Demanslar ve Kognitif Bozukluklarda Ölçekler - Nöropsikiyatri Arşivi ...

64Gürvit ve ark.Demanslar ve Kognitif Bozukluklarda ÖlçeklerNöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: 58-65Archives of Neuropsychiatry 2007; 44: 58-65Varg›larBu makalede demans de¤erlendirmesinde kullan›lan ölçeklerdemans semptomatolojisinin 3 kardinal alan›na göre s›n›flanarakgözden geçirildi ve son olarak genel olarak demans fliddetinide¤erlendirme ve evrelendirmeye yarayan ölçeklere de-¤inildi. Kuflkusuz ki, burada söz edilenler dünya çap›nda kullan›lanböylesi araçlar›n sadece küçük bir bölümü. Ancak, bunlar›ngünümüz prati¤inde kullan›lanlar›n en popülerleri aras›ndaoldu¤u düflünülmektedir. Son olarak, yukar›daki s›n›flamayatam anlam›yla girmeyen ve yap›lar› gere¤i günlük klinik pratiktençok nöropsikoloji laboratuarlar›na veya araflt›rma bataryalar›nauygun, Türkçeye kazand›r›lmaya de¤er 2 araçtan dahasöz edilebilir: Mattis Demans De¤erlendirme Ölçe¤i (MDRS)(36) ve Gottfried-Bräne-Steen Ölçe¤i (GBS) (37). MDRS dikkat,perseverasyon, praksis, soyutlama, sözel ve görsel yak›n bellekalt bafll›klar›nda kognitif alanlar› ölçen bir tür genifl kapsaml›nöropsikolojik batarya niteli¤indedir. Puanlar 0 ila 144 (en iyi)aras›nda de¤iflir. Demanslar›n uzunlamas›na de¤erlendirilmesive izlenmesi amaçl› olarak ADAS-Cog yan› s›ra nöropsikoloji laboratuarlar›n›ndonan›m›na eklenmesine de¤er bir araçt›r. GBSdemans›n 3 kardinal alan›n› da de¤erlendiren bir global ölçümarac›d›r. Hasta ile yar› yap›land›r›lm›fl bir görüflme ve gözlemedayanarak puanlan›r. Ölçek, entellektüel (12 madde), emosyonel(3 madde), özellikle kendine bak›m maddeleri olmak üzereGYA’lar (6 madde) ve demans›n davran›flsal ve psikolojik semptomlar›n›(6 madde) içeren 4 alt ölçekten oluflur (38).Tablo 2’de kognitif yak›nma ile baflvuran bir hastan›n muayenesiiçin yukarda söz edilen ölçekler ve klinisyenin çeflitli yatakbafl› nöropsikolojik testlerden seçerek esnek bir flekilde oluflturaca¤›bir mental durum muayenesinden (MDM) oluflan bir muayeneflemas› önerisi görülmektedir. Muayeneye yukar›daki s›rayauygun biçimde kognitif tarama testleri ile bafllan›p, sonras›ndaMDM arac›l›¤›yla bir kognitif profil ç›kard›ktan sonra, öyküde davran›flsalve emosyonel sorunlardan söz edilmiflse gerekti¤i ölçüdedavran›flsal ölçekler uygulan›r. ‹zleyerek öykü ve MDM’denedinilen verilere dayanarak GYA ölçekleri ve evreleme ölçekleridoldurularak muayeneye son verilir. Öykü al›n›rken dikkat edilmesigereken önemli bir konu hastan›n premorbid ifllev seviyesidir.Yüksek e¤itimli ya da özel yetenekleri olan bireyler yak›nmalar›nvarl›¤›na ra¤men standart testlerden yüksek puan alabilirler. Benzerflekilde test performans› patoloji düflündürecek seviyede olanbaz› bireylerde ifllevsel bir gerileme saptanamayabilir. Bu tip hastalaryak›ndan takip edilmeli, günlük yaflam faaliyetleri ve ifllevselkapasitelerindeki de¤iflikliklere daha hassas olunmal›d›r.Son söz olarak ölçeklerin hasta de¤erlendirmesinde ve demansmerkezleri ile pratisyenleri aras›nda iletiflimi sa¤lamadabüyük faydalar›n› bir kez daha ifade etmekle birlikte bunlar›nskorlar›n›n hastan›n de¤erlendirmesinde klinik yarg›n›n yerinihiç bir zaman alamayaca¤›n› da vurgulamak gerekir.Aç›klama: 1 numaral› referanstan, de¤ifltirilerek ve güncellefltirilipgeniflletilerek haz›rlanm›flt›r. Bu amaçla 2 ve 3 numaral› referanslardan geniflbiçimde yararlan›lm›flt›r.Kaynaklar1. Gürvit ‹H, Demans Sendromu, Alzheimer Hastal›¤› ve Alzheimer D›fl›Demanslar, A. Emre Öge, editör. Nöroloji içinde. ‹stanbul: Nobel T›pKitapevleri 2004: s.407-9.2. Camicioli R, Wild K. Assessment of the Elderly with Dementia.Herndon RM, editör. Handbook of Neurologic Rating Scales