Soru Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar İçin Tıklayınız

ÖNSÖZOrdu ilinde bulunan okullarımızdaki eğitimin yakından ve etkili bir şekildeizlenmesi için başlatılan BAŞARI İÇİN EL ELE projesi çerçevesinde biz eğitimcilereçabalarımızla verimin artırılmasına yönelik destek sağlayacak bir planlamanın ardındaneğitim sürecinin, öğretim boyutunu çeşitli kademe ve evrelerindeki ölçme-değerlendirmeboyutunda daha önceki hazırlamış olduğumuz Ölçme ve Değerlendirme çalışmamızdakiverilerden sonra ilimiz ilk öğretim ve orta öğretim okullarımızdaki görevliöğretmenlerimizle bu çalışmamızda; iki unsuru gözden geçirerek içinde olduğumuzkonunun tekrar farkındalığını hatırlatarak ilk olarak kısa cevaplı soruların yazılmasıve bunlarla ilgili örnekler üzerinde durulması. İkinci olarakta seçmeli sorularınyazılması üzerinde durulmaktadır. Bu tür soruların yazılmasının, Türkçe, matematik. fenbilimleri, sosyal bilimler ve yabancı diller için ayrı ayrı örneklendirilmesine ve yapılanhatalarda eleştirilerine bakarak eğitimdeki verim sorununun girdiğimiz bu yolda birnebze üstesinden gelmeye Milli Eğitim Müdürlüğünün imkanları ve siz değerlimeslektaşlarımın özverileriyle başarımızın ilerleyeceğine hiç kuşkumuz yoktur.Sınıflarımızdaki başarıyı etkileyecek öğrencilerin zihinsel güçlerini geliştireceköğretmenlerimize yararı olacağını düşündüğümüz ÖSYM Eğitim Yayınlarından DurmuşAli ÖZÇELİK ‘e ait Test Hazırlama Kılavuzu’ndan bazı bölümler siz değerliöğretmenlerin uygulama alanlarına sunuyoruz.HazırlayanErhan DÜZGÜN1

SORU HAZIRLAMADA DİKKATEDİLECEK HUSUSLARİ Ç İ N D E K İ L E RKISA CEVAPLI SORULARIN YAZILMASI ………………………………………31. Türkçe Dersleriyle İlgili Kısa Cevaplı Soruların Yazılması………………...32 . Matematik dersi ile ilgili Kısa Cevaplı Soruların Yazılması……………….83. Fen Bilgisi, Fizik, Kimya, Biyoloji Dersleriyle İlgili Kısa CevaplıSoruların Yazılması …………………………………………..…….............134.Sosyal Bilgiler, Tarih, Coğrafya,Sosyoloji vb. derslriyle ilgili KısaCevaplı Soruların Yazılması …………………………………….………….225. İngilizce Dersiyle ilgili Kısa Cevaplı Soruların Yazılması…….…... ....…..276. Almanca Dersiyle ilgili Kısa Cevaplı Soruların Yazılması…….…... …….297. Fransızca Dersiyle ilgili Kısa Cevaplı Soruların Yazılması……..…. …….31SEÇMELİ SORULARIN YAZILMASI………………………………..………..331. Türkçe Dersleriyle İlgili Seçmeli Soruların Yazılması……………. . ........332. Matematik dersi ile ilgili Seçmeli Soruların Yazılması…………….. …...393. Fen Bilgisi,Fizik, Kimya, Biyoloji dersleriyle ilgili seçmeli SorularınYazılması…………………………………………………………………..434. Sosyal Bilgiler, Tarih, Coğrafya, Sosyoloji dersleriyle ilgili SeçmeliSorularınazılması………….…………………………………….. ………..505. İngilizce Dersiyle ilgili Seçmeli Soruların Yazılması……….….…………596. Almanca Dersiyle ilgili Seçmeli Soruların Yazılması…….……………….627. Fransızca Dersiyle ilgili Seçmeli Soruların Yazılması…….………………662

KISA CEVAPLI SORULARIN YAZILMASIBu kısımda, kısa cevaplı soruların yazılması ile ilgili örnekler üzerinde durulmakladır.Bu tür sorulan yazılmasının, Türkçe, matematik, fen bilimleri, sosyal bilimler ve yabancı dilleriçin ayrı ayrı örneklendirilmesine çalışılmaktadır. Değişik okul ve sınıflarda çalışan veyaçalışmayı planlayanlara yardımcı olabilmek için bu ders gruplarının her birinde, hem ilkokul,hem ortaokul, hem de lise düzeylerinden örnekler vermeye çalışılmaktadır. Burada ele alınanörneklerin bulunabilen örnekler olduğu ve bunların ele alınan konularla ilgili olaraksorulabilecek bütün sorulan kapsamadığı açıktır. Örnekler, bu konular üzerinde ne gibi sorularsorulabileceği konusunda bir fikir verme amacını gütmektedir.1. Türkçe Dersleriyle İlgili Kısa Cevaplı Soruların YazılmasıTürkçe derslerinde temel amacın öğrencilere anadilini anlama ve anlatmada ustalıklakullanma gücü kazandırmak olduğu daha önce belirtilmişti. Bu gücü oluşturan temel öğelerinneler olabileceği üzerinde de durulmuştu. Şimdi, anadilini ustalıkla kullanma gücünü oluşturantemel öğelerden yazı dili ile ilgili olanların kısa cevaplı sorularla nasıl yoklanabileceğinigösteren örnekler verilecektir.Kısa cevaplı soru yazılırken ne yapılabileceğini göstermek amacıyla verilen buÖrneklerin, hazırlanabilecek tüm soruları göstermediğini bir daha hatırlatmakta yarar vardır.Ayrıca, ilkokul, ortaokul ve lise veya lise dengi okullarımızda bunların aynen sorulamayacağıda unutulmamalıdır. Okul ve sınıf düzeyine göre, hem seçilecek parçaların niteliği, hem desoruların cevaplanabilmesi için bunlarla yoklanan davranışta erişilmiş olması beklenenöğrenme düzeyi değişik olacaktır.ÖRNEK I."Umutsuzluğa kapılma. Umudunu yitirdin mi her şeyini yitirirsin.Başarıya giden yolun başarısızlıktan geçtiğini unutma. Yeter ki senibaşarısızlığa düşüren nedenleri, duygularına kapılmadan değerlendiresin.Öte yandan çevrendekilerin söylediklerine de kulak ver. Ama olaylarkarşısında aklını kullanarak kendi seçimini kendin yap.’’Bu örnekle ilgili kısa cevaplı sorular ve bu sorulara verilmesi beklenen cevaplar Şöyledir:ANLAMA AÇISINDAN:A) Sözcük düzeyinde:1. "Kapılmak" eyleminin parçadaki ilk kullanımıyla ikinci kullanımı arasındaanlamca nasıl bir ayrım vardır?3

ilk ve genel anlamı "kapmak işine konu olmak" olan bu sözcük, ilkin "(olumsuzbir duruma) düşmek", ikincisinde ise "etkilenmek. sürüklenmek" anlamındakullanılmıştir.2. Bu parçada, "bir durumu belirleme, ayırma, sonucu üzerinde İyi ya da kötüyargısına varma" anlamını içeren sözcük hangisidir?"Değerlendirme" sözcüğü.3. Parçadaki eylemlerin emir kipinde olması ya da emir anlamını içerecek biçimdcseçilmesi neye bağlanabilir?Parçanın öğüt verme amacıyla yazılmış olmasına.B) Cümle düzeyinde:1. Parçanın ikinci cümlesindeki "mi" eki, sonuna geldiği cümleciğe nasıl bir an- lamözelliği katmaktadır?Birinci cümleciği, temel cümleciğin koşulu durumuna sokmaktadır.2. "Kişi yenile yenile yenilmemesini öğrenir." yargısı, parçanın hangi cümlesindedile getirilmiştir?Üçüncü cûmlesinde.3. Parçanın son cümlesine "ama" sözcüğüyle başlanmasının nedeni ne olabilir?Uyarma ve koşul niteliğiyle son cümleyi öncekine bağlama isteği.C) Paragraf düzeyinde:1. Parçanın yazarı, öğüt verdiği kişinin başansızlığa düşmekten korkmamasınıhangi koşula bağlıyor?Başansızlığın nedenlerini nesnel bir tutumla düşünüp gözden geçirmesikoşuluna.2. "Umudunu yitirdin mi her şeyini yitirirsin’’ yargısı bu parçanın anadüşüncesiolabilir mi? (Kararınızı bir cümleyle savununuz.) Evet. Çünkü bu yargı, parçadakiöteki düşünceleri de doğrudan ya da dolaylıı bir biçimde içermektedir.3. "Başarıya giden yol, başarısızlıktan geçer."yargısı. hangi yönden anadüşüncecümlesini desteklemektedir?İnsanı umutsuzluğa düşüren durumlardan birini sezdirerek "insan başarısızlığada uğrasa umudunu yitirmemeli." düşüncesini pekiştirme yönünden.4

4. Paragrafta öne sürülen düşünceleri geliştirmek için hangi yol seçilmiştir?Umut-umutsuzluk, başan-başarısızlık gibi olumlu ve olumsuz durumları bir-likte verme yolu.ANLATMA AÇISINDAN:A) Sözcük düzeyinde:1. Parçayı oluşturan cümlelerden hangisinin yüklemi "dinle" sözcüğü iledeğiştirilirse anlamda bir değişme olmaz?Beşinci cümlenin yüklemini oluşturan "kulak ver" deyimi.2. "Nesnel davranmak" kavramını karşılayacak biçimde kullanılmış olansözcük öbeği hangisidir?Dördüncü cümledeki "duygularına kapılmadan değerlendiresin".B) Cümle düzeyinde:1. Birinci cümlede "Umutsuzluğa" sözcüğünden sonra "da" sözcüğügetirilirse cümlenin anlamında nasıl bir değişmc olur? Cümleninanlamında, "Umutsuzluk"la aynı görevde olan ve anılmayan kavramlarıda içeren bir genişleme olur.2. Parçanın son cümlesinde belirtilmeye çalışılanın bir gereklilik olduğuvurgulanmak istenirse cümle hangi biçimde kurulmalıdır?Cümlenin yüklemi emir kipinde değil, "gereklilik" anlatan "yapmalısın"biçiminde olmalıdır.C) Paragraf düzeyinde:1. Birinci cümle iie ikinci cümle arasında dilsel bağlantı nasıl kurulmuştur?Birinci cümlede geçen "umut" sözcüğünün ikinci cümlede tekraredilmesiyle.2. "Konuş, tartış onlarla." cümlesi parçaya yerleştirilmek istense, cümledüzenine göre bunun parçadaki yeri neresi olabilir? Parçanın yapısıiçinde her cümlenin. dil ve düşünce yönünden kendinden öncekinin vesonrakinin bir uzantısı olması gerektiğinden. verilen cümlenin yeri, "...kulak ver." diye biten cümlenin sonu olabilir.ÖRNEK II"İki insanın gerçekten dost olabildiği yerde uygarlık vardır; iki insanın biledost olamadığı yerde ise, aklın bulabildiği en güzel düzen de kurulsa (kurulamaz ya)uygarlık yoktur. Dostluksa bilim gibi, insanın hazır bulduğu değil, yarattığı bir şeydir.5

Uygarlık sağlamada akla en yakın olan "iyi bir düzen kurma" yolunun bileuygarlığa götürmeyeceğini söyleyerek dostluk kurma ile uygarlaşma ara-sındaki ilişkiyi daha belirgin bir duruma getirme yönünden.4. Parçada öne sürülen düşünceyi getiştirmek için anlatımda nasıl bir yolseçilmiştir?Dost olabilmek-dost olmamak, uygarlık vardır-uygarlık yoktur gibiolumlu ve olumsuz durumlar verilerek.ANLATMA AÇISINDAN:A) Sözcük düzeyinde:1. 1. “ ... insanın hazır bulduğu değil ..." cümleciğinde söylenmek istenenşey, "değil" sözcüğü kullanılmadan ve —anlam değişmeden— değişikbir biçimde nasıl anlatılabilir?"... bulduğu ..." sözcüğü olumsuzlaştırılarak "değil" sözcüğü kullanılmayabilir;cümlecik "... insanın hazır bulmadığı..." biçimine dönüştürülebilir.2. Parçada "toplumu oluşturan. yöneten yasa ve kuralların tümü" anlamınıveren sözcük hangisidir?"düzen" sözcüğü.B) Cümle düzeyinde:1. "İki insanın gerçekten dost olabildiği" cümleciğiyle "iki insanıngerçekten dost olduğu" cümleciği arasında nasıl bir fark vardır?Birincisinde "dost olmak" için bir çaba, güç harcama söz konusudur;ikincisinde ise, "dost olma" durumunun bulunduğu belirtilmektedir.2. Son cümle, bir soru cümlesi olarak nasıl düzenlenebilir?"Dostluk, bilim, insanın hazır bulmadığı, yarattığı bir şey midir?"C) Paragraf düzeyinde:1. Noktalı virgül ile birbirine bağlanmış olan ilk iki cümle arasında dilselbağlantı nasıl kurulmuştur?"bile", "ise" sözcükleri, iki cümle arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır.2. "Uygarım diyebilmek için önce insanları tanımalı ve sevmelisin.Çünkü ..." sözleri, anlam bütünlüğünü bozmayacak biçimde parçayaeklenmek istense bu sözler nereye yerleştirilebilir?İlk cümle ve devamı olarak parçanın başına konabilir.Yukardaki örneklerde, soru yazımını örneklendirmck için küçük bir parçadan çoksayıda ve değişik sorular çıkarılmıştır. Bu örneklerden bazılan ötekilerin cevaplarınıbelirlediği için bunlann tümünün aynı test içinde verilemeyeceği açıktır.7

2. Matematik Dersleriyle İlgili Kısa Cevaplı Soruların YazılmasıMatematik derslerinde temel amacın öğrencilere, matematiksel kavram veifadelerle sunulmuş düşünceleri anlama ve düşüncelerini matematiksel kavram veifadelerle sunma gücü kazandırmak olduğunu ve kısa cevaplı sorularla nasılyoklanabileceğini gösteren örnekler verilecektir.Anlama ve anlatmada matematiksel kavram ve ifadelerden yararlanma gücünüoluşturan başlıca öğelerin kısa cevaplı sorularla yoklanmasını örneklendirebilmekiçin aşağıda, iki değişik durumdan yararlanılmaktadır. Bu durumlarla ilgili olaraköğrencilere kazandrılmaya çalışılan, matematiksel kavram ve ifadelerden yararlanmagücünün değişik Öğelerinin kısa cevaplı sorularla nasıl yoklanabileceğigösterilmektedir. Anlamayı kolaylaştırmak için, ömeklere bağlı olan sorular belli birdüzen içinde verilmekte ve aralara, yoklanan davranışın ne ile ilgili olduğunugösteren ara başlıklar konulmuş bulunmaktadır. Verilen soruların. bu örneklere bağlıolarak hazırlanabilecek bütün soruları kapsamadığı açıktır. Ayrıca, ilkokul, ortaokul.lise ve lise dengi okullardaki matematik derslerinde, hazırlanacak sorularındayanacağı durumlar da öğrencilerin gelişme düzeylerine uygun durumlar olacaktır.ÖRNEK I"Bir daire içinANLAMA AÇISINDAN:Bu örnekle ilgili kısa cevaplı sorular ve bu sorulara verilmesi beklenen cevaplarşöyledir:A) Matematiksel kavramlarla ilgili olarak:1. Yukarda S çemberin alanını gösterdiğine göre R neyi göstermektedir?Yançapı.2. Çemberin R ile gösterilen yarıçapı hangi uzunluğu ifade eder?Çember üzerindeki bir noktanın merkeze olan uzaklığını.3. Çember için, neden bir yarıçap tanımlanmıştır?Çevre ve alanı veren bağıntıları ortaya koymak için.B) Matematikseİ ifadelerle ilgili olarak:1. Çemberin çevresini veren ifade nedir?2. Çemberin çevresini veren ifade sözle nasıl söylenebilir?Çemberin çevresi. çapının π katına eşittir.8

