Türk Lirası'na Geçiş Projesi - VergiNET

İÇİNDEKİLERPara Reformu I. Aşama – Paradan Altı SıfırAtılması ve Yeni Türk Lirasına GeçişPara Reformu II. Aşama – “Türk Lirası”na Dönüş• TL’ye Geçiş Hazırlık Çalışmaları ve TL’ye Geçiş Süreci• Banknotların Kupür Kompozisyonu/Güvenlik Özellikleri• Banknotların Üretim, Dağıtım ve Değişimi• Hukuki ve Finansal Düzenlemeler• Tanıtım Kampanyası2

PARA REFORMU I. AŞAMAYENİ TÜRK LİRASI1 Ocak 2005’te tarihi bir reforma imza atarakparamızdan altı sıfırı kaldırdık ve “Yeni Türk Lirası”na(YTL) geçişi başarıyla gerçekleştirdik.Bu değişim, iki aşamalı bir reformun ilk adımıydı.Şimdi, para reformunun, ikinci ve nihaiaşamasına gelmiş bulunuyoruz.3

PARA REFORMU II. AŞAMAVE TÜRK LİRASIBu aşamada, para birimimize geçici bir süre için vekarışıklıkları önlemek amacıyla eklediğimiz “Yeni”ibaresini kaldırıyor, paramızın asli ve geleneksel adına,“Türk Lirası”na (TL) dönüyoruz.Yeniden “Türk Lirası” ve “Kuruş” adını alacak olanbanknot ve madeni paralarımız 1 Ocak 2009’da,yenilenen tasarımları, değişen boyutları ve gelişmişgüvenlik özellikleriyle aramızda olacak.4

PARA REFORMU II. AŞAMAVE TÜRK LİRASI60504030TEDAVÜLDEKİ BANKNOTLARIN KUPÜR DAĞILIMI(%, ADET)2004200520062007200820100100 YTL 50 YTL 20 YTL VE TL 10 YTL VE TL 5YTL VE TL 1 YTL VE TL En büyük ikinci kupür olan 50 YTL’nin tedavüldeki payı, tutar olarak %50’ye yaklaşmış, adet olarak ise %30’u aşmıştır. 20 YTL kupürün payı, tutar olarak %85’ten %11’e, adet olarak %48’den %18’e gerilemiştir. Kupür dağılımı çan eğrisine yaklaşmıştır.5

PARA REFORMU II. AŞAMAVE TÜRK LİRASI35,000EMİSYON HACMİ(REEL VE NOMİNAL, MİLYON YTL)30,00025,000233092906526,8152742920,0001723919,61215,00010,000142451259013127 1314510737 10750 10980 10949 11293120401366411354149411264810,6767,63613,4655,000014 21 37 63 116 208 3827591,3292,3913,7725,283199019911992199319941995199619971998199920002001200220032004200520062007EMİSYON HACMİ-TUTAR, ARALIK 2007 FİYATLARIYLAEMİSYON HACMİ-TUTAR, NOMİNAL FİYATLARLA Yüksek enflasyon dönemi: TÜFE’de ve emisyon artış oranında benzer trend. Düşük enflasyon dönemi:• Artan REEL para talebi,• TÜFE’den belirgin şekilde yüksek emisyon artış oranları. 2007 yılında (2006 yılındaki kurban bayramının etkisiyle) reel azalış.6

PARA REFORMU II. AŞAMAVE TÜRK LİRASI800700600500400300200100DOLAŞIMDAKİ MADENİ PARA(REEL-MİLYON YTL VE EMİSYON HACMİ %)MADENİ-TUTAR, ARALIK 2007FİYATLARIYLA (Sol Eksen)MADENİ/EMİSYON % (Sağ Eksen)1.09 1.16 1.091.07 1.090.94123 139 149163 1721.001361066682.87738 7222.543.503.002.632.502.001.501.000.5001998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 20070.00 Yüksek enflasyon dönemi: Madeni para kullanım alışkanlığı olumsuz etkilenmiştir. Düşük enflasyon dönemi: Madeni paranın alım gücü korunmuş, yeniden kullanılmaya başlanmıştır. 1 YTL ve 50 YKr’lik madeni paraların dolaşıma verilmesi etkili olmuştur. Madeni Para/Emisyon oranı genel olarak her ülkenin banknot ve madeni para kupür dağılımına,madeni parasının satın alma gücüne göre değişmektedir. EBC Ülkeleri : 2007 yıl sonu itibarı ile % 3,66 Türkiye : 31 Aralık 2004 tarihinde % 1,1, 2007 yılı sonu itibarı ile % 2,36.7

