Çocuk Sahibi Olma İsteği - Kinderwunsch Centrum München

Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuÇocuk Sahibi Olma İsteği

GirişÇocuk sahibi olamama, birçok çifti ilgilendiren, sorulara, endişelere ve kuşkularayol açan bir konudur. Ancak aynı zamanda kabullenilmemesi gereken de birkonudur. Ümidinizi yitirmemelisiniz: Modern tıp sayesinde bugün bu sorunuyaşayan kişilerin yüzde 70’inden fazlasına yardım edilebilmektedir.Çocuk sahibi olmak zaman, anlayış ve sabır gerektirir. Bu nedenle dünya çapındalider bir şirket olarak Merck Serono’nun kısırlık tedavisinde çok büyük gelişmelerkaydedebileceğini bilmek faydalıdır.Bu broşür çocuk sahibi olamamanın çeşitli nedenlerini anlamanıza yardımcı olacaktır.Nedenler, tedavi olanakları, ihtimaller ve risklerin yanı sıra yararlı adreslerve bağlantılar ve hem eğlenceli, hem de bilgilendirici literatür seçenekleri de bulacaksınız.Güveninizi yitirmeyin. Yeniden cesaret toplayın. Bu broşürü okumakla ilk adımıatmış olacaksınız.

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir Konuİçindekiler1. Vücudumuzda Neler Oluyor? 61.1 Hamilelik nasıl gerçekleşir? 81.2 Ne zaman kısırlıktan söz edilebilir? 101.3 Erkekte kısırlık nedenleri 111.4 Kadında kısırlık nedenleri 121.5 Moralin rolü nedir? 142. Tıbbi Geçmiş ve Tanı 162.1 Erkekte muayene yöntemleri 182.2 Kadında muayene yöntemleri 202.3 Hangi tedavi olanakları vardır? 222.4 IVF için hangi koşullar yerine getirilmelidir? 253. Hazırlık ve Gelişim Aşaması 263.1 Yumurta hücresinin olgunlaşmasından sonra neler olur? 283.2 Embriyo transferi 304. Hamile Kalma Sonrası 314.1 İhtimaller ve riskler 325. Çocuk Sahibi Olmak için Yapılan Tedavinin Maliyetleri 346. Yasal Temeller 367. Adresler ve Diğer Bilgiler 387.1 Literatür önerileri 407.2 Sözlük 425

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuErkeğin üreme organlarıErkeğin dış üreme organları testisleri (gonad), testisdışı boşaltım yolunu (epididimisi) ve penisi kapsar. İçcinsel organlar, prostat, sperm kesesi (seminal vezikül)ve sperm yolu.TestislerMesaneSperm yoluEpididimisProstatİdrar yoluSperm kesesi(seminal vezikül)gün testislerin sperm kanacıklarında gelişen milyonlarcasemen hücresinin (spermler) oluşumuna büyük ölçüdekatkıda bulunur. Buradan, tam olarakolgunlaştıkları testis dışı boşaltım yoluna (epididimise)ulaşırlar. Sperm (semen) boşalması (ejakülasyon)sırasında spermler çeşitli kasların toplanmasıyla spermyolu ve idrar yolu üzerinden büyük bir basınçla dışarıyadoğru fırlatılır. Her sperm boşalma, yalnızca birkaç yüzününyumurtaya ulaşabileceği üç ila dört yüz milyonsperm hücresi içerir.Sperm hücresi, baş, gövde ve kuyruktan oluşur.Sperm başında, başarılı bir döllenmede çocuğun birerkek mi, kız mı olacağını belirleyen babadan gelengenetik faktör bulunmaktadır. Gövde, spermlerin enerjisindensorumludur ve sperm hücresinin kuyruk bölümüise spermlerin kırbaç şeklinde hareketlerle ilerlemelerinisağlar.Erkekte sperm hücresinin olgunlaşmasıTıpkı kadında olduğu gibi erkekte de üreme süreçlerihormonlar tarafından düzenlenir. Burada da salınımhormonu GnRH ile FSH (folikül uyarıcı hormon) ve LH(lüteinizan hormon) cinsel hormonları kana boşaltılır.İki hormon testislerdeki süreçleri düzenler: FSH, her= xx (kız)= xy (erkek)7

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuHamilelik nasılgerçekleşir?1İlk siklüs (yumurtlama dönemi) yarısında FSH hor-3Tüpten rahime hareket ederken yumurta hücresimonu, yumurtalıklardan birinde bir folikül (yumur-döllenir. Buraya kadar ulaşan sayısız spermlerdenta keseciğinin) büyümesini ve gelişmesini uyarır.her seferinde yalnızca bir tanesi yumurta hücresiniFolikül içinde yumurta hücresi olgunlaşır. Yumurtakoruyan zarı geçmeyi başarır. Bu eylemle, baba vekesecikleri tarafından (foliküllerce) yumurtalıktaannenin genetik faktörlerinin kaynaşma sürecioluşturulan kadın cinsiyet hormonu (östrojen hor-başlar; bir embriyo yani gebeliğin ilk 12 haftalıkmonu) rahimiçi yüzeyini kaplayan dokusürecinde gelişen genç organizma oluşmuştur vetabakasındaki (mukozasındaki) artışı uyarır.yeni bir hayat başlar.2Bir yumurta hücresi olgunlaştığında LH hormonu-4İlk hücre bölünmeleri sırasında embriyo gitgidenun ani artışı yumurtlamayı tetikler. 28 günlük dü-daha fazla rahim yönünde hareket eder ve rahimezenli bir siklüste (yumurtlama döneminde) bu tetikleme14. ila 16. siklüs günü arasında meydanayerleşmeden kısa bir süre önce yumurta zarındançıkması gerekir.gelir. Yumurta keseciği çatlar ve döllenebilir durumdaolan yumurta hücresi tüpüne hareket eder.5Döllenmeden itibaren en erken altı gün sonraKalan folikül hücrelerinden sarı cisim (corpus lu-yumurta besin maddesi açısından zengin rahimiçiteum) oluşur ve bu cisim, sarı cisim hormonu ola-yüzeyini kaplayan doku tabakasına (mukozasına)rak da adlandırılan progesteronu üretir. Progeste-yerleşmeye başlar.ron, rahmi olası bir gebeliğe hazırlar.8

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuYerleşme yerinde anneyle embriyo arasında besinve gaz alışverişini gerçekleştiren ve gebelik hormonlarıüreten plasenta (“döl eşi”) gelişir.Döllenme gerçekleşmezse ya da embriyo başkanedenlerle rahme yerleşmezse rahim mukozası atılırve adet kanaması gerçekleşir ve yumurtlama dönemi(siklüsü) tekrar baştan başlar.5Embriyonun rahimiçimukozasına yerleşmesi4Rahime giden yoldailk hücre bölünmeleri3Döllenmiş yumurta hücresiDöllenebilir yumurta hücresininyumurtalıkta olgunlaşması1 2Yumurtlamada yumurtahücresi tüpe hareket eder9

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuNe zaman kısırlıktansöz edilebilir?Kısırlık için kullanılan tıbbi terim, infertilitedir. Dahadar anlamda bu terim, başarılı olarak sonuna kadarsürdürülemeyen bir gebelik için kullanılır. Daha genişanlamda ise bu terim steriliteyle eşanlamlı olarak kullanılır,yani döllenememe veya gebe kalamama anlamında.Bir yıl içinde düzenli, korumasız cinsel birleşmeyerağmen gebe kalınamaması durumundakısırlıktan söz edilmektedir.Kısırlık çoğu kez genetik olmaktan ziyade, bir enfeksiyonsonucu fallop tüpünün tıkanması gibi edinilmişbir nedene dayanmaktadır. Yaşın da belirleyici bir rolüvardır: Kadının doğurganlığı henüz 30 yaş sonrasındave 35 ve 40 yaşından sonra da daha güçlü şekildeazalmaktadır. Yaklaşık 40 yaşından itibaren erkektekisemen üretimi ve işlevselliği yavaş yavaş azalır. Bunedenle aile planlamasının daha ileriki yaşlarakaydırılması kısırlık sorununa büyük ölçüde katkıdabulunur. Günümüzde çiftlerin dörtte biri ilk çocuklarıdoğduğunda 30 yaşın üstündedir, oysa örneğin 1970yılında kadınlarla erkeklerin yaklaşık yüzde 90’ı ilkçocukları doğduğunda 30 yaşın altındaydı.Kısırlıknedenleri kadınlarda ve erkeklerde neredeyse aynıdır.10

