DÄ°NÄ°MÄ°Z Ä°SLAM Kurban ve Adak - Bizim Sahife

www.dinimizislam.comİbadet olarak ilim öğrenmek en faziletlisidir. İlmihal okumakla enuygun ilmi öğrenmiş oluruz3- Bugünü fırsat bilip dua etmeli! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Duanın faziletlisi, Arefe günü yapılanıdır.) [Beyheki]4- Arefe gününü ibadetle, zikirle, tefekkürle geçirmeli, insanlara iyiliketmeye çalışmalı! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:(Arefe gününe hürmet edin! Arefe, Allahü teâlânın kıymetverdiği bir gündür.) [Deylemi] (Hürmet etmek, günah işlememekle olur.)(Arefe günü, kulağına, gözüne ve diline sahip olan mağfiretolur.) [Taberani]Kulağına sahip olmak, gıybet, çalgı gibi haram olan şeyleridinlememektir. Eğer biz istemeden kulağımıza gelmişse, bize günaholmaz. Gözüne sahip olmak da, haram olan şeylere bakmamak vemubah olarak baktığı şeylerden ibret almaktır. Diline sahip olmak ise,yalan söylememek, dedikodu etmemek, laf taşımamak, kötü sözsöylememek, hatta boş şey konuşmamak, kimseyi diliyle incitmemekdemektir. Bunlara riayet eden, Arefe gününü değerlendirmiş olur.Bin İhlas okurkenSual: Hadis-i şerifte, (Arefe günü [Besmele ile] bin İhlas okuyanıngünahları affolup duası kabul olur) buyuruluyor. Bunu okurken, ihtiyaçhâlinde, arada konuştuktan veya başka bir iş yaptıktan sonra devametmenin bir mahzuru olur mu?CEVAPHayır, bir mahzuru olmaz. Peş peşe okumak şart değildir. Mesela, birkısmı sabahtan, bir kısmı öğleden veya ikindiden sonra okunabilir.Bire yediyüz sevapSual: Yapılan iyilik ve ibadetlere, en çok ne kadar sevap verilir?CEVAPAllah rızası için yapılan iyiliklerin, sadakanın, zekâtın karşılığı vereninihlas derecesine göre, bire ondan bire yediyüze, hatta daha fazla olur.Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:(Mallarını Allah yolunda harcayan kimselerin hâli, yedi başakbitiren ve her başağında yüz tane bulunan bir tohuma benzer.Allahü teâlâ, dilediğine daha fazla da verir. O vâsi ve âlimdir.)[Bekara 260][Vâsi, takat ve kudret sahibidir, ihsan ettiği şeyler Ona darlık vermez.Âlim, her şeyi, haliyle, hakikat ve özüyle bilicidir. İnfak edenin6

www.dinimizislam.comniyetini, ihlaslı olup olmadığını ve infak kudretini bilir.İnfak, harcama, ihtiyaç karşılamadır.]Hadis-i şeriflerde ise buyuruldu ki:(Bir iyiliğe on mislinden 700 misline kadar sevap verilir. Ancakoruç hariç, Allahü teâlâ, onun mükafatını ben [hesapsız] veririmbuyurdu.) [İbni Huzeyme](Rabbiniz, rahimdir. Bir iyilik yapmak isteyip de yapamayana, birsevap verir. Yapana on mislinden 700 misline kadar veya daha fazlasevap yazar. Kötülük yapmak isteyip de yapmayana bir sevap,yaparsa bir günah yazar.) [Taberani]Allahü teâlânın rahmeti, ihsanı boldur. Zerre kadar bir iyiliğe dağkadar sevap verir. Mülk Onundur, dilediğine dilediği kadar ihsan eder.Kimse Ondan hesap soramaz.Sevap-günah miktarını, göklerin büyüklüğünü, uzaklıkları veahiretteki zamanları ve dünyanın yaratılışını ve mahlûkların sayısınıbildiren rakamlar, miktar sayısını göstermek için değil, miktarın çokluğunuanlatmak içindir.Kurban kesmenin faziletiSual: Kurban kesmenin önemi nedir?CEVAPKurban nisabına malik olanın, kurban kesmesi vacib iken, kurbankesilmeyen ev inleyerek, sahibine beddua eder, (Kurban kesmediğingibi Cenab-ı Allah sana iyilik yapmayı nasip etmesin!) der. O ev, o yılbelalara düçar kalır. Kurban kesenin evi ise, memnun olur, sahibine hayırdua eder. Kurban kesmeyi bir nimet bilmeli! Kurban kesen Müslüman,kendini Cehennemden azat etmiş olur. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:(Cimrilerin en kötüsü [vacib olduğu hâlde] kurban kesmeyendir.)[S. Ebediyye](Hâli vakti yerinde olup da kurban kesmeyen, namaz kıldığımızyere gelmesin!) [Hâkim](Kurbanın postunun her kılına ve her parçasına bir sevabvardır.) [Hakim](Kurbanlarınız semiz olsun. Onlar Sıratta bineklerinizdir.) [Zâd-ülmukvin](Kurbanın derisindeki her tüy sayısınca size sevab vardır.Kanının her damlası kadar mükâfat vardır. O sizin mizanınızakonacaktır. Müjdeler olsun!) [İbni Mace](Kurbanlarınızı gönül hoşluğuyla kesin! Çünkü hiçbir Müslüman7

www.dinimizislam.comkesmesini gerektirmez.Çocuk için kurban kesmekSual: Almanya’da 154 Euro kindergeld (çocuk parası) veriliyor.Burada bazı derneklerin dağıttıkları broşürlerde, çocuklar için kurbankesmek vacib deniyor. Çocuk için kurban parası topluyorlar. Çocuğunkurban kesmesinin vacib olduğu Dürer’de yazıyor diyorlar. Dedikleridoğru mu?CEVAPHayır, yanlıştır. Büluğa ermemiş çocuk için, zengin de olsa kurbankesmek gerekmez. Şeyhayn’a göre, babasının, zengin çocuğu için de,çocuğun malından kesmesi gerekirse de, fetva İmam-ı Muhammed’inkavlidir. Fetva verilen bu kavle göre, babanın, zengin çocuğu için, kendimalından da, çocuğun malından da kurban kesmesi gerekmez. (Dürer)Fakirin kurbanı ölseSual: Fakirin aldığı kurban, Arefe günü ölse, bunun yerine başka birkurban kesmesi gerekir mi?CEVAPFakir olduğu için, gerekmez.Şuuru yerindeyseSual: Dinen zengin olan bir alzheimer hastasının bayramda kurbankesmesi gerekir mi?CEVAPFıkıh kitaplarında, (Bayramın üçüncü gününü baygın halde geçirenzengine kurban kesmek vacib olmaz) deniyor. Üçüncü günü ayık olmakönemlidir. Birinci günü ayık olsa ve kurban kesse, üçüncü günü baygıngeçirse de, kestiği kurban vacib olur.Bunayanın da, üçüncü günü şuuru yerindeyse, (Bugün kurbanbayramıdır, bana kurban kesin) diyorsa, kurban kesmek gerekir.Bayramın, kurbanın ne olduğunu anlamıyorsa, kurban kesmesigerekmez. Kurban kesmek, zengin olan akıllı Müslümana vacibdir.Kurban kesmede üçüncü günSual: Bir fakir, kurban bayramının üçüncü günü zengin olsa veya birzengin üçüncü günü fakirleşse yahut ölse kurban kesmek vacib olur mu?CEVAPFakirlik, zenginlik ve ölüm için, vaktin sonuna itibar edilir; bayramınbaşında zenginken üçüncü günü fakirleşse veya ölse, o kimsenin üzerinekurban vacib olmaz. Üçüncü günü zengin olana da, kurban kesmek vacibolur. (Dürer ve gurer)Şafii'de kurban11

www.dinimizislam.comSual: Şafii'de, ailenin geçimini sağlayan kimse kurban kesse, diğerev halkı kesmese de olur mu?CEVAPEvet, olur. Bir ev halkı için kurban kesilmesi sünnet-i kifâyedir. Ailereisi kesince diğerlerinin kesmesi gerekmez. Hanefi'de ise, ailede, kurbannisabına malik olan herkesin kesmesi vacibdir.Hacıya kurban vacib mi?Sual: Hacca giden kimsenin, fakir de olsa, kurban kesmesi gerekirmi?CEVAPHayır, kurban nisabına malik olmayanın kurban kesmesi vacibolmaz. Hacda seferi olan da kurban kesmez.Kurban kesmede zenginliğin ölçüsü.Sual: Kurban kesmede zenginliğin ölçüsü nedir?CEVAPMaddeler halinde bildirelim:1- Fıtra ve kurban nisabına malik olana zengin denir. Bunun fıtravermesi vacip olur. Mükellef ise, yani akıl, baliğ ve mukim ise, yalnızkendisi için kurban kesmek de vacip olur. Bunun zekât alması haram olurve fakir olan kadın mahrem akrabasına ve çalışamayan fakir erkekakrabasına yardım etmesi vacip olur.2- Miras ve mehir malları, nisap hesabına katılır. Nisap miktarı malıteslim aldıktan bir yıl sonra yalnız o yılın zekâtı verilir.3- İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabıkadar malı veya parası bulunan her hür müslümanın kurban kesmesivaciptir. Kurban nisabı ve eşyanın kıymeti, altın ve gümüş ile tespit edilir.4- Kurban nisabı hesabına katılacak malın, ticaret için olması şartolmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da lazım değildir. Borçlaralacaklardan ve mevcut maldan çıkarılır. Kalan alacaklar, zekâtta olduğugibi, kurban nisabına dahil edilir.5- İhtiyaç eşyaları kurban nisabına dahil edilmez. İhtiyaç eşyasıdemek, kıymetleri ne kadar çok olursa olsun, bir ev, bir aylık yiyecek, heryıl evdeki 3 kat elbise, çamaşır, evde kullanılan eşya ve aletler, binecekvasıtası, meslek kitapları ve ödeyeceği borçlarıdır. Bu eşyanın mevcutolması şart değildir. Eğer mevcut iseler, zekât, fıtra ve kurban için nisaphesabına katılmazlar.6- Ticaret için olmayan, ihtiyacından artan eşya, kiradaki evler,12

www.dinimizislam.comŞüpheli alacaklarSual: Ne zaman verileceği belli olmayan nisabın çok üstünde alacağıolan, borcu da yoksa, bu alacağını nisap hesabına katacak mı, zekâtınıverecek mi, kurban kesecek mi?CEVAPSenetli veya inkâr edilmeyen alacaklar, iflas edende ve fakirde deolsa, nisaba katılır. Ele geçince, geçmiş yılların zekâtı da verilir. Eğerkurban kesecek kadar parası varsa, kurban da keser.İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:Şirkette çok malı olup da alamayanın, kurban kesecek kadar parası,malı varsa, keser.Sual: Reklam şirketim var. Sipariş üzerine reklam hazırlıyor, filmçeviriyor, tercüme yapıyor, web sitesi hazırlıyoruz. Bunlarda yapacağımıziş ve iş sonunda alacağımız bedel anlaşmada yazılı. Bu bedeli zekât vekurban nisabına dahil edecek miyim?CEVAPHayır. Ancak anlaşmasını yaptığınız işi veya hizmeti yapıp teslimettikten sonra alacak tahakkuk eder. Bu tahakkuk eden miktarı zekât vekurban nisabına dahil edersiniz. İş teslim edilmeden böyle alacaklarnisaba dahil edilmez.Sual: Kurban nisabı 96 gr. ama neden bazıları 80 gr. diyor? 80 grolursa altınlarım nisap miktarını buluyor. Şimdi kurban bana vacip mioluyor?CEVAPNakli esas almadıkları için yanlış konuşuyorlar. Borçlarınızıdüştükten sonra nisap miktarı 96 gramı bulunca kurban size vacip olur.Bayramdan sonraSual: Şu anda nisab miktarı malı olmayan ancak Kurbanbayramından hemen sonra eline nisab miktarından çok fazla parageçecek kimsenin kurban kesmesi gerekir mi?CEVAPGerekmez. Vacib olması için, bayramın üçüncü günü eline geçmesigerekir.Sual: Nisabı aşan alacağım var ama alamıyorum. İhtiyacımdan fazlamalım var ama param yok. Kurban kesmem vacip mi?CEVAPAlacaklar zekâtta olduğu gibi nisaba dahil edilir, fakat elinde parasıolmayan, ihtiyacından fazla malı olsa da fıtra vermeyen, kurbankesmeyen imam-ı Muhammede göre günahtan kurtulur. Ödünç alıp veya14

www.dinimizislam.comBorcu olan önce borcunu öder, kalanı nisab miktarını bulmuyorsakurban kesmez.Para vermeden kurban kestirmekSual: İki bin lira alacağı olup, elinde parası olmayan kimse, alacağıolan şahsa, (Bir hayvan 500 lira, benim için bir tane kurban kes, 500lirayı da hesabımdan düş!) dese caiz olur mu?CEVAPEvet, caiz olur. Hatta hiç alacağı olmasa, nisaba malikse, birine,(benim için bir kurban kes!) dese, o şahıs da kesse, kestiren vacibsevabına kavuşur.Zekât verirken de böyledir. Birini vekil etseniz, benim için şu kadarzekât ver deseniz o da verse, zekâtınız verilmiş olur. Para vermekle ilgisiyok. Yani vekil kendi parasından verebilir. Vekil kendi parasıyla kurbankesebilir. Daha sonra sizden para isteyebilir veya hediye de edebilir.Borcu olan zenginSual: 96 gr. altını olanın, borcu da varsa, vacib olan kurbanı kesmesigerekir mi?CEVAPBorcu olan, borcunu çıkardıktan sonra nisabı bulmazsa, kurbankesmesi gerekmez.Sual: Babamın gecekondu tipi iki katlı evi var başka ihtiyaç fazlasımalı, parası yok. Altta kiracı var. İhtiyaç fazlası evdir diye babam kurbankesiyor. İhtiyaç fazlası ev denilince böyle altlı üstlü evler iki ev hükmündemi tek ev hükmünde mi?CEVAPAlt kattaki müstakil ise ayrı ev demektir. Bir evin odaları hükmündeise bazı evler öyledir onlar bir ev kabul edilir. Bir merdivenle yukarıçıkılan evler gibi.Sual: Altını olan bir kişinin zekâtını verdiği takdirde kurban kesmeside gerekir mi?CEVAPZekat ayrı, kurban ayrı. Altın hem kurban nisabına dahil edilir hem dezekât nisabına. Yani nisabı buluyorsa, hem zekât vereceksiniz, hem dekurban keseceksiniz.Sual: Bana ait, beyaz eşya gibi çeyizlerim var. Kurban kesecekmiyim, bunların zekâtını verecek miyim?CEVAPFırın, çamaşır makinesi, buzdolabı, bulaşık makinesi gibi çeyizlerinizikullanıyorsanız, kurban nisabına katılmaz. Kullanmıyorsanız, nisabı da16

www.dinimizislam.combuluyorsa, her yıl kurban kesmeniz gerekir. Çeyiz için zekât olmaz.Altın para demektirSual: Kurban nisabına malik olanın, elinde parası yoksa ödünçalarak kurban kesmesi gerekir mi?CEVAPİhtiyaçtan fazla eşyaları, tahsil edemediği alacakları veya bunlar gibibaşka bir sebeple nisaba malik olan kimsenin, kurban kesecek parasıyoksa ödünç alarak kesmesi gerekmez. Keserse, yine vacib sevabı alır.Fakat altını varsa, parası da vardır demektir. Kâğıt parası olmamasımazeret olmaz. Altınlarından bozdurarak kesmesi gerekir. Dövizi olanında bozdurup kesmesi gerekir.Gümüş nisabı ve kurbanSual: Gümüş nisabına göre zengin olan kimsenin, kestiği kurbanvacib olur mu?Arı, bal ve kurbanSual: Arı kovanları ve balı olan kimsenin Kurban kesmesi vacibmidir?CEVAPEğer, elindeki para ve balla birlikte, kovanların kıymeti, nisabıbuluyorsa kurban kesmek vacib olur.Devre mülk ve kurbanSual: Bir evinden başka, bir de devre mülkü veya bir arsası olanyahut başka bir eve de ortak olan kimsenin, bunları kurban nisabına dâhiledip, kurban kesmesi gerekir mi?CEVAPİmam-ı Muhammed’e göre dâhil etmez, yani kurban kesmesigerekmez, fetva da böyledir. İmam-ı a’zam ile İmam-ı Ebu Yusuf’a göreise dâhil ederek kurban keserse vacib sevabı alır. Bu büyük sevabakavuşmak isteyen, ikinci kavli tercih etmelidir.Kimler nasıl seferi olurSual: Seferilikte vatan ve önemi nedir?CEVAPİnsanın mukim olduğu, yerleştiği yere Vatan denir.3 çeşit vatan vardır:1- Vatan-ı asli: İnsanın doğup büyüdüğü, daha sonra evlendiğiyerdir. Bundan sonra da hep kalmak niyetiyle yerleştiği yerdir. Burayı dadeğiştirip temelli kalmak üzere başka yere göçebilir. O zaman göçtüğü17

www.dinimizislam.comyer vatan-ı asli olur.2- Vatan-ı ikamet: 15 gün veya daha çok kalıp, sonra çıkmaya niyetedilen yerdir.3- Vatan-ı sükna: İnsanın uğradığı yer olup, 15 günden az kalmakiçin niyet edilen, yahut bugün yarın çıkarım diyerek uzun müddet oturulanyerdir.Vatanın değişmesi:Vatanın değişmesi aşağıda belirtilen örneklerdeki gibi olur:Bir kimse, evlenip veya temelli kalmak üzere bir yere yerleşmedikçe,doğup büyüdüğü yer vatan-ı asli olmaktan çıkmaz. Evlenirse, eski vatan-ıaslisi bozulur. Evlendiği yer vatan-ı asli olur. Başka bir yerde temellikalmak üzere yerleşirse, bu sefer evlendiği yer vatan-ı asli olmaktançıkar. Temelli yerleştiği yerden ayrılıp başka bir yere temelli yerleşirse,önceki yerleştiği yer vatan-ı asli olmaktan çıkar. Yani bir kimse,Haymana’da doğsa, vatan-ı aslisi Haymana olur. Bu kişi, Samsun’daevlense, Haymana vatan-ı asli olmaktan çıkar ve vatan-ı aslisi Samsunolur. Daha sonra Fatih’te temelli yerleşmeye karar verirse, o zamanvatan-ı aslisi Fatih olur. Samsun vatan-ı asli olmaktan çıkar.Vatan-ı aslide bir saat de kalınsa namazlar kısaltılmaz.Bir kimse, evlenip bir yere yerleştikten sonra, hanımı o şehirdeikamet ettirse, iş icabı kendisi gidip başka bir şehre temelli yerleşse, ikivatan-ı aslisi olur.Bir köyde, ikamet eden bir kadın, şehirdeki doğum evine giderekçocuğu olsa, çocuğun vatan-ı aslisi annesinin ikamet ettiği köydür. Çünküorada büyüyecektir. Birkaç gün kaldığı yerde, yani vatan-ı süknadadoğmuş sayılmaz.Bir kimse 60 km.lik mesafeye gitmek için bir otobüse binse, otobüsteuyuyup 150-200 km.lik mesafeye gitse bile yine seferi olmaz. Çünküburaya gelmeye niyet etmemiştir. Burada iken 60 km. ilerideki şehre bir işiçin gitse, yine seferi olmaz. Dönerken ilk çıktığı yere gelmeye niyetederse, dönüşte seferi olur. Bunun gibi, bir kişi, 60 km. olan Çatalca’yagitmek üzere Fatih’ten çıksa, otobüste uyuduğu için Edirne’ye gelse,Edirne’ye kendi isteği ile gitmediği, niyetsiz gittiği için, Edirne’denamazlarını mukim olarak yani 4 rekat olarak kılar. Edirne’den tekrarFatih’e gitmeye niyet ederek yola çıksa, Edirne’den çıkar çıkmaz,namazlarını kısaltır.Seferilikte mesafeÜç günlük yola, süratli bir araç ile, mesela trenle daha az zamandagiden de seferi olur. Keşfedilecek yeni bir vasıta ile, bir saniyede, bir18

www.dinimizislam.comanda Amerika’ya giden de seferi olur. Kerametle bir anda başka ülkeleregiden evliya da seferi olarak namazlarını kılar.Bir yere iki başka yoldan gidilse, biri kısa, öteki uzun olsa, uzun yol,üç günlük yürüyüş ise, bu yoldan her vasıta ile giden seferi olur.Bir kimse, üç günlük mesafede bulunan bir yere, süratli yürüyen birat ile iki günde veya daha az bir zamanda varmış olsa da, yine seferiolur, dört rekatlık namazlarını kısaltır.Âlimlerin hepsi, seferiliği fersah denilen, bir saatte gidilen yolunuzunluğu ile bildirmiştir. Üç günlük yol ise, 15, 18 ve 21 fersahtır. Fetva18 fersaha göredir. Bir fersah, 5.800 m. kadardır. Bazısı yaklaşık olarakbunu 6.000 m., bazıları da 5.000 m. kabul etmiştir. Seferilik için gerekliuzaklığı net olarak hesaplamak için 5.800 m. ile 18 fersah çarpılır,yaklaşık 104 km bulunur. Maliki, Şafii ve Hanbeli’de ise 80 km.den birazfazla giden seferi olur.Mestli bir kimse, abdestli olarak sefere çıksa, 3 günlük mesh süresiabdest bozulduğu anda başlar 3 gün devam eder.Seferilik müddetiMaliki, Şafii ve Hanbeli'de, 80,640 kilometre mesafeye gidip, giriş veçıkış günleri hariç, 4 günden az kalan seferi olur. 4 veya daha fazla günkalan mukim olur. Sefere çıkan kimse, sabah ezanları okunurken birşehre girse, o gün sayılmaz.Ezanlar okunurken o şehirden çıksa çıktığı gün de sayılmaz. 3 günkalınca 3 sabah namazı kılar, bir girişte, bir de çıkışta sabah namazıkılınmış olur ki, hepsi 5 sabah namazı eder. Demek ki, 3 sabah namazıdeğil, en fazla 5 sabah namazı kılan bile seferi oluyor, mukim olmuyor.Şer'i gün, imsak vakti girince başlar.Giriş çıkış günlerinde ölçü imsak vaktidirGün, oruçta olduğu gibi imsak vaktinde başlar. Ertesi günü imsakvaktine kadar devam eder. Mesela, İstanbul’a imsak vaktinden sonra,sabah ezanı okunurken giren kimse, giriş günü olduğu için o günüsaymaz. Eğer imsak vaktinden önce girerse, imsak vaktinden sonrakigün giriş günü olmaz. İmsak vaktinden sonra çıkarsa, o gün çıkışgünüdür.Demek bir kimse, bir yere güneş doğarken girse, o gün giriş günüolduğu için hesaba katmaz. Üç gün kaldıktan sonra, dördüncü günüimsak vaktinden sonra, mesela güneş doğarken oradan çıksa, giriş-çıkışgünleri sayılmadığı için o kimse, üç gün o yerde kalmıştır ve seferidir.19

www.dinimizislam.comSeferilik ve kurbanSual: Kurbanda sefere çıkacak olan nasıl hareket eder?CEVAPMaddeler hâlinde bildirelim:1- Bir zengin, bayramın birinci, ikinci veya üçüncü günü kurbankesip, sefere çıksa vacibi yerine getirmiş olur. Üçüncü günü seferdendönse de, artık tekrar kurban kesmesi gerekmez.2- Zengin, bayramın üçüncü günü, kurban kesmeden sefere çıkarsa,üzerine vacib olduktan sonra çıktığı için günaha girer. Birinci veya ikincigünü çıksaydı kendisine vacib olmadan çıktığı için günah olmazdı.Kurban, bayramın üçüncü günü imsak vaktinden sonra vacib olur.3- Kurban kesmeden sefere çıkan zengin, seferdeyken kurbankesmiş olsa bile, bayramın üçüncü günü memleketine gelip mukimolunca, tekrar ona kurban kesmek vacib olur.4- Bir zengin, kurban kesmek niyetiyle bir koyun satın aldıktan sonra,sefere çıksa ve bayramın üçüncü günü de seferde olsa, vekâlet verip okoyunu kestirmesi gerekmez, yani seferi olduğu için kurban kesmesivacib olmaz. Seferi iken de, kurban kesmek, çok sevabdır, Sırat’tangeçirir. Bu bakımdan zengin olanın, sevabdan mahrum kalmaması içinseferde de kurban kesmesi iyi olur.5- Sefere çıkarken kurbanını kesmek için birini vekil eden zengin,gittiği yerde mukim olsa, vekilin kestiği hayvan, vacib kurban olur; çünküzengin mukimdir ve vekâletle istediği şehirde kestirebilir. Kendisibulunduğu yerde de kestirebilir.6- Seferi olan vekil, vekâleten mukim kimsenin kurbanını kesebilir,vekilin seferi olmasının önemi yoktur.7- Hacca giden kimse, Mekke’de 15 günden fazla kalmışsa, mukimolduğundan, kendine vacib olan bayram kurbanını, telefonla Türkiye’dekibir tanıdığına vekâlet verip kestirebilir. Ancak Mekke’de genelde 15günden aşağı kalınıyor, seferi olunuyor. Seferi olanın, bayram kurbanınıkesmesi gerekmiyor. Kesilmesi gereken şükür kurbanını ise, Harem’dekesmesi gerekir. Vekâletle Türkiye’de veya başka yerde kestiremez.8- Seferde olan zengin, Kurban bayramının üçüncü günü vatan-ıaslisinin içinden transit geçse, şehir küçükse, içinden geçiyorsa kurbankesmesi vacib olur. Büyük şehirse, evleriyle çevre yolu arasındamezarlık, fabrika, kışla, ırmak, deniz, harman yeri, futbol sahası gibiyerler varsa, o zaman vatan-ı aslisine girmemiş olur, vacib olmaz.Seferde kurban kesmek20

www.dinimizislam.comSual: Evli olup ailesiyle beraber gurbette bulunduğu şehirde, uzunyıllar bulunsa; fakat ömür boyu yerleşmeyi düşünmese, buradan doğupevlendiği yere bayramlarda 15 günden az süreyle gidip orada kurbankesse, kesilen kurbanlar vacib kurban olur mu?CEVAPBir günlüğüne de gitse, orada mukim olur, kestiği kurban vacib olur.Memleketinde kurban kesmekSual: Birçok insan Kurban bayramlarında memleketine gidip kurbankesiyor. Bunlar yaşadıkları şehre yerleşmeye niyet etmişse ve bayramvesilesiyle gittikleri memleketlerinde kurban kesseler, vacib olan kurbanborcundan kurtulur mu?CEVAPSefere gidene, kurban vacib olmuyor. Kesmesi iyi olur. Kesmese degünah olmaz.Başka şehirdekine kurban kestirmekSual: Vatan-ı aslimiz İstanbul. Hanımım nisab miktarı mala sahipolduğu için kurban kesmesi vacib. Bayramda Tekirdağ'a gidiyoruz.Tekirdağ'da birisine kurban için vekâlet verdik; fakat Tekirdağ'da seferioluyoruz. Vacib sevabı almak için ne yapmak gerekir?CEVAPTekirdağ'da kurban kesilirken İstanbul’da bulunursanız, yani mukimolursanız kurban vacib olur. Telefonla öğrenirsiniz. Kestik derlerseburadan hareket edersiniz.Vatan-ı asliden geçmekSual: Seferde olan zengin, Kurban bayramının üçüncü günü vatan-ıaslisinin içinden transit geçse kurban kesmesi vacib olur mu?CEVAPŞehir küçükse, içinden geçiyorsa vacib olur. Büyük şehirse, evleriyleçevre yolu arasında mezarlık, fabrika, kışla, ırmak, deniz, harman yeri,futbol sahası gibi yerler varsa, o zaman vatan-ı aslisine girmemiş olur,vacib olmaz.Maliki’yi taklit edenSual: Namazda Maliki’yi taklit eden bir zengin, 10 gün kaldığı yerdekurban kesmesi gerekir mi?CEVAPKurbanda taklit edilmiyor. 10 gün kalan Hanefi’de seferi olur, kurbankesmesi gerekmez.Sual: Bir zengin, bayramın ilk günü kurban kesmeden sefere çıksagünaha girer mi?21

