İşitme Engelli Öğrenciler İçin Sınav Nasıl Olmalıdır? - Engelsiz ...

İşitme Engelli Öğrenciler İçin SınavNasıl Olmalıdır?1. İşitme engelli öğrencileri teorik veya uygulamalı derslerin sınavlarından muaf tutmak, onlara geçer not vermeyivaat etmek ve diğer öğrencilerden istenenden daha az bilgi ve beceri düzeyini yeterli görmek, yapılacak enyanlış sınav tarzıdır. Ancak, en kolayı olduğu için yaygın olarak uygulanmaktadır. Bu tarz bir uygulamadankaçınılmalı ve her engelli öğrenciye ona ulaşacak ve onun yetersizliğine uygun bir sınav ve değerlendirmeyöntemi geliştirilmelidir. Bunun için hiçbir öğretmen veya öğretim elemanına ayrıca bir görev verilmesigerekmez; başta Anayasamız olmak üzere ilgili bütün mevzuatımız ayrımcılığı reddetmekte ve bütünvatandaşların eşit olduğunu ifade etmektedir. Eşitliğin sağlanması için de yetersizlikten etkilenmiş bireylerinşartlarının hakkaniyet ilkesi çerçevesinde eşitlenmesi gerekir. Bu da her öğretmen veya öğretim elemanınıngörev tanımı içinde doğal olarak vardır. Bu konuda idareciler gerekli kaynakları ve yardımcı elemanlarıöğretmenlere ve öğretim elemanlarına tahsis etmekle yükümlüdürler. Engelli öğrencilerin şu an itibariylekendileri için uygun şartlar oluşturulmadığı gerekçesiyle İnsan Hakları Mahkemesine gitme hakkı ve 2012’denitibaren de bu sorumlulukları yerine getirmeyenlere karşı ceza davası açma süreci başlayacaktır (bukonularda lütfen rapor ve ekler kısmında yer alan diğer başlıklara bakınız).2. İşaret dilinde sınav: Tartışmasız olarak konuşamayan işitme engelli öğrenciler için en ideal sınav işaret dilindeyapılan bir sınavdır. Sınavın formatı sözlü sınav olmasa bile, sınav soruları işaret diline çevrilerek sorulmalı,eğer test sınavıysa şıklar aynı şekilde ifade edilmeli cevabı kendisinin seçmesi istenmelidir.3. Elektronik sınav modülü: Sınav sürecinde soruların işaret diline çevrilmesi bir tercüman tarafındangerçekleştirilebilir; ancak bu ciddi bir vakit kaybına neden olacak, her öğrenciye bir tercüman bulmak mümkünolmayacak ve grup halinde yapılan tercümeler de sınavın objektifliğini ve öğrencinin bireysel başarısınınbelirlenmesini imkânsız kılacaktır. Bu bağlamda bizim önerimiz, sınav sorularının kurumun tercümanıtarafından video olarak kaydedilip işitme engelli öğrencilerin sınavlarını bilgisayar başında gerçekleştirmelerisağlayabilecekleri bir sınav modülü (işitme engelliler elektronik sınav programı - İESP) geliştirilmesidir. İşitmeengelli öğrencilerin bilgisayar kullanımına olan hâkimiyetleri ve kendilerini bilgisayar başında daha rahathissettikleri gerçeğiyle de birleşince bu önerimizin son derece faydalı olacağı açıktır.4. Sorular ve sınav şekli: İşitme engellilerde sınavlar mümkün olduğunca çoktan seçmeli olarakgerçekleştirilmelidir. Eğer sınavda açık uçlu cevaplar varsa, bu işitme engelli öğrencilerin başarısını doğrudandüşürecektir. Sorularda uzun yazılı metinlerden kaçınılmalı ve yazılı metinler mümkün olduğunca azbenzetme ve metaforlar içermelidir. Sorulacak konuyla ilgili en temel kelimeler kullanılmaya çalışılmalıdır.5. Türkçe Sözlük ve işaret dilinde sözlük temini: Bütün eğitimcilerin kabul ettiği üzere, sınav da eğitimin birparçasıdır. Bu bağlamda ve işitme engellilerin genel kültür ve kavramlar konusundaki zayıflığı dikkate