TÜRKLİRASI’NAGEÇİŞSÜRECİ

NEDEN II. AŞAMA ve “TÜRK LİRASI” “Yeni” ibaresinin paramızdan kaldırılacağı 5083 sayılıKanunla belirlenmişti. Geleneksel olarak kullanılan ve asli para birimimizTürk Lirası’dır. Bundan sonraki yıllarda para birimimizin başındasürekli olarak “Yeni” ibaresini kullanmak pratik değildi. Benzer operasyonu yapan birçok ülkede de aynıyöntem kullanılmıştır. Ayrıca, sahtecilikle mücadele kapsamında, dahagüvenli ve farklı özelliklere sahip yeni banknotlarıntedavüle çıkarılması sağlanacaktır.9

TL’YE GEÇİŞ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 2. aşama hazırlık çalışmalarına 2005 yılının Şubatayında başlanmıştır. TL banknotların ebatlarının belirlenmesi için parasayma makineleri özellikleri ve ATM kaset boyutlarıincelenmesi; Üretici firmalarla görüşmeler; Kurumlar arası koordinasyonun sağlanması(Bankalar, Kamu Kuruluşları, Diğer Kurumlar); TL’ye geçiş ile ilgili hukuki konuların açıklığakavuşturulması; Tanıtım kampanyasını yürütecek firmanın belirlenmesi.10

TL’YE GEÇİŞ SÜRECİTL banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2009 tarihindedolaşıma çıkarılacaktır.TL ve YTL banknot ve madeni paralar, 2009 yılıboyunca bir yıl süre ile birlikte tedavülde olacaktır.YTL banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2010 tarihiitibari ile tedavülden kaldırılacaktır.11

TL’YE GEÇİŞ SÜRECİYTL banknotlar tedavülden kaldırıldıktan sonrazaman aşımı süresi 10 yıldır ve bu süre31 Aralık 2019 tarihinde sona erecektir.Bu süre boyunca YTL banknotlar, TürkiyeCumhuriyet Merkez Bankası şubeleri ve T.C. ZiraatBankası şubeleri tarafından değiştirilecektir.YTL madeni paraların zaman aşımı süresi ise31 Aralık 2010’da sona erecektir.12

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARKUPÜR KOMPOZİSYONU / GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ 1 Ocak 2009 tarihinde dolaşıma çıkartılacak olan TürkLirası banknotlar ile halen dolaşımda bulunan YeniTürk Lirası banknotlar arasında boyut, tasarım, renkve güvenlik özellikleri açısından temel değişikliklerolacaktır. Banknotların kupür kompozisyonu ve güvenliközellikleri 2008 yılının Ekim ayında açıklanacaktır. Banknot Basım Yönetmeliğinde de belirtildiği üzerebanknotların ön yüzünde Atatürk portresi yer almayadevam edecektir.13

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARKUPÜR KOMPOZİSYONU / GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ Türk Lirası banknotlarda, görme engelliler içinYeni Türk Lirası banknotlardaki mevcut güvenliközelliklerine ilave olarak, farklı değerdeki banknotlarfarklı boyutlarda basılmış, ayrıca kabartma baskıözelliğinden etkin bir şekilde yararlanılmıştır.14