3. ve bağıntılarından hangisi, somut karşılığı olmasınedeniyle daha kolay anlaşılabilir?İfadesi.C) Matematiksel ifadeyle sunulmuş düşüncelerle ilgili olarak:1. ve bağıntılarında alan ve çevre hangi değişkenegöre tanımlanmıştır?R yarıçap uzunluğuna göre.2. ve olduğuna göre, çevre ve alan arasında nasıl birbağıntı vardır?Çevrenin yarısı alındığında elde edilen gerçel sayı, alanın yarıçapabölümünden elde edilen gerçel sayıya eşittir.3. R nin hangi değerleri için olur?olur.ÖRNEK II"Bir çember üzerindeki noktaların merkeze olan uzaklığına çemberinyarıçapı, yarıçapının iki katına çapı denir. Yarıçap R ile gösterilir.Çemberin çapı uzunluğundaki bir iple çevresini dolanmak için bu ipin3,14 defa kullamlması gerekir. Buna pi sayısı denir ve π simgesi ilegösterilir."ANLATMA AÇISINDAN:Bu örnekle ilgili kısa cevaplı sorular ve bu sorulara verilmesi beklenen cevaplarşöyledir:A) Matematiksel kavramlarla ilgili olarak:1. Yukardaki parçada, çember ve daire ile ilgili olarak hangi kavramlarüzerinde durulmaktadır?Çap, yarıçap ve pi sayısı (2R, R, π )2. Merkezden geçen bir doğrunun, çember içinde kalan parçasınınuzunluğu ne kadardır?2R kadar.3. Çemberin çevre uzunluğunu yaklaşık biçimde değil. tam olarakbulabilmek için pi sayısının değeri ne alınmalıdır?22/7B) Matematiksel ifadelerle ilgili olarak:1. Çemberin çevresi, yarıçapın fonksiyonu olarak nasıl gösterilebilir?9

2. Dairenin çevresi ile alanı arasında nasıl bir bağıntı vardır?3. Bir çemberin çevresi ile alanını ifade eden gerçel sayılar hangi durumdaeşit olur?olduğundanise.C) Düşüncelcri matemaliksel ifadeyle sunma ile ilgili olarak:1. Bir kenarı a olan kare biçimindeki bir bahçeye, daire biçiminde birhavuz yapılacaktır. Yapılacak havuzun büyüklüğünü belirlemek içinhangi değişkenlerin göz önünde tululması gerekir?a kenarı ve R yançapının.2. Bahçenin a kenarı ile bu bahçeye yapılabilecek havuzun yarıçapıarasında nasıl bir bağıntı vardır?biçiminde.3. Yapılacak havuzun, yapılabilecek en büyük havuz olması hangi koşulabağlıdır?olması koşuluna.Düşünceleri anlama ve anlatmada matematiksel kavram ve ifadelerdcnyararlanma gücünü oluşturan başlıca öğelerin kısa cevaplı sorularla yoklanma yollarıyukarda birer örnekle gösterilmiştir. Anlama ve anlatma ile ilgili bu öğelerden,özellikle matematiksel ifadeler ve matematiksel biçimde ifade edilmiş düşüncelerleilgili olanların kısa cevaplı sorularla yoklanmasını birer kez daha örneklendirmekyararlı olabilir. Aşağıda, bu öğelerin kısa cevaplı sorularla yoklanmasını gösterenbirer örnek daha verilmektedir.ANLAMA AÇISINDAN:A) Matematiksel ifadelerle ilgili olarak:1. a, b, c, d, ile gösterilen dört sayıdan a nın b ye oranı, c nin d yeoranına eşittir.10

Bu sayılar arasındaki bağıntı nasıl bir ifadeyle gösterilebilir?2. A anaparayı, n bu paranın faizde kaldığı süreyi (yıl olarak), t faizyüzdesini, F ise A nın n yıl içinde % t den getirdiği faizigöstermektedir.3. Yandaki şekilde.biçiminde bir bağıntıdanyararlanaraknasıl bulunur ve bu uzunluk kaç cm dir?B) Matematiksel ifadeyle sunulmuş düşüncelerle ilgili olarak: "Şekildeki ABCDkaresidoğru parçaları ile dört eşit parçayaayrılmıştır. ABCD karesinin alanıve koşulu ile,değişen iki doğrudur.11

Bu örnekle ilgili kısa cevaplı sorular ve bu sorulara verilmesi beklenencevaplar şöyledir:1. Şekildeki taralı alanların toplamı hangi büyüklüklere göre değişir?Taralı alanlarbüyüklüklerine.değişen doğruları ile sınırlandığından x ve y2. koşuları için taralı alanların toplamı. x ve ydeğişkenlerine bağlı olarak nedir?Bu koşullarda taralı alanların toplamı, AEHK karesi ile KFCGkaresinin nın altında kalan alanından oluşur ve Toplam Alan =dir.3. Taralı alanlar toplamı x ve y nin hangi koşulları sağlaması halindeye eşittir?Bu takdirde taralı alanlar AHKE karesi ile KFCG karesindenoluşacaktır. Bu alanlann nın altında, nün solunda kalmasınısağlayacak koşullar,dir.ANLATMA AÇISINDAN:A) Matematiksel ifadelerle ilgili olarak:1. yıllık faiz formülünden yararlanarak A nın n yıl sonundafaizi ile birlikte ulaşacağı miktar nasıl bir bağıntı ile gösterilebilir?2. Bir tüccarın sattığı bir malın fiyatı x lira, tüccarın bu malın satışından aldığıpara y liradır. x ile y arasındabiçiminde bir bağıntıbulunmaktadır.Malın maliyeti 3402 lira ise bu malın satışına ait kârı veren bağıntı vekâr nedir?Kâr satış fiyatı ile maliyet arasındaki fark olduğundan kâr ifadesi y- x tir.Verilen bağıntıdan bu amaçla yararlanmak için eşitliğin her ikitarafından x çıkanlırsa, bulunur.Buradan, Kâr =2.3402 – 4564 = 2240 TL dir.12

B) Düşünceleri matematiksel ifadeyle sunma ile ilgili olarak:"Bir tüccarın sattığı her malın alış fiyatının iki katı, satış fiyatından 100lira fazladır."Bu örnekle ilgili kısa cevaplı sorular vc bu sorulara verilmesi beklenencevaplar şöyledir:1. Bu tüccarın, her malın satışından sağladığı kazanç hangi büyüklüklerebağlıdır?Malın alış fiyatı ve satış fiyatına.2. Bu tüccarın, her malın satışından sağladığı kazanç, alış fiyatına bağlı olaraknasıl gösterilebilir?Alış fiyatına x satış fiyatına y denirse, kazanç y- x ve verilen bilgilere göre y= 2x - 100 olacağından, alış, fiyatına bağlı olarak kazanç (2x -100) - x = x - 100biçiminde gösterilebilir.3. Tüccarın zarar etmemesi için satın aldığı malın alış fiyatı kaç liranın altındaolmamalıdır?Tüccarın zarar etmemesi için kazancın en az sıfır olması gerekir. Buna göresatın aldığı en ucuz mal için,olmalıdır.3. Fen Bilgisi, Fizik, Kimya, Biyoloji Dersleriyle İlgili Kısa CevaplıSoruların YazılmasıFen bilimleri adı altında toplanabilecek olan fen bilgisi, fizik. kimya, biyolojiderslerinde temel amacın öğrencilere, bu alanlarda ortaya konmuş olan dayanıklıbilgilerle verimli bilgi edinme yollannı hatırlama. kavrama ve uygulama gücükazandırmak. Şimdi bu davranışların, kısa cevaplı sorularla nasıl yoklanabileceğinigösteren örnekler verilecektir.Örneklere geçmedcn önce iki noktanın hatırlanmasında yarar vardır. Birincisi,burada verilen soru örnekleri, ele alınan konu veya durumlarla ilgili olarakhazırlanabilecek soruların tümü değildir. İkincisi; ilkokul, ortaokul. lise ve lise dengiokullardaki fen derslerinde hazırlanacak kısa cevaplı soruların dayandırılacağı konuveya durumlar, öğrencilerin düzeylerine uygun biçimlerde seçilmiş olacaktır.ÖRNEK I"Akvaryum balıkları yetiştirerek satan bir kişi, turuncu ışıkla ışıklandırılanakvaryumlarda (b) balığının daha çok gelişip ürediğini görüyor. Budurumun nedenini araştırırken. nedenin turuncu ışıkta gelişen (y) yosunuolduğunu saptıyor. Bunun üzerine, daha çok (y) yosunu üretmenin yollarınıarıyor ve (y) yosununun gelişmesinde başka renklerdeki ışıkların daha etkili13

olup olmadığını öğrenmek istiyor."Bu örnekle ilgili olarak, verimli bilgi edinme yollarını hatırlama. kavrama vebunlardan yararlanma güçlerinin belirtileri aşağıdakiler gibi kısa cevaplı sorularlayoklanabilir.1. Parçada sözü edilen akvaryumcunun yanıtını bulmak istediği soru(problem) nasıl ifade edilebilir?''Beyaz ışığı oluşturan renklerden hangisi (y) yosununun gelişmesini en iyisağlar?"2. Akvaryumcunun yanıt aradığı sorunun yanıtlanabilmesi için,a) hangi etkileyen (bağımsız) değişkenlerinb) hangi etkilenen (bağımlı) değişken üzerindeki etkilerinin ortaya konmasıgerekir?a) Beyaz ışığın içinde bulunan renklerden kırmızı. turuncu. sarı, yeşil,mavi, lacivert ve mor.b) Gelişen (y) yosunu miktarı.3. Parçada sözü edilen türden problemleri araştıran bilim adamlarınca ışığındalga boyu ile fotosentez hızı arasında aşağıdaki grafikte gösterilen biçimdebir bağıntı olduğu ortaya çıkmıştır:Bu bilgiden de yararlanıldığında. akvaryumcunun sorusunu yanıtlayabilmek(problemini çözebilmek) için ilk olarak sınanabilecek denence (test edilecekhipotez) nedir?"(y) yosunu en çok, kırmızı ışıkta gelişir”.14

4. Akvaryumcunun probleminin çözülebilmesi için şöyle bir deney yapılmasıönerilmektedir:"Aynı boyda yedi küçük akvaryum alınır. Akvaryumların dış yüzeylerinegüneş ışığındaki renklere olabildiği kadar yakın renklerde selofan kâğıtlarıyapıştırılır. Akvaryumların tümü aynı miktarlarda steril kum ve su iledoldurulur. Her bir akvaryuma aynı miktar (y) yosunu ekilir ve bütünakvaryumlar bol beyaz ışıkla ışıklandırılır.On günde bir, her akvaryumun çeperinin aynı biçimde ışık alan yerlerindenjiletle 5 santimetrelik bir yer sıyrılır. Böylece toplanan (y) yosunları, suyusüzüldükten sonra yaş olarak hassas terazide tartılır. Bu işleme, 50 gündevam edilir."Böyle bir deney yapılırsa. "(y) yosunu en çok kırmızı ışıkta gelişir."denencesini sınamak için yeterli bilgi elde edilmiş olur mu?Evet.5. Yukarda önerilen deneme yapıldığında şu sonuçlar elde edilmiş olsun:Bu sonuçları daha kolay anlaşılır bir hale getirmek için tablo nasıldüzenlenmelidir?Sonuçları, en çok gelişme sağlayan ışıktan en az gelişme sağlayan ışığa doğru birsıra içinde gösterecek biçimde.15

6. Yukardaki gibi bir denemeden elde edilen sonuçlar, aşağıdaki gibi bir grafiklegösterilebilir mi; gösterilebilirse bunun yararı ne olur?Gösterilebilir.Grafik, değişik renklerdeki ışıkların etkisini görmeyi ve incelemeyi kolaylaştırır.7. Yukarda verilen deney sonuçlarına dayanarak akvaryumda (y) yosunu yetiştirmekisteyen kişilere, arada bir maliyet farkı yoksa hangi renkteki ışıktan yararlanmalarıönerilebilir?Kırmızı renkteki ışıktan.ÖRNEK IIYandaki balonlardan A da safalkol. B de potasyum nitratınsudaki çözeltisi, C de ise birbirinekarışmayan iki sıvı bulunmaktadır.Bir öğrenci, bu sıvılarda sıcaklığınzamana göre değişiminibulmak istiyor. Bu amaçla sıvıları. kaynayıp buharlaşıncaya kadarısıtıyor.Bu süre içinde. sıvıların sıcaklıklarını belli zaman aralıkları ile ölçüyor.Bu örnekle ilgili olarak, verimli bilgi edinme yollarını ve bazı dayanıklı bilgilerihatırlama. kavrama ve bunlardan yararlanma güçlerinin belirtileri aşağıdaki gibikısa cevaplı sorularla yoklanabilir.16

1. Yukarda sözü edilen deneyi yapmakta olan öğrenci, doğru ölçmeyapabilmek için termometreyi sıvıların neresinde tutmalıdır; neden?Sıvıya batmayacak şekilde üstte.Çünkü sıcaklık buhar içinde homojendir; sıvı içinde homojen olmayabilir.2. Sıcaklığın zamanla değişimini doğru olarak belirleyebilmek için, yukarıdakideneyde sıcaklığın hangi zaman aralıklan ile ölçülmesi uygun olur?Olabildiğince kısa zaman aralıkları ile.3. Yukarda sözü edilen deney yapılmış, ve şu sonuçlar elde edilmiştir:bittia) Bu sonuçlara göre, saf sıvıdaki sıcaklık değişimi nasıldır?Sıcaklık, kaynama noktasına kadar artar; kaynama süresince değişmez.b) Bu sonuçlara göre, çözeltideki sıcaklık değişimi nasıldır?Çözeltinin sıcaklığı hem kaynama noktasına kadar. hem de daha sonraartar.c) Bu sonuçlara göre, kanşmayan sıvılardaki sıcaklık değişimi nasıldır?Sıcaklık, kaynama noktası düşük olan sıvının kaynama noktasına kadarartar. O sıvı buharlaşıncaya kadar değişmez; sonra ikinci sıvının kaynamanoktasına kadar artar, sonra bir süre değişmez,...17

4. Yukarıdaki C balonunda. birbirine karışmayan üç ayrı sıvı bulunsaydı.tablonun C sütunundaki ölçülerde nasıl bir değişme olurdu?Sıcaklığın değişmeden kaldığı zaman dilimi üç tane olurdu.5. Yukardaki C balonunda bulunan, karışmayan sıvılardan bir tanesi bir çözeltiolsaydı, sadece sıcaklık değişmesine bakılarak bunun bir çözelti olduğuanlaşılabilir miydi?Anlaşılamayabilirdi.ÖRNEK III"Isı, Sıcaklık ve Sıcaklığın Ölçülmesi"Bu konu ile ilgili olarak, dayanıklı bilgi birikimi ve verimli bilgi edinmeyollarını hatırlama, kavrama ve bunlardan yararlanma güçlerinin belirtileri aşağıdakigibi kısa cevaplı sorularla yoklanabilir.1. Bir cisme elimizle dokunarak, onun soğuk olduğunu söylüyoruz. Bu durumda.cismin sıcaklık derecesi hakkında kesinlikle bilinen nedir?Cismin sıcaklığı, elimizin sıcaklığından daha düşüktür.2. Bir kişi, açık kaptaki suyun sıcaklığını termometre ile ölçerek 160 derece olduğunusöylemişse bu kişinin kullandığı termometre. bildiğiniz ölçeklerden hangisine görebölmelenmiş olabilir; neden?Fahrenheit ölceğine göre. çünkü, santigrat ölçeğine göre 160 derece sıcaklıkta,açıkkaptaki su, su halinde bulunmaz.3. Civalı termometre yapımında, civanın ve camın hangi fiziksel özelliğinin farklıolmasından yararlanılır?Genleşme katsayılarının.4. Normal basınçta, civa -39°C de sıvılaşır ve 357°C de kaynar. Etil alkol ise -114°Cde sıvılaşır ve 78°C de kaynar.Buna göre, çok soğuk bölgelerde civalı termometre yerine, renkli alkolle yapılmıştermometrc neden daha kullanışlıdır?Donma noktasının, cıvanınkinden daha düşük olmasından.5. Bir odada, ayrı kaplarda ısıtılan mum ve buz parçalarının ikisi de sıvılaşır. Isıverilmesi kesildikten bir süre sonra sıvı mumun yeniden katılaştığı; fakat suyunbuz haline geçmediği görülür, Bunun nedeni nedir?Mumun erime noktasının odanın sıcaklığından daha yüksek; buzun erimenoktasının daha düşük olması.18