alındığında, hazırlanacak İESP’e mutlaka sözlük olanağı sağlanmalı ve işitme engelli öğrenci sınav sırasındabilmediği bir kelimeyle karşılaştığında bunun anlamını sözlükten arayabilmelidir. Eğer ilgili kurumlardan destekve katkı alınabilirse, Türk Dil Kurumunun genel sözlüğü (bu sözlüğün parmak alfabesi olanağı da vardır) vespreadthesign gibi projeler ile oluşturulmuş kaynaklar ile mevcut işaret dili sözlüğü İESP’e eklenmelidir. Haleninternet ortamında rahatça ulaşılabilen bu kaynakların sınav güvenliğini tehlikeye düşürmeden İESPtarafından ulaşılabilir kılınması için, ilgili kurumlarla görüşülerek bir alt yapı çalışmaları gerçekleştirilmelidir.Zaman içinde bu programa bir ansiklopedi eklenmesi de başarılabilmelidir. Eğitim alanına ve sınavın konusunagöre bu ansiklopedinin bazı maddelerinin o sınav için ulaşılamaz kılınması, sınavın objektifliğini ve bireyselbaşarının ölçülmesini mümkün kılacaktır. Örneğin bir tarih sınavında tarihle ilgili ve ilişkili başlıkları kapalı olan biransiklopedinin varlığı, işitme engelli öğrencinin sınavda karşılaştığı bilmediği bir diğer kavramı ansiklopedidensorgulayıp asıl öğrenmesi gerekeni öğrenip öğrenmediğinin sorgulanmasını mümkün kılacaktır.1. Hesap makinesi: İşitme engelliler sınavlarda hesap makinesi kullanabilmelidirler.2. Ortam: İşitme engellilerin sınava girdiği ortam hem sessiz olmalı hem de görsel olarak onların dikkatinidağıtacak unsurları barındırmamalıdır. Mümkünse sınav ortamları diğer öğrencilerden ayrılmalıdır. Bu aslında,bu raporda pek çok yerde bahsettiğimiz izolasyonla mücadele kavramına ters görünebilir; ancakunutulmamalıdır ki zaten sınavlar her öğrencinin izole olduğu yerlerdir ve işitme engelli öğrencilerin özelgereksinimleri (ortam, bilgisayar ve süre) hem onların hem de diğer öğrencilerin uygun şartlarda sınavagirmesini zorlaştırabilir.3. Süre: İşaret dilinde sınav uygulamanın, (anket çalışmaları sırasında edindiğimiz tecrübeye göre), öncedenhazırlanmış videolar ile ve bilgisayar ortamında hazırlanırsa, okumaya göre süreyi yaklaşık % 50uzatmaktadır. İşitme engelli öğrencilerin sözlük kullanması, soruyu kavraması ve cevaplaması* için de ilavebir süre gereksinimi olduğu düşünülürse, sınavın genel sınavın 2 katı sürede olması gereklidir. Bu süreninaşırı uzun olması durumunda sınav ikiye bölünerek gerçekleştirilmeli, araya bir dinlenme süresi konulmalıdır.* Bu durumda yazılı cevabın vakit alacağı düşünülerek daha uzun bir sınav süresi öngörülmelidir.1. Açık uçlu soruların cevapları değerlendirilirken işitme engelli öğrencilerin yazma yeteneklerinin sınırlı olduğualanlar bilinmelidir: Dilimizin ses uyumu kuralları, son ekler ve zaman belirtici edatları kullanma konusundaciddi zorlukları vardır.10. Sınav gün ve saatleri mutlaka görünür şekilde duyurulmalı, panolara asılmalı ve özellikle değişikliklerin çokdaha etkin duyurulması sağlanmalıdır. Bu durumda Engelsiz Üniversite Birimleriyle görüşülerek öğrencilereelektronik posta veya cep telefonu mesajı yollanması en etkili yol olacaktır. Öğrencinin sınav değişikliğini

ilmediğini iddiası ve bunun kendi yetersizliğine uygun şekilde ve vaktinde duyurulmadığı iddiası, idarimahkemeler tarafından ciddiye alınacak bir gerekçe teşkil edeceği akılda bulundurulmalıdır.11. Ödevler için işitme engellilere daha uzun süre verilmeli; ödevin daha az yazı ve daha çok görsel materyaldenoluşan ve bilgisayar ortamında geliştirilmiş materyallerden oluşur şekilde hazırlanması teşvik edilmelidir.12. Uygulama sınavları sırasında da yukarıda bahsedilen ilkeler çerçevesinde hareket edilmelidir. İşaret dilindetercüman ve daha uzun süre uygulama sınavları için de gereklidir.