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuErkekte kısırlık nedenleriErkekte en yaygın kısırlık nedeni normal ve iyihareket eden spermlerin yeterli sayıda üretilmemesidir.Bunun altında yatan nedenler ise çok çeşitli olabilir veçoğu durumda kesin olarak sınıflandırılamazlar.• Çocuklukta geçirilen kabakulak enfeksiyonu• Testiste varis• İnmemiş testis• Hormon bozuklukları• Diyabet• Ameliyat edilmiş tümörler• Genetik bozukluk• Stres• Enfeksiyonlar• Çevresel etkiler• Aşırı nikotin ve/veya alkol tüketimiNadir olarak kısırlık, spermlerin taşınmasındaki birbozukluktan kaynaklanır. Bu durumda yeterince spermüretilmesine rağmen sperm yolları herhangi bir nedendendolayı engellendiği için sperm kadının vücudunaulaşamaz. Çoğu kez yeterince gelişmiş veya birbirineyapışmış yan testis kanalları buna nedendir.11

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuKadında kısırlık nedenleriKadında da kısırlığın nedenleri çok yönlüdür.Yumurta hücresinin olgunlaşmasındabozuklukKadının kısırlığında sık görülen bir neden olanyumurta hücresinin olgunlaşmasındaki bozukluğunardında çoğu kez yumurtalıklarda hormon bozukluğubulunur. Hormonlar birbirlerine karşı dengesizolduklarında yumurta hücresi gelişmesinin yanı sırayumurtlama ve sarı cisim oluşumu da olumsuzetkilenebilir.Tüplerine bağlı kısırlıkTüpler, sperm hücrelerini yumurta hücresine taşıyan“taşıma bandıdır”. Ayrıca döllenmiş yumurta hücrelerinirahim boşluğu yönüne de taşırlar. Tüplerin duvarlarıbirbirine yapıştığında veya tüpler başka biçimde kapandığındayumurta hücresinin taşınması zorlaşabilir,hatta tümüyle olanaksız hale gelebilir.Bunun nedenleri arasında iltihaplar veya tüplerdedaha önce gelişmiş dış gebelikler, ameliyatlar veyarahimiçi yüzeyini kaplayan doku tabakasının, rahmindışında spontane olarak gelişmesi (endometriyozis)sayılabilir.EndometriyozisEndiyometriyozis, işlevini yerine getiren rahimiçiyüzeyini kaplayan doku tabakasının rahim yerine,örneğin tüplerde veya yumurtalıklarda, hatta idrarkesesi veya bağırsakta gelişmesidir. Nedeni genelliklebilinmemektedir, ancak endometriyozis bir gebeliğinoluşmasını zorlaştırmaktadır.Rahimde ve rahim boynunda meydanagelen değişikliklerRahim boynu spermler için yumurta hücresinegiden yolun en dar kısmıdır. Kabuk bağlamalar(örneğin ameliyattan sonra), kapanmalar veya iltihaplarnedeniyle yumurtanın döllenmesi engellenebilir.Rahimiçi miyomlar (kas dokusunda gelişen iyihuylu tümörler) da bazen devam eden kısırlığa veyadüşüklere neden olabilir.Yumurtalıklar, tüpler veya rahimdekibozukluklarÇok nadir durumlarda üreme organlarındaki çoğukez doğuştan olan bozukluklar da çocuk sahibi olamamanın bir nedenidir.12

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuPolikistik Over Sendromu (PCO Sendromu)Çoğu kez kadındaki kısırlık yumurtalıklarda çoksayıda kistin (içi sıvıyla dolu kesecikler) gelişmesinden(polikistik over sendromu) kaynaklanmaktadır. Çoğukez bu hastalık artan erkeklik hormonlarıyla ilişkilidir.Bağışıklık sistemindeki bozukluklarBağışıklık sistemindeki bir bozukluk da kadındakikısırlık konusunda oldukça nadiren karşılaşılan bir nedendir.Bu bozuklukta kadının kendi bağışıklık sistemiyumurta hücresini veya sperm hücrelerini yabancı bircisim olarak algılar ve “işgalci” olduğundan saldırır.Yaşam tarzıYaşam tarzı da kadın ve erkekte aynı ölçüde doğurganlığıetkiler: Aşırı kilo, sağlıksız beslenmeyle birlikteaşırı alkol, kahve veya nikotin tüketimi etkin bir roloynayabilir. Aynı şekilde, bazı durumlarda çevreninverdiği sayısı gittikçe artan zararlar veya aşırı stresde doğurganlığı olumsuz yönde etkiler.Çiftlerin yaklaşık yüzde beşi ila onunda bir gebeliğinoluşmaması konusunda organik bir nedenbelirlenemez.13

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuMoralin rolü nedirOrtak bir çocuğa “evet” demek iki insan arasındakiderin sevgi ve güvenin açık bir ifadesidir. Bu “evet”, herikisinin de bir parçası olan yeni bir insan için sorumlulukalmak istemeleri anlamına gelir.Çocuk sahibi olamamak ilişkide kolaylıkla sorunlaraneden olabilir, zira hayattaki ortak hedeflerden biri görünüşegöre gerçekleşmeyecek demektir. Bu nedenlede sık olarak kısırlık konusu tabu haline getirilir. Sessizlikaynı zamanda çocuk sahibi olamamanın yaratabileceğisorunla tek başına kalmak anlamına da gelir. Buşekilde birçok durumda dile getirilmeyen suçlamalarve başarısızlık duygularının körüklediği ve vücudungebeliği “reddettiği” bir kısırdöngü oluşur.Bu gibi durumlarda bir terapistle yapılacak bir konuşmaoldukça yardımcı olabilir. Profesyonel psikolojikyardım eşler arasındaki iletişimin tekraroluşturulmasına katkıda bulunabilir.Zevk alınan bir eylem olmaktan çıkıp hayalkırıklığının fazlasıyla yaşandığı, “takvime göre”yaşanan bir cinsel hayat tekrar doyurucu olması içinyönlendirilebilir.Çocuk olmamasına karşı tutumunuzun ne olduğunudaha iyi anlayabilmeniz için siz ve eşiniz terapistte örneğinaşağıdaki soruları sorabilirsiniz:• Neden şimdi çocuk istiyoruz?• Birlikteliğimizde çocuğun önemi nedir?• “Başarılı” olamadığımızdan beri ilişkimizdeneler değişti?• Cinselliğimizi nasıl yaşıyoruz?• Çocuksuz bir hayat bizim için nasıl olabilir?• Evlat edinme veya bakıcı ebeveynlik konusundane düşünüyoruz?14

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuAyrıca size memnuniyetle yardımcı olabilecekWunschkind e. V. derneğine de başvurabilirsiniz(İnternet ve posta adresini broşürün ekinde bulabilirsiniz).Çocuk sahibi olma isteği konusundaki bütünsorulara ilişkin ayrıntılı bilgiler www.fertinet.de İnternetportalında da sağlanmaktadır. Burada ayrıca aynısorunu yaşayanlarla görüş alışverişinde bulunabilirsiniz.Çoğu kez aynı sorunu yaşayan kişilerle yapılankonuşmalar sorunun çözümünde önemli bir desteksağlar.Tedavide başarı garantisi elbette yoktur; insanındoğası mekanik bir dişli sistemi değil, aksine bedenve ruhun karmaşık bir birlikteliğidir. Ancak şunlarıfark edeceksiniz:Modern tıpta büyük gelişmeler kaydedilmiştir.Çocuk sahibi olamayan birçok çifte artık yardımedilebiliyor.Ruhunuza hak ettiği bütün ilgiyi verinProfesyonel yardım alın. Almanya’da yaklaşık 100uzman çocuk sahibi olma merkezleri bulunmaktadır.Ancak ayrıntılı muayenelerle neden çocuk sahibi olamadığınızınorganik nedenleri araştırılıp sizin için eniyi çözüm bulunabilir.15