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARKUPÜR KOMPOZİSYONU / GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ Madeni para kupür kompozisyonu YTL ile aynıDarphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nceaçılan Tasarım Yarışması kapsamında (4 Ekim 2007) 1 TL artık sadece madeni paraYTL’ye geçişte uyum kolaylığı için 1 YTL hem banknothem de madeni paraydı. Düşük satın alma gücüne sahip kupürlerin madenipara olması, uluslararası kabul görmüş biruygulamadır.15

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARÜRETİM ve DAĞITIM TL banknotlarının üretim ve dağıtımına Mayıs ayındabaşlanmış, piyasanın banknot ihtiyacını karşılayacakşekilde üretim ve dağıtım planı yapılmıştır. ATM’lerin ve para sayma makinelerinin test vedönüşümlerinin yapılması amacıyla, 2008 yılı Ekimayında banknotlar firmalara emanet verilecek vegerekli adaptasyon işlemlerine başlanmasısağlanacaktır. TL banknotların bankalara ön yüklemelerine 2008yılı Kasım ayında başlanacaktır. 1 Ocak 2009tarihinden itibaren bankacılık sistemi tarafından TLbanknotların dolaşıma çıkarılması sağlanacaktır.16

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARÜRETİM ve DAĞITIM 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren 1 yıllık geçişdöneminde ATM’lerde Yeni Türk Lirası veya Türk Lirasıbanknot bulunabilecek. Türk Lirası’na dönüşümü tamamlanmış olanATM’lerden 1 Ocak 2009 itibarıyla Türk Lirası banknotçekilebilecek. 2009 yılı boyunca ATM’lere hem Yeni Türk Lirasıhem de Türk Lirası yatırılabilecek.17

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARPARALARIN DEĞİŞİMİ Dönüşüm, işlemlerin doğal akışı içinde gerçekleşecek.• Aceleye gerek yok. Bankaların müşterilerine yapacakları ödemelerdemümkün olduğunca TL banknot kullanılacak; ancak• 2009 yılı boyunca YTL banknot kullanılması da mümkün. Bankalarca piyasadan çekilen YTL banknot ve madeniparalar mümkün mertebe tekrar piyasayaverilmeyecek.18

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARPARALARIN DEĞİŞİMİ 1. aşamada banknotlarda Mart sonu %71,Haziran sonu %86, Eylül sonu %93 oranındadeğişim sağlanmıştı. İşlemlerin doğal akışı içinde, şimdi de ilk 6 ayınsonunda değişim büyük ölçüde gerçekleşmesibeklenmektedir.19

TL BANKNOT ve MADENİ PARALARPARALARIN DEĞİŞİMİ Birlikte tedavül sürecinde tüm banka şubelerindedeğişim yapılabilir - 1 Ocak - 31 Aralık 2009 Yeni Türk Lirası (YTL) banknotlar, 1 Ocak 2010tarihinden itibaren 10 yıl boyunca. YTL ve YKr madeni paralar, 1 Ocak-31 Aralık 2010tarihleri arasında; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve T.C. ZiraatBankası şubelerince kabul edilecek vedeğiştirilebilecek. 1 Ocak 2010 tarihinden sonra (Ziraat Bankası hariç)bankalar değişim yapıp yapmamakta serbest.20

HUKUKİ ve FİNANSALDÜZENLEMELER

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER 1 Ocak 2009 tarihinden önce Yeni Türk Lirası ile yapılantüm hukuki ve finansal düzenlemeler, aynı değerölçüsünde (tutarda) Türk Lirası olarak geçerli kabuledilecek. YTL olarak düzenlenen sözleşmeler aynı değerölçüsünde TL olarak işlem görecek.• Mevcut sözleşmeler geçerliliğini koruyacak.22

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER 1 Ocak 2009 tarihi itibarıyla tüm banka hesapları,tutarda herhangi değişiklik olmaksızın, Türk Lirası’nadönüştürülecek. Mevduat hesap cüzdanları veya hesapnumaraları değişmeyecek. Bununla birlikte, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren yeniyapılacak işlemler ve yeni verilecek hesap cüzdanlarıTürk Lirası üzerinden düzenlenecek.23