6. Bilinmeyen bir maddeden yapılmış ve0°C deki boyu I m olan bir çubukısıtılarak boyca uzaması gözleniyor. Çubuktakisıcaklık artışları termometreyle,uzunluk artışları da duyarlı bir araçlaölçülüyor. Sonuçta, yandaki çizelge eldeediliyor.Bu çizelgedeki değerlere göre, çubuğunsıcaklığı ile uzaması arasında nasıl bir bağıntı vardır?0°C ile 25°C arasında çubuğun boyundaki artış, sıcaklığındaki artış ile doğruorantılıdır.7. 1°C lik sıcaklık değişimine karşı, civanın hacmindeki değişim yaklaşık 0,0002 vealkolünkü de 0.0010 kadardır.Duyarlı bir termometre yapmak için bu sıvılardan hangisi daha uygun olur; neden?Alkol daha uygun olur; çünkü. eşit sıcaklık değişiminde alkolün hacimcegenleşmesi daha fazladır.8. Elektrik ocağında ısıtılan bir miktar suyun üzrindeki kapak, yukarıya doğru hareketediyor.Bu olayda, yararlı enerjinin dönüşüm sırası nedir?Elektrik—ısı-hareket (kinetik).9. Isının bir cisimden ötekine geçen ağırlıksız bir madde olduğu varsayılırsa,birbirine değdirilen farklı sıcaklıktaki iki cisimden birinin sıcaklığının yükselmesi,ötekinin sıcaklığının alçalması açıklanabilir.Aynı varsayıma dayanılarak. birbirine sürtülen iki cismin ikisinin de sıcaklığınınyükselmesi açıklanabilir mi; ikinci olay neyi kanıtlar?Açıklanamazİkinci olay; ısının bir madde olduğu varsayımının yanlışlığını kanıtlar.10. Elinizde 0°C de bir parça buz ve eşit ölçüde 0°C de su var. Oda sıcaklığındakiayrana bunlardan hangisi katılırsa ayran daha soğuk olur: neden?Buz; çünkü buz, sudan farklı olarak erirken de ayrandan ısı alır, onu daha çoksoğutur.11.Akşamüstü; kuşlar sık sık tüylerini gagalarıyla didiklerler ve silkinirler. Bununkuşa yararı ne olabilir?Bu, onların tüylerinin arasına ısı bakımından kötü iletken olan havanın dolmasınısağlar ve böylece, onları gecenin ayazından korur.19

ÖRNEK IVKimya alanında bilimsel bulguların bir bölümünden şu sonuçlarçıkanlabilir:1. Bir elementin bütün atomlarının çekirdeklerinde proton sayısıeşittir. Nötron sayısı değişirse elementin izotopları vardemektir.2. Bir atomun en dış elektron katmanı dolu ise kararlı bir yapıyasahiptir. Böyle elementlere soy gaz denir.3. Kimyasal tepkimelerde atomların en dış elektronkatmanlarında elektron alışverişi yapılarak ya da elektronortaklığı kurularak bileşiği oluşturan elementlerin elektrondüzenleri, soy gazlarınkine benzer.4. Çekirdek tepkimeleri, atom çekirdeğinin bölünmesi (fisyon) yada çekirdek birleşmeleri (füzyon) biçiminde olur.Bu örnekle ilgili olarak, dayanıklı bilgi birikimini kavrama ve bundan yararlanmagüçlerinin belirtileri aşağıdaki gibi kısa cevaplı sorularla yoklanabilir.1. Bazı elementlerin atom ağırlığı tamsayı olduğu halde (N=14; C=12; 0=16)bazılarınınki kesirlidir (CI=35.5; Cu=63.5; Ni=58,7).a) Atom ağırlıklan arasındaki bu fark, yukardaki sonuçların hangisi ile açıklanabilir?Birinci sonuçta.b) Kesirli atom ağırlığına sahip olan elementler nasıl bir yapıya sahiptir?Farklı ağırlıklı izotopların karışımı biçiminde.2. Argon bir soy gazdır. Argon atomuyla karşılaştırıldığında klor atomunda bir eksik,potasyum atomunda ise bir fazla elektron vardır. Kararlı bileşiklerinde Cl (-1),potasyum (+1) değerliklidir.a) Bu durum. yukardaki sonuçlardan hangileriyle ilişkilidir?İkinci ve üçüncü sonuçlarla.b) Bu iki element, argonun kararlı elektron düzenine nasıl sahip olurlar? Klor birelektron alarak, potasyum bir elektron vererek.3. Bir soy gaz olan radonun radyoaktif bir element olması, yukardaki ikinci sonucaaykırı düşer mi: neden?Aykırı düşmez: çünkü; radyoaktiflik çekirdek özelliğidir.20

4. "Uranyumun element ya da bileşik halinde bulunması onun radyoaktif özelliğinietkiler mi?" sorusu.a) Yukardaki sonuçlardan hangilerine dayanarak yanıtlanabilir?Üçüncü vc dördüncüye dayanarak.b) Nasıl yanıtlanabilir?Bileşik haldeki uranyumun en dış elektron katmanından elektron verilmiştir.Radyoaktiflik çekirdek özelliği olduğundan dış katmandaki değişme bu özelliğietkilemez.ÖRNEK VCanlılara ilişkin bilimsel bulgulardan şu sonuçlar elde edilmiştir:1. Tüm canlılar hücrelerden oluşmuştur.2. Her yeni hücre, var olan bir hücrenin bölünmesiyle oluşur.3. Şekil ve büyüklükleri ne kadar farklı olursa olsun hücrelerin yapılarını kurankimyasal bileşiklcr arasında büyük bir benzerlik vardır. Ayrıca bu kimyasalbileşiklerin yapım ve yıkım tepkimeleri tüm hücrelerde büyük benzerliklergösterir.4. Çok hücreli bir organizmanın yapı vc işleyişi kendisini oluşturan hücrelerintek tek ve birlikte etkinlikleriyle açıklanabilir.Bu örnekle ilgili olarak. dayanıklı bilgi birikimini kavrama ve bundanyararlanma güclerinin belirtileri aşağıdaki gibi kısa cevaplı sorularla yoklanabilir:1. Yukarda sözü edilen sonuçlar ortaya çıktıktan sonra biyoloji alanındakiaraştırıcılar daha çok hücre üzerinde çalışmaya başlamışlardır.Bu yönelme hangi nedene bağlanabilir?Organizmayı tanımanın hücreyi iyi tanımakla olanaklı görünmesine.2. Sadece yukarda verilen sonuçlara dayanarak ilk canlıların nasıl oluştuğuaçıklanabilir mi; neden?Açıklanamaz; çünkü. ikinci sonuca göre bir canlının oluşabilmesi için onuoluşturacak bir canlının bulunması gerekir.3. Bugün yaşamakta olan canlıların çok çeşitli olmalarına karşın benzermaddelerden yapılmış olmaları nasıl açıklanabilir?Bugünkü canlıların ortak bir kökenden (atadan) evrimleşmiş olmalarıyla.4. Maddeler için "atom teorisi" ile canlılar için "hücre teorisi" arasında nasıl birbenzerlik vardır?Biri canlılanın. öteki de cansızların "en küçük birimi"nin yapı ve işleyişiniaçıklamaktadır.5. "Atom teorisi" kimyadaki, "hücre teorisi" de biyolojideki bilimsel bilgiartışını hızlandırmıştır. Öyleyse. bir alandaki bilimsel bilgi artışınıhızlandırmanın etkili bir yolu nedir?21

İlgilenilen varlık olay veya durumların. kontrollü deneylere elverişli olan"temel yapıtaşı"nı bularak çalışmaları bunun üzerinde yoğunlaştırmak.Yukardaki örneklerin bir kısmında verimli bilgi edinme yolları, bir kısmındadayanıklı bilgiler, bir kısmında ise bu ikisi ile ilgili olarak hatırlama. kavrama veuygulama güçlerinin belirtileri olan bazı davranışların kısa cevaplı sorularla yoklanmasıörneklendirilmeye çalışıldı. Amaç örneklendirmek olduğu için soruların birbirine ipucuverip vermediğine ve hatta belli bir alanı tarayıp taramadığına bakılmadı. Okullardakiderslerde kullanılacak testler için hazırlanan soruların. duruma göre ya bir üniteyi ya dadersin bir dönemini tarayacak biçimde hazırlanacağı ve aynı test içinde yer alacak olansoruların birbirinin cevabına ipucu vermeyecek biçimde olacağı açıktır.4. Sosyal Bilgiler, Tarih, Coğrafya, Sosyoloji vb. Dersleriyle İlgiliKısa Cevaplı Soruların YazılmasıSosyal bilimler adı altında toplanabilecek olan sosyal bilgiler, tarih, coğrafya,sosyoloji vb. derslerinde temel amacın öğrencilere. bu alanlarda ortaya konmuş olandayanıklı bilgilerle verimli bilgi edinme yollarını hatırlama, kavrama ve bunlardanyararlanma gücü kazandırmak için şimdi bu davranışların kısa cevaplı sorularla nasılyoklanabileceğini gösteren örnekler verilecektir.Örneklere geçmeden önce iki noktanın hatırlanmasında yarar vardır. Birincisi,burada verilen soru örnekleri. ele alınan konularla ilgili olarak hazırlanabilecek sorulanntümü değildir. İkincisi. ilkokul, ortaokul, lise ve lise dengi okulların tümünde ele alınanbu konulara dayalı olarak sorulacak sorularla yoklanmasına çalışılacak davranışlarınöğrenilme dereceleri bu okulların birinden ötekine, gelişme düzeyiyle uyumlu birdeğişme gösterecektir,ÖRNEK I1. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi,a) Hangi tarihte kurulmuştur? (23 Nisan 1923)b) Hangi kentimizde kurulmuştur? (Ankara)c) Kimin önderliğinde kurulmuştur? (Mustafa Kemal Atatürk)2. Bugün, ilk TBMM'nin kuruluşu, amacı, çalışmaları vb. ile ilgili en doğrubilgiler hangi kaynaklardan sağlanabilir?İlk TBMM tutanaklarıMeclis tutanaklarına dayalı dökümanlarTarafsız tarihçilerin konu ile ilgili yayınları3. İlk TBMM'nin kuluşuna tek bir gerekçe göstermek istense bu ne olmalıdır?Vatanın geleceğine ve ülkenin bağımsızlığına sahip çıkmak.22

4. İlk TBMM. vatanı kurtarma ve yeni bir ulusal toplum düzeni kurma yolundaatılmış sonuç alıcı bir adımdır. Bu Meclisin. yeni bir ulusal toplum düzenikurma yolunda atılmış bir adım olması onun ne tür bir meclis örneği olmasınıgerektirmiştir?Kurucu meclis.5. Değişik yer ve zamanlarda kurulan Millet Meclislerinin görev ve yetkileribirbirinden farklı olabilir. Bunlardan her biri, değişik biçimlerde görev yapabilir. Buaçıdan ele alındığında ilk TBMM. ülkenin yönetilmcsi işini nasıl yapmıştır?Bir hükümet kurarak6.Yakın tarihimizdeki ilk millet meclisi örneği Osmanlılar dönemindegörülmüştür. 1876 yılında. seçimle gelen üyelerle Osmanlı Mebuslar Meclisi kurulmuş:padişah iradesine bağlı olarak çalışmıştır.İkinci örnek olarak ilk TBMM ise İstanbul'dan kaçabilen Osmanlı Milletvekilleri veAnadolu'dan gelen Heyeti Temsiliye üyeleriyle kurulmuş, başkanını seçmiş, hükümetinikurmuş, 1921 Anayasasını hazırlamış ve kendi iradesine bağlı olarak çalışmıştır.İlk TBMM'nin Osmanlı Mebuslar Meclisi'nden farkı nedir?İlk TBMM'nin. ulusal iradenin tek temsilcisi olması.7. Anadolu'nun İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlaması ile, Anadolu'da yeryer Kuvayi Milliye örgütleri kurulmaya başlamıştır. Daha sonra bu örgütlerin büyükbir bölümü ilk TBMM'ye bağlı olan düzenli birliklere katılmışlardır.a) Bu birleşmeyi kolaylaştıran elken nedir?İki tarafın amacının da vatanı kurtarmak olması.b) İtilaf Devletleri ve Osmanlıların ilk yıllarda Kuvayi Milliye'ye bir şey yapmamış,olmaları ilk TBMM'nin kuruluşunda nasıl bir kolaylık sağlamıştır?İlk TBMM'yi destekleyici bir askeri güç oluşturmuştur.8. İlk TBMM, özde bir kurucu meclis olmasına karşın bu niteliğinin açıkçabelirlenmesinde acele edilmemiştir,a) İlk TBMM'nin bu niteliğinin baştan açıkça belirtilmemiş olması bir güçlükyaratmış mıdır?Hayır, yaratmamıştır.b) İlk TBMM'nin bu niteliği baştan açıkça belirtilseydi nasıl bir güçlüklekarşılaşılabilirdi?Anadolu'nun düşman işgalinden kurtarılmasını isteyen patişahlık yanlıları ilkTBMM'yi desteklemeyebilirlerdi.9. İlk TBMM Hükümeti döneminde şu gelişmeler olmuştur:a) 6-10 Ocak 1921 tarihlerinde Birinci İnönü Savaşı kazanılmıştır.23

) 21 Şubat 1921 tarihinde TBMM. İtilaf Devletlerince Londra Konferansı'nadavet edilmiştir.c) 21 Ağustos - 12 Eylül 1921 tarihlerinde Sakarya Meydan Muharebcesikazanılmıştır.d) 20 Ekim 1921 tarihinde TBMM Hükümeti ile Fransa arasında AnkaraAntlaşması imzalanmıştır.Bu gelişmelere bakıldığında. siyasal başarılarınb hazı koşullarda nasılsağlandığı anlaşılmaktadır?Askeri alandaki başanlarla.10.. İlk TBMM'nin getirdiği yeniliklerin bir bölümü şunlardır:a) "Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur." ilkesinin benimsenmesi.b) Yasama ve yürütme gücünün Mecliste toplanması.c) Erkânı Harbiyei Umumiye Reisliği'nin (Genelkurmay Başkanlığı)bakanlık haline getirilmesi.Bunlardan hangileri. günümüze kadar aynı kalmıştır?"a" ve “b ”11. Yakın tarihimizde ilk kez 1920'de. ikinci kez 1961de. üçüncü kez de 1981'debirer kurucu meclis oluşturulmuştur.a) Bu üç durum birlikte düşünüldüğünde, hangi koşullarda kurucumeclislerin oluşturulduğu ortaya çıkmaktadır?Ulusun bütünlüğü ve vatanın geleceği tehlikeye düştüğünde.b) Kurucu meclisler nasıl bir amaca yönelmektedir?Ulusun bütünlüğünü ve vatanın geleceğini koruyacak bir devlet düzenioluşturmak.ÖRNEK IITürkiye'nin iklimi1. Belli bir yerde sıcaklı, nem, yağış, basınç ve rüzgârlar, bulutluluk gibi havaolaylarının mevsimlik, yıllık gidişlerinin "uzun yıllar boyunca gösterdikleri ortalamadurum"a ne denir?İklim.2. Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerimizin iklimi hangi mevsimde birbirine yakındır?Yazın.3. Bir yerin iklimi hakkında en doğru bilgiler nerelerden elde edilebilir?Meteoroloji bültenlerinden.24