içinde.New York: Demos Vermande 1997: Ch. 6, s. 125-60.3. Burns A, Lawlor B, Craig S. Assessment Scales in Old Age Psychiatry.London: Martin Dunitz, 1999.4. Folstein MF; Folstein SE, McHugh PR. "Mini-Mental State": a practicalmethod for grading the cognitive state of patients for the clinician.J Psychiatric Res 1975; 12: 189-98.5. Molloy DW, Alemanelin E, Robert R. Reliability of a standardizedMini-Mental State Examination compared with the traditional Mini-Mental State Examination. Am J Psychiatry 1991; 148: 102-5.6. Teng EL, Chang Chui H, Schneider LS et al. Alzheimer’s dementia:performance on the Mini-Mental State Examination. J Consulting ClinPsychology 1987; 55: 96-100.7. Güngen C, Ertan T, Eker E et al. Standardize Mini Mental Test’in Türktoplumunda hafif demans tan›s›nda geçerlilik ve güvenilirli¤i. TürkPsikiyatri Dergisi 2002; 13: 273-281.8. Harmanc› H, Emre M, Gurvit H et al. Risk factors for Alzheimerdisease: a population-based case-control study in Istanbul, Turkey.Alzheimer Dis Assoc Disord 2003; 17:139-45.9. Bilgiç B. Gürvit H, Hana¤as› H et al. Erken evre Alzheimer hastal›¤› vedemanss›z kognitif bozukluk tan›l› hastalar›n klinik ve laboratuar parametrelerininkarfl›laflt›r›lmas›. 38. Ulusal Nöroloji Kongresi. Antalya2002. Türk Nöroloji Dergisi (özel say›). s.41.10. Blessed G, Tomlinsin B, Roth M. The association between quantitativemeasures of dementia and of senile change in the cerebral graymatter of elderly subjects. Brit J Psychiatry 1968; 114: 797-811.11. Katzman R, Brown T, Fuld P et al. Validation of the short orientationmemory-concentrationtest of cognitive impairment. Am J Psyc 1983;140: 734-9.12. Akça-Kalem fi, Öktem Ö, Emre M. K›sa Blessed Oryantasyon-Bellek-Konsantrasyon Testi (BOMC) ve Standardize Mini Mental Test(SMMT) betimsel istatistik de¤erlerinin bir normal eriflkin Türk örneklemindesaptanmas›. Nöropsikiyatri Arflivi 2002; 39: 95-102.13. Kökmen E, Smith G, Petersen R et al. The short test of mental status:correlations with standardized psychometric testing. Arch Neurol1991; 48: 725-28.14. Rosen WG, Mohs RC, Davis KL. A new rating scale for Alzheimer’sdisease. Am J Psychiatry 1984; 141: 1356-64.15. Akça-Kalem fi, Öktem Ö, Hana¤as› H, Emre M. Alzheimer Hastal›¤›n›De¤erlendirme Skalas›-Kognitif Alt Skorunun (ADAS-cog) betimselistatistik de¤erlerinin bir normal eriflkin Türk örnekleminde saptanmas›.Nöropsikiyatri Arflivi 2003; 40: 13-25.16. Saxton J, McGonigle-Gibson K, Swihart A et al. Assessment ofseverely impaired patients: description and validation of a newneuropsychological test battery. Psychol Assessment 1990; 2: 298-303.17. Reisberg B, Borenstein J, Salob SP et al. Behavioral symptoms inAlzheimer’s disease: phenomenology and treatment. J ClinPsychiatry 1987; 48 (suppl 5): 9-15.18. Cummings JL, Mega M, Gray K. The Neuropsychiatric Inventory:comprehensive assessment of psychopathology in dementia.Neurology 1994; 44: 2308-14.19. Akça-Kalem fi, Hana¤as› H, Cummings JL, Gürvit H. Validation studyof the Turkish translation of the Neuropsychiatric Inventory (NPI).21st International Conference of Alzheimer’s Disease International,Sept. 28-Oct. 1, 2005 Istanbul, Turkey. Abstract Book P47, p. 58.20. Tariot P, Mack J, Patterson M et al. The behavior rating scale fordementia of the consortium to establish a registry for Alzheimer’sdisease. Am J Psyc 1995; 152: 1349-57.21. Kertesz A. Davidson W, Fox H. Frontal behavioral inventory: diagnosticcriteria for frontal lobe dementia. Can J Neurol Sci 1997; 24: 29-36.22. Kertesz A, Nadkarni N, Davidson W, Thomas AW. The FrontalBehavioral Inventory in the differential diagnosis of frontotemporaldementia. J Int Neuropsychol Soc 2000; 6: 460-8.