Zapatista Hareketi ve EZLN

Polis Akademisi Ara!trma Merkezleri Ba!kanl" bünyesinde bulunan UTSAM, terörizm vesnra!an suçlarla mücadele konusunda bilimsel ara!trmalar ve analizler yaparak çözümönerileri üretmeyi; ulusal ve uluslararas alanda kamu, özel sektör, sivil toplum kurulu!lar,üniversiteler ve bilimsel faaliyetlerde bulunan aktörler arasnda güvenlik sinerjisininolu!turulmasna ve güven toplumunun in!asna katkda bulunmay hedeemektedir.UTSAM RAPOR NO : 17RAPOR TAR!H! : 01.06.2011© Polis Akademisi 2011Polis Akademisi Ba!kanl"Uluslararas Terörizm ve Snra!an Suçlar Ara!trma Merkezi (UTSAM)Anttepe/ANKARA06580Tel : (312) 412 52 91-95Faks : (312) 412 52 96www.utsam.orgTüm yayn haklar Polis Akademisine aittir. !zin alnmadan tümünün veya bir ksmnnelektronik, mekanik, fotokopi yoluyla veya ba"ka herhangi bir yöntem ile izinsiz basm,yayn, ço#altlmas veya da#tm yaplamaz.

!Ç!NDEK!LER03 YÖNET!C! ÖZET!05 G!R!"B!R!NC! BÖLÜM07 ZAPAT!STA HAREKET!N!N TAR!HSEL ARKA PLANIVE EZLN ÖRGÜTÜNÜN ORTAYA ÇIKI"I07 MEKS!KA DEVR!M!NE KADAR GEL!NEN SÜREÇ08 MEKS!KA DEVR!M! VE SONRASINDAK! GEL!"MELER11 1994 SONRASI DÖNEM!K!NC! BÖLÜM19 EZLN’N!N YAPISI VE ÖZYÖNET!M SÖYLEM!19 EZLN’N!N KOMUTA KADEMES! (CCRI)20 FZLN (ULUSAL KURTULU" CEPHES!)20 ÖTEK! KAMPANYA (THE OTHER CAMPAIGN)21 MAREZ’LER VE OTONOM BELED!YELER22 !Y! YÖNET!M KONSEYLER!22 AGUSCALIENTE VE CARACOLE23 !ST!"ARE SÜREC! VE !TAAT EDEREK KOMUTA ETME ANLAYI"IÜÇÜNCÜ BÖLÜM25 “SUBCOMANDANTE INSURGENT MARCOS”-FARKLI B!R L!DER PROF!L!27 SONUÇ30 KRONOLOJ!31 KAYNAKÇA

G!R!"

1 Ocak 1994 günü yeni yla NAFTA (Kuzey Atlantik Serbest Ticaret Antla!mas) ile girmeye hazrlananMeksikal politikaclar ülkeyi birinci snf dünya devletleri arasna sokaca"n de"erlendirdikleribu ba!ary kutluyorlard. Ancak Meksika’nn güneydo"usunda yer alan ve Maya kökenliyerlilerin yo"un olarak ya!ad" Meksika’nn en yoksul yeri olarak de"erlendirilen bir bölge olanChiapas eyaletinde 7 belediyenin deste"ini alarak silahlanm! olarak gelen Zapatista UlusalKurtulu! Ordusu (EZLN) üyeleri 1 Ocak 1994 tarihinde ba!latm! olduklar ve 12 gün sürençat!mayla Meksika siyasi tarihinde yeni bir sayfa açyorlard. Bu 12 günlük sürede medyanntüm ilgisi bu yeni olu!uma çevrilmi! ve Zapatistalar da bu sayede seslerini duyurabilecek biralan bulmu!lard.Zapatista hareketi, sradan bir gerilla isyan olmann ötesinde, özellikle söylem baznda kendisindenönceki gerilla hareketlerinden önemli farkllklar göstermektedir. Bu çal!ma içerisinde de Zapatistahareketi tarihsel süreci de ele alnarak tüm yönleriyle irdelenecektir.Çal!mann birinci bölümünde Zapatista hareketinin tarihsel arka plan ve EZLN örgütününortaya çk! süreci ele alnacaktr. Bu bölümde; Zapatismo olarak da adlandrlan harekettenEZLN örgütüne nasl gelindi"i detayl bir !ekilde de"erlendirilecektir. Bu de"erlendirmedeMeksika Devrimi öncesi, Meksika Devrimi sonras ve 1994 sonras olmak üzere üç ayr dönemdeörgütün geli!imi aktarlacaktr.Çal!mann ikinci bölümünde; EZLN’nin Yaps ve Özyönetim Söylemi de"erlendirilecektir. Buba!lk altnda örgütün yönetiminde yer alan birimler, örgütlenme ve karar alma biçimlerinede de"inilecektir.Çal!mann üçüncü bölümünde; EZLN örgütünün lideri konumunda de"erlendirilen Marcos’unproli analiz edilmi!tir. Marcos’un tipik gerilla hareketi liderlerinden farkl ve benzer yönleri ileuluslararas kamuoyunun da ilgisini çekmekte olan söylemlerine göz atlacaktr. Sonuç bölümündeise çal!ma ile ilgili genel bir de"erlendirmeye yer verilecektir.5

B!R!NC! BÖLÜMZapatista HareketininTarihsel Arka Plan veEZLN Örgütünün Ortaya Çk#

ZAPAT!STA HAREKET!N!N TAR!HSEL ARKA PLANI VEEZLN ÖRGÜTÜNÜN ORTAYA ÇIKI"IBu bölümde Zapatista hareketinin tarihsel arka plan ve EZLN örgütünün ortaya çk! süreciönemli a!amalarna göre ayrntl olarak incelenecektir.Buna göre süreç; a) #spanyollarn Meksika’y i!galinden itibaren isyan tohumlarnn Meksika’daatld" dönem (1519-1910), b) 1910-1917 yllar arasnda gerçekle!en Meksika devrimi vesonrasnda EZLN’in kurulmasna ve sesini duyurmasna kadar ki süreç (1917-1994) ve c)NAFTA Antla!masnn 1994 ylnda imzalanmasndan sonra Zapatistalar ve Meksika hükümetiarasnda ya!anan çat!malar olarak, üç dönem içinde ele alnacaktr.Meksika Devrimine Kadar Gelinen Süreç(1519-1910)!Meksika Devrimi (1910-1917) veSonrasndaki Geli#meler (1917-1994)!1994 Sonras Dönem(NAFTA anla#mas ve sonras)MEKS!KA DEVR!M!NE KADAR GEL!NEN SÜREÇZapatista hareketinin tarihsel sürecini incelerken Meksika’daki mevcut durumu daha iyi alglayabilmekadna geçmi! yüzyllara bir göz gezdirmek faydal olacaktr. #spanyol istilasnnöncesi dönemde Chiapas bölgesi dahil olmak üzere Meksika’nn güneyindeki topraklardavarlklar 2000 yl öncesine dayandrlan Mayalar ya!amaktadr (Ba!kaya, Demirer&Özbudun,1998: 56). 1500’lü yllarda #spanyollarn Meksika’y i!gal etmesiyle birlikte bu dönemlerde#spanyollara kar! çe!itli ayaklanmalar olmu!tur (Cockroft, 1998: 35). Meksikallar #spanyollarnsiyasi egemenli"ine sklkla ba!kaldrmaya ba!lam!tr. Örne"in 1712’de Chiapas’tabüyük bir ayaklanma gerçekle!mi!tir. Bu ayaklanmann çk! noktas Tzeltal’daki bir köydeya!ayan bir kzn Meryem Ana’nn kendisine göründü"ünü ve onun adna bir mabet in!a edilmesinisöyledi"ini iddia etmesidir. Bunun üzerine köylüler mabetin in!aatna ba!lam! ancakyaptklarnn günah oldu"unu söyleyen yerel papazn emriyle in!aat durdurulmaya çal!lm!ve yakalanan köylüler krbaçlanm!lardr. Tzeltallar buna kar! direnerek papaz d!ar atm!ve otoriteye ba!kaldrarak Tzeltal Maya ayaklanmasn ba!latm!lardr (Weinberg, 2000: 23-7

26). Bu ve di"er isyanlar, #spanyollarn siyasi egemenli"i döneminde Meksika topraklarndaisyann da bir olgu oldu"unu göstermektedir.Meksikallarn #spanyollara kar! direnme sürecinde farkl unsurlar göze çarpmaktadr. Wolf’agöre Meksikallarn ba"mszlk hareketinin en az üç farkl boyutu vardr. Birincisi; Meksika’dakibürokrasiyi ele geçirmek isteyen ticaret, sanayi ve tarm seçkinleri, ikincisi devletin merkezibürokrasisini sömürgeci görerek ayaklanan kesimler ve sonuncusu da ayr bir sosyal adaletrejimi kurmak isteyen unsurlardr (Wolf, 1969: 29).Ayr bir sosyal adalet rejimi kurmak isteyenlerden birisi de Peder Morales’tir. Morales kurmu!oldu"u köy ordusuyla 1810’da rkçl"n, köleli"in ve Kzlderili vergisinin kaldrld"n ilan ederek#spanyollardan, kendilerinden çalnan topraklarn geri verilmesini istemi!tir (Wolf, 1969:8). Ancak bu isyan sonuca ula!amadan bastrlm!tr. Bu isyann bastrlmas sürecinde Meksikalseçkinler #spanyol hükümetine destek vermi!lerdir. Ancak ironik bir !ekilde Meksika’nn,#spanya’dan ba"mszl"n kazanmas 1821 ylnda seçkinler aracl"yla olmu!tur. Bu dönemdeChiapas da Meksika tarafndan Guatemala’dan ilhak edilmi!tir (Benjamin, 1996: 11).1850’lerden sonra Meksika Devrim tarihi farkl bir a!amaya geçmi!tir. Bu dönemde DiktatörSanta Anna liberaller tarafndan iktidardan dü!ürülmü!tür. Zafer kazanan liberalleryeni reformlar gerçekle!tirmi!tir. Ancak korporatif mülkiyetin kaldrlmas gibi yeni reformlarMeksika’da çe!itli kesimlerin rahatszl"na yol açm!tr. Korporatif mülkiyetin yasaklanmasyani topluluk mülkiyeti olan ve kolektif olarak i!lenen Ejido 1 olarak adlandrlan arazilerin feshedilmesiköylü kesiminde huzursuzluk çkmasna neden olmu!tur (Cockraft, 1998: 71).Bu dönem içerisinde liberaller ile muhafazakârlarn arasnda ya!anan anla!mazlklar artm!-tr. Muhafazakârlar Franszlar ile ittifak kurmu! ve Fransz ordusunun müdahalesi ile Meksikayönetimi el de"i!tirmi!tir. Bu süreçte, yani 1862 ve 1867 yllar arasnda Meksika’da bir içsava! çkm!tr (Cockraft, 1998: 72). Bu sürecin sonunda liberaller zaferle ayrlsa da Meksikaiçerisinde sorunlar bitmemi!tir. #ç sava! sonrasnda Meksika yönetimi iyice güçsüz durumadü!mü! ve savunmasz hale gelmi!tir. Ya!anan geli!meler ve olu!an ortam da, General Por-rio Diaz’a iktidarn yolunu açm!tr. Diaz’n diktatörlü"üne sahne olan 35 yllk iktidar ancak1911 devrimi ile sona ermi!tir (Khasnabish, 2010: 39).MEKS!KA DEVR!M! VE SONRASINDAK! GEL!"MELERDiaz’a kar! ilk muhalefet ancak 1905 ylnda PLM (Partido Liberal Mexicano/ Meksika LiberalPartisi)’nin kurulmasyla gelebilmi!tir. PLM kurulu! itibariyle liberal bir yapda olsa da iler-1“Ejido” toplum tarafndan kriminal arazinin ortak kullanmn içeren sistemdir. Bu topraklar toplulukmülkiyeti olup kolektif olarak i!lenmektedir. Kelime anlam olarak Aztek gelene"i anlamna gelmektedir.Meksika siyasi tarihinde “ejido”larla ilgili politikalarn büyük önem ta!d" gözlenmektedir.8