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuTıbbi Geçmiş ve TanıKapsamlı bir tanının ilk adımı her zaman doktorlayapılacak görüşmedir (anamnez/tıbbi geçmiş). Çocuksahibi olmak için yapılacak tedavide de durum farklıdeğildir.Ancak farklı olansa burada duygu dünyanızı ilgilendirenveya özel hayatınızın bir bölümüyle ilgili sorularada yanıt bulmanızdır. Bu nedenle bu alanda uzmanlaşmışdoktorların bu özel sorunların farkında olduklarınıve buna göre davrandıklarını bilmekrahatlatıcıdır. Bütün istekleriniz, endişeleriniz ve güvensizliklerinizkonusunda sizi ve eşinizi her zamanönemseyeceklerdir.Genel olarak her iki eş de muayene olmalıdır. Bununnedeni, istenmeyen çocuk sahibi olmama nedenlerininhem erkek, hem de kadında yaklaşık aynı sıklıkta görülmesidir.Etkileri ise karmaşık bir biçimde çiftin ortakve gündelik hayatını etkiler. Ancak bütün nedenlerintanısı konulduğunda çocuk sahibi olmak için anlamlıve başarı vaat eden bir tedaviye başlanabilir.16

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuDoktorunuza sormak istediğiniz soruları öncedenbir yere not etmeniz size yardımcı olabilir. Bir şeyi anlamadığınızdaaynı konuyu mutlaka bir kez daha sormalısınız.Ayrıca önceki muayenelerinizin tüm bulgularınıve, varsa, ameliyat raporlarınızı yanınızda getirmenizde önemlidir.Tanı konulması, doktorla yapılan görüşmenin yanısıra fiziksel muayeneyi ve laboratuar testlerini de kapsar.Doğurganlık bozukluğu için tanı konulması genelanlamda biraz zaman ve sabır isteyen özel, adım adımyapılacak bir süreç gerektirir. Ama bu yolu birlikte yürürseniz,başaracaksınız!Doktorun şimdiye kadar neden çocuk sahibi olamadığınızıanlamak amacıyla tıbbi geçmişinizle ilgili şusoruları sorabilir:• Ne zamandır çocuk istiyorsunuz?• Çocuk sahibi olma isteğinizle ilgili olarak daha öncetıbbi bir tedavi gördünüz mü?• Neden çocuk sahibi olamadığınız hakkında kendiaçıklamanız var mı?• Çocuk sahibi olamamanız ikinizi de ne kadar etkiliyor?• Kısır olduğunuzu anladığınızdan bu yanahayatınızda neler değişti (evlilik, meslek, kendinegüven duygusu)?17

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuErkekte muayene yöntemleriFiziksel Muayene ve Ultrason MuayenesiNeden çocuk sahibi olamadığını belirlemek için erkekbir üroloğa ya da androloğa (erkek cinsel organhastalıkları uzman doktoru) gidecektir. Burada önce fizikselmuayene yapılır. Muayenede testislerde ve yantestis kanallarında gözle görülür özelliklere dikkat edilir.Prostat rektum (bağırsağın son bölümü) yoluylamuayene edilir. Kapsamlı bir muayene için testislerinve prostatın ultrasonu da çekilir.Genetik incelemede kromozomlarınyapısı ve sayısı analiz edilir.18

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuSpermin incelenmesiSpermin mikroskobik olarak incelenmesiyle erkeğinüreme yeteneği belirlenebilir. Mastürbasyon yoluylaelde edilen sperm hücreleri, mikroskop altında şekilve hareketlilik açısından kontrol edilir. Sperm işleviçok değişken olabileceği için muayene en az üç aylıkaralıkla iki kere yapılır. Menide (masturbasyon sonucuatılan sıvı) bozulmamış sperm bulunamazsa ya dayeterli oranda bulunamazsa, testislerden bir dokunumunesi alınması gerekebilir. Bu numune, spermhücresi üretiminde bir bozukluk olup olmadığınıbelirlemeye yarar.Hormon değerinin belirlenmesiÇok az sayıda sperm üretimi, hormon üretimindekibir bozukluktan kaynaklanabilir. Böyle bir bozukluğuortadan kaldırmak için kanda hormon değerleri belirlenir.Ancak erkekte hormon bozuklukları kadınakıyasla belirgin şekilde daha az görülür.Genetik incelemelerSperm hücresi sayısının yetersiz olması halindebir başka inceleme olanağı da genetik sorunlarınaraştırılmasıdır. Bu araştırma, bir laboratuarda incelenmeküzere alınan basit bir kan örneğiylegerçekleştirilir.19

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuKadında muayeneyöntemleriFiziksel muayeneJinekolojik muayenede ilk olarak fiziksel muayene ilecinsel organlarda kısırlığa neden olabilecek belirginözellikler ya da vücutta başka değişiklikler olup olmadığısaptanır.Ultrason muayeneleriSonraki adımda üreme organları bir ultrasoncihazıyla daha ayrıntılı olarak incelenir. Ağrısı ve tehlikesiolmayan bu inceleme vajina yoluyla yapılır, bu yollatüpler ve rahim en iyi biçimde görünür.Hormon değerinin belirlenmesiYumurta hücresi gelişmesindeki bozukluğu ortadankaldırmak için aylık siklüste belirli günlerde kandakiçeşitli hormonların değerleri belirlenir. Siklüsbaşlangıcında örneğin östrojen, LH, FSH, androjenlerve prolaktin belirlenir.Dahası, çok düşük ya da çok yüksek bir TSH değeridoğurganlığa olumsuz etki edebileceğinden, tiroit bezihormonu TSH da kontrol edilir. Siklüsün ikinci yarısındagerekirse progesteron ve östrojen değerleri ölçülür.Tüplerin incelemesiTüplerde bir hasar olduğu kuşkusu varsa görüntülüveya cerrahi müdahale gerektiren inceleme yöntemlerikullanılabilir. Görüntülü incelemelerde röntgen kayıtları(kontrast maddeleri kullanarak) veya ultrasonla rahimboşluğu ve tüplerin durumu kontrol edilir.İncelemeler ayakta ve narkoz verilmeden yapılabilir.Daha kesin bir açıklama bulabilmek için, gerekirse hastanedekısa bir süre yatmayı gerektirebilen bir abdominoskopiyapılabilir.20

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuAbdominoskopiAbdominoskopi genel anestezi altında yapılır. İlk olarakkarın üzerinde göbeğin altında çok küçük bir kesikleboru biçiminde bir araç (laparoskop) karınboşluğunun içine sokulur.Bu incelemede ortaya çıkabilecek komplikasyonlaroldukça nadirdir. Komplikasyon olarak ilk sırada iç organlardayaralanma olabilir ya da enfeksiyon gelişebilir.Ayrıca narkozla bağlantılı olarak meydana gelebileceksorunlar oldukça nadirdir.Kontrast maddesiyledoldurulan tüpBu aracın bir kamerayla bir monitöre bağlı olmasısayesinde doktor üreme organlarını ayrıntılı olarak görebilir.Gerekirse laparoskop vasıtasıyla kistler,yapışıklıklar veya endometriyoz dokular yok edilebilir.HisteroskopiBozuklukları, rahatsız edici kas urları (miyom) veyarahim boşluğunda mukozadaki değişikliklerini belirlemekiçin vajina yoluyla rahime çok ince bir sondasokulur. Bu yöntemle doktor, sondada bulunan bir kamerayardımıyla rahim boşluğunu ve tüplerin çıkışlarınıiyice inceleyebilir ve gerekirse küçük cerrahi müdahalelerdede bulunabilir.Çocuk sahibi olma isteğinde yardımcı olabilecek çoksayıda tedavi yöntemi vardır. Nedenlere ve koşullarabağlı olarak farklı yöntemler izlenebilir.21