www.dinimizislam.comCEVAPHayır.Nafile de olsa kurban kesmeliSual: Bir zengin, kurban kesmek niyetiyle bir koyun satın aldıktansonra, sefere çıksa ve bayramın üçüncü günü de seferde olsa, vekâletverip o koyunu kestirmesi gerekir mi?CEVAPKestirmesi gerekmez, yani seferde olduğu için kurban kesmesi vacibolmaz ama alınmış bir kurbanı kesmek, nafile de olsa çok sevabdır,Sırattan geçirir. Bu bakımdan zengin olanın, sevabdan mahrumkalmamak için, seferde de kurban kesmesi iyi olur. Kendi kesemezse,kesen birine vekâlet verip kestirebilir.Üçüncü günü sefere çıkmakSual: Zengin, bayramın üçüncü günü, kurban kesmeden sefereçıkarsa, günaha girmiş olur mu?CEVAPÜçüncü günü kesmeden çıkarsa, üzerine vacib olduktan sonra çıktığıiçin günaha girer. Bedelini bir fakire altın olarak vermesi gerekir. Birinciveya ikinci günü çıksa idi, kendisine vacib olmadan çıktığı için günaholmazdı.Seferde mukim oluncaSual: Zengin, sefere çıkarken kurbanını kesmek için birini vekil etse,gittiği yerde mukim olsa, vekilin kestiği hayvan, vacib kurban olur mu?CEVAPEvet, vacib kurban olur; çünkü zengin mukimdir ve vekâletle istediğişehirde kestirebilir.Hac ve şükür kurbanıSual: Hacca giden kimse, vacib kurbanını Türkiye'de kestirebilir mi?CEVAPMekke’de 15 günden fazla kalmışsa, mukim olduğundan, kendinevacib olan bayram kurbanını kestirmek üzere telefonla Türkiye’deki biryakınına vekâlet verip kestirebilir. Ancak Mekke’de genelde 15 gündenaşağı kalınıyor, seferi olunuyor. Seferi olanın, bayram kurbanını kesmesigerekmiyor. Kesilmesi gereken şükür kurbanını ise, Harem’de kesmesigerekir, vekâletle Türkiye’de veya başka yerde kestiremez.Seferde kurban kesmekSual: İstanbul’a temelli yerleştik. Bayramda, memleketim olanAnkara’ya gidip, orada kurban kesmemde mahzur var mıdır?CEVAP22

www.dinimizislam.comHiç mahzuru yoktur. İstanbul’a temelli yerleşmekle, memleket olanAnkara, vatan-ı asli olmaktan çıkar. 15 günden az kalmak üzere,memlekete yani Ankara’ya gidince orada seferi olunur. Seferde, kurbankesmek gerekmez. Kesilirse sevab olur.Kurbanı kesip sefere çıkmakSual: Bayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkan,vacib sevabı alır mı? Üçüncü günü seferden dönenin, tekrar kurbankesmesi gerekir mi?CEVAPBayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkarsa,vacib sevabı alır. Üçüncü günü seferden dönene, artık tekrar kurbankesmek gerekmez.Mukimken kurban kesmekSual: Bayramın üçüncü günü seferden memleketine gelen zengin,kurban keser mi?CEVAPKurban kesmeden sefere çıkan zenginin, seferdeyken kurban kesmişolsa bile, üçüncü günü mukim olunca, tekrar kesmesi vacibdir.Vatan-ı aslide seferi olunmazSual: Vatan-ı aslim Van; ama bir yılı aşkın bir zamandır yurtdışındayım. Birkaç yıl daha kalırım. Kurban bayramı için gideceğimVan’da 10 gün kalırsam seferi miyim, kurban kesmem vacib mi?CEVAPVatan-ı aslide bir saat bile kalan seferi olmaz. Kurban kesmek vacibolur.Sual: İstanbul’da oturuyorum. Her yıl bayramda memleketim olanKayseri’ye gidip kurban kesiyorum. Bir mahzuru oluyor mu?CEVAPKayseri vatan-ı asliniz ise, bir günlük için de gidilse mukim olursunuzve kurban kesmeniz vacib olur. Eğer İstanbul’a temelli yerleşmişseniz,Kayseri vatan-ı asli olmaktan çıkar. Gittiğinizde seferi oluyorsanız kurbankesmek gerekmez. Şayet keserseniz çok sevap alırsınız.Seferi olan vekilSual: Seferi olan vekil, vekâleten kurban kesebilir mi?CEVAPKesebilir, vekilin seferi olmasının önemi yoktur.Kurbanın vacib olmasıSual: Bayramın 3. günü sefere çıkan zengin, kurban kesmesegünaha girer mi?23

www.dinimizislam.comCEVAPZengin, kurban bayramının birinci veya ikinci günü sefere çıkarsa,seferde olduğu için üçüncü gün kurban kesmesi ona vacib olmaz, amaüçüncü günü yani kurban vacib olduktan sonra sefere çıkarsa, borçtankurtulmuş olmaz. Kurban, üçüncü günü vacib olur. Peki, gün ne zamanbaşlar?Şer’i gün, imsak vaktinde başlar. (S. Ebediyye, Miftah-ul-Cennet)Kurban Bayramının üçüncü günü, kurban kesmek vacib olur. Üçüncügün girmeden kesmek vacib olmaz. Birinci ve ikinci günü kesilirse, vacibyerine gelir. Namaz da böyledir. Kurban üç gün içinde kesilebildiği gibi,namaz da, vaktin başından sonuna kadar kılınabilir. Vakit girince kılınırsafarz yerine gelir. Vakti girince kılmayıp vakti çıkmadan on dakika kadarönce ölse namaz borcuyla ölür, çünkü namaz, vaktin çıkmasına, onamazı kılacak kadar bir zaman kalınca farz olur. Vakit çıkınca ölse,namaz borcuyla ölür. Namaz, nasıl son vakitte farz olursa, kurban dabayramın üçüncü günü, imsak vaktinden sonra vacib olur. Hanefî’dekurban üçüncü güne kadar kesildiği için son günü üçüncü gün olur.Şâfiî’de bayram dört gündür.Orucun farz olması da böyledir. Seferde oruç tutmak farz olmuyor,kazaya bırakması caiz oluyor. Ramazanda mukimken, hiç niyet etmedenoruç tutmamak haramdır. Yarın öğle vakti sefere çıkacağım diye, oruçtutmaya niyet etmese yine haram işlemiş olur.Bir kimse, orucunu bozsa, sonra sefere niyet edip gitse, hem kaza,hem kefaret gerekir. Yolculuk, orucu bozmayı mubah yapmaz. Sefereçıkanın o gün orucu bozmaması vacibdir. Dahve vaktine kadar niyeteden misafirin o gün orucunu bozması helal olmaz. Eğer bozarsa, yalnızkaza eder. (İ. Ahlakı)Zekât da böyledir. Günü gelmeden yani farz olmadan önce zekâtvermek caizdir. İmsak vaktinden itibaren zekât vermek farz olur, çünküşer’i gün, imsak ile başlar. Zekâtı gününde vermeyenin, daha sonrafakirleşip, elinde hiç parası kalmasa, zekât borcu affolmaz. Hac daböyledir. Hac farz olduktan sonra mal elden çıksa hac borcu affolmaz.Demek ki, Kurban Bayramı’nın üçüncü günü, imsak vaktinden sonrasefere çıkan zengin, kurban borcundan kurtulmuş olmaz, çünkü şer’i günimsak ile başlar. Vacib olmadan, yani Kurban Bayramı’nın üçüncü günü,imsak vaktinden önce sefere çıkan borçlu kalmaz.Kurbana ortak nasıl olunurSual: Kurbana ortak olacaklarda aranan şartlar nelerdir?24

www.dinimizislam.comCEVAPBazıları şöyledir:1- Her ortağın Müslüman olması, kurban ve ibadete niyet etmesi veher birinin hissesinin yedide birden az olmaması şarttır. Sırf eti için ortakolan varsa ve biliniyorsa, hiçbirinin kurbanı sahih olmaz. Bilinmiyorsasahih olur. Ortakların bir kısmı ölmüş olsa yahut bunak olsa, zararıolmaz.2- Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile, biriölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurban kesmekistense, bir inek kesilebilir. Akika, vacib, adak hepsi katılır. Yedi kişiyekadar ortak olmak caizdir. Ancak ilk alırken, yedi kişiye kadar ortak olmakniyetiyle hayvan alınmalıdır. Sırf kendisi için alıp da sonradan başkasınıortak etmek mekruh olur.3- Mutlak adağı olan ortaklığa giremez. Yani belli bir hayvanı, meselaşu boynuzlu kara koçu keseceğim diye adayan, bunun yerine başka karakoçu kesemez, bu adağı için ortak giremez.4- Zenginin sırf kendisi için satın aldığı sığıra, sonradan ortak olmakcaizse de mekruhtur. Yedi kişiye kadar ortak bulmak niyetiyle satınalmalıdır. Bir kavle göre fakir, bir sığırı kurban etmek için satın alsa,sonra başkalarını ortak edemez. Onunki adak hükmüne girer.5- Bir sığırı mesela bir ineği, en çok 7 kişi kesebilir. Bir sığıra 3, 5, 7gibi tek ortak şartı yoktur. 2, 4, 6 gibi çift de olur. Tek sayıda olması iyidir.Sünnet-i zevaiddir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Allahü teâlâ tektir, teke riayet edeni sever. Ey Kur’an ehli, tekeriayet edin!) [Tirmizi]6- Bir kişi, geçen yıl kesmediği kurbana niyet edip kurban kesse, okurbanı kaza etmiş olmaz, kestiği nafile olur. Böyle zamanındakesilemeyen kurbanın bedeli, altın olarak fakirlere verilir.7- Bir sığırı veya deveyi, yedi kişiye kadar Müslüman ve âkil baliğkimselerle ortak olarak da, satın alıp kesebilirler. Bunlara adak veyaakika kurbanı da ortak edilebilir.8- Eti tartarak, eşit olarak paylaşmak gerekir. Yağ, sakatat ve yenilenher şey paylaşılır. Tartmadan bölüşüp helalleşmek caiz olmaz, faiz olur.Yedi kişiden dördüne etle birlikte birer bacak, beşinciye etle birlikte derisi,altıncıya etle birlikte başı verilirse, tartmadan paylaşmak caiz olur.Yedinciye bir şey koymak gerekmez.9- Yedi kişi, kurbanlık ineği birisine teslim edip, (Kesmeye,kestirmeye, etini dilediğin gibi sarf etmeye seni umumi vekil ettik)deseler, umumi vekil, bölüştürmeden etin tamamını herhangi bir kimseye25

www.dinimizislam.comverebilir veya tartmaya lüzum kalmadan ortaklar arasında göz kararıylapaylaştırabilir.10- Mutfakları bir olan karı koca veya baba oğul da, kestiklerikurbanı, tartıp paylaşırlar. Paylaştıktan sonra, biri diğerine isterse etintamamını hediye edebilir. Paylaşmadan hediye edemez. Yahut yukarıdabildirilen usullerle tartmadan paylaşmak caiz olur.11- Bir sığırı mesela bir ineği, en çok 7 kişi kesebilir. Yediden fazlakişi, bir veya birden fazla, ineğe ortak olamaz. Mesela, 8 kişinin 7 sığırıortak satın almaları caiz olmaz. Çünkü, her birinin her hayvanda hissesivardır. Hiçbirinin hissesi yedide birden az olamaz. Bunun gibi, 10 kişinin15 ineği, kurban etmek için, ortak satın almaları da caiz olmaz. Çünkü 10kişi, 15 ineğin her birine onda bir oranında ortak olmuş olur. Onda bir,yedide birden azdır. Bunun gibi, 3 kişinin 9 koyunu ortak satın almaları dacaiz olmaz. Çünkü 3 kişi, 9 koyunun her birine üçte bir nispetinde ortaktır.Bir koyunu ise, ancak bir kişi kesebilir. Birden fazla kişinin, bir koyunuortak alıp, kurban olarak kesmeleri caiz olmaz.Sonradan ortak olmakSual: 4 kişi kurban için ortak bir inek aldık, sonradan birkaç kişi dahabu kurbana katılabilir mi?CEVAP4 kişi alırken 7 kişiye kadar ortak oluruz diye düşünülmüşse ortakolmak caizdir, değilse mekruh olur. Mekruhtan kurtulmak için, onu birbaşkasına satarsınız veya içinizden biri de satın alabilir. Sonra o kimsebunu alırken, 7 kişiye kadar ortak ederim diye alırsa yeniden ortakolabilirler.Sual: Üzerine kurban kesmek vacip olan üç zenginle, üzerine kurbankesmek vacip olmayan bir fakir birlikte bir sığırı ortak olarak kurbankesebilir mi?CEVAPEvet kesebilirler.Sual: Kurban bayramında bir kişi tanımadığı kişilerin almış olduğusığıra ortak olabilir mi?CEVAPKim olduğu bilinmeyen kimselerle ortak olmamalı, içlerinde Allahrızası için değil de et içen kesen olursa diğerlerinin de kurbanı olmaz.Niyeti bilinmiyorsa o zaman sorumlu olmayız. Onun için bilinen salihkimselerle ortak olmalıdır.Sual: Şafii mezhebinde kurban kesmek vacib olmadığı için, kurbanortakları arasında Şafii birinin bulunmasında mahzur olur mu?26

www.dinimizislam.comCEVAPMezhep farkı kurban ortaklığını etkilemez. Onunki de sünnet olur.Akika kesen de, ölü için kesen de ortak olabilir. Gayri müslim ortakolamaz. Bir de sırf et için kesen ortak olamaz.Kurbana farklı ortak olmakSual: Üç ortak, farklı para verseler kurbanları sahih olur mu? Mesela2800 liraya bir inek alınsa, ortağın birisi 800 lira, biri de 1600 lira, üçüncüortak da 400 lira verse, eti de verdikleri para oranında paylaşsalar caizolur mu?CEVAPEn az veren üçüncü ortağın parası, yedide birden az olmadığı içincaizdir. Eti paylaşırken, üçüncü ortak bir hisse alır, ikinci ortak dört hisse,birinci ortaksa iki hisse alır. Hepsi yedi hisse olur. Birisi yedide birhisseden yani 400 liradan az para verseydi olmazdı.Her ortak kaç hisseye giriyorsa o kadar para verir. Etin paylaşılmasıda bu hisseye göre yapılır.Kurbana parasız ortak olmakSual: Kurbanlık ineğe 7 kişi ortak girse, ortaklardan birisinin parasıolmasa, diğer ortaklardan birisi, ben senin yerine veririm dese, herkeskendi parasını verse, biri de kendi parasıyla birlikte param yok diyeninkiniverse, kurban için para vermeden kurban sevabı alır mı, yani kurbansahih olur mu?CEVAPEvet, sahih olur. Biri kurbanlık ineği yedi kişiye hediye etseydi, hiçbirisi para vermeden kesseydi, hepsinin de kurbanı sahih olurdu. Kurbaniçin illa para vermek gerekmez. Başkasının hediye ettiği hayvan dakurban edilir. Vacib sevabı alınır ve kurban borcundan kurtulmuş olunur.Sual: Biri adak, biri akika, biri vacip olan bayram kurbanı, biri nafile,biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, birinek kesebilirler mi?CEVAPEvet kesebilirler. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.Kurbanda ortak sayısıSual: Kurbanlık ineğe en az ve en çok kaç kişi ortak girebilir?CEVAPBir ineğe yedi hisseye kadar girilir. Yani 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 kişi girebilir.3 kişi girerse inek üç hisseye bölünür. Dört kişi girerse dörde bölünür.Akika da kurbana dâhil edilirSual: İki kardeş bir dana almışlar. Bunlar çocukları için şimdiye27

www.dinimizislam.comkadar akikalarını kesmemişler. Şimdi akika kesmenin müstehapolduğunu öğrenmişler. Aldıkları kurbanlık dana için akikaları için de niyetedip aldıkları bu kurbana katılıp akikalarını kesebilirler mi? Adağı olanbirisi böyle alınmış bir kurbana adağını da dahil edebilir mi?CEVAPAkika, vacib, adak hepsi katılır. Ancak ilk satın alırken, yedi kişiyekadar ortak olmak niyetiyle hayvan alınmalıdır. Sırf kendisi için alıp da,sonradan başkasını ortak etmek mekruh olur.Kasaba para vermekSual: Kurbanı kesen kasaba ücret veriliyor. Bu parayı bir kişininödemesinde ve sonra herkesin payını ödemesinde, ya da bu parayıveren kişinin eksik ya da fazla, önce veya sonra kurban sahiplerindenalmasında veya almamasında bir mahzur olur mu?CEVAPHepsi caizdir. Bir kişi ödeyip, diğerlerinden alabilir, istersealmayabilir.Sual: Bayramda, kendim, annem, babam, eşim ve üç büyük oğlumolmak üzere toplam 7 kişi, bir ineği kurban etmek istiyoruz. Kurbanınparasını ben vereceğim. Bu kurbanın bedeli olan parayı onlara tek tekverip, onların kurban alınması için bana hediye etmeleri mi gerekir?CEVAPSizin onlara, onların size para hediye etmesi gerekmez. Sadeceherbiri, Benim için bir kurban alıp kesmeye veya dilediğinekestirmeye seni umumi vekil ettim demeleri yeter. Vekil asıl gibidir,kendi parasıyla da keser.Çocuk, ateist veya fâsıkSual: Yedi kişilik kurban ortaklarından biri çocuk, ateist veya fâsıksa,kurban caiz olur mu?CEVAPKâfir veya çocuksa, kurban sahih olmaz. Fâsığın ortaklığı caiz olursada, fâsık, bayramda kurban ibadetine değil, et kesmeye niyet edebilir, ozaman da kurban sahih olmaz. Fâsığa güven olmaz. İhtiyaten fâsıklarlakesmemelidir.Çok kişinin bir koçu adamasıSual: İki üç kişi, bir koçu adasa, sahih olur mu?CEVAPHayır, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçu ancak birkişi kesebilir.Ücretsiz ortak28

www.dinimizislam.comSual: Mal sahibiyim, hayvan ticareti yapıyorum. 3 bin liraya satmakistediğim bir ineğe, 3500 lira diyorum. Altı hisseyi satarken, bir hisse içinde, (Benim adamım var, hisse başı 500 lira verin) diyorum. Kendiadamımdan para almıyorum yahut çok az bir miktar alıyorum. Böylehayvan satmak caiz midir?CEVAPCaizdir.Kurban için vekalet nasıl verilir?Sual: Kurban için vekâlet nasıl verilir?CEVAPMaddeler halinde bildirelim:1- Kurbanı başkasına kestirirken, (Allah rızası için bayram kurbanımıkesmeye seni vekil ettim) demek ve kalben de niyet etmek gerekir.Kurbanı başkasına aldıracaksa, kurbanı alacak kimse de, başkasınakestirecekse, (Bayram kurbanımı almaya, aldırmaya, kesmeye vekestirmeye seni umumi vekil ettim) der. Yahut kısaca, (Kurban işimihalletmek için seni umumi vekil ettim) demek de yetişir.2- Bir kimse birine, (Kurban işimi hallet) dese, ona para vermese bilevekâlet vermiş olur. O kişi de bir hayvan alıp kesebilir.3- Bir kimse, kendisine kurban kesmesi vacib olmasa da, vekil, vacibdiye kesse, kurban yine nafile olarak sahih olur. Adak, akika veya nafilekurban, yanlışlıkla vacib diye kesilse mahzuru olmaz.4- Kurban kesmeye vekil olan, sahibinden ayrıca izin almadıkça veyaumumi vekil edilmedikçe, başkasını kendine vekil yapamaz. Umumi vekilise başkasını, o da bir başkasını vekil yapabilir.5- Vekâleten kurban kesene, kimi çok, kimi az para verebilir. Kimi dehiç para vermeden, (Bana da bir hisse verin) diyebilir. Vekil asıl gibidir.Vekil, vekâlet aldığı kimseler adına kurban keser veya kestirebilir. Dahasonra vekil, ondan para ister veya istemez. İki kurbana yetecek paraveren için de, iki kurban alır veya ona iki hisse verir. Yahut iyisinden birkurban alır, çünkü umumi vekil, tam yetkilidir.6- Birden çok kişiye vekâlet vermek sahihtir. Bir işe vekil olan ikikişiden biri, tek başına yetkili olamaz. Ancak emaneti vermede, borcuödemede, kurban kesme gibi işlerde, birisi tek başına yetkili olabilir,çünkü bu işlerde vekillerden birinin, diğerinin görüşünü sormasına ihtiyacıyoktur. Bir kimse, kurbanını kesmek üzere dört kişiye vekâlet verse, buvekillerden biri kesince, ötekilerin görüşünü almaya ihtiyaç yoktur.29

www.dinimizislam.comKurban, dinimize uygun kesilmiş olur.7- Bir kimsenin kendi hayvanını başkası adına kesmesinin caizolması için, bu kimsenin, kendi hayvanını başkasına veya onun vekilinehediye etmesi, onların da teslim alması, sonra bunu vekil ederek geriverip kestirmeleri gerekir.8- Başkasının hayvanını ondan habersiz, onun için kurban etmekcaizdir.9- Vekâlet almadan, hanımının adına vacib kurban kesen bir kimse,daha sonra hanımına anlatsa, o da razı olsa, kurban sahih olur.10- Başkasının hayvanını, ondan izinsiz, kendi için kurban eden,sonra kıymetini öderse, caiz olur. Sahibi kıymetini kabul etmeyip, kesilmişhayvanı alırsa, sahibi için kurban edilmiş olur.11- Üzerinde birçok kimsenin vekaleti bulunan kimse, herhangi birmazeretle bayramın üçüncü günü de kesememişse, Şafii’yi taklit edipdördüncü günü de kesebilir.12- Kurbanda kanın akması yeter, etin dağıtılması şart değildir. Kanakıtılmakla vacib olan kurban kesilmiş olur. Eğer eti de uygun yerlereverilirse daha çok sevab olur. Etin üçte birini evde bırakmak, üçte birinikomşulara, gerisini fakirlere vermek müstehabdır. Hepsini fakirlerevermek veya hepsini evde bırakmak da caizdir.13- Derisi namaz kılan fakire verilir. Ne olduğu bilinmeyen kimselereverilmez. Veya evde kullanılır. Yahut devamlı kullanılacak bir şey karşılığıverilir. Tükenen bir şey veya para karşılığı satılmaz. Derisi, eti satılırsa,parası fakire sadaka verilir.Sual: Kurbanını hayır kurumuna hediye etmek isteyen kimse nasılvekalet verir?CEVAPKurbanını, bir hayır kurumuna hediye etmek isteyen kimse, kurbanparasını, bu işle vazifeli kimseye teslim ederken, Allah rızası içinbayram kurbanımı almaya aldırmaya, kesmeye ve dilediğinekestirmeye ve etini ve derisini dilediğine vermeye seni umumi vekilettim demelidir. Vekalet, mektupla, faksla, e-maille veya telefonla daverilir. Kurban parası, önceden verilebildiği gibi, daha sonra dagönderilebilir. Vazifeli kimse, satın aldığı kurbana bir numara bağlar. Bunumarayı ve kurban sahibinin ismini deftere yazar. Kesilirken sahiplerininismini söyleyerek kasapları vekil eder. Ancak böyle kesilen kurbanlarsahih olur.Sual: Kurban satın almak için, umumi vekil olan kimse, birbaşkasına, o da bir başkasına umumi vekâlet verebilir mi?30

www.dinimizislam.comCEVAPS. Ebediyye'de, İbni Abidin’den alarak deniyor ki:Vekil, sahibinin izniyle başkasını vekil yapabilir. Kurban satın almayavekil olan başkasını, bu da başkasını vekil edip, sonuncu vekil satın alsa,sahibi izin verirse caiz olur. (Redd-ül-muhtar)Demek ki, umumi vekil edilince, zincirleme vekâlet verilebiliyor.Umumi vekil olmayınca, sonuncu vekilin, vekâlet verenden izin almasıgerekiyor; ama umumi vekâlet verilince, otomatikman sonuncuya izinverilmiş oluyor. Bu incelik bilinmeyince, vekâlet sahih olmaz sanılıyor.Böyle yanlış düşünenlere itibar etmemelidir.Sual: 7 kişiyiz. Keseceğimiz kurbanı paylaştırmanın kolay bir yoluvar mı?CEVAPKolay yolu var. Ortaklar ilk size vekalet verirken, Bayram kurbanımıkesmeye, kestirmeye ve etini ve derisini istediğin gibi kullanmayaseni umumi vekil ettim derlerse, artık et de sizin olur, istediğinizeistediği kadar verebilir veya vermeyebilirsiniz. Et sizin demektir. Hiçayırmadan öylece fakirlere de verebilirsiniz. Yedi ortağa göz kararı ile deverebilirsiniz.Sual: Biri adak hayvanı, biri akika, biri de bayram kurbanı kesmemiçin bana vekalet verdi. Alacağım ineğe bunları da ortak etmem caizmidir?CEVAPEvet caizdir.Sual: Kurban vekaletimi verdiğim kişi, 3 defa "kabul ettim" demesi milazım?CEVAPHayır, bir kere demek yeter. Başını sallaması da yeter veya itirazetmemesi kabul etmesi demektir.Sual: Bir tanıdığa (benim kurban işini hallet) diye para gönderdim. Oda peki dedi. Bu vekalet oldu mu?CEVAPEvet, kurban vekaleti verilmiş olur. Ayrıca kesmeye kestirmeye etiniderisini dilediğine vermeye seni vekil ettim demek gerekmez denirsegüzel olur, denmezse yine vekalet verilmiş olur.Sual: 7 kişi, vacip kurbanlarını, almaya, aldırmaya, kesmeyekestirmeye, eti dağıtmaya Veli’yi umumi vekil etse; bu 7 kişiden birininvekaleti vacip değil de Adak olsa, bu kesilen tosunun eti, fakirlerle birliktezenginlere de verilmiş olsa, ne olur?31

www.dinimizislam.comCEVAPAdak olan payı fakirlere vermesi gerekir. Zenginlere yedirirseyedirdiği kadarını tazmin etmesi gerekir. O kadar et alıp fakirlere vermesigerekir. Kurbana zarar gelmez.Sual: Bir kimse vatan-ı aslisinin dışında, mesela İzmirli birisiBursa’da birisine vekalet verip orada kestirebilir mi?CEVAPEvet kestirebilir, kendisi mukim ise vacip sevabı alır kendisi seferi isenafile sevabı alır.Sual: Almanya’dan kurbanın parasını Türkiye’ye memleketimegönderdim. Onlar da kurbanlık hayvanı alıp yoksul müslüman bir aileyevermişler. Tabii bu kurban benim ismime kesiliyor, yaptığımız bu iş caizmidir?CEVAPKurban vekalet verenin adına kesiliyorsa eti kime verilirse verilsinkurban sahihtir. Kesilmeyip canlı bir hayvan birisine hediye edilirsekurban olmaz, hayvan hediye edilmiş olur. Adınıza kurban diyekesilmişse sahih olur.Sual: Bazı sebeplerden dolayı vekaleti verirken gerçek isimverilmeyip takma bir isim verilebilir mi?CEVAPEvet takma isim de verilebilir. Çünkü Allahü teâlâ onu kimin verdiğinibilmektedir.Sual: Kurban vekaleti verirken: Benim kurbanımı al kes dağıt bugörevi sana veriyorum denilmiş, umumi vekalet kelimesi kullanılmamış.Vekil edilen kişi de ben senin kurban işini hallettireceğim demiş o datamam istediğin gibi yap demiş. Bu durumda umumi vekil olmuş sayılırmı?CEVAPEvet, umumi vekil olmuş demektir.Sual: Bir dernekte kurban vekaleti alıyoruz. Bazı kimselere,(Kurbanını almaya, kesmeye kestirmeye bana vekalet verdin mi?)diyoruz. Sadece evet diyorlar. O cümleyi tekrar etmiyorlar. Böyle birvekalet sahih olur mu?CEVAPSahih olur.Sual: Ailece kurbanlarımızı hep vekaletle memlekette kestiriyoruz.Bazı kimseler aklımızı karıştırdılar. Bir kaza geçirmiştim. “Bakkurbanınızın kesildiğini bile görmediniz. Kurban belaları def eder. Sizin ki32

www.dinimizislam.combelki de kabul olmadı. Bu sene kurbanınızın kanını görün, kendi elinizlealın kestirin” dediler. Acaba kurbanı görmek, keserken başında bulunmakşart mıdır?CEVAPÖyle bir şart yok. Kurbanın kanını görmeyince kurban kabul olmazdiye bir şey yok. Vekil, asıl gibidir. İmkan olursa kurbanın başındabulunmak iyi olur.Sual: Almanya’da çalışıyorum ve kurbanımı Türkiye’deki ablamagöndermek için ne yapmam gerekiyor?CEVAPAblanıza bir kurban parası gönderirsiniz. (Benim adıma bir kurbanalmaya, etini ve derisini istediğin yere vermeye seni umumi vekil ettim)dersiniz. O da bir kurbanlık aldırır, istediğine kestirir. Etini de dilediği gibiyer. İsterse başkasına da verebilir.Sual: Bir kişi kurban vekaleti verdi, fakat parasını eksik verdi. 100lirayı sonra vereceğim dedi veremedi. Başka 2 arkadaş 100 lirayı verdi.Bunu götürüp verdik bu oldu mu?CEVAPEvet. Kurban vekaleti verenin para verme şartı yoktur. Eğer gücünüzyetiyorsa, kesecek paranız varsa, o kişiden hiç para almasanız da onunkurbanı sahih olur.Sual: Zengin, seferde iken, kurbanını vekile kestirse, adak olur mu?CEVAPHayır. Nafile olur.Sual: Birine, (Benim için bir kurban al, kes) dedim. Alıp kesmiş.(Alacağımı da hediye ettim) dedi. Kurban sahih oldu mu?CEVAPEvet.Sual: Birine (Bana bir koyun getir. Fakat bayramdan önce getirme!Bakacak yerim yok) dedim. O da, ben yok iken, bayramdan önce evebırakıp gitmiş. Koyun gece ölmüş. Bu koyunu kim öder?CEVAPAlış-veriş tahakkuk etmemiştir. Siz ödemezsiniz.Sual: Zengin, bayramın ilk günü, kurbanını kesmek üzere birineverse, vekil de kesmese, bayram da geçmiş olsa ne yapmak gerekir?CEVAPBu hayvanı tasadduk gerekir. Hayvan alınmamışsa bedeli altınolarak yine bir fakire verilir. Böylece borçtan kurtulmak mümkün olur isede, kurban sevabına kavuşamazlar.33