4. Türkiye'de tüketilen sebze ve meyvelerin büyük bir bölümü belli yörelerdeyetiştirilerek bütün yurda dağıtılmaktadır. Meyve ve sebze yetiştirme alanlarının belliyörelerde toplanması ne ile açıklanabilir?İklimin elverişliligi ile.5. Zeytin ve incir Akdeniz ve Ege bölgelerimizin tipik biıkilerindendir. Ancak,Karadeniz bölgemizde de yer yer zeytin ve incir bitkileri görülmektedir. Bu üçbölgede görülen zeytin ve incir bitkileri arasında belirgin bir nitelik farkı olmasaydı. bubölgeler arasında ne yönden bir benzerlik savunulabilirdi?İklim yönünden.6. İklimlerin uzun süreler içinde büyük salınımlar gösterdiği söylenir. Bu salınımların,yerşekilleri, bitki Örtüsü, hayvan topluluğu ve insan etkinlikleri üzerinde etkilerdebulunduğu savunulur.a) İklim elemanları, yerşekillerini etkileyen hangi tür etmenleri oluşturur?Dış, etmenleri.b) İklim değişmeleri., bitki örtüsünü ve hayvan topluluğunu nasıl etkileyebilir?Kimi türlerin yok olması. kimi türlerin çoğalması ve elverişli alanlara yayılmasıbiçiminde.7. Bir bölgenin yağışla ilgili 40 yıllık ortalama değerleri incelenmiştir. Bu incelemedeyağışın. ilk 35 yılda kararlı bir biçimde arttığı ve son 5 yılda ise aynı kararlıktadüşmeye başladığı anlaşılmıştır. Daha sonraki 5-10 yıl içinde. bu bölgedeki yağışınnasıl olmasa beklenir?Düşmeye devam etmesi beklenir.8. İklim olayları, insanları birtakım önlemler almaya zorlar. Kimi durumlarda önlemalınmış olmasına karşın iklim olaylarından kaynaklanan güçlüklerle karşılaşılır.a) İklimle ilgili "mevsim normalIeri"nin insan yaşamındaki önemi nedir?İnsanlar yaşamlarını bunlara göre düzenlerler.b) Yukarda sözü edilen türden güçlüklerle karşılaşıldığında "hava olayları"hakkında ne söylenebilir?Hava olayları. "mevsim normalleri"nden uzaklaşmıştır.9. Tahıl tarımıyla uğraşmanın en kazançlı olduğu bir bölgede çiftçilerin hayvancılık vebenzeri işlerle de uğraşmaları bir ölçüde verim düşüklüğüne yol açmaktadır.Çiftçilerin bu tutumlarını sürdürmeleri neden ileri gelmekte olabilir?İklim kararsızlığından doğacak güçlükleri karşılama düşüncesinden.10. İç Anadolu bölgesinde daha çok buğday, Karadeniz bölgesinde ise daha çok mısırtarımı yapılır. Bu durum iki bölge arasında hangi iklim elemanının farklıolmasına bağlanabilir?Yağışın.25

11. Geçrmişe oranla günümüzde sıcaklık düşmelerinin sebze üretimi üzerindekiolumsuz etkisi bir dereceye kadar azaltılabilmiştir. Bu gelişmede nelerin önemlikatkılan vardır?Meteoroloji alanındaki gelişmelerin ve teknolojik gelişmelerin.ÖRNEK IIITürkiye'de Seçme ve Seçilme1. Her seçim bölgesinden kullanılan geçerli oyların dağılışına uygun orandatemsilci seçiliyorsa. hangi seçim sistemine uyulmaktadır?Nisbi temsil.2. a) 17 yaşındaki bir öğrencib) 60 yaşındaki, görmeyen bir yurttaşc) Kamu hizmetlerinden yasaklanmış bir kişid) 25 yaşındaki bir asker (erbaş)e) 40 yaşındaki bir işçiYürürlükteki seçim yasasına göre bunlardan hangileri seçmen olabilir?"b" ve “e”3. Seçme ve seçilme ile ilgili en doğru bilgiler hangi kaynaktan elde edilebilir?Seçim yasası.4. Yürürlükteki seçim yasası, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanlıklarınınmilletvekilleri seçiminden önce bağımsız parlamenterlere verilmesi kuralınıgetirmektedir. Bu kural. seçimlerle ilgili olarak neyi sağlamayıamaçlamaktadır?Seçmen iradesinin etki altında kalmadan belirmesini.5. Türkiye'de genel seçimlerin genellikle güz ve ilkbahar aylarında yapılmasıhangi nedenlere bağlanabilir?Bu aylarda tanmsal çalışmaların azalması ve ulaşım kolaylığı.6. 1960 öncesinde, Türkiye'de milletvekili seçimi çoğunluk esasına göreyapılıyordu.a) Bu dönemde seçim bölgeleri tek milletvekili çıkaracak kadar daraltılsaydı,çoğunluk sistemi hangi sisteme yaklaşırdı?Nisbi temsil sistemine.b) Böyle bir değişiklik için nasıl bir gerekçe gösterilebilirdi?Çoğunlukta olmayan seçmenlerin görüşlerinin de parlamentoda temsiledilmesine yardımcı olmak.26

7. Cumhuriyet döneminde, ülkemizde birbirinden farklı sistemlerle milletvekiliseçimleri yapılmıştır. 1946'ya kadar tek parti adaylarından çoğunluk esasıyla,1946-1960 arasında çok parti adaylarından çoğunluk esasıyla, 1960 sonrasındaise çok parti adaylarından nisbi temsil esasıyla seçim yapılmıştır.Bu seçimler göz önünde tutulduğunda, uygulanan seçim sistemlerindekideğişmenin ne yönde olduğu söylenebilir?Seçmenler arasındaki değişik görüşlerin parlamentoda temsil edilmesinikolaylaştırma yönünde.8. Demokratik rejim, bir yönüyle halkın kendi kendini yönetmesi, kendigeleceğine yine kendisinin karar vermesi olarak tanımlanır.a) Sayıca kalabalık toplumlarda bu ideale hangi yolla yaklaşılabilir?Halkın kendi kendini yönetme hakkını, kendi seçtiği temsilcileredevretmesi yoluyla.b) Belli bir seçim sistemi ile bu ideale yaklaşılabilmesinin, seçmenlerin ençok hangi niteliklerine bağlı olduğu savunulabilir?Hak ve sorumluluklarını bilme ve bunlara uygun davranma.9. Seçimlerde katılma oranının düşük olması, seçilenlerin hangi niteliği üzerindetartışmalara yol açabilir?Seçilenlerin, bölgelerindeki seçmenleri temsil etme niteliği.Amaç soru yazmayı örneklendirmek olduğundan örnekler değişik düzeylerden alınmışve bunların birbirinin doğru cevaplarına ipucu verip vermediğine bakılmamıştır.Okullardaki derslerde kullanılacak testler için soru yazarken öğrencilerin öğrenmedüzeylerine uygun sorular yapmaya ve bir test içinde yer alacak sorulardan birininötekilerin cevabına ipcu olmamasını sağlamaya çalışılacağı açıktır.5. İngilizce, Almanca, Fransızca Dersleriyle İlgili KısaCevaplı Soruların Yazılmasıİngilizce, Almanca, Fransızca derslerinde temel amacın öğrencilere söz konusudili kullanma gücü kazandırmak olduğu bu öğeler göz önünde tutulduğunda. bunlardansadece yazı dili ile ilgili olanların kısa cevaplı sorularla yoklanabileceği açıktır. Buöğelerden konuşma dili ile ilgili olanlar, sözlü yoklama yollarıyla yoklanabilecektir.Ingilizce. Almanca. Fransızca dillcrinden birini kullanma gücünü oluşturanögelerden daha çok yazı dili ile ilgili olanları yoklamak için kullanılabilecek kısa cevaplısoru örnekleri aşağıda bu dillerden her biri için ayrı ayrı sunulmaktadır.27

İNGİLİZCEÖRNEK I1. "If you don't know the meaning of that word. please look it up in the ………." cümlesindeboş bırakılan yere hangi sözcük konmalıdır?(dictionary)2.Ayş e u ncle bought his wife a new dress." cümlesinde altı çizilmiş olan tamlamalarınzamirleri sırasıyla nelerdir?("he" ve "her")3. "Can you pay for thc tickets?" cümlesinîn dolaylı (indirect) biçimini elde etmek için, "Myfather asked me…."ifadesinin sonuna ne getirilmelidir?(if I could pay for the tickets)4. "If I had repaired the window the rain…….” cümlesi anlam ve anlatım kurallarına uygunolarak nasıl tamamlanabilir?(wouldn’t have come in)5. "I do not know how to drive, and my friend ……-." İfadesi anlam ve anlatım kurallarınauygun olarak nasıl tamamlanabilir?(doesn't either)6."He had his shoes ……… mended and polished." Cümlesindeki boş yere hangi sözcükkonmalıdır?(both)7. "Could you put my chair back in ….. place? Cümlesindeki boş yere hangi sözcükkonmalıdır?(its)8. "The train is so crowded …… it is İmpossible to find an empty seat." cümlesindeki boşyere hangi sözcük konmalıdır?(that)9. "The players returned ….. Japan …… may 21 st ." cümlesindeki boş yerlere sırasıyla hangisözcükler konmalıdır?("from" ve "on")10. "My friend would like some tea, but we haven't got …..sugar." cümlesindekİ boş yere hangisözcük konmalıdır?(any)11. "It took me only an hour to do the shopping." Cümlesinin Türkçedeki dengi nedir?(Alışveriş yapmam sadece bir saat sürdü.)28

12. "Mehmet's friend Ali is a director in a government office. Mehmet wants to see him; hegoes to Ali's secretary and asks her: ……"Yukarda verilen durumda Mehmet ne demiş olabilir?(May I see the director?)13. I. So he got off in the next stop.II. A few minutes later a bus came.III. Ahmet was waiting at thc bus-stop.IV. He got on it.V. But he reaiized he was on the wrong bus.Yukardaki cümleler hangi sıra ile alınırsa bunlar anlamlı bir bütün oluşturur?(III., II.. IV.. V., I.)14. "Yatmadan önce kapıyı kilitlediğini söylüyor." Cümlesinin İngilizcedeki dengi nedir?(He says he locked thc door before going to bed.)15. "John is too old to play football." cümlesinin başka bir deyişle söylenmiş biçimi nedir?(John isn't young enough to play football.)16. - 18. sorularla ilgili parça:Some people do nol like children in cinemas. because they make a lot of noise. If the filminterests the children they make very good audiences and forget that the events they see arenot real.Once the audience was in complete silence, watching a scene in which a girl was about to missthe train. Suddcnly they heard a child shouting: "Oh. please do be quick or you will miss thetrain." Then everyone in the cinema started to laugh.Sorulardaki boş yerleri bu parçaya göre tamamlayacak ifadeleri bulunuz.16. The audience laughed when the child …... (shouted to the girl in the film)17. Children are not wanted in the cinema because …... (sometimes they do not keep quiet)18. Children sometimes take for real …...(what they see in a fîlm)ÖRNEK II. Almanca1. "Der Kaufmann hat einen kleinen Unfall; er muss sein Auto in dic …….bringen."cümlesinde boş bırakılan yere hangi sözcük konmalıdır?(Reparaturwerkstatt)2. "Hat der Lehrer den Schülern die Bücher gegeben?"sorusu, evet denerek ve isimlerinzamirleri kullanılarak nasıl cevaplanabilir?(Ja, er hat sie ihnen gegeben.)3. "Mein Vater sagte mir, dass er mich um neun Uhr anrufen kann." cümlesinde virgüldensonraki kısmın doğrudan (direkt) biçimi nedir?(Ich kann dich um neun Uhr anrufen.)29

4. "Wenn ich viel arbeite, …… Kopfschmerzen." Cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcükler konmalıdır?(habe ich)5. "Die Dame, ….. Sie sprechen. wohnt nicht hier." cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcükler konmalıdır?(von der)6. "Die alte Frau sagte: Ich sehne mich ….. meinem verstor benen Mann und denkeimmer an unsere chönen Tage cümlesinde boş bırakılan yere hangi sözcükkonmalıdır?(nach)7. "Stellen Sie ….. mal vor. dass Sic sich seit einem Monat nicht gewaschen haben!"cümlesinde boş bırakılan yere hangi sözcük konmalıdır?(sich)8. "Er tat so, als ob er alles gewusst …..." cümlesinde boş bırakılan yere hangi sözcükgelmelidir?(hâtte)9. "…… du schneller laufst, dann kannst du vielleicht den Zug erreichen." cümlesindeboş bırakılan yere hangi sözcük konmalıdır?(Wenn)10. "Das Kind ricf seinem unten vor der Haustür stehenden Vater aus dem Fenster ……:'Papa, komm schnell heraut' cümlesinde boş bırakılan yere hangi sözcükkonmalıdır?(hinaus)11. "Wenn Mehmct pünktlich gekommen väre, hätte er ein Buch als Geschenkbekommen." cümlesinin Türkçedeki dengi nedir?(Eğer Mehmet vaktinde gelseydi hediye olarak bir kitap alırdı.)12. "Warum haben Sie sich verspäted?" sorusuna cevap olabilmesi için, "Weil…. Busverpasst ……" ifadesindeki boş yerlere, sırasıyla hangi sözcükler konmalıdır?("ich den" ve "habe")13. I. Er wollte an der Universität studieren.II. Jetzt wohnt er in der Stadt.III. Im Dorf konnte er das nicht tun.IV.Er verliess mit seiner Familie das Dorf.Yukardaki cümleler hangi sıra ile alınırsa bunlar anlamlı bir bütün oluşturur?(I.. III.. IV.. II.)14. "Gelccekte Türkiye önemli bir endüstri merkezi olabilir." cümlesinin Almancadakidengi nedir?(In der Zukunft kann die Türkei ein wichtiges Industrieland werden.)30

15. "Am Ende des Semesters ist uns eine Erholung nützlich." cümlesinin başka birdeyişle söylenmiş biçimi nedir?(Wir brauchen etwas Ruhe, wenn das Semester zu Ende ist.)16. - 18. soularla ilgili parça:Jeden Mittwoch gibt es in unserer Stadt Markt. Die Bauern kommen mit ihrenPferdewagen und bringen frische Kartoffeln, Gurken, Erbsen, Bohnen, Butter, Eierund Kase. Einige Frauen bringen Blumen aus ihren Gärten, um sie zu verkaufen.Auf einer anderen Seite des Markplatzes sieht man Apfel, Birnen. Kirschen,Erdbeeren und Pflaumen.Sorulurdaki boş yerleri bu parçaya göre tamamlayacak ifadeleri bulunuz.16. "Das Gemüse kommt ……(aus den Dörfen)17. "Man kann …… auf den Markt gehen. (einmal in der Woche)18. "Mann kann auf dem Markt ……. kaufen. (Gemüse, Obst, Blumen, Eier undMilchwaren)ÖRNEK III. Fransızca1. "Vous allez chez ….. parce que vous êtes malade." cümlesinde boş bırakılan yerehangi sözcük konmalıdır?(le médecin)2. "Ali et Mehmet ont vu la voiture rouler." Cümlesindeki isimlerin yerine zamirkullanıldığında cümle nasıl olur?(Ils l’ont vue rouller.)3. "II lui dit: 'J'ai mangé ton chocolat!" cümlesinin dolaylı(indirect) biçimi nedir?(II lui dit: ‘j’ai mangé ton chocolat.)4. "J'irais chanter même ……. j'étais malade." cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcük konmalıdır?(si)5. "Elles ont peur que vouz ….. une faute." cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcük konmalıdır?(fassiez)6. "Paul était au cinéma. mais it vient …. sortir." Cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcük konmalıdır?(d'en)7. "Si tu ne ….. pas tout de suite, tu vas manquer le train." cümlesinde boş, bırakılanyere hangi sözcük konmalıdır?31