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuHangi tedavi olanakları vardır?Erkek ve kadında hormon tedavisiKısırlığın nedeni olarak hormon bozukluğu kadınlardaolduğu kadar erkeklerde de bulunabilir. Örneğin,erkekte FSH veya LH eksikliği nedeniyle testislerde işlevbozukluğu varsa dışarıdan hormon takviyesi yapılabilir.Çocuk sahibi olamamanın nedeni kadında “eşlikeden" bir hormon bozukluğundan kaynaklanıyorsa(örneğin, tiroid bezinde işlev bozukluğu veya erkeklikhormonlarının yüksek olması), belirli etkiler gösterenilaçlar kullanılabilir. Normal hormon değerlerinerağmen yumurtalıkların işlevi kısıtlı olduğunda, klomifentablet veya FSH (yumurta kesecikleri uyarıcı hormonu)ve gerektiğinde LH (yumurtlamayı tetikleyenlüteinizan hormon) enjeksiyonu ile doğal siklüs taklitedilebilir. Buna ek olarak, gebelik hormonu hCG (insankoryonik gonadotropin) verilerek de yumurtlama tetiklenebilir.Kadındaki hormon tedavisinde hedef, yumurtahücresinin olgunlaşmasının ve yumurtlamanınuyarılmasıdır.Eşlik eden tıbbi bir izlemeyle döllenmenin en olasıolduğu en uygun cinsel ilişki zamanı (yumurtlamayamümkün olduğunca en yakın zaman) belirlenebilir.Hormon tedavisi, hormonlardaki bir dengesizliği,yumurta hücresinin olgunlaşmasında veya yumurtlamadakibir bozukluğu veya hormonal testis işlevindekibir bozukluğu ortadan kaldırmak için uygulanır.Yardımcı döllenmeEskiden kullanılan yapay döllenme yerine bugün“yardımcı döllenme" terimi tercih edilmektedir. Buyeni terimle mevcut yöntemlerin yalnızca döllenmeyidesteklemek için kullanıldığı belirtilmektedir. Gebekalınması, diğer bir deyişle yumurta ve sperm hücresininkaynaşması hala bireysel ve doğal bir süreç olmayadevam ediyor. Önkoşul ve tıbbi geçmişe göre uygulanabilecekbir dizi yöntem vardır.• İntra Uterin İnseminasyon (IUI)Bu yöntem, yetersiz sayıda ve özellikle hareket yeteneğiaz olan sperm hücreleri olması durumunda uygundur.İnseminasyona başlamadan önce yumurta hücresininolgunlaşması ilaçlar (genelde FSH) verilerek desteklenebilirve yumurtlama hCG verilerek tetiklenebilir.Sperm, kendini tatminle (mastürbasyon yoluyla) eldeedilir ve laboratuarda nitelik açısından hazırlanır.Hareketli, ince bir plastik hortum (kateter)22

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuLaboratuarda hazırlanan spermler, ince birkateter kullanılarak rahime yerleştirilir.SpermlerKateteryardımıyla semen rahim boşluğuna, yumurta hücresininmümkün olduğunca yakınına bırakılır. Bu yönteminavantajı, çok sayıda sperm hücresinin yumurta hücresineoldukça yaklaşabilmesidir.• In-Vitro Fertilizasyon (IVF)In vitro (Lat.), “(deney) tüpü içinde” demektir, yanilaboratuar koşullarında gerçekleştirilen inceleme yöntemleridir.Bundan yola çıkılarak, IVF, vücudun dışındabir döllenme yöntemi olarak tanımlanabilir. Temel olarakIVF’de de tedavinin başında yumurta hücresi FSHverilerek olgunlaşması için uyarılır. Geleneksel uyarmayöntemlerinden farklı olarak, uygun biçimde uyarlanmışhormon dozu verilerek birden fazla yumurtahücresinin olgunlaşması sağlanır ve bu yumurtalardöllenmek üzere alınır.Narkoz ya da hafif bir uyuşturma altında, içlerindekiyumurta hücrelerini almak amacıyla olgunlaşmış foliküller(yumurta kesecikleri) bir kanülle delinir.Ardından yumurta hücreleri bir petri kabının içindespermlerle bir araya getirilir. 24 saat inkübatörde tutulduktansonra yumurta ve semen hücresinin kaynaşıpkaynaşmadığı kontrol edilir. Kaynaşma meydanagelmişse kadına ya iki-üç gün, ya da beş-altı gün sonraen fazla üç embriyo aktarılır (embriyolarla ilgili olarakblastosit transferi, bkz. Sayfa 31).Neden çocuk sahibi olunamadığının açıklığakavuşturulması için gerekli olan tanı amaçlı işlemleryapıldıktan sonra doktorunuz ayrıntılı bir konuşmadasizin için düşünülebilecek tedavi yöntemleriniaçıklayacaktır.Yumurta hücreleri vesperm içeren petri kabıDöllenmeEmbriyolar23

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuIVF için hangi koşullaryerine getirilmelidir?IVF tedavisi için ilk önkoşul, başka hiçbir yöntemleçocuk sahibi olunamamasıdır. Ayrıca genel kuralolarak yalnızca eşlerin yumurta ve semen hücrelerikullanılabilir. Yasal olarak her iki eş bir HIV testi (birAIDS enfeksiyonunun bulunmadığını belirlemek içinyapılan kan testi) yaptırmalı ve bulaşıcı karaciğer iltihabının(hepatit) olmadığını belirleyen bir muayenedengeçmelidir.Kadına özel önkoşullarKadın mümkünse 40 yaşın altında olmalıdır. Gebeliksırasında kızamıkçık hastalığı çocuğa zarar verebileceğiiçin kızamıkçık aşısı gereklidir. Yumurtalığın en azındanbiri ve rahim işlevini yerine getiriyor olmalıdır.Almanya’da tedaviyi uygulayan doktorlar, yardımcıdöllenmenin birçok yönlerinin düzenlendiği embriyokoruma yasasına göre hareket etmelidirler.Erkeğe özel önkoşullarErkekteki en önemli önkoşul, yeterince işleve sahipspermlerin üretildiğinin saptanmasıdır. Sperm üretimibozukluklarında başka tedavi yöntemleri uygulanmadanönce genetik materyalin incelenmesi önerilmektedir.25

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuHazırlık ve Stimülasyon Aşamasıİlk tedavi adımı, vücudu hormon stimülasyonuna eniyi biçimde hazırlamaya hizmet eder.Genel olarak kadının siklüsü hormonlarla öyle ayarlanırki, yumurtlamanın ve yumurta hücresininalınması anı dışarıdan yönlendirilebilir hale gelir. Budurum, vücudun kendi doğurganlık hormonları olanFSH ve LH’nin üretimini azaltan ilaçlarla gerçekleştirilir(down regulation). Bu aşamada verilen ilaçlar(örneğin, GnRH agonistleri) beynin doğurganlık hormonlarınısalan bölümüne etki ederler.Vücudun kendi hormon üretimini baskılamak içinGnRH antagonistleri de kullanılabilir. GnRH antagonistleri,yalnızca stimülasyon aşamasında kullanılırlar.Böylece toplam tedavi süresi kısaltılır ve hormon eksikliğibelirtilerinin ortaya çıkması engellenir.Yumurtalıkların stimülasyonu, birden fazla yumurtahücresinin eşzamanlı olarak olgunlaştırılmasını amaçlar.Her yumurta hücresi döllenemediğinden ve herembriyo rahime yerleşemediğinden bu gerekli bir süreçtir.Hormonla stimülasyon, ultrason muayeneleri vekandaki hormon değeri belirlemeleri yakından gözlemlenir.Düzenli kontrol sayesinde yumurta keseciklerininsayısı ve boyutuyla birlikte rahimiçi mukozasınınkalınlığı gözlemlenebilir. Ancak bu yolla yumurtlamanıntetiklenmesi ve yumurta hücresinin alınmasıiçin en uygun zaman belirlenebilir. Gözlemle ayrıcaaşırı stimülasyon riski de azaltılabilir.Hangi ilaçlar kullanılır?Klomifen tabletleri gibi bazı ilaçlar beyni daha fazladoğurganlık hormonları boşaltması için uyarırlar. Yumurtahücresi gelişiminin amaçlı olarak stimülasyonuve yumurtlamaya hazırlık olarak, doğurganlık hormonlarınındoğal işlevine uygun olan ilaçlarkullanılmaktadır:• Rekombinant FSH(biyoteknolojik olarak imal edilmiş)Genel olarak folikül uyarıcı hormon (FSH) çeşitli yollarlaüretilebilir. hMG gibi FSH da ya menopozdakikadınların idrarından, ya da laboratuarda biyoteknolojikolarak imal edilir. İdrar preparatlarının FSH saflığı veiçeriği önemli ölçüde farklılık gösterebileceğinden günümüzdebiyoteknolojik FSH tercih edilmektedir. Burekombinant FSH, vücudun kendi hormonu gibi etkigösterir ve tıbbi araştırmaların en son bulgularına uymaktadır.Rekombinant FSH en yüksek saflığı sunmaktadırve bu, mümkün olan en yüksek güvenilirlik ve toleransanlamına gelir.26