www.dinimizislam.comSual: Eşimden vekalet almadan, onun adına vacip kurban kesmesiiçin, bir arkadaşa vekalet verdim. Sonra hanımdan vekalet aldım. Böyleyapmam sahih oldu mu?CEVAPSonra eşiniz bunu kabul etmişse sahih olur.Birini vekil yapmak, îcâb ve kabul ile olur. Yani, (Seni vekil yaptım)ve (Kabul ettim) sözleri veya yazıları ile olur. Vekil, cevap vermeden, işiyapmaya başlasa, kabul etmiş olur. İş habersiz yapıldıktan sonra,sahibinin, izin verdim demesi ile de, vekil etmiş olur. (S. Ebediyye)Topluca kurban alınıp kesilirkenSual: Kurbanların vekâlet yoluyla topluca kesileceği yerlerde,kurbanları satın alırken, kurban sahipleri adına satın almak şart mıdır?CEVAPŞart değildir. Bu lüzumsuz bir iş olur. Kurban satın alınırken, mesela(Bayram günü kesmesi vacib olan kurbanı almaya) diye niyet etmeli.Adaksa, akikaysa, nafileyse, ona göre niyet etmelidir. Artık keserken,tekrar niyet etmek şart değildir. Satın alırken, hiç niyet etmese de olur;fakat kesecek olanı vekil ederken niyet etmelidir. İkisinden birisi yeter.Sual: Toplu olarak kurbanlıkları satın alan kimsenin, kesimyapılmadan önce, kesim yaptıracak kimseye birer birer satış yapmasıgerekir mi?CEVAPHayır, gerekmez. Bu da yukarıdaki gibi lüzumsuzdur. Vekil asılgibidir. Vekil, vekâlet verenden para alsa da, almasa da, onun adınakurban keserse, kurban sahih olur. Mutlaka para alması da lazım değildir.Vekil, hayvanları kesene, vekâlet vererek kestirebilir. Hepsi bu kadardır;ama şöyle yapılsa da olur:Görevli, satın aldığı kurbanlara birer numara bağlar. Vekil asıl gibiolduğu için, deftere yazdığı her numaraya bir kurban sahibinin isminiyazar. Her numaralı hayvan kesilirken, sahiplerinin ismini söyleyerekkasapları vekil eder. Yahut numara yazılı kâğıdı kasaplara verir, bunlarıbu şahıslar adına kesmeye seni vekil ettim diyebilir. Kesene kurbanısatmak lüzumsuz bir iştir. Asıl gibi olan vekil, zaten bunları satın almıştır.Tekrar birilerine satması gerekmez. Satın aldığı hayvanları kestirmesiyeter.Kurban vekâletiSual: Kurban vekâleti iyi bilinmiyor. Kurban kasaba veriliyor. Busahih oluyor mu?CEVAP34

www.dinimizislam.comEvet, sahih oluyor. Kasaba götürüp, bunu kes demek vekâlettir.Bunun gibi, bir kimse birine, kurban işimi hâllet dese, vekâlet vermiş olur.Vekil, onun adına bir hayvan alıp kesebilir. (Kurbanı almaya aldırmaya,kesmeye kestirmeye, etini dilediğin gibi tasarruf etmeye seni umumi vekilettim) demek şart değildir. Denirse daha güzel olur. Denmese de kurbanyine sahih olur.Kurban için vekâletSual: Birine kurbanlık hayvanı satın alıp kesmesi için, (Benim kurbanişini hallet) dense, vekâlet verilmiş olur mu? O kimse, satın alıyor, kesiyorve etini bize getiriyor. Bu kurbanlık sahih oluyor mu?CEVAPEvet, öyle söylemekle vekâlet verilmiş olur. Vekil, onun adına birhayvan alıp kesebilir. Hattâ para almasa da, kurban dine uygun kesilmişolur. (Kurbanı almaya aldırmaya, kesmeye kestirmeye, etini dilediğin gibitasarruf etmeye seni umumi vekil ettim) demek şart değildir. Denirsedaha güzel olur. Denmese de kurban yine sahih olur.Kurban parası azsaSual: Vekâletle kurban kesiyoruz. Diyelim kurban başına 400 liragönderiyorlar. 400 liraya kurban almamız imkânsızdır. 100 lirakendimizden katarak 500 liraya alsak veya olur ya, bir hayvan için bin liraveren de olsa, biz ona bir tane kurban kessek, dinen bir mahzuru olurmu?CEVAPVekil asıl gibidir. Birine vekâlet verince, ona para versek de,vermesek de; az versek de, çok versek de, kesilen kurban sahih olur.Bunun gibi birisine hiç para vermeden (Zekâtımızı ver) desek, o da bizimadımıza zekât verse, zekâtımız verilmiş olur. Bu işlerin parayla değil,vekâletle ilgisi vardır. Vekil bu işleri paralı da, parasız da, az parayla dayapabilir.Kurban satın alırkenSual: Kurban alırken nelere dikkat etmelidir?CEVAPŞunlara dikkat etmelidir:1- Kurban satın alırken, (Bayram günü kesmesi vacib olan kurbanıalmaya) diye niyet etmeli. Bunu keserken, tekrar niyet etmesi şartdeğildir. Bu aldığı hayvanı kurban etmesi de şart değildir, fakatkeseceğinin kıymeti bundan az olmamalı. Satın alırken, hiç niyet etmese35

www.dinimizislam.comde olur, fakat bunu keserken veya kesecek olanı vekil ederken niyetetmesi gerekir.2- Bazı yerlerde kurbanlık hayvan alırken satıcı, (Hayvanı kesip ethaline getirdikten sonra kilosunu şu fiyattan veriyorum. Sen hayvanı seç,bayramda gelirsin, eti kaç kilo gelirse, parasını verirsin) diyor. Bu,kesinlikle caiz değildir, et satın alınmış olur, kurban olmaz. Canlı olaraktartıp satanlar da vardır. Bu da caiz değildir. Canlı olarak tartıp, (Buhayvana şu kadar para vereceksin) denirse, o zaman alışveriş de sahiholur.3- Üç ortak, 1400 liraya bir inek alsa, ortağın biri 600 diğeri de 600verse, üçüncü ortak 200 lira verse, üçüncüye düşen hisse, yedide birdenaz olmadığı için caiz olur. Her ortak, verdiği para kadar pay alır.4- Eşit para verip, 3 kişi, 3 koyun alsa, kesmeden önce, (Şu senin, şuonun, şu da benim) diye paylaşmak caizdir.5- Kurbanı veresiye veya kredi kartıyla almak caizdir.6- İki kişinin kurbanı karışırsa, her birinin kendinin sanarak kestiği,kendi kurbanı olur.7- İki kurbanlıktan biri diğerini öldürmüşse, sahibine ödetilemez.8- Kurban alan, niyetini değiştirip, akika veya adak olarak kesebilir.9- Başkasının hayvanını ondan habersiz, onun için kurban etmekcaizdir. Başkasının hayvanını, ondan izinsiz, kendi için kurban eden,sonra kıymetini öderse caiz olur. Sahibi kıymetini kabul etmeyip, kesilmişhayvanı alırsa, sahibi için kurban edilmiş olur.10- Emanet olarak bırakılan hayvanı kurban etmek, caiz değildir.11- Allah rızası için niyet ettikten sonra, ayrıca çoluk çocuk çok etyesin diye semiz koyun almayı niyetine karıştırmamalı, semiz alırkensadece sevabını düşünmeli.12- Herkes, beslediği kendi hayvanını kurban edebilir. Nisaba malikolan birisine bir koyun hediye edilse, o da bunu kurban olarak kesse,vacib kurban yerine gelir. Kurbanı parayla alma şartı yoktur.13- Necaset yiyen hayvanın etinin temiz olması için, deve 40, sığır20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. Bir başka kavilde ise, deveile sığır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir.14- Başkasının koyununu gasp eden, çalan, kıymetini sonradanöderse, kurban etmesi caiz olur, çünkü, kıymeti ödenince, gasp ettiğizaman mülkü olur. Gasp günahına ayrıca tevbe gerekir.15- Borcu olmayan fakir, kurban keserse, çok sevap olur. Borcuvarsa, önce borcunu vermelidir; çünkü borç ödemek farzdır. Kurbannisabına malik olmayan fakir, kendi malı olan hayvanını kurban etmeyi36

www.dinimizislam.comniyet ederse veya kurban niyeti olmayarak, hayvanı bayramda satın alıp,sonra kurban etmeyi niyet ederse yahut kurban niyeti ile bayramdan öncesatın alırsa, bunları kesmesi vacip olmaz. Keserse, nafile olur ve etindenyiyebilir ve fakirlere verdiği et, sadaka olur.16- Fakirin kurbanı bayramdan önce doğurursa, bir kavle göre,bayramda yavrusunu da anasıyla beraber kesmek gerekir. Zengininkurbanı bayramdan önce doğurursa, yavrusunu kesmesi gerekmez.Sual: Hayvan beslemekle iştigal eden zengin bir kimse, ticaretniyetiyle satın aldığı hayvanlarını birkaç ay besleyip, sütünden veyününden de istifade ettikten sonra, içlerinden birini kurban bayramındavacip olan kurban niyetiyle keserse olur mu?CEVAPEvet olur. Bir mahzuru yok. Bir hayvan anasından kurbanlık olarakdoğmaz. Elbette sütünden yününden istifade edilir. Kurban olmaya kararverdikten sonra artık sütünden yününden istifade edilmez. Daha öncesıradan bir hayvan idi, kurban olunca kurban muamelesi yapılır.Sual: Bu sene kurbanlıklar çok pahalıdır. Üstelik kurbanlık hayvanda bulamıyoruz. Yakın bir şehirde kurbanlık olduğunu bilsek gidipalmamız gerekir mi?CEVAPKurban fiyatı rayiçten çok pahalı ise, kurbanlık almak gerekmez.Böyle bir mazeretle kesmeyince vacip terk edilmiş olmaz. Sonra normaldeğerini altın olarak fakire vermesi de gerekmez. Fazla pahalı değilseyakın şehirden alınabilir.Sual: Yedi kişi kurban olarak bir inek alsalar, hayvan kesildiktensonra hayvanın kanser olduğu anlaşılsa ve eti hiç yenmese, bu kurbansahih olur mu?CEVAPSahih olur. Kurbanda esas olan kanın akmasıdır. Kurban kesildiktensonra eti hastalıklı çıksa da önemi yoktur.Sual: Bazı kişiler, (Ne sen zarar et ne ben) diyerek, kurbanı bizeemaneten veriyor, biz kestikten sonra getirip tartıyor. Kilosuna göredeğerini istiyor. Böyle alış veriş caiz olur mu?CEVAPEmanet edilen hayvandan kurban olmaz. Kesmeden önce satınalmak lazım. Satın alınmamış hayvan bu şekilde kesilmez.Sual: Dananın kurbanlık olabilmesi için 2 yaşını doldurması gerekirmi?CEVAP37

www.dinimizislam.comEvet iki yaşını doldurması gerekir. Bilen birisi dişine bakarak anlar.Sual: Bir danamız var, 1.5 yaşında, fakat 3 yaşındaki düve gibisemizdir. Kurban etmek caiz mi?CEVAP1.5 yaşındaki hayvan ne kadar gösterişli olursa olsun kurban olmaz.Ama kuzu öyle değil, 6 aylık bir kuzu, annesi gibi gösterişli ise, ondankurban olur.Tartı ile alınan kurbanSual: Canlı hayvanın tartıyla alınmayacağını bilmeden satın alınanhayvanın, kurban edilmesi sahih olur mu?CEVAPAlış batıl olmakla beraber, kurban olur. Yani o şekilde satın alınmasıharamsa da, kurban edilmesi caiz olur. Canlı olarak tartıp, (Bu hayvanaşu kadar para vereceksin) denirse, o zaman alınması da haram olmaz.Hangi hayvanlardan kurban olurSual: Hangi hayvanlardan kurban olur, vasıfları nelerdir?CEVAP1- Davar, sığır ve deveden kurban olur. Başkasından kurban olmaz.Davar denince koyun, keçi; sığır denince de, inek, boğa, manda, dana,düve, tosun anlaşılır.2- Dişi hayvan da, erkek hayvan da kurban olur. Koyunun erkeği vebeyazı siyahından çok olanı, keçinin dişisi daha sevabdır. Kıymetlerieşitse, koyun, sığırdan daha sevabdır.3- Yünü kırkılmış koyunu kurban etmek ve kurban için almakmekruhtur.4- Davarın 1, sığırın 2, devenin 5 yaşını geçmesi gerekir. 6 ayı geçenkuzu, iriyse kurban olur.5- Bir gözü görmeyen, topal olup yürüyemeyen, dişlerinin yarısı yokolan, kulağının veya kuyruğunun çoğu olmayan, bir ayağı kesik veyaölmek üzere olan hasta hayvan kurban olmaz.6- Geyik gibi eti yenen vahşi hayvandan kurban olmaz. Yabani öküz[buffalo], yabani deve [lama] ve yabani koyundan da kurban olmaz.Melezse, mesela yabani bir koçla, evcil bir koyundan meydana gelenyavru kurban edilir. Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse,meydana gelen yavru, kurban edilmez; çünkü hükümde anneye itibaredilir. Annesi evcilse, yavrusu kurban edilebilir.7- Husyeleri küçük, gebe, tüyü dökülmüş hayvanı kurban etmek38

www.dinimizislam.commekruhtur.8- Burnu veya dili kesik yahut çoğu yok olan hayvan kurban olmaz.9- Davarda bir, sığırda iki meme kesik olsa kurban olmaz, amayavrusunu emziriyorsa olur.10- İki kulağı kesik, biri kökten kesik, kuyruğu kesik, bir veya ikikulağı olmayan, kurban olmaz.11- Diz kapakları gibi bir yeri kemik başına kadar kırılan hayvankurban olmaz.12- Kurbanlık tosuna binmek veya onunla çift sürmek mekruhtur.Sual: Anadan kulağı çok küçük olan hayvan kurban edilir mi?CEVAPEvet.Sual: Buzağı iken boynuzunun özü çıkarılıp boynuzsuz büyüyeninek, kurban olur mu?CEVAPEvet.Sual: Keçi-ceylan melezi hayvan, kurban olur mu?CEVAPKurban olmaz.Sual: Kuyruksuz koyunu kurban etmek caiz mi?CEVAPKuyruksuz hayvan kurban olmaz. Ancak kuyruklu bulma imkanıyoksa, ikinci bir kavilde kuyruksuz olanı da kurban etmek caizdir.Sual: Yabani hayvanlardan veya melez olanlardan kurbanlık olurmu?CEVAPYabani koyun, yabani öküz [buffalo] ve yabani deve [lama] gibihayvanların etini yemek caiz ise de, kurban olmaz. Melezse, meselayabani bir koçla, ehli bir koyundan meydana gelen yavru kurban edilir.Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse, meydana gelenyavru, kurban edilmez; çünkü hükümde anneye itibar edilir. Annesi ehlihayvansa, yavrusu kurban edilebilir. (Dürr-ül-muhtar)İlk defa kurban kesenSual: İlk defa kurban kesecek kimsenin, mutlaka koyun kesmesi migerekir?CEVAPHayır, öyle bir şey yoktur.İki yaşındaki danaSual: 15 Kasım 2009 tarihinde doğan bir dana, bu yıl 6 Kasım’da iki39

www.dinimizislam.comyaşını doldurmuş olmuyor. Bu danayı kurban olarak kesmek caiz olurmu?CEVAPİki yaşını doldurmayan sığırı kurban etmek caiz olmaz. Ancak dinîişlerde yaşlar miladi yıla göre değil, hicri yıla göre hesap edilir. Hicri yılagöre 25 Ekim’de iki yaşını dolduruyor. 6 Kasım’da kurban edilmesinde hiçmahzur yoktur.Kurbana mani olmayan kusurlarSual: Kurbana mani olmayan kusurlar nelerdir?CEVAPBazıları şunlardır:1- Boynuzu kırık veya boynuzsuz olan, kurban olur.2- Kulakta çoğu kesilip ayrılmasa, asılı kalsa mekruh olmaklaberaber, caizdir. Yarıdan azı kesik olsa, kurban olur. Kulağı enine veyaboyuna yarık olsa, kurban olur. Kulağın yırtık olması tenzihen mekruhtur.Burnunun hükmü de kulak gibidir. Uyuz, burulmuş olanı kurban etmekcaizdir.3- Kulağı, kuyruğu küçük olarak doğan, kurban olur. Kuyruğu kesikdeğilse, merinos kurban olur.4- Dişiye aşamayan, zekeri kesik olan kurban olur. Hünsa [çiftcinsiyetli] olanı kurban etmemeli.5- Yayılmasına mani olmayacak kadar deli olup, sürüsündenayrılmayan hayvan, kurban olur. Sürüsünden ayrılan ve otlamayacakkadar deli olan hayvan kurban olmaz.6- Bir gözünde görmeye mani olmayan perde bulunan hayvanıkurban etmek caizdir.7- Kurbanlık, kesim yerine getirilirken, tepinir ve bir ayağı kırılır,sonra kesilirse, caiz olur.8- Dişlerinin çoğu varsa, mekruh olmakla beraber caizdir.Sual: Gebe olup olmadığı bilinmeyen hayvanı kurban etmek caizmidir?CEVAPEvet caizdir. Eğer doğumu yakın ise, bazı âlimler, (Böyle hayvanıkurban etmek mekruh olur) demişlerdir.Boynuzun özü çıkarılırsaSual: Buzağı küçükken boynuzunun özü çıkarılıyor. Boynuzbüyümüyor. Sadece yeri belli oluyor. Büyüyünce böyle bir hayvanın40

www.dinimizislam.comkurban edilmesi caiz olur mu?CEVAPEvet, caiz olur.Burulmuş hayvanSual: Burulmuş boğayı, tosunu veya koçu kurban etmek caiz midir?CEVAPEvet, caizdir. Hattâ burulmuş olanı, burulmamış olandan dahasevabdır, çünkü kısırlaştırılan erkek hayvanlar, daha yağlı ve etleri dedaha lezzetli olur. Hidaye kitabında bildirildiğine göre, Peygamberefendimiz, burulmuş iki koç kurban etmiştir. (Dürr-ül-muhtar, Redd-ülmuhtar,Hindiyye, Mecmua-i Zühdiye)Kurban ne zamana kadar kesilebilirSual: Kurban ne zamana kadar kesilebilir?CEVAPMaddeler hâlinde bildirelim:1- Kurban, bayramın ilk günü bayram namazından itibaren üçüncügünü, güneş batıncaya kadar kesilir. Cuma kılınmayan küçük köylerde,fecirden sonra, bayram namazından önce de kesilebilir. Gece kurbankesmek, caizse de mekruhtur. Şafii’de, bayramın dördüncü günü de,kesilebilir.2- Nafile, akika ve adak hayvanı, her zaman kesilebilir, amabayramda kesilmesi iyi olur.3- Bayram, cumaya rastlasa da, yine kurban, bayram namazıkılındıktan sonra kesilir.4- Kurban bayramının üçüncü günü fakir olacağını veya sefereçıkacağını bilene, bayramın birinci ve ikinci günü kurban kesmek vacibdeğilse de, keserse vacib olarak eda etmiş olur.5- Fakir, bayramın ilk günü kurban kestikten sonra, 3. günü zenginolsa, iade gerekmez. Vacib yerine gelmiş olur. 3. günü zengin olacağınıbilenin de, ilk günü kurban kesmesi caizdir.Sual: Gece kurban kesmek caiz midir?CEVAP Mekruhtur. İhtiyaç veya zaruret olmadan kesilmez. Gündüzkesme imkanı bulunamamışsa, ertesi günü kesme imkanı da yoksa gecekesmek caiz olur.Kurban, üçüncü günü akşam ezanına kadar kesilir. Daha sonrakesilmez. Bu vakte kadar herhangi bir sebeple kesilememiş olan kurbanıkesebilmek için Şafii mezhebi taklit edilerek gece veya ertesi gün yani41

www.dinimizislam.comdördüncü gün de kesilebilir. Böyle durumlarda mekruh da olmaz. Ancak,bir ihtiyaç olmadan Şafii mezhebi taklit edilemez.Kurban kesiminde ihtiyatlı davranmakSual: Bayram olduğuna karar verilip ve bayram namazı kılınıp,kurban kestikten sonra, Arefe olduğu anlaşılırsa, namaz ve kurban neolur?CEVAPŞahitler ile, meşru olarak bayram olduğuna karar verilip ve bayramnamazı kılınıp, kurban kestikten sonra, Arefe olduğu anlaşılırsa, namazve kurban kabul olur.Ramazan ve Kurban bayramının şahitlerle meşru olarakanlaşılmadığı, hilalin gözetilmediği yerlerde, çeşitli hesap usulleri vardır.Bu usuller ile Zilhicce ayının ilk günü ve buradan da onuncu günü, yaniKurban bayramının ilk günü hesap edilir. Bayramın birinci günü, hesap ilebulunan gündür. Yahut, bir gün sonradır. Bir gün önce olamaz. Çünkü,gökte, ay, doğmadan önce görülemez.İhtiyatlı hareket etmiş olmak için, böyle yerlerde, kurbanları, hesap ilebulunan bayramın ikinci günü kesmelidir. Sevabı ölülere gönderilecekolanı ise, hesap ile bulunan ilk gün kesmelidir. Çünkü, ölüler için, Arefegünü veya yılın her gününde kesilebilir.Bayram ve kurbanSual: Ramazan gibi, kurban bayramının hilali de, dünyanın biryerinden görülünce, her yerde görülmüş sayılmıyor mu? Bir de hilalgörülmeden bir gün önce bayram edilse, kesilen kurbanlar sahih olmazmı?CEVAPİslam Ahlakı kitabında bildiriliyor ki:İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki: İmam-ı Sübki hazretleri, (Şabanın30. gecesi hilali gördüğünü bildiren olsa, hesapla da, hilalin bir gecesonra doğacağı tespit edilse, burada hesaba inanılır; çünkü hesaplaanlaşılan kesindir. Doğmadan bir gece önce görülmesi imkânsızdır)buyurdu. Şems-ül-eimme Halvani hazretleri de buyurdu ki: (Ramazanayının başlaması, hilalin görülmesiyle olur. Hilalin doğmasıyla başlamaz.Hesap hilalin doğduğu geceyi bildirdiği için, Ramazan ayının başlamasıhesapla anlaşılamaz. İki adil Müslümanın, (hilali gördük) demeleriyleveya Kadı’nın hüküm etmesi ile, bir yerde Ramazan başlayınca,dünyanın her yerinde oruca başlamak gerekir. Hac, kurban ve namaz42

www.dinimizislam.comvakitleri böyle değildir. Bunlar vakitlerinin bir yerde malum olmasıyla,başka yerlerde de böyle olmaları lazım gelmez. [Redd-ül-muhtar]Hesaplar doğru yapılırsa, hilalin doğuşunu tespit etmek güç değildir;çünkü Allahü teâlânın nizamında zerre kadar yanlışlık olmaz. Hilal,hesabın bildirdiği saatte doğar, saniye şaşmaz. Hesaptan bir gün öncebayram etmek ilme aykırıdır, yanlıştır; çünkü hesaptan önce hilalingörülmesi imkânsızdır. Güneşin doğuşu da aynen ayın doğuşu gibidir.Güneş doğmadan ben güneşi gördüm demek elbette yanlıştır. Güneşancak takvimlerde bildirilen saatte doğar. Daha önce doğmasıimkânsızdır; ama güneş doğduğu hâlde, hava bulanık olduğu içingörülmeyebilir.Ayların başlamasını gösteren hilal de böyledir. Hilal hesapla bulunangün ve saatte doğar; ancak o gün o saatte görülmeyebilir. Dinimiz hilalindoğmasını değil, görünmesini esas alır. Hilal görülmedikçe hesapla veyaayları tespit usulleriyle bulunan günde bayram yapılmaz. Ramazan hilalidünyanın herhangi bir yerinde görülünce, orucun başlaması ve Ramazanbayramı her yerde aynı gün olur. Bir hadis-i şerif meali:(Herkes oruca başlayınca siz de başlayın, herkes bayramedince, siz de bayram edin.) [Tirmizi, Ebu Davud]Kurban bayramı böyle değildir. Amerika’da zilhicce hilali görülse,Türkiye’de görülmese, Türkiye’de de görüldü kabul edilmez. Kurbanbayramının birinci günü de, Zilhicce ayının hilalini görmekle anlaşılır.Zilhicce ayının 9. Arefe günü, hesapla, takvimle anlaşılan gün veyabundan bir gün sonra olur. (S. Ebediyye)Kurban bayramının hesapla tespit edildiği yerlerde, şer’an sabit olanbayramı bilmedikleri için, Müslümanların, bayram zannederek Arefe günükestikleri kurbanlar sahih olur. İhtiyatlı hareket etmiş olmak için, herzaman kurbanları, hesapla bulunan bayramın ikinci günü kesmelidir.Hayvan kesilirken mekruh olan şeylerSual: Hayvan kesilirken mekruh olan şeyler nelerdir?CEVAPBazıları şunlardır:1- Kurbanı, kesilecek yere sürükleyerek çekmek, sebepsiz incitmekmekruhtur.2- Bıçakları hayvanı yatırdıktan sonra bilemek ve birini ötekinin gözüönünde kesmek mekruhtur.3- Soğumaya başlamadan, yani çırpınması durmadan ensesini de43

www.dinimizislam.comkesmek mekruhtur.4- Hayvan tamamen ölüp çırpınması durmadan, omuriliğini keserekbaşını koparmak ve derisini yüzmeye başlamak mekruhtur.5- Kamış, taş gibi keskin şeyler ile kesmek, kör bıçakla kesmeyeçalışmak mekruhtur.6- Doğurması yakın olan hayvanı kesmek mekruhtur.7- Gasp edilmiş bıçakla kesmek mekruhtur.Kurban nasıl kesilirSual: Kurban keserken dikkat edilecek hususlar nelerdir?CEVAPMaddeler halinde bildirelim:1- Önce diz boyu çukur kazılır. Kurbanın gözleri tülbentle bağlanır.Kıbleye dönük olarak sol yanı üzerine yatırılır. Boğa, tosun gibi büyükbaş hayvanların kolay kesilebilmesi için çengele asılması caizdir. Boğazıçukurun kenarına getirilir. İki ön ve bir arka ayakları, uçlarından bir arayabağlanır. Üç kere bayram tekbiri okunur. Sonra, bismillahi Allahü ekberdiyerek, deveden başka hayvanın, boğazının herhangi bir yerindenkesilir. Bismillahi derken, h’yi belli etmek gerekir. Belli edince, Allahüteâlânın ismi olduğunu düşünmek lazım olmaz. h’yi açıkça belli etmezse,Allahü teâlânın ismini söylediğini düşünmek gerekir. Bunu dadüşünmezse hayvan leş olur, yenmez. Sadece Bismillahi veyaBismillahirrahmanirrahim yahut Lâ ilâhe illallahü demek de caizdir. Fakatevlâ olanı, (Bismillahi Allahü ekber) demektir.2- Besmele çekilince, hemen kesmek şarttır. Besmele çektiktensonra bıçağı bilerse, Besmeleyi tekrar etmesi gerekir. Besmele çektiktensonra, hayvan yerinden kalkarsa, yatırdığı zaman tekrar Besmeleçekmesi gerekir; fakat bir kelime söylemek, bir lokma yemek ve biryudum su içmek gibi az bir ara vermenin zararı yoktur. Besmele çektiktensonra, elindeki bıçağı bırakıp, başka bir bıçak alsa, Besmeleyi tekrarçekmesi gerekmez.3- Bir hayvan için Besmele çekildikten sonra, onu bırakıp başka birhayvan kesilecek olsa, Besmeleyi tekrar çekmek gerekir.4- Arka arkaya birkaç hayvanı boğazlayacak kişinin, hepsi için ayrıayrı Besmele çekmesi gerekir; fakat hayvanları, üst üste yatırıp kesecekolsa, bir Besmele kâfidir. Bir hayvanı iki kişi kesse, ikisinin de Besmeleçekmesi gerekir.5- Besmele unutulursa zararı olmaz. Kasten Besmelesiz kesmekharamdır.44