(pars)8. "Ayşe est …… petite éleve de sa classe." cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcük konmalıdır?(la plus)9. "Tu demanderas à tes amis …. venir te voir." Cümlesinde boş bırakılan yere hangisözcük konmalıdır?(de)10. "Les soldats turcs …… morts pour défendre la Turquie." cümlesinde boş bırakılanyere hangi sözcük konmalıdır?(sont)11. "Iİ y a longtemps qu'il ne vient plus a l'école." Cümlesinin Türkçedeki dengi nedir?(Uzun süredir, artık okula gelmiyor.)12. "Pourquoi n'es-tu pas venu chez nous, hier soir?" sorusunu, verdiği sözü tümüyleunutmuş olan bir kişi nasıl cevaplar?(J'avais complètement oublié)13. I. Elle monte tout de suite dans le train.II. Mais il se trouve dans sa poche.III. Elle le cherche dans son sac.IV. Elle arrive àla gare en courant.V. Le conducteur lui demande son billet.Yukardaki cümleler hangi sıra ile alınırsa bunlar anlamlı bir bütün luşturur?(IV.. I.. V.. III.. II.)14. "Bir anne en çok çocuklarının arasında mutludur." cümlesinin Fransızcadaki denginedir?(C'est au milieu de ses enfants qu'une mère est la plus heureuse.)15. "La foire aura peut-être lieu à îzmir." cümlesinin başka bir deyişle söylenmiş biçiminedir?(II est possible que la foire ait lieu à İzmir.)16. - 18. sorularla ilgili parça:Jacques se réveille dc bonne heure et voit par la fenêtre le soleil qui brille avecéclat dans le ciel. II saute de son lit et court avec joie vers la fenêtre. II en ouvreles deux battants. L'air pur entre dans la pièce. "Un beau jour de printempsdonne du bonheur à tout et à tous" se dit-il, en réspirant profondément.Sorulardaki boş yerleri bu parçaya göre tamamlayacak ifadeleri bulunuz.16. II se sent heureux ……….(d'avoir une belle journée de printemps)32

17. Cette scene se passe …….(dans la matinée)18. Il saute de son lit …….(dès qu'il voit le soleil briller)Yukardaki örneklerde. İngilizçe, Almanca. Fransızca derslerinde özellikle yazıdili ile ilgili olarak öğrencilere kazandırılmak istenen güçlerin başlıca işaretleriniteliğindeki davranışların kısa cevaplı sorularla yoklanma yollan örneklendirilmeyeçalışıldı. Değişik sınıflardaki yabancı dil dersleri için, öğrencilerin düzeyleri gözönünde tulularak hazırlanacak bu tür kısa cevaplı sorulardan yararlanılabilir.SEÇMELİ SORULARIN YAZILMASIBu kısımda. seçmeli soruların yazılması üzerinde durulmaktadır. Bu tür sorularınyazılmasının, Türkçe, matematik. fen bilimleri, sosyal bilimler ve yabancı diller içinayrı ayrı örneklendirilmesine çalışılmaktadır.Kısa cevaplı soru yazmanın öğrenilmesi, seçmeli soru yazmaya da bir hazırlıkniteliğindedir. Çünkü. önce de belirtildiği gibi seçmeli soruların kökü, kısa cevaplı sorugibidir. Aslında. çok sorulu test hazırlamaya yeni başlayan kişilere;(1) kısa cevaplı sorular yazmaları(2) bu sorulardan oluşturacakları testleri bir veya birkaç kez uygulamaları.(3) elde edilen cevaplara bakarak bu sorulara uygun birer doğru cevap ve çeldiricitakımı hazırlamaları, örneğin bu sırada, soru ile yoklanan davranışı öğrenmemiş olanöğrencilerin cevaplarını çeldirici, öğrenmiş olanların cevaplarını da doğru cevapgibi kullanmaları,(4) böylece elde ettikleri seçmeli sorulardan oluşturacakları testleri uygulamaları,(5) uygulama sonuçlarına göre, yoklanan davranışı öğrenmiş olanları ötekilerdenayırmayan. yani sadece onların doğru cevabı bulmasını sağlamayan soruları düzeltmeleri(6) bu yolla geliştirdikleri seçmeli testlerden yararlanmaları önerilir. Böyle bir yolizlenerek. birkaç dönem sonra iyi sayılabilecek seçmeli testler elde edilmiş olur.1. Türkçe Dersleriyle İlgili Seçmeli Soruların YazılmasıBu kısımda Türkçe dersleriyle ilgili seçmeli soru Örnekleri üzerindedurulmaktadır. Her örnekte, ilkin bir seçmeli soru önerisi verilmekte, sonra bu öneriyeyöneltilen eleştiriler belirtilmekte ve daha sonra da soru önerisinin, eleştirilerdoğrultusunda düzeltilmiş biçimi gösterilmektedir.33

ÖRNEK 1.Öneri:"Bu durum, her ulusun edebiyatını karşılaştırmalı bir …… ele almayı zorunlu kılar."Yukardaki cümlede boş bırakılan yere getirilebilecek en uygun sözcük nedir?A) araştırma B) düşünce C) yöntem D) Açıklama E) anlayış(doğru cevap C)Eleştiri:Seçeneklerde verilen sözcükler, dilbilgisi biçimi bakımından kökte boş bırakılan yereuygun düşmemektedir.Soru:"Bu durum, her ulusun edebiyatını karşılaştırmalı bir ….. ele almayı zorunlu kılar."Yukardaki cümlede boş bırakılan yere getirilebilecek en uygun sözcük nedir?A) araştırmayla B) düşünceyle C) yöntemle(doğru cevap C)ÖRNEK 2.D) açıklamayla E) anlayışlaÖneri:"Göreyim seni" sözü hangi amaçla kullanılabilir?A) korkutma B) yönlendirme C) yüreklendirmeD) özendirme E) paylama (doğru cevap A)Eleştiri:Yöneltme cümlesindeki "göreyim seni" sözü cümle içinde kullanılarak verilmediğiiçin cevap tek değildir. Seçeneklerde verilen sözcüklerin her biri bu sözün ayrı biranlamını verdiği için bunların tümü doğru olabilir.Soru:"Hele sinemaya git de göreyim seni!" cümlesindeki "göreyim seni" sözü bu cümleyenasıl bir anlam katmaktadır?A) korkutma B) yönlendirme C) yüreklendirmeD) özendirme E) paylama(doğru cevap A)34

ÖRNEK 3.Öneri:Aşağıdaki cümlelerden hangisinde aşama anlamı vardır?A) Kavgada baştan başa kana boyandı.B) Tarladan tarlaya geçti.C) Yıldan yıla işler kötüye gidiyor.D) Konuşurken daldan dala attıyor.E) Köyden köye telefonla konuşulabiliyor. (doğru cevap C)Eleştiri:Soru kökündeki "aşama" sözüyle neyin anlatılmak istendiği belirgin değildir.Anlamca bir kapalılık vardır. Ayrıca. B ve E seçenekleri, "Tarladan tarlaya” ve"Köyden köye" sözleri arasındaki benzerlik nedeniyle çabuk elenebilir, yaniyoklanan davranışı öğrenmiş olanlarla ötekileri ayırmada pek fazla işe yaramaz.Soru:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde. "aşamalı bir durum, bir durumun gitgideilerlemesi" anlatılmaktadır?A) Kavgada baştan başa kana boyandı.B) Güzellik anlayışı kişiden kişiye değişir.C) Yıldan yıla işler kötüye gidiyor.D) Konuşurken daldan dala atlıyor.E) Köyden köye telefonla konuşulabiliyor.(doğru cevap C)ÖRNEK 4.Öneri:Aşağıdaki cümlelcrden hangisi diğer dördünden farklıdır?A) Yenişemedi. berabere kaldılar.B) Yemeği aralarında kardeş payı yaptılar.C) Paylarına düşene ses çıkarmadılar.D) Kazandıklarını yan yanya paylaştılar.E) İkisi arasında tam bir denklik sağladılar.(doğru cevap C)Eleştiri:Kökteki soruda, aranan farklılığın ne olduğu belirtilmediğinden doğru cevabınbulunması güç. İstenilen dışında farklılıklar da bulunabilir ve soru birden çok doğrucevaplı olabilir.35

Soru:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde. eşitliğin söz konusu olmadığı bir durumdan sözedilmektedir?A) Yenişemedi. berabere kaldılar.B) Yemeği aralannda kardeş payı yaptılar.C) Paylanna düşene ses çıkarmadılar.D) Kazandıklarını yarı yarıya bölüştüler.E) İkisi arasında tam bir denklik sağladılar.(doğru cevap C)ÖRNEK 5.Öneri:"Akıl yaşta değil, baştadır; fakat aklı başa yaş getirir." sözünden nasıl biryargıya ulaşılabilir?A) Gençler, yaşlılardan daha akıllıdır.B) Akıl doğuştandır, sonradan kazanılamaz.C) Akıl doğuştan da olsa onu ancak zaman olgunlaştırır.D) Yaşlılar, gençlerden daha akıllıdır.E) Akıl gençliğe de yaşlılığa da bağlı değildir.(doğru cevap C)Eleştiri:A ve D seçeneklerinin birbirinin karşıtı olması bunlardan birinin veya ikisininde doğru cevap olmayacağına ipucu olabilir.Soru:"Akıl yaşta değil, baştadır; fakat aklı başa yaş getirir." sözünden nasıl biryargıya ulaşılabilir?A) Gençler, yaşlılardan daha akıllıdır.B) Akıl doğuştandır, sonradan kazanılmaz.C) Akıl doğuştan da olsa onu ancak zaman olgunlaştırır.D) Yaşlılar da gençler de kendi çağlarına göre akıllıdır.E) Akıl gençliğe de yaşlılığa da bağlı değildir.(doğru cevap C)ÖRNEK 6.Öneri:"Gördüklerim şaşkına çevirdi beniBir şeyler düşünmüyor değilim,Ama yürek ister söylemeye..."Yukardaki parçada konuşan kişinin içinde bulunduğu ruhsal durumaşağıdakilerden hangisinde bütün yönleriyle belirlenmektedir?36

A) Olayların etkisiyle doğru düşünme gücünü yitirmiştir.B) Olayların, üzerindeki etkisini gizlemeye çalışmaktadır.C) Olaylar arasında ilişki kuramamaktadır.D) Olaylar karşısında ne yapacağım kestirememektedir.E) Olaylar üzerindeki düşüncelerini söyleyememektedir.(doğru cevap E)Eleştiri:Soru kökünde bir durum verilmekte, seçeneklerde ise yargılar verilmektedir. Kökleseçenekler arasında anlatım uyumsuzluğu vardır.Soru:"Gördüklerim şaşkına çevirdi beniBir şeyler düşünmüyor değilim,Ama yürek ister söylemeye...Yukardaki parçada konuşan kişinin içinde bulunduğu ruhsal durum, nasıl biryargı ile belirtilebilir?A) Olayların etkisiyle doğru düşünme gücünü yitirmiştir.B) Olayların, üzerindeki etkisini gizlemeye çalışmaktadır.C) Olaylar arasında ilişki kuramamaktadır.D) Olaylar karşısında ne yapacağım kestirememektedir.E) Olaylar üzerindeki düşüncelerini söyleyememektedir.(doğru cevap E)ÖRNEK 7.Öneri:"Kin tutmak benim harcım değil.Çektiğim biitün sıkıntıları unuttum.Parasız pulsuzum ne çıkar,Gelecek güzel günlere inanıyorum.Bu dizelerdeki gibi düşünen bir kişiye hangi nitelik uygun düşer?A) mutlu B) sevecen C) iyimserD) unutkan E) gamsız(doğru cevap E)Eleştiri:A, B, C ve E seçenekleri, metinle ilişkileri bakımından birbirine çok yakın D ise metinleilişkisizdir. Bu haliyle D iyi bir çeldirici değildir, hemen elenebilir. D seçeneğinemetinle ilişkili bir sözcük, örneğin "hoşgörülü" sözcüğü konabilir. Bu son durumda iseseçenekler öylesine birbirine yaklaşır ki hepsinde de doğruluk payı olabilir. Sondeğişiklikle seçenekler arasında bir sıralama yapılırsa E seçeneğindeki "gamsız"sözcüğü anlamca en uzak olur.37

ÖRNEK 4.Öneri:Aşağıdakilerden hangisi üçgenin alan formülü değildir?Eleştiri:Kökteki soruya göre seçeneklerden bir tanesi üçgenin alan formülü değildir. Biri u .r öteki 2u . r olan D ve E seçeneklerinin ikisi birden üçgenin alanınıveremeyeceğinden bunlardan birinin doğru cevap olacağı, yoklanan davranışıÖğrenmemiş olanlar tarafından da belirlenebilir. Soru iki seçenekliymiş gibi çalışır.Ya bu durum Önlenmeli ya da soru atılmalıdır.ÖRNEK 5.Öneri:—5 sayısının denkleminin kökleri arasında olması için aşağıdakieşitsizlik sistemlerinden hangisinin sağlanması gerekir?Eleştiri:Kökte eşitsizlik sistemleri olarak nitelenen seçeneklerden A, C ve E nin farklı olması birkusurdur. Bu kusur giderilmeli ya da sonru kullanılmamalıdır.ÖRNEK 6.Öneri:yakındır?biçimindeki çarpma işleminin sonucu aşağıdakilerin hangisine enA) 300,96 B) 355,68 C) 369,36 D) 396,72 E) 437,7641

Eleştiri:Soru, yoklanmaya çalışılan davranışı yoklamayabilir. Cevaplayıcı, sayının yarıya yakınbir değere düşeceğini düşünmeden, verilen çarpmayı yaparak sonucu bulabilir.Soru:biçimindeki çarpma işleminin sonucu aşağıdakilerin hangisineen yakındır?(Her seçenek 9 basamaklıdır.)A) 273861340 B) 301247480 C) 371129020D) 410792020 E) 445024680ÖRNEK 7.Öneri:M(-2, 1) merkezli ve 4x-3y=4 doğrusuna teğet olan çemberin denklemiaşağıdakilerden hangisidir?Eleştiri:Bu soruyu yanıtlayabilmek için öğrencinin şunlarıöğrenmiş olması gerekir:(1) çemberin (x-a) 2 + (y-b) 2= R 2 genel denklemi, (2) teğetindeğme noktasında yarıçapadik olacağı, (3) MT nin çemberinyarıçapına eşit olacağı.(4) bir noktanın doğraya olan uzaklığı formülünden |MT|uzunluğunun yani yarıçapın bulunması ve (5) bulunan değerler-le çemberdenkleminin yazılması.Öğrenci bunların tümünü öğrenmemişse bu soruyu cevaplayamayacaktır. Soru buhaliyle. yarışma sınavlarında sorulabilir. Ancak, derslerde uygulanan sınavlar yarışmasınavı değildir. Okullardaki derslerde hazırlanarak ünitelerdeki öğrenme eksiklerinibelirlemek amacıyla izleme testlerinde bunlardan her birini yoklayan ayrı bir soruya yerverilmesi gerekir. Okullarda-ki derslerde hazırlanarak dersin bir döneminde gerçekleşen42