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER Tüm bankacılık işlemleri Türk Lirası üzerindenkaydedilecek. Dönüşümde bu işlemler için bankalara müracaatedilmesine gerek bulunmamaktadır. Menkul kıymetlerin nominal değerlerietkilenmeyecek.24

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELERKeşide tarihi 1 Ocak 2009 tarihinden önce veyasonra olan ve aynı değer ölçüsünde YTL ya da TLolarak düzenlenen çek;1 Ocak 2009 tarihinden önce ibraz edilirse,TL henüz tedavülde olmadığından YTL,1 Ocak 2009 tarihinden sonra ibraz edilirseTL olarak işlem görecek.Mevcut çek karneleri TL olarak düzeltilipparaflanarak kullanılabilir.25

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren;• Fatura, gider pusulası, ücret bordrosu gibi belgelerTürk Lirası ve Kuruş olarak düzenlenecek .• Beyannameler Türk Lirası ve Kuruş olarakdüzenlenecek.• Vergilendirme dönemi normal olan mükelleflermuhasebe kayıtlarını Türk Lirası ve Kuruş olarakyapacaklar.• Maliye Bakanlığı tarafından bu konularda detaylıaçıklamalar yapılacak .26

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER Ödeme kaydedici cihazlar üzerinde para dönüşümüile ilgili yapılacak herhangi bir işlem yok. Sanayi ve Ticaret Bakanlığının görüşlerine göreetiket, tarife ve fiyat listelerinde fiyatların;• 1 Ocak 2009 => Türk Lirası (TL) ya da Kuruş (Kr) olarakgösterilmesi yeterli• 1 Ocak–31 Aralık 2009 => YTL veya YKr basılı halenkullanılmakta olan listelerin kullanılması mümkün• 1 Ocak 2010 => Türk Lirası (TL) veya Kuruş (Kr) şeklindegösterilmesi zorunlu27

HUKUKİ ve FİNANSAL DÜZENLEMELER TL’ye geçiş ile birlikte Türkiye Cumhuriyet MerkezBankası döviz ve efektif kurlarının gösteriliş biçimiveya değerinde herhangi bir değişiklikolmayacak.• Yalnızca para biriminin ismi değişecek.28

TÜRKLİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASI

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIAMAÇ ve TEMEL STRATEJİ 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren yeni banknot ve madeniparaların tedavüle gireceği, Paramızın adından “Yeni” kelimesinin çıkarılacağı; tekrargeleneksel adı olan “Türk Lirası” adını alacağı, Paralarımızın tasarımlarının tamamen değişeceği, Geliştirilmiş güvenlik özelliklerine sahip olacağıkonularında bilinirlik yaratmak. Türk Lirası’na geçişin gerekçelerini, önemini, anlamını vefaydalarını anlatarak toplumun bu değişimisahiplenmesini sağlamak.30

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIAMAÇ ve TEMEL STRATEJİBöylece;Yurttaşların, yeni paraların fiziki ve güvenlik özelliklerinitanımalarını sağlayarak, Türk Lirası’na geçişi sorunsuzve başarılı bir şekilde gerçekleştirmek.31

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA AŞAMALARIAğustos-Ekim 200832

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA AŞAMALARIAğustos-Ekim 2008 Ekim 2008-Şubat 200933

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA AŞAMALARIKamuoyu araştırmasıBasın toplantısıKamu ve özel sektör işbirlikleriTanıtım kampanyasıAğustos-Ekim 200834

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA AŞAMALARIAğustos-Ekim 2008Paraların tanıtılacağı basın toplantısıKamu ve özel sektör işbirlikleriKamuoyu araştırması/ölçümlemeTanıtım kampanyasıEkim 2008-Şubat 2009 35

