OSMANLI BUROKRASiSiNDE AKLAM VE MUAMELAT

ISTANBUL - 1980OSMANLI ARA$TIRMALARITHE JOURNAL OF O'TTOMAN STUDIESHalil lnalcrkOSMANLI BUROKRASISINDE AKLAM VC MUAMtrLAT

OSMANI-I I]I}R0I(ITASISINDE AI(LAM VC MUAMELATIIaIiI Ina,lcr,k| . -["irirrrr r\ r'zlrr rr \ c Uzerincleki iglemlerOsrrurrrlr irrrnrrrr(or'lrrltr'rrtll tlcr lct tllirr'lcrirrin orglitlennle ve iglef ig 5ekli, ya-/r$llltlrrrrrr izlcrlii,i txo:,ctliir'. rrrlrrrz itllrc turihi bakrnrrndan de!il, Osnranlr lrSir'-lcr'irrin :istcrnli Ilir rulr)trn]rl vll)rsnlr Iilvrrgturulrtrast bakrmrndatt cla onemli birincclcrrrc liorrusrrrlrrr' \'c nrrrlrrl' Llrk [rrt li,ugl!rn yapntasl gereken iglerin b:.r5rnclagclir. llrr lltrnclir lu'ltinnni.lnln cn slIlnrr.r yolu cla, ar;;iv vesikalarrnrn i9lenr !1nufi'ntclc) ['xrlirnrrrrtlrrn rrrrrrlizitlir'. l]rr ;'lzr scrisirtrle, ilkin tinrar tayin ve tevcilt vesikalrrnrtielc :tllrclitz.-['ityinbii'rr': (-r"r ) ilc lrlSlrrr. ,-lr: iizerine biirokrasi igleme geqer. Bu i;lerr.rin,r.,rr.r'r'.vi,llt,r'in l\iu'irrrttrllrrt iirtec. l.lclli g(ircvin ve orla bagh dirliIin btlg olup ol-Irr;rtlrllnr vc nrnr,zcrlin i; iq'in u\'!lurr oltrp olnurrlrIrtlr sapttntakttr. Brr saptltttltktatrs()nlir, lriil.irtttctin lrrrlr. trr)'irr igirr lrrtvruittnu bildirir.lf cr tiri,'in \c Ie\ciliirr bir lrz ilc lrlSlanllsl r]ornraldir, zira arzt yapan nanrzedingcrq'ck tcn nrii.ttttlrttl, oltlrrgrrrur lrrrrrk lrl' r-rlcccktir. Mesel0, Selinik kalesindc aqtlanllir Lollqrrltrk iq'irr tliztlrll i.u'./. \,lr[)ilr, llrklt burttlirn once kaledeki topgu-bagtntn llamzctliirntihln clrlrcsi. gcrq'cktcn lrrr i;c chil oldufunu gdrmesi gerekirr. Padigah'rnsarayrnclirki birtiirr Irrvinlcr []lbussuirlc uiasrnrn arzile yaprhr. Kaprkulu sipahi bolirklcrinclenbirintlc. nrcscli silihdiirlar bolii$inde, bir agr[a tayin iqin silihddrlarb6liigti a[lsrrrrn lrzr gcrcktir:. Fakat bir viliyette biiti.in sipahi boliikleri mensuplarrrrrniSlc-rinc baklcrrk olun l;t'tlt[itt'u-1'r,ri'nin tayininde, altr bdltik afalarrnrn hepsinclcrrnantzc-din tttrli.s'tttltrtl;. oltltrrturut clair ayn iryrt mektuplan istenir. Yeniqeritrryirrirttlc, ort;rnrrr zilriti. ruii.,t:rlurklunn clc{icrini yeniqeri agasrna sunar. Bu deftcrirrrliizcrrlcnnrcsintlc i.:liltl;uk. iiz.crintlc clurulau en onemli sorudur. Bu detierlerii. t"t. Uz.rrng:lryrlr. Iltltrl,ultt Oittl,irnt, II, r\nkara 1944, s. 79.Il-ritl.. s. I7(i.

2Srrltan'a Yeniqeri a!asr sunar. E.rkilik,yani ktdt'ttt, terfi vc tayinlerclc bir tcmel prctlsipr1lrnrrkla beraber, i,s'tiltkuk l

5(Baki ferman der-i adlindir.>.Ru formiillerclen herbiri rica eclilen geyin nitcliginc, belli bir 9aficla iislirp vc modrr1,xuymugtur. Bir haksrzlr[rn gicicrilnrcsi istencli[i zllrnarl. Lrr7l ylrpan Sultantnatialetini hatrrlatmak igin > formiiliini.i tcrcili cder. 18. yi.izyrlda Sultanyerine ((men lch-irlenrr>> kelimesi konuyorclu. Bu gorcnck, 19. yiizylltla da siircgcldi.15. f,i.izyrlcJa (jnernli kigilerin arzllrrrrl fclrnriiliirrclclt sollrilyl.rztyl > veya llnlanttttdltFarsqn bir dua ile tamamlanrasr iicletti. Ilu fornrlil, Sultanrn nrutlak otoritesini, ltig'bir ciuruntun veya istegin srnrrlandrrantryaca[r, onun serbcst iratlesine kogtrl koyanrrr,acaErnrbelirtmek igin konmaktadrr. Mutlak itaattrt, bendcliIin, adrcste ve inrzadaoldugu -uibi, hitimda ifadesinden ibarettir.5, lnt:a, daima, arzda bulunanrn, emir ne olursa olsun, mtrtlitk itaat vc kullrrgunLrbetirten bir formi.il ile tamamlanrr.Cencl olarak imzayr koyan, kendi resmi srfatrnr belirtir; haliint-i /nkara vey'a hukinr.fi ntt'-clinct il-Ankrtra, mtr-ala1,-i Ankurct, .s'cr-S'oktrcis'iitr, .sipulti Ali, kfitih Ali utr krttibAn'iDit'6n-i Htinfil'fin, mir-ula1'-i ntt'n.rtilt1t, ntfr-aluS'-i SuI Kol gibi-CoEu zaman hAlA, hdtiyd kelimesile, bu nrcrnuriyctin, nrz yazlldrll zamankimemuriyet oldulu agrklanrr. Arzr yapanrn srfat ve mcmuriyctinin bilinmesi tayinkaran iqin onemlidir.imza altrnda ( I ) harfi, i tamnta'ntn krsaltrlnlgt oiuli

,\t' -/Vesika - Idrrr(,rir o"rs;r,, @,(]al.It t^| ," t ,t',9'G-4U 19y.tr.//,J-\r-\' i)rl -r,-)\- ;J,, 4. j,)J.P ,-< 1,1 _,;\l. .,... ^. ',,.,'c

Vesika - IIlib"O'/1 )2)r 49ItAu> It.u zl:, 1i-3v,. ultJLo r 6"rj )/ v7i ,\) ,, Ai;- |a t t'o '2\rt-o'vu.)-t' ,ej tu\ '! -r\t\, r, , t.-P \t t"t >4 ''a,'lj $t+'",/ .,,,.J-),rt: > 1\h)_, ,s,-j\ "+!A)-J','t--lt-t'\ l\4ll,a,,jy *t,Jt*il O.l..*---;.'''1)1 '\)'s| "n'/sl7;t2n". @Ao ''d-'i,/ ::1r-/o ->V,';r u.' t @/YDJ i\}.;^--ir 'rL-- 6ll*' ttlJP i )H u,-..* _),y,Lt{nqnt-'lV 3)2.{'@.t'

113'{\a"ti-' 4'3;;"efd,t.:3tL-l-liUlj",,'rr@X,afe# dlt f 'rr'n1r""t'.'\., lila r"' -t:"#* ,h*'*r*, Jtn"Xi'tfr; ,{f%

l4cih olunmak buyruldu> (Tarih), Sahh