Lise Öğrencilerinin Mesleki Yönlendirilmeleri için Bir Model ve ...

Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesigörünüşler, yetkinlikler ve kendini algılamaile nitelendirilir[3,4]. Kişi karakterine uygunalanda eğitim gördüğünde ve sonrasında dauygun mesleği icra ettiğinde mutlu olacağındanbu kişilik tipleri ile altı iş ortamı modelininbirbirlerine paralel olduğu teorinin en önemlidayanak noktasını oluşturmaktadır.2.1. Holland Kişilik TipleriKişilik tiplerine göre modeller şu şekilde verilmektedir[3,4] :• Gerçekçi Kişilik Tipi (Realistic)• Araştırmacı Kişilik Tipi (Investigative)• Sanatsal/Artistik Kişilik Tipi (Artistic)• Sosyal Kişilik Tipi (Social)• Girişimci Kişilik Tipi (Enterprising)• Düzenli Kişilik Tipi (Conventional)Bu ana kategoriler kendi aralarında da yakınilişki içindedir ve birbirlerine çeşitli derecelerdebağlı olabilirler. Bu benzerlik derecesi Şekil 1’degösterilen altıgende özetlenmiştir. Teoride altıgenüzerindeki mesafeler tipler arasındaki benzerlikleters orantılıdır. Örneğin gerçekçi modeldüzenli ya da araştırmacı modele, sosyal gruptandaha yakındır. Birbirlerine zıt köşelerde konumlananortamlar ise birbirlerine en az benzerlikgösteren modellerdir. Buna göre; Gerçekçi-Sosyal, Araştırmacı-Girişimci, Sanatçı-Düzenlibirbirlerine zıt modellerdir. Yani, gerçekçi kişilikeğilimi baskın bir bireyde sosyal kişilik eğilimininbaskın olmaması beklenmelidir [4].Holland ve Gottfredson’a göre [4] kişileruyumlu çevreleri arayıp buralarda kalırlar veortamlar da uyumlu insanları tutup onları ödüllendirirler.Uyum, kişinin mesleki kişiliği vepozisyonun çevresel tipinin eşleşme derecesiile ölçülür. Gerçekçi tipine yakın bir insan şayeten fazla gerçekçi çevresel bir modele yakınbir meslekte çalışıyorsa uyumludur.2.2. Holland KoduBir bireyin Şekil 1’de gösterilen altı kişiliközelliğinden en baskın olanları bulunduğunda,bunlardan ilk üç tanesi “Holland Kodu” olarakadlandırılmaktadır [4]. Aynı zamanda bu kişiliközellikleri ile meslek ortamlarının özellikleriaynı olduğundan, mesleklerle ilgili olarak daüç haneli bir kod belirlemek mümkündür. DOTkapsamındaki tüm mesleklerin Holland kodlarıbelirlenmiştir [2,4,5]. Bu çalışmada da, DOTkapsamında verilen bilişim ile ilgili mesleklereait Holland kodları kullanılmıştır.2.3. Eğilimlerin Ölçülmesi ve ZorluklarDr. Holland’ın modeli, meslekler ile kişiselilgiler arasındaki ilişkiyi vermektedir. Bir bireyeuygun sorular sorarak kişisel ilgilerinive Holland altıgenindeki kodların birbirlerinegöre göreceli büyüklüklerini elde etmekmümkündür. Böylece, bireyin en belirgin kişiselilgileri(Holland kodları) ortaya çıkacaktır.Öte yandan, teoriye göre, tıpkı bireyler gibimeslekler de altı temel tip ile (R, I, A, S, E,C) tanımlanabilmektedir [3]. Bir bireyin vebir mesleğin Holland kodu arasındaki uyum,çalışanlarla yaptıkları işler arasındaki uyumlaaynıdır [3,4].Şekil 1. Kişilik ve çalışma ortamlarıarasındaki ilişkiyi özetleyen altıgen35Bir kişinin Holland kodlarının göreceli ağırlıklarınıbulmak için kullanılan en etkin yöntem,kişiye bir anket uygulamak ve bu altı kişiliktipini ortaya çıkartacak sorular sorarak verilencevapları analiz etmektir. Kişilik tiplerininve uygun mesleklerin belirlenmesine yönelik,Holland teorisini esas alan pek çok ticari anketbulunmaktadır. Bu ürünlerde altı farklı eğilimiölçen belli sayıda soru bulunmaktadır. Sorulargenelde belli bir eğilimi yapmaktan “hoşlanılıp