3cLj6lL6Q

Baruch Spinoza (17. Yüzyıl), JohnLocke (17.-18. Yüzyıl), GeorgeBerkeley (17.-18. Yüzyıl), deizmisavunan filozoflara dair örneklerolarak gösterilebilirler. Fideizmise, Tanrı’nın varlığının akıl ve/veya deneyim yoluyla bilinemeyeceğinive/veya kanıtlanamayacağını,Tanrı’ya yönelik inancınsadece ve tek başına iman ve ibadetile oluşabileceğini ve oluşmasıgerektiğini savunan görüştür.Al-Ghazali (11.-12. Yüzyıl) veBlaise Pascal (17. Yüzyıl), fideizmisavunan filozoflara dairörnekler olarak gösterilebilirler.Fideizmin agnostik, yanibilinemezci bir yönü olsa da, agnostisizm,iman ve ibadeti de reddederek,ateizmin bir biçimiylede sonuçlanabilir. Bu anlamdaagnostisizm, yani bilinemezcilik,Tanrı’nın varlığının akıl ve/veyadeneyim yoluyla bilinemeyeceğinive/veya kanıtlanamayacağını, ancakTanrı’ya yönelik inancın imanve ibadetle de oluşamayacağını,imanın ve ibadetin akla ve deneyimeaykırı olduğunu, bilge insanınsadece akıl ve deneyim üzerindeninanç ve bilgi geliştirebileceğini,iman ve ibadetin dogmatik kör inançolduğunu savunan görüştür.David Hume (18. Yüzyıl) agnostisizmive/veya agnostik ateizmisavunan filozoflara dairbir örnek olarak gösterilebilir.Ateizm, Tanrı’nın yokluğunayönelik bir inancı ve/veyaTanrı’nın varlığına yönelik bir inançsızlığıifade eder. Burada ateizminfarklı biçimlerinden sözetmekte, ateizm kavramını genellememekteyarar vardır. Felsefetarihi bağlamında, ateizmin farklıbiçimleri şu başlıklar altında ortayakonabilir: ontolojik ateizm,agnostik ateizm, iyilikçi ateizm, anti-nihilistateizm, varoluşçu ateizm,politik ateizm ve ahlakçı ateizm.Söz konusu açılımları, felsefe tarihindeköşe taşı olarak nitelendirebileceğimizbelli başlı filozoflarbağlamında şöyle özetleyebiliriz:Ontolojik ateizm: Söz konusuateizm biçimine göre, Tanrı’nınyokluğu epistemolojik ve/veya bilimselbağlamda bilinebilir ve kanıtlanabilir.Burada epistemolojik ve/veya bilimsel bir temel üzerindenontolojik bir iddia ortaya konmaktave Tanrı’nın var olmadığı, yaniResim: David Hume (1711-1776)yok olduğu ve bunun bilinebileceğisavunulmaktadır. Aslında felsefetarihinde köşe taşı olarak nitelendirebileceğimizönde gelen filozoflariçinde bu tezi savunan bir filozofbulunmamaktadır. Felsefe tarihininönde gelen filozoflarından birisiolmasa da, Baron D’Holbach (18.Yüzyıl) bu görüşü savunan filozoflararasında sayılabilir. Evren sadecemaddeden oluştuğu için, Tanrıolduğu iddia edilen şey de, tanımıgereği maddeden oluşmadığı için,Tanrı’nın var olmadığı tezi, epistemolojikve bilimsel bağlamda,doğruluk değeri taşıyan bir bilgiönermesi olarak ortaya konabilir.4