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuBunun dışında, bu şekilde imal edilen maddelerindaha etkili olduğunu gösteren bir çalışma yapılmıştırve ilgili çiftler için de en önemli kısım budur. Yani:Daha düşük bir ilaç dozajında çocuk şansı artar. 1Dahası, filled by mass teknolojisi olarak adlandırılanyeni bir imalat yöntemiyle üreme tıbbı kesinlik eldeedilmesi konusunda bir adım daha atabilmiştir: Bu teknolojiyleüretilen bir FSH preparatında etkin hormoniçeriği her zaman kesin olarak ölçülebilmektedir. Böyleceher iğneyle birlikte doktorunuzun sizin için özelolarak hesapladığı miktardaki FSH’ı alıyorsunuz.Ayrıca biyoteknolojik olarak üretilen preparatlarkullanıldığında iğne yerindeki lokal tolere edilmemeriski idrar preparatlarından çok daha düşüktür. 2FSH ile tedavi genellikle down regulation’dan (bkz.sayfa 27) 14 gün sonra veya ilk üç siklüs gününde(1. siklüs günü = 1. kanama günü) başlar. Yaklaşıkolarak 11-13 gün sürer. Bu sürede, her gün, yaklaşıkaynı saatte olmak üzere, belli bir miktar hormon cildinaltına enjekte edilir.Doktorunuz vücudunuzun hormon üretiminibaskılamak amacıyla bir GnRH antagonisti verirse,bu da beşinci günden itibaren yedinci stimülasyongününe kadar verilir.• LH (lüteinizan hormon)LH (lüteinizan hormon) günümüzde biyoteknolojikolarak da saf madde olarak imal edilmektedir. LH, LHeksikliği olan kadınlarda takviye olarak kullanılır.Biyoteknolojik olarak imal edilmiş ilk saf LH ile FSHve LH’dan oluşan kişiye özel bir kombinasyon yapılabilir.Ancak çoğu kadın zaten yeterli miktarda LH ürettiğiiçin birçok durumda FSH tek başına verilmektedir.1 Ludwig et al., Journal Reproduktionsmed. und Endokrin. 4/2004: 284–882 Ludwig und Rabe, Journal Reproduktionsmed. und Endokrin. 2/2004: 82–9027

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuYumurta hücresinin olgunlaşmasındansonra neler olur?Yumurta keseciklerindeki yumurta hücreleri olgunlaştığındaFSH kesilir. hCG (insan koryonik gonadotropin)olarak adlandırılan başka bir hormonun verilmesiyleyumurta keseciği yumurtlama için hazırlanır.Preparatın mümkün olan en yüksek saflığını garantilemekiçin hCG elde edilirken de gittikçe daha fazlamodern biyoteknolojik süreçler kullanılmaktadır.hCG, doğal siklüsteki LH’ın rolünü üstlenerek yumurtlamayıtetikler. hCG verildikten yaklaşık 36 saatsonra, yani yumurtlamadan kısa bir süre önce, uzunbir iğne yardımıyla yumurta hücreleri yumurta keseciklerindenalınır (folikülün delinmesi).Yumurta hücreleri yumurtlamadan önce alınmalıdır,aksi takdirde fallop tüpü içinde erişilemeyecek kadaruzaklaşırlar. Ultrasonla kontrol edilen müdahale vajinadangerçekleşir. Rahatlamanız için size bir ağrı kesiciveya sakinleştirici verilir veya hafif bir narkoz yapılır.Delme işleminden sonra, hafif ağrı ve kanama görülebilir.DöllenmeYumurta hücresinin döllenmesi için aynı gün eşinizdentaze semen alınması gereklidir. Mastürbasyonbazen “talimat üzerine” yapılamayabilir. Bu nedenle,Folikülün delinmesiyle eldeedilen yumurta hücreleriYumurta hücrelerininalındığı içi boş iğneUltrason başısemen toplama sorunuyla erken ilgilenmek önemlidir,böylece eşiniz ve tedavi eden çocuk merkeziylebirlikte uygun bir çözüm bulabilirsiniz.Meni, spermleri en iyi biçimde doğurgan kılmak içinönce laboratuarda hazırlanır. Ancak bundan sonra yumurtave semen hücresi cam bir kap içindeki besinsıvısı içinde bir araya getirilip 24 saat süreyle inkübatöriçinde kültürü yapılabilir.Ardından en fazla üç döllenmiş yumurta, iki ila üçgün (embriyo transferi) ve beş ila altı gün (blastosittransferi) süresince daha fazla gelişmeleri için inkübatördetutulur. Genetik faktörlerin henüz kaynaşmadığıdiğer döllenmiş yumurtalar sonraki siklüsler için dondurulabilir(kriyo konservasyonu).28

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuMenide sperm bulunmadığındaBazı durumlarda, örneğin sperm tüpleri tıkanmışsa,menide hiç sperm bulunmaz. Buna rağmen sperm eldeedilebilir: doğrudan testislerden (TESE) ya da epididimisten(MESA).• Testiküler sperm ekstraksiyonu (TESE) ve mikroepididmal sperm aspirasyonu (MESA)Bu işlemlerde küçük bir cerrahi müdahaleyle büyükolasılıkla sperm içeren doku numuneleri alınır. Sonrakiadımlarda ICSI yöntemine göre işlem yapılır.İşlevi olan sperm sayısı az olduğundaBelirgin bir semen azlığında, yani tam işlev gösterensperm sayısı azsa, cam kaptaki döllenme başarı vaatetmez. Bu durumda IVF yerine ICSI kullanılabilir.• İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI)IVF’den önce olduğu gibi ICSI’den önce de hormonstimülasyonu ve folikülün delinmesi ile yumurta hücrelerielde edilmelidir. Özel bir mikroskop altında tek birsperm çok ince, içi boş bir cam iğnenin içine çekilir vedoğrudan yumurta hücresine (hücre plazmasının içine= intrasitoplazmik) enjekte edilir.Bu mikro enjeksiyon böylece bir semen hücresininyumurta hücresine doğal girişini taklit eder. Döllenmeve hücre bölünmesi meydana gelmişse IVF işlemindeolduğu gibi iki üç gün sonra en fazla üç embriyo rahmeyerleştirilir.Yumurta hücresiPipetSpermİğne ucu29

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuEmbriyo transferiEn fazla üç embriyonun rahim boşluğuna aktarılması,vajina üzerinden rahim boşluğuna itilen ince, kıvrılabilirbir plastik hortum yardımıyla gerçekleşir. Bu işlemağrısızdır.Rahme ne kadar çok embriyo bırakılırsa çoklu gebelikolasılığı o kadar artar. Bu nedenle iki, en fazla üç embriyosınırlaması anlamlıdır.• Yardımla Yuvalama (Assisted Hatching)Belli koşullarda (örneğin arka arkaya yapılanbaşarısız embriyo transferlerinde) embriyonun yumurtakabuğundan çıkması kolaylaştırılarak gebelikşansı yükseltilmeye çalışılır. Bu işlemde, rahmeyerleştirilmeden hemen önce bir lazerle embriyonundış kabuğuna küçük bir delik açılır.• Yumurta Hücrelerinin Dondurulması(Kriyo konservasyonu)Yumurta hücreleri ön çekirdek aşamasında dondurarakbirkaç yıl saklanabilir. Ön çekirdek aşaması, birdöllenmenin olduğu ama henüz genetik materyal kaynaşmasınınmeydana gelmediği anlamına gelir. Kriyokonservasyon, eritme işleminden sonra bir yumurtahücresinin ölmesinden sonra bir alternatifin bulunmasıiçin en az üç fazla döllenmiş ve niceliksel olarak değerliyumurta hücresi varsa gerçekleştirilmektedir.Dondurmanın avantajı: Tedavi edilen bir siklüstegebelik oluşmamışsa ve bir tedavi daha yapılacaksahormon stimülasyonu ve yumurta hücresi alımı tekraredilmek zorunda değildir.İşlem kendini kanıtlamıştır ve güvenlidir, ancakgebelik oranı daha düşüktür. Bu nedenle IVF tedavisiöncesinde doktorunuzla ön çekirdek safhasındakifazla yumurta hücrelerinin dondurulup dondurulmayacağınıgörüşmeniz önemlidir.30