www.dinimizislam.com6- Hayvanın boğazında yemek, nefes borusu ve iki yanda birer kandamarı vardır. Bu dört damardan üçü bir anda kesilmelidir.7- Şafii’de, yemek borusuyla nefes borusu kesilirse kâfidir. Ancakgırtlak düğümü baş tarafında kalmalıdır. Gırtlak düğümünün tamamıvücut tarafında kalırsa, kesilen hayvan yenmez.8- Kurban kesenin, kıbleye karşı dönmesi sünnettir.9- Erkek ve kadın Müslümanın, cünübün, delinin, bunağın, çocuğunve sarhoşun Besmeleyle kestiği hayvan yenir. Ehl-i kitabın [Hıristiyanveya Yahudi'nin] kestiği de yenir. Fakat ehl-i kitaba kurban kestirmekmekruhtur. Dilsiz ve sünnetsizin, hayvan kesmesi mekruhtur.10- Solak bir kimsenin, sol eliyle kurban kesmesinde mahzur yoktur.Temiz işleri yaparken, sağdan başlamak sünnet-i zevaiddir, yanimüstehabdır. Bir özürle soldan başlamak mekruh olmaz. Yani sol ellekesilen hayvan ve kurban yenir.11- Bir ihtiyaç varsa, kurbanı bayıltıp kesmek caizdir. Başını birkerede koparıp kesilen de yenir; fakat öyle kesmek günah olur. Hayvanıensesinden kesmek haramdır; ama eti yenir.12- Kurban hayvanını yüzmek için, şişirmek caizdir.Sual: Büyük hayvanı kurban ederken arka ayağından traktör veyavinç vasıtası ile asarak kesmek hayvana eziyet vermek sayılır mı?CEVAPBöylesi daha uygundur.Sual: Almanya’da kurbanları müslüman kesiyor, gayrı müslimyüzüyor. Böyle yüzülmüş kurban etini yemek caiz midir?CEVAPYenmesinde mahzur yoktur. İmam-ı Rabbani hazretleri, gayrımüslim, bir şeye elini sürünce, o şeyin pislenmeyeceğini bildiriyor. Kitabehli olan gayrı müslimlerin, Besmele ile kestiklerini yemenin de caizolduğunu açıklıyor. Fakat zaruretsiz yememek iyi olur.Sual: Hayvanı boğazlarken, Meri, Hulkum ve Evdac damarlarınıkestikten sonra, hayvanın canı çıkmadan bir başkası besmelesiz olarakkafasını keserse, bu şekildeki kesim caiz mi?CEVAPÖyle yapmak uygun değil, besmele ile de olsa uygun olmaz. Fakateti yenir.Sual: Kurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilir mi?CEVAPKurban kesene ücret olarak kurbanın eti ve derisi verilmez. Derisini,evde dağarcık, mest, sofra, seccade gibi şeyler yapıp kendisi de kullanır.45

www.dinimizislam.comDerisi, eti satılırsa, parası fakire sadaka verilir.Sual: Abdestsiz kurban kesmek caiz midir?CEVAPSahih olur. Hatta mecbur kalınsa, cünüp kesilse de sahih olur.(Fetava-i Hindiyye)Hayvanı şişirmekSual: Kurban hayvanını yüzmek için, şişirmek caiz midir?CEVAPCaizdir.Hayvan keserken BesmeleSual: Hayvan keserken (Bismillahirrahmanirrahim) denmez mi?Denirse hayvan yenmez mi?CEVAPBesmelenin tamamı söylenince de, kesilen hayvan yenir. Evla, yanidaha iyi olanı (Bismillahi Allahü ekber) demektir. Sadece Bismillahidense veya sadece Allahü ekber dense de caizdir. Hayvan keserken,Bismillahi veya Allahü ekber demek farzdır. Besmelenin tamamınısöylemek de caizdir. (İbni Abidin)Hayvanı şoklamakSual: Avrupa’da güya hayvana eziyet olmasın diye, hayvanışoklayarak bayılttıktan sonra kesiyorlar. Etini yemekte mahzur var mıdır?CEVAPBöyle kesmek, hayvana eziyet ise de, ölmeden önce kesildiği içinetini yemekte mahzur yoktur. Eğer şoklama sonucunda hayvan ölüyorsaleş olur, yenmez.Bir cihaz imal edilince, bunun nasıl kullanılacağı, buna nasıl bakımyapılacağı, bunu yapan tarafından açıklanır. Allahü teâlâ da, bütünmahlûkatı yaratmış, nasıl hareket etmeleri gerektiğini de bildirmiştir. Canlıcansız her şeyi insanların istifadesi için yaratmıştır. Hayvanlarınkesilmesini ve nasıl kesileceğini Allahü teâlâ bildirmiştir. Eğer hayvanıdinimizin bildirdiği şekilde kesmek zulüm olsaydı, elbette Allah bunuemretmezdi. Çünkü Allahü teâlâ hiçbir mahlûka zulmetmez. (Nahl 33)Bir kimse, birine iyilik etmek için çok yorulsa, yorulmasından şikayetetmez, aksine hizmet ettim, iyilik ettim diye zevk alır. Parasını kaybedenkimse, üzülür. Fakat bunu isteyerek bir hayır kuruluşuna, bir fakire verenkimse ise buna sevinir.İşte bunlar gibi, kurban da, bir Müslümana faydam oldu diye sevinir.46

www.dinimizislam.comO acı ona zevk verir. Ölüm acısı, dünya acılarının hepsinden daha acıdır.Bir kimse uyku hapı içerek veya narkozla her tarafı uyuşturulduktansonra da ölse, çok şiddetli olan ölüm acısını duyar. Fakat bazı müminler,kurşun yağmuruna tutulsa, bu acıyı duymaz. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Şehid ölüm acısını duymaz.) [Beyheki]Bunlara acı duyurmayan Allahü teâlâ, günahsız olan hayvanların acıçekmesini emreder mi? Hayvanları kesin buyurur mu? Allah’ınyarattığına, Allah’tan daha merhametli kimse olamaz.Kurban kestikten sonra namaz kılmakSual: Kurban kesildikten sonra namaz kılmak gerekir mi?CEVAPKılmak gerekmez. Ancak kurban kesildikten sonra, dünya kelamıkonuşmadan iki rekat nafile namaz kılmak iyi olur. Namazdan sonra,kurban kesilirken okunan duayı okumalı ve Ya Rabbi, İbrahimaleyhisselamın kurbanını kabul ettiğin gibi, benim kurbanımı dakabul eyle demelidir!Kurban keserken okunacak dua şöyledir:(Bismillahi vallahü ekber, la ilahe illallahü vallahü ekber,Allahümme haza minke, inne salâti ve nüsüki ve mahyaye vememati lillahi Rabbilalemin, la şerike lehü, bizalike ümirtü ve eneevvelül müslimin)Sonra da dileğini ister. Bu durumda istenen şeye kavuşulacağınıPeygamber efendimiz bildirmiştir.Sual: Hayır kurumlarına verilen kurban vekaletlerinde namazını nezaman kılmak uygundur?CEVAPNamaz kılmak lazım değildir. Kılınırsa iyi olur. Kurban kesildiktensonra kılınır. Bunun için kurbanın ne zaman kesildiği bilinmiyorsa,bayramın üçüncü günü kılınabilir.Kurban etini nasıl paylaşmalıSual: Kurban eti hakkında yapılacak işler nelerdir?CEVAPMaddeler hâlinde bildirelim:1- Eti tartarak, eşit olarak paylaşmak gerekir. Yağ, sakatat ve yenilenher şey paylaşılır. Tartmadan bölüşüp helalleşmek caiz olmaz, faiz olur. 7kişiden dördüne etle birlikte birer bacak, beşinciye etle birlikte derisi,47

www.dinimizislam.comaltıncıya etle birlikte başı verilirse, tartmadan paylaşmak caiz olur.Yedinciye bir şey koymak gerekmez. Yahut 7 kişi, kurbanlık ineği birisineteslim edip, (Kesmeye, kestirmeye, etini dilediğin gibi sarf etmeye, seniumumi vekil ettik) deseler, umumi vekil, bölüştürmeden etin tamamınıherhangi birine verebilir veya tartmadan ortaklar arasında göz kararıylapaylaştırabilir.2- Kurbanın etini eşit olarak tarttıktan sonra, paylaşmak için kur’açekmek iyidir. Bir malı, ortaklar arasında taksim etmek için, kur’a çekmekcaiz ve sünnettir.3- Kurban eti tartılmadan paylaşılıp, biri diğerine, mendil, defter,kalem gibi bir şey verse, paylaşma sahih olur.4- Taksim etmeden etin bir kısmını pişirip, ortakların müşterekyemeleri caizdir.5- Mutfakları bir olan baba oğlun, karı kocanın ortak olarak kestiklerikurbanı, tartıp paylaşmaları gerekir. Yahut 5. maddedeki gibi, birisiumumi vekil olursa, tartmaya gerek kalmaz.6- Müslüman bir kimsenin kesip, gayrimüslimin yüzdüğü kurbanınetini yemek caizdir.7- Kurbanın ve her hayvanın şu yedi yeri yenmez: Akan kanı, zekeri,husyeleri [koç yumurtası denilen yerleri], bezleri [guddeleri], safra kesesi,dişi hayvanın önü ve idrar kesesi [mesanesi].8- Ölü mü, diri mi olduğu bilinmeyen hayvan, kesilince kan çıkar vehareket ederse, eti yenir.9- Kurban etini, kesen de yiyebilir. Fakir zengin herkese de verebilir.Etin üçte birini evine, üçte birini komşulara, gerisini fakirlere vermekmüstehabdır. Hepsini fakirlere de verebilir.10- Kurban etini, evinde 3 günden fazla bırakabilir. Kurban sahibizengin değilse, çoluk çocuğunun et ihtiyacını karşılamak için hepsinievinde bırakabilir.11- Hayvan kesildikten sonra eti telef olsa [mesela yansa, köpekleryese], tekrar kesmek gerekmez. Kan akıtmakla vacib yerine gelmiştir.12- Kurbanın hiçbir yeri satılmaz. Bir kısmı satılırsa, satılan kadarınınbedelini sadaka olarak vermek gerekir, ama kurbanın etiyle yenecek birşey alınsa, o miktarı sadaka vermek gerekmez.13- Kurban derisi namaz kılan fakire verilir. Ne yapıldığı bilinmeyenyerlere vermemelidir. Evde de kullanılabilir. Parayla satılmaz. Derisi, etisatılırsa, parası fakirlere sadaka olarak verilir. Yahut devamlı kullanılacakbir şey karşılığı da satılabilir.14- Ortaklardan birisi kurban kesmeden ölse, hissesi mirasçılarına48

www.dinimizislam.comverilir.15- Karnı yarılıp, yavrusu çıkarıldıktan sonra, o yara sebebiyleölürken kesilen koyun yenmez.16- Canlı hayvanın her parçası haramdır. Kesildikten sonra, kendinezarar vermeyen kimsenin pişirmeden yemesi caizdir. [Mesela çiğ köfte,sucuk ve pastırma yemekte mahzur yoktur.]17- Makam sahibine saygı için kesilen hayvan leş olur. Sırf ona saygıiçin hayvan kesmek caiz değildir. (Eğer falanca zat gelirse, Allah içinbir hayvan keseceğim) derse, o zat gelince kesilir. O hayvan adakolduğu için, etinden kesen ve zenginler yiyemez; fakirlere verir. Yolcuya,misafire veya bir makam sahibine, saygı için değil, yedirmek için hayvankesmek caizdir.Kurban etini taksim ederkenSual: Bir evde, bütün aile fertleri için ortak kurban kesilse, kurban etieve geldikten sonra, taksim edilmeden, herkes hissesini hediye etse,taksime gerek kalır mı?CEVAPBöyle yapmak faiz olur, haram olur. Her parçanın yanına ayak, başve deri konursa tartmadan taksim yapılması caiz olur. Mesela 7 ortakvarsa, dört kişinin hissesine birer ayak konur, birinin yanına baş konur,birininkine deri konur, biri de ötekilerden farklı olur yani boş olur. Eğerortak dört kişi ise birer ayak koymak da yeterlidir, beş kişiyse birine debaş veya deri konur. Veyahut ortakların her biri diğerine, mendil, defter,kalem gibi bir şey verirlerse yine paylaşma sahih olur.Eğer alırken, (Allah rızası için bayram kurbanımı almaya, aldırmaya,kesmeye, kestirmeye ve etini dilediğin şekilde sarf etmeye seni umumivekil ettim) diyerek birisine umumi vekalet verilseydi, hiç dağıtmadan dao vekil etin hepsini eve bırakabilirdi.Dilenciye et vermekSual: Ortak kurbanın başını veya ciğerini ortaklar, dilenciye verse,kalanını taksim caiz mi?CEVAPEvet.Tartmadan kurbanı paylaşmakSual: Kurban eti tartılmadan paylaşılıp, her biri diğerine, mendil,defter, kalem gibi bir şey verse, paylaşma sahih olur mu?CEVAPEvet, sahih olur. Yahut yedi kişiden dördüne etle birlikte birer bacak,beşinciye etle birlikte derisi, altıncıya etle birlikte başı verilirse, tartmadan49

www.dinimizislam.compaylaşmak caiz olur. Yedinciye bir şey koymak gerekmez.Sual: Aynı aileden olan kızı ve torunları 5 kişi kurban için bir sığırsatın alıyorlar. Bu kurbana sonradan 7 hisseye tamamlamak için, nine vededelerini de ortak ediyor fakat onlardan para almıyorlar. Yalnız kestiktensonra, pay edip parayı veren kız ve torunları 5 hisse olarak pay ediyorlar.Bu şekilde dede ve ninelerini de kurban sevabından yararlandırdıklarınısöylüyorlar. Bu şekilde olan bir kurbanda 7 kişiye paylaştırılması mıgerekir yoksa onların yaptığı gibi 5 pay olarak ayrılabilir mi? Dede veninelerinin "kanına kurban" olarak girdiklerini söylüyorlar.CEVAPBeşe bölünmez yediye bölünür. Dede ve ninelerinin "kanına kurban"olarak girdiklerini söylemeleri uygun değil. Etlerini almayabilirler amanormal kurbana girerler. Parasını kim verirse versin önemi yok.Sual: Kurbanlık bir dana aldığımızda, bu danadan 4 pay vacipkurbanı, 3 pay kurban adağı olacak şekilde paylaşabilir miyiz? Bu şekildeadak ve kurban borçlarımızı ödeyebilir miyiz?CEVAPEvet ödemiş olursunuz.Sual: Ben 3 pay adak, 1 pay vacip, annem, 1 pay vacip, kardeşim 1pay vacip ve hanım 1 pay vacip, kurbanımızı almaya karar verdik. Bukurbanı kesip dağıtırken adak olan kısmını nasıl, vacip olan kısmını nasılayırmalıyız?CEVAPHerkes payını alır. Siz üç pay alacağınıza göre sizinkiler adak,ötekiler vacip kurbandır. Siz adakları istediğiniz fakirlere verirsiniz.Sual: 300 lira ben, 900 lira da arkadaş katıp bir inek aldık. Eti, paranispetinde mi paylaşmak gerekir?CEVAPEvet.Sual: Kurbanlık ortak inek alırken arkadaş eşini de kattı. İneğe 1200lira verdik. 600 lirasını o, diğer yarısını da ben verdim. Ancak eti nasılpaylaşılır?CEVAPEtin yarısı sizindir. Kalan yarısını da arkadaşınız, hanımı ile paylaşır.Sual: Kurbanı henüz bölüşmeden, bir kısmını tartıp ortaklara vermekcaiz mi?CEVAPEvet.Sual: Birkaç kişi ortak olarak aldığımız ineği, kurban ettikten sonra,50

www.dinimizislam.cometini tartarak paylaştırmak şart mı? Göz kararı ile paylaşıp helalleşmekkâfi gelir mi?CEVAPHayvan, kesilince kurban edilmiş olur. Ancak eti dinimizin bildirdiğişekilde paylaşılmazsa, haram işlenmiş olur. Paylaşmadan, hediye etmekde caiz olmaz. Tartmadan paylaşılırsa faiz olur. Göz kararı ile paylaşmakkâfi gelmez. “Hakkımı helal ettim veya sana hediye ettim” deseler de caizolmaz.Faiz olmaması için eti tartmalı, eşit olarak paylaşmalıdır.Taksimi mümkün olan bir şeyde, ortak olanların hisseleriniayırmadan önce, hiç kimseye hediye etmeleri de caiz değildir. Her birineet ile birlikte deri veya bacak yahut baş verilirse, tartmadan paylaşmakcaiz olur. Bunun için deri ortağın birisine, bacaklar dört ortağa, baş daortağın birisine verilir. Kuyruk, ciğer, işkembe, böbrek gibi organlarınhepsi bir kişiye veya hepsine paylaştırılabilir. Yani bunların etten ayrıözelliği yoktur. Yahut her biri diğerlerine bir defter, ikincisi bir mendil gibişey de verirse tartmak gerekmez.Sual: Kurban etini kavurma yaparak saklamak günah mıdır? Kurbaneti üç günden fazla evde bırakılmaz mı?CEVAPKurban etini üç günden fazla saklamanın mahzuru yoktur. Etin üçtebirini eve ayırıp, üçte birini komşulara, gerisini de fakirlere vermekmüstehaptır.Kurban nisabına malik bir kimse, geliri ile güç geçiniyorsa, etinhepsini kavurma yapıp, birkaç ay et parasından biriktirerek gelecek yılınkurban parası olarak saklaması ve böylece kurban kesme sevabındanmahrum kalmaması çok iyi olur.Sual: Kurban bayramında çocuğunu sünnet ettiren kimsenin, kurbanetinden misafirlere ikram etmesi caiz midir?CEVAPKurban etini, sünnet merasiminde misafirlere ikramda mahzur yoktur.Sual: Geçen yıl kurbanlık bir boğa, kesilirken kaçıp sokakta birçokşeye zarar verdiği için kurşunlanmıştı. Ayağı da kırılmıştı. Ancak ölmedenönce kesilmişti. Bunun eti yenir mi ve kurban sahih olur mu?CEVAPÖlmeden önce kesildiği için eti yenir ve kurban da sahih olur.Sual: Akika, vacip ve adak kurbanı için hisseye giren bir kimse akikave adak kurbanı hisselerine ait payları aile olarak yiyebilir mi?CEVAP51

www.dinimizislam.comAdaklar yenmez. Fakirlere dağıtmak gerekir. Akika yenir.Sual: Fakir, ölen babası için bayramda kestiği kurbandan yiyebilirmi?CEVAPYiyebilir. Yalnız adak yenmez.Sual: Kurban adayan, bayramdan önce kesse, sonra da bayramdakesileceğini öğrense, bayramda da keseceği için bunu yiyebilir mi?CEVAPEvet.Sual: Kurban etini yemek için bekletmek lazım mı?CEVAPKesilir kesilmez yenilebilir. Bir iki gün bekletilirse et tatlılaşır.Sual: Kestiğimiz kurbanın etini veya bir sadakayı kötü kimselerevermek caiz midir?CEVAPCaiz ise de, iyi kimseleri tercih etmek gerekir. Kesilen kurban, verilensadaka, yapılan her iyilik çeşitli belaları önler. Sadakanın fazileti çoktur.Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:(Suyun ateşi söndürdüğü gibi, sadaka da günahları yok eder.)[Tirmizi](Sadaka, kabir azabından korur. Kıyamette de sahibini himayesialtına alır.) [Beyheki](İyilik ömrü artırır, sadaka günahları giderir ve kötü ölümdenkorur.) [Taberani]Malı çok olup da zekât, sadaka vermeyen kimse, sıkıntı içinde yaşar.Hadis-i şerifte, (Gerçek fakir, malı olduğu halde sadaka vermeyendir)buyuruluyor. Az da olsa vermeye alışmalıdır! İmam-ı Şafii hazretleri,(Almayı seven, vermekten hoşlanmayan kimselerle arkadaşlık etmekuygun değildir) buyuruyor. Peygamber efendimiz yemin ederek, (Sadakamalı eksiltmez, sadaka vermekle mal eksilmez) buyuruyor. Sadakaverenin malının bereketi artar. Az malı çok iş görür. Hadis-i şerifte, (Gizliaçıkçok sadaka verin ki rızkınız bollaşsın, yardıma mazhar olasınızve duanız kabul edilsin) buyuruluyor. (İbni Mace)Sual: Hacca gidenler kurbanlarını kestirdikten sonra, suudilerkurbanları toprağa gömüyorlarmış. Yalnızca kurban kesilip eti kimseyeverilmeyip atılırsa, kurban ibadeti yerine getirilmiş olur mu?CEVAPKurban etini başkalarına verme mecburiyeti yok, mecburiyet kanınakmasıdır. Suudiler yani vehhabiler bütün ehl-i sünnet müslümanlara52

www.dinimizislam.commüşrik yani kâfir diyor ve müşrikin kestiği yenmez diyor, onun içintoprağa gömüyorlar. Şimdi Afrika’ya ve başka ülkelere götürüldüğünüduyduk.Sual: Kurbanı kesince karnından yavru çıkınca ne yapılır?CEVAPKurbanı kesince, hayvandan çıkan yavru diri ise, yenmesi için, ayrıcakesmek gerekir. Fakat kurban sahibi yavrunun etinden yemez, yersekıymetini fakire sadaka olarak vermesi gerekir. Yavruyu diri olaraktasadduk etmek müstehaptır. Kurbanın karnından çıkan yavru, ölü iseyememeli.Sual: Kurbanlık hayvana sövünce, o hayvanın eti yenir mi?CEVAPİnsana, hayvana ve hele cansıza kızıp sövmek doğru değildir. Hadisişerifte, (Öfke imanı bozar) buyuruldu. Öfkesini yenen Cennetlemüjdelenmiştir. Her ne kadar bir hayvana sövmek uygun değilse de,böyle bir hayvanı kesmek, kurban etmek ve etinden yemek caizdir.(Hadika)Ortakların hissesiSual: Üç ortak, 350 lira vererek bir inek satın alıyorlar. Biri 50, ikincisi100, diğeri de 200 lira verse, kurbanın eti nasıl paylaşılır?CEVAPHerkes, verdiği para kadar hisse alır. Kurban yediye bölünür. 50 liraveren bir hisse, 100 lira veren iki hisse, 200 lira veren de dört hisse alır.Bu kurbanın eti 3,5 hisse de yapılabilir. Birinci ortak yarım, ikincisi bir,üçüncüsü de iki hisse alır. En düşük olanın hissesi yedide birden aşağıolmadığı için, böyle ortaklık sahih olur.Vacib kurbanı kesemeyen ne yaparSual: Bayram kurbanını bayramda kesemeyen bayramdan sonrakesse caiz olur mu?CEVAPBayram kurbanını üçüncü günün akşamına kadar kesmeyen kimse,kurbanı satın almışsa, canlı olarak kendini veya kıymetini [altın olarak]fakirlere verir. Bayramdan sonra keser ise, etinden kendi yiyemez.Hepsini fakirlere dağıtır. Bütün etinin kıymeti canlı kıymetinden az ise,değer farkını da sadaka verir. Satın almamış ise, orta derece bir kurbandeğerini altın olarak fakirlere verir. Böylece, cezadan kurtulur ise de,kurban kesmek sevabını kazanamaz. (Redd-ül-muhtar)53

www.dinimizislam.comSual: Geçen seneki vacib kurbanı kesemeyen bu yıl kesse veya buyıl ki vacip kurbanı kesemeyen, gelecek yıl kesse caiz olur mu?CEVAPİkisi de olmaz. Orta derecede bir kurban değerini altın olarak birfakire verir.Sual: Vacib olan kurbanımı kurban bayramında kesemedim. Bununparasını altın olarak fakir kocama versem caiz olur mu?CEVAPEvet caiz olur. (İmameynin kavline göre)Fakir ve kurbanSual: Kurban bayramının üçüncü günü fakir olacağını bilen zengin,kurban kesse, üçüncü günü fakir olsa, vacip sevabı alır mı?CEVAPEvet, zengin iken kestiği için vacip sevabı alır. Birinci günü kurbanınıkesip sefere çıksa da yine vacip sevabı alır. Çünkü kurban kestiği vakithem zengin, hem de mukim idi.Sual: Üçüncü günü zengin olacağını bilen fakir, birinci günü kurbankesse, üçüncü günü zengin olsa, tekrar kesmesi gerekir mi? Birinci günükestiği vacip olur mu?CEVAPEvet birinci günü kestiği vacip olur, yeniden kesmesi gerekmez.Üçüncü günü zengin olmazsa kestiği nafile olur.Sual: Fakir bir kimse, bayramın birinci günü bir kurban kesse,bayramın üçüncü günü zengin olsa, bir kurban daha kesmesi gerekir mi?CEVAPEvet kesmesi gerekir. Çünkü zengin olacağını bilmiyor. Bilse idikesmesi gerekmezdi. Fakat sonra gelen âlimler, “Fakir, bayramın birincigünü kurban kesse, üçüncü günü zengin olsa, tekrar kurban kesmesigerekmez” demişlerdir. (İbni Âbidin)Sual: Kurban nisabına malik olmayan borçsuz fakir, kurban alıpkesebilir mi?CEVAPEvet kesebilir ve kestiği nafile olur, çok sevaptır.Sual: Fakir bir kimsenin, bayramda kurban kesmesi uygun mudur?CEVAPBorcu olmayan fakir, kurban keserse, çok sevap olur. Borcu varsa,önce borcunu vermelidir. Çünkü borç ödemek farzdır. Bu bakımdan54

www.dinimizislam.comfakirin borç alarak kurban kesmesi doğru değildir.Sual: Kurban nisabına malik olmayan fakir, hayvanı kurban niyetiylealıp kesebilir mi?CEVAPEvet. Kurban niyetiyle alıp kesmekte mahzur yoktur. Kestiği nafileolur.Evde kimler kurban kesecekSual: : Hali vakti yerinde olan bir aile, kaç kurban kesmesi lazım?CEVAPHerkesin zekât ve kurban hesabı ayrıdır. Evde kaç zengin varsa, okadar keserler.Zengin olan kurban keserSual: Geliri iyi olan bayanın kurban kesmesi gerekir mi? Yoksa eşikeserse ona gerekmez mi?CEVAPNisaba malik olanın kesmesi gerekir. Karı koca zengin ise, ikisinin dekesmesi gerekir. İkisi de fakirse, ikisinin de kesmesi gerekmez. Yanizengin olan keser, fakir olanın kesmesi gerekmez. Keserse mahzuruolmaz, sevab olur.Çalışan bayan ve erkekSual: Çalışan bayan ve erkeğin kurban kestirmesi mecbur mu?CEVAPKurban nisabına malik olanın kurban kesmesi gerekir, çalışmaklaalakası yoktur. Fakir bir kapıcının hanımının 100 gram bileziği varsa,borcu da yoksa bu kadının kurban kesmesi vacib olur. Aksine, arabasıevi olan adamın parası nisabı bulmuyorsa kesmez.Sual: Ailesi zengin olan bir öğrencinin de kurban kesmesi gerekirmi?CEVAPHayır, zengin olan herkes kendi keser. Ana babanın zenginliği ileolmaz.Dinen zengin olan keserSual: Bir evde kadın kocası oğlu ve kızı var. 4 tane kurban kestirmekistiyorlar. Bu dört kişinin adına, evin erkeği nasıl vekâlet vermesi lazım?CEVAPHepsi zenginse hepsinin kurban kesmesi gerekir. Hepsi fakirsehiçbirisinin kesmesi gerekmez. Kimi fakir, kimi zenginse zengin olanlar55

www.dinimizislam.comKurbanla ilgili çeşitli sual cevaplarEmekli ve kurbanSual: Emekli kimse, üç ayda bir nisabın üstünde maaş alıyor. Maaşıalınca zengin oluyor. Ancak ay sonuna kadar parayı zor yetiriyor. Kurbankesmesi gerekir mi?CEVAPNisabın üstünde para alıp hemen harcamazsa, dinen zengin olur.Kurban bayramında, nisabı bulursa, kurban kesmesi gerekir, nisabıbulmazsa kurban kesmesi gerekmez.Aldığı kira [maaş] ile güç geçinen kimse, nisaba malik ise, parabiriktirip, fıtre vermeli ve kurban kesmelidir. Etin hepsini kavurma yapıp,birkaç ay et parasından biriktirerek gelecek yılın fıtre ve kurban parasıolarak saklamalı; böylece, fıtre ve kurban sevabından mahrumkalmamalıdır. Kurban kesen, kendini Cehennemden azat etmiş olur. Birhadis-i şerifte, (Cimrilerin en kötüsü, [kesmesi gerekirken] kurbankesmeyendir) buyuruldu. (S. Ebediyye)Şafii’de kurban kesmekSual: Şafiiler genelde kurban kesmiyorlar. Sebebi nedir?CEVAPBelki bize farz değil diye kesmiyorlardır. Şafii’de kurban kesmek,Hanefi’deki gibi vacib değildir, sünnet-i müekkededir, yani kuvvetlisünnettir. Hanefi’de, farzdan sonra vacib gelir, Şafii’deyse sünnet gelir.Farzdan sonra gelen bir emri, gücü yeterken yapmamak doğru olmaz.Peygamber efendimiz, (Kurban kesmeyen mescidimize gelmesin) ve(Cimrilerin en kötüsü kurban kesmeyendir) buyuruyor. Bunu bütünMüslümanlar için söylüyor. Gücü yeten Şafiiler, bu sünneti ihmaletmemeli. Şafii’de, akika kesmek de sünnettir. Gücü yeten Şafii,bayramda akika da kesebilir.Sual: Kanlı elbiseyi yıkadıktan sonra kalan kan izi necasethükmünde midir?CEVAPRenginin kalmasının önemi yoktur. Temizdir.Sual: Almanya’da yaşayan ve zengin hükmüne giren şahıs, fiyatolarak daha ucuza gelen bir yerdeki piyasaya göre kurbanını vekaletleorada kestirebilir mi?CEVAPÖnemli olan fiyatı değil, kurbanın kesilmesidir. Bedava alıp kesseyine kurban borcu ödenmiş olur.57

