E d i r n e s a r a y ı d a K u m K a s r ı

Kum kasrı hamamının 1S36 dakıhaline göre teferruatı (A. S. Ü.)A,B,C — Kubbe kısımları, D —Makta', E — Yangından evvelkipiân, F — Şimdiki hal i ^ G — Şimdikiplâncakta yan odayı ısıtan ocağa ulaşan delik daha iyi seçiliyor.Bu büyük salon kasrın nefis bir parçasıdır.Yine kum kasrının müteaddid ve Dr. Rifat Osman tarafındanuzaktan ve yakından çizilmiş resimleri vardır ( l).Kum kasrının sağ yani, hamam tarafı kagirdir. Diğer tarafıahşaptır. İhtimal kagir tarafı kışlık ve ahşap tarafı yazlıktır.Zira bu taraf tamamen ahşap, SIK direklerle bağlı vebirbirile temadi eden pencerelerdir. 12-15 (1829) plânındaCem cumbası altındaki kapı işaret edilmemiş ve ön cebhedegösterilmemiştir. Yalnız merdivenle çıkılan kapı görülüyor.Fakat 1290 (1875) tamirinden sonra cumba altında kapıvardır. Birinci Nikola albümünde bu acaba unutuldu mu?Yoksa sonradan mı açıldı. Fakat vaziyet burada eskiden birkapının mevcudiyetini düşündürüyor.Sağdaki ve soldaki pencerelerin şekillerini pek iyi görüyoruz.Binanın kapısı ahşaptır, ve kasrın tam ortasına tesadüfediyor. Plâna göre boyu 18 metredir. Eb'adma göre vasibir kasırdır.Cem cumbasının içine ait malûmatımız yoktur. YalnızDr. Rifat Osman'ın basılmasını cidden istediğimiz eserinegöre bu cumbaya çıkan bir merdiven vardır. İnilmek içinmerdiven ayrıdır. Bu odanın ufak bir sofası vardır. Yarıalçı pencereler kubbeli ve ocaklı büyük salonun sağ üsttekisofayı aydınlatır. Buradan cumbaya girilir. İniş merdiveninaltında, yanda büyük odanın köşesinde bir musandırası var-( I) Dr. Süheyl. Edirne Sarayı cedid âmiresi.Yeni mecmua No. 85.86. 1339.makale.dır. Eskiden burada da yatırılırmış. Fatihin Edirnede iken bukasırda oturup resmi kabulleri yaptığı da rivayet olunur.Kasrın hakikaten en müzeyyen yeri cumbasıdır. Padişahınbağdaş kurarak oturup bu cumbadan merasimi seyrettiğiveyahut saray mensublarma temaşa ettirdiğini düşünebiliriz.Gayet müzeyyen ve mühim bir eser olan bu cumba bilâhareEdirne evlerinin inşasına da güzel bir örnek olmuştur. İştekasrın hamamı, yazlık ahşap divanhaneleri ve kışlık kâgiroda ve ocaklı sofaları ile millî mimarimizi yaşatmağa lâyıkbirer eser olduğu meydandadır.Halen kasrın yeri ancak kazışla belki çıkacak temellerilebulunabilir. Kiremitle örtülmüş ve depo gibi kullanılmış hamamındanbaşka biç bir eser kalmamıştır.Kasrın güzelliği tarif olunamıyacak derecededir. Haricîve dahili mimarî teferruatı çok şayanı dikkattir. Mimarice istifadeedilecek kaynaklardan biridir. Bilhassa ocaklı sofanıntavanı başlı başına bir âlemdir. Bunun şimdi İstanbuldaiki benzerine tesadüf ediyoruz. Birisi maalesef yeşile boyanmışTakkeci Camii tavanı. Aynı devir eseri olabileceğim hatırlatıyor.İkincisi de Amca Hüseyin paşa Yalısı'nın harabiyettenbozulmuş divanhane tavanı. Topkapı sarayında bu ahşaptavanın teferruatını havi parçalara Revan odasında, Bağdadkasrında da tesadüf olunur. Edirnede sanatkârların çokasıl tezyinat örnekleri vardır. Eğer bu tavanı da onlar işlemişise sanat erbabının ehemmiyet vererek aradıkları yüksek birEdirne işidir.Saray hakkında bu izahatı kâfi görüyorum. Buraya koyduğumuzresimler yazı noksanlarını tamamlıyacaklardır.K9