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuHamile Kalma SonrasıEmbriyo transferinden yaklaşık iki hafta sonra ilk gebeliktesti yapılır. Ancak bu anda gebeliğin kalan seyrihakkında henüz değerlendirme yapılamamaktadır.Önemli: Kendinizi ve vücudunuzu şimdi biraz korumalısınız.Sinirsel gerilime rağmen huzur bulmaya verahatlamaya çalışmalısınız. Bu sıradaysa meslekte veözel hayatınızdaki alışkanlıklarınıza devam etmelisiniz.Güvenliğiniz için tedavi eden jinekologunuz ya daüreme doktorunuz birkaç kontrol muayenesi yapacaktır.Daha ikinci siklüsün yarısında veya gebeysenizbunun dışında da embriyonun yerleşmesini desteklemekveya gebeliği korumak için progesteron verilmesianlamlı olabilir. Bu işlemin tıbbi adı luteal fazdesteğidir.31

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir Konuİhtimaller ve risklerTedavi önlemlerinin başarısına birçok etken kararverir: Bu nedenle – doğurganlık bozukluğunun türüve süresinin yanı sıra – kadının yaşı da önemlidir. Bunedenle somut rakamlar vermek mümkün değildir.Bugün kullanılan tedavi işlemleri, plana uygun gerçekleştiklerinde,doğal bir üremede olduğu gibi siklüsbaşına aynı başarıya yaklaşmaktadır. Olumlu koşullardave her türlü olasılıkların kullanılmasından sonra genelliklesöz konusu çiftlerin yüzde 60’ına yardım edilebilir.Bazı nadir riskler aşağıda belirtilmiştir.• Aşırı StimülasyonPotansiyel aşırı stimülasyon tehlikesi nedeniylehormon tedavisi, tedavi eden doktor tarafından çokdikkatlice gözlemlenir. Aşırı stimülasyondayumurtalıklar çok fazla yumurta keseciği üretir, bunakarşılık kesecikler de daha fazla hormon salgılar.Bu aşırı işlev, mide bulantısı ve karın bölgesindeağrılarla sıvı birikimine neden olabilir. Artan karınağrısı meydana gelirse mutlaka doktorunuzadanışmalısınız. Aşırı stimülasyon çok güçlüyse,hastanede tedavi gerekli olabilir.Düzenli bir kontrolle yüksek aşırı stimülasyon riskiçok şükür yüzde bir ila ikiye kadar azaltılabilir. Buradamuayene tarihlerinize kesinlikle uyarak etkinişbirliğiniz gerekmektedir.• Çoklu GebeliklerÇoklu bir gebelik olasılığı IVF’de genel olarak yüksektir(yüzde 20-30), çünkü başarının garantilenmesiiçin birden fazla (ancak en fazla üç) embriyo rahminiçine yerleştirilir.• DüşüklerArtan yaş ve subfertilite (azalan üreme ve gebe kalmayeteneği) ile düşük riski kolaylıkla yükselir.32

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir Konu• Ameliyata bağlı komplikasyonlarNadir olarak IVF ile ilişkili cerrahi müdahalelerdekomplikasyonlar meydana gelmektedir. Örneğin, yumurtahücresi alındığı sırada enfeksiyon gelişmesiveya, aynı şekilde nadir olarak görülen, leğen bölgesindekiorganlarda yaralanmalar meydana gelebilir.• Psikolojik StresÇocuk sahibi olmak için yapılan tedavi, çok zaman,çeşitli randevular, kısmen de daha kapsamlı muayenelerleilişkilidir. Bu nedenle her iki eşten de çok sabır gerektiriyor.Çiftler, güçlü duygular yaşadıkları, kısmen de umutlaendişe, sevinç ve hayal kırıklığı arasında gidip gelenduygu değişimleri yaşadıkları bir dönem geçiriyorlar.Bu durumda kolayca psikolojik stres yaşanabilir.Önemli olan konuşmayı sürdürmek: Başkalarına fizikselve ruhsal olarak kendinizi nasıl hissettiğinizi anlatın.Eşinizle konuşun. Arkadaşlarla konuşun, gerekirse birdayanışma grubuna katılın ve özellikle de sizi tedavieden doktorunuzla konuşun.33

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuÇocuk Sahibi Olmak içinYapılan Tedavinin MaliyetleriGenelde sigortalar, tıbbi geçmiş ve tanıyla birliktegerekli danışmanlık görüşmeleri masraflarını karşılar.IUI, IVF veya ICSI tedavileri gerekli olduğunda yasalolarak sigortalı hastalarda tedavi ve ilaç maliyetlerininyüzde 50’si karşılanmaktadır. Sigortaların yüzde 50’likmaliyeti ödemeleri, stimüle edilmiş siklüste üç inseminasyonveya üç IVF veya ICSI siklüsüyle sınırlıdır. Stimüleedilmemiş siklüslerde sekiz inseminasyonun yüzde50’si sigorta tarafından karşılanır.Bundan sonra bir tedavi, “başarı beklentisi yok”olarak sınıflanır. Sigortanın maliyetleri karşılaması içinbaşka bir talepte bulunulamaz. Ama: Bir tedavi siklüsügebelikle sonlandığında yasal olarak sigortalılar, ilgiliyönteme bağlı olarak başarısız siklüslerin azamisayısına kadar tekrar sigortadan ödeme alma hakkınasahiplerdir. Bu ödeme için yaş sınırı kadınlarda 25 ila40 yaş, erkeklerde 25 ila 50 yaş arasıdır.Özel sağlık sigortaları, genel olarak IVF veya ICSIdenemelerinin bütün masraflarını ödüyorlar. Ancakkendi sözleşmelerinizi bu konu açısından dikkatlicekontrol edin. Dördüncü bir deneme isteyen çiftler, sigortalarındanbağımsız olarak maliyetleri kendilerikarşılamak zorundadır. İkinci bir çocuk üreme tıbbıyladünyaya gelecek olursa yasal sigortalar birinci çocuktaolduğu gibi aynı mali yardımları sunarlar. Özel sağlıksigortaları da ikinci çocuk için maliyetleri karşılamalıdırlar.Ancak bir gebelik olasılığının yüzde 15 olmasıönkoşuldur. Ortalama olarak kadınlarda 40. yaşın doldurulmasındansonra bu oran artık söz konusu değildir,ama bireysel etkenlere bağlı olarak belli özel durumlardabu daha önce veya daha sonra da gerçekleşebilir.Tedaviden önce çocuk isteği merkeziniz, erkekve kadın için ayrı olmak üzere, bütün masraflarla birliktebir tedavi planı oluşturuyor. Bu planı sigortayasunmalısınız. Tedaviniz ancak onaylandıktan sonrabaşlayabilir.34

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir Konuİlaç MaliyetiÇocuk sahibi olmak için yapılacak tedavinizin ilaçlarıyüzde 50 olarak tarafınızca karşılanacağı için, maksimum10 Euro’luk olağan katkı payınız ödenmez. Reçeteyiyazan doktorunuz reçetenize ilgili bir notdüşecektir. İlaç maliyetlerinin yüzde 50’lik kendipayınızı doğrudan eczacınıza ödeyeceksiniz.Tedavi siklüsü başına, yaklaşık 400 Euro (inseminasyonsiklüsünde stimülasyon) veya yaklaşık 800 Euro(IVF Siklüsü) masraf beklemelisiniz. Ama dikkat:Tedavi eden doktorunuzun hangi ilaçları hangi dozajlardayazdığına bağlı olduğundan bu değerler yalnızcaortalama değerlerdir.35