www.dinimizislam.comSual: Zekat borcu olan bir insan muhakkak kurban kesmesilazımmış doğru mu, böyle bir şey var mı?CEVAPZekat borcu olanın önce zekât borcunu vermesi farz. Belki siz yanlışanladınız, zekât verecek kadar zengin olan kurban keser demişlerdir.Sual: Kurban kesildiği zaman kesilen kurbanın kanı, kesenin veyaaile efradından birinin alnına, yeni alınan arabaya vb. yerlere sürülüyor,bunun hükmü nedir?CEVAPKan hiçbir yere sürülmez. İbadet niyetiyle yapılıyorsa bid’at olur,haram olur.Sual: Birisi kurban telaşından öğle namazını kaçırmış. Üstü başıyağ, kan olmuş. Su yokmuş abdest için. Kurbanın başından daayrılamamış. Böyle bir durumda namazı kazaya bırakmanın mahzuruolur mu?CEVAPMaliki’yi taklit edip kılabilirdi. Çünkü Maliki’de necasetsiz elbise ilenamaz kılmak farz değil, sünnettir. Su işini ise birine söyler bir şişe sugetir derdi. Namazı kaçırmak haramdır. Bu da mümkün olmazsa, ikindivakti cem etmeye niyet ederdi. Hanbeli mezhebinde böyle sıkıntılıdurumlarda iki namazı cem etmek caizdir.Sual: Üç erkek çocuğu olanın kurban kesmesi mi gerekir?CEVAPÖyle bir şeyin aslı yoktur. Doğan çocuklar için akika kesmek iyi olur.Erkek çocuk için iki, kız çocuk için bir koyun kesilir. Bunu da gücü yetenkeser.Sual: Kurban kesmek, Hanefi’de vacip, diğer üç mezhepte müekkedsünnet mi?CEVAPEvet.Sual: Bayrama iki ay kala kurban alan, kurbanın sütünü içmesi caizmi?CEVAPKurban etmek niyetiyle alınan hayvanın sütü içilmez, fakire verilir.Sual: Kurbanlığın bayramdan önce yavrusu olsa, bunu ne yapmaklazımdır?CEVAPKurbanın sütü, yünü gibi yavrusu da fakirlere sadaka olarak verilir.Satın alındıktan itibaren, kurbanlık hayvanın yününden, sütünden istifade58

www.dinimizislam.comcaiz değildir.Sual: Amerika'da kurban derisini satmak veya dabağlatmak mümkündeğil, onun için çöpe atmakta bir mahzur var mıdır?CEVAPBaşka çare yoksa caiz olur.Sual: İki veya daha çok kişi, bir koçu adasa, sahih olur mu?CEVAPHayır, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçu ancak birkişi adayabilir.Haram parayla kurbanSual: Genelev kadını gibi, kazancının tamamı haram olan bir kimse,kazandığı parayla sevab beklemek niyetiyle kurban kesse küfür olur mu?CEVAPEvet, haramdan sevab beklemek küfür olur.Kurban sahibi ölseSual: Babam kurbanlık olarak bir koç aldıktan sonra öldü. Bu koçukesmek gerekir mi?CEVAPKoç, mirasçılara kalır. Kesmek gerekmez.Akika kurbanı nedirSual: Akika kurbanı nedir?CEVAPAkika, çocuk nimetine karşılık, Allahü teâlâya şükretmek için hayvankesmektir. Akika hayvanı, kurbanlık hayvan gibi olmalıdır.Sonra da kesilebilir. Her zaman kesilebilir. Kurban bayramında dakesilebilir. Resulullah efendimizin nübüvvetten sonra, kendisi için akikakestiği (Şir’a)da yazılıdır.Akika kurbanı akikanın adı olduğu için akika kurbanı denilincekurbanda kesilmesi lazım değildir. Onu da kurban olarak söylenirse ozaman kurbanda kesmek gerekir. Akika kurbanını kurban edeceğimderse kurbanda keser.Akika, çocukları belalardan, hastalıklardan korur. Kıyamette, anaya,babaya, ayrı bir şefaat ederler. Erkek çocuk için iki, kız çocuk için birakika hayvanı kesilir. Kesilen akikadan kendisi ve zengin fakir herkesyiyebilir, pişmiş veya çiğ olarak zengin fakir herkese verebilir.Akikayı kesmeyip bedelini fakire tasadduk etmek, akika yerinegeçmez. Akika bedeli kadar din kitabı tasadduk etmek, akika yerine59

www.dinimizislam.comgeçmez.Şefaat etsin diye ölmüş çocuk için, torun için, hatta yaşlı kimse,kendisi için de kesebilir. Peygamber efendimiz de, kendisi için akikakesmiştir. Bunun için hangi mezhepten olursa olsun, herkesin akikakesmesi çok iyi olur.Adak, akika veya ölüler için kesilecek kurban da, ilim neşri ile meşgulbir vakfa kestirilebilir. Böylece ilim neşrine katkımız olduğu için farzsevabı alırız. İlim tahsili yapılan yerlere, zekât, fıtra, adak, akika veyasadaka şeklinde yapılan yardım, insanı kazalardan, belalardan korur.Dünyada, sıhhat ve afiyet içinde bir ömür sürmeye sebep olur. Ayrıcafarz olan ilim yayma sevabına kavuşulur.Sual: Ölmüş olan çocuk için de akika kesilir mi?CEVAPKesilirse iyi olur, şefaat etmesine sebep olur.Sual: Akikayı kesmeyip, bedelini fakire tasadduk etmek, akika yerinegeçer mi?CEVAPHayır geçmez. Ancak farz olan ilimleri neşreden kurumlara vermekcaiz olur. Çünkü akika müstehabdır, ilim neşri ise farzdır. Farz,müstehaba tercih edilir.Sual: Çocuk nimetine karşılık, Allahü teâlâya şükretmek için, kesilenakika hayvanı, çocuk baliğ olduktan sonra da kesilebilir mi?CEVAPEvet, kesilebilir. Hatta şefaat etsin diye ölmüş çocuk için yahut yaşlıkimse, kendisi için de kesebilir. Peygamber efendimiz de, kendisi içinakika kesmiştir. Bunun için herkesin akika kesmesi çok iyi olur.Sual: Çocukları belalardan, kazalardan korumak maksadıyla, erkekçocuk için, iki akika hayvanı kesmek gerekiyor. Durumu müsait olmayankimse, bir tane de kesse mahzuru olur mu?CEVAPFakir olan, bir tane de kesebilir. Yahut ikincisini daha sonra dakesebilir. Yani ikisini aynı anda kesmesi şart değildir.Akika kurbanıSual: Akika kesmek isteyen kimse, (Allah rızası için akika kurbanıkeseceğim) dese, kurban kelimesini kullandığı için kurban bayramında mıkesmesi lazımdır?CEVAPAkika kurbanı, akikanın adı olduğu için, akika kurbanı denilincekurban bayramında kesilmesi gerekmez. Eğer (Allah rızası için akika60

www.dinimizislam.comhayvanını kurban edeceğim) denirse, o zaman kurban bayramındakesmek gerekir.Ölü için kurban kesmekSual: Ölü için kesilecek kurbanda aranan şartlar nelerdir?CEVAPMaddeler halinde bildirelim:1- Sevabını ölüye göndermek için kesilecek kurban da, her kurbangibi, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı, ölüye veölülere gönderilebilir. Farz olsun, nafile olsun, herhangi bir ibadetiyaparken veya yaptıktan sonra, sevabı, ölü, diri herkese hediye edilebilir.Namaz, oruç, hac, umre, sadaka, Kur'an-ı kerim okumak, evliyanınkabrini ziyaret, kurban, zikir gibi ibadetlerin sevabları başkasına hediyeedilebilir. Hediye edenin kendi sevabından hiç azalma olmadan, bütünmüminlere de sevabı erişir. Yani sevab, hediye edilen kimselere, taksimedilmeden, her birine bütünü kadar erişir.2- Bir kurban kesip, sevabını ölü diri bütün Müslümanlara göndersek,hiç eksilmeden herkese birer kurban sevabı gider. Bu Allahü teâlânınbizlere bir lütfudur. Onun için, kazandığımız sevabları ölü diri bütünMüslümanlara bağışlamalıyız.3- Resulullah efendimiz için de kurban kesmek, müstehabdır ve çoksevabdır. Resulullah efendimiz iki kurban keserdi. Biri kendisi için, biri deümmeti için idi. Kestiği iki kurban için, (Biri kendim ve evlatlarım için,biri de kurban kesemeyen ümmetim için) buyururdu. Resulullahefendimiz, Veda haccına giderken yüz kurbanlık deve götürdü. 63’ünükendi kesti. Sonra bıçağı Hazret-i Ali'ye verdi. Geri kalanı o kesti. Böylece63 yıl yaşayacağına işaret etmiş oldu. Peygamber efendimiz için kurbankeserken, (Allah rızası için kurban kesmeye ve sevabını Resulullahefendimize hediye etmeye) diye niyet edilir.4- Bir kimse, biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, birinafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmekistese, bir inek alıp kesebilir.5- Kurban kesemeyen Müslüman, ölürken, bıraktığı maldan kendiiçin kurban kesilmesini vârisine vasiyet ederse, vasiyet edilen kurban,bayram günleri kesilir. Bunun etinden, kesen kimse, fakir olsa dayiyemez. Etinin hepsini fakirlere vermesi gerekir.6- Vasiyet etmemiş ölü için, vârisi veya başkaları, her zaman kendimalından hayvan kesip sevabını ölüye hediye edebilir. Sevabı, keseninolur. Bunların etinden, kesen de yiyebilir.61

www.dinimizislam.com7- Sevabı ölüye gönderilecek olan hayvan, her zaman kesilir.Kurban demek, bayramın ilk üç gününde zengin için vacib, fakir içinise nafile olarak kesilen koyun, keçi, sığır veya deve demektir. Kurbanadayan kimse, bayramın ilk üç günü içinde keser. Bundan sonrayakalırsa, mevcut ise, diri olarak sadaka verir. Adak kurbanı, bayramın ilküç gününde kesilmesi lazımdır. Bu günler gelmeden önce kesilirse,kurban olmaz ve adak yerine getirilmiş olmaz. Adak kurbanı, belli üçgünde kesilemedi ise, altın, gümüş olarak değeri veya diri olarak kendisifakirlere verilir.Belli üç günden sonra kesilip de, eti fakirlere dağıtılırsa, etin değeri,diri kurban değerinden az olmamalıdır. Az olursa, aradaki fark kadar parada dağıtılır. Kurban denmeden adanırsa, mesela bir koyun keseceğimdenirse, gün ve yer belli etse de, kurban bayramı günleri dâhil, istediğizaman ve istediği yerde kesebilir.Peygamber efendimiz için kurban kesmekSual: Resulullah için kurban keserken nasıl niyet etmeli, neleredikkat etmelidir?CEVAP(Sevabı Peygamber efendimizin mübarek ruhuna olmak üzere,Allah rızası için kurban kesmeye niyet ettim) denir. (Bedâyî) Diğerölülerimiz için de böyle niyet edilebilir. Mesela, ölmüş baba için hayvankeserken, (Sevabı babamın ruhuna olmak üzere, Allah rızası içinkurban kesmeye niyet ettim) denebilir.Resulullah efendimiz için kurban kesmek müstehabdır ve çoksevabdır. Peygamber efendimiz iki kurban keserdi. Biri kendisi için, biride ümmeti içindi. Kestiği iki kurban için, (Biri kendim ve evlatlarım için,biri de kurban kesemeyen ümmetim için) buyururdu. Resulullahefendimiz, veda haccına giderken yüz kurbanlık deve götürdü. 63’ünükendi kesti. Sonra bıçağı Hazret-i Ali’ye verdi. Geri kalanı o kesti.Böylece 63 yıl yaşayacağına işaret etmiş oldu. (Cevhere, Rûh-ul-beyân)Her ibadetin sevabı, Resulullah efendimizin mübarek ruhuna dagönderilebilir. İbni Ömer hazretleri, Peygamber efendimiz için umreyapmıştır. İbn-is Serrac, Resulullah efendimiz için onbin hatim okumuş,mübarek ruhu için kurban kesmişti.Şu halde, her mümin yaptığı ibadetlerin sevaplarını, başta Resulullahefendimiz olmak üzere, ana-babasına ve bütün Müslümanlara hediyeetmelidir! Sevabı hepsine de gider. Kendi sevabından da bir şeyeksilmez. Bu Allahü teâlânın bizlere bir lütfudur.62

www.dinimizislam.comSual: (Peygamberimize nafile kurban keseceğiz) diye iyi niyetle,herkesten 5–10 lira toplayanlar oluyor. 50–100 kişinin bir koyunu kurbanetmesi caiz midir?CEVAPHayır, caiz değildir.Peygamberimize kurban kesmek ifadesi de uygun değil. Evliyaya,peygambere veya başkalarına kurban kesilmez. Kurban kesip sevabıonlara bağışlanır.Sevabı Peygamberimize olmak üzere veya başka nafile niyetiyle deolsa, bir koyunu ancak bir kişi kesebilir. Sığırı ise, en fazla yedi kişikesebilir. Nafile kurban olarak da, bir koyunu iki ve daha çok kişi, sığırıise sekiz veya daha çok kişi kesemez.Kurban, koyun, keçi, sığır, deveden birini, kurban bayramının ilk üçgününde, kurban niyetiyle kesmek demektir. Bir sığır veya deve, yedikişiye kadar ortak olarak da kesilebilir. Hiçbirinin hissesi yedide birden azolamaz. Sekiz kişinin yedi sığırı ve iki kişinin iki koyunu satın alıp ortakolarak kesmeleri caiz olmaz; çünkü her birinin her hayvanda hissesivardır.Ayrıca faiz olmaması için, etini tartarak, eşit ağırlıkta paylaşmakgerekir. (S. Ebediyye)Dinde böyle bid’atler çıkarmamalı. Müslüman dinin emrine uyar.Benim niyetim iyidir demek insanı kurtarmaz. Hadis-i şerifte, (Cehennemiyi niyetlilerle doludur) buyruluyor. Yani iyi niyetle dine aykırı iş yapankimse, cehenneme gider demektir. Mesela, gayrimüslim kadınları,Müslüman etmek gibi iyi bir niyetle onlarla zina eden veya düşmana karşıkuvvetlenmek gibi iyi bir niyetle şarap içen kimse, haram işlemiş olur, iyiniyeti onu asla kurtarmaz. (Ameller niyete göre iyi veya kötü olur)hadis-i şerifi, mubahlar içindir, haramlar için değildir. Çok kimse, buhadis-i şerifi yanlış anlayarak, (Niyet önemli, benim niyetim iyi) diyerekişledikleri bid’at ve haramları normal göstermeye çalışıyorlar. İyi niyetleharam, helal hale gelmez.Kurban ve Hayır kurumlarıSual: Vacib kurbanları, akika ve adak kurbanları hayır kurumlarınanasıl kestirebiliriz?CEVAPVacib olan kurban, adak, akika veya ölüler için kesilecek kurban, işindinî yönünü de iyi bilen ve ilim neşriyle meşgul bir vakfa, vekâlet yoluylakestirilebilir. Böylece ilim neşrine katkımız olduğu için farz sevabı alırız.63

www.dinimizislam.comİlim tahsili yapılan yerlere, dine uygun şekilde zekât, fitre, adak, akikaveya sadaka şeklinde yapılan yardımlar, insanı kazalardan, belalardankorur. Dünyada, sıhhat ve âfiyet içinde bir ömür sürmeye sebep olur.Ayrıca farz olan ilim yayma sevabına kavuşulur. Malı olup da, zekât,sadaka vermeyen, sıkıntı içinde yaşar. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:(Hastalarınızı sadakayla tedavi edin! Sadaka her hastalığıdefeder, bela sadakayı geçemez, onun için sadaka vermekte aceleedin!) [Taberani, Beyheki]İhlas Vakfı, öğrenci yurtlarında, binlerce üniversiteli fakir öğrenciyive Türk dünyasından gelen muhtaç öğrencileri barındırmaktadır. Onlarınbirçok ihtiyacı, hayırseverlerin yardımlarıyla sağlanmaktadır. Birçokönemli eseri birçok dillere tercüme ettirerek, yurtiçinde ve yurt dışındadağıtmakta, böylece dinimizin, ülkemizin ve milletimizin tanınmasınavesile olmaktadır. Ayrıca, Türk Dünyası’ndan ve yurt içinden gelen fakiröğrencilere her türlü yardımı yapmaktadır.Yurtlarda üç öğün yemek çıkmakta, İhlâs Vakfı öğrencilere sevgi veşefkat kucağını açmaktadır. Bu öğrenci yurtlarının bir yıllık et ihtiyacı,hayırseverlerin verdikleri kurban vekâletleriyle karşılanmaktadır. Vakfaverilen kurban vekâletleriyle, hayırseverler adına kurbanlıklar satınalınmakta ve dinimize uygun olarak kesilen kurbanlar, soğuk havadepolarında muhafaza edilmektedir. Yıl boyu, bu etler yurtların yemek veet ihtiyacında kullanılmaktadır.İhlâs Vakfı, eğitime ve devletimize verdiği destekle, en iyi şekildekamu hizmeti yapmaktadır. İhlâs Vakfı’na kurban veya zekât vekâletiveren, İhlâs Vakfı’nın hizmetlerine iştirak etmiş olur. Vekâlet vermekisteyen, herhangi bir İhlâs Vakfı öğrenci yurduna veya Türkiye Gazetesibürosuna telefon ederek, kurban vekâleti verebilir. Kurban bedelleri veher türlü yardım ve banka hesap numaraları, (0212) 451 49 00 numaralıtelefondan öğrenilebilir. www.ihlasvakfi.org.tr adresinde de gereklibilgiler vardır. Bu sitede, kredi kartıyla online vekâlet de veriliyor.Sual: Kurbanını, hayır kurumuna hediye etmek isteyen kimse nasılvekalet verir?CEVAPKurbanını, bir hayır kurumuna hediye etmek isteyen kimse, kurbanparasını, bu işle vazifeli kimseye teslim ederken, Allah rızası içinbayram kurbanımı almaya aldırmaya, kesmeye ve dilediğinekestirmeye ve etini ve derisini dilediğine vermeye seni umumi vekilettim demelidir. Vekalet, mektupla, faksla, e-maille veya telefonla daverilir. Kurban parası, önceden verilebildiği gibi, daha sonra da64

www.dinimizislam.comgönderilebilir. Vazifeli kimse, satın aldığı kurbana bir numara bağlar. Bunumarayı ve kurban sahibinin ismini deftere yazar. Kesilirken sahiplerininismini söyleyerek kasapları vekil eder. Ancak böyle kesilen kurbanlarsahih olur.Sual: Kurbanlık hayvanı bir hayır kurumuna diri olarak verincekurban olmaz mı?CEVAPKurbanlık hayvanları, fakirlere veya hayır kurumlarına diri olaraksadaka vermek kurban olmaz. Kesmek vaciptir. Kurbanı satın alması,kesmesi, etini dağıtması ve bunları dilediğine de yaptırması için birinivekil etmek caizdir. Diri hayvanı da kestirmek için birini vekil etmekcaizdir. Sahibinin, kurbanı kesilirken, başında durması şart değildir.Sual: Diri kurbanı veya parasını sadaka vermek caiz midir?CEVAPDeğildir. Sadaka ederse, üçüncü günün akşamına kadar, ikincisinikeser. Satın aldığı bayram kurbanını üçüncü günün akşamına kadarkesemeyen kimse, canlı olarak kendini veya kıymetini [gümüş veya altınolarak] fakirlere verir. Bayramdan sonra keser ise, etinden kendiyiyemez. Hepsini fakirlere dağıtır. Etinin kıymeti canlı kıymetinden az ise,değer farkını da sadaka verir. Satın almamış ise, orta derece bir kurbandeğerini fakirlere verir. Böylece, cezadan kurtulur ise de, kurban kesmeksevabını kazanamaz.Fakire zekât verilir, sadaka verilir ancak kurban bedeli verilmez.Kurban hayvanını alıp da vermek yine olmaz. Vacip olan kimseninkendisinin kesmesi gerekir.Sual: Kurban derisi hayır kurumuna verilir mi?CEVAPHayır kurumları değişiktir, gerçekten hayır kurumu ise caizdir.Sual: Bir hayır kurumu, "Kurumumuzun bankadaki hesabına şukadar para yatırana kurban kesilir" diyor. Kurumun bankadaki hesabınabir kurban parası yatırmakla, dinimize uygun şekilde kurban kesilmiş olurmu?CEVAPBankaya para yatıran şahıs sayısı kadar kurbanı kesip, (Her kurbanbirine olur) demek ve kesilen hayvanların her biri, para yatıranlardanbirinin olsun demek çok yanlıştır. Çünkü kurbanda niyet önemlidir. Yakurbanı satın alırken veya kesecek olana vekalet verirken niyet şarttır.Niyetsiz kesilen hayvanlar, kurban değil, et olur. (Redd-ül-muhtar)65

www.dinimizislam.comAdak, kurbana dahil edilirSual: Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul eski müftülerinden MerhumAli Fikri Yavuz, Erzincan eski vaizlerinden Ali Küçüker, emeklimüftülerden Mehmet Emre ve Prof. M. Cevat Akşit, bayramda kesilenkurbana, adak kurbanı da ilave edilebilir derken, merhum M. EsadDilaveroğlu ilave edilemez diyor. Hangisi doğrudur?CEVAPBir sığırı yedi kişiye kadar kimse ortak olarak kesebilir. Bunlara adakkurbanı da ortak edilebilir. Dilaveroğlu, İbni Âbidin’i yanlış anlamış.Çünkü Dürr-ül-muhtar’da deniyor ki:Büyük baş hayvana ortak olan yedi kişiden birisi Hıristiyan olsa veyabir müslüman sırf et için ortak olsa, onlardan hiçbirisinin kurbanı olmaz.Çünkü kan akıtmak parçalanmaz. (Hidaye)Bunu şerh eden İbni Âbidin hazretleri diyor ki:Kan akıtmak parçalanmaz sözünün illeti [sebebi, hikmeti] şudur:Kurbanın bazısında kurbet kast edilmemiştir. Yani Allah rızası için, sevapkazanmak için kesilmemiştir.Demek ki bir kimse, sırf eti için kurban kesse, sevap beklemediği içino hayvan kurban olmaz. Ama, akikada, şükür kurbanında, adakta kurbetvardır. Yani Allah rızası için kesilmektedir. Kurbet olan adak hayvanınıHıristiyan ortağın kestiği hayvana veya sırf et için kesilen hayvana, yahutgeçen yıl kesilemeyip tasadduk edilmesi gereken hayvana benzetmekçok yanlıştır.Geçen sene kesilmesi gereken kurban kesilmemişse, artık bu senekesilmez. Bunu sahibi kesip yiyemez. Bedelini bir fakire verir. Bir kimsekurban adasa, kurban bayramı gelince kesmese, artık bunu kesemez,bedelini fakirlere verir. Bir kimse, (Ben ölünce, benim için kurbankesin) dese, bunun da etini sahibi yiyemez, fakirlere vermesi gerekir. Birde kurbanlığın karnından çıkan yavru yenmez, fakirlere verilir. Bir kavlegöre de, fakirin kestiği kurban adak hükmüne gireceği için sahibi bu ettenyiyemez. Sahih olan başka bir kavle göre etinden yemesi caizdir.Bu konuda yine İbni Âbidin hazretleri diyor ki:(Önce nezredilip, bayram günleri geçtikten sonra, tasadduk edilmesivacib olan kurbanın eti ile, ölen kimsenin vasiyetiyle kesilen kurbanınetini sahibi yiyemez. Biz bunu Bezzaziyye’den naklen zikrettik. Bir dekurban almakla fakirin üzerine vacib olan kurbanın etidir. Ki bu da geçeniki kavilden birisine göredir. Bir de kurbanlığın doğurduğu yavru. Bunu daHaniye'den naklen zikrettik. Bir de ortaklardan bazısının kendi hissesiylegeçmiş yılın kurbanını kaza etmeye niyetlendikleri yedi kişi arasında66

www.dinimizislam.comortaklı hayvanın eti. Bunu da Haniye'den naklen zikrettik. İşte saydığımızbu kurbanların hepsinin etlerinin sarf yeri fakire tasadduktur. Bu yazıyıganimet bil.) [Redd-ül-muhtar]İbni Âbidin’de görüldüğü gibi, adak hayvanı, bayram kurbanı olarakkesilen yedi kişilik sığıra ortak edilemez diye bir ifade yoktur.Dilaveroğlu’nun, (adak etinden sahibi yiyemez) ifadesini yanlışyorumlayıp, (ortak olarak yedi kişilik kurbana, adak hayvanı dahiledilemez) demesi yanlıştır.Nitekim Ebu Bekir Kaşani diyor ki:(Ortaklar bayram kurbanı veya diğer kurbanlarla kurbeti [Allah’ayaklaşmayı, yani sevabını] murat ederlerse onlara bu kurban sahih olur.Kurbanın vacip, nafile veya bazısına vacip bazılarına vacip olmamasıfark etmez. Aynı şekilde ortakların bazıları vacip olan kurbanına, bazılarıceza kurbanına, bazıları kefaret kurbanına, bazıları nafile, bazıları Hacc-ıtemettü ve Hacc-ı kıran kurbanına niyet suretiyle kurbet yönlerinin aynıveya farklı olması fark etmez.) [Bedayı-us-sanayi fi-tertibiş-şerayı]Ruhsatlardan faydalanmalıSual: Ruhsat adı altında, Müslümanlara her kolaylığı söylemekdoğru mudur? Mesela “Fakirin kurban kesmesi adak olmaz” diyerekfakirin kestiği nafile kurbandan yedirmek, “Büyük baş hayvana ortakolarak girebilir” demek uygun olur mu? Ruhsatlardan faydalanmayıteşvik etmek caiz midir?CEVAPDinimizde, bir hususta iki kavil varsa, gerektiğinde kolay olanınıtercih etmek de dinin emrine uymak olur. İmam-ı Şarani hazretleri(İhtiyaç halinde ruhsatla amel etmeli) buyurdu. İmam-ı Rabbanihazretleri de, (Gerektiğinde en kolay fetvaya uymalı! Allahü teâlâ,insanlara güç gelen şeyleri değil, kolay olanların yapılmasını istiyor.Çünkü insan zayıf, dayanıksız yaratıldı) buyuruyor.Bir âyet-i kerime meali şöyledir:(Allah, size kolaylık diler zorluk dilemez.) [Bekara 185]Resulullah efendimiz, kendisi çok sıkıntı çekmesine rağmen ruhsatlaamel etmeyi emredip buyururdu ki:(Allah’ın rahmetinden ümit kestirip dinden nefret ettirene lanetolsun!) [Nesai]([Dinin hudutları içinde] Kolaylaştırın, güçleştirmeyin, müjdeleyin,sevdirin, nefret ettirmeyin!) [Buhari](Allahü teâlâ, emrettiği şeyleri yapmanızı sevdiği gibi, ruhsat,67

