br />
ve bir de şeyhleri vardı 34 .<br />
1 Semâzenler:<br />
Faruk Özmutaf, Evren Uşaklıgil, Serdar Tunçbilek, Özlem<br />
Karaağaçoğlu, Nesrin Ünver, Gülden İşcan, Beyza Çavuş, Yelda Koray,<br />
Sevgi Özer, Murat Büyükayman, Semâ Karaağaçoğlu, Hakan sayınhan.<br />
2 Neyzenler:<br />
Yusuf Kaya, Arif Öztürk, Ali İhsan Çanakoğlu, Metin Özmutaf, Abdullah<br />
Şen, Turhan Taş, Ahmet Kurt.<br />
Rebabzen: Murat Çiftkardeş.<br />
Kudumzen: Mustafa Kalyon.<br />
Aşr-ı şerif: Hafız İbrahim Şen.<br />
32 Yusuf Ilgar, Tarih Boyunca Afyon’da Mevlevilik, Afyon 1985, s.116–130.<br />
33 Bu yayınlarda Afyon’daki bu ihtifallerin haber ve kritiği yapılmıştır: Ali Türk, " Mevlâna<br />
Günü ve Sultan Divani", İnkılâp(Afyon), nr. 343, 25 Kasım 1961; aynı yazar, "Sultan Divanî<br />
Gecesi", İnkılâp(Afyon), nr. 365, 21 Aralık 1961; "Mevlâna Töreni Sona Erdi", Güven(Afyon),<br />
nr. 2831, 20 Aralık 1962; Özerdem, "Mevlâna Gecesi", Kocatepe(Afyon), nr. 404, 20.12.1966;<br />
"Mevlâna'nın Ölüm Yıldönümü", Kocatepe(Afyon), nr. 1323, 19.12.1969.<br />
34 Ekrem Taşkınsel, “Mehmet Semai Sultan Divani Anıldı”, Türkeli (Afyonkarahisar), sayı:<br />
7994, 3 Aralık 1986.<br />
478 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 479<br />
Kaynak Kişi: Kütahyalı Hamdi Çelebi (Özbudak)tır 35 .<br />
Dîvâne Mehmet Çelebi, vefatının 450. yıldönümünde ilk olarak görkemli<br />
bir devlet töreniyle 29 Aralık 1990 tarihinde anılmıştır. Gündüz Mevlâna,<br />
Sultân Dîvânî ve Mevlevîlik üzerine konuşmalar yapılmış, akşam<br />
üzeri Kapalı Spor Salonu'nda semâ icrâ edilmiştir.<br />
1991 yılından itibaren Afyonkarahisar Belediyesi Başkanlığı'nın katkıları<br />
ve koordinesiyle Sultan Dîvânî'yi anma programları düzenlenmiş,<br />
Konya Devlet Türk Tasavvuf Musikisi ve Semâ Topluluğu ekibi, akşam<br />
üzeri Kapalı Spor Salonu'nda semâ gösterisinde bulunmuştur. Belediyenin<br />
bu tür faaliyetleri günümüze kadar devam etmiştir.<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı bünyesinde, 27<br />
Ekim 1999 tarihinde sekiz kişilik bir semâ ekibi kurulmuştur. Bu suretle<br />
resmi olarak ilk defa bir semâ ekibi kurulmuş oldu. Ekip, Hazreti Mevlâna’nın<br />
727. vuslat yıldönümünde 21 Aralık 2000 tarihinde tasavvuf müziği<br />
konseri ile ilk semâ gösterisini sunmuştur. Kültür Bakanlığınca<br />
Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi'nde görevlendirilen Ankara Devlet<br />
Klasik Türk Müziği Korosu sanatçısı Timuçin Çevikoğlu'nun yönetmenliğini<br />
yaptığı gösteride mutrıpta on beş, semâ heyetinde de on üç kişi yer<br />
almıştır. Mutrıp heyetinde misafir sanatçı olarak Ankara'dan Ali Toprak<br />
(Aşr-ı şerif, bendir, âyinhân), Cevdet Yıldız (ney), Ali İhsan Bilgin<br />
(ayinhan), Ömer Yaman (kanun), Ali Burç (kudüm, bendir), Mete Şentin<br />
(viyolonsel), Hidayet Gürsel (halile); İzmir'den Kaşif Demiröz (ney); Konya'dan<br />
Burak Kaynarca (ud), Yıldırım Akta (ayihan); Afyon Kocatepe Üniversitesi'nden<br />