Öğrenme düzeylerini belirleme amacıyla kullanılan erişi testlerinde ise bunlardan ikisini,üçünü birden yoklayan sorulara yer verilebilir.Matematik dersleri ile ilgili seçmeli soru yazımı örnekleri istenildiği kadarçoğaltılabilir. Ancak, bu kadarı bile göz önünde tutulacak noktalardan başlıcalarınıörneklendirmiş olmalıdır.3. Fen Bilgisi, Fizi, Kimya, Biyoloji Dersleriyle İlgili Seçmeli Soruların YazılmasıBu kısımda, fen bilgisi, fizik, kimya, biyoloji dersleriyle ilgili seçmeli soru örnekleriüzerinde durulmaktadır. Her örnekte ilkin bir seçmeli soru önerisi verilmekte, sonra buöneriye yöneltilen eleştiriler belirtilmekte ve daha sonra da önerinin eleştirilerdoğrultusunda düzeltilmiş biçimi gösterilmektedir.ÖRNEK 1.Yoklanacak davramş:Koşulları değiştirmenin sonuca etkisini belirleme (uygulama gücünün bir belirtisi)Öneri:Kapalı bir kaptaki bir gazın sıcaklığı artırılırsa ne olur?A) Yoğunluğu azalır, basıncı artar.B) Yoğunluğu ve basıncı artar.C) Basıncı artar, yoğunluğu sabit kalır.D) Yoğunluğu ve basıncı sabit kalır.E) Hem basıncı hem de yoğunluğu artar.(doğru cevap C)Eleştiri:Kök ifadesi açık değil, yoklanacak davranışı daha etkili bir biçimde davet ederhale getirilmeli. Kökte basınç p. özkütle d ile gösterilerek seçenekler kısaltılmalı,zayıf çeldiriciler var;bunlar güçlendiriimeli. Yoğunluk kavramı, mutlak ve bağılolmak üzere iki şekilde verildiğinden,sorulara kesinlik kazandırmak için bununyerine özkütle alınmalı .Soru:Kapalı kaptaki bir gazın sıcaklığı artırıldığında, bu gazin (p) basıncı ve (d) özkütlesinasıl degişir?A) p azalır, d değişmez, B)p artar, d azalır.C) p artar, d değişmez. D)p değişmez, d artar.E)p değişmez, d değişmez.(doğru cevap C)43

ÖRNEK 2.Yoklanacak davramş:İlkeyi örneklendiren durumu bulma (kavrama gücünün birbclirtisi)Öneri:Şekildeki gibi ilerleyen bir dalganın,yüzeyde yansıdıktansonra hareket yönünü aşağıdakivektörlerden hangisi ile açıklayabiliriz?(doğru cevap E)Eleştiri:Kök ifadesi açık değil. Kökte verilen bilgiler eksik. Dalganın ilerleme doğrultusunu veyansıtıcı yüzeyin durumunu kesinlikle belirtecek açı verilmediğinden, kökteki şeklebakarak, B, D, C seçeneklerinden herhangi biri doğru cevap olarak alınabilir.Seçeneklerde de, aynı nedenle. doğrultular açılarla belirtilmelidir.Soru:Kesiti şekilde gösterilen düzlem dalga, ok yönünde ilerlediğine göre, engelde yansıdıktansonra hangi yönde ilerler?ÖRNEK 3.Yoklanacak davranış:Verilen koşullarda görülecek sonucun neolacağını belirleme (uygulama gücününbir belirtisi)44

Öneri:Bir devre elemanının akım-gerilim eğrisişekildeki gibidir. Buna göre, elemanın direnci içinne söylenebilir?A) Önce sabit kalmış. sonra artmıştır.B) Önce artmış. sonra sabit kalmıştır.C) Önce sabit kalmış, sonra azalmıştır.D) Önce azalmış, sonra sabit kalmıştır.E) Önce artmış, sonra azalmıştır.Eleştiri:Kök ifadesi, yoklanan davranışı daha etkili bir biçimde davet eder hale getirilebilir.Düşünmenin kolaylaştırılması ve gereksiz tekrarların önlenmesi için seçenekler grafiklegösterilebilir.Soru:Bir devre elemanının akım-gerilim eğrisi şekildeki gibidir.Buna göre, Bu elemanın direncinin gerilim ile değişiminiaşağıdaki grafiklerden hangisi gösterir?45

ÖRNEK 4.Yoklanacak davranış:Yanma ürünlerinin mol sayıları ile ilgili olarak verilen koşullara uyan Örneğibulma (kavrama gücünün bir belirtisi)Öneri:Karbon ve hidrojenden oluşan (hidrokarbon) bir bileşik yeterince 0 2 ileyakıldığında 0.2 mol C0 2 ve 0,3 mol H 2 0 çıkıyor. 0,1 mol olan bu hidrokarboniçin aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?A) Molekül formülü C 2 H 6 dır.B) Molekül formülü C 4 H 6 dır.C) Kaba formülü C 2 H 3 tür.D) Kaba formülü CH 3 tür.E) Bileşik yalnız C ve H içerir.(doğru cevap A)Eleştiri:Kök gereksiz yere uzatılmış ve karmaşık hale gelmiştir. Seçeneklerden Ave D doğru cevap olabilir. E seçenegi iyi değildir; çünkü kökte verilen durumubelirtmektedir.Soru:Oksijen ile yakıldığında 0,2 mol C0 2 ve 0,3 mol H 2 0 veren 0,1 mol hidrokarbonaşağıdakilerden hangisi olabilir?A) C 2 H 2 B) C 2 H 4 C) C 2 H 6 D) C 4 H 6 E) C 4 H 8(doğru cevap C)ÖRNEK 5.Yoklanacak davranış:Verilen bir durumdan, atom ağırlığı, proton ve nötron sayısı ile ilgili ilkelerdenyararlanarak sonuç çıkarma (uygulama gücünün bir belirtisi)Öneri:0,1 mol X 2 O 5 bileşiği 14,2 gram gelmektedir. X elementi 16 nötron içerdiğinegöre X atomunun elektron dağılımı aşağıdakilerden hangisidir?A) IS 2 2S 2 2P 6 3S 2 3P 3B) IS 2 2S 2 2P 6 3S 1 3P 4C) IS 2 2S 2 2P 6 3S 2 3P 4D) IS 2 2S 2 2P 6 3S 2 3P 10 3P 6 4S 2 4P 1E)IS 2 2S 2 2P 6 3S 2 3P 6 4S 2 3P'° 4P 1Eleştiri:46

Sorunun cevaplanabilmesi için elementin atom ağırlığının elektron sayısınınve elektronlarının dağılımının bilinmesi gerekli. Bunlardan biri öğrenilmemişseöteki ikisi ögrenilmiş, olsa bile soru cevaplanamaz. Soru basiteştirilip seçenekler dekısaltılabilir.Soru:0,1 mol X 2 0 5 bileşiği 14.2 gr dır. Çekirdeginde 16 nötron bulunan nötral Xatomunda kaç elektron vardır? (0=16)A) 10 B) 15 C) 16 D) 31 E) 62(doğru cevap B)ÖRNEK 6.Yoklanacak davranış:Verilen koşullarda kesinlik kazanan sonucu belirleme (uygulama gücünün birbelirtisi)Öneri:X 2 , Y 2 . Z 2 halojenleri için aşağıdaki bilgiler gözleniyor:1. Y nin atom numarası X inkinden büyük, Z den ise küçüktür. Y ve X, 0 2 ileOX 2 bileşiğini oluşturur.2. Y 2 +2KZ-2KY+Z2 tepkimesi gerçekleşiyor.3. KZO 3 +2KOH+Y 2 -KZ0 4 +2KY+H 2 0 tepkimesinden oluşan KY, AgNO iletepkime vererek amonyak çözeltisinde kolayca çözünen beyaz bir çökelekoluşturuyor.Bu verilere göre aşağıdakilerden hangisi en doğrudur?A) X 2 fluor. Z 2 bromdur.B) Y 2 klor, Z 2 bromdur.C) Y : klor, X 2 fluordur.D) X 2 klor, Z2 iyottur.E) Y 2 brom. Z 2 iyottur.(doğru cevap C)Eleştiri:Kökte ifade düzeltilmeli. 1. bilgide ikinci cümle gereksiz. 2. bilgiye gerek yok.Denklem gereksiz. Son cümle Y nin klor olduğunu belirtiyor.Soru:X 2 , Y 2 , Z 2 halojenleri için aşağıdaki bilgiler verilmıştir:I. Y nin atom numarası, X ten büyük, Z den küçüktür.II. Y iyonları AgN0 3 çözeltisi ile amonyakla çözünebilenbeyaz bir çökelek oluşturur.47

Bu verilere göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?A) Y 2 klor. X 2 fluordur.B) Y 2 klor, Z 2 bromdur.C) Y 2 brom, Z 2 iyotlur.D) X 2 klor, Z 2 iyottur.E) X 2 fluor. Z 2 bromdur.(doğru cevap A)ÖRNEK 7.Yoklanacak davranış:Organizma ile çevre koşulları arasındaki ilişkiyi örneklendirme (kavramagücünün bir belirtisi)Öneri:Bağırsaklarda yaşayan hayvansal iç asalaklar için en yararlı adaptasyonaşağıdakilerden hangisidir?A) İyi gelişmiş. duyu organlanB) İyi gelişmiş sindirim sistemiC) iyi gelişmiş sinir sistemiD) İyi gelişmiş üreme sistemiE) İyi gelişmiş boşaltım sistemi(doğru cevap D)Eleştiri:Soru kökü daha yalın ve kolay anlaşılır bir biçimde olabilir.Çeldiricilerdekitekrarlar önlenmelidir?Soru:İnsan bağırsağında yaşayan iç asalaklarda özellikle hangi sestemin iyigelişmiş olması gerekir?A) Üreme B) Sindirim C) Sinir D) Dolaşım E) Boşaltım(doğru cevap A)ÖRNEK 8.Yoklanacak davranış:Durumu açıklayabilecek ilkeyi bulma (uygulama gücünün bir belirtisi)48

Öneri:Yanda genleri ile kromozomlar arasındakiilişki görülen AaBb genotipindeki bir canlı(AaB) genotipinde bir gamet oluştursa budurumu nasıl açıklarsımz?A) Bağımsız dağılım ile B) Aynlmama ile C) Eşeye bağlı kalıtımlaD) Bağlı genlerle E) Crossing-over ile(doğru cevap B)Eleştiri:Kök ifadesi geliştirilebilir. Seçeneklerde tekrar eden sözcüklerden kaçınılabilir."Bağlı genler" ile "bağımsız genler" birbirinin zıttı olduğu için seçeneklerde birtanesinin yer alması iyi olur.Soruİki çift kromozomu ve A, a, B, bgenlerinin bu kromozomlar üzerindeki sıralanışıyanda gösterilen bir canlıdan AaB genlerini taşıyanbir gametin oluşması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?A) Bağımsız dağılım kuralı B) Eşeye bağlı kalıtımC) Ayrılmama olayı D) Crossin-over olayıE) Mutasyon(doğru cevap C)ÖRNEK 9.Yoklanacak davranış:Genelleme ile durum arasında ilişki kurma (uygulama gücünün bir belirtisi)Öneri:Enzimler aktivitelerini maddenin temas ettikleri yüzeyinden itibaren başlatırlar. Bugenellemeyi aşağıdakilerden hangisi kanıtlar?A) Öğütme ile hücrelerden daha fazla enzim çıkartılır.B) Döğülmüş karaciğer H 2 0 2 yi daha hızlı katalizler.C) Kaynatılmış karaciğer parçaları aktif değildir.D) Kıyılmış, et aynı miktar parça etten daha çabuk sindirilir.E) Enzimler hücre dışında da aktif olabilirler.Eleştiri:49

Soru kökü daha yalın ve akıcı bir anlatımla verilmeli. Seçeneklerde verilenlerin birerdeneysel sonuç olduğu belirtilmeli. Kök ve seçenek ifadeleri arasında uyumsağlanmalı.Soru:"Enzimler etkinliklerini (aktivitelerini) etkinen maddenin dış yüzeyindcnbaşlatır." genellemesini, aşağıdaki deneysel sonuçlardan hangisi destekler?A) Kıyılmış etin, aym miktar parça etten daha çabuk sindirilmesiB) Dövülmüş karaciğerin, H 2 0 2 yi daha hızlı katalizlemesiC) Kaynatılmış karaciğer parçalarının etkin (aktif) olmamasıD) Parçalama ilc hücrelerden daha fazla enzim çıkartılmasıE) Enzimlerin hücre dışında da etkin (aktif) olabilmesi(doğru cevap A)Fen bilgisi, fizik, kimya, biyoloji dersleri ile ilgili seçmeli soru yazımıörnekleri istenildiği kadar çoğaltılabilir. Ancak, bu kadarı bile göz önünde tutulacaknoktalardan başlıcalarını örneklendirmiş olmalıdır.4. Sosyal Bilgiler, Tarih, Coğrafya, Sosyoloji vb. Dersleriyle İlgili SeçmeliSoruların YazılmasıBu kısımda sosyal bilgiler. tarih, coğrafya, sosyoloji vb. dersleri ile ilgiliseçmeli soru örnekleri üzerinde durulmaktadır. Her örnekte ilkin bir seçmeli soruönerisi verilmekte, sonra bu öneriye yöneltilen eleştirler belirtilmekte ve daha sonrada önerinin, eleştiri doğrultusunda düzeltilmiş biçimi gösterilmektedir.ÖRNEK 1.Yoklanacak davranış:Verilen bilgilerden hareketle uygun bir genelmeye ulaşma (kavrama gücünün birbelirtisi)Öneri:Atatürk, Birinci Dünya Savaşında Almanların yenileceğini Öncedensöylemiştir. O'nun, savaşın geleceğini önceden kestirebilmesininnedeni nedir?A) Çok kitap okumasıB) Devletleri iyi tanımasıC) İyi bir asker olmasıD) Dünya sorunlarını iyi bilmesiE) Savaşın nedenini bilmesi(doğru cevap B)Eleştiri:Soru kökünün ilk bölümünde genellemeye yetecek bilgi verilmemiştir. Kökteki50

yöneltme cümlesi bir genelleme istemektedir. Seçenekler genellemebiçiminde değildir.Bu haliyle sorunun doğru cevabı kesin ve tek değildir.Soru:"Mustafa Kemal Atatürk;I. Birinci Dünya Savaşına Osmanlı Devletinin de girdiği günlerde busavaşta Almanlann yenileceğini,II. Çanakkale Savaşının sonlarına doğru, düşmanın birkaç gün içindeçekilebileceğini,III. 1937 yılında, İtalya'nın Habeşistan'a saldırmasıyla İkinci DünyaSavaşının başlamış olduğunu söylemiştir."Bunlar. Mustafa Kemal Atatürk'ün kişiliğinin hangi yönünüörneklendirmektedir?A) Yurtta ve dünyada barışa önem vermeB) Topluma yön verebilecek yollar bulabilmeC) Olaylann gidişinden sonucun ne olacağını görebilmeD) Savaşın amaç değil. bir araç olduğuna inanmaE) Türk Ulusunun gücüne güvenme(doğru cevap C)ÖRNEK 2.Yoklanacak davranış:Olaylar ve toplumlar arasındaki ilişkiyi görme (kavrama gücü nün bir belirtisi)Öneri:Ulusal Kurtuluş Savaşımız, II. Dünya Savaşından sonra bazı uluslannbağımsızlıklarını kazanmalarında yol gösterici olmuştur.Bu durum aşağıdakilerden hangisini doğrular?A) Türk Kurtuluş Savaşının evrensel bir nitelik taşıdığınıB) Türkiye'nin yurtta ve dünyada barışı koruduğunuC) Türkiye'nin uluslararası ilişkilerde başarılı olduğunuD) Türklerin savaştan sonra yeni ve modern bir devlet kurmalarının hayranlıkuyandırdığınıE) Türkiye ile yeni bağımsızlık kazanan ulusların ortak çıkarları olduğunuEleştiri:Bulunacak ilişki daha açık hale getirilmeli, örneğin "bazı" sözcüğü ile kastedilenuluslar belirgin hale getirilmelidir.Kökün bu değişiklikle alacağı biçimle seçenekler arasında ifade uyumu sağlanmalı;seçeneklerdeki tekrarlar önlenmelidir. Ayrıca, seçeneklerin kısaltılmasınaçalışılmalıdır. Bu değişikliklerle doğru cevap da değişirse bu durum da göz önünde51

tutulmalıdır.Soru:Özellikle II. Dünya Savaşından sonra, sömürge durumunda olan bazı Asya veAfrika ülkelerinin Türkiye'yi örnek aldıkları görülmüştür.Türkiye'nin, bu ülkeleri etkileyen yönü nedir?A) Yurtta ve dünyada banşı korumaya çalışmasıB) Başka ulusların haklarına saygılı olmasıC) Ortadoğuda güç dengesini korumasıD) Batı demokrasisi İlkelerini benimsemesiE) Bağımsızlığını kazanma ve sürdürmedeki başarısı(doğru cevap E)ÖRNEK 3.Yoklanacak davranış:Bir önerinin nedenini bulma (uygulama gücünün bir belirtisi)Öneri:Türk, İslâm ve Avrupa kültürleri arasındaki İlişkileri incelemek isteyen birFransız bilim adamına İzmir yerine İstanbul'a gitmesi önerilmiştir. Bu önerininyapılmasında İstanbul'un özelliklerinden hangisi göz önünde tutulmuştur?A) Avrupa'ya yakın bir Doğu kenti olmasıB) Her türlü ulaşım olanaklarının varlığıC) Doğu ve Batının en çok etkileşimde bulunduğu bir kent olmasıD) Çağdaş Türkiye'nin bilim merkezlerinden biri olmasıE) Doğal güzelliği ve jeopolitik önemi(doğru cevap C)Eleştiri:Kökteki anlatım daha açık ve net hale getirilmeli. İlgili davranışı yoklamagücü artırılmalı.Soru:"Çağlar boyunca Türk, İslâm ve Hıristiyan kültürlerinin etkileşimini ortayakoymak isteyen bir araştıncı İzmir'e gelmiştir.Çalışmalarına başlayacağı sıradabu araştırıcıya, çalışmalarınıİstanbul'da yapması önerilmiş; böyle yaparsa bukonuda daha çok kanıt bulabileceği söylenmiştir."İstanbul'un hangi özelliğine dayanarak böyle bir öneride bulunulmuştur?A) Yeni Türk Devletinin en kalabalık ve gelişmiş kenti olmasına52

