Afrika Gündemi MART 2011

Afrika GündemiMart 20111999’da göreve başlayan Kral 6. Muhammed, tüm bu protestolar yaşanmayabaşlamadan önce de göreve geldiği andan itibaren çeşitli reformlar yapma vedevletin özellikle insan hakları alanındaki sicilini düzeltme çabaları içindeydi.Örneğin, muhalefet partilerini sürgünden dönmeye, parlamento siyasetinde vehükümette güçlü bir rol oynamaya ikna etti. Tüm ülkede yurttaş liderliği,kadınların güçlendirilmesi ve fakirlere yardım için çalışan sivil toplum kuruluşlarıağı oluşturdu. Bölgesinde ilk kez, kendinden önceki kralın yani babasınınrejiminin zulmüne uğramış insanların sıkıntılarına çözüm bulmak için Gerçek veUzlaşı Komisyonu’nu oluşturdu.Kral 6. MuhammedKralın önceki uygulamaları dolayısıyla güvenilirliği halk nezdinde yüksek olduğu içinaçıklamaları genel olarak olumlu karşılandı. Ancak vaat edilenlerin yeterli olmadığıbelirtilerek, siyasi tutukluların serbest bırakılması, akraba kayırıcılığı, yolsuzluk ve rüşvet uygulamalarına sonverilmesi, işsiz gençlere iş imkânlarının yaratılması, kraliyet ailesinin de dâhil olduğu soylu ailelerin oluşturduğutekellerin bitirilmesi gibi daha geniş kapsamlı temel reformları talep edenler, 20 Mart’ta büyük bir gösteri çağrısıyaptılar. Nitekim 6. ve en büyük gösteri olan bu gösteriye yaklaşık 35.000 kişi katıldı. Sadece başkent Rabat’ta değil,Kasablanka, Marakeş, Agadir, Fez ve Tangier şehirlerinde de düzenlenen benzer gösteriler genel olarak barışçıl birhavada geçse de Fosfat Tekeli OCP’nin önünde yapılan gösterilerde bazı olaylar çıktı. İşsiz gençler şirketin merkeziniişgal etmek istediler, civardaki arabalarda ve binada bazı maddi hasarlar oluştu ama can kaybı yaşanmadı. Fasdünyanın en büyük fosfat rezervine sahip ülkesi ve fosfat, özellikle fosforik asit ve gübrenin hammaddesi olmasısebebiyle dünyada çok talep gören bir cevher olma özelliği taşıyor. Dolayısıyla ülkenin bu potansiyelinin verimlikullanılması resmi rakamlara göre % 9, bağımsız analizcilere göre ise çok daha yüksek olan işsizlik oranınıdüşürmede etkili olabilir.Genelde gençlerin başını çektiği bu muhalif grup dışında, bir de monarşiyi devirip yerine İslamcı bir rejim getirmeyihedefleyen Adl- ve’l-İhsan (Adalet ve İhsan) grubu, Kral’ın önerdiği planı ilk andan itibaren reddetti. Ancak tüm bugelişmelerden anlaşılabileceği gibi, Fas ocak ayından beri Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da yaşanan halk hareketlerinedevletin verdiği tepki bakımından ayrıksı bir konuma sahip oldu. Kral, ne halka direnmeye, ne taleplerinigeçiştirmeye ne de görevinden istifa etmeye çalışmadı; tam tersine talepleri gerçekleştirmek için bir yol haritasıaçıkladı. Devletin diğer birimleri de halktan gelecek başka taleplerin değerlendirileceği, halkın tepkisinin olumsuzkarşılanmadığı gibi kendilerine katkı yaptığına dair açıklamalardabulundular. Ancak Kral’ın ve diğer devlet görevlilerinin açıklamalarınıhayata geçirmede belirleyici olacak başka etkenler var. Örneğin yerelyetkililere etkinlik kazandırılması gibi konularda, Batı Sahra sorunu,özellikle de Cezayir ve Polisario Cephesiyle BM bünyesinde varılacak biranlaşma etkili olacaktır. Dolaysısıyla şimdilik akılcı ve iyi niyetli görünenbu çabaların başarıya ulaşıp ulaşmayacağı iç dinamikler kadar dışdinamikler tarafından da şekillenecek uzun bir süreç sonucundaanlaşılabilecek gibi görünüyor.BAŞA DÖN10