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuYasal Temeller1978 yılında İngiltere’de ilk “IVF Bebeğinin”doğmasından bu yana Almanya’da yasal çerçevekoşullarıyla ilgili tartışma henüz tamamlanmamıştır.1 Ocak 1991 tarihinde üreme tekniğini uygulamave embriyoları kullanmayı düzenleyen bir Embriyo KorumaKanunu (EschG) kabul edilmiştir.Genel olarak EschG’de başkalarının yanı sıraaşağıdaki hususlar belirlenmiştir: Yapay döllenme,araştırma amacıyla değil yalnızca üreme amaçlıkullanılabilir. Yardımcı döllenme çerçevesi içinde sonradanrahim içine yerleştirilemeyen, yani “fazla” embriyolarınoluşması önlenmelidir. Bir tedavi siklüsü içindekadına en fazla üç embriyo yerleştirilebilir.Embriyo ile embriyo üzerinde deney yapmak yasaktır.Bu yasakla genetik materyale müdahaleler (örneğinsemenlerin cinsiyet kromozomlarına göre seçilmesi)önlenir. Aynı şekilde, yumurta bağışı ve kiralıkannelik de yasaktır.Yardımcı döllenme yalnızca özel olarak eğitilmişdoktorlar tarafından yapılabilir. Bunun dışındayardımcı döllenme çoğu eyalette yalnızca evli çiftlercegerçekleştirilebilir.Evli olmayan çiftlerin de tedavi edilebildiği eyaletlerdeyseyasal sigortalar maliyete katkıda bulunmazlar.Özel sigortalılar da burada sözleşmelerini kontrol etmelidirler.36

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuAdresler ve Diğer BilgilerMerck Serono adı yalnızca en modern ilaçlarla ilgilideğil, aynı zamanda çocuk sahibi olma isteği konusundakapsamlı bilgiyle de ilişkilidir. Ünlü bilim adamlarıylayakın işbirliği yaparak Serono her zaman en yenibilgiye sahiptir.Bu broşürün dışında da bilgimizden faydalanabilmeniziçin ücretsiz bir danışma hattı kurduk. Telefondaeğitimli bir ekipten bilgi alabilirsiniz. Başvurularınız hemenveya sonradan yapılan araştırmayla sizi arayarakyanıtlanır.İnternet portalımız www.fertinet.de’de güncel bilgilerve hizmetler hakkında geniş bilgi bulabilirsiniz, bunundışında hem aynı soruna sahip başka insanlar hemde uzmanlarla görüş alışverişinde bulunabileceğinizyönetilen bir forum bulabilirsiniz.Merck Serono İletişim MerkeziÜcretsiz Danışma Hattı(Almanca ve İngilizce dillerinde):08 00/0 46 62 53Büyük bilgi portalı: www.fertinet.deTıbbi ve psikolojik danışma yanında bir dayanışmagrubuyla iletişim de çoğu kez yararlıdır. Burada aynısoruna sahip başka kişilerle deneyimlerinizi veendişelerinizi paylaşabilirsiniz. Çocuk sahibi olunamamasıkonusundaki sorular hakkındaki Wunschkind e.V.derneği yakınızdaki bir dayanışma grubunun adresinisize memnuniyetle verecektir. Ayrıca derneğin web sitesindekonuyla ilgili ayrıntılı bilgi de alabilirsiniz.38

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuWunschkind e. V.Verein der Selbsthilfegruppen fürFragen ungewollter KinderlosigkeitFehrbelliner Straße 9210119 BerlinTelefon: 01 80/5 00 21 66Telefax: 0 30/69 04 08 38Hotline: Dienstags von 19 bis 21 UhrE-Mail: wunschkind@directbox.comwww.wunschkind.deBundesverbandreproduktionsmedizinischerZentren Deutschlands e. V.Dudweilerstraße 5866111 SaarbrückenTelefon: 06 81/37 35 51Telefax: 06 81/37 35 39E-Mail: brz@repromed.dewww.repromed.depro familia-BundesverbandStresemannallee 360596 FrankfurtTelefon: 0 69/63 90 02Telefax: 0 69/63 98 52E-Mail: info@profamilia.dewww.profamilia.dePsikoterapi yardımı mı almak istiyorsunuz? BeratungsnetzwerkKinderwunsch Deutschland(BKID) İnternette kapsamlı bir adres listesiyayınlıyor: w w w.bkid.deÖzel durumlarda heterolog inseminasyon(bağışlanan spermlerle döllenme, ya da diğeradıyla donogen inseminasyon) da bir tedavi imkanıolabilir. İnternette kapsamlı bir adres listesişurada bulunmaktadır:w w w.donogene-insemination.de39

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuLiteratür önerileriÇocuk sahibi olamama konusuyla ilgili bir dizi kitap vardır. Bu bölümde eğlenceli ve bilgilendiriciliteratürden küçük bir liste sunuyoruz.EdebiyatBarbara Brassel:„Alles wird gut“… sagt ein kinderloses PaarBakiba, 2002, EUR 17,95Nancy Thayer:Das Glück am Rande des Wassers/Ein Morgen am MeerZwei Romane in einem BandUllstein, 2000, EUR 7,95Ben Elton:Die Unempfänglichen/SeitensprüngeRomanGoldmann, 2001, EUR 21,00Uwe A. O. Heinlein:EisprungThrillerMiddelhauve, 1999, EUR 17,95Judith Uyterlinde:EisprungGeschichte über die Liebeund den Wunsch nach einem KindGoldmann, 2002, EUR 17,90Rachel Morris:Ella und ihre MütterRomanDroemer/Knaur, 1999, EUR 8,90Nina Lekander:Ich will keine Schokolade,ich will unbedingt ein KindRomanKlein, 1997, EUR 16,36Maria Hechensteiner:Orchideenblüte –Mein Weg zum WunschkindMutmacher-Tagebuch fürungewollt kinderlose FrauenDiametric, 2003, EUR 12,8040

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuBilimsel kitaplarMartin Spiewak:Wie weit gehen wir für ein Kind?Eichborn Verlag, 2002, EUR 19,90Tewes Wischmann, Heike Stammer:Der Traum vom eigenen KindKohlhammer, 2001, EUR 18,00Heike Hunneshagen:Die Qual der WahlCentaurus, 2000, EUR 15,24Sybille Ried, Gertrud Beck-Mannagetta:Epilepsie und KinderwunschBlackwell Wissenschafts-Verlag, 2001, EUR 14,95Krista Federspiel:Kinderlos, was tun?Hirzel, 2000, EUR 9,90Günter Freundl, Christian Gnoth,Petra Frank-Hermann:KinderwunschGräfe & Unzer, 2001, EUR 15,90Gabriele Grünebaum:Ich will ein BabyVGS Verlag-GmbH, 2000, EUR 20,50Roger Neuberg:Ich will ein Kind!Ehrenwirt, 1999, EUR 9,95Niravi B. Payne, Brenda L. Richardson:Wenn das Wunschkindauf sich warten lässtScherz, 1999, EUR 20,40Thomas Strowitzki:Wenn das Wunschkind ausbleibtHaug Sachbuch, 1998, EUR 11,45Hans H. Pusch:Wie kommt der Mann zum KindARISTON, 1996, EUR 18,51Martin Sillem:Wirksame Hilfe bei EndometrioseTrias, 1998, EUR 11,4541

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuTerimler – kısa açıklamalarNelerden söz edildiğini anlamanız için aşağıda size tıbbi terimlerle veaçıklamalarını bir araya getirdik.AndrojenlerErkeklik hormonlarıAyakta tedaviHastanede yatmayla bağlantılı olmayan tedavi(yatarak tedaviden farklı)Down Regulationİngilizce’den türetilmiştir: down = aşağı ve regulation= düzenleme. Vücudun kendisinin salgıladığı hormonlarınilaçlarla azaltılması.EmbriyoGenetik materyallerin kaynaşmasından sonra birembriyodan söz edilir. 13. gebelik haftasından sonragelişen çocuk fetüs olarak tanımlanır.Embriyo transferiBir yumurta hücresinin vücut dışında döllenmesindensonra rahim boşluğuna aktarılması.EndometriyozisYunancadan türetilmiş sözcük: endo = iç, metra = rahim.Çocuk sahibi olunamamasında sıkça karşılaşılan birnedendir. Endometriyoziste rahimiçi mukozasının dokuparçaları rahim dışına çıkıp burada yara oluşumlarına nedenolabilir.Fallop TüpleriSemen hücrelerinin yumurtaya ve döllenmiş yumurtalarınise rahim boşluğuna götürüldükleri huni biçimindeki“taşıma bandı”.Fallop tüplerinde dış gebelik(ekstra uterin gravidite)Embriyonun, rahim boşluğu yerine fallop tüplerindenbirine yerleşmesi.Folikülİçinde yumurta hücrelerinin bulunduğu sıvıyla doluyumurta kesecikleri. Foliküller yumurtalıkta gelişir.Folikülün delinmesiYumurta hücresini almak için yumurta keseciğininçok ince, içi boş bir iğneyle delinmesi.FSHYumurta hücrelerinin büyümesini ve gelişmesinisağlayan folikül uyarıcı hormon.Gamete İntrafallopian Transfer (GIFT)Gonadotroprinler gibi ilaçların yardımıyla birden fazlayumurta keseciğinin gelişiminin sağlandığı ve bu biçimdeelde edilen olgun yumurta hücrelerinin yumurtalıktançıkarıldıkları üreme yöntemi. Bundan sonra semen ve yumurtahücreleri hemen ve ayrı olarak doğrudan fallop tüpüneyerleştirilir ve döllenme meydana gelir.42

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuGametlerDöllenmeden önce yalnızca basit bir kromozom setinesahip kadın ve erkek cinsiyet hücreleri içinkullanılan ortak terim.GnRHGonadotropin Releasing Hormone (Gonadotropinsalgılatıcı hormon). Yunanca ve İngilizceden türetilmişsözcük: gonos = üretme, trop = etkilemek, Releasing= salınım. LH ve FSH’ın salgılanmasına etki eden hormon.GnRH AgonistiLH ve FSH’ın salgılanmasını önleyen ilaç (bu hormonlarınbaşlangıçta salınmasından sonra)GnRH AntagonistiYunanca sözcük kökü (anti = karşıt). LH ve FSHdoğurganlık hormonlarının salgılanmasını önleyen ilaçlar.GonadotropÖzellikle hormonlar tarafından gonadlara etki eden.GonadotropinGonadların (gametlerin geliştiği cinsiyet bezleri)gelişimini sağlayan ve yöneten, hipofiz ön lobunun,plasentanın (döl eşi) veya rahimiçi mukozasınıngonadotrop hormonları için kullanılan ortak terim.HIV enfeksiyonuAIDS virüsünün neden olduğu enfeksiyon.HormonlarÇeşitli organlar arasında vücudun kendi bilgitaşıyıcılarıİnsan koryonik gonadotropin (hCG)Latince: Human = insan, koryon = yumurtakabuğu, gonaden = cinsiyet bezleri, trop = etkilemek.Yumurtlamayı tetiklemek için ilaç olarak kullanılanhormon. hCG, gebe kadınların idrarından elde edilirveya biyoteknolojik olarak imal edilir.İnsan menopozal gonadotropin (hMG):Latince: human = insan, menopoz = menopoz.HMG, menopoza girmiş kadınların idrarından eldeedilir. HMG, yumurtalıkların stimüle edilmesi için kullanılır.İntrasitoplasmatik sperm enjeksiyonu (ICSI)Latince: intra = iç, içeri, sitoplazma = hücre içeriği,spermium = erkek semen hücresi. Tek bir spermin ince,içi boş bir iğneyle tek bir yumurtanın için enjekteedildiği yapay döllenme yöntemi43

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir Konuİntra Uterin İnseminasyon (IUI)İnseminasyon, semenin yardımcı teknik araçlarlavajinaya ya da rahme aktarılmasıdır. IUI’de semen,yumurtaya mümkün olduğunca yakın olacak şekilderahme yerleştirilir.İn Vitro Fertilizasyon (IVF)Latince: in vitro = camda, fertilizasyon = dölleme.IVF, vücut dışında döllenme anlamına gelir.Kriyo konservasyonuYunanca: kriyo = serin, dondurucu. Kriyo konservasyonuylayumurta hücreleri ön çekirdek aşamasındaderin dondurulmuş halde saklanabilir.KromozomlarHücre çekirdeğinin maddeleri ve genetik materyalintaşıyıcısı. Kromozomlar ağırlıklı olarak desoksiribonükleikasitten (DNA) oluşmaktadır. Asıl genetik materyaldirve hücre bölünmesi sırasında oluşan hücreleregeçer. İnsanda 2 x 23 = 46 kromozom bulunur. 22kromozom çifti cinsiyetin belirlenmesinde rol oynamaz.Cinsiyet kromozomları olan 23. çiftin yapısıerkek ve kadında farklıdır:Kadındaki her hücre çekirdeğinde iki X kromozomuvarken erkekte eşit olmayan bir çift, yani bir X ve bir Ykromozomu vardır. Yumurta hücresini dölleyen semenhücresinin taşıdığı kromozoma göre bebeğin cinsiyetierkek veya kız olarak belirlenir.Laparoskopi (abdominoskopi)Karın boşluğunun ve organlarının endoskopisi.Karın bölgesi organlarının yeri, boyu ve durumunuaraştırmak için gerçekleştirilir.Lüteinize edici hormon (LH)Yumurtlamayı tetikleyen hormon.MiyomKas dokularından oluşan, rahimde bulunan iyi huylutümör. Miyomlar, bazen devam eden kısırlık veya tekrarlayandüşük nedeni olabilir.MukozaRahimiçi yüzeyini kaplayan doku tabakasıÖstrojenLatince: östrus = çiftlenmeye hazır olma, gen =üretmek. Östrojen, yumurtalıklarda gelişen verahimiçi mukozasının gelişmesini sağlayan kadıncinsel hormonudur.PlasentaÇocuğa besin maddelerinin sağlandığı döl eşi.Doğumdan sonra plasenta rahimiçi mukozasındanayrılır ve “son etene” olarak atılır..44

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuPolikistik Over (PCO)Yunanca: kytis = kese ve poli = çok’tan türetilmiştir.Birçok küçük kistli yumurtalıkProgesteronLatince: pro = için, gestatio = gebelik. Progesteron,sarı cisimlerce üretilir. Progesteron, rahimiçimukozasını embriyonun yerleşmesine hazırlarProlaktinLatince: lactis = süt. Beyinde geliştirilen hormon.Prolaktin, süt akışını sağlarRahim (uterus)Çocuğun içinde geliştiği armut biçimli organ. Rahim,rahim ağzı, rahim boynu ve rahim boşluğundanoluşmaktadır. İki fallop tüpü rahme açılır.Rahimiçi mukozası (endometriyum)Periyodik olarak rahim tarafından geliştirile, büyükölçüde kan taşıyan mukoza. Embriyo endometriyumayerleşir.Sarı cisim (corpus luteum)Yumurta keseciğinin yumurtlamadan sonra geriyekalan bölümü sarımsı bir renge dönüşür, bu nedenlesarı cisim olarak adlandırılır.SteriliteDüzenli cinsel ilişkide bir yıldan fazla bir süre gebelikoluşmazsa doktor kısırlık (sterilite) bulunduğunu farzeder. Ancak bu durum nihai olmak zorunda değilTESE/MESAMenide hiç sperm yoksa, spermleri doğrudan testislerden(TESE = Testiküler Sperm Ekstraksiyonu) veyaepididimisten (MESA = Mikro Epididmal Sperm Aspirasyonu)elde etme olasılığı vardır.TestisBir çift yumurta şeklinde penis altında bulunan,sperm ve erkeklik hormonu testosteron üreten organYan testis (Epididimis)Erkek üreme sisteminde, testislerin üzerinde bulunanspermlerin olgunlaştığı ve kısa bir süre depolandığıyerYardımla Yu valama (Assisted Hatching)Embriyonun rahimiçi mukozasına yerleşmesini kolaylaştırmakiçin embriyonun dış kabuğunun örneğinbir lazerle çatlatılması45

Çocuk Sahibi Olma İsteği – Bedeni ve Ruhu İlgilendiren bir KonuYumurtalıklar (Overler)Kadında bulunan, döllenebilir yumurta hücrelerininüretildiği, iki adet mürdüm eriği boyunda organ.Yumurtalıklar östrojen ve gestajen (gestatio = gebelik,gen = üretmek) hormonlarını üretir.Yumurtlama (ovülasyon)Yumurta hücresi yumurtalıktan ayrılıpfallop tüpüne geçer.46

Merck Serono İletişim Merkezi:Ücretsiz Danışma Hattı(Almanca ve İngilizce dillerinde):08 00 / 0 46 62 53Aşağıdaki Merck Serono broşürleriniAlmanca olarak buradan ücretsiz siparişedebilirsiniz:Çocuk İsteği dergisineücretsiz abonelik:Hasta Bilgilendirme Broşürü„Mutluluk mükemmel olsun diye “Geniş bilgi portalı:(R-B05ALL1107)