Ömer Bildik (ney), Kaan Birhekimoğlu (ney), Semih<br />
Şenyayla (tanbur), Önay Akan (kemençe) yer almışlardır. Semâ heyetinde<br />
ise semâzenbaşı Celalettin Berberoğlu, semâzenler; Abdurrahman Abukan,<br />
Kamil Ünal, Ali İhsan Aksu, Yunus Emre Uğur, Atilla akyürek, Serdar<br />
Soyutürk, Osman Korur, Hüseyin Can Kay, Can Günkut, Can İpek, Tugay<br />
Güven ve Yücel Şevlü bulunmaktadır 36 .<br />
Turizm ve Dışişleri Bakanlığı'nın ortaklaşa düzenlediği bir programla,<br />
Kütür Bakanlığı sanatçıları, Ege Üniversitesi ve Afyon Kocatepe Üniversitesi<br />
Türk Tasavvuf Müziği ve Semâ Topluluğu Çin'in Pekin ve Şangay<br />
35 “Sultan Dîvânî'yi Anma Töreni Bugün Yapılacak”, Türkeli (Afyonkarahisar), sayı: 7985, 22<br />
Kasım 1986.<br />
36 Afyon Kocatepe Ü Haber Bülteni, sayı: 15, Nisan 2001, s.10.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
479
480<br />
Yusuf İLGAR<br />
Kentlerinde, 2-17 Mart 2001 tarihleri arasında düzenlenen 'Türk Günleri'<br />
tanıtım programına katılarak tasavvuf müziğinden örnekler eşliğinde semâ<br />
gösterileri sunmuştur. Şunkay'da sokak gösterileri yapan topluluk, Pekin'-<br />
de de Çin'in ulusal TV kanalı BEIJING TV'in bir programa iştirak etmiştir.<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi öğretim görevlilerinden Ali İhsan Aksu (semâzenbaşı),<br />
Ömer Bildik (ney), Önay Akan (kemençe), R. Semih Şenyayla<br />
(tanbur), Burak Kaynarca (ud) katılmışlardır 37 . Ekip Çin Seddi'nde dahi<br />
semâ icra eylemiştir.<br />
Afyon Kocatepe Üniversitesi Türk Tasavvuf Müziği ve Semâ Topluluğu,<br />
Hazreti Mevlâna’nın 728. vuslat yıldönümünde 2002 yılında 8 Aralık’ta<br />
Uşak, 9 Aralık’ta Afyonkarahisar, 12 Aralık’ta Ankara ve 21 Aralık’ta Manisa<br />
illerinde tasavvuf müziğinden örnekler vererek semâ gösterilerinde<br />
bulunmuştur.<br />
Afyonkarahisar'da icrâ edilen program Afyon Kocatepe Üniversitesi,<br />
Afyonkarahisar Belediyesi ve Odak Gazetesi işbirliği ile gerçekleşmiştir.<br />
Semâ törenleri Manisa’da Mevlevîhâne’de, diğer illerde ise muhtelif salonlarda<br />
yapılmıştır. Bu törenlere Kudümzen, Hâfız merhum Kâni Karaca da<br />
solist olarak katılmıştır. Gösterilerde Mutrıp heyetinde Timuçin Çevikoğlu<br />
(topluluk genel yönetmeni, kudüm, solist), Yavuz Akalın (ney, solist), Ali<br />
Toprak (bendir, solist), Burak Kaynarca (ud, solist), Cevdet Yıldız (ney),<br />
Ercüment Akalın (kudüm), Ali İhsan Bilgin (ses), Yıldırım Aktaş (ses),<br />
Ömer Bildik (ney), R. Semih Şenyayla (tanbur), Suat Toydemir (kanun),<br />
Uğur Erdem Ürer (kemençe), Hakan Akdeniz (viyolonsel), Osman<br />
Öksüzoğlu (bendir), Burak Çoşkuner (halile) yer almıştır. Ekipte semâzen<br />
olarak Mehmet Saraçel Çelebi (postnişin), Celalettin Berberoğlu (semâzenbaşı),<br />
Kamil Ünal (semâzen), Ali İhsan Aksu (semâzen), Hüseyin Can Kay<br />
(semâzen), Yunus Emre Uğur (semâzen), Çağhan Adar (semâzen), Ahmet<br />
Eymür (semâzen) yer almışlardır 38 .<br />
Üniversitesinin Türk Tasavvuf Müziği ve Semâ Topluluğu, Uluslararası<br />
Kıbrıs Üniversitesi'nin davetlisi olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'-<br />
ne giderek 24 Ocak 2003 tarihinde 1500 Kıbrıslı soydaşımıza semâ gösterisinde<br />
bulunmuştur. Semâ topluluğu ilk olarak Lefkoşa’daki Kıbrıs<br />
Mevlevîhânesi'nde özel bir semâ gösterisi yapmış, aynı günün gecesinde<br />
de ildeki Atatürk Kapalı Spor Salonunda ikinci kez semâ gösterisi ile Türk<br />
37 Aynı bülten, s. 11; Kocatepe Haber, Nisan 2001.<br />
ttp://www.haber.aku.edu.tr/akugazete/gazete/s6.html.<br />
38 Afyon Kocatepe Ü Haber Bülteni, sayı: 18, Ocak 2002, s. 12–13.<br />
480 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 481<br />
Tasavvuf Müziğinden çeşitli örnekler sunulmuştur. Cumhuriyet Döneminde<br />
Kıbrıs'ta ilk kez semâ gösterisi icrası Afyon Kocatepe Üniversitesi<br />
Türk Tasavvuf Müziği ve Semâ Topluluğu tarafından yapılmıştır. 25 Ocak<br />
2003 Cumartesi günü de Kıbrıs'ın kuzey-doğusunda en uç noktada yer alan<br />
Karpaz yarımadasının Zafer burnundaki Apostolos Andreas Manastırında<br />
da bir semâ gösterisinde bulunmuştur.<br />
Aynı yıl Afyonkarahisar Belediyesi tarafından Sultân Dîvânî Anma<br />
programında AKÜ Türk Tasavvuf Müziği ve Semâ Topluluğu, 13 Mart<br />
2003 Perşembe günü Afyonkarahisar'da semâ gösterisi Özerler Kampusu<br />
Sultân Dîvânî salonunda icrâ edilmiştir 39 .<br />
Afyonkarahisar Belediyesi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği ile<br />
Hazreti Mevlâna’nın 800. Doğum Yıldönümü etkinlikleri kapsamında Türk<br />
Tasavvuf Müziği ve Semâ Töreni yapılmıştır. Atatürk Kapalı Spor Salonunda<br />
19 Eylül 2007 Salı günü saat 21.30’da başlayan Semâ Törenine çok<br />
sayıda vatandaş katılmıştır. 9 Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tasavvuf<br />
Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Himmet Konur, Mevlâna’nın hayatı<br />
ve yaşam biçimi hakkında konferans vermiş, daha sonra Mevlâna ve Mevlevilikle<br />
ilgili sinevizyon gösterisi ve Neyzen Yusuf Kaya Yönetiminde<br />
Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğunun<br />
Semâ Töreni sunulmuştur 40 .<br />
Sonuç<br />
Cumhuriyet döneminde Afyonkarahisar’daki Mevlâna İzlerini yazılı<br />
ve görsel olarak iki gurupta görmekteyiz. Mevlâna’nın tesiri altında kalan<br />
gönül ehli bir avuç insan muhtelif kaynaklardan yararlanarak onu ve onun<br />
yolundan gitmeye çalışanları anlatmaya çalışmışlardır. Bu amaçla kitaplar,<br />
makaleler yazılmıştır. Yine görsel olarak semâ ile sanki geçmişi yaşamışlardır.<br />
39 Afyon Kocatepe Ü Haber Bülteni, sayı: 23, Nisan 2003, s. 28–29.<br />
40 http://www.afyon-bld.gov.tr/tr/detay.aspx?id=1803.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
481
482<br />
Yusuf İLGAR<br />
RESİMLER<br />
Resim 1. Afyonkarahisar<br />
Resim 2. Afyonkarahisar Mevlevîhânesi’nin güney cephesi.<br />
482 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 483<br />
Resim 3. Afyonkarahisar Mevlevîhânesi.<br />
Resim 4. Afyonkarahisar Mevlevîhânesi.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
483
484<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 5. Afyonkarahisar Mevlevîhânesi'nin<br />
kuzey cephesi.<br />
Resim 6. Ressam Hüsnü Yusuf Bey tarafından 1850’li yıllarda çizilen Afyonkarahisar<br />
Mevlevîhânesi'nin iç görünüşü.<br />
484 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 485<br />
Resim 7. (Şah )İsmail Özalp semâ ederken. (yıl 2002). (Resim 1–5, 7 Yusuf İlgar arşivi).<br />
Resim 8. Afyonkarahisar'da Mevlevîlik ve Sultan Dîvânî üzerine yazılan kitaplar.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
485
486<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 9. 1950 yılında Konya'daki semâ törenine katılan ekip: Kemal Bayık, Mehmet Bayraşa,<br />
Fehmi Bayraşa, Ulvi Bayraşa, Bekir Gümüş, Hasan Sanlı, Abidin Çelebi, Edip Ali Bakı, Cemal<br />
Altıniğne, Rıza Sarı, Yahya Tekin Dede ve Murat Çelebi Öztorun. (Yusuf İlgar arşivi).<br />
Resim 10. 1960'lı yıllarda yapılan semâ töreni. (Yusuf İlgar arşivi).<br />
486 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 487<br />
Resim 11. 19 Aralık 1961 tarihinde Afyonkarahisar'da yapılan semâ töreni semâzenler Ahmet<br />
Öğüt, Mehmet Yüce. (Yusuf İlgar arşivi).<br />
Resim 12. 1963 yılına ait semâ gösterisi.(Kemal Bayık, Zahit Sagun arşivi).<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
487
488<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 13. 1963 yılı semâ gösterisi... Oturanlar Şeyh Hüsrev Çelebi, Şeyh Abdülbaki<br />
Gölpınarlı, Mahmut Mollaoğlu...(Kemal Bayık, Zahit Sagun arşivi).<br />
Resim 14. 1963 yılı semâ gösterisi....(Kemal Bayık, Zahit Sagun arşivi).<br />
488 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 489<br />
Resim 15. 1963 yılı semâ gösterisi. Şeyh Abdülbaki<br />
Gölpınarlı.<br />
Resim 16. 1963 yılı semâ gösterisi...(Kemal Bayık, Zahit Sagun arşivi).<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
489
490<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 17. 1968 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Resim 18. Afyonkarahisar'daki Sultan Dîvânî Meydanı. (Yusuf İlgar arşivi).<br />
490 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 491<br />
Resim 19. Antalya'da sunulan semâ gösterisi davetiyesi.<br />
Resim 20. 2 Haziran 1967 tarihinde Antalya festivaline katılan Afyonkarahisar semâ ekibi.<br />
(Yusuf İlgar arşivi).<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
491
492<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 21. İki küçük semâzen<br />
(Kocatepe Gazetesi, sayı 711, 20.12.1967).<br />
Resim 22. Semâzen Bekir Alpergül.<br />
(1967 yılı). (Bekir Alpergül arşivi).<br />
Resim 23. Aralık 1967 yılı semâ gösterisinden. (Zahit Sagun arşivi).<br />
492 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 493<br />
Resim 24. Aralık 1967 semâ töreni Şeyh Ahmet öğüt, Semâzenler Bekir Alpergül.... (Osman<br />
Ünver arşivi).<br />
Resim 25. 1968 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
493
494<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 26. 1968 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Resim 27. Arif Nihat Asya<br />
Afyonkarahisar'da yapılan Mevlâna<br />
etkinliğinde konuşma yaparken. (Yusuf<br />
İlgar arşivi).<br />
494 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 495<br />
Resim 28. 1969 yılında yapılan semâ töreni<br />
Resim 29. 1969 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
495
496<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 30. 1969 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Resim 31. 1969 yılında yapılan semâ töreni.<br />
496 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 497<br />
Resim 32. 1969 yılında yapılan semâ töreni.<br />
Resim 33. 1969 yılında yapılan semâ töreni(Resim 18, 26, 27, 29–34 Zahit Sagun arşivi).<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
497
498<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 34. 9 Aralık 2001 AKÜ semâ ekibi.<br />
Resim 35. 9 Aralık 2001 AKÜ semâ ekibi.<br />
498 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 499<br />
Resim 36. 9 Aralık 2001 AKÜ semâ ekibi.<br />
Resim 37. 9 Aralık 2001 AKÜ semâ ekibi.<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
499
500<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 38. 9 Aralık 2001 AKÜ semâ ekibi.<br />
Resim 39. Mart 2001 AKÜ semâ ekibi Çin<br />
seddinde. (AKÜ Haber Bülteni, sayı 15.).<br />
500 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 501<br />
Resim 40. Mart 2001 AKÜ semâ ekibi Çin<br />
seddinde (AKÜ Haber Bülteni, sayı 15.).<br />
Resim 41. Mart 2001 AKÜ semâ ekibi Çin seddinde...(AKÜ Haber Bülteni, sayı 15.)<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
501
502<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 42. 24 Ocak 2003 AKÜ semâ ekibi Kıbrıs Mevlevîhânesi'nde.<br />
Resim 43. 24 Ocak 2003 AKÜ semâ ekibi Kıbrıs Mevlevîhânesi önünde.<br />
502 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 503<br />
Resim 44. 24 Ocak 2003 AKÜ semâ ekibi Kıbrıs Mevlevîhânesi'nde.<br />
Resim 45. 24 Ocak 2003 AKÜ semâ ekibi Kıbrıs Mevlevîhânesi'nde. (Resim 35–39, 43–46 AKÜ<br />
arşivi)<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
503
504<br />
Yusuf İLGAR<br />
Resim 46. Afyonkarahisar Belediyesi'nce düzenlenen Sultan Dîvânî anma programı davetiyelerinden<br />
iki örnek.<br />
Resim 47. Eylül 2007'de Afyonkarahisar Kapalı Spor Salonunda yapılan semâ töreni<br />
(Afyonkarahisar Belediyesi basın-yayın arşivi).<br />
504 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde Afyonkarahisar’da Mevlâna İzleri 505<br />
Resim 48. 2007 yılında Mevlevîhânede yapılan semâ töreni (Afyonkarahisar Belediyesi basınyayın<br />
arşivi).<br />
Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong><br />
505
506<br />
Yusuf İLGAR<br />
506 Dünyada Mevlâna İzleri – <strong>Bildiriler</strong>