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASI“Türk Lirası’na Geçiş Hakkında Kamuoyu Bilgi,Tutum ve Davranışları Araştırması”• 12 ilde,• 15+ yaş grubuna üye 2.350 kişiyle,• Yüz yüze görüşme yöntemiyle,• Metropol, kentler ve kır olmak üzere üç farklı alanda, İstanbul, Ankara ve İzmir’de sadece kent merkezlerinde Diğer 9 ilde kent ve kır ayrımındaAraştırmanın geniş hali, internet sitemizdeyayınlanacaktır.36

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASIKullanılan Para Biriminin BilinirliğiŞu anda ülkemizde kullanılmakta olan para biriminin ismi nedir?# %Yeni Türk Lirası 2085 88.7Türk Parası 98 4.2Türk Lirası 86 3.7Lira 22 0.9Diğer 6 0.3Cevap yok / fikrim yok 53 2.3Toplam 2350 100.037

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASIPara Biriminin Adının Değişeceğinin BilinirliğiŞu anda ülkemizde kullanılmakta olan para biriminin adının bir süresonra değiştirileceğini biliyor musunuz?# %Evet, biliyorum 804 34.2Hayır, bilmiyorum 1546 65.8Toplam 2350 100.038

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASIKullanılacak Para Biriminin Adının BilinirliğiKullanılacak para biriminin yeni adını biliyor musunuz?# %Evet, biliyorum 737 91.7Biliyordum, ama şimdi hatırlamıyorum 23 2.9Hayır, bilmiyorum 44 5.5Toplam 804 100.039

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASITL’ye Ne Zaman Geçileceği Hakkında BilinirlikTL para birimine ne zaman geçileceğini biliyor musunuz?# %1 Ocak 2009'da 424 52.72009 yılı içerisinde 121 15.02008 yılı içerisinde 22 2.7AB'ye girdikten sonra 2 0.2Diğer 20 2.5Cevap yok/ fikrim yok 215 26.7Toplam 804 100.040

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASIParaların Tasarımının Değişmesi Nedeniyle Yaşanabilecek ZorluklarMevcut paraların hepsinin birden tasarımlarının değişmesi durumunda bir zorluk yaşayacağınızıdüşünüyor musunuz?# %Hayır, kolayca yeni paralara alışırım 1246 53.0Evet, paraları birbiriyle karıştırma, tanımama gibi sıkıntılaryaşayabilirimYeni paraları yakından tanımadığım için, sahte paraları ayırtedemeyebilirim783 33.3211 9.0Diğer 17 0.7Cevap yok/ fikrim yok 93 4.0Toplam 2350 100.041

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMUOYU ARAŞTIRMASITL’ye Alışma Süreciyle İlgili KanaatlerTL para birimine kısa zamanda alışacağınızı düşünüyor musunuz?# %Evet, alışırım 1734 73.8Biraz zorlanırım 427 18.2Hayır, alışamam 150 6.4Cevap yok/ fikrim yok 39 1.7Toplam 2350 100.042

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA SLOGANI

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIKAMPANYA LOGOSU44

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASI1. AŞAMA TANITIM AFİŞİ45

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASISORU-CEVAPLARLA BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI46

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIRADYO SPOTU47

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASI1. AŞAMA TELEVİZYON FİLMİ48

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIİNTERNET SİTESİ TL’ye geçiş tanıtım kampanyası için Bankamız internetsitesi www.tcmb.gov.tr altında özel bir bölüm. Türk Lirası’na geçiş ile ilgili tüm teknik bilgilere,metinlere, görsel ve işitsel tanıtım malzemelerineBankamız internet sitesi üzerinden ulaşabilme. Ulusal, yerel ve uluslararası tüm medya kuruluşları,tanıtımla ilgili farklı çalışmalar için Bersay İletişimDanışmanlığı ile irtibata geçebilecek(www.bersay.com.tr).49

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIİNTERNET SİTESİ50

TÜRK LİRASI’NA GEÇİŞTANITIM KAMPANYASIÇAĞRITüm kamu ve özel sektör kuruluşlarını,bir milli mesele olarak ele aldığımızyeni paralarımızın tanıtım çalışmalarınadestek vermeye çağırıyoruz.51