OVI1GF

14 RAPHAEL | ADAM SMITHTakdim 15minin doğuşuna kuvvetli bir ışık tutmuştur. Smith, MilletlerinZenginliği’nde esas olarak iki şey yapmaya çalışır: Bunlardanbirincisi, ekonominin nasıl işlediğini analiz eder ve buna dairkendisi bir model geliştirmeye çalışır. İkincisi ise, serbest ticaretve serbest piyasa ekonomisiyle ya da liberal iktisat sistemiyle(laissez-faire) ilgili politikalar geliştirir ve bu yöndetavsiyelerde bulunur. Her iki hususta da onu ilgilendiren anakonu aslında ekonomik büyümedir ve bunun devamında dasistemin sürekli olarak sermaye birikimini nasıl sağlayacağıüzerinde yoğunlaşır. Tabiî onun vardığı sonuca göre, sürdürülebilirekonomik büyüme doğal güçler eliyle olacaktır; haddizatında olmalıdır da.Smith’in Milletlerin Zenginliği’nde geliştirdiği ekonomikmodelin ana hatları şunlardan oluşur: İşbölümü, ekonomiksistem, doğal serbestlik ve politik iktisat.Smith, kitabına işbölümü konusuyla başlar ve kurduğumodel için işbölümü hayatî öneme haiz bir konudur. Bilindiğiüzere, temel bir üretim fonksiyonunda iki önemli girdi vardır;emek ve sermaye. Esasında büyümeyi sağlayacak ve sürdürecekolan da bu iki temel üretim girdisi ya da faktörüdür. Smith,büyüme bağlamında bu iki faktörden özellikle işgücü ve onunuzmanlaşması, yani işbölümü üzerinde durur. Çünkü, ona görebüyük gelişmelerin temelinde aslında işgücü bulunmaktadır.Smith, işbölümü üzerinden ekonomik büyüme analiziniyaparken altını çizdiği önemli bir konu vardır; karşılıklı bağımlılıkve dayanışma. Bu husus, aslında sosyolojik bir olgudurve Smith’in iktisat mideli için vazgeçilmez öneme sahiptir.Aslında bu konu, onun eski ve asıl branşı olan ahlak felsefesindenaldığı bir kavramdır. Zira biraz sonra daha etraflı bir şekildebahsedeceğimiz gibi, büyümenin temeli olan mübadele, buesas üzerinde devam edebilir.Smith, ekonomik büyümenin ancak sağlıklı bir serbestpiyasa mekanizması çerçevesinde gerçekleşebileceğini ve sürdürülebileceğiniiddia eder. Ona göre, büyümenin temelindemübadele vardır. Mübadele, serbest piyasa ortamında gelişirve mübadele geliştikçe de ekonomik büyüme hızlanır zenginlikartar. Dolayısıyla, bir ekonomide zenginliğin esas kaynağı,mübadele ve mübadele eğiliminin güçlülüğüdür.Ancak, bir toplumda mübadele hacmi nasıl artırılır, büyüklüğünelere bağlıdır ve neler yapılmalıdır? Smith bu sorularıncevaplarıyla uzun uzadıya ilgilenmiştir. Ona göre mübadelehacmini tayin eden temel faktörler arasında en önemlilerişunlardır:◾◾Şehirlerin büyüklüğü.◾◾Ulaşım, haberleşme ve bugünkü anlamda networkün (ağ)gelişmişlik düzeyi.◾◾Yurt içi ve özellikle de yurt dışı ticaretin serbestlik derecesi.◾◾Eğitim (özellikle de temel eğitim).Konunun detayı bir yana bırakılırsa, Smith’in zenginliğinkaynağı olarak gördüğü mübadeleyi sınırlayan unsur olarakeğitim seviyesi üzerinde durması, son derece önemlidir. Nitekim,bugün bile ülkelerin uluslararası rekabet güçlerini tayineden en önemli etmenlerden biri, ülkelerin yenilik ve teknolojiyetenekleri (ki, daha fazla araştırma ve geliştirme faaliyetineihtiyaç duyar); diğeri ise, sahip oldukları vasıflı işgücü miktarıve eğitim seviyesidir. Bu anlamda Smith’in büyümeye dair düşüncelerininne kadar çağdaş olduğunu görüyoruz.