B) Bizans ve Osmanlı dönemlerinde hükümet, ticaret ve kültür merkeziolmasınaC) Haçlı ordularının Anadolu'ya geçiş yolu üzerinde bulunmasınaD) İstanbul'un Türklerden önce Araplar tarafından da kuşatılmış olmasınaE) İstanbul halkının, değişik kültürlerden gelen araştırıcıları hoşgörüylekarşılamasına(doğru cevap B)ÖRNEK 4.Yoklanacak davranış:Haritada gösterilen alan ile ölçek arasındaki ilişkiyi örneklendirme (kavramagücünün bir belirtisi)Öneri:Aşağıda verilen haritalardan hangisinin ölçeği ötekilerden daha büyüktür?Eleştiri:(1) Kesir kavramını iyi öğrenmiş öğrenciler doğrudan E seçeneğineyönelebilirler.(2) Soru kökü açık ve sınırlı değil. Seçeneklerde verilen alanların sınırlarınıbelirtmiyor.(3) Seçenekler, kâğıt üzerinde aynı genişlikte olmalıydı.(4) Doğru cevap kesin ve tek değildir. Seçeneklerde verilen haritalar, birbütünün parçaları gibi düşünüldüğünde tümünün ölçeği birbirine eşitolacağından doğru cevap bulunmayacaktır. Seçenekler tek tek düşünüldüğündeA seçeneğinde verilen harita çok küçük bir bölgeyi E seceneğinde verilen haritaise çok geniş bir bölgeyi göstermekte olabilir. Bu durumda da doğru cevabınvarlığından ve tekliğinden söz edilemez.53

(5) Seçeneklerin biçimi çeldiricilerin gücünü zayıflatmaktadır. "Büyüktür"."küçüktür' vb. ile yöneltilen soruların cevabı doğal olarak iki uçtan birindebulunacaktır. Bu durum iki uç arasında kalan çeldiricilerin gücünü azaltacaktır.Soru iki seçenekli gibi işleyecektir.Soru:"Kasabayı bütünüyle görebilmek için bir araçla gökyüzüne yükselmekgerekir. Ancak, yükseldikçe görülebilen alan büyürken, cisimler küçülür. yapılarbirbirinden ayırt edilemez duruma gelir."Bu durum. haritalarla ilgili olarak neyi örneklendirir?A) Haritaların kullanılışınıB) Haritaların işaretlenişiniC) Ölçek farkının haritaya etkisiniD) Haritaların yönüne konuluşunuE) Görüş açısının değişmeyişini(doğru cevap C)ÖRNEK 5.Yoklanacak davranış:Bir durumu ya da olayı doğuran etkenlerden en güçlüsünü bulma (kavrama gücününbelirtisi)Öneri:Birikinti konisinin oluşmasının nedeni nedir?A) Eğim azalmasıB) Akım (debi) yükselmesiC) AkarsuD) Yağış biçimiE) Bitki Örtüsü(doğru cevap A)Eleştiri:Sorunun anlatımı geliştirilmeli. Seçeneklerin tümünde doğruluk payı var; kesin ve tekdoğru cevap olmadığı gibi davranışı da yoklayıcı değil. Soru başka bir biçimdesorulabilir. Seçeneklerde "Akarsu" yerine "Taşınan alüvyon miktarı" daha uygun olur.Soru:Birikinti konisi oiuşumunda, aşağıdakilerden hangisinin payı en büyüktür?A) Eğim azalmasınınB) Akım (debi) yükselmesininC) Yağış biçimininD) Taşınan alüvyon miktarınınE) Bitki örtüsünün(doğru cevap A)54

ÖRNEK 6.Yoklanacak davranış:Verilen olgulardan hareketle uygun bir genelleme yapma (kavrama gücünün belirtisi)Öneri:Bir ülkede:I. Tanrıda yıllık üretimin yıllar arasında değişiklik göstermesiII.II. Hayvan dağılışı ile bitki dağılışı arasında benzerlik olmasıNüfus dağılışı ile yıllık ortalama yağış dağılışı arasında benzerlik olması aşağıdakiyargılardan hangisini doğrular?A) Bu ülkede yaşam büyük ölçüde doğa koşullarına bağlıdır.B) Bu ülkede hayvancılık bilimsel yöntemlerle yapılmaktadır.C) Bu ülkede nüfus sorunları büyük ölçüde çözülmüştür.D) Bu ülkede tarım alanlarından en iyi biçimde yararlanılmaktadır.E) Bu ülkenin iklimi karasal özelliklere sahiptir.(doğru cevap A)Eleştiri:Seçeneklerde tekrarlanan sözler köke alınmalı ve buna uygun bir yöneltmeyapılmalıdır.Soru:Bir ülkede:I. Tanmda yıllık tahıl üretiminin yıllar arasında değişiklik göstermesiII. Hayvan dağılışı ile doğal bitki dağılışı arasında benzerlik olmasıIII Nüfus dağılışı ile yıllık ortalama yağış dağılışı arasında benzerlik olması o ülkeiçinaşağıdaki yargılardan hangisini doğrular?A) Yaşam büyük ölçüde doğa koşullarına bağlıdır.B) Hayvancılık gelişmiş yöntemlerle yapılmaktadır.C) Nüfus sorunları büyük ölçüde giderilmiştir.D) Tarun alanlarından en iyi şekilde yararlanılmaktadır.E) İklim, karasal özelliklere sahiptir.(doğru cevap A)ÖRNEK 7.Yoklanacak davranış:55

Verilen durumun örneklendirdiği yargıyı bulma (kavrama gücünün bir belirtisi)Öneri:"Batı toplumlarında ölümün verdiği büyük kederin nedeni, çekirdek aile yapısındaaranabilir. Çok az sayıda kişiyi barındıran bu aile tipinde, her bireye ayrılan rol ancakbir kişi tarafından yerine getirilebilir. Ölen bireyin rolü otomatik olarak ikameedilemez. Oysa bazı ilkel toplumlarda amcaların ya da dayıların baba olarak ikameedilmesi; yeniden evlendirme ya da evlat edinme mekanizmaları, ölünün toplumsalfonksiyonlarının otomatik olarak ikame edilmesi sonucunu doğurmaktadır."Yukardaki paragrafa dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?A) Yas, biçimsel otarak toplumdan topluma değişse de insan tabiatınınevrensel öğelerinden biridir.B) Toplumsal yapı, çağdaş modele yaklaştıkça insan tabiatının ortak öğesi olanduyguların yoğunluk derecesi de artar.C) İlkel toplumlarda duyguların gösterimi olan davranışlar toplumsal denetimmekanizmalarıyla sınırlandırılmıştır.D) Yas ile ilgili coşkular, duyguları etkileyen toplumsal ve kültürel yapının birsonucudur.E) İlkel toplumlarda yas, ölünün toplumsal fonksiyonlanrındoldurulamamasından değil de ona duyulan sevgiden kaynaklanır.(doğru cevap D)Eleştiri:Sorunun sunuluş, biçimi davranışı yoklayacak hale getirilmeli. Anlatımsadeleştirilmeli. Verilen bilgilerin genel doğrulara uygunluğu sağlanmalı. Yöneltmecümlesi değişmeli, Seçeneklerden birden fazlasının doğru olması Önlenmeli.Seçenekler kısaltılmalı.Soru:"Çekirdek aile tipinin yaygın olduğu toplumlarda. ölümün verdiği büyük kederinnedeni, bu aile tipinin yapısında aranabilir. Anne, baba ve çocuklardan oluşan buaile tipinde başlıca görevler birer kişi tarafından yerine getirilir. Ölen üyenin yeri,bir başkası tarafından kolayca doldurulamaz. Oysa. geniş aile tipinin yaygın olduğutoplumlarda, ölen üyenin görevini aileden bir başkası hemen üstlenebilir."Bu açıklama, aşağıdaki yargılardan hangisi için bir örnek olabilir?A) Çekirdek ailede yasın yoğun olması, az sayıda kişi tarafındanpaylaşılmasından kaynaklanır.B) Aile yapısı karmaşıklaştıkça duygular abartılır.C) Geniş aile tipinin yaygın olduğu toplumlarda, yas tutulması hoş karşılanmaz.D) Ölenin ardından duyulan yasın derecesi. ailenin yapısı ile ilişkilidir.E) Çekirdek ailede yas, ölene duyulan sevgiye dayanır.56

(doğru cevap D)ÖRNEK 8.Yoklanacak davranış;Gözlemle sonuç arasında ilişki kurma (uygulama gücünün bir belirtisi)Öneri:"Biri 5, diğeri 10 liralık olan iki posta pulundan 10 liralık olanı daha büyükmüş gibialgılanmaktadır.Yoksul aile çocukları, zengin çocuklarına oranla, paraların boyutlannı olduğundandaha büyükmüş gibi algılamaktadırlar."Algılamaya ilişkin bu iki gözlemden nasıl bir sonuç çıkanlabilir?A) Nesneler gerçek boyutlanndan daha büyük olarak algılanır.B) Zengin aile çocuklannda algılama hataları görülmez.C) Nesnelerin boyutlarını algılamak, tümünü algılamaktan daha güçtür.D) Algılama hataları, nesnelerin değişim değeri taşımasından kaynaklanır.E) Toplumsal etmenler algılamayı etkiler.(doğru cevap D)Eleştiri:Kök ifadesi anlamayı kolaylaştıracak biçimde yalınlaştırılmalıdır. Duruma başka birboyut getirmekte olduğundan ikinci gözlem kökten çıkarılmalıdır. B seçeneği ikincigözleme dayalı olduğundan yerine uygun bir seçenek bulunmalıdır. Yöneltmecümlesi, yeni yazıma uygun düşecek biçimde yeniden düzenlenmelidir.Soru:"Bir araştırmada; biri 5, diğeri 50 liralık olan aynı büyüklükteki iki puldan 50liralık olanın daha büyükmüş gibi algılandığı görülmüştür."Bu gözle, aşağıdaki yargılardan hangisini destekleyen bir kanıt olabilir?A) Nesneler, gerçek boyutlarından daha büyük olarak algılanır.B) Nesnelerin algılanan yönleri kişiden kişiye değişme gösterir.C) Nesnelerin boyutlarını algılamak. tümünü algılamaktan daha güçtür.D) Nesnelerin taşıdığı değişim değeri algılamayı etkiler.E) Nesnelerin aynı boyutlarda olması algılanmalarını güçleştirir.(doğru cevap D)ÖRNEK 9.Yoklanacak davranış:Mantıksal sonucu belirleme (uygulama gücünün bir belirtisi)57

Öneri:"Güzel sevme derler nasıl sevmeyemSevsem öldürürler, sevmesem öldüm" dizelerindenanlaşıldığma göre, öncülleri:I. Ozan güzel severse, ozanı öldürecekler (p → q)II. Ozan güzel sevmezse, ozan ölecek (p - → r)önermeleri olan geçerli bir çıkarımın sonucu aşağıdakilerden hangisidir?A) Ozanı öldürecekler ya da ozan ölcek (q V p )B) Ozan güzel sevmezse, ozanı öldürmeyecekler (p - → q - )C) Ozan ölmezse, ozan güzel sevmeyecek (r - → p - )D) Ozan güzel sevmezse, ozan ölmeyecek (p - → r - )E) E) Ozan güzel severse, ozanı öldürmeyecekler (p → q - )(doğru cevap A)Eleştiri:Kök daha belirgin hale getirilmeli. D çeldiricisi ikinci öncülle çelişmektedir.E çeldiricisi birinci öncülle çelişmektedir. Doğru cevap, anlatım yönündenseçenekler arasında yalnız kalmaktadır. Bu son durum doğru cevaba ipucu gibiişleyebilir.Soru:"Güzel sevme derler nasıl seymeyemsevsem öldürürler, sevmesem öldüm"Yukardaki dizelerden yararlanarak oluşturulan ve öncülleri:I. Ozan güzel severse, ozanı öldürecekler (p → q)II. II. Ozan güzel sevmezse ozan ölecek (p - → r )olan geçerli bir çıkarımın sonucu nedir?A) Ozanı öldürecekler ya da ozan ölecek (q V p )B) Ozan güzel sevmezse, ozanı öldürmeyecekler (p - → q - )C) Ozan ölmezse ozan güzel sevmeyecek (r - → p - )D) Ozan güzel severse ozan ölmeyecek (p → r - )E) Ozan güzel sevmeyecek ya da ozan ölmeyecek (p - V r - )(doğru cevap A)Sosyal bilgiler, tarih, coğrafya, sosyoloji vb. dersleri ile ilgili seçmeli soruyazımı örnekleri istenildiği kadar çoğaltılabilir. Ancak, bu kadarı bile gözönünde tutulacak noktalardan başlıcalarını örneklendirmiş olmalıdır.58

5. İngilizce, Almanca, Fransızca Dersleriyle İlgili SeçmeliSorulann YazılmasıBu kısımda, ingilizce, Almanca, Fransızca dersleriyle ilgili seçmeli soruörnekleri verilmektedir. Bunlar, kök kısımları daha önce kısa cevaplı soru örneğiolarak verilen sorulardır. Böylece, kısa cevaplı soru ile seçmeli soru arasındakiilişki de örneklendirilmiş olmaktadır.İNGİLİZCE İLE İLGİLİ SEÇMELİ SORU ÖRNEKLERİ1. "If you don't know the meaning of that word, please look it up in the…..cümlesinde altı çizili tamlamaların zamirleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?A) literature B) laboratory C) dictionaryD) magazine E) newspaper(doğru cevap C)2. "Ayşe's uncle bought his wife a new dress."cümlesinde altı çizili tamlamaların zamirleri aşağıdakilerin hangisindeverilmiştir.A) he/him B) he/her C) she/her D) she/hers E) he/his(doğru cevap B)3. "Can you pay for the tickets?"cümlesinin dolaylı (indirect) biçimini elde etmek için "My father asked me ….."ifadesinin sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) I could pay for the ticketsB) that you could pay for the ticketsC) could I pay for the ticketsD) if I could pay for the ticketsE) if you could pay for the tickets(doğru cevap D)4. "If I had repaired the window …….."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına uygun olarak aşağıdakilerden hangisitamamlar?A) the children can catch coldB) the children can play in the gardenC) the flies would come inD) the rain wouldn't have come inE) we should be cold(doğru cevap D)59

5. "I do not know how to drive, and ……."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına uygun olarak asağıdakilerden hangisitamamlar?A) my friend does too B) my friend too C) also my friendD) nor is my friend E) my friend doesn't either(doğru cevap E)6. “He hadn’t his shoes ….. mended ……. polished."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) not/nor B) both/and C) not only/andD) both/or E) only/but also(doğru cevap B)7. "Could you put …… chair back in ……..place?"cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) my/its B) yours/it C) it/his D) my/hers E) hers/its(doğru cevap A)8. "The train is ….. crowded …… it is impossible to find an empty seat."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) more/than B) as/as C) so/that D) both/and E) not so/for(doğru cevap C)9. "The players returned ….. Japan ……. May 21 st ."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) to/in B) back/cm C) from/in D) from/at E) from/on(doğru cevap E)10. "My friend would like…. tea, but we haven'ı got…… sugar."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) a cup of/some B) any/some C) some/anyD) a lot of/some E) much/many(doğru cevap C)11. "It took me only an hour to do the shopping."cümlesinin Türkçedeki dengi aşağıdakilerden hangisidir?A) Alışverişe çıkıncaya kadar sadece bir saat geçti.B) Alışveriş ederken sadece bir saat aldım.C) Alışverişe sadece bir saat almak için çıktım.60

D) Alışveriş etmem sadece bir saat sürdü.E) Alışveriş ederken bana sadece bir saat aldı.(doğru cevap D)12. "Mehmet's friend Ali is a director in a government office. Mehmct wantsto see him; he goes to Ali's secretary and asks her: ……….."Yukarda verilen durumda Mehmet, aşağıdakilerden hangisini söylemiş olabilir?A) The director is not here, is he?B) Did you see me yesterday?C) Where have you been. Ali?D) Should I see the director?E) May I see the director?(doğru cevap E)13. I. So he got off at the next stop.II. A few minutes later a bus came.III. Ahmet was waiting at the bus-stop.IV. He got on it.V. But he realized he was on the wrong bus.Yukardaki cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturan sıralanışı aşağıdakilerdenhangisidir?A) III., II., IV., V., I. B) II., IV., V., I, III.C) IV., V., II., I., III. D) III., I., V., IV., II.E) I., H., IV.. III.. V.(doğru cevap A)14. "Yatmadan önce kapıyı kilitlediğini söylüyor."cümlesinin İngilizcedeki dengi aşağıdaküerden hangisidir?A) He says he locked the door before going to bed.B) He says he went to bed without locking the door.C) He says he went to bed before the door was locked.D) He says he locked the door and returned to bed.E) He says he had the door locked before going to bed.(doğru cevap A)15. "John is too old to play football."cümlesinin başka bir deyişle söylenmiş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?A) John isn't young enoguh to play football.B) John isn't old enough to play football.C) John isn't young, but he can play football.D) John is very old, but he can play football.E) John is old enough to play football.61

(doğru cevap A)16. - 18. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayıntz.Some people do not like children in cinemas, because they may make a lot ofnoise. If the film interests the children they make very good audiences and forgetthat the events they see are not real. Once the audience was in complete silence,watching a scene in which a girl was about to miss the train. Suddenly they hearda child shouting: "Oh, please do be quick or you will miss the train." Theneveryone in the cinema started to laugh.16. The audience laughed when the chüd ……..A) missed the trainB) shouted to the girl in the filmC) started to cryD) tried to stop the trainE) made a lot of noise(doğru cevap B)17. Children are not wanted in the cinema because…...A) films are not good for themB) they always shout and runC) they always make good audiencesD) sometimes they do not keep quietE) they are frightened of the dark(doğru cevap D)18. Childen …..A) eaisly forget what they see in a filmB) are too young to go to the cinemaC) like to live with other peopleD) sometimes take for real what they seen in a filmE) get so excited that they usually miss the train(doğru cevap D)ALMANCA İLE İLGİLİ SEÇMELİ SORU ÖRNEKLERİ1. "Der Kauffmann hat einen kleinen Unfall; er muss sein Auto in die …..bringen."cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) Tankstelle B) Autofabrik C) HandwerkD) Reparatunverkstatt E) Stadt(doğru cevap D)2. "Hat der Lehrer den Schülern die Bücher gegeben?62

sorusunun cevabı asağıdakilerden hangisidir?A) Ja, sie hat es ihm gebeben.B) Ja, er hat sie ihnen gegeben.C) Nein, er hat sie uns nicht gegeben.D) Ja, sie haben es ihr gegeben.E) Nein, er hat sîe euch nicht gegeben(doğru cevap B)3. "Mein Vater sagte mir, dass er mich um neun Uhr anrufen kann."cümlesinde virgülden sonraki kısmın doğrudan (direkt) biçimi aşağıdaki-lerdenhangisidir?"Du kannst mich um neun Uhr anrufen."A) "Rufe ihn um neun Uhr an!"B) "Rufe mich um neun Uhr an!"C) "Ich kann dich um neun Uhr anrufen."E) "Er kann mich um neun Uhr anrufen."(doğru cevap D)4. "Wenn ich viel arbeite, …..."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına uygun olarak aşağıdakilerden hangisitamamlar?A) muss ich mehr Geld haben B) habe ich viel ZeitC) dann werde ich nicht müde D) habe ich KopfschmerzenE) so brauche ich viel Geld(doğru cevap D)5. "Die Dame, ….., wohnt nicht hier."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına göre tam bir cümle haline getirebilmek içinboş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) wovon Sie sprechen B) mit dem Sie sprechen wollenC) auf den Sie warten D) nach denen Sie fragenE) von der Sie sprechen(doğru cevap E)6. Die alte Frau sagte: 'lch sehne mich …. meinem verstorbenen Mann unddenke immer ….. unsere schönen Tage.' "cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) von/über b) nach/an C) nach/für D) bei/für E) von/an(doğru cevap B)63

7. "Stellen Sie ….. mal vor, dass Sie …. seit einem Monat nicht gewaschenhaben!"cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) sich/sich B) sich/dir C) euch/sich D) Ihnen/sich E)dir/dir(doğru cevap A)8. "Er …. so, als ob er alles gewusst ……. ."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) macht/hatte B) tut/ist C) tat/hätte D) tat/hat E) tut/hatte(doğru cevap C)9. "….. du schneller läufst, …… kannst du vielleicht den Zug erreichen."cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) so/dass B) je/desto C) so/wie D) Sowohl/als auchE) Wenn/dann(doğru cevap E)10. "Das Kind rief seinem unten vor der Haustür stehenden Vater aus demFenster …..: 'Papa. komm schnell ….. ! "cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenlergetirilmelidir?A) hinaus/heraus B) heraus/herauf C) hinaus/heraufD) heraus/hinauf E) herauf/hinauf(doğru cevap C)11. "Wenn Mehmet pünktilich gekommen wäre, hätte er ein Buch alsGeschenk bekommen."cümlesinin Türkçedeki dengi aşağıdakilerden hangisidir?A) Mehmet vaktinde gelince hediyelik bir kitap kazandı.B) Mehmet kitabı hediye olarak kabul etseydi vaktinde gelirdi.C) Eğer Mehmet önce gelseydi hediye olarak bir kitap alırdı.D) Eğer Mehmet vaktinde gelseydi hediye olarak bir kitap alırdı.E) Mehmet vaktinde gelseydi kitap ona hediye edilirdi.(doğru cevap D)12. "Warum haben Sie sich verspätet?"sorusunun cevabı aşağıdakilerden hangisidir?A) Schon seit zwei Stunden.B) Dann ist es virklich zu spat.C) Denn ich bin zu früh gekommen.D) Sie haben sich eine Stunde verspätet.64

E) Weil ich den Bus verpasst habe(doğru cevap E)13. I. Er wollte an der Univesität studieren.II. Jetzt wohnt er in der Stadt.III. Im Dorf konnte er das nicht tun.IV. Er verlies mit seiner Familie das Dorf.Yukardaki cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturan sıralanışı aşağıdakilerdenhangisidir?A) I., III., IV., II. B) I., IV., II., III.C) IV., III., I., II. D) III., II., IV., I.E) II., IV., III., I.(doğru cevap A)14. "Gelecekte Türkiye önemli bir endüstri ülkesi olabilir."cümlesinin Almancadaki dengi aşağıdakilerden hangisidir?A) Die vichtigste Industrie der Türkei kann in der Zukunft entstehen.B) Näehstes Jahr soll die Türkei auf die Investierung der Industrie Gewichtlegen.C) In der Zukunft kann die Türkei ein wichtiges Industrieland werden.D) In der Zukunft wird die Türkei ein wichtiges Industrieiand.E) Im nächsten Jahrhundert wird die Türkei ihre Industrieprodukteausführen können.(doğru cevap C)15. "Am Ende des Semesters ist uns eine Erholung nützlich."cümlesinin başka bir deyişle söylenmiş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?A) Wir erholen uns immer im Laufe des Semesters.B) Wir brauchen etwas Ruhe, wenn das Semester zu Ende ist.C) Das Semester ist nützlich zur Erholung.D) Am Ende des Semesters sind wir nicht müde.E) Eine nützliche Erhol.ung kann man im Semester haben.(doğru cevap B)16- - 18. sorulan aşağıdaki parçaya göre cevaplaymız.Jeden Mittwoch gibt es unserer Stadt Markt. Die Bauern kommen mit ihrenPferdewagen und bringen frische Kartoffeln, Gurken, Erbsen, Bohnen, Butter,Eier und Käse. Einige Frauen bringen Blumen aus ihren Gârten, um sie zuverkaufen. Auf einer anderen Seite des Markplatzes sieht man Âpfel, Birnen,Kirschen, Erdbeeren und Pflaumen.65

16. Das Gemüse kommt …….A) aus den Geschäft B) von einem WarenhausC) aus dem Stadtgarten D) vom NachbargartenE) aus den Dörfen(doğru cevap E)17. Man kann ….. auf den Markt gehen.A) einmal in der Woche B) einmal im MonatC) an jedem Wochenende D) achtmal im MonatE) Zweimal in der Woche(doğru cevap A)18. Mann kann auf dem Markt …… kaufen.A) nur Blumen, Kâse und ErdbeerenB) Gemüse, Obst, Blumen, Eier und MilchwarenC) hauptsâchlich Eier und ButterD) Milchwaren wie käse und YoghurtE) nur Bohnen und Kartoffeln(doğru cevap B)FRANSIZCA İLE İLGÎLİ SEÇMELÎ SORU ÖRNEKLERİ1. "Vous allez chez ….. parce que vous êtes malade." cümlesinde boş bırakılan yereaşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) I’ingénieur B) I’instituteur C) le MédecinD) le compositeur E) le décorateur(doğru cevap C)2. "Ali et Mehmet ont vu la voiture rouler."cümlesinin zamirlerle söylenmiş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?A) Ils l'ont vu rouler. B) Ils I’ont vue rouler.C) Ils la voient rouler. D) Ils vont la voir rouler.E) Ils la verront rouler.(doğru cevap B)3. "Il lui dit: J’ai mangé, ton chocolat!"cümlesinin dolaylı (indirect) biçimi aşağıdakilerden hangisidir?A) II lui disait qu'il mangerais son chocolat.B) II lui a dit qu’il avait mangé son chocolat.C) II dit qu'il a mange du chocolat.D) II lui dit qu'il a mange son chocolat.E) II va lui dire qu'il aurait mangé son chocolat.(doğru cevap D)66

4. '"J'irais chanter …….."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına uygun olarak aşağıdakilerden hangisitamamlar?A) même ysi je n’étais pas maladeB) même si vouz êtes maladeC) même si je suis maladeD) même si j' étais maladeE) même s'il est malade(doğru cevap D)5. "Elles ont peur que ……..."ifadesini anlam ve anlatım kurallarına uygun olarak aşağıdakilerden hangisitamamlar?A) vous avez fait une faute B) vous faites une fauteC) vous feriez une faute D) vous ferez une fauteE) vous fassiez une faute(doğru cevap E)6. "Paul était au cinéma, mais il vient …… sortir."cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) d’y B) d'en C) d’où D) en E) dans(doğru cevap B)7. "Si tu ne …… pas tout de suite, tu vas manquer le train."cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) pars B) partiras C) partirais D) seras parti E) partais(doğru cevap A)8. "Ayşe est …… petite élève de sa classe."cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) aussi B) tellement C) la pius D) le moins E) le plus(doğru cevap C)9. "Tu demanderas …… tes aimis ….. venir te voir."cümlesindeki boş yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?A) de/à B) de/pour C) à/pour D) avec/de E) à/de(doğru cevap E)10"…. sont morts pour défendre la Turquie."cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?A) l'armée turque B) Les filles turquesC) Les soldats turcs D) Les femmes turquesE) Ce brave soldaı turc67

(doğnı cevap C)11. "II y a longtemps qu'il ne vient plus à l'école."cümlesinin Türkçedeki dengi aşağıdakilerden hangisidir?A) Uzun bir süre okula gelmedi.B) Uzun süredir okula gelmez oldu.C) Uzun bir süre artık okula gelmeyecek.D) Uzun süredir, artık okula gelmiyor.E) Uzun bir süre okula gelemez.(doğru cevap D)12. "Pourquoi n'es-tu pas venu chez nous,hier soir? sorusunun cevabıaşağıdakilerden hangisidir?A) C'est dommage, j'irai au théâtre.B) Tiens! J'avais complètemem oublié.C) On vient d'arriver chez vous.D) Je l'avais pourtant bien essayé.E) J'ai manqué le train, aujourd'hui.(doğru cevap B)13. I. Elle monte tout de suite dans le train.II. Mais il se trouve dans sa poche.III. Elle le cherchc dans son sac.IV. Elle arrive à la gare en courant.V. Le conducteur lui demande son billet.Yukardaki cümlelerin anlamlı bir bütün uluşturan sıralanışı aşağıdakilerdenhangisidir?A) V., IV., II., I., III. B) III., I.. II., IV., V.C) II.. V., IV.. III.. I. D) I., II., III., V., IV.(doğru cevap E)E) IV., I., V., III., ft14. "Bir anne en çok çocuklarının arasında mutludur."cümlesinin Fransızcadaki dengi aşağıdakilerden hangisidir?A) Une mère est très heurcuse au milieu de ses enfants.B) C'est la mère la plus heureüse au milieu de ses enfants.C) C'est au milicu de ses enfants qu'une mere cst la plus heurcuse.D) Au milieu de ses enfants, une mère est heureuse.E) La mère la plus heureuse èst au milieu de ses enfants.(doğru cevap C)68

15. "La foire aura peut-être lieu à İzmir."cümlesinin başka bir deyişle söylenmiş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?A) II est impossible que la foire ait lieu à İzmir.B) II est certain que la foire aura lieu à İzmir.C) II est possible que la foire ait lieu à İzmir.D) II cst bon que la foire ait lieu à İzmir.E) II est nécessarie que la foire ait Heu à İzmir.(doğru cevap A)16.- 18. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.Jacques se réveille de bonne heure et voit par la fenêtre le soleil qui brilleavec éclat dans le ciel. II saute de son lit et court avec joie vers la fenêtre.II en ouvre les deux battants. L'air pur entre dans la pièce. "Un beau jourde printemps donne du bonheur à tout et à tous" se dit-il, en réspirantprofondément.16. Il se sent heureux ……A) de se réveiller de bonne heureB) d'avoir une belle journée de printempsC) de voir les hommes heureuxD) d'avoir bien dormiE) de n'avoir rien à faire(doğru cevap B)17. Cette scène se passe …….A) à minuit B) au coucher du soleilC) à une heure avancèe D) dans la matinèeE) à midi(doğru cevap D)18. II saute de son lit ……..A) quand on frappe à la porteB) parce qu'il a eu peurC) car les deux battants de la fenêtre se sont soudain ouvertsD) dès qu'il voit le soleil briller.E) avant le lever du soleil.(doğru cevap D )KAYNAKÇA:Test Hazırlama Kılavuzu, ÖZÇELİK Durmuş Ali, ÖSYM Eğitim Yayınları,Ankara, 1992, s:186.69