leyen süreçte partinin radikalle!ti"i gözlenmi!tir. Dönemin anar!ist örgütçüleri liberal yapdaolan bu olu!umu radikalle!tirerek antiemperyalist siyasal askeri bir örgütlenmeye çevirmi!tir.#!çi ve köylü snfndan birçok Meksikal radikalle!en PLM’ye katlm!lardr (Cockraft, 1998:91). PLM’nin bu ba"lamda Zapatistalarn kökenini olu!turdu"u da söylenebilir.PLM, 1906-1910 yllar arasnda Diaz rejimine kar! birçok ayaklanma ve protesto örgütlemi!tir.Ancak bu eylemlerin hepsi ordu tarafndan bastrlm!tr. Bu dönemde seçkinler de çkartm!olduklar yeni devlet ba!kan aday Fransisco Madero’nun etrafnda toplanmaya ba!lam!lardr.Her ne kadar devrim sonrasnda Madero devlet ba!kan olsa da Diaz’n devrilmesinde PLM,Pancho Villa ile Emiliano Zapata’nn ordular etkili olmu!tur (Cockraft, 1998: 96-97).1910-1920 yllar arasnda gerçekle!en Meksika Devriminin öncülerinden olan ve Diaz’n iktidarnnsonlanmasnda büyük rol alan Emiliano Zapata ayn zamanda EZLN örgütünün ismininkayna"n olu!turmaktadr. Zapata 20. yüzyln ba!larnda güney köylü devrim ordusunu kuraraktarmsal reformlarn geri alnmas ve Ejidolar’n iade edilmesi için mücadele etmeye ba!lam!tr.Bu mücadelede Zapata’nn slogan “toprak ve özgürlük 2 ”tür. Zapatismo akm bu dönemle birlikteChiapas isyanclarnn direni!ini temsil etmeye ba!lam!tr (Blake, 1996: 5).Devrimden sonra Zapata ve devrimde öne çkan di"er isimler arasnda çe!itli anla!mazlklarçkm!tr. Zapata, Diaz’dan sonra yeni bir hakim iktidar istememi! ve özerklik talep etmi!tir(Weinberg, 2000: 49). Bu do"rultuda da silah brakmayacaklarn açklayan Zapata hazrlam!olduklar Ayala Plann 22 Kasm 1911’de duyurmu!tur (Huizer, 1970: 382). Ayala plannda,topraklarn i!leyenlere da"tlmas ve patronlarn topraklarnn kamula!trlmas vurgulanm!-tr (Womack, 1968: 402).1913 ylnda Meksika’da iktidar tekrar de"i!mi!tir. Diaz’dan sonra ba!a geçen Madero devrilmi!ve Diaz ekolünden gelen Huerta devletin ba!na geçmi!tir. Ancak o dönemlerde Diaz grubuda ikiye ayrlm!tr. Diaz döneminin önemli zenginlerinden biri olan Carranza, Huerta’nniktidarn tanmam!tr (Gilly, 2005: 92-96). Bu ortamda Huerta iktidarn çok uzun sürdürememi!ve 1914 ylnda yetkisini Geçici Devlet Ba!kan Francisco Carbarajal’a devretmi!tir.#!te bu srada Meksika’da birbirinden ba"msz dört devrimci ordu bulunmaktadr. Zapata veGüney Kurtulu! Ordusu bunlardan ilkidir. Zapata’nn ordusuna yaknlk gösteren ve yine birsol köylü hareketinin ba!nda bulunan Pancho Villa ve onun kuzey tümeni bir di"er önemliyapdr. Bu ortakl"n kar!snda ise Carranza’nn grubu ile Alvaro Obregon’un askeri liderli"indekiKuzeybat Ordusu vardr (Gilly, 2005: 124). Ancak ilerleyen süreçte hem Zapata’nn hemde Villa’nn alternatif bir iktidar kurmayp devrimci ruhlarna ba"l kalmalar ayn zamandayenilgilerinin de zeminini hazrlam!tr (Khasnabish, 2010: 52).2Slogann orjinali “tierra y libertad” !eklindedir.9

Zapatistalar her ne kadar tarm devrimlerini ülke genelinde gerçekle!tiremese de 1915’teMorelos !ehrinde bunu ya!ama geçirmi!lerdir. Ancak bu durum da çok uzun sürmemi! ve1917 ylnda Zapatistalara federal ordu tarafndan bu bölgede de büyük darbe vurulmu!tur(Warman, 1976: 102). Zapata’nn devrimci hareketine en büyük darbe ise 1919 ylnda yaplm!tr.Tüm bu iç hesapla!malarn ardndan bir suikast sonucu Zapata öldürülmü!tür. Zapata,federal ordudan kaçp kendi birliklerine katlan bir subayn pusuya dü!ürmesi sonucu federalaskerler tarafndan vurularak öldürülmü!tür (Vovodnik, 2004: 34).Devrim sonrasnda güçlenen Carranza rejimi 1917 Anayasasn yapm!tr. 1917 Anayasasnn27. Maddesi, radikalle!en köylüleri tekrar devlet sistemine entegre etmeyi amaçlam!tr. Ancakilerleyen yllarda bu anayasa ile olu!turulan köylülerin çal!ma kar!l" korunmas mekanizmasMeksika’daki radikal hareketler için hareket kayna" olu!turacaktr (Warman, 1976: 141).Bu dönemden sonra 1934 ylnda yine Anayasac bir general olan Lazaro Cardenas devletba!kan seçilmi!tir. Cardenas döneminde toprak reformu, temel kaynaklarn devletle!tirilmesive halk mücadelelerinin devlet aygtlarna entegre edilmesi projeleri gerçekle!tirilmi!tir.Cardenas yakla!k 60 yl boyunca ayakta kalacak olan korporatist sistemin kurucusu olandevlet ba!kan olarak da anmsanmaktadr (Weinberg, 2000: 57).Cardenas döneminde her ne kadar ekonomik canlanma ya!anm! olsa da 1950 ve 60’l yllardansonra ejidos parsellerinin küçük kalmas ve kalabalk nüfusa yeterli olmamas bu arazilerdeya!ayan ve çal!an kesim için rahatszlk olu!turmaya ba!lam!tr (Carr, 1992: 223).Ülke çapnda artan ho!nutsuzluk hareketlerini bastrma yoluna giden Kurumsal DevrimciParti (PRI/Partido Revolucianario Institucional) bu politikas sebebiyle artan bir gerginli"e sebebiyetvermi!tir. Özellikle 1960’l yllarda Küba Devrimi, Maoizm gibi ideolojilerin de etkisiyleö"renciler arasnda sol hareketler ortaya çkmaya ba!lam!tr. Bunun yan sra bu dönem debirçok Hristiyan aktivist de i!çi köylü hareketine katlm!lardr (Carr, 1992: 229-231).Bu yllarda özellikle Küba Devriminin etkisi Meksika’da çok güçlü olmu!tur. Bu devrimin etkisiile antiemperyalizm ve proleterya enternasyonalizmi geri plana atlm! ve 1961’de UlusalKurtulu! Hareketi (MLN) kurulmu!tur. MLN, Küba Devriminin savunulmas, tarm reformununyeniden ba!latlmas, siyasal tutuklularn serbest braklmas hususlarn ön planda tutmu!-tur (Carr, 1992: 232-233). 1970’li yllarda Meksika’da birçok kitle hareketleri görülmü!tür.Carr’a göre bu yeni halk hareketleri, uzun vadeli stratejik hedeer yerine kendilerini olu!turanhalkn özerkli"ini geni!letmek için çabalam!tr (Carr, 1992: 236).Meksika’da ya!anan bu süreçte de"inilmesi gereken konulardan birisi de 68 ö"renci olaylardr.Ö"renci hareketinin yo"unla!masna kar!lk hükümetin müdahale tarz da çok sert olmu!tur.Meksika’nn bu dönem içerisinde ekonomisi kötüye gitmi!tir. 1985 ylndaki Meksika Depremi10

sonras ya!ananlar ve !aibeli geçen 1988 seçimleri hükümetin yo"un bir !ekilde ele!tirilmesineneden olmu!tur. Bu ya!anan süreç PRI’y devirmese de korporatist devrimci olan bu devletinme!ruiyetinin sorgulanmasna ve tart!lmasna sebep olmu!tur (Khasnabish, 2010: 63).Ya!anan tüm bu süreçler Zapatista Ulusal Kurtulu! Ordusu’nun (EZLN) ortaya çkmasnda etkiliolan faktörlerdir. #lerleyen zamanlarda Chiapas bölgesinin yoksul köylüleri arasndaki örgütlenmegiderek militan bir karakter kazanmaya ba!lam!tr. 1980 yllarnn ba!larnda Chiapas’a giren!ehir gerilla kadrolar Zapatista Ulusal Kurtulu! Kuvvetlerini (FLN) ortaya çkarm!tr. FLN’denEZLN’nin bir bölümünü olu!turacak olan !ehir gerillalarnn seçimi örgütün olu!umunda önemlibir a!amadr. Sonrasnda geli!en süreçte ise EZLN 17 Kasm 1983’te üç yerli halk temsilcisi veüç mestizonun (melez) katld" bir toplantda kurulmu!tur (Munoz Ramirez, 2008: 20-27).Kurulu!tan sonra geçen yllarda örgüt üyelerinin Chiapas ormanlarnda hayatta kalma ve silahlayaklanmaya hazrlanma e"itimlerinden geçtikleri bir dönem ya!anm!tr. 80’li yllarnsonlarna do"ru da Chiapas’ta kötüye giden ekonomik ve siyasal ko!ullar sebebiyle yerlilerhzla EZLN saarna geçmi!lerdir. Marcos’un ifadesiyle örgüt bu dönemde geni!leme patlamasya!am!tr. 1993’ün son günlerinde ise EZLN kar! sava! ba!latmak için son hazrlklarnyapm!tr (Munoz Ramirez, 2008: 27-31).1994 SONRASI DÖNEMEZLN örgütü her ne kadar 1983 ylnda kurulmu! olsa da örgütün kurulu!undan itibaren encan alc tarih 1 Ocak 1994’tür. Amerika Birle!ik Devletleri (ABD) ve Kanada arasnda 1987ylnda imzalanm! olan NAFTA’ya (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Antla!mas) Meksika’nnda katlaca" tarih olan 1994 ylnn ilk günü EZLN’nin silahl eylemlerinin ba!langcdr. Butarihe kadar gizli bir örgüt konumunda olan EZLN’nin ayaklanmaya kadar kamuoyuna dönükbir açklamas dahi yoktur.NAFTA antla!mas; anla!maya üç taraf ülke olan ABD, Kanada ve Meksika’nn arasndakiticari ili!kilerin liberalle!mesini öngörüyordu. Ancak bu antla!madan dolay, EZLN örgütü vetaraftarlar sömürüleceklerini dü!ünerek büyük rahatszlk duyuyordu. Bu antla!mann etkisiylebölge halknn daha da fakirle!tirilece"i de"erlendiriliyordu.Bu antla!mann 27. Maddesine göre halka ait olan topraklar özel mülk saylacak ve satlmayaya da di"er yatrm stratejilerine uygun hale gelecekti. Yani korporatist sistem sona erecekti.Bunun yerli halkn sömürülmesine neden olaca"n de"erlendiren Zapatistalar bu geli!melersonrasnda Meksika hükümetiyle çat!ma sürecine girmi!lerdir.EZLN, 1 Ocak 1994 günü, içinde yerli erkek ve kadnlarn da bulundu"u 5000 Zapatist ileDevlet Ba!kan Carlos Salinas de Gortari’nin ba!nda bulundu"u federal hükümete ve Meksi-11

ka ordusuna sava! ilan etmi!tir (Womack, 1999: 42). Öncelikle Zapatistalar Chiapas’n da"-lk arazisinde bulunan 7 kenti kontrolleri altna alm!lardr (Neil, 1998: 6). #!galin ardndanher kentin belediye binasndan Zapatistalarn Sava! Bildirgesi olan “Lacandon OrmanndanBirinci Deklarasyon” okunmu!tur (Munoz Ramirez, 2008: 105).“Zorunluluklar bizi bir araya getirdi ve artk yeter (Ya Basta) diyoruz. Problemlerimizi ba!kalarnnçözmesini beklemek için ne vaktimiz ne de iste"imiz var. Kendimizi organize ettik veMeksika tarihinin en iyi çocuklarnn geçmi!te yapt" gibi kollarmz ayn yönde kaldrmayave bize ait olan !eyleri talep etmeye karar verdik.” Bu !ekilde ba!layan konu!malarda genelolarak mücadelenin temel konular olan, i!, toprak, barnma, demokrasi, özgürlük, ba"mszlkve adalet hususlarna vurgu yaplm!tr (Ross, 2006: 20).Çat!malarn ilerleyen günlerinde geri çekilmeye ba!layan Zapatistalar Chiapas eyaletininderinliklerine yerle!irken dü!ük yo"unluklu bir sava! bölgesi olu!turmu!lardr. Bu da ordununçat!ma içerisindeki durumunu zorla!trm!tr (Khasnabish, 2010: 17). 12 Ocak 1994günü de Mexico City merkezindeki meydan olan Zocalo’da Zapatistalar destekleyen bir kitlegösterisi yaplm! ve bu gösteri sonrasnda hükümet ba!kan Salinas tek tara ate!kes veisyanclarla görü!me ça"rsnda bulunmu!tur (Munoz Ramirez, 2008: 112). Bu 12 günlüksüreç zarfnda kaç ki!inin ölmü! oldu"una ili!kin çok net bir bilgi bulunmamaktadr. MeksikaUlusal #nsan Haklar Komisyonu’nun 1994 tarihli raporuna göre bu süreçte 159 ki!i ya!amnyitirmi!tir (Ross, 2006: 33).1994 sonras dönemde EZLN’nin gidi!atn gözlemenin en iyi yolu “Lacandon Orman Deklarasyonlarn”incelemektir. Bu çal!ma içerisinde de bu do"rultuda hareket edilecektir. 1994ylnn ilk gününde ayaklanmann ardndan Meksika halkna yaplan duyuru “Lacandon OrmanndanBirinci Deklarasyon”dur. Bu deklarasyon eylemin me!rulu"unu savunan ve Meksikallarmücadeleye ça"ran bir içeri"e sahiptir. Ayrca bu deklarasyonun bir di"er amac sava!naçkça ilan edilmesidir. Birinci deklarasyon !u ksmla son bulmaktadr:“Meksika Halkna,Biz erkekler ve kadnlar, tüm inancmzla ve özgür irademizle, ilan etti"imiz sava!n son çaremizoldu"unun fakat ayn zamanda hakll"nn bilincindeyiz. Diktatörler, halkmza yllardr ilanedilmemi! bir soykrm yapyorlar. Bu yüzden de i!, toprak, konut, gda, sa"lk hizmeti, e"itim,ba"mszlk, özgürlük, demokrasi, adalet ve bar! için mücadele planna katlmnz, desteklemeniziistiyoruz. Halkmzn temel talepleri, ülkemizde özgür ve demokratik bir yönetim olu!turulmasylakar!lanmadan sava!a son vermeyece"imizi ilan ediyoruz” (EZLN, 2001: 128).Birinci deklarasyon ile ikinci deklarasyon arasnda geçen süre zarfnda Meksika hükümetiile EZLN’nin bar! görü!meleri olmu!tur. Bu görü!meler neticesinde Meksika hükümeti baz12

vaatlerin bulundu"u bir raporu EZLN komuta kademesine vermi!tir. EZLN komuta kademesibu raporu tabanyla isti!are etmeyi kabul etmi!tir. Ancak tabandan gelen yant hükümetintaleplerinin reddi olmu!tur (Khasnabish, 2010: 130).12 Haziran 1994’te yaynlanan ikinci deklarasyon ise Marcos’un güçlü edebi yapsnn izlerinita!maktadr. #lkinin aksine daha yumu!ak daha ileti!ime açk ifadelerle ele alnan deklarasyonda‘sivil toplum’ kavram ilk kez kullanlm!tr. EZLN askeri olarak Meksika hükümetinekar! ba!ar sa"layamayaca"n bilmektedir. Bu durum Marcos’un baz açklamalarnda daizah edilmi!tir. Ancak EZLN hareketlerine me!ruiyet katmak için tüm sivilleri örgütlenmeyedavet etmektedir. Ayrca örgütün yaygn söylemlerinden olan demokrasi, adalet, özgürlükkavramlarna bu metinde skça vurgu yaplmaktadr (EZLN, 2001: 132).EZLN’nin “Lacandon Ormanndan Üçüncü Deklarasyonu” ise ayaklanmann birinci yldönümündeyaynlanm!tr. Di"er iki deklarasyonun uzants niteli"inde olan bu yeni bildiride tümMeksika sivil toplumuna hitaben Ulusal Kurtulu! Hareketi (MLN) olu!turma ça"rs yaplmaktadr.EZLN’nin bu ça"rsnn ardnda sivil toplumu harekete geçirme çabas vardr (Womack,1999: 288). Ksacas ikinci deklarasyonda ilk defa vurgulanan “sivil toplumun katlm” kavrambu deklarasyonda somutla!trlmaya çal!lm!tr.“Lacandon Ormanndan Dördüncü Deklarasyon” ise üçüncüsünden bir yl sonra, ayaklanmannikinci yldönümünde yaplm!tr. Deklarasyonun yaynland" dönem Meksika’da siyasi ortamkar!ktr. Hükümetin hem siyasi hem de ekonomik alanda mücadele etmesi gereken önemlisorunlar vardr. Bu süreçte hükümet EZLN’nin komuta kademesindeki baz isimleri kamuoyunaaçklayp, haklarnda yakalama emri çkarm!tr. Bu dönemde Zedillo Hükümeti, Zapatistabölgesine yakla!k 25000 asker ile girmi! ancak bu çat!malarn sonu Hükümet için beklendi"igibi olmam!tr. Bu süreç sonunda Marcos uluslararas çapta bir idol ve Chiapas Kzlderilileri dedünya çapnda ünlü ve çekici bir fenomen haline gelmi!tir (Womack, 1999: 295).Bu geli!melere ra"men EZLN ve hükümet tekrar masaya oturmu!lardr. San Andreas’ta ba!layangörü!melere Marcos katlmazken, görü!melerde temel olarak yerli haklar ve kültürü, demokrasive adalet, refah ve kalknma, Chiapas’ta bar!, Chiapas’ta kadn haklar ve çat!malarason verilmesi konularnn i!lenmesi hedeenmi!tir. Ancak yerli haklar ve kültürü hususundauzla! sa"landktan sonra görü!melere ara verilmi!tir (Munoz Ramirez, 2008: 129).1995 ylnn A"ustos aynda Zapatistalar Bar! ve Demokrasi "çin Ulusal ve Uluslararas Dan!maSüreci ba!latm!tr. Bu kapsamda alt temel sorudan olu!an bir oylama yaplm! ve40000 gönüllü aracl"yla 1.2 milyon oy toplanm!tr. Bu alt temel soru !unlardan olu!maktadr(Ross, 2000: 136):13

! “Muhatap EZLN’nin taleplerini destekliyor mu?! Ülkedeki demokratik güçler bu talepleri gerçekle!tirmek için birlikte çal!malmdr?! Meksika devletinin demokrasiye eri!mek için derinlemesine bir reformadangeçmesi gerekiyor mudur?! Zapatista Ulusal Kurtulu! Ordusu siyasal bir harekete dönü!meli midir?! Zapatista Ulusal Kurtulu! Ordusu yeni bir muhalefet cephesi olu!turmakiçin di"er demokratik güçlerle birle!meli midir?! Kadnlar ulusun geli!mekte olan demokratik kültüründe e!itlik temelindeyer almal mdr?”Yaplan oylama sonuçlarna göre %97.7’lik kesim Zapatistalarn taleplerini desteklemektedir.%92.2’lik bir kesim ise geni! bir muhalefet cephesinin kurulmasn istemektedir. Katlmclarn%95’i gerçek demokrasiye ula!mak için reformu desteklerken, %57’lik bir kesim EZLN’ninba"msz bir siyasal güce dönü!melerini istemi!tir. Kadnlarn e!itli"i %90 orannda destekgörürken, %43 EZLN’nin di"er demokratik güçlerle birle!mesini desteklemi!tir (Womack,1999: 297). Sonuçlar Zapatistalarn talepleriyle büyük ölçüde örtü!mü!tür.Bu geli!meler ya!anrken bir yandan da San Andreas müzakereleri devam etmektedir. Bu süreçteZapatistalar, sivil toplumla Zapatistalarn bulu!ma yerleri olarak görülen dört yeni Aguascaliente3 (yerel kültür merkezleri) in!a edildi"ini duyurmu!tur. Bu durumu hükümetin dü!mancabir tavr olarak nitelemesi, Marcos’un da sava!n yakla!t" açklamasnn ardndan hükümetve EZLN arasndaki görü!meler tehlikeye girse de devam etmi!tir (Ross, 2000: 130).#!te böyle bir ortamda EZLN dördüncü deklarasyonu yaynlam!tr. Önceki bildirilere göredaha farkl olan bu deklarasyonda özellikle yerli kimli"i vurgusu daha belirgin biçimde yaplm!tr(EZLN, 2004: 661). Yine bu deklarasyonda önceki emsallerinde de vurgusu yaplansivil toplum ça"rs geni!letilerek yaplm!tr. Bu kapsamda olu!turulmu! ve ilerleyen bölümlerdeyapsnn daha detayl olarak aktarlaca" FZLN (Zapatista Ulusal Kurtulu! Cephesi) debu deklarasyonda !u sözlerle duyurulmu!tur:“…tüm namuslu erkek ve kadnlar bugün do"mu! olan yeni ulusal siyasal güce katlmayadavet ediyoruz. Meksika’da demokrasi, özgürlük ve adalet için mücadele edecek, yurtta!lktemelinde ve bar!çl, ba"msz ve demokratik, Meksikal ve ulusal bir örgüt olan Zapatista3Aguascaliente olarak anlan yerel kültür merkezleri Zapatistalarn ulusal ve uluslararas sivil toplumarasndaki bulu!ma alanlardr.14

Ulusal Kurtulu! Cephesi (FZLN) bugün do"mu!tur. Biz cumhuriyetin i!çilerini, tarladaki ve!ehirdeki i!çileri, yerlileri, gecekondu halkn, ö"retmen ve ö"rencileri, Meksikal kadnlar,tüm ulusun gençli"ini, namuslu sanatç ve aydnlar, sorumluluk sahibi din adamlarn, iktidarde"il kendimiz ve çocuklarmz için demokrasi, özgürlük ve adalet isteyen tüm Meksikalyurtta!larn saarmza katlmaya ça"ryoruz” (EZLN, 2004: 667).Marcos’un edebi üslubunun etkisi ve Meksika hükümetinin Zapatistalarn popülerli"inin artmasnasebebiyet veren yanl! politikalarnn da etkisiyle örgüt uluslararas ölçekte de giderektannr hale gelmi!tir. 1996 ylnda sanat ve siyaset dünyasndan pek çok ünlü ki!i Chiapas’aMarcos ile görü!meye gelmi!tir. Marcos bu görü!meleri kullanarak bölgeye bir medya ordusunungelmesini sa#lam!tr (Ross, 2000: 167-168).Bu dönemde Zapatistalar, ‘#nsanlk #çin ve Neoliberalizme Kar! Ktasal Forum ve #nsanlk #çinve Neoliberalizme Kar! Ktalararas Bulu!ma’ düzenleyerek dünyann di"er bölgelerindekimücadelelerle de ba" kurmaya çal!m!lardr. Bunun yansra yine 1996 ylnda düzenlenenKtasal Forum ve Ktalararas bulu!maya da evsahipli#i yapmalar Zapatistalarn uluslararasölçekte taraftarlarnn artmasn sa#lam!tr (Khasnabish, 2010: 154-156).Zapatistalarn uluslararas ölçekteki giri!imleri ba!arl bir !ekilde giderken hükümetle devameden görü!meler ise çok da iyi gitmemi!tir. EZLN yeni bir anayasa ve NAFTA’nn yeniden müzakeresiniistiyordu. Bu taleplerin ardndan görü!meler tkanm! ve 1996 yl içerisinde her ikitaraf da görü!me masasndan kalkm!tr (Ross, 2006: 187-188).Lacandon Ormanndan Be!inci Deklarasyon ise 19 Temmuz 1998 tarihinde yaynlanm!tr.Bu deklarasyon öncesinde Zapatist ayaklanma boyunca ya!anan en büyük !iddet olaylarndanbiri gerçekle!mi!tir. Chiapas’a ba"l Los Altos’taki Chenalho ilçesinde bulunan Acteal toplulu"undaLas Abejas (Arlar) sivil grubuna mensup ço"u kadn ve çocuk 45 yerli ate!li silahlarve ma!at ad verilen büyük bçaklarla öldürülmü!tür. Ya!anan bu olaylarn ardndan birçokki!i bu olayn failinin Kurumsal Devrimci Partiye (PRI) ba"l paramiliter gruplar oldu"unu iddiaetmi!lerdir (Munoz Ramirez, 2008: 162).Bu saldrya kar! uluslararas kamuoyundan da büyük tepkiler gelmi!tir. ABD, Fransa Ba!bakan,Papa 2. John Paul, Avrupa Birli"i, Birle!mi! Milletler gibi birçok ki!i ve kurum saldryyapanlar knam!tr (Ross, 2000: 239). 5. deklarasyon bu saldrnn gölgesi altnda yaynlanm!tr.Bu deklarasyonda EZLN öncelikle mücadeleye devam etti"inin vurgusunu yapm!tr.Sivil topluma bu deklarasyonda !u !ekilde seslenilmi!tir:“Sra i!çilerde, ö"retmenlerde, ö"rencilerde, meslek sahiplerinde, rahiplerde, rahibelerde, gazetecilerde,semt sakinlerinde, küçük esnafta, borçlularda, sanatçlarda, aydnlarda, sakatlarda,Aidslilerde, e!cinsellerde, lezbiyenlerde, erkeklerde, kadnlarda, gençlerde, ya!llarda, sendikalarda,kooperatierde, siyasal örgütlerde, toplumsal örgütlerde” (EZLN, 2004: 678).15

Bu metinde de görüldü"ü gibi sivil topluma herhangi bir önyarg, !art ko!ulmakszn, her türlüsömürüye u"rayanlar kucaklayc bir söylem tarz geli!tirilmi!tir. Bu deklarasyonun ardndanaltncsnn gelmesi için aradan uzun bir zaman geçmi!tir. Arada geçen bu dönemdeki enönemli geli!melerden birisi 2000 ylnda ki seçimlerde Kurumsal Devrimci Parti’nin (PRI) yenilgiyeu"ramas ve 71 yldr süren tek ba!na iktidarnn sona ermesi olmu!tur.Zapatistalar Ulusal Eylem Partisi’nden devlet ba!kan olan Vicente Fox’un ba!arsnn ardndanbir basn açklamas yapm!lardr. Bu açklamada Zapatistalar Fox’a sfr güvenilirlik veinandrclkla i!e ba!ladklarn ifade etmi!lerdir. Zira Fox seçimlerden önce yapt" açklamalardaChiapas’taki sorunu 15 dakikada çözebilece"ini iddia etmi!tir. Bu do"rultuda Fox,Zapatistalarla diyalo"u yeniden ba!latmak istemi!tir. Zapatistalar ise görü!melere ba!lamakiçin üç temel !art sunmu!lardr. Bunlardan ilki San Andreas anla!malarnn yasala!trlmasdr.#kincisi bütün Zapatist siyasal tutuklularn serbest braklmasdr. Üçüncüsü ve sonuncusuise kurmu! olduklar be! aguascalientes’e yakn askeri üslerin kaldrlmasdr. Zapatistalar1996 ylnda imzalanan San Andreas anla!masnn yasala!trlmas için Mexico City’e 23 delegedenolu!an bir heyet göndereceklerini açklam!lardr. Heyet yolculuklarnn bir kervanla,güzergah boyunca dola!a dola!a, silahsz fakat maskeli olarak giderek yaplaca"n da duyurmu!tur(Ross, 2006: 41).24 $ubat 2001’de yola çkan kale “yerli onuru için” ya da “halkn topra"nn rengi” ad verilenyürüyü!ü yaparak kamuoyunun da tüm ilgisini üstlerine çekmi!tir. Mexico City’e vardklarnda23 delege yakla!k 250.000 ki!i tarafndan kar!lanm!tr. Delegasyon Mexico City’dekongrede konu!ma yapmay ummaktadr ancak hükümetten gelen teklif delegasyon ile birtoplant yapmak olmu!tur. Bu tekli a!a#layc bulan 23 delege yeni bir teklif gelmemesihalinde !ehri terk edeceklerini söylemi!lerdir. Bunun üzerine Meksika kongresinde ZapatistalarnKongrede konu!up konu!amayacaklarna ili!kin yaplan oylamada beklenenin aksineZapatistalar için olumlu bir sonuç çkm!tr (Ross, 2002: 191-194).Kongrede kürsüye Marcos’un çkmas beklenirken bir yerli kadn olan Komutan Esther çkm!tr.Esther konu!masnda a"rlkl olarak San Andreas anla!masnn önemini vurgulam!-tr. Zapatistalar kongredeki konu!madan sonra !ehri terk ederek Chiapas’a dönmü!lerdir.Bu geli!melerin ardndan Hükümet, San Andreas anla!malarnn yeniden kaleme alnm! !eklinikabul etmi!tir. Bu yeni metinlerde özerklik kavram sadece Federal devletlerdeki eyaletyaplanmasyla snrlandrlm!tr. Zapatistalar da bu duruma tepki olarak bundan sonra Foxhükümetiyle bir daha hiç masaya oturmayacaklarn duyurmu!lardr (Ross, 2006: 148).2003 yaznda ise Zapatistalar Aguascalienteslerin varl"na son verildi"ini ve bunun yerineayn bölgelerde Caracolelerin kuruldu"unu duyurmu!lardr. Her bir caracole’nin, siyaset ve16

kültür merkezleri, Zapatist topraklar arasnda geçitler ve Zapatistalarn sivil toplumla bulu!-ma yerleri olarak i!lev görmesi amaçlanm!tr (Munoz Ramirez, 2008: 264). Caracolelerinkurulmasnn yansra bu dönemde özerkli#in uygulanmasn ifade eden "yi Yönetim Konseyleri(JBG/Juntas de Buen Gobierno) de kurulmu!tur (Ross, 2006: 193). Bu yaplar hakkndadaha detayl bilgi çal!mamzn sonraki bölümünde yer almaktadr.2005 ylnn Temmuz aynda EZLN tarafndan altnc deklarasyon yaynlanm!tr. Altnc deklarasyonortaya koymu! oldu"u iddial siyasal projeden dolay büyük önem arz etmektedir.Bu proje deklarasyonda “neoliberal ykma kar!, a!a"dan ve a!a"dakiler için geni! tabanl,seçime dayal olmayan bir alternatif in!a etmek” olarak tanmlanm!tr (EZLN, 2005: 176).Bu açklamadan da anla!laca" üzere yeni bir anayasann ortaya konulmasna dönük birsiyaset söz konusudur. Bu durum deklarasyonu öncekilerinden farkl klmaktadr. Bu bildirideyukardaki açklamalarla birlikte örgütün !iddete dayal olmayan siyasal eylem taahhüdüyinelenmektedir.Zapatistalar altnc deklarasyon ile birlikte tanmladklar siyasal projenin somutla!trlmasiçin “Öteki Kampanya 4 ”y ba!latm!lardr. Bu yap ile ilgili olarak bir sonraki ba!lkta detaylbilgi verilmi!tir.4“Öteki Kampanya” olarak adlandrlan yapnn orijinal ismi “The Other Campaign”dir.17

!K!NC! BÖLÜMEZLN’nin Yapsve Özyönetim Söylemi

EZLN’N!N YAPISI VE ÖZYÖNET!M SÖYLEM!Sradan bir gerilla isyannnn ötesinde bir hareket olan Zapatist hareket farkl siyasal söylemleresahiptir. Bunlardan en çarpc olan ise özyönetim denetimi olarak da adlandrlabilecekolan özerk yaplardr.Geleneksel bir yaps da bulunan EZLN’nin bu geleneksel de"erlerini modern kavramlarla geni!-letti"i söylenebilir. Kadnlarn söz hakkn önemsemeleri, ya!llarn gerontokratik egemenli"inisorgulayan bir yap ortaya çkarmalar ve on iki ya!ndan büyük herkesin hem isti!are hem de oyverme süreçlerine katlm gibi hususlar bunun örneklerindendir (Dulkadir, 2008: 160).CCRIÖtekiKampanya-FZLNJBG (!yiYönetimKonseyleri)«MAREZ»LERCaracole-AguscalienteOtonomBelediyelerEZLN’nin yaps, ortaya çk!larndan itibaren kurmu! olduklar alt kurumlar ve karar vermedekullandklar yöntemler bu çal!mann bir sonucu olarak a!a"da !ematik biçimde gösterilmi!-tir. Gelecek bölümde bu yaplanmalara ili!kin ayrntl bilgilendirme yaplacaktr.EZLN’N!N KOMUTA KADEMES! (CCRI)EZLN’nin silahl birliklerinin komutas CCRI (Comite Clandestino Revolucianario Indigena/GizliDevrimci Yerli Komitesi) tarafndan yürütülmektedir. Bu gizli komitelerin bölgesel düzeydede yaplanmalar bulunmaktadr. CCRI, örgütün di"er alanlardaki söylemlerinin aksine hiyerar!ikbir niteli"e sahiptir.Her ne kadar örgütün silahl kanadnda bulunanlar geri ça"rlabilirlik ve hesap sorulabilirlikgibi ilkelerle snrlanm! olsa da bu görev alannda bulunan ki!ilerin belli bir güce sahip ol-19

duklar açktr. Zapatistlerin siyasal alanda yaptklar önemli açklamalarn her zaman altndaCCRI imzas bulunmaktadr. CCRI’nn bölge genelini etkileyen günlük kararlar alma yetkiside bulunmaktadr. Ancak stratejik öneme sahip kararlarn taban ile isti!are edilerek alnmasgerekmektedir (Dulkadir, 2008: 138-145).FZLN (ULUSAL KURTULU" CEPHES!)1996 ylnda yaymlanan dördüncü deklarasyon ile FZLN (Frente Zapatista de Liberacion Nacional/ZapatistUlusal Kurtulu! Cephesi) isimli yeni bir Zapatist örgütlenme olu!turulmu!tur.FZLN, “sivil ve !iddet kullanmayan, ba"msz ve demokratik, Meksikal ve ulusal, Meksika’dademokrasi, özgürlük ve adaletin sa"lanmas için mücadele eden bir örgütlenme” olarak görevtanmlanmas yaplm! bir olu!umdur (Dulkadir, 2008: 139). Ancak FZLN’nin bir siyasiparti örgütlenmesi olmad" belirtilmelidir.FZLN yapsnn altnda duyuru komisyonlar ve sivil diyalog komiteleri bulunmaktadr. AyrcaFZLN’nin en üst örgütlenme organ olarak Ulusal Örgütlenme Komitesi bulunmaktadr. Buorganda Marcos’un da bulundu"u 5 EZLN lideri yer almaktadr. Ancak bu durum FZLN’ninsivilli"ini tart!lr hale getirmi!tir (Dulkadir, 2008:141).FZLN, EZLN’nin varl"n duyurmasndan sonra, bundan çok da ötesini getirememi!tir. 2005 ylKasm aynda da FZLN feshedilmi! ve EZLN’ye katlm!tr. Womack’a göre FLZN’nin sona ermesininüç ana nedeni vardr. Bunlardan ilki; ABD’nin, iç kriz ko!ullarnda Meksika’ya daha rahatboyun e"dirdi"inden dolay, ülkede “dü!ük yo"unluklu sava!” ya!anmasnn ABD’nin çkarna oldu"udur.#kinci nedeni; Meksika halknn, Zapatistalarn sand" kadar radikal de"i!ime geçmekiçin istekli olmay!lardr. Bir di"er nedeni ise Meksika hükümetinin EZLN’nin yerini FZLN’ninalmasn beklemesi ve EZLN’nin bu durumdan rahatsz olmasdr (Womack, 1999: 332).ÖTEK! KAMPANYA (THE OTHER CAMPAIGN)“Bu bizim sadece görevimiz de"il ayn zamanda umudumuz fakat sadece bu topraklardade"il tüm dünyada. E"er bir !ekilde Zapatismo hareketi küresel bir sempatiye sahipse, busözlerimizin emin oldu"undan ya da yerli topluluklarn tart!lmaz cesaretinden de"ildir, bununnedeni bu an itibariyle bu hareketin bir alternatif sundu"undan, ba!ka bir tohuma sahipoldu"undandr. Ve bu da öteki kampanyann yapmaya çal!t"dr: “dü!man adlandr, sermaye;dü!mann mütteki, politik snf (....). bu hükümeti devirmek ve sermayeyi yok etmekniyetindeyiz”. (www.elkilombo.org)EZLN’nin Lacandon Ormanndan Altnc Deklarasyonun ardndan metinde vurgulam! olduklarsiyasal projeyi somutla!trmak için “Öteki Kampanya” ba!latlm!tr. Öteki Kampanya’nn20

amac sol kesimden, kitlelerden ve yasal sistemin d!ndan yeni bir siyasal hareket tarz in!aetmektir (Munoz Ramirez, 2008: 317). Bu kampanyann olu!turulmasyla Marcos da “DelegeSfr” ünvann alm!tr.Öteki Kampanya’nn ilk a!amasnda Zapatist delegeler, köylüler, ö#retmenler, seks köleleri,i!çiler, e!cinseller, lezbiyenler gibi daha önceki deklarasyonlarnda da her türlü sömürüyeu#ram! ki!ilerle Meksika’y dola!arak görü!meler yapm!lardr. Ancak “Öteki Kampanya”da “Delege Sfr” da Zapatistalarn önceki yllarda çekti"inden çok daha az kitle toplayabilmi!-tir (Khasnabish, 2010: 179).EZLN, 2008 ylnda ise Öteki Kampanya’nn devam !eklinde Mexico City’de Dünya OnurluÖfke Kampanyas’n ba!latm!tr. Bu kapsamda üç a!amal bir etkinlik gerçekle!tirilmi!tir.Yüksek katlm olan organizasyonda birçok konu!ma, bildiri, toplant yüksek katlmla gerçekle!mi!tir.Ksacas altnc deklarasyon ve öteki kampanya Zapatistlerin isyan ruhunun devametti"ini ve statükonun ötesinde yeni yollar aramaya devam ettiklerini göstermektedir.MAREZ’LER VE OTONOM BELED!YELER19 Aralk 1994 günü EZLN’nin 38 belediyeyi ele geçirmesiyle otonom yapnn daha belirginolu!mas için önemli bir adm atlm!tr. Her bir otonom belediye kendi özerk yapsn olu!turmaktadr.Bu otonom belediyelerin yetkililerinin atanmas/seçilmesi konularnda EZLN’ninherhangi bir etkisi yoktur. EZLN bu sayede belediyelerin özerkli#inin söylem düzeyinde kalmamasve tabann yönetime mümkün olabildi#ince yüksek seviyede katlmasn sa#lamayaçal!maktadr. Bu ilke do#rultusunda otonom yönetime katlanlarn EZLN içindeki görevlerindende ayrlmalar gerekmektedir (Munoz Ramirez, 2005: 134).Zapatistalar Meksika Federal Devleti ile her türlü ili!kisini kestiklerinden otonom belediyeleringörevinin kapsam geni!lemektedir. Do"um ve ölümlerin kayt altna alnmas, e"itim vesa"lk faaliyetlerinin yürütülmesi ba!ta olmak üzere birçok faaliyet bu otonom belediyeler tarafndanyürütülmektedir. Bu sayede Zapatistalar kendi memurlarn, ö#retmenlerini, sa#lkgörevlilerini, yerli meclislerini tayin edebilmektedir (Dulkadir, 2008: 145). Ayrca otonombelediyeler adi suçlarla da u#ra!maktadrlar. Geleneksel hukuk hükümlerine göre bu suçlarçözülmeye çal!lmaktadr (Flood, 2001: 146).Otonom belediye yönetimleri ve yerle!imlerin belirli i!lerinden sorumlu delegelikler gibi bazgörevlerin süreleri bir ya da iki yl ile snrlandrlm!tr. Bu sayede statüden kaynaklanan otoriteninönüne geçilmeye çal!lm!tr. Ayrca delege ve temsilcilere görevin kendisinden kaynaklananharcamalarn d!nda ödeme yaplmamas da ekonomik açdan bu tip görevlerin arzulanrl-21

"n azaltm!tr. Bunun tek istisnas delege ve temsilcinin görevde bulundu"u zamanda yapmasgereken tarlada çal!mak vb. i!lerin di"erleri tarafndan yaplmasdr (Dulkadir, 2008: 160).Zapatist Özerk "syan Belediye Bölgeleri (MAREZ/ Los Municipios Autonomos Rebeldes Zapatistas)ise Zapatist etki altndaki yerli topluluklarn ya!adklar yerlerde kurulmu!lardr. Toplam5 MAREZ bulunmakla birlikte, her bir MAREZ’e ba#l özerk belediyeler bulunmaktadr.2003 ylnda "yi Yönetim Konseylerinin kurulmasyla her MAREZ, #yi Yönetim Konseylerinindenetiminde yönetilecektir (Ross, 2006: 193).!Y! YÖNET!M KONSEYLER!2003 yl itibariyle ise #yi Yönetim Konseyleri (JBG/Juntas de Buen Gobierno) ad altnda yenibir örgütlenme tipi olu!turulmu!tur. Bu yapnn temel amac belediyeler arasnda e!güdümünsa"lanmas ve belediyeler arasndaki geli!mi!lik farklarnn önüne geçilmesidir. "yi YönetimKonseylerinin bir di#er i!levi ise özerk belediyelerin yetki bölgelerindeki uyu!mazlklardaarabuluculuk etmesidir. JBG’lerin ayrca Zapatistal olmayanlara da açk olmas öngörülmü!tür(Ross, 2006: 196).#yi Yönetim Konseyleri otonom belediyelerin üstünde bir yap olup sadece CCRI’ya kar! sorumludur.Bu konseylerin yapsnda her bir MAREZ’de gruplandrlan özerk belediyelerin herbirinden bir ya da daha fazla temsilci bulunacaktr (Ross, 2006: 193).AGUSCALIENTE VE CARACOLE2003 öncesi dönemde var olan yerel kültür merkezlerine Aguascaliente ad verilmektedir. Bumerkezler çe!itli sivil toplum kurulu!larndan yardm alnmas, organik kahve sat! gibi gelirlerelde etmesiyle önemli bir ba!arya kavu!mu!tur. Zira otonom belediyelerin herhangi bir geliri olmad"için bu tip kazanmlar büyük önem arz etmektedir. Mesela aguscaliente’lerden birisindebir sa"lk klini"i, bir ortaokul, bir kütüphane, Meksikallara özgü bir çe!it gözleme olan tortillafabrikas, bir market ve bir kilise bulunmaktadr. Ancak aguscaliente’lerin bu ba!arsnn paralelindeotonom belediyeler arasnda büyük bir e!itsizlik ortaya çkm!tr (Dulkadir, 2008: 148).Geli!en e!itsizlik sonucu aguscaliente’lerin yerine "spanyolcada deniz kabu#u anlamna gelencaracole’lar kurulmu!tur. #yi Yönetim Konseylerinin ortaya çkmasyla paralel geli!en caracolesistemiyle bu e!itsizli"in önüne geçilmesi amaçlanm!tr. Bu çerçevede yardm, projegibi hususlar #yi Yönetim Konseyleri’nin onayndan geçtikten sonra gerçekle!tirilebilecektir(Dulkadir, 2008: 149).22

!ST!"ARE SÜREC! VE !TAAT EDEREK KOMUTA ETME ANLAYI"IZapatistalarn demokrasi anlay!nn önemli unsurlarndan birisi de isti!are sürecidir. Bu sayedetabann sava! ilan, ate!kes vb konularda söz sahibi olmas amaçlanmaktadr. #sti!aresüreci Zapatistlerin “itaat ederek komuta etme” yakla!mlarnn sonucunda ortaya çkm!tr."sti!are süreci stratejik kararlarn herkesin katlmyla tabana dan!arak alnmasnn zorunlulu#uolarak da tanmlanabilir. Bu süreç 12 ya!n üzerindeki herkesin oy hakkna sahipoldu"u demokratik meclisler aracl"yla gerçekle!mektedir (Flood, 2001: 8).Chiapas’taki yerli topluluklarla yaplan isti!are toplantlarnn haricinde EZLN gündemindekikonularla ilgili ulusal ve uluslararas isti!areler de gerçekle!tirmektedir. 1995’te ilki gerçekle!tirilenisti!are toplantsna bir buçuk milyon ki!i katlm!tr (www.totse.com).Lacandon Orman’ndan ikinci deklarasyon (1994) ve altnc deklarasyon (2005) sonucunda isti-!are sonuçlarnn kamuoyuna açkland" görülmektedir. Her iki deklarasyonda da EZLN’nin önerisinin%98 orannda onayland" gözlemlenmektedir (www.ainfos.ca). Bu durum da EZLN’ninitaat ederek komuta etme slogannn gerçekçili#ini tart!lr hale getirmektedir. Zira önderyapnn getirdi#i kararlarn çok da fazla sorgulanmakszn onaylanmas söz konusudur.23

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMSubcomandanteInsurgent Marcos -Farkl Bir Lider Profili

“SUBCOMANDANTE INSURGENT MARCOS” 5 -FARKLI B!R L!DER PROF!L!EZLN’nin lideri Marcos, sra d! kimli"i ve üstün edebi yetene"iyle uluslararas kamuoyunundikkatlerini çekmekte olan bir liderdir. Ayrca askeri kyafetleri, yüzünü gizledi"i kar maskesive a"zndan hiç dü!meyen piposu ile de gizemli bir kimli"e sahiptir.Marcos, Zapatistalarn iki nedenle maske taktklarn belirtmektedir. Bu nedenlerden birincisi;hiçbir örgüt mensubunun kendini ön plana çkarmamasnn gereklili"ine inanmalardr.Marcos’a göre önderlik kolektif olmaldr. #kinci neden olarak ise; Marcos kendisinin eskitarzda bir grup lideri olmad#n, sözcü olarak kolektif bir yürek oldu#unu belirtmektedir.Ona göre bu maskeli ki!i herhangi bir yerde herhangi bir ki!i olabilmektedir (Khasnabish,2010: 21). Winn’e göre ise kar maskeli Marcos imaj, komünizm sonras ça"da destekleyecekkahraman ve dava aray!nda olan Bat solu için ideal bir a! malzemesidir (2006: 576).Marcos EZLN’nin az saydaki Maya yerlisi olmayan üyelerindendir. #spanyolca ve çe!itli MayaLehçelerini konu!abilen Marcos etkili hitabet tarzyla uluslararas düzeyde de ilgi çeken biriolmu!tur. Marcos’un halen gerçek kimli"i tart!lmakta ve gizemini korumaktadr. MeksikaHükümeti 9 $ubat 1999 ylnda Marcos’un gerçekte eski bir üniversite profesörü olan RafaelSebastian Guillen Vicente oldu#una inandklarn açklam!tr (Ross, 2000:108). Bu !ekildeMarcos’u de!ifre etmeye çal!an hükümet EZLN’nin eleman kazanmn azaltmak istemi!tir.Ancak hükümetin bu takti"i çok da istedikleri etkiyi yaratamam!tr. Bu açklamann ardndanZocalo’da yaplan gösterilerde EZLN yanda!lar hükümete “Todos Somos Marcos! (HepimizMarcos’uz)” !eklinde kar!lk vermi!lerdir (Ross, 2000: 109). Marcos ise bu konuda kendisinehas üslubuyla de!ifre çal!malaryla alay eden açklamalar yapm!tr. Bir yandan bu durumuönemsemedi"ini iddia ederken bir yandan da iddialar reddetmektedir.Bunun yansra ABD’de yaymlanan bir dergide Marcos’un e!cinsel oldu"u gerekçesiyle SanFransisko’da bir restorantda çal!rken i!ten atld" iddia edilmi!tir. Marcos bu iddiay da do"-rudan reddetmeden !öyle cevap vermi!tir:“Marcos, San Fransisko’da bir e!cinsel, Güney Afrika’da bir zenci, San Ysidro’da bir Chicano,#spanya’da bir anar!ist, #srail’de bir Filistinli, San Cristobal sokaklarnda bir Maya yerlisi, MexicoCity’nin teneke mahallesi Neza’da bir çete mensubu, Almanya’da bir Yahudi, SavunmaBakanl"’nda bir uzla!trc, So"uk Sava! sonras ça"da bir komunist, galerisi ve mü!terisiolmayan bir sanatç, Bosna’da bir bar!ç, gece saat 10’da metroda yalnz ba!na kalm! birkadn, topraksz bir köylü, serbest piyasaclar arasnda bir muhalif ve tabi ki Meksika da"larndabir Zapatist.. Ksacas yeryüzündeki tüm insanlar gibi bir insan Marcos. Tüm sömürü-5Komutan Yardmcs #syanc Marcos !eklinde çevrilmektedir.25

lenler, d!lananlar, tüm ezilen aznlklar birer Marcos’tur. Kadn ve erkek tüm direnenler ve‘yeter (Ya Basta)’ diye haykranlar” (Dulkadir, 2008: 131).Marcos isminin ba!nda Subcomandante (komutan yardmcs) ünvann kullanmaktadr.Bunun sebebi de asl komutann köylüler ya da daha genel bir ifadeyle sömürülenler oldu-#unu vurgulamak istemesidir. Marcos’un subcomandante ünvan ile ilgili Komutan Esther’in18 Mart 2001 tarihinde Meksika Parlementosu’nda yapt" me!hur konu!madaki sözler debu do"rultudadr. Kongre’de yaplacak konu!maya herkes Marcos’un gelmesini beklerken,hastalkl, clz bir yerli kadn olan Esther’in çkmas herkesi !a!knl"a u"ratm!tr. Estherkonu!masnda Marcos’un bulunmay!n !öyle açklar:“Marcos bir komutan yardmcsdr (subcomandante). Yani bizim için görev yapar. Biz ZapatistaUlusal Kurtulu! Ordusu’nun komutanlaryz ve kendi admza konu!uruz” (Ross, 2006: 80).Komutan Yardmcs Marcos ve EZLN önderli"inin yaps di"er gerilla hareketleri ve liderlerindentek lider olmay!yla ayrlmaktadr. Bunun yansra Marcos kendisini birçok gerilla hareketininba!ndaki gibi kutsalla!trmaya çal!mamaktadr. Aslnda Marcos, kendisini kutsalla!trmadankutsalla!trm! olmaktadr.EZLN kaynaklarna ve Marcos’un kendi söylemlerine göre de örgüt içerisinde liderlik söz konusude"ildir. Bu kaynaklarda Marcos’un sadece sözcü oldu"u vurgusu yaplmaktadr. Her ne kadarörgütte liderlik pozisyonu olmad" örgüt yönetimi tarafndan sklkla dile getirilse de ki!isel olarakMarcos uluslararas kamuoyu ve örgüt taban tarafndan lider olarak alglanmaktadr.26

SONUÇEZLN hareketi genel manada bakt"mzda uluslararas düzeyde di"er devrimci hareketleregöre sempati ile kar!lanan bir olu!umdur. Ancak silahl eylemlerden uzak durmasna ra"menhalen silah brakmam! olmasndan dolay da içinde çeli!kiler barndran bir örgüttür. ABD,Avrupa Birli"i ve #ngiltere’nin terör örgütleri listesinde bulunmayan EZLN, 1994 ylndaki 12günlük çat!malarn ardndan herhangi bir silahl eylem de yapmam!tr. EZLN geleneksel solterör örgütlerinden farkl bir terminoloji kullanmasyla, bölgesinde olanak bulunmasna ra"-men uyu!turucu ticareti yapmamasyla da dikkat çekmektedir.EZLN en ba!ndan beri yeni bir devlet önermemekte hatta baz deklarasyonlarnda Meksikabayra"na vurgu yapmaktadr. Ancak Zapatistalar tarihsel olarak Emiliano Zapata ve PanchoVilla gibi kir önderlerinden beri ayrcalkl bir özerklik talep etmektedir. Zapatista Hareketinindo#u!u snf ayrmna dayanmaktadr. Irk mücadelesinden ziyade ekonomik olarakezildi#ini iddia eden bir alt snfn mücadelesi söz konusudur.EZLN örgütünün birçok terör örgütünün aksine legal kanadn olu!turan bir siyasi parti yaplanmasda yoktur. Beyanlaryla, protestolaryla siyaset platformuna aktif bir !ekilde dahil olanörgüt partile!me metodunu ise seçmemi!tir.Gelinen süreçte Zapatistalarn hem ulusal hem de uluslararas boyutta sivil toplumu etkilemeyiba!ard" söylenebilir. Zira Zapatistalarn ça"rs Meksika snrlarnn çok ötesinde yankbulmu!tur ve Zapatistalar bu süreçte uluslararas birçok muhalif aktörle diyalo"a girmi!tir.Bu kapsamda bu çal!mann bir sonucu olarak PKK terör örgütünün özellikle son dönemlerdekistratejilerinde EZLN’den ilham ald" söylenebilir. Bunlara en çarpc örnek, EZLN’nin me!-hur söylemi Ya Basta (Artk Yeter) ile ayn anlama gelen “Edi Bese” söyleminin PKK tarafndankullanlmasdr. Ayrca Öcalan’n da özellikle yakalanmasndan sonraki dönemde Zapatistalarnfaaliyetlerini yakndan takip etti"i bilinmektedir. Zapatistalarn Mart 2001’deki me!hur yürüyü!lerininardndan Öcalan da 23 Mays 2001 tarihli avukat görü!mesinde Diyarbakr’danAnkara’ya bir bar! yürüyü!ü düzenlebilece"ini belirtmi!tir. Bunun için de HADEP’in altyapçal!malarn hzlandrmas gerekti"ini ifade etmi!tir (Kapmaz, 2011: 152).Bu iki örgüt arasnda sayabilece"imiz benzerliklerden birisi de Marksist Leninist ideolojiyibenimsemeleridir. Ayrca örgütlerin her ikisi de etnik kimlik üzerinden propaganda yapmaktadr.PKK, Kürtlerin hakkn savundu"unu iddia ederken, EZLN’de Maya yerlilerinin sözcüsüoldu"u iddiasndadr. Geni! perspektifte ise her iki örgüt tüm sömürülenler adna mücadeleettikleri gibi açklamalarda bulunmaktadr. Yani her iki örgüt tipinde de tüm sömürülenlerleittifak yakla!m vardr. Ayrca her iki örgütün de söylemlerinde bar! ve demokrasi gibi kavramlarsklkla vurgulanmaktadr.27

EZLN’nin silahl eylemleri PKK ile kyaslanmayacak kadar az olsa da her iki örgüt de silahlörgütlerdir. #ki yap da propagandalarn yaygnla!trmak için kitlesel eylemler, kampanyalardüzenlemektedir. Her iki yapnn da siyasalla!ma çabas benzer özellikler ta!maktadr.Her iki örgüt de demokratik özerkli"i ara bir çözüm olarak ileri sürmektedirler. ZapatistalarMeksika Devriminden beri ayrcalkl bir özerklik talep etmektedir. Her ne kadar hükümet aracl"ylaistedikleri statüyü kazanamasalar da gelinen süreçte Zapatistalarn bu hedeerineula!tklar söylenebilir. PKK için ise demokratik özerklik en ba!ndan beri hedeeri arasndayer alan bir husus de"ildir. Kurulu!undan bu yana tam ba"msz bir Kürt Devleti talep edenPKK, son dönemde strateji de"i!tirerek demokratik özerklik modeli üzerine yo"unla!m!tr.Ancak bu durum PKK açsndan “Manifesto”da belirtilen ba"msz Birle!ik Kürdistan hedendenvazgeçme anlamna gelmemektedir.EZLNPKKMarksist Leninist !deolojiMarksist Leninist !deolojiEtnik KimlikPropagandas (Maya)Etnik KimlikPropagandas (Kürt)Silahl ancak eylemyapmyorSilahl ve eyleme sklklaba#vuruyorKitlesel eylemkampanyalar(Ya Basta-Artk Yeter)Kitlesel eylemkampanyalar(Edi Bese-Artk Yeter)Siyasalla#mafaaliyetleri(FZLN-Öteki Kampanya)Siyasalla#mafaaliyetleri(DTK)PKK’nn yapsal olarak da EZLN’ye benzer özellikleri vardr. Örne"in, CCRI yaps, PKK’nn HPGyapsyla benzer niteliktedir. Her ne kadar bir önceki bölümde lider prollerinin farkl oldu"unubelirtmi! olsak da komuta merkezleri benzerlik göstermektedir. KCK’nn sosyal alan merkezleriile EZLN’nin önceleri aguscaliente, sonralar ise yeniden yaplandrarak caracole olarakadlandrdklar kültür merkezleri benzerlik göstermektedir.28

Bununla birlikte PKK ile EZLN’nin çok benzer yaplar oldu"u gibi bir sonuç çkarlmamaldr.Zira EZLN ile PKK silahl eylemler bakmndan çok ayr kategoride iki örgüttür. Ayrca terörizminnansman açsndan de"erlendi"imizde PKK’nn nasmann sa"lamak adna ba!ta uyu!turucukaçakçl", göçmen kaçakçl", insan ticareti, haraç, silah kaçakçl", sigara kaçakçl"gibi çok geni! yelpazede organize suç faaliyetlerinde bulundu"u görülürken, EZLN, faaliyetyürüttü"ü bölge çok uygun olmasna ra"men uyu!turucu kaçakçl"na dahi girmemi!tir. Bununyan sra EZLN her ne kadar silahlarn brakmam! da olsa her deklarasyonda !iddetedayal olmayan siyasal eylem taahhüdünü yinelerken, PKK !iddetten vazgeçmemekte, bölgehalkn, Kürt aydnlarn dahi örgüte muhalif tutumlarda bulunduklar zaman açkça tehditedebilmektedir. Hatta #mam Aziz Tan olaynda oldu"u gibi PKK insanlar öldürebilmektedir.Bu çerçevede çal!mada PKK ile EZLN arasnda bir e!le!tirme yaplmaya çal!lmam!, PKKterör örgütünün son dönemlerde söylemsel ve yapsal olarak etkilendi"ini de"erlendirdi"imizbir hareket hakknda kapsaml bilgi sunulmaya çal!lm!tr.29

KRONOLOJ!! 1519 #spanyollarn Meksika’y i!gali! 1821 Meksika’nn #spanya’dan ba"mszl"n kazanmas! 1862-1867 Meksika #ç Sava!! 1876 General Diaz’n diktatörlü"ünün ba!langc! 1905 PLM’nin (Partido Liberal Mexicano/Meksika Liberal Partisi) kurulmas! 1910-1917 Meksika Devrimi! 1911 Diaz’n iktidarnn sona ermesi, Madero’nun devlet ba!kan olmas! 22 Kasm 1911 Ayala Plan! 1913 Huerta’nn Devlet Ba!kan olmas! 1914 Francisco Carbarajal’n Devlet Ba!kan olmas! 26 Ekim 1915 Zapatistalarn kendi tarm yasalarn yaynlamas! 1915-1917 Carranza’nn Devlet Ba!kan olmas! 1917 Yeni Anayasann Yürürlü"e Konmas! 7 Nisan 1919 Zapata’nn bir suikast sonucu öldürülmesi! 1934 Lazaro Cardenas’n devlet ba!kan seçilmesi ve korporatist sistemi kurmas! 1961 Ulusal Kurtulu! Hareketi (MLN) kurulu!u! 1980 FLN (Ulusal Kurtulu! Kuvvetleri)’nin kurulu!u! 17 Kasm 1983 EZLN’nin kurulu!u! 19 Eylül 1985 Meksika Depremi! 1988 PRI’nn tart!lan seçimlerden sonra iktidarna devam etmesi! 1989 ABD ile Kanada arasnda NAFTA anla!masnn imzalanmas! 1 Ocak 1994 Nafta Anla!mas’na Meksikann Taraf Olmas! 1-12 Ocak 1994 EZLN ile Meksika Ordusunun Çat!mas! 1 Ocak 1994 Lacandon Ormanndan Birinci Deklarasyon! 10 Ocak 1994 Nafta Anla!masnn Meksika’da yürürlü"e girmesi! 12 Haziran 1994 Lacandon Ormanndan #kinci Deklarasyon! 19 Aralk 1994 EZLN’nin 38 belediyeyi i!gali! 1 Ocak 1995 Lacandon Ormanndan Üçüncü Deklarasyon! 9 $ubat 1995 Marcos’un Rafael Sebastian Guillen Vicente oldu"unun iddia edilmesi! 1995-1996 San Andreas Görü!meleri (Bar! ve Uzla!ma Diyalo"u)! 23-27 A#ustos 1995 Bar! ve Demokrasi #çin Ulusal ve Uluslararas Dan!ma Süreci! Aralk 1995 EZLN’nin Chiapas’ta 4 yeni aguscaliente in!a etti"ini duyurmas30

! 1 Ocak 1996 Dördüncü deklarasyon ve FZLN’nin kurulu!u! 27 Haziran- 3 A#ustos 1996 “#nsanlk #çin ve Neoliberalizme Kar! Ktasal Forum ve KtalararasBulu!ma” düzenlenmesi! 22 Aralk 1997 Kzlderili Las Abejas grubuna silahl saldr düzenlenmesi ve 45 ki!ininölmesi (Actuel Katliam)! 19 Temmuz 1998 Be!inci Deklarasyon! Temmuz 2000 PRI’nn seçimleri kaybetmesi ve 71 yllk iktidarnn sona ermesi ve UlusalEylem Partisinden Vicente Fox’un ba!kan seçilmesi! 24 $ubat-11 Mart 2001 Yerli Yürüyü!ü (Chipas’tan Mexico City’ye)! 28 Mart 2001 Meksika Ulusal Kongresinde EZLN adna Komutan Esther’in konu!ma yapmas! 2003 Aguscalienteslerin varl"na son verilmesi, Caracole’lerin kurulmas! 2003 #yi Yönetim Konseylerinin (JBG/ Juntas de Buen Gobierno) Kurulmas! Temmuz 2005 Lacandon Ormanndan Altnc Deklarasyonun Yaynlanmas, Öteki KampanyannOrtaya Çk! ve Marcos’un delege sfr ünvann almas! 2005 FZLN’nin feshedilmesi! 26-29 Aralk 2008 Dünya Onurlu Öfke Festivalinin düzenlenmesiKAYNAKÇABa!kaya, F., Demirer, T. & Özbudun, S. (1998), Dünyann Balkonundaki #syanclar, Ankara:Öteki YayneviBenjamin, T. (1996). A Rich Land: A Poor People: Politics and Society in Modern Chiapas,Albuquerque: University of New MexicoBlake, J. (1996), “The Unmasking Of Civil Society In Mexico: The EZLN Discourse On DemocraticDevelopment, Simon Frasier UniversityCarr, B. (1992), Marxism and Communism in Twentieth Century Mexico, Lincoln: Universityof Nebreska PressCockroft, J. (1998), Mexico’s Hope: An Encounter with Politics and History, New York, MonthlyReview PressEZLN, (2001), “First Declaration of the Lacandon Jungle”, Subcomandante Insurgente Marcos,Our Word is Our Weapon, ed. Juana Ponce de Leon, Toronto, Seven Stories PressEZLN, (2004), Ya Basta! Ten Years of the Zapatista Uprising, ed. Ziga Vovodnik, Oakland CA,AK PresFlood, A. (2001), “What is that is different about the Zapatistas?”, Chiapas Revealed, Issue 1Gilly, A. (2005), The Mexican Revolution, New York: New Press31

Harvey, N. (1998), The Chiapas Rebellion: The Struggle For Land and Democracy, DurhamNC: Duke University PressHuizer, G. (1970), “Emiliano Zapata and the Peasant Gueillas in the Mexican Revolution”,Rodolfo Stavenhagen (ed.), Agrarian Problems and Peasant Movements in Latin America,Garden City New York: DoubledayKapmaz, C. (2011), Öcalan’n #mral Günleri, #stanbul: #thaki YaynlarKhasnabish, A. (2010), Zapatistalar Yerelden Küresele Ula!an #syan, çev. Nilgün Güngör, AbisMunoz Ramirez, G. (2008), The Fire And The Word: A History of the Zapatista Movement, SanFransisco: City Lights BooksMunoz Ramirez, G. (2005), Ate! ve Söz-20. ve 10. Ylnda EZLN, çev: #lker Özünlü, Ayrnt yaynlar,#stanbulRoss, J. (2006), Zapatistas, Making Another World Possible-Chronicles of Resistance 2000-2006, New York: Nation BooksRoss, J. (2002), The Story of the Boot and the Chessboard, Tom Hayden ed, The ZapatistaReader, New York: Thunder’s Mouth PressRoss, J. (2000), The War Against Oblivion: The Zapatista Chronicles, Monoe ME: CommonCourage PressVodovnik, Z. (2004), “The Struggle Continues”, Ziga Vovodnik (ed.) Ya Basta! Ten Years of theZapatista Uprising, Oakland CA: AK PressWarman, A. (1976), We Come to Object: The Peasants of Morelos and the National State,Baltimore MD: John Hopkins University PressWeinberg, B. (2000) Homepage to Chiapas: The New Indigenenous Struggles in Mexico,Londra, New York: VersoWinn, P. (2006), Americas-The Changing Face of Latin America and The Caribbean, Berkeley:University of California PressWolf, E. (1969), Peasants Wars of The Twentieth Century, New York: HarperWomack, J. J. (1968), Zapata and the Mexican Revolution, New York: VintageWomack, J. J. (1999), Rebellion In Chiapas: An Historical Reader, New York: New Presshttp://www.ainfos.ca/05/jun/ainfos00435.htmlhttp://www.elkilombo.org, “Feliz Ano Cabrones! On the Continued Centrality of the ZapatistaMovement after 14 yearshttp://www.totse.com/en/politics/terrorists_and_freedom_ghters/eznlntalk32

UTSAM Tarafndan Hazrlanan Di#er Çal$malar! #spanya’nn Terörle Mücadelesi. UTSAM Yaynlar, Ankara.Mart 2010.! ABD’nin Afganistan ve Irak’ta Terörle Mücadele Politikas. UTSAM Yaynlar, Ankara. Ocak2010.! Terörün Ekonomisi: Snr #llerinde Kaçakçlk ve Terörün Finansman. UTSAM Yaynlar,Ankara. Aralk 2009.! #ngiltere’nin Uluslararas Terörizmle Mücadele Stratejisi (Tercüme).UTSAM Yaynlar, Ankara.Haziran 2009.! Terörle Mücadelede Paradigma De"i!imi. UTSAM Yaynlar, Ankara. Haziran 2009.! Dini #stismar Eden Terörle Mücadelede Önleme Stratejileri Geli!tirilmesi Projesi. UTSAMYaynlar, Ankara. Kasm 2009.! Terörle Mücadelede Eve Dönü!/Topluma Kazandrma Uygulamalarnn Kar!la!trmalAnalizi. UTSAM Yaynlar, Ankara. Nisan 2009.! Dini #stismar Eden Terör Örgütleri ile Mücadele ve Önleme Strateji ve Taktiklerinin Geli!-tirilmesi Projesi: Önleme Stratejileri Çal!tay – De"erlendirme Raporu II. UTSAM Yaynlar,Ankara. $ubat 2009.! GLADYO: #talyan Gizli Örgütlenmesi. UTSAM Yaynlar, Ankara. $ubat 2009.! Bask Milliyetçili"i ve ETA. UTSAM Yaynlar, Ankara.Ocak 2009.! #spanya’da Demokrasiye Geçi! Sürecinde Anti-Demokratik Uygulamalar: GAL Anti-TerörÖzgürlük Örgütü. UTSAM Yaynlar, Ankara.Ocak 2009.! Orantllk #lkesine Yönelik Stratejik Yakla!mlar. UTSAM Yaynlar, Ankara.Temmuz2007.! Rahip Andrea Santoro ve Hrant Dink Suikasti ile Zirve Yaynevinde Üç Ki!inin ÖldürülmesiOlaynn De"erlendirme ve Analizi. UTSAM Yaynlar, Ankara.Mays 2007.

Kuzey Amerika ülkelerinden birisi olan Meksika’da,1994 yl itibariyle uluslararas kamuoyunun o tarihekadar çok da tanmad" bir hareket sesini duyurmayaba!lam!tr. EZLN (Zapatista Ulusal Kurtulu!Ordusu) olarak adlandrlan bu silahl örgütyerli halkn haklarn savunmak maksadyla hareketetti"ini ve edece"ini duyurmu!tur. Meksika’nnda"lk bir bölgesi olan Chiapas’ta ortaya çkan olu-!um ço"unlukla Maya yerlilerinden olu!makta veismini 1910-1917 Meksika Devriminin öne çkanisimlerinden Emiliano Zapata’dan almaktadr.Bu çal!mann temel amaçlarndan birisi, PKK terörörgütünün gerek söylemleri ve eylemleri ve gereksede örgütsel yaplanmasndaki dönü!ümleridi"er örgütlerden örnek alarak yapt"na dair tespitleriortaya koymaktr.Bu durumun örneklerinden biri Zapatistalarn “ArtkYeter” anlamna gelen “Ya Basta” söyleminin, “EdiBese” kampanyasnda PKK tarafndan kullanlmasdr.Bu ba"lamda, PKK terör örgütünün son dönemdesklkla dile getirdi"i özerklik söylemi ile Zapatistalarnözyönetim deneyimlerinin okuyucu tarafndanmukayese edilebilmesi amaçlanm!tr.