Oralarda Havalar Mag. 1

1

2

Merhaba!
Siz bu sayfaları elinizde tutarken biz, Hindistan’dan Pakistan’a,
Norveç’ten Finlandiya’ya tahayyül edebileceğiniz edemeyeceğiniz pek
çok yerin suyuna toprağına dokunup bu sayfalara sizin için yerleştirmiş
olacağız.
Dergimizde sinemadan müziğe, şiir ve öykülerden eleştirilere kadar
güzel bir denge içinde, insan olma bilinci ve keşif arzusuyla el bebek
gül bebek büyütülmüş yazılar yer alıyor.
Ayrıca sayfalar boyu sizlere eşlik edecek muhteşem fotoğraflar ve
çizgilendirmeler de gözünüzü okşayacak, inanın bize.
3

4

5

Sanayi Devrimi
Sonrasında
Bir
Şehir ve Oranın
Diyarlıları
illüstrasyon: Tuğba Hitit
Selin Bostancı
‘’Ben belki 300 yıldır buradayım,
ben özgürken dünyada zaman
diye bir şey yoktu, insanlar hiçbir
yere yetişmeye çalışmaz, yalnızca
kendileri için çalışır, her zaman
mutlu olur, zamanın ne olduğunun
farkında bile olmazlardı.’’
Günlerden bir gün parayla pulla
hiç işi olmayan bir şehre nereden
geldiği bilinmez bir şekilde
sanayi gelivermiş. Sanayinin gelişiyle
ilk başta çok sevinen köylüler hemen
ilk buldukları fabrikalarda çalışmaya
başlamış, kendilerini eskisinden çok
daha fazla işe yarar hissetmenin verdiği
mutlulukla kazandıkları paraları nerelere
harcayacaklarını bilememiş, toprakla
uğraşmayı bırakmış, hazır gıdaya
yönelmiş, fabrikalardan çıkan şipşak
katkılı maddelere bayılır olmuşlar.
Bu şehrin insanları artık eskisi kadar
sıcak, temiz veya parlak bile olmayan
bu şehirde gözleri kapalı ömürler, nesiller
geçirmişler. Bir gün olmuş bir ay, bir
ay olmuş bir yıl, bir yıl olmuş bir ömür
derken sonunda bu işte bir terslik olduğunu,
insanların eskisi gibi olmadığını,
fiziksel özelliklerinin bile değiştiğini
ve çok sağlıksız bir hal aldığını ancak
köylülerimizin büyük büyük torunları
keşfedebilmiş.
Gidişata bir dur demek isteyen
büyük büyük torun, halkı kurtarmak
için biri kız biri erkek olmak üzere iki
adet süper kahraman seçmeye karar
vermiş ve yola koyulmuş. Az gitmiş, uz
gitmiş, dere tepe düz gitmiş, sonunda
boynu kıldan ince, sakallı ama genç bir
dervişe ulaşmış. Yalvar yakar Derviş’ten
halklarını kurtarmasını isteyen büyük
büyük torunun karşısında Derviş, ‘’Madem
halkımızın sağlığı tehlikede o zaman
benim boynum kıldan incedir, sonuna kadar
seninleyim,’’ demiş. Ve hep birlikte
düşmüşler yola, sıra gelmiş Derviş’e uygun
bir kadın süper kahraman bulmaya.
6

Az gitmişler, uz gitmişler, dere tepe
düz gitmişler, sonunda sarışın, röfleli,
son derece normal bir kadın olan
briç annesi Melahat ile karşılaşmışlar.
Derviş Melahat’i görür görmez, ‘’işte
bu!’’ demiş, ‘’yol arkadaşımızı bulduk,
artık bizi hiç kimse tutamaz.’’ Kendisinin
seçilmesini karşısında inanılmaz
derecede şaşkınlığa uğrayan briç annesi
Melahat ilk önce gözlerini kocaman
açarak, ‘’gerçekten ben mi?!’’ diye sormuş,
fakat herhangi bir cevap alamayınca ‘’ne
yapayım,’’ demiş, ‘’madem halkımızın
sağlığı tehlikede o zaman benim de boynum
kıldan ince, sizinle yola düşeceğim.’’
Süper kahramanlarını bulduktan
sonra bir süre daha çılgınlar gibi sevinen
büyük büyük torun sevinmekten
yorulunca durmuş ve ‘’Simdi ne yapacağız?’’
demiş.
Torunumuz hemen soluğu Derviş’le
Melahat’in yanında almış. Fakat bir
bakmış ki Derviş’le Melahat çoktan birbirlerine
aşık olmuşlar ve gözleri başka
hiçbir şey görmeden uzuun uzuun, sıcaak
sıcaak birbirini izliyormuş. Torun
çocuk ne yaptıysa Derviş’le Melahat’in
ilgisini çekememiş. Bir gün geçmiş, iki
gün geçmiş, derken torun, dervişlerden
bir hayır gelmeyeceğini anlamış ve oturtmuş
onları karşısına, demiş ki: ‘’Hey
kardeşler, biz bu yola niye çıktık? Hani
halkımızı eski sağlığına kavuşturacaktık?’’
Bunu duyan Derviş sinirlenmiş: ‘’Torun
kardeş bana hayatımın aşkını bahşettiğin
için sana bir teşekkür borçluyum fakat
yıllar geçti hala öğrenemedin ki, insanın
kendinden başka kahramanı olamaz,
demiş. Siz problemi çözmek için bana geldiğinizde
halkımızın durumu beni de çok
üzüyordu fakat ben artık sevgilimi buldum,
bundan sonra beni hiçbir şey üzemez.
Kusura bakma ama ben bu işte yokum,’’
demiş. Torun sinirlenmiş, bozulmuş,
dönmüş Melahat’e bakmış. Melahat’in
de Derviş’ten aşağı kalır yanı yokmuş
hemen konuyu geçiştirmiş.
Torun aldığı ders üzerine tüm gece
düşünmüş, sonunda halkını tek başına
kurtarmaya karar vermiş. Sanayinin
düştüğü yere yalnız başına korkusuzca
yürümüş, dağlara tırmanmış, ovaları
aşmış, sonunda aradığı sanayi merkezini
bulmuş, bir de bakmış ki ne görsün!
Sanayinin ortasında dünyalar güzeli bir
hanım kızımız, koskocaman bir zaman
kapsülünün içerisinde hapis şekilde kurtarılmayı
bekliyormuş. Hemen eline
geçirdiği baltasıyla kapsülü parçalamış
ve kızı kurtarmış. Kapsülün parçalanmasıyla
dünyaya göz kamaştıran bir
ışık yayılmış ve yaşadığı tüm çevre akıl
almaz bir şekilde değişmiş. Merakla,
kurtardığı kıza neler olduğunu sormuş.
Bizim kızımız başlamış anlatmaya:
‘’Ben belki 300 yıldır buradayım, ben
özgürken dünyada zaman diye bir şey yoktu,
insanlar hiçbir yere yetişmeye çalışmaz,
yalnızca kendileri için çalışır, her zaman
mutlu olur zamanın ne olduğunun farkında
bile olmazlardı,’’ demiş. Ardından
bir gün kötü adamlar tarafından yakalanıp
zaman kapsülüne hapsedildiğini,
o gün bu gündür de insanların zaman
kaybetme korkusuyla telaşa düşerek,
mutsuz ve aceleci davranarak hayatın
güzelliklerini kaçırmaya başladıklarını
anlatmış. Ardından toruna sarılmış.
7

‘’Yıllardır buradayım, kimse bu yanılgının farkına varıp da beni kurtarmaya
gelmemişti! Artık umudumu kesmiştim ki sen geldin,’’ demiş. Yaşadığı kötü
deneyimden dolayı yılmayıp ders çıkardığı için kendiyle gurur duyan torun öyle
mutlu olmuş ki, kapsüldeki kızımızın boynuna atlamış. Yıllardır insana hasret güzel
kızımız bu tepki karşısında ne yapacağını bilememiş ve o da mutluluktan havalara
uçmuş. İkilimiz o an içinde öyle mutlu olmuşlar ki bir daha onlar için zaman hiç
geçmemiş, sonsuza kadar o harika anda mutluluk içinde yaşamışlar.
---SON---
illüstrasyon: Tuğba Hitit
8

ÖlümDiri
Pelin Yıldırım
Yarın bir insan devrilir,inletir balkonsuz evi,
parmaklarında oje.
Sonbahardır,
üstelik tanıdıktır.
Pabuçlarını vurma kaldırıma,
bana kızma,
beni bağışla.
1.
Gökyüzünden vücutlar damlıyor mamafih,
her birine kanlı palaska, yakışıklı sırtlarına.
Gittiğinden bu yana herkes biraz yanmalı burada,
yüzümde leş kadın ağlamasıyla ve
günlerden çılgın cuma.
Dürüst sonbaharın yangın gününde,
yanmış sigaranın
yalnız insanlarına
yalnız ben bileniyorum.
Yokluğuna medet ve
karnımda kahrımdan gebelik hikayelerim ile baştan yaratılacaksam şayet
adsız kalmalıyım,
şarapsız ve müslüman.
Ona keza yağmur gibi
darma duman.
9

1 buçuktan 2.
Gittiğinden bu yana her gizem boğulmalı diyorum burda,
her ceset soğumalı ve uçmalı. Çiiuuuvv.
Bir kaç yatak sonra sızarım yanına,yarına.
Bir boy büyük,
bir topuk boyu uzağımsın, mesela diyorum,
dünden sonra filanca kasabasında.
Beni çal;
içimden canlı çıkacak,
henüz akılsız ve ıslak,
yalnız ve mutlak.
Bi-iki dudak sonrasında belki arabaları benzin kaçıracak,
belki tabi.
2 buçuktan 3
Gelme buraya.
Burası dişleri sökülmüş meleklerin
melez meze yuvasıdır,
soğuk orta çağ ve biraz can sıkıntısıdır.
Gelme buraya.
Ben biraz ceset karıştıracağım,
ölü denizanası koleksiyonu yapan beyefendinin
yatak odasına dalacağım.
Sonra savaşacağım,
savaşa çıkacağım,
burda olmayacağım.
3 buçuktan uçuk :
Önüme yaşlı yılanlar çıkacak.
Hem belli mi olur kokumu sabaha bırakacaklar.
Çarşafları mis sedye üzerinde,
üzerimde giysilerim yokken
bedenim ayyuka çıkacak tevekkülsüz.
Tenimde göz,
ellerimde köz,
ruhumda söz sahibi cennetler kurulacak
ve Tanrı
annem ölünce parçalanacak.
10

Johanna’dan Jacques’a
–
Le Grand Bleu
Besna Ağın
Sana bakıyorum Jacques. Bahsettiğin
siyah kadar keskin misin? Beni kendinle
boğup, yeniden yaşatacak kadar var mı
kudretin?
Büyük şehirleri sen bilmezsin. İçinde
yaşam yoktur bu kentlerin, hayat vardır.
Hayat ve yaşam arasındaki farkı da en iyi
sen bilirsin. Yaşama dalıyorsun ya her gün,
kendinle denizde karşılaşıyorsun. ‘Günlük
hayat’ta benim kendimle karşılaştığım bir
yer yok. Bana özel bir durum da sayılmaz
pek bu, şehir hayatında insanlar kendileriyle
karşılaşmazlar, buna ne vakit olur ne de
yeterli siyahlık.
Sen bana yalnızca
derin okyanuslardan
bahsedeceksin.
Suyun mavi değil,
siyah olduğu okyanuslar.
Seçtiğim
renge benimle gelecek
misin Johanna?
En derine.
Büyük elmada yaşayan bir sigortacıydım ben. İstifa ettiğim için artık değilim;
bu işler böyle de kolaydır Jacques, bazı kâğıtlara imza atar ve orada yazan başlık
olursun. O kâğıtlara başka bir imza daha attığında da salt insan kalırsın geriye, bir
başka kâğıda imza atana kadar. Sen siyahlarda, biz geri kalan insanlar maviliklerde.
Hiçbir şey bilmiyorsun yunus, sana her şeyi tek tek anlatmam gerekecek.
Ama istersen ben susarım, sen anlatırsın bildiğin gibi yaşamı bana. Ben hayatın
yaşanacak bir şey olduğunu bilmezken rastladım yaşamın ne olduğunu bilen sana.
Peru’da.
Bir sigorta işi için Peru’nun kuş uçmaz kervan geçmez prefabriğinde buzların
altında gördüm seni. Dalıştan sonra sıcak bir kahve iyi gelir diye düşündüm, yanına
yaklaştım buzlara basarak. O kahve içini ısıtmış mıydı sevgilim; yunus bakışlarının
beni ısıttığı kadar? Bendeki gizli yunusu da görebilmiş miydin?
New York, Palermo, Sicilya… Sen neredeysen oraya gelirim değil. Şehirden
kaçmam da tesadüf değil. Sen yavaş ritimlerin adamısın, benim sevdiğim. İhtiyacım
nasılsa öyle sevdim seni, yavaş ve emin. Sevmeyi öğrenilecek şey bilenlerin
aksine, sevginin hep bir yunusun ardına gizlendiğini iyi bilirim. Ve o yunusu bulmanın
nasıl zor olduğunu.
Ben bu denli çokken yanında, sen yine de siyahına çekildin. Beni görmedin,
bana inmedin.
11

Beni sevdiğini biliyorum Jacques, sevmek çok da zor bir şey sayılmaz. Bir insana
dalmak… İşte onu kolaydan saymam. Ben sana inerken kendi maviliğimden,
siyahında bu denli yalnız kalacağımı tahmin edemedim. Yunuslar derdim hep,
yunuslar yol gösterir.
En zoru da dipte olmak mı dersin Jacques? Sanmam. Senin derinlerden yukarı
çıkmak için iyi bir sebebe ihtiyacın var biliyorum. Bense o derinliği bile bilmiyorum.
İyi bir sebep gördüğün ben değilim, değil mi? Olmak istediğimi biliyorsun. Seninle
bir çocuk, araba, ev, bahçe, yolculuklar istediğimi. Ne kadar basit ve sığ istekler
desen de, seninle bir hayat istiyorum; karşımda yaşamı tercih eden bir adam.
Jacques, sevgilim; gitmesen? Ben maviliklerdeyim. Benim tüm siyahlarım da
sende. Gidip görme, gitme ve görme. İki şansın var şimdi. Ya benimle hayata
karışırsın, ya da yaşama çekersin beni de. Kudretin diyordum, beni de yaşatacak
kudretin. Peki ya isteğin? Beni de yaşatmaya var mı isteğin?
fotoğraf: İrem Dursun
12

Gırtlağıma kadar
Ben
(G.)
Pembe denizlere
Battım
Oradan yazıyorum sana
bütün bunları
Sabaha karşı duruyor bedenim
sabaha karşı
gevezelikleri altında
sessiz iri gövdeli gemilerin
Tek ellilerin
Ellilerin
Tablaya konmuş bir cılız alev misali
büyüyorum ben
Bu demir parmaklıklar ardından
Sana.
G. Sesli Şiir
G.
Oyunlardan kaçıp duran bir çirkinliğim ben
Kovulmuş mezarından
Uzak Asyalıların
Binlerce renk çökmüş omuzlarıma
Dönüp duruyor mahmur başımda binlerce keskin kılıç
asılmışcasına
Tavana
Tavan arasına
Arasına
Can Ali Kaya
G. ‘nin elleri eriyor artık
Parmaklar düşüyor kara
toprağa
G. ‘nin gülüşünü
saklıyorum ceviz ağcı
tabutta
Tabut gövdesinden kopup
gelen bir göçmen parça
gibi
Yürüyor
Yıldızların şehvetli
koridorlarında
Kırmızı
Kırmızı
G. son öpüşünü de böyle
armağan etti bizlere
Dudakları şarap kokardı.
Ve sevişirdik
Mavi taklidi yapan
maviliklerde
Gövdelerin yek olduğu bir
oyundu
yan yana hiç
kımıldamadan uzanmak.
G.
G.
13

Kapıyı açıyorsun, ellerin titremiyor,
hiç tereddüt etmiyorsun.
Odaya girdiğinde tavanın sağ
üst köşesinde bir güvenlik kamerası
görüyorsun. Oda karanlık ve karşında
güçlükle görebildiğin güzel yapılı iki
ahşap kapı var. Çok uzak değilsin onlara
ve yavaşça adım atıyorsun. İşte o
anda sana yıllar geçiyormuş gibi geliyor.
Aslında evet, yıllar geçiyor her an, ama
senin içinden geçiyor. Buradan çıktığında
–çıkabilirsen- neler olacağını merak
ediyorsun.
Küçükken oyuncak tren setin vardı,
aklına o geliyor. Pilliydi, kurduğun
ray sisteminin üzerinde döner döner,
durmazdı sen lokomotiften kapatana
kadar. Ama ilginçtir, bazen de tren
dairesel döngüsünü sürdürürken önüne
çıkacak plastik raylardan birini sökerdin
ve lokomotif halıya düşer, devrilirdi. Ardında
kalan dört vagon da öylece hare-
14
ketsiz kalırdı rayların üzerinde.
Bazen önemli detayları dile getirebilmek
için o konuda yeterince teknik
bilgi sahibi olmak gerekiyormuş gibi
geliyor; olmadığında o detaya değinebileceğin
bir anlatı yakalayamıyorsun.
Evet, tamam, sağdaki kapıya yöneliyorsun,
adımların artık temkinli. Gözünün
ucuyla güvenlik kamerasının kırmızı
kırmızı parlayan küçük lambalarına
bakıyorsun. Dört duvar arasında nereden
geldiğini anlamadığın bir serinlik
ürpertiyor tenini kapının kolunu tuttuğun
anda. Halbuki bu odaya girdiğinde
kapıyı da kapatmıştın arkandan.
Kapının kolunu aşağı indiriyorsun
ve bu güzel –yeni görünümlü- kapıdan
beklemediğin bir şekilde dev lavların
volkanlardan akışı gibi gümbürtülü bir
gıcırdamayla aralanıyor kapı.

Oda loş, içeride karşına çıkan yüz
ise, imgeleminin sınırlarını zorlasan da
yakalayamayacağın, bir korku romanında
asla bulamayacağın türden. Baban
karşında. Seni görünce orada olduğunu
bilmediğin bir ayaklı lambayı yakıp
sana doğru yaklaşıyor. Buraya nerden
geldiğini hatırlamaya çalışıyorsun o
anda. Baban yıllar önce vefat etmişti,
onu görmek seni şaşırttığına göre bu
bir rüya olmasa gerek. Emin olamıyorsun,
titremeye başlıyorsun, baban sana
sarılıyor aniden ve gözyaşların babanın
omzuna damlıyor.
‘’Üzülme kızım, hepsi geçecek,’’
deyip seni bırakıyor. Kafanı kaldırıyorsun.
Oda renk renk çiçeklerle dolmuş.
Saksılar bin bir çeşit, güzel dokularıyla
odayı çevrelemiş küçük bitkiler...
Karşında gündoğumunu görebildiğin
bir pencere beliriyor. Baban, ‘’şafak
penceresi, bu,’’ diyor, ‘’güneş karşıdaki
dev çınarın boyunu geçince nerede
olduğunun farkına varacaksın, hepsi
bitecek ve bundan sonra her şey yoluna
girmiş olacak, ebediyen.’’
Ağlaman diniyor, birkaç kere burnunu
çekiyorsun. Kendini, aslında
oldukça güçlü ve güvende hissediyorsun
artık. Güneş ağır ağır yükselirken,
baban odadaki lambayı söndürüyor ve
yavaşça odanın diğer ucundaki kapıya
yöneliyor. Kapıyı açtığında kuşların seslerini
duyuyorsun; baban dışarı çıkıyor
ve ardından kapatıyor kapıyı.
Pencereye yaklaşıyorsun. Babanın
hâlâ yaşıyor olduğuna inanmasan da
bunun bir rüya olduğuna da inanamıyorsun
bir türlü. Kafanı hafifçe cama
vuruyorsun birkaç kere, belki ayılırsın
diye ve sonra cama yaslanıp güneşin
ufuktaki hizasına bakıyorsun. Biraz
düşünüyorsun, babanın arkasından
neden gitmediğine kafa yoruyorsun.
Ve aniden her karşılaşmanın bir defalık
olduğunu bildiğinin farkına varıyorsun.
Hayat bu. Duygularına aldanmanın
pek bir anlamı yok: bir kapıdan girilir,
pencereden şöylece dışarı bakılır ve
diğer kapıdan çıkılır. Senin de kapıdan
çıkma vaktin gelecek, ama biraz daha
çınarın gölgesini izlemelisin.
Çınarın gölgesi konumunu değiştiriyor
anbean. Yıllar saniyelere dökülmüş
çınarın sonbahar yaprakları altında,
demiş miydin bunu sana? Güneş,
çınarın boyunu geçti geçecek.
O serin hava yine vücudunu sarıyor
ve şiddetli bir titreme alıp götürüyor bedenini.
Uyanıyorsun, yatağındasın. Etrafına
bakıyorsun. Odan karanlık, henüz gece.
Terlemişsin. Sağına dönüp başucundaki
lambayı yakıyorsun. Beni görüyorsun o
anda, pencereden az önce odana sızmış
olan soğuk rüzgârı, beni.
15

Tukan Kuşu Yuko
Jalisa İpek Bayraktar
17 Mayıs 2016
Doktoramı embriyoloji üzerine yapmak istediğimi söylediğimde herkesin
cevabı aynıydı: “Embriyoloji artık ölü bir bilim dalı. Doktora yapıp ne yapacaksın?
Aptal olma…” Yine de tüm ofısıltılar boşunaydı. Azimliydim ve
sonunda iyi bir üniversite bünyesinde istediğim pozisyona ulaşmıştım. İnsanın kendini
en memnun hissettiği an, emeklerinin karşılığını aldığı andır. O kadar rahattım
ki anlatamam. Kapıdan girdiğim gibi derin bir nefes aldım, laboratuvar gömleğimi
astım ve o düşlediğim sandalyeye sonunda oturdum. Arkamdaki geniş pencereden
gelen güneş odayı aydınlatıyordu. O sandalyede dimdik oturuyor ve kendimle
gurur duyuyordum. Yine de bir şeyin eksik olduğu hissine kapıldım. Belki de hep
eksik olduğunu biliyordum ama önemsememe gafletine düşmüştüm. Bu his saniyeler
içerisinde ciğerlerime bir veba gibi işledi. Sandalyeye gömülmeye başladım.
Nefes almak zor geliyordu. Kendimi ilk defa yaşlı hissediyordum. Masanın çekmecesinden
aynamı çıkardım ve baktım, hala güzel dudaklarım ve gözlerim vardı.
Yanlış giden neydi? Hayatımın en memnun anından en rahatsız anına geçiş bu
kadar doğal ve kolay olmamalıydı. Yalnızlık, geçtiğimiz yüzyılların en gözde sorunu
değil miydi zaten? Aynayı günah işlemişim gibi çekmeceye geri kaldırdım. Kapı
çalındı. Kurye paketimi teslim etti. Kartvizitlerim sonunda gelmişti: “Dr. Melinda
Marr.” İsmimi istediğim fontla yazmamışlardı.
22 Mayıs 2016
Laboratuvardaki işlerim erken bitti, kendime izin verme kararı aldım. Tüm gün
buzdolabımda duran şarabı düşlemiştim. Odaya bir göz gezdirdim. O garip burukluk
nüksetti. Bir dolap, bir masa, kütüphane ve askılık… Odanın tekdüzeliği ilk
defa bu kadar gözüme batmıştı. Her şey çok ölüydü. Tam kapıdan çıkarken camdan
tuhaf bir ses geldi. Merakla camı açtım; ansızın içeri kendine özgü bağırışları,
rengârenk tüyleri ve devasa gagasıyla bir kuş dalıverdi. Ofisim saniyeler içerisinde
darmaduman oldu. Egzotik kuş kendini etrafa vura vura bertaraf oluyordu ve ben
buna seyirci kalmaktan başka bir şey yapamıyordum. Yutkundum, bazen beklemediğin
şeyler seni bulur ya; ben o insanlardan değilim. Bu durumu normal bir
insandan daha fazla garipsemiştim. Kuş ne kadar panikse ben de o kadar paniktim.
Terlemeye başladım, kuş ne zaman kendini başka bir duvara vursa kalbime bir
sancı daha saplanıyordu. Kocaman bir kuştu bu! Ona dokunmak istemedim. Bir
an için masama kondu ve beni süzdü. Sarı-yeşil gözlerini bir daha unutabileceğimi
sanmıyorum. Tekrar havalandı ve bana doğru gelmeye başladı.
16

İkimiz de kaçışıyor ve bağırışıyorduk. Telaşla camı açık bırakıp ofisin kapısını kapattım.
Kendimi bu çılgınlıktan dışarı zor attım. Açıkcası ertesi gün geldiğimde kuşun
yolunu bulup geri çıkacağını düşünmüştüm. Yanılmışım. Sabah, ofisin her tarafı
kuş dışkısı ve yırtık kağıtlarla kaplıydı. Tepem attı. Kat görevlisine haber verdim
ama adam alerjisi olduğunu, o odaya giremeyeceğini falan geveledi. Ofisi biraz
toparlayıp kuşla beraber oturdum. Resmen ikimiz de birbirimize alışmaya çalışıyorduk.
Sessizdi, bir köşede oturup tüm o kendine özgü ihtişamı ile beni süzmekteydi.
Mahlukat işime odaklanmamı zorlaştırıyordu. Dayanamadım, ayağa kalktım.
Dolabın aynasından kendime baktım. Kuşun benim sıkıcı bir kadın olduğumu
düşünmesi kaçınılmaz olmalıydı. Eve dönüp kıyafetlerimi yakmak istedim. Askılığa
konmuş kendini kaşıyordu. Gagasında kırmızı çentikler vardı, inanılmaz çarpıcıydı.
Kendime aptal bir kuşu kıskandığım için kızdım. Duvardaki diplomama baktım,
sanırım ondan bir avuntu bekliyordum ama bir kağıt parçası beni avutamadı. Şaşırmadım.
Kuş ile tekrar göz göze geldik. Çantasında bir ruj bile bulundurmayan beni
alaya aldığına eminim.
24 Mayıs 2016
Dolabın arkasından kırmızı elbisemi çıkarmıştım. Kim bilir bunu en son ne
zaman giymiştim? Aynada kendimi iyice bir süzdüm, güzel olmuştum. Kuşa inat
süslenmiştim sanırım. Arabadayken durumumun gülünçlüğünü düşünüp halime
güldüm. İşe geldiğimde kapıda biri dikiliyordu, yanına geldiğimde ise kafasını elindeki
kağıtlardan kaldırıp elimi kibarca sıktı: “Merhaba, izin verin kendimi tanıtayım
ben Dr. Lester Pluck. Kat görevlisi ile konuştum. Anladığım kadarıyla sevgili tukan
kuşum Yuko sizin ofisinize kaçmış. Size rahatsızlık verdiği için üzgünüm. Lütfen
buyrun size ofisimde bir kahve hazırlayayım.” Hayatımda bu kadar düzgün bir diksiyon
işitmemiştim. Sesi, sakalları, kapkara gözleri… Bu adamı daha önce okulda
hiç görmemiştim. Etkileyici biri olduğunu kabul etmeliyim. İki alt kata indik. Yuko,
Dr. Pluck ‘ın ofisine girdiği an huzura kavuştu, bolca mama yedi. Birkaç gündür
ofisimde olan bu hayvana yemek vermeye teşebbüs etmemiştim. Onu yemek yerken
görünce aklıma geldi. Bu gizemli beyfendinin ofisine göz gezdirdim. Kapkara boyanmış
odasında; camın kenarına dizdiği petunyaları ve çeri domatesleri, köşede ise
bir akvaryum dolusu egzotik balığı, bir tukan kuşu ve bir de kedisi vardı. Burası bir
ofisten başka her şeye benziyordu. Onu beklerken kütüphanesine göz gezdirdim.
“Ölüm’ün Psikoseksüel Hali”, “Orta Asya’da Cenaze Ritüelleri” … Gözüme bu
hayat dolu odada çok fazla ölüm çarptı. Kütüphaneye bakınırken bir anda arkamda
belirdi, elindeki kahveyi uzattı. Yüzünde sıcak bir gülümseme ile: “Benim alanım
Tanatoloji,” dedi. Ona kendi alanımın Embriyoloji olduğunu söylediğimde
ikimiz de kahkahalara boğulduk. Sonra sohbete başladık. Tukan kuşu Yuko’nun ne
kadar hassas ve zeki bir hayvan olduğundan, onunla beş yıldır beraber yaşadığından
bahsetti. Ayrıca onu güvende tuttuğum için teşekkür etti. O esnada Yuko ile
göz göze geldik, yemin edebilirim ki gülümsüyordu.
17

Ben de ister istemez gülümsedim. Son günlerdeki gerginliğimden eser kalmamıştı.
Lester’la sohbetimden tarifsiz bir keyif alıyordum. Resmen fıkra gibiydi: Bir doğumbilimci
ve bir ölüm bilimci bir tukan sayesinde tanışmış kahve içiyorlardı! Ölümün
bu kadar çekici olabileceği kimin aklına gelirdi…
illüstrasyon: İnsel Kanca
18

Duvarın İki Yüzü
Ali C. Yoksuz
-1-
Uyandığında bir otel odasındaydı. “Yoksa
gerçekten başardım mı?” diye düşündü
sessizce. Bileklerinde bir ağrı hissediyordu,
ellerini ovuşturdu. Yataktan doğrulup etrafına
baktı. Standart bir otel odasıydı; masa, sandalye,
pencere, yatak. Ayağa kalkıp pencereden dışarı
baktı. “Bu gerçekten mümkün mü?” dedi içinden.
Sigarasını arandı etrafta. Çırılçıplaktı. Masanın
üzerine bırakılmış pantolonunun cebini yokladı
ve bir paket çıkardı. İçinden bir sigara alıp yaktı
ve bir ayağı aksak sandalyeye oturdu. Sonra ayağa
kalkıp sandalyeyi pencerenin önüne çekti. Aksak
sandalyede sallana sallana oturup sigarasından
uzun, derin bir nefes çekti. Çırılçıplaktı.
Sigarasını içerken üşür gibi bir eliyle diğer kolunu
sıvazladı. Gözleri kapanıyordu. “Bu kadar
uyku iyi değil” diye düşündü. “Telefon?” dedi sonra.
Etrafı kolaçan etti telefonu bulabilmek için.
Masanın üzerine bakındı biraz. Yatağa geçip oraya
baktı. Telefon yoktu. “Yoksa gerçekten!..” gibi bir
ses geçti içinden, sorularla hemhâl.
“Biraz hava” deyip banyoya gitti,
Biraz nefes...
Yüzünü yıkarken gömleğin yerde olduğunu
gördü ve üzerine geçirdi.
Biraz nefes...
Üzerine bir şeyler geçirmeyi düşünürken pantolonunu
giymek üzere yatağına gitti. Pantolonunu
çekip dışarı çıkmak üzere kapıya yöneldi.
Ayakkabısının içinde terlemeye başlayan çıplak
ayaklarının rahatsızlığıyla sokağa vurdu kendini.
Otelin önünde, bir sağına bir soluna baktı
ve düz bir şekilde kameranın olduğu yere doğru
yürüdü.
Ben aslında
iyi biriydim,
ben iyi biriydim.
Özür dilerim ama
ben iyi biriydim.
Sanırım izleniyorum. Devam
ediyor. Biraz nefes...
Onu izleyen kamerayı dikkatlice
inceledi. Üzgündü...
Bu normal, bu doğal, bu mümkün,
bu, bu... bu olabilir. Sorun etmemeliyim.
Biraz nefes...
Onu izleyen kameraya arkasını
dönüp otelin kapısının
önüne, az önceki yerine gerisingeri
döndü ve sağa sola tekrar
bakınıp sol taraftan yürümeye
başladı.
Uzun bir duvarın yanına
yavaş yavaş yürüyordu. Telefon
sesi duydu.
Olamaz! Hay sıçayım! Yoksa?
Neyse...
Tedirginlikle cebinde bir
telefon aradı. Derken aslında
telefonun karşısından ona doğru
yürüyen kişiye ait olduğunu
telefon konuşması sesleri duyarken
anladı ve rahatladı.
19

20
İşte bu korkutucuydu.
Duvar sonuna kadar yürüdü.
Sanırım hâlâ beni izliyor.
Ama sorun değil, gerçekten sorun değil, sorun değil. Sorun değil. Ben başardım. Başardım. Tamam
işte. İşte mümkün. Tamamdır... Başarmış olmalıyım. Evet, evet... diye düşünürken kamera
açısından çıktı ve kamerada bir duvar yazılaması göründü:
“BEN BİR BAŞKASIDIR”
Yürürken bir mezarlığın etrafında olduğunu gördü ve mezarlıktan içeri girdi.
Bir mezarın başında oturup onu izledi.
Ben aslında iyi biriydim, ben iyi biriydim. Özür dilerim ama ben iyi biriydim. Duydun mu?
Ben kötü biri olmaya çalışan iyi biriydim. Biriyim. Ben, biriyim. Ha ha ha!
Üzeri toprakla örtülü cesedin başından kalktı. Umutsuzca yürümeye devam etti.
-2-
Neyse ki onun dikkatini çektim. Artık varım ve buradayım. Sanırım gerçekten başardım... dedi
yine. Yine.
“Efendim?” diye bir sesi duydu. O esnada yalnızca yüzüne odaklanan kamera
geri çekildi ve adamın aslında bir kafede olduğunu ve ona “efendim,” diyenin de
yan masada oturan bir kadın olduğu göründü.
“Sen,” dedi adam, “Sen beni duyabiliyor musun?”
“Elbette, bana söylediğinizi düşündüm aslında.”
“Ne söyledim ki?”
“Aslında tam olarak anlamadım ama ‘dikkatini çektim, başardım’ gibi şeylerdi
sanırım.”
“Bunu sizin için ya da size söylememiştim aslında. Umarım yalnış anlamadınız.”
Kadın gülümsedi, “Aslında hiç anlamadım.” Bu gülümsemeyi sahte buldu
adam. Söyleyemedi.
Söylenmez ki... Söyleyemem!
“Anlamadım?” dedi kadın.
Adam, işte o an buz kesti.
Sessice oturdular. Birbirlerine baktılar. Sonra kız önüne dönüp bir sigara yaktı.
Çayından bir yudum aldı. Adam onu izlemeye devam etti. Kadın onun kendisini
izlediğini fark edince çayını alıp adamın masasına geçti.
“Sigara içiyor musun?”
“Evet.”
Adama bir sigara uzattı ve adam sigarayı alıp yaktı.
“Benim ismim Rûya,”
“Seni de izleyen biri var mı?” diye sordu adam.
“Beni kimse izlemez. Ben yalnızca izlenenlere görünürüm,” dedi Rüya.
“O şimdi seni görmüyor mu?” diye sordu adam kamerayı göstererek.

“O beni senin gördüğün gibi görüyor sadece. Ben orada göründüğüm gibi
değilim,” dedi Rûya.
“Peki ben?”
“Sen zaten bu yüzden buradasın.”
Nasıl yani... “Niçin?”
“Henüz bir adın bile yok,” dedi. Kız yine gülümsedi. Yine.
Adam bu sözün üzerine sigarasından bir nefes daha çekti.
“Bu gece yanında olacağım. Şimdi gidip bir etrafa, çevrene bak. Bakman lazım.
Kendine bir daktilo al. Paran var,” dedi Rûya.
Adam bu sözün üzerine ceplerini yokladı. Her şey düşünülmüş. Hayret etmemek mümkün
değil. Yani... Ya, ama hassiktir!
Kadın, Rûya onu duymadı. Ama tahmin etti:
“Korkulacak hiçbir şey yok, şaşılacak şeyler de yok. Bu dünya senin. Ve sen
mütevazı bir adamsın.¨
Rüya sevecen göründü adama.
“Ben kalksam iyi olacak,” dedi adam.
“Gece,” dedi Rûya.
Adam ayağa kalktı. Kadına, Rûya’ya baktı ve kameranın açısından çıktı.
Kamera geri doğru çekildiğinde kadının, Rûya’nın sandalyesinin boş olduğu da
görünüverdi. Fakat sigara, kül tablasında tütmeye devam ediyordu.
-3-
Adam Kadıköy’de, antikacıların pek bol olduğu bir sokağın başından, bir köşe çaycısının
olduğu yerden ileri doğru yürümekteydi ve kamera sokağın ortasına sabitlenmiş
şekilde yolun ortasından giden adamı izliyordu. Adam arkası dönük bir şekilde
yürürken söylendiğini hissetti.
İzliyor... Ha ha ha! Sakin ol. Tamam, tamam. İzliyor mu? Neyse...
Aniden duraksadı. Takip edildiğini hissediyordu, bunu biliyordu.
Arkasına baktı.
Yürümeye devam etti adam.
Daktilo, demişti. Daktilo. Daktilo... Daktilo! Şuraya baksam iyi olacak.
Köşedeki antikacı dükkânına girdi.
İçeri girdiğinde daktiloların olduğu kısma doğru yöneldi. Sırayla onları izlemeye
koyuldu. Derken yanına biri yaklaştı:
“Hoşgeldiniz. Buradaki daktiloların hiçbiri satılık değildir.”
“Ama benim bir daktilo almam gerekiyor,” dedi adam.
“Biliyorum... biliyorum? fakat buradaki daktilolardan hiçbiri satılık değildir.”
“Ama...”
“İçeride seninki. İzin verirsen içeri gidip getireyim. Zaman harcama burada.
Daha çok işin var.” dedi antikacı.
21

22
Hayretler içindeydi adam:
“Sen de mi biliyorsun?” sordu.
“Hayır!” dedi ve daktiloyu getirmek üzere içeri gitti.
Adam o sırada etrafına bakınırken bir fotoğrafı eline aldı ve dikkatlice izlemeye
başladı. Fotoğraf neredeyse altmış yıllık vardı ve fotoğrafta kendisini gördü. O
yıllara has bir kıyafet. Yanında, az önceki çaycıda karşılaştığı kadın, Rûya ile eski
bir masanın etrafında oturmuş sigara içiyorlardı. Kadının kıyafetleri de o döneme
hastı. Adam şaşkınlıkla fotoğrafa bakmaya devam etti.
Bunu özlemiyorum, bunu özlemedim!
“Ben vermeden bulmuşsun fotoğrafı,” dedi antikacı.
“Hatırlıyorum.”
“Ama özlemiyorsun.”
“Bunu bilemezsin” dedi adam.
“Ben her şeyi biliyorum,” dedi antikacı, “Benim görevim bu. Ben, her şeyi biliyorum.”
“Ama... az önce...” derken sözünü kesti antikacı:
“Henüz bir kaygın bile yok. Erken davranma meraklanmak için.”
“Özür dilerim,” dedi adam. Müthiş ve derinden bir pişmanlık hissetti o an.
“Daktiloyu ve fotoğrafı al. Hava kararmak üzere. Sahaf kapanabilir. O yüzden
şimdiden gidip kitabını ve kağıtları da al. Sahaf seni tanımaz. Sinirli biri. Ondan
korkma, o yalnızca üzgün bir adam.”
“Nesi var?”
“Yeni’den mahrum,” dedi antikacı; gözleri dolu doluydu, neredeyse ağlamak
üzereydi. Adam antikacıya baktı bir süre.
“Gecikmesem iyi olacak” dedi antikacıya
Neye gecikeceksem!
Dükkândan çıktı. Kamera aynı yerde adamı izlemekteydi. Adam yolun sonuna
dek yürüdü ve gözden kayboldu. Kamera söndü.
Kamera yandığında adam “Bâbil Sahaf ’ın Olduğu Sokak” adlı bir tabelanın
altında ve o Bâbil Sahaf adlı bir dükkânın tam karşısında buldu kendini. Neredeyse
bir yerden gelen bir yumruktan kaçar gibi seri ve âni bir hareket ederek toparlandı
ve çevresine bakıverdi korkuyla. İçeri girmeden önce kapının önündeki kitaplara
bakınmