Ahmet AKGÜL, Ş. Cem ÖZAKHUN146‣ Kenarları tam yuvarlatılmış rakle; tekstil kumaşları üzerine baskı ve çokmiktarda mürekkep gerektiren baskılar için kullanılmaktadır.Serigrafi baskı sisteminde kaliteli bir baskı için doğru rakle seçiminde rakle ağızyapısının ve rakle sertliğinin bilinmesi gerekmektedir. Aynı zamanda rakleninbasıncı ve hızıda baskı kalitesini etkilemektedir.Mürekkep; Serigrafi baskı sisteminin en büyük avantajlarından biri her türlümürekkep ve boya ile baskı yapılabilmektedir. Doğru materyal üzerine doğrumürekkep veya boya ile problemsiz bir baskı yapılabilir. Grafik baskılarındagenellikle solvet, su ve UV bazlı mürekkepler kullanılmaktadır.Bu çalışmada porselen mürekkepleri kullanılmıştır. Porselen mürekkepleri sıraltında, sır üzerinde ve sırın içinde renklendirme görevi yapan, çeşitli metaloksitlerden elde edilen, özel renklendiriciler olarak tanımlanabilirler. Porselenmürekkeplerinin dayanıklılığını ve renklendirme gücünü etkileyen önemli faktörler,mürekkebi kendi bileşeni, kullanıldığı sırın bileşimi ve pişme sıcaklığı ve fırınatmosferidir.(Richard, 2002)Dekal baskı: Dekal kelime anlamıyla çıkartma, çıkartma sanatı ve kağıttan cama,porselene, seramiğe, tahtaya resim aktarma olarak tanımlanmaktadır. Günümüzdeyaygın olarak cam ve porselen üzerine görüntü aktarımında kullanılmaktadır.Karmaşık desenler için ideal bir prosestir.(Akgül, 2011) Baskılarda kullanılan dekalkağıdının yüzeyi dextrin kaplanmıştır. Dextrin suda çözenebilen bir maddedir.Üzerine baskı yapıldıktan sonra kağıt suyun içerisine konularak görüntünün kağıtüzerinden ayrılması sağlanır. Yüzeyden ayrılan baskı baskıaltı materyaline aktarılır.Görüntünün porselenin, seramiğin ve camın üzerine sabitlenmesi için pişirilmesigerekmektedir. Pişirme sıcaklığı kullanılan pigmentin ve görüntü aktarılan baskıaltımateryalinin özelliğine bağlı olarak ortalama 500 0 C derece ile 1200 0 C derecearasında değişkenlik göstermektedir.Tram: Matbaacılıkta basılması istenen çok tonlu görüntüler tram adı verilen küçüknoktacıklardan oluşur. Açık tonların olduğu bölgelerde bu noktacıklar küçük, koyutonların olduğu bölgelerde ise daha büyüktür. 0 hiç ton olmaması 100 ise zeminolması anlamını taşır. (Şahinbaşkan, 2002) Tramı tanımlarken kullanılankavramlardan biri de tram sıklığıdır ve bir santimetre ürerindeki tram sayısınıbelirtir. Baskı tekniği ve basılacak yüzey özellikleri, kullanılacak tram sıklığınıbelirler. (Danias, 1995) Tram sıklığı ne kadar yüksekse tram değeri ve görüntüdetayı daha iyi elde edilebilir. Çünkü yüksek tram sıklığında noktalar birbirlerinedaha yakındır, bu sayede mürekkeplerin birbirini kabul etmesi artar ve özellikleyüzeyi düzgün kağıtlarda daha fazla detay elde edilir. (www.samcoprinters.com,2011)Baskı kalite kontrolü: Matbaacılıkta kalite kontrol, spektro fotometre vedensitometre ile yapılmaktadır. Densite ölçümleri yapılabilmesi için renk şeritlerikullanılmaktadır. Bu şeritler üzerinden zemin ton densitesi, nokta kazancı vetrapping ölçümleri yapılmaktadır. (Co.Fo.Me.Gra, 2011) Ayrıca spektral ölçümler
İstanbul <strong>Ticaret</strong> Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Güz 2011içinde renk evreni skalası kullanılmaktadır. Bu skala yardımıyla renk farklılıklarınıntespiti için CIE Lab renk ölçümü ve baskıda elde edilebilecek en geniş renk evreniölçümleri yapılmaktadır.2. MATERYAL VE YÖNTEMYüksek pişirme sıcaklıklarına dayanıklı Cyan, Sarı, Magenta, Siyah renklerdeseramik pigmentleri ve taşıyıcı olarak Medium adı verilen sentetik reçinekullanılmıştır. Pigment ve taşıyıcı 1:1 oranında karıştırılmıştır.Test baskılarında tek lifli, polyester yapıda ve 90, 120, 140 ve 165 (tpc) iplik/cmsıklıklarında dokumalar kullanılmıştır. Dokuma alüminyum çerçeveler üzerinepnömatik germe cihazlarıyla gerilmiştir. Dokuma gerginliği 18 N/cm olarakbelirlenmiştir. Test baskılarında kullanılan dokumaler ile ilgili parametreler Tablo1’de verilmiştir.Dokumanumarası(cm)Dokumanumarası(inç)Tablo 1. Dokuma Türleri ve Fiziksel ÖzellikleriİplikÇapı(mm)Dokumaaçıklığı(µm)Dokumaaçıkalanı(%)Dokumakalınlığı(µm)Mürekkephacmi(cm 3 /m 2 )Ağırlık(g/m 2 )90 S 230 S 0,037 75 45,25 65 29 25120 S 305 S 0,03 53 41 55 23 25140 S 355 S 0,03 41 33,5 60 20 30165 S 420 S 0,03 31 25,25 60 15 30Test baskıları için Şekil 2’de gösterilen test skalası oluşturulmuştur. Skalada,görüntü kalitesinin görsel, densitometrik ve spektral ölçümlerinin yapılabilmesi içinçeşitli ögeler kullanılmıştır. Skalada, 936 renk kutucuğundan oluşan IT8.7-3 CMYKi1_iO PM 5.0.7 renk skalası, iki adet ISO 300 standart fotoğraf, 0.25 punto(hairlane)’dan başlayan ve 10 puntoya kadar değişen kalınlıkta çizgiler, CMYKnokta kazancı ölçümü için için 1’den 100’e kadar noktalar ve trapping ölçmealanları kullanılmıştır. Bütün renklerin densitesinin baskıda her alanda eşit değerdeolmasını sağlamak için renk ölçüm şeritleri kullanılmıştır.147