www.dinimizislam.comizin verdiği şeyleri yapmanızı da sever.) [Beyheki](Allahü teâlânın size verdiği kolaylık ve ruhsatlardanfaydalanın!) [Buhari](Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat dağı kadar günah işlemişolur.) [Taberani]Şimdi iki ayrı kavillerden bazılarını bildirelim:1- Fakir, kurban bayramında kurban keserse adak olur, etindenyiyemez. Başka bir kavilde ise, fakir, kurban bayramında kurban keserse,kestiği hayvan nafile olur, etinden yer. Şimdi bu fakire, (Sen onun etindenyiyemezsin, keseceğin adak olacağı için büyük baş hayvana da ortakolamazsın diye ısrar etmek, öteki kavli hiçe saymak olur, zorluk çıkarmakolur.2- Kurban kesmede iki kavil vardır. Evin, dükkanın, atölyenin,kamyonun bir yıllık kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacınıveya aylık geliri ve aldığı maaş ve ücret, aylık ihtiyacını ve borçlarınıkarşılamayan kimse, İmam-ı a’zamla imam-ı Ebu Yusuf’a göre zenginsayılır. Kurban kesmesi gerekir. Ama imam-ı Muhammede göre fakirdir,kurban kesmesi gerekmez. İkinci kavli tercih ederek kurban kesmeyengünaha girmez. (İbni Abidin)3- İmam-ı a’zama göre, karı koca birbirine zekât veremez. İmameynegöre ise, fakir kocaya, hanımı zekât verebilir. İlla öteki kavli ileri sürmekuygun olmaz.4- Oyuncak bebek ve oyuncak hayvanlar, âlimlerin çoğuna göre caizdeğildir. İmam-ı Ebu Yusuf’a göre caizdir. Bu kavilden istifade ederekoyuncak bebek ve hayvan alıp satmak, oynamak caiz olur. İlla ötekiâlimlere uymayı istemekte diretmek doğru değildir.5- Kolonya, parfüm, tentürdiyot gibi alkol karışımları necistir. Başkabir kavilde ise affedilmiştir, yani necis değildir. Yarasına tentürdiyot sürüpnamaz kılana namazın sahih değil demek yanlış olur.6- Maliki’de necaset namaza mani değildir. Bir kimse unutup,günlerce necis elbise ile namaz kılsa, sonra bunu görse, bu namazlarıMaliki’ye göre kıldım dese sahih olur. İdrar veya yel kaçıran yani gelenyeli tutamayan, yahut bir akıntısı olan da Maliki’yi taklit ederse, özrüabdestini bozmaz.Bunun gibi, kendi mezhebine göre caiz olmayan, fakat başka birmezhepte caiz olan şeyi, ihtiyaç halinde taklit caiz olur.7- Süt kardeş ile evlenmek haramdır. Evlendiği kızın yıllar sonra sütkardeş olduğu meydana çıksa, fakat bir iki kere emdiği tespit edilse, Şafiimezhebi taklit edilerek evliliklerine devam edebilirler. İlla ayrılmaları68

www.dinimizislam.comgerekir diye inat etmek doğru olmaz.Nikahta ve talakta da aynı durumlar çok görülüyor. Şafii bir genç, birkızı alıp kaçırıyor, babası vermiyor. Hanefi mezhebini taklit ederekevlenmeleri caiz olur. Bilahare, çocukları olduktan sonra, oğlan bu kızıboşasa, sonra pişman olsa, Şafii mezhebi taklit edilerek evlenebilirler.Böyle ruhsatlara karşı çıkmak, taassuptan başka şey değildir.Kurban, kurbanda kesilirSual: Adak denilince her zaman kesilebiliyor da, kurban denilinceniye bayramdan başka günde kesilmiyor? Bu koyunu Şaban ayındakeseceğim diyenin Şaban ayında mı kesmesi gerekir?CEVAPHayır, Şaban ayında kesmesi gerekmez; ama kurban denilirsekurban bayramında kesmesi gerekir. Çünkü İbni Abidin hazretleribuyuruyor ki:Kurban, dinimizin bildirdiği özel bir vakitte kesilen hayvanın adıdır,onda vakti kaldırmak söz konusu olmaz. O hâlde (Şu hayvanı kurbanedeceğim) diye adadığı takdirde, onu o vakitte, yani bayram günükesmesi gerekir. Yoksa adağını yerine getirmiş olmaz; çünkü kurbankesim günleri geçtikten sonra, artık ona kurban denilemez. Kurban vaktiçıktıktan sonra onu canlı olarak bir fakire tasadduk eder; ama bununaksine, falan vakitte [mesela Şaban ayında] bir koyun kesilmesini adasa,vakti zikretmesi geçersizdir. İstediği ayda kesebilir.Bundan dolayı Hanefi âlimleri, adakta yer ve zamanın tayininigeçersiz saymışlardır. [Mesela Cuma günü Sultanahmet’teki bir fakire biraltın sadaka vereceğim dese, başka gün başka yerdeki fakire bir altınverebilir.] Ama kurban bunun aksinedir; çünkü vakit, kurbanınmefhumundan bir parçadır. O zaman kurbanda vakte itibar etmekgerekir.]Birisi bir hedy kurbanı adasa, durum farklı olur. Hedy, Harem-i şeriftekesilmek üzere gönderilen kurbanın ismidir. Kurban ise, bayramgünlerinde kesilen hayvanın ismidir. Eğer hedy Harem-i şeriftekesilmezse hedy ismi; kurban, bayram günlerinde kesilmezse, kesilen ohayvanda kurban ismi bulunmamış olur; çünkü fakihler demiştir ki, bukimsenin bu adaktan kurtulması için onu ancak haremde kesmesi vetasadduk etmesi gerekir.Eğer bir kimse Mekke’nin fakirlerine verilmek üzere bir miktar paraadamış olsa, o kimse Mekke fakirlerinden başkasına da onu tasaddukedebilir. Hedy, kurbanı Mekke’ye hediye edilen, orada kesilip tasadduk69

www.dinimizislam.comedilen hayvana denilir. O zaman yer, bunun mefhumunun bir parçasıolmuş olur. Zamanın kurbanın bir parçası olması gibi. Hedy olarakadadığı bir hayvanı Mekke dışında kesip tasadduk etse, adadığını yerinegetirmiş olmaz.Mekke’de para sadaka vermeyi adamak bunun aksinedir; çünkü yer,para mefhumunun bir parçası değildir. İster Mekke'de tasadduk etsin,ister başka yerde. Hedy bunun aksinedir. Harem-i şerifte kesilmesigerekir. Kurban denilince de hayvanı kurban kesmek gerekir. (Redd-ülmuhtar)Geçen yılın kurbanıSual: Bir ineğe ortak olan yedi kişinin bir kısmı o yılın kurbanına, birkısmı da geçen yılın kesmediği kurbanına niyet etse, kestikleri kurbansahih olur mu? Bir kısmının geçen yıla ait kestikleri bilinmezse ne olur,bilinirse ne olur? Adak hayvanı yedi kişilik kurbana dahil edilebilir mi?CEVAPİbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:Birisi aynı yılın kurbanını, diğerleri ise, geçmiş yılların kurbanınımurat etseler, aynı yılın kurbanını irade edenin kurbanı caiz, diğerlerininkibâtıldır. Çünkü diğer ortaklarınki nafile olur. Bu kurbanın etinin tamamınıtasadduk etmeleri gerekir. Çünkü onun hissesi de hayvanın etine dahildir.Haniye'de de böyle bildirilmiştir. (Redd-ül-muhtar)Yukarıdaki durum, geçmiş yılların kurbanı olduğu bilindiğine göreböyledir. Bilinmezse, geçen yılın kurbanına niyet edenler, öğrendiklerizaman tevbe ederler. Geçmiş yıllarda kesmedikleri kurbanlarının bedelinibir veya birkaç fakire altın olarak verirler.Adak hayvanı yedi kişilik kurbana ortak edilebilir.Bayram günleri ne yapmak gerekirBilgi için tıklayınız. (Mübarek Gün ve Geceler > Bayram günleri)Hazret-i İbrahim ve KurbanSual: Hazret-i İbrahim, niçin oğlunu kurban etmek istedi?CEVAPİbrahim aleyhisselam, Allahü teâlâ bir oğul verirse, onu Allah içinkurban edeceğini söyledi. Dileği hasıl olunca, sözünü yerine getirmesirüyada bildirildi.Hazret-i İbrahim, sözünde durup oğlunu kurban etmek istedi. CenabıHak, (İbrahim, gerçekten rüyasına sadakat gösterdi. Elbette bu açık70

www.dinimizislam.combir imtihandı. Oğluna karşılık ona büyük bir kurbanlık koç fidyeverdik. İhsan sahiplerini böyle mükafatlandırırız) buyurdu.Hazret-i İbrahim, Nemrud tarafından ateşe atıldığında canı ile,Hazret-i İsmaili kurban etmesi emredildiğinde evladı ile, ovaları kaplayanbütün sürülerini bağışlamakla da malı ile imtihan edildi. Üç imtihanı dakazandı. Kur'an-ı kerimde, (Sözünün eri İbrahim) diye övüldü. (Necm37)Böyle sözünde durmak büyük fazilettir. Kur'an-ı kerimde, sözündeduranlar övülmektedir:(Müminler içinde Allah’a verdiği sözde duran nice erler var.)[Ahzab 23](Elbette İbrahim, sadık bir Peygamberdi.) [Meryem 41](İsmail, sözünde sadık resul bir nebi idi.) [Meryem 54]Hadis-i şerifte ise buyuruldu ki:(Doğruluk iyiliğe, iyilik Cennete götürür. İnsan doğruluk ile Allahindinde, sıddıklardan yazılır.) [Müslim]Hazret-i İbrahim, Cenab-ı Hakkın gönderdiği koçu kurban etti.Peygamber efendimiz, Eshab-ı kirama, (Kurban kesmek, babanızİbrahim’in sünnetidir) buyurdu. (Hakim)Dinen zengin sayılmayan kimsenin, borcu yoksa, gücü de yeterse,kurban kesmesi çok iyi olur. Hadis-i şerifte, (Bayramda kurbankesmekten daha faziletli bir amel yoktur. Ancak sıla-i rahm bundanmüstesnadır) buyuruldu. (Taberani)Hazret-i İsmail ve kurbanİbrahim aleyhisselam, oğlu Hazret-i İsmail’in endamındaki cemal vekemalini görünce, babalık sevgisi ile oğluna karşı muhabbet uyanır. Buhuzur ve rahatlık içinde uyur. Rüyada, oğlu Hazret-i İsmail’i kurbanederken görür. Hanımı Hazret-i Hacer’in yanına gider.- Ey Hacer, gözümün nuru oğlum İsmail’e en iyi elbisesini giydir,saçını tara, onu bir dostun ziyaretine götüreceğim, bir bıçak ve ip degetir.- Bıçak ve iple bu nasıl misafirliğe gidiş?- Belki Allahü teâlâ bize bir koyun verir.İblis, bunu duyunca, bana iş düştü diyerek Hazret-i Hacer’in yanınagelir.- Ey Hacer, İbrahim, İsmail’i nereye götürdü?- Ziyarete.- Hayır, kurban etmeye...- Nasıl olur? Bir baba, oğlunu kurban eder mi?71

www.dinimizislam.com- Ama (Rabbim emretti) diyor.- Eğer Allahü teâlâ emretmişse, Ona bin can feda olsun.İblis, bu sefer Hazret-i İbrahim’e gidip der ki:- Oğlunu nereye götürüyorsun?- Ziyarete.- Hayır kurban edeceksin, o rüya şeytanidir.- Hayır, gördüğüm rüya Rahmani idi.- Oğlunu kesmene gönlün razı mı?- Ey melun, şunu yakînen bil ki, dünyadaki herkes benim evladımolsa ve Rabbim hepsini kurban etmemi emretse, hepsini kurban ederim.Şeytan, Hazret-i İbrahim’den ümidini kesip, Hazret-i İsmail’in yanınagelir:- Ey İsmail, nereye böyle?- Ziyarete.- Hayır baban, seni kesecek.- Beni niçin kesecek?- (Rabbim emretti) diyor.- Eğer Allahü teâlâ emretmişse, bin canım dosta feda olsun.İblisin vesvesesi bitmeyince Hazret-i İsmail, babasına der ki:- Bu beni rahatsız ediyor.- Ona taş at, uzaklaşsın.Taş atıp Mina’ya geldiklerinde, Hazret-i İbrahim oğluna der ki:- Canım yavrum, başımızda bela var. Bilemiyorum niçin hadcezasına müstahak oldun?- Babacığım, bu sözden kan kokusu geliyor.- Oğlum, rüyada, seni boğazladığımı görüyorum. Ne dersin? (Saffat102)- İnsan, sitem kamçısını yemedikçe kımıldamaz. Babacığım, sana neemrediliyorsa yap, inşaallah beni sabredicilerden bulacaksın. Başımıvermek benim için bir an sürer. Ama kendi elinle oğlunu kurban etmek,gönlüne zor ve ağır gelebilir. Üç arzum var:Birincisi: Ellerimi ve ayaklarımı sıkı bağla!- Yavrucuğum, dosta giderken ağlayıp, feryat edilmez.- Belki hançerem [gırtlağım] hançerine dayanamaz, elimi, ayağımıoynatır da seni üzerim.İkincisi: Beni yüzü koyun yatır, yüzümü görme, ben de yüzünügörmeyeyim ki, belki coşarım da, senin babalık sevgin harekete gelir,ikimiz de, emri yerine getirmekte kusur ederiz.Üçüncüsü: Annem beni göremeyince dayanamaz, onu teselli et ve72

www.dinimizislam.comiyilikte bulun.Melekler de ağlamıştıHazret-i İsmail ağlarken melekler de ağlar. Babası, bıçağı boğazıüzerine koyunca, oğlu güler.- Yavrucuğum, bu halde iken niçin gülüyorsun?- Gördüm ki bıçakta Besmele yazılı, dostun ismi yazılı olan bıçak,nasıl keser?Hazret-i İbrahim, olanca kuvveti ile bıçağı çakar, bıçağın ağzı dönerve kesmez. Kızıp, bıçağı yere çalar. Bıçak Allahü teâlânın emriyle dilegelip der ki:- Bana niçin kızıyorsun? Sana kes diye emreden, bana da kesmediye emrediyor.O zaman şu lütuf nidası erişti:(Ey İbrahim, gerçekten rüyana sadakat gösterdin. Güzel amelişleyeni işte böyle mükafatlandırırız. Bu açık bir imtihandı. Oğlunakarşılık ona büyük bir kurbanlık koç fidye verdik)Hazret-i İbrahim, gökten inen koçu yakalayınca, oğlunun bağlarınınçözüldüğünü görür.- Yavrucuğum, bağlarını kim çözdü?- Beni ölümden kurtaran dost, bağlarımı çözdü.- Ey oğlum, şimdi dua et, ne istersen Allahü teâlâ kabul eder.Hazret-i İsmail şöyle dua etti:(Ya Rabbi, Kıyamette, mümin olan herkesi mağfiret eyle!)(Bütün müminleri mağfiret ettim ve bağışladım) müjdesi geldi.(R.Nasıhin)Kurbanı bahane edenlerSual: (Kurban kesmek hayvan katliamıdır, onlara ölüm acısıçektirilmektedir. Tanrı, kurbana ve kana bu kadar aç olamaz. Ben kurbankesenlerin dininden değilim) deniyor. Kurban kesmek âyet ve hadislemeşru kılınmış bir ibadet değil midir?CEVAPElbette âyet ve hadisle sabittir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyorki:(Başladığınız hac ve umreyi Allah için tamamlayın. [Birmazeretle] alıkonursanız, kolayınıza gelen bir kurban gönderin.Kurban yerine ulaşıncaya kadar, başlarınızı tıraş etmeyin. İçinizdehasta olan veya başından rahatsız bulunan varsa fidye olarak yaoruç tutması, ya sadaka vermesi ya da kurban kesmesi gerekir.73

www.dinimizislam.comGüven içinde olursanız, hacca kadar umreden faydalanabilenkimseye, kolayına gelen bir kurban kesmek, bulamayana, hacesnasında üç gün ve döndüğünüzde yedi gün ki, o tam on gündür,oruç tutmak gerekir.) [Bekara 196](Allah’ın kendilerine rızk olarak verdiği dört ayaklı [kurbanlık]hayvanlar üzerine, belirli günlerde [kurban bayramında] Allah’ın adınıansınlar. Bu kurbanlıklardan kendiniz de yiyin, yoksullara da verin.)[Hac 28] (Hepsini dağıtmak veya hepsini evde bırakmak da caizdir.)(Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızk olarak verdiğikurbanlık hayvanların üzerine, Onun adını anarak kurban kesmeyimeşru kıldık.) [Hac 34](Kurbanlık deve ve sığırları, Allah’ın size olan nişanelerindenkıldık. Onlarda sizin için hayır vardır. Şükredesiniz diye, onlarıböylece sizin buyruğunuza verdik.) [Hac 36](Ey iman edenler, Allah’ın hac âdetlerine, haram aya, kurbanlıkhediyelere, [onlardaki] gerdanlıklara, Rablerinden gerek fazlını vegerek rızasını arayarak Beyt-i Haram’ı kastedip gelenlere sakınhürmetsizlik etmeyin!) [Maide 2](Allah, hürmetli ev olan Kâbe’yi, hürmetli ayı, kurbanı, boynutasmalı kurbanlıkları insanların faydası için ortaya koydu.) [Maide 97]([Kesmek istediği oğlu için] ona büyük bir kurbanlık [koç] fidyeverdik.) [Saffat 107](O kâfirler, Mescid-i haramı ziyarete ve kurbanların yerlerineulaşmasına mani oldular.) [Fetih 25](Rabbin için namaz kıl ve kurban kes!) [Kevser 2]Kurban kesmek hâşâ katliam olsaydı, Allahü teâlâ kurbanın meşruolduğunu bildirir miydi? Peygamber efendimiz vefat edene kadar kurbankesmiştir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:(Kurban kesmek, atalarınızdan İbrahim’in sünnetidir.) [Hâkim](Bayramda kurban kesmekten daha faziletli bir amel yoktur.Ancak sıla-i rahm bundan müstesnadır.) [Taberani]Her gün dünyanın her yerinde kasaplarda kesilen yüz binlercehayvan görülmeyip, özellikle Kurban’a dil uzatılması, Allah’ın emrininhayvan katliamı olarak gösterilmesi, art niyetin ürünüdür.Hayvanlara eziyet etmekSual: Okuduğum bir haber şöyle idi:“Yazdığı bir kitapta Müslümanların kurban kesmesini eleştirdiği için2000'de ırkçı şiddeti körüklediği gerekçesiyle Fransız mahkemesincesuçlu bulunan Fransız film yıldızı ve hayvan hakları savunucusu Brigitte74

www.dinimizislam.comBardot, Paris'teki bir camiyi ziyaret ederek, kurbanların acı çektirilmedenkesilmesini istedi.Bardot'nun gittiği caminin imamı Delil Ebubekir, kurbanlarınanestezi işleminden sonra kesildiğini bildirmesi üzerine, memnuniyetiniifade eden Bardot, (Harika... Bana hayatımın en büyük hediyesiniverdiniz) dedi.”Müslümanlıkta hayvana acımak yok mu? Bıçakla kesmekacımasızlık değil mi?CEVAPMüslümanlık Allah’ın dinidir. Allah’ın dininde hâşâ merhametolmazsa başka kimde, nede merhamet olur ki? Bugün Avrupa’da büyükbaş hayvanların başına tokmak vurularak, küçük baş hayvanlar daelektrik şokundan geçirilerek bayıltılıp kesiliyor. Hayvanların başınatokmak vurmak ve elektrikle şoklamak eziyet olur. Ateistler ve Avrupalılarhayvan kesimine değil kurban kesimine karşıdırlar. Kendileri et yemiyormu? Hayvanları öldürüp kürklerini giymiyorlar mı? Müslümanlığa olandüşmanlıklarını hayvana acıma perdesi altında yürütüyorlar.Hayvanların bıçakla kesilmesini emreden Allah’tır. Allahü teâlâhayvanlara eziyet edilmesini hiç ister mi? Hayvanlara acınmasını bildirenPeygamber efendimiz buyuruyor ki:(Bir kadın, bir kediyi hapsedip, yiyecek içecek vermedi. Bir şeybulup yemesi için de serbest bırakmadı. Kedi öldü, kadın da buyüzden Cehenneme müstahak oldu.) [Buhari](Susuz bir mümin, kuyuya inip su içti. Bir köpek de kuyununağzında susuzluktan bitkin vaziyette bekliyordu. O kimse, buhayvana acıyıp, ayakkabısı ile köpeğe su verdi. Bu harekettenAllahü teâlâ razı oldu. O kimseyi Cennete koydu.) [Müslim](Yerdeki mahlûklara acımayana, gökteki melekler acımaz.)[Taberani]Eğer kesmek, hayvana eziyet olsa idi, dinimiz hayvanlarınkesilmesini emretmezdi. Dinimiz savaşta şehidin ölüm acısı çekmediğinibildiriyor. Bir kolu kesildiği halde farkında olmadan savaşan insanlarınbulunduğunu kitaplarda okuyoruz. Bunlar acı duymadığı gibi kurbana daAllahü teâlâ acı hissettirmez. Allah’ın kudretinden kim şüphe edebilir?Hazret-i Yunus’un kırk gün balığın karnında ölmeden kalması, Eshab-ıkehfin üç yüz sene uyumaları Allahü teâlânın kudretiyle olmuştur. Şehidede Allahü teâlâ ölüm acısını hissettirmiyor. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:(Şehid, ölüm acısı duymaz.) [Beyheki](Şehid, öldürülmesinin acısını, ancak bir pirenin ısırması kadar75

www.dinimizislam.comduyar.) [Nesai]Hayvan keserek kutlamakSual: Ünlü biri, (Hayvan keserek bayram kutlamak olacak şeydeğildir) dedi. Maksadı dinimizin kurban kesme ibadetini kast etmiyorsa,niye yılbaşını hindi keserek kutlayanlara bir şey denmiyor?CEVAPYılbaşlarını hindi keserek, çam devirerek, kumar oynayarakkutlayanlara bir şey denmediğine göre, maksat, kurban ibadetinesaldırmaktır.İslâmiyet'e karşı olanlar, hiç bir zaman biz İslâmiyet'e karşıyız diyeaçıkça söylemiyorlar. (Biz gericiliğe karşıyız) diyorlar. Müslümana gericidiyorlar. Yani açıkça (Biz Müslümanlığa ve müslümana karşıyız)demiyorlar, (Biz gericiliğe ve gericilere karşıyız) diyorlar. Biz dinin kurbanemrine karşıyız demiyorlar, (Biz hayvan keserek bayram kutlamaya,hayvan katliamına karşıyız) diyorlar. Yılbaşında milyonlarca hindi keserekyılbaşını veya Noel’i kutlamaya, kumar oynayarak, içki içip sarhoş olarakaygırlık yapmayı uygarlık olarak kabul ediyorlar. Dine hep şaşı bakıyorlar,dinî emirlerin her birine bir kulp takıyorlar.Kurban bayramını tespitSual: Ramazan gibi, kurban bayramının hilali de, dünyanın biryerinden görülünce, her yerde görülmüş sayılmıyor mu?CEVAPİslam Ahlakı kitabında İbni Âbidin hazretlerinden alınarak bildiriliyorki:İmam-ı Sübki hazretleri, (Şabanın 30. gecesi hilali gördüğünübildiren olsa, hesapla da, hilalin bir gece sonra doğacağı tespit edilse,burada hesaba inanılır, çünkü hesapla anlaşılan kesindir. Doğmadan birgece önce görülmesi imkânsızdır) buyurdu. Şems-ül-eimme Halvanihazretleri de, (Ramazan ayının başlaması, hilalin görülmesiyle olur.Hilalin doğmasıyla başlamaz. Hesap hilalin doğduğu geceyi bildirdiği için,Ramazan ayının başlaması hesapla anlaşılamaz. Herhangi bir yerde hilalgörülünce, dünyanın her yerinde oruca başlanır, fakat hac, kurban venamaz vakitleri böyle değildir. Bunlar, vakitlerinin bir yerde malumolmasıyla, başka yerlerde de böyle olmaları gerekmez) buyurdu. (Reddül-muhtar)Hesaplar doğru yapılırsa, hilalin doğuşunu tespit etmek kolaydır,çünkü Allahü teâlânın nizamında zerre kadar yanlışlık olmaz. Hilal,76

www.dinimizislam.comhesabın bildirdiği saatte doğar, saniye şaşmaz. Hesaptan bir gün öncebayram etmek ilme aykırıdır, yanlıştır, çünkü hesaptan önce hilalingörülmesi imkânsızdır.Dinimiz hilalin doğmasını değil, görünmesini esas alır. Hilalgörülmedikçe hesapla veya ayları tespit usulleriyle bulunan gündebayram yapılmaz. Ramazan hilali dünyanın herhangi bir yerindegörülünce, orucun başlaması ve Ramazan bayramı her yerde aynı günolur. Hadis-i şerifte, (Hilali görünce oruç tutun, tekrar görünce orucubırakın) buyuruldu. Dürer’deki bir hadis-i şerif meali de şöyledir:(Herkes oruca başlayınca siz de başlayın, herkes bayramedince, siz de bayram edin!) [Tirmizi, Ebu Davud]Kurban bayramı böyle değildir. Amerika’da Zilhicce hilali görülse,Türkiye’de görülmese, görüldü kabul edilmez. Yani kurban bayramıTürkiye’de Amerika’dan bir gün sonra olur.Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi buyuruyor ki:Şaban ayının 29 çektiği hesapla kesin olarak bilinse, gerçekten de29 olarak çekse, Ramazanın girişini tespit için hilâl gözetlense, hilâldoğduğu halde, hava bulutlu olduğu için görülemese, Şaban 30 günolarak kabul edilir. Yine bunun gibi, Ramazan ayının 29 çektiği hesaplakesin olarak bilinse, gerçekte de 29 çekse, hava bulutlu olduğu içinRamazanın 29’unda hilal görülmese, Ramazanı 30’a tamamlamakdinimizin emridir. (Meseleler)Yine Mustafa Sabri efendinin açıklamasına göre, ay gerçekte 29 günçektiği halde, otuza tamamlanınca, sanki bayram bir gün sonraya geçmişgibi olur, fakat Allahü teâlâ öyle emrettiği için, bayram birinci gün değil,ikinci gün oluyor, yani Şevval’in birinde bayram olması gerekirkenikisinde bayram yapılıyor. Kurban bayramı da Zilhiccenin onunda olmasıgerekirken, on birinde bayram yapılıyor, çünkü Allahü teâlâ böyleemrediyor. Yine Şevval veya Zilkade ayı 29 gündür, fakat bayram bir günsonra yapılmış oluyor. Bayramın bir gün sonra yapılmasıyla, ay 30 günçekmiş olmuyor.Adak (Nezr)Adak yok mu?Sual: (Allah’ın adağa ihtiyacı yoktur. Adak adamak yanlıştır) deniyor.Dinimizde adak yok mu?CEVAPDinde adak vardır. (Allah’ın adağa ihtiyacı yok) dendiği gibi, (Allah’ınnamaza, oruca da ihtiyacı yoktur) diyerek bu ibadetleri kaldırmak mı77

www.dinimizislam.comgerekir?Bekara suresinin 270. âyet-i kerimesinde mealen, (Fakire verdiğinizsadakaları ve yaptığınız adakları, Allahü teâlâ biliyor) ve Hacsuresinin 29. âyetinde mealen, (Adaklarını yerine getirsinler)buyuruldu. İnsan suresinin 7. âyetinde, (Onlar adadıklarını yerinegetirirler) buyurularak iyiler övülmektedir. Bu âyet-i kerimelerde, Allahüteâlâ, yaptığınızı bilirim diyor. Adak yapanları övüyor. Adağın fakirlerenafaka olduğunu bildiriyor. Adak hakkında hadis-i şerifler:(Yaptığı adaktan dönen, dönüp kustuğunu yiyen köpeğebenzer.) [Müslim](Allahü teâlâ buyurur: “Benim için birbirini seven, benim içinbirbirini ziyaret eden, benim için birbirine yardım eden ve benim içinadaklarına sadakat gösterenleri severim.) [Taberani](Davete giden, Ramazan, kaza ve adak orucu değilse, [nafileyse]orucunu bozsun!) [Taberani](Adak kurbanının eti yenmez.) [Buhari](Ahir zamana doğru öyle bir topluluk gelir ki, hıyanet ederler,kendilerine güvenilmez. İstenmeden, şahitlik ederler. Adaktabulunur, yerine getirmezler.) [Buhari]Bu hadis-i şerifler adağın dinde olduğunu göstermektedir. Adağınikinci bir faydası daha var. O da, adak sebebiyle cimriler mallarını hayrasarf ederler. İki hadis-i şerif meali şöyledir:(Adak, Allah’ın takdirini değiştirmez; fakat adak bazen kadereuygun olur, bu da cimrinin esirgediği malını vermesine sebep olur.)[Müslim](Allahü teâlâ buyuruyor ki: “Adak, takdiri değiştiremez; fakatdaha önce böyle bir hayır yapmazken, nezirle cimriden bir hayırçıkmış olur.) [Buhari](Adak takdiri değiştirmez) demek, adak lüzumsuz demek değildir.Namaz, oruç da takdiri değiştirmez. İnsan takdirde olanı işler. (Falancakişi adak adayacak ve o işi olacak) diye takdir edilmişse, o iş elbette olur.Şarta bağlı olarak Evliyaya adak yapmak da, kendini günahı çok, duaetmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, Allahü teâlâyayalvarmak demektir. Mesela, (Hastam iyi olursa sevabı Seyyidet Nefisehazretlerine olmak üzere, Allah için bir koyun kesmek nezrim olsun)deyince, bu dileğin kabul olduğu çok görülmüştür. Burada, Allah içinkoyun kesip, sevabı evliyaya bağışlanmakta, onun şefaatiyle Allahüteâlâ, hastaya şifa vermekte, kazayı, belayı gidermektedir.78

www.dinimizislam.comBir şeyi adamak nasıl olurSual: Bir şeyi adamak nasıl olur?CEVAPBir şeyi adamak iki türlü olur: Mutlak adak, şarta bağlı adak.1- Mutlak adak:(Allah için, bir yıl oruç tutacağım) demek gibidir. Bir şarta bağlıdeğildir. Bunu söylerken, kastetmese de, söz arasında dilinden çıkmış isede, yapması vacip olur. Çünkü, adakta niyetsiz, düşünmeden söylemek,ciddi, isteyerek söylemek gibidir. Hatta, (Allah için, bir gün oruç tutmaküzerime borç olsun) diyeceği yerde, (bir ay oruç tutmak) diye ağzındançıksa, bir ay tutması gerekir.Adak, yemine benzer. Bir kimse (Adağım olsun) dese, neyi adadığınısöylemese ve niyet etmese, yemin kefareti vermesi gerekir. Bir kimse,Allah rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese ve birşey niyet etmese veya yalnız adak için niyet etse, bu orucu adak olur veüç gün oruç tutar. Bunu söylerken, adak olmayıp, yemin olmasını niyetetse, yemin olur. Orucu bozarsa, yemin kefareti gerekir. Hem adak, hemyemin olmasını niyet ederse, bu oruç, hem yemin, hem de adak olur. Buorucu bozarsa, hem kaza, hem de yemin kefareti gerekir.İbadet olması gerekirAdak edilen şeyin, farz veya vacip olan bir ibadete benzemesi vebaşlı başına bir ibadet olması gerekir. Mesela, abdest almak, ölükefenlemek başlı başına ibadet olmadıklarından adak olamaz. Hastaziyaret etmek, cenaze taşımak, gusletmek, cami içine girmek, Kur’an-ıkerimi tutmak, ezan okumak, cami bina etmek de ibadet ise de, başlıbaşına ibadet değildir.Şarta bağlı olmayan adağı, fakir olsa da, hemen yapması gerekir.2- Şarta bağlı olan adak:Murat edilen şart hasıl olunca, adağı yerine getirmesi gerekir. Yerinegetirmeyip, yemin kefareti yapmak caizdir.Adak yapmak, istenilen bir şeyin hâsıl olmasına bağlanırsa, şart ettiğişey hasıl olunca, adak ettiği şeyi yapmak gerekir. Hâsıl olmasınıistemediği bir şeyi şart ederse, istemediği şey hasıl olunca, hac, oruç,sadaka, nafile namaz gibi adaklarını, isterse yapar. İstemezse,yapmayıp, yemin kefareti verir. Mesela, Ali ile konuşursam, Allah için yüzlira sadaka adağım olsun der ve Ali ile konuşursa, isterse, sadakayı verir,isterse vermeyip, yemin kefareti verir.Şarta bağlı olan adağı, şart hâsıl olmadan önce yapmak caiz değildir.Mesela, hastam iyi olursa, Allah için şu kadar sadaka vermek ve sevabını79

www.dinimizislam.comseyyid Ahmed Bedevi hazretlerine bağışlamak adağım olsun dense,hasta iyi olmadan önce adağı yapmak caiz olmaz. Hasta iyi olduktansonra yapması gerekir. Şarta bağlı olan adağı yaparken de yeri, fakirinşahsını ve fakirlerin sayılarını ve paranın cinsini de söylediği gibi yapmakgerekmez.Kurban demek, bayramın ilk üç gününde zengin için vacip, fakir içinise nafile olarak kesilen davar, sığır veya deve demektir. Bu bakımdanadak yapılırken, kurban denilmişse, Kurban bayramında kesilir. Kurbandenmeden, mesela bir koyun keseceğim denirse, gün ve yer belli etsebile, Kurban bayramı günleri dahil, istediği zaman ve istediği yerdekesebilir.Adağı yerine getirmeliAdağı yerine getirmek lazım olduğu, Kur’an-ı kerimde ve hadis-işerifte bildirilmiş ve icma-i ümmet hasıl olmuştur. Hac suresi, 29. âyet-ikerimesinde mealen, (Adaklarını yerine getirsinler) buyurulmuştur.Bunun için, adağı yerine getirmek vaciptir. Farz diyen âlimler deolmuştur.Kalbden yemin ve adakSual: Dille söylemeden, kalbden yapılan adak ve yemin geçerli olurmu?CEVAPHayır, kalbden geçirmekle adak veya yemin olmaz. Dille söylenmesigerekir.Farz olan bir şeyi adamakSual: Bu imtihanı geçersem, Eyüp Sultan’da bir vakit ikindi namazıkılacağım diye adansa, evde veya başka camide kılınsa caiz olmaz mı?CEVAPYapılması kendisine farz olan bir şeyi adamak sahih olmaz. İkindiyikılmak zaten farzdır. Yani bu adak sahih değildir. Nafile namaz adanmışolsaydı, adak sahih olurdu; fakat Eyüp Sultan’da kılmak gerekmezdi,başka yerde de kılınabilirdi.Şükür için kurbanSual: Şükür niyetiyle, (Hastalıktan kurtulan babam için bir kurbankeseyim) demek adak olur mu?CEVAPEvet, olur.Horozdan adak olurSual: Tavuktan, horozdan kurban olmaz, ama adak da olmaz mı?CEVAP80

www.dinimizislam.comAdak olur elbette. Kurban olmaz demek, adak da olmaz demekdeğildir. Adakta, yapılması adanan şeyin, farz veya vacib olan bir ibadetebenzemesi ve başlı başına bir ibadet olması gerekir. Mesela sadakavermek nafile bir ibadettir, ama farz olan zekâta benzediği için adakolabilir.Canlı tavuk, horoz adamak caiz olduğu gibi, kesip etini fakirlereyedirmek de adanabilir. Hattâ bir yumurta bile adamakta mahzur yoktur.Adak fakirlere verilir.Adak ile adak kurbanı ayrıdırSual: Adakla adak kurbanı arasındaki farklar ve dikkat edilecekhususlar nelerdir?CEVAPMaddeler halinde bildirelim:1- Adakla adak kurbanı ayrıdır. (Hastam iyi olursa, Allah rızası içinbir horoz kesip etini fakire tasadduk edeceğim) diyen, horozu keser veetini bir fakire verir. Fakire tasadduk edeceğim demese de, adak edilenşey, fakirlere verileceği için sahih olur. (Horoz kesmek nezrim olsun)dese de adak sahih olur. Kurbanlık hayvanlar deve, sığır ve davardır. Buhayvanlardan başkası kurban olarak adanmaz. Bunun için horozdankurban adamak caiz değildir.2- Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilenhayvanın etinden yiyemez ve zekât alması caiz olmayanlara yediremez.Ana babasına, evlatlarına, karı koca birbirine, fakir olsalar dayediremezler. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini,fakirlere sadaka verir.3- Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurban dediğiiçin Kurban bayramında kesileceğini öğrense, Kurban bayramında tekrarkesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden, adak olmadığı içinyiyebilir. Adak hayvanının etini bir fakire verdikten sonra; fakir, bu ettenzenginlere ve adak sahibine verebilir, çünkü mal kendisinindir. İstediğineverebilir.4- (Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim) diye adakta bulunup,sonra adadığı hayvanın cinsini hatırlayamayan koyun keser. Adaktaâdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyun anlaşılır. Hangizaman keseceğini hatırlamayan kimse de, ihtiyaten Kurban bayramındakeser.5- Kurban mı, adak mı dediğini unutan, Kurban bayramında keser.Halk arasında teamül olan, kurban demektir. Adak demiş olsa bile,81

www.dinimizislam.comadağın Kurban bayramında kesilmesinde mahzur olmaz.6- Koç adayanın, illa koç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek dekesebilir; ama inek adayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir. İki üçkişi, bir koçu adasa, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçuancak bir kişi kesebilir. Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan,ikisinin değerinde büyük bir koç kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir.Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir.7- Kurban adayan, bayramın ilk üç günü içinde keser. Bundansonraya kalırsa, mevcutsa, diri olarak sadaka verir. Adak olan kurbankusurlu olursa, zengin de, fakir de onu keser. Adak ölürse, başkaalmaları gerekmez.8- Şükür niyetiyle, (Hastalıktan kurtulan babam için bir kurbankeseyim) demek adak olur.9- Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adaktabulunsa, hastası iyileşse ama fakirleşip adağını kesemese, maddidurumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur.10- Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurbanedeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, adağını yerine getirmesilazımdır. Horoz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarakfakire verilir.Adağın şartlara uygun olmasıSual: Yerine getirmek için adağın şartlara uygun olması mı gerekir?CEVAPEvet, adanan şeyin yapılmasının lazım olması için, adağın şartlarauygun olması gerekir. Örneklerle açıklayalım:1- Bir farz-ı ayn veya vacip cinsinden olması gerekir. Mesela oruç,namaz, sadaka gibi. (Şu işim olursa, yüz metre koşacağım) şeklinde biradak sahih olmaz.2- Başlıbaşına bir ibadet olması gerekir. Abdest almak başlıbaşınabir ibadet olmadığı için adak olmaz.3- Kendisi günah olmamalıdır. Haram bir şeyi adamak yemin olur.Bunu yapması günah olur. Mesela birini öldürmeyi adayan, onuöldürmez, yemin kefareti verir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Günah işlemek için adak olmaz. Kefareti de yemin kefaretidir.)[Nesai]Bayram günü oruç tutmak haramdır. Fakat orucun kendisi haramolmadığı için Kurban bayramı günü oruç adamak caiz olur. Başka güntutması gerekir. [Bunun gibi nafile namazı cemaatle kılmayı adayan82

www.dinimizislam.comkimse, mekruh işlememek için, bu namazı yalnız başına kılar. (Tesbihnamazını cemaatle kılanları görürsem, mekruh işledikleri için dövmeknezrim olsun) diye adakta bulunsa, dediğini yapmaz. Yemin kefaretiverir.]4- Yapması kendine zaten farz olan bir şeyi adamak sahih olmaz.Mesela bu seneki Ramazan orucumu tutacağım demek adak olmaz.5- Adanan şeyin mal olması, mülkünden çok olmaması vebaşkasının malı olmaması gerekir. Mesela bir kimsenin, gözünü falancakimseye vermek için adaması sahih olmaz. Bir milyon lirası olan, birmilyar lira sadaka vermek için adakta bulunsa, bir milyonu verir. (Oğlumiyileşirse, onun maaşından bir hayvan keseceğim) diye adakta bulunmaksahih olmaz. Kendi malından adaması gerekir.Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Allah’a masiyet olan veya malik olmadığı şeyde adak olmaz.)[Müslim]6- Adak kurbanının, belli üç günde kesilmesi gerekir. Bu günlergelmeden önce kesilirse, kurban olmaz ve adak yerine getirilmiş olmaz.Adak kurbanı belli üç günde kesilemedi ise, altın veya gümüş olarakdeğeri veya diri olarak kendisi fakirlere verilir. Belli üç günden sonrakesilip de, eti fakirlere dağıtılırsa, etin değeri, diri kurban değerinden azolmamalıdır.7- Adak kurbanını kesmeyip, bedelini tasadduk etmek caiz değildir.Çünkü adağı yerine getirmek vacip olduğu için, bedeli verilmez. EğerKurban bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurbandenilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yinebedeli verilmez, kesmek gerekir.8- Kurban denmeden adanırsa, mesela bir koyun keseceğim denirse,gün ve yer belli etse bile, Kurban bayramı günleri dahil, istediği zaman veistediği yerde kesebilir.9- Sevabını ölüye göndermek için kesilecek kurban da, her kurbangibi, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı bütün ölüleregönderilebilir. Ölü için, vârisi veya başkaları, her zaman kendi malındanhayvan kesip, sevabını o ölüye hediye edebilir. Bunların etinden, kesende yiyebilir. Çünkü adak değildir.10- Adak kurbanını, Kurban bayramında kesemeyen, bedelini altınolarak fakire verirken, “Bu kurban adağımın bedeli” demesi gerekmez.“Hediye” dense de caizdir.11- Kurban adayan, bayramdan önce kesse, sonra da bayramdakesileceğini öğrense, bayramda da keseceği için, bunun etinden kendisi83

yiyebilir.www.dinimizislam.comAdak sevabını evliyaya bağışlamakSual: Hastanın iyi olması için evliyaya adak yapmak caiz mi, caiz isenasıl yapılır?CEVAPEvliyaya adak yapmak, şu işim olursa Allah rızası için bir koyunkesmek, sevabını falanca veliye göndermek istiyorum demek caizdir.Hakiki İslam âlimleri buyuruyor ki:Hiçbir veli, gaybı bilmez. Allahü teâlâ keşf ve ilham ile bildirirse,ancak onu söyleyebilir. "Evliya gaybı bilir" diyen kâfir olur. Evliya, yokolan şeyi var edemez. Var olanı yok edemez. Kimseye rızık veremez.Çocuk veremez, hastalığı gideremez. Bunun için hacetini direkt evliyadanbekleyerek, evliyaya adak yapmak caiz olmaz.Ancak şarta bağlı olarak evliyaya adak yapmak, kendisini, günahıçok, dua etmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, onunhürmetine Allahü teâlâya yalvarmak şeklinde olabilir. Mesela (Hastam iyiolursa veya şu işim hasıl olursa, sevabı evliyadan (Seyyidet Nefise)hazretlerine olmak üzere, Allah için, üç Yasin okumak veya bir koyunkesmek nezrim olsun) deyince, bu dileğin kabul olduğu çok tecrübeedilmiştir. Burada, Allahü teâlâ için koyun kesip, sevabı Seyyidet Nefisehazretlerine bağışlanmakta, onun şefaati ile, Allahü teâlâ, hastaya şifavermekte, kazayı, belayı ihsan edip gidermektedir.İbni Âbidin hazretleri, (Bir dilek için adak edilen bir ibadet, o dileğihasıl etmez. Bu ibadet, o dileğin hasıl olması için yapılmaz. Allahü teâlâ,o ibadetten dolayı veya sevdiği bir kuluna yapılan bir iyilikten dolayı,merhamet ederek, o dileği kabul ve ihsan etmektedir) buyuruyor.Görüldüğü gibi, hayvan evliya için değil Allah rızası için kesilmekte,sevabı evliyaya bağışlanmaktadır. Allah’tan başkası için kurban kesilmez.Evliya için kurbanSual: Vefat etmiş bir evliya için kurban keserken, niyet nasıl olur?CEVAPAllah rızası için kurban kesmeye denir ve sevabı o evliyanın ruhunahediye edilir.Adak etinden kimler yiyemezSual: Adak etinden kimler yiyemez?CEVAP84

www.dinimizislam.comFakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etindenyiyemez ve zekât verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine,evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez.Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadakaverir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez. Akrabasından ve evindebulunanlardan, zekâtını vermesi caiz olan büyük, küçük herkes yiyebilir.Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üveyevlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş de yiyebilir. Bunların içindezengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerininkıymetini fakirlere verir. (Hindiyye)Sual: Fakir hanım, aldığı adak etini zengin kocasına yedirebilir mi?CEVAPEvet yedirebilir. Çünkü kendi mülkü olmuştur. Başka zenginlere deverebilir.Sual: Adak hayvanını kesip, etini dağıtmak için vekil olan fakir, buetten yiyebilir mi?CEVAPYiyebilir.Sual: (İşe girersem koyun kesip eş dostla yerim demek) adak olurmu?CEVAPAdak olur. Etten kendisi, hanımı, çocukları, ana-babası ve zenginolan eş dost yiyemez.Sual: Bir arkadaşa adağımı kesmek ve etini bildirdiği fakirlerevermek üzere vekil ettim. O da başka fakirlere vermiş. Bir mahzuru olurmu?CEVAPVekil adağı hangi fakire verirse versin sahih olur. Zekat böyledeğildir. Zekatı zenginin bildirdiği fakirlere vermek gerekir. Eğer başkafakirlere verdikten sonra zengine durum bildirilir, o da kabul ederse, birkavle göre bu da caiz olur.Adak etinden yemekSual: Adak hayvanının etini bir fakire verdikten sonra; fakir, bu ettenzenginlere ve adak sahibine verebilir mi?CEVAPMal kendisinindir. İstediğine verebilir.85

www.dinimizislam.comAdakla ilgili çeşitli sual cevaplarSual: Kurban bayramı günü oruç tutacağım diye adakta bulundum.Bayramda oruç tutulmayacağına göre başka gün mü tutmam gerekir?CEVAPEvet, başka gün tutması lazım olur.Sual: Bir kimse, Allahü teâlânın rızası için oruç tutayım dese, kaçgün olduğunu söylemese, oruç tutması gerekir mi?CEVAPEvet, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutması gerekir.Sual: İki ay önce bir erkek çocuğumuz dünyaya geldi. Bu çocuk içinihtiyar babaannesi, çocuk sağ salim doğarsa üç gün oruç tutacağımdemiş, şimdi de hastalandığı için oruç tutamıyor, ne yapması lazım?CEVAPİyileşinceye kadar bekler. Şayet hiç iyileşme imkanı yoksa yeminkefareti vermesi lazım.Sual: İki kişinin bir koyunu kurban adaması caiz midir?CEVAPİki kişinin bir koyunu adaması caiz olmaz. İki kişi bir koyunu kurbanda edemez. Bir kişi bir tavuk veya bir yumurta bile adayabilir. Amakurban kesecekse, kurbanlık vasfı olan bir hayvan kesmesi gerekir.Sual: Kalbimden "Annem hastalıktan kurtulursa Allah rızası için birkoyun keseceğim" dedim. Böyle söylemek adak olur mu?CEVAPKalben söylemekle adak olmaz. Dil ile söylemek gerekir.Sual: Zenginin, hayatının nimetine şükür olarak kesmeyi niyet ettiğihayvanı kesmesi vacip olur mu?CEVAPEvet, vacip olur.Sual: Adağımızı kesmeyip, parasını ablamın oğluna verebilir miyiz?CEVAPAdağı kesmek şarttır. Yeğeniniz zengin değilse, etini onaverebilirsiniz. Adağı yerine getirmek vacip olduğu için, bedeli verilmez.Eğer Kurban Bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurbandenilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yinebedeli verilmez, kesmek gerekir.Sual: Şu işim olursa sevabını imam-ı Rabbani hazretlerinebağışlamak üzere 3 Yasin-i şerif okumak nezrim olsun, dediğimizdeYasin-i şerifleri üçünü peş peşe, hiç ara vermeden mi okuyacağız yoksaayrı zamanlarda okusak olur mu?86

www.dinimizislam.comCEVAPPeş peşe okumak iyi olur. Ayrı zamanlarda da okumak caizdir.Sual: Şu işim olursa filana şunu vereceğim diye, yani isimsöyleyerek adak yapıldığında o söylediğimiz kişiye değil de başkasınavermek caiz olur mu?CEVAPO kişinin fakir olması gerekir. Fakir değiştirilebilirse de, para miktarıve verilecek şey değiştirilemez.Sual: Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vermek nezrim,yani adağım olsun dedim. Sigara içersem fakire altın vermek zorundamıyım?CEVAPAdak, murat edilen şey için yapılır. Mesela, (Falanca ile evlenirsem,fakire bir altın vermek nezrim olsun) denirse, evlenince adağını yerinegetirmek zorundadır. Sigara içmemek için yemin edilebilir. Mesela (Eğerbir daha sigara içersem bir altın bir fakire vereceğim) diye yeminederseniz, sigara içtiğiniz zaman bir altını bir fakire vermek zorundasınız.Sual: On kişi cemaatle nafile namaz kılmayı adadık. Ayrı mı kılınır?CEVAPEvet.Sual: Benim bir nezrim var fakat bu nezrim daha hasıl olmadı. Benbu nezrimi şimdiden yaparsam, nezrim hasıl olduktan sonra yenidentekrarlamam gerekir mi?CEVAPNezrin gerçekleşmeden nezir yerine getirilmez. Getirilse bile, tekraryenilemek gerekir.Sual: (İyi olursam, zengine şunu vereceğim) dense, adak olur mu?CEVAPOlmaz.Sual: Fakir, (İnşallah kurban keseceğim) dedi. Ama kesemedi.İnşallah dediği için adak olmaz mı?CEVAPAdak olur.Sual: (Orucu Mekke’de tutacağım) diye nezreden, Mekke’de mitutar?CEVAPHayır. O şarta uymak şart değildir. Dilediği yerde tutar.Sual: (İşim olursa, tavuk kesip fakire vereceğim) demek adak mı?CEVAP87

www.dinimizislam.comEvet.Sual: Bir koyun adamıştık. Bunun yerine bir inek kessek adağımızyerine gelmiş olur mu?CEVAPEvet.Sual: Bir inek adayan, bunun yerine 7 koyun kesebilir mi?CEVAPEvet.Sual: (İnşallah onun yerine hacca giderim) demek adak olur mu?CEVAPAdak değil, temennidir.Sual: (Yemek var mı, yarın oruç tutacağım) demek adak olur mu?CEVAPHaber vermek olur, adak olmaz.Sual: (Hastam iyi olursa, şu kadar şeftali vereceğim) diye adaktabulunulsa, hasta iyileşince şeftaliyi vermek vacip olur mu?CEVAPElbette.Sual: Adak hayvanının hepsini fakir misafirlere yedirmek caiz mi?CEVAPEvet.Sual: (Şu iş olursa, kellemi keserim) demek adak olur mu?CEVAPOlmaz.Sual: Mevlit okumak adamıştım. Kur'an okusam caiz olur mu?CEVAPKur'an-ı kerim okumak tercih edilir.Sual: 7 koyun adayan bunun yerine bir inek kesebilir mi?CEVAPKesemez.Sual: Param yokken, koyun kesmeyi diye nezrettim. Bana bir koyunhediye edildi. Bunu kesmem lazım mı?CEVAPNezr sahih olmamıştır. Sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır.Nezirden önce şartlarını öğrenmek lazımdı.Sual: Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, (Bir koyunkesip müslümanlara yedireceğim) demek adak olur mu?CEVAPAllah rızası için diye niyet etmişse, adak olur.88

www.dinimizislam.comSual: Evimin önüne cami yapılırsa, evdeki halıyı sereceğiminezrettim. Cami yapıldı. Bu halıyı fakire verebilir miyim?CEVAPCaminin ihtiyacı yoksa, fakire verilebilir.Sual: Nezrimi zekât olarak verebilir miyim?CEVAPKadihanda diyor ki: Bir kimse nezr yapsa sonra bu malı zekât olarakvermek istese, bu zekâtı kabul olmaz. Bu malı nezr olarak vermesilazımdır.Sual: (Hastam iyi olursa, bir koyun kesmek veya yüz bin liratasadduk nezrim olsun) denince, ikisinden birini yapmak kâfi mi?CEVAPVeya denince biri kâfidir.Sual: (Sabah namazını her kaçırışta, üç gün oruç tutmak nezrimolsun) dedim. Nezrimi yerine getirmem gerekir mi?CEVAPNamazı kaza etmek kâfidir.Sual: Adak hayvanını kesmek için ödünç almak caiz mi?CEVAPParası olunca keser.Sual: Üç sene önce adadığım koyunu, şimdi kessem caiz mi?CEVAPEvet.Sual: Nezri, birkaç sene geciktirmek, günah mı?CEVAPHayır. Fakat sevabı azalır.Sual: Adak kesilirken, yanlışlıkla vacip kurban denilse caiz mi?CEVAPEvet.Sual: (Bir haftada Kur'anı hatmedeceğim) diye nezredince, birhaftada bitirmek gerekir mi?CEVAPHayır. Daha az veya daha fazla zamanda da bitirilebilir.Sual: (Şu günahı işlersem, koç keseceğim) demek nezir olur mu?CEVAPHayır. Murad edilen şey için nezir yapılır.Sual: (Sabah namazına kalkamadığım her sefer için bir gün oruçtutacağım) diye nezretmek caiz mi?CEVAP89

www.dinimizislam.comHayır.Sual: (İyi oldum şükür. Bir kurban keseyim) dedim. Bu adak mı?CEVAPEvet.Sual: Rüyamda (Kurban kesin) dediler. Uyanınca kocama anlattım.(Peki keselim) dedi. Böyle söylemesi adak olur mu?CEVAPHayır.Sual: Zengin, adakta bulunduktan sonra, fakirleşse, zengin oluncayakadar adağını geciktirse günah olur mu?CEVAPGünah olmaz.Sual: (Oğlum iyi olursa, bir milyon lira sadaka vereceğim) diyenezrettim. Para yerine aynı değerde eşya vermem caiz mi?CEVAPEvet.Sual: Yarın zengin olacağım. Şimdi mülkümden çok nezr sahih mi?CEVAPSahih olmaz.Sual: Üç koç adamıştım. Yerine bir inek kesmem caiz mi?CEVAPHayır.Sual: Koyun adamıştım. Soranlara aynı hayvanı kastedip kurbankeseceğim dedim. Hangisi muteberdir?CEVAPSatın alırken yaptığı niyeti muteberdir.Sual: Kurbanlık vasfı olmayan kuzu, sadaka olarak adanır mı?CEVAPEvet. Haram olmayan her mal sadaka olarak adanır.Sual: Bir kimse, beş günah ismini sayıp (Bu günahları işlersem şuparayı tasadduk edeceğim) diye nezretse, o günahlardan birini veyaikisini işlese, nezrini yani adağını yerine getirmesi lazım mıdır?CEVAPBu nezr olmaz. Murad edilen şey için nezr yapılır.Sual: Annemin adak kurban borcu var. Vakti geçmiş. Değerini nasılhesaplayabiliriz? Oğluna ya da damadına verebilir mi?CEVAPBugün piyasaya gidilir, ortalama bir kurban kaça alınıyorsa, odeğerde altın verilir. Fakirse damadına verebilir. Oğluna veremez.90

www.dinimizislam.comSual: Adak kurbanının sakatatları dahil her şeyi dağıtılır değil mi?CEVAPEvet dağıtılır.Sual: Bir kimse bir adak adıyor, şöyle; "Eğer torunum okulunubitirirse Allah rızası için bir kurbanlık koyun keseceğim" diyor ve torunuokulunu bitiriyor. Kurban adanan kimsenin yani torunun, kurban kesilirkenadak kurbanın başında olmasına gerek var mıdır?CEVAPHayır. Ne adayanın ne de torunun başında bulunması gerekmez.Sual: Adak kurbanının kanını adanan kişinin alnına vuruyorlar.Doğru mudur?CEVAPYanlış. Uygun değil.Sual: Benim adak borcum var. Ayrıca kurban bana vacip olursa, budurumda önceliği vacip olan kurbana mı vermeliyim?CEVAPAdaklar her zaman kesilir, kurban bayramını beklemek gerekmez.Para elinize geçince kesersiniz. Kurban size vacip oluyorsa bayramdakurbanınızı kesersiniz.Sual: Benim adak borcum var. (Geçen sene benim bir işim olursa birkaç kurban kesecektim ve belirli bir yerlere (Çeçenistan ve saire)gönderecektim). Bu işimin olmasını Allahü teâlâ nasip etti. Yalnız, kaçkurban ve nereye olduğunu bir türlü hatırlayamıyorum. Ne yapmamgerekir?CEVAPKurban denilince kurban bayramında kesilmesi gerekirdi. Eğerüzerinden bir kurban bayramı geçmişse, artık kesemezsiniz, bedelini,yani değerini altın olarak bir fakire vermeniz gerekir.Nereye olması önemli değildir. Yani denilen yere vermek şartı yoktur.Fakat kurbanın adedi önemlidir. Zannınız ne ise ona göre hareketetmeniz gerekir, bir mi dediniz iki mi dediniz, hatırınızda kalan ne ise onagöre hareket edersiniz.Sual: Eşim, isteğim yerine geldiği an Silsile-i aliyye büyüklerininruhlarına, hediye etmek için 3 kurban keseceğini vaad etmiş. Bu adakmıdır, yoksa dilek midir?CEVAPBu adaktır. Yerine geldiği zaman, kurban bayramında kesmeniz veyakestirmeniz gerekir. Adak, fakirin hakkıdır. Eşiniz de yiyemez siz deyiyemezsiniz. Ancak bir fakire verdiğinizde, o fakir, zengin fakir istediğine91

www.dinimizislam.comyedirebilir, o zaman sizler de yiyebilirsiniz.Sual: Okulu bitirirsem bir hayvan keseceğim dedim. Bu hayvan adakmı olmuş oluyor?CEVAPEvet adak oluyor. Etinden sen ve ailen yiyemez. Zenginler deyiyemez. Kardeşiniz yiyebilir.Sual: Ünye’li bir arkadaşımız var. Seneler önce bir sıkıntısı varmış.Bu giderse bir öküz keseceğim ve Ünye’de bir yemek vereceğim diyeadak adamış. Şu anda ise İstanbul’da çalışıyor. İsteği olunca öküzüİstanbul’da kesiyor ve yemeği İstanbul’da veriyor. Şimdi ise aklı başınageliyor bunu Ünye’de mi yapmam gerekirdi diyor. Bu arkadaşın adağıödenmiş midir?CEVAPÜnye’de kesmesi gerekmez, istediği yerde kesebilir. Adağı yerinegelmiştir.Sual: Kayınbiraderimin her inşaata başlamadan önce kesmeyi âdethaline getirdiği hayvanın etinden zenginlerin yemesi caiz midir?CEVAPZenginler ve hanımı ve çocukları yiyemez. Normal işçiler yesin diyekesmişse, yani kasaptan et alır gibi daha ucuz olur, daha uygun diyealmışsa adak olmaz, herkes yiyebilirSual: Oğlum askerden gelince kurban kesmeyi adadım. Askerdengelince mi, yoksa kurban bayramında mı kesmem lazım?CEVAPKurban bayramında kesmek lazımdır.Sual: Arkadaş ev almış, cenab-ı Hakka şükür için acaba kurban mıkessek, yoksa bir kaç fakire bedelini sadaka olarak mı versek daha iyidir.Hangisi daha evladır diye soruyor.CEVAPVacip sevabı nafile sevabından çok büyüktür, mukayese bile kabuletmez. Alınan arabaya, eve şükür için hayvan kesmeye niyet edinceadak olur. Adağı da kesmek vacip olur. Etinden kendisi ve zenginleryiyemez.Kurban lafzı geçerse kurban bayramında kesmesi gerekir, daha öncekesilse adak yerini bulmaz. Kurban lafzı geçmezse istediği zamankesebilir. Adak ayrı, adak kurbanı ayrıdır.Bedelini vermek daha kolay olabilir. Onun için üç beş fakire şu kadarpara vereceğim diye adar ve verir. Böylece de vacip sevabı alınır.Sual: Zenginler adak kurbanının etinden yiyemez diye yazılarınız92

www.dinimizislam.comsayesinde yeni öğrendik. Seneler evvelinde, eniştem sağ salim arabaylaTürkiye’ye varınca bir koç keseceğim diyerek adak adamış, bunu yerinegetirdi, kendisi adak etinden satın alıp yedi, fakat bizler bilmediğimiz içindinen zengin olduğumuz halde, yedik. Şimdi bunu nasıl düzelteceğiz?Vefat etmiş annem için de bunu düzeltebilir miyim?CEVAPYenilen etin parası kadar bir para bir fakire sadaka olarak verilir.Sual: Annem bir torunum olursa Allah rızası için 2 kurban keseceğimdedi ve bir torunu oldu. Fakat bir kurban bayramı geçti, 1 tanesini kurbanbayramından sonra kesti, diğer kurbanını kesemedi bu kurbanda kurbanıkesmesi mi lazım ve ne yapması lazım? Kesilen kurban etinden kimleryiyemez?CEVAPKurban bayramında kesmesi gerekirdi. Öteki de zamanındakesilmemiş oldu. Yani iki tane borcu var. Bu bayramda ikisini de kesseborç yerine gelmez. İki kurban parasını altın olarak fakir birisine buniyetle verirseniz borçtan kurtulursunuz.Adak etinden kesenin kendisi ana babası ve çocukları ve torunlarıyiyemez. Bir de zenginler yiyemez. Zengin dediğim de borçlarını çıktıktansonra, 96 gram altını veya bu değerde parası olan kimse demektir.Sual: Bizim bir adak kurbanı vardı, fakat zamanı geçti. Yani ilkkurban bayramı geçti. Değerini altın olarak vermek şart mı?CEVAPVaciptir.Sual: Adak adamak diye bir şey var mı?CEVAPElbette var. Mesela kardeşim, namaz kılmaya başlarsa, yedi Yasinokuyup sevabını Ubeydullah-i Ahrar hazretlerine bağışlayacağım demekbir adak adamak olur.Yahut falanca ile evlenirsem, Allah için bir kurban keseceğim demekadak adamak olur.Sual: Büyük miktarda borcu olan bir tanıdığım var. Peyderpeyborçlarını ödüyor. İşler de fena değil ve dışardan biraz göz ediyorlarmış.Allah için kan akıtıp etleri işçilerine vermek istiyor. Hem de Allah’ın izniylenazardan, kazadan beladan korunmuş oluruz diyor. Sorum şu: Borcuolanın sadaka vermesi uygun mu? Kurban parası dokunmaz diyor. Bu tipsadakalardan alacaklının hukukuna girilir mi? Sadaka vermenin de birderecesi var mı?CEVAP93

www.dinimizislam.comHemen vermesi gereken ödünç borç ile, taksitli borçların hükmüfarklıdır. Taksitli borçları olan her sadakayı verir. Adak keser. Ama adakhayvanını sadece fakir olan işçiler yiyebilir, içlerinde nisabı bulan işçivarsa yiyemez. yerse onun parasını da bir fakire vermesi gerekir. Acilverilmesi gereken ödünç borcu olan bile, miktarı az olan sadaka verebilir.Sual: Amerika’da yaşıyorum. Adak kurbanım var. VekaletleTürkiye’de kestirebilir miyim? Yoksa bizzat benim mi kesmem gerekiyor?CEVAPEvet vekalet verince olur. Bizzat sizin kesmeniz gerekmez. Vekilinizkesip fakirlere dağıtabilir.Sual: Allahü teâlânın rızası için kurban keseceğim. Adak değil. Evaldık, araba aldık bunun için keseceğiz. Kendimiz aile efradı bununetinden yiyebilir mi?CEVAPAldığımız evden veya arabadan dolayı Allah rızası için hayvandenilince adak olur. Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, Allahrızası için bir koyun keseceğim demek de adak olur. Kurban denilincehem adak olur hem de bu adağı kurban bayramında kesmek gerekir.Etinden kesenler ve zenginler yiyemez. Eti fakirlere verilir.Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerleği yanında veya temelatılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur?CEVAPYolcusu veya sevip saydığı kimse gelince, o insan için saygı hayvanıveya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelinceadak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlereyedirilirse caiz olur.Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelenreisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur. Kesmesi ve yemesi haramolur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur.Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah içinhayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir.Bir kimse, kestiği hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanıntekerleği yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adakedilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. İnsan için, put içinkesilenler yenmez.Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanınetinden yiyemez ve zekât vermesi caiz olmayanlara yediremez.Ana-babasına, evlatlarına, karı-koca birbirine, fakir olsalar dayediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere94

www.dinimizislam.comsadaka verir.Sual: Kurban kesecek misin desek, fakir de evet dese adak olur mu?CEVAPAdak olmaz.Adak kurbana dâhil edilirSual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile,biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurbankesmek istense, bir inek kesilebilir mi?CEVAPEvet, kesilebilir. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.Sual: Adak etinden süt anne, süt baba ve süt kardeş yiyebilir mi?CEVAPFakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etindenyiyemez ve zekât verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine,evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez.Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadakaverir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez.Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekâtını vermesi caiz olanbüyük, küçük herkes yiyebilir. Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin,üvey anne, üvey baba, üvey evlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş deyiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi,bunların yediklerinin kıymetini fakirlere verir. (Hindiyye)Sual: Adak orucu arka arkaya mı tutulur?CEVAPNasıl niyet etmişse öyle tutar. Şu kadar gün oruç tutacağım demişse,yani peş peşe tutacağım dememişse, muhayyerdir, dilediği gibi tutar.Sual: Senelerdir yerine getiremediğimiz bir kurban adağımız vardır.Kesilemeyen bu kurbanın parasını, beyim, fakir ablasına verse olur mu?CEVAPBir kimse, "Bir hayvan keseceğim" diye adakta bulunursa, dilediğizaman dilediği yerde keser. Bedelini vermesi caiz olmaz.Niyet ederken hayvan demeyip de kurban diyen kimse, kurbanbayramında kesmesi gerekir. Bütün kurbanlar, kurban bayramında kesilir.İlk kurban bayramında kesilmeyen kurbanlar, başka zaman veya ondansonraki kurban bayramında kesilmez. Yani zamanında kesilmeyenkurbanların kazası, kurban olarak değil, bedeli altın olarak bir fakireverilir.Beyiniz de, kurban bayramını geçirdiği için, bedelini herhangi birfakire vermesi gerekir. Fakir akrabaya vermek daha iyidir. Zekatı da95

www.dinimizislam.comyakın akrabaya vermek iyi olur.Altın olarak vermek zor olursa, bunun da kolayı var. Adak beyinizinise, ablasına telefon ederek, yahut mektup yazarak veya yakında ise sözile vekalet alırsınız. Mesela, (Sana verilecek kurban bedelini almak vekullanmak üzere beni vekil et!) dersiniz. O da (Vekil ettim) derse, beyinizbir kurban bedeli altını size verir. Siz de altının tutarı kadar parayıbeyinizin ablasına verir veya gönderirsiniz. Altın sizin olur.Sual: "Şu işim olursa Allah rızası için Eyüp sultanda bir koyunadağım olsun" diyen, bu adağını başka yerde kesebilir mi?CEVAPİstediğiniz yerde kesmeniz caizdir. Etini siz yiyemezsiniz, fakirlerevermeniz gerekir. (Hidaye)Sual: Adadığım kırk Yasini başka birine okutmam caiz olur mu?CEVAPCaizdir. (Redd-ül-muhtar)Adağın bedelini vermekSual: Horoz adayan kimsenin, horozu kesmesi şart mı?CEVAPHayır, kesmesi şart değildir. Horozu diri olarak bir fakire verebilir;çünkü horozdan kurban olmaz. Koyun kesmek adansaydı bedeliverilmez, herhangi bir zamanda kesmek gerekirdi.Eğer koyun kurban olarak adanırsa, isteği gerçekleşince, ilk kurbanbayramının ilk üç gününde kesmek gerekir. Kesilemezse, bedeli altınolarak bir fakire verilir.İki hayvan adayanSual: Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan, ikisinin değerindebüyük bir koç kesebilir mi?CEVAPHayır, kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir.Koyun yerine keçiSual: Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir mi?CEVAPEvet.Sual: Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim diye adakta bulundum.Fakat şimdi, koyun mu, keçi mi diye, adadığım hayvanın cinsinihatırlamıyorum. Hangi hayvanı, ne zaman kesmem gerekir?CEVAPAdakta âdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyunanlaşılır. Hangi zaman keseceğini hatırlamayan kimse, ihtiyaten Kurban96

www.dinimizislam.combayramında keser.Sual: Bir kimse, (Bu iş şöyle olmazsa, şunu yapacağım) dese ve o işöyle olmasa adadığı şeyi yapması gerekir mi?CEVAPO iş olmadıktan sonra, yapacağını yapması gerekmez.Allah rızası içinSual: Adak adarken, (Allah rızası için) demeden, sadece, namazkılmayı, oruç tutmayı veya kurban kesmeyi adayanın adağı sahih olurmu?CEVAPEvet, sahih olur. Bunlar zaten Allah rızası için yapılır. Allah rızası içindenmese de, adak sahih olur.Adak kurbanı önceden kesilseSual: Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurbandediği için Kurban Bayramında kesileceğini öğrense, Kurban Bayramındatekrar kesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden yiyebilir mi?CEVAPEvet, adak olmadığı için yiyebilir. Ancak, bayramda keseceği adakolduğu için, kendisi yiyemediği gibi, fakir olsalar da zekât verilmesi caizolmayan anası, babası, dedesi, çocukları, torunları ve eşi yiyemez.Yabancı da olsa zenginlere veremez.Sual: Bir şarta bağlı adakta, mesela hastam iyi olursa bir koçkeseceğim diyen kimsenin, adarken adağını yerine getirecek imkânıolmayıp, hasta iyi olduğu zaman koç kesecek imkânı varsa, adağı sahiholup, yerine getirmesi gerekir mi?CEVAPEvet.Koç adamakSual: Koç adayan kimsenin, illa koç mu kesmesi gerekir? Başkahayvan kesemez mi?CEVAPKoç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek de kesebilir; ama inekadayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir.Adağı geciktirmekSual: Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adaktabulunsa, hastası iyileşse; ama fakirleşip adağını kesemese, maddidurumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur mu?CEVAPEvet, caizdir.97

www.dinimizislam.comPara yerineSual: (Oğlum askerden sağ salim gelirse, Ali efendiye 100 lirasadaka vereceğim) diye adakta bulunan kimse, para yerine altın veyaaynı değerde, pirinç, yağ, elbise gibi herhangi bir şey verse, adak sahiholur mu?CEVAPEvet, sahih olur.Horoz kurban olmazSual: Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurbanedeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, bir horoz kesmesi gerekir mi?CEVAPHoroz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarak fakireverilir. Adağını yerine getirmesi lazımdır.Oruç adamakSual: (Hastam iyi olursa Allah rızası için oruç tutacağım) diyenin;hastası iyi olunca, kaç gün tutması gerekir?CEVAPÜç gün oruç tutması gerekir. Bir kimse, Allah rızası için oruç tutayımdese, kaç gün olduğunu söylemese, bu orucu adak olur ve üç gün oruçtutar. (S. Ebediyye)Sadaka adayanSual: Adanan sadaka, akıl baliğ olmayan çocuğa verilebilir mi?CEVAPÇocuk ve babası fakirse, adak sahih olur.Adak parası ve zekâtSual: Şu işim olursa şu kadar parayı şuraya vereceğim diye adaktabulunmuştum. O işim oldu. Bu parayı zekât olarak versem, adakborcundan kurtulur muyum?CEVAPAdak borcundan kurtulmuş olmaz. Adağını da vermek gerekir.(Kadıhan)Para yerine değeriSual: Şu kadar para vereyim diye adakta bulundum. Para yerinealtın veya aynı değerde herhangi bir eşya vermek caiz olur mu?CEVAPEvet, caiz olur.İki kişi bir adakSual: İki kişinin bir koyun kurban etmeleri caiz olmadığı gibi, iki98

www.dinimizislam.comkişinin bir koyunu adaması da mı sahih olmaz?CEVAPEvet, sahih olmaz.Sadaka adamakSual: Bir kimse 100 lira sadaka adasa, bunu zekât vermesi gerekenmaldan mı vermesi gerekir?CEVAPEvet, zekât malından vermek gerekir. Ticaret malı yoksa, altın verir.Başka maldan veremez. (İhtiyar - İslam Ahlakı)Adak ve yemin kefaretiSual: Adak yerine yemin kefareti verilebilir mi? Bütün yatırlarınyanında Diyanetin bir yazısı var. İlk ikaz şöyle, türbelere adak adanmaz.Bu doğru mu? Beyheki’nin rivayet ettiği, (Tayin etmediği nezirdebulunanın, günah olan veya gücü yetmeyecek şeyi nezredeninkefareti, yemin kefaretidir) mealindeki hadisi açıklar mısınız?CEVAPHadis-i şerifte şu üç husus bildiriliyor:1- Nezrim olsun der de, neyi adadığını söylemez ve niyet etmezseyemin kefareti verir.2- İyileşirsem, bir şişe şarap içeceğim diyen, şarap içmez ve yeminkefareti verir veya filancayı öldürmek, Allah için nezrim olsun deyince,öldürmeyip, yemin kefareti verir.3- Her sigara içişte bin dolar sadaka vereceğim diyen, bir defa yeminkefareti verir.Bu konularla ilgili meseleler şöyledir:Bir kimse, vallahi Allah rızası için oruç tutayım diyerek, hem adak,hem yemin olmasını niyet ederse, hem yemin, hem de adak olur. Buorucu bozarsa, hem kaza, hem de yemin kefareti gerekir.Hâsıl olmasını istemediği bir şeyi şart ederse, istemediği şey hasılolunca, oruç, sadaka, nafile namaz gibi adaklarını isterse yapar.İstemezse, yapmayıp, yemin kefareti verir. Mesela, Ali ile konuşursam,Allah için yüz lira sadaka nezrim olsun der de, Ali ile konuşursa, isterse,sadakayı verir, isterse vermeyip, yemin kefareti verir. Yahut falancanınçantasını çalarsam, bir ay oruç nezrim olsun derse, çalmadan oruç tutarveya yemin kefareti verir. (Tahtavi)Hastam iyi olursa, Allah için şu kadar sadaka vermek ve sevabınıseyyid Ahmed Bedevi hazretlerine bağışlamak nezrim olsun derse, hasta99

www.dinimizislam.comiyi olmadan önce nezrini yapması caiz olmaz. Hasta iyi olduktan sonrayapması lazım olur. (Tahtavi)Ya Rabbi, hastamı iyi edersen, şu türbenin yanındaki fakirlere şuparayı senin için adak ettim. Sadaka sevabını da bu Velinin ruhunabağışladım, demek caizdir.Diyanetin yazısı açık değil, tevile muhtaçtır. Yani kendilerine sorulsa,(Biz; ey yatır, hastamı iyileştirirsen senin için bir adak keseceğimdemenin uygun olmadığını söylüyoruz) diyebilirler.Şarta bağlı olarak Evliyaya adak yapmak da, kendini, günahı çok,dua etmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, Allahü teâlâyayalvarmak demektir. Mesela (Hastam iyi olursa veya şu işim meydanagelirse, sevabı (Seyyidet Nefise) hazretlerine olmak üzere, Allah için, üçYasin okumak veya bir koyun kesmek nezrim olsun) deyince, bu dileğinkabul olduğu çok tecrübe edilmiştir. Burada, Allahü teâlâ için Kur’an-ıkerim okunup veya koyun kesip, sevabı seyyidet Nefise hazretlerinebağışlanmakta, onun şefaati ile, Allahü teâlâ, hastaya şifa vermekte,kazayı, belayı gidermektedir. Koyunu mezar başında kesmek haramdır.Hiçbir mezarın yanında kesmemelidir. Puta tapanların put yanındakesmelerine benzememelidir. İbni Âbidin’in, nafile namazları adakyaparak kılmayı anlatırken bildirdiği hadis-i şerife göre, bir dilek için adakedilen bir ibadet, o dileği hasıl etmez. Bu ibadet, o dileğin hasıl olmasıiçin yapılmaz. Allahü teâlâ, o ibadetten dolayı veya sevdiği bir kulunayapılan bir iyilikten dolayı, merhamet ederek, o dileği kabul ve ihsanetmektedir. (S. Ebediyye)Sual: Hastalığım iyi olursa, ömür boyu Receb ayında oruçtutacağıma dair adakta bulundum. Oruç yerine yemin kefareti versemcaiz olur mu?CEVAPEvet, yemin kefareti vermeniz caizdir. (Redd-ül-muhtar)Sual: (Her sigara içişte on mark vereceğim) diye adadım. Caiz mi?CEVAPİmkansız şeyi nezretmek yemin olur. Kefaret verir.Sual: (Şu işim olursa her ay bir horoz kesip sadaka vereceğim) diyeadakta bulundum. Ömür boyu mu kesmem gerekir?CEVAP(Her ay) denince kaç ay olduğu bilinmediği için, nezir olmaz, yeminkefareti verilir.Sual: Nezrim olsun, yani adağım olsun dese, neyi adadığınısöylemese, niyet de etmese, ne yapması gerekir?100

www.dinimizislam.comCEVAPYemin kefareti vermesi gerekir.Sual: Çocuğuma kızdım. Senin gözünü oymak Allah için adağımolsun dedim. Şimdi ne yapmam gerekir?CEVAPHaram bir şeyi adamak, yemin olur. Yemin kefareti verirseniz meselekalmaz.Adak yerine yemin kefaretiSual: Sevmediği bir kimseyle konuşmak istemeyen kimse, onunlakonuşursam bir yıl oruç tutacağım diye adakta bulunsa, oruç tutmayıpbunun yerine yemin kefareti verebilir mi?CEVAPEvet, verebilir. Çünkü olmasını istemediği bir şey için bir şey adayankimse, isterse adağını yerine getirir, isterse de yemin kefareti verir.Adak yerine yemin kefaretiSual: S. Ebediyye’de, şarta bağlı olan adağı yerine getirmeyip yeminkefareti vermenin de caiz olduğu bildiriliyor. Aynı yerde, hâsıl olmasınıistemediği bir şeyi şart ederse, şart hâsıl olunca, adağın yerine yeminkefareti vermenin de caiz olduğu bildiriliyor. İkincisinde (İstemediği şeyhâsıl olunca) diye ayrıca belirtilmiş. Birincisinde ise, (istemediği) diye birifade yok. İstediğimiz bir şey hâsıl olunca da, adağı yerine getirmeyipyemin kefareti vermek yeterli oluyor mu?CEVAPEvet, yeterli olur.Adak adamak ve mum dikmekSual: Türbelerde hayvan kesmeyi adamak ve orada mum dikmekhurafe midir?CEVAPBunlar yeni çıkmış değildir. Fıkıh kitaplarımızda hepsi geniş olarakaçıklanmıştır:Bir adağı Allahü teâlâ için adamalı ve türbelerdeki fakirlerevermelidir. (Ya Rabbi! Hastamı iyi edersen, falan Velinin türbesiyanındaki fakirlere şu parayı senin için adak ettim. Sadaka sevabını dabu Velinin ruhuna bağışladım) demelidir. (Redd-ül-muhtar)İmam-ı Sübki buyuruyor ki: (Resulullah ile tevessül etmek yani ondanşefaat istemek, güzel bir şeydir. Yalnız İbni Teymiyye bunu inkâr etti.Böylece doğru yoldan ayrıldı. Resulullah hakkı için diyerek veya101

www.dinimizislam.comResulullahın varisi olan Evliya hürmetine Allahü teâlâdan bir şeyistemenin caiz olduğunu, Maruf-i Kerhi de bildirmektedir. Herhangi birmüctehidin caiz olur dediği bir şeyi yapana mani olmamalıdır. Bunun için,kabir ziyaret edenlere, Evliyanın mezarlarıyla teberrük edenlere,hastasının iyi olması için veya kaybolan şeyi bulmak için bunlara neziryapanlara mani olmamalıdır. Adak yaparken, Evliyaya adak demekmecaz olup, türbeye hizmet edenlere adak demektir. Geçmiş Evliyaya diluzatmak, öldükten sonra da keramet gösterdiklerine inanmamak, ölüncevelilikleri biter sanmak ve onların kabirleriyle bereketlenenlere maniolmak haramdır. (Hadika)Ölmüş bir Veli için nezir eder ve adak ettiği malın ölünün olmasınıniyet ederse, bu nezir sahih olmaz. Ölünün olmasını niyet etmezse, nezrisahih olur. Evliya için adak yapan hiç kimse, adak olunan malın ölüyeverileceğini düşünmez. Ölünün bir şey almayacağını, bir şeykullanmayacağını, bu malların fakirlere veya türbede hizmet edenlereverileceğini bilmeyen yoktur. (Tuhfe)Hayvan kesmeyi, Allahü teâlâ için, şartsız olarak adamalıdır. Etlerifakirlere dağıtıp, bunların sevabını bir Veliye, büyük zata hediye etmekcaiz olur. Sonra, bu nezrin ve sadakanın ve bu Velinin hürmetinemuradın hâsıl olması için dua edilmelidir. Yahut, (Filanca işim olursa,Allah için, mesela Eyyüb’de bir koyun kesip, etlerini Eyyüb Sultanhazretlerinin komşusu olan fakirlere dağıtıp, sevabını Onun ruhunahediye edeceğim) diye adamalıdır. Böyle şartlı adak hayvanı, murat hâsılolmadan önce kesilemez. Hayvanı mezarın yanında kesmemelidir.Türbelere bez, iplik bağlamak, mezarlara mum yakmak da, dinimizdeyoktur. Bunları Hıristiyanlar yapar. Mezara mum yakılmaz. Türbeyehizmet eden, orada ibadet eden fakirlere mum götürülürse, sadakasevabı olur. Bu sevab ölüye bağışlanır. Ölüye mum lazım değildir.Müminin kabri, Cennet bahçesidir. Nur içindedir. Kâfirinki ise, Cehennemçukurudur. Azap doludur. Mum onu azaptan kurtarmaz. (S. Ebediyye)Adak düşmanlığıSual: Diğer mezhepsizler gibi, dinin emirlerini sorgulamayı âdethâline getiren bir yazar, dünya menfaatine dayalı bir şey için, (Şu işimolursa, hastam iyileşirse üç gün oruç tutacağım diye adakta bulunmakmakbul değildir. Böyle bir adak kaderi de değiştirmez) diyor. Sanki kaderideğiştiren bir ibadet olduğu anlatılmak istenmiyor mu?CEVAP(Böyle bir adak kaderi değiştirmez) demek, başka türlü adağın veya102

www.dinimizislam.combaşka işlerin kaderi değiştirdiğini söylemek olur ki, çok yanlıştır. Kaza-imuallak olanlar hariç kader değişmez, kimse de değiştiremez. İki âyet-ikerime meali şöyledir:(Benim sözümde değişiklik olmaz. Kullara zulmedici değilim.)[Kaf 29](Her ümmetin bir eceli vardır, gelince ne bir an geri kalır, ne debir an ileri gider.) [Araf 34] (Bu iki âyette bildirilen hüküm kaza-imübremdir, asla değişmez. Kaza-i mübrem, kesin olan, hiçdeğişmeyecek olan hükümdür.)Eğer başımıza gelen iş, kaza-i muallak ise, kabul olan dua ile önlemeimkânı vardır. Bir işin kaza-i muallak mı, kaza-i mübrem mi olduğunubilemediğimiz için tedbir almakta ihmal etmememiz gerekir. İmam-ıRabbani hazretleri buyuruyor ki:Kaza, yani Allahü teâlânın yaratacağı şeyler, iki kısımdır: Kaza-imuallak, Kaza-i mübrem. Birincisi, şarta bağlı olarak, yaratılacak şeylerdemektir ki, bunların yaratılma şekli değişebilir veya hiç yaratılmaz.İkincisi, şartsız, muhakkak yaratılacak demek olup, hiçbir suretledeğişmez, muhakkak yaratılır. Kaf sûresinin, (Sözümüz değiştirilmez)mealindeki 29. âyet-i kerimesi, kaza-i mübremi bildirmektedir. (1/217)Adak, kaza-i mübremi yani kaderi değiştirmek için değildir. Namazkılmak, oruç tutmak ve zekât vermek gibi bütün ibadetler de böyledir.Hiçbiri kaderi değiştirmek için yapılmaz. Dinin emrine uyularak yapılır.Alınan tedbirler takdiri değiştirmez. Fakat biz kaza kaderimizi,başımıza gelecekleri bilmediğimiz için, bizimki sadece tedbir almaktır.Tedbir almak, sebeplere yapışmak ise dinimizin emridir. (Redd-ülmuhtar,Dürer, Kuduri, Mebsut)(Şu işim olursa, hastam iyileşirse…) diye adakta bulunmanın hiçbirmahzuru yoktur.Şarta bağlı olarak evliya zatlara adak yapmak da, kendini, günahıçok, dua etmeğe yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, Allahüteâlâya yalvarmak demektir. Mesela (Hastam iyi olursa veya şu işim hâsılolursa, sevabı Seyyidet Nefise hazretlerine olmak üzere, Allah için, üçYasin okumak veya bir koyun kesmek nezrim olsun) deyince, bu dileğinkabul olduğu çok tecrübe edilmiştir. Burada, Allahü teâlâ için Kur’an-ıkerim okunup veya koyun kesip, sevabı Seyyidet Nefise hazretlerinebağışlanmakta, onun şefaatiyle, Allahü teâlâ, hastaya şifa vermekte,kazayı, belayı gidermektedir. (S. Ebediyye)Seyyid Ahmet Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:Adak yapmanın caiz olduğu âyet ve hadislerle sabittir. Şarta bağlı103

www.dinimizislam.comolan nezir, şart hâsıl olmadan önce yapılmaz. Mesela, hastam iyi olursa,Allah için şu kadar sadaka vermek ve sevabını Seyyid Ahmed Bedevihazretlerine bağışlamak nezrim olsun deyip, hasta iyi olmadan öncenezrini yapması caiz olmaz. Hasta iyi olduktan sonra yapması lazım olur.Şarta muallak olan nezir, şart edilen şeye karşılık olarak yapılmamalı,şükür secdesi gibi, Allahü teâlâya şükür olarak yapılmalıdır. (İmdadhaşiyesi)Ya Rabbi, eğer hastama şifa verirsen Seyyidet Nefise hazretlerininveya İmam-ı Şafii hazretlerinin türbeleri kapısında bulunan fakirleridoyurmak nezrim olsun denirse sahih olur. (Nimet-i İslâm)Ey Allah’ım, hastama şifâ verirsen, falanca yerdeki fakirlere ikramdabulunacağım derse yani nezir Allah için, nezredilen şeyin faydası dafakirler için olursa ve nezredilen şey hak sahibi olan fakirlere verilirse buşekilde yapılan adak caiz olur. (Hindiye)Hastalıktan kurtulursam, Allahü teâlânın rızası için bir koyun kesmeknezrim olsun denince, nezir sahih olup, kesmesi lazım olur. (Dürer veGurer)Görüldüğü gibi dünya menfaati için yapılan adakların sahih olduğubütün kitaplarda yazılıdır. Aksini bildiren muteber hiçbir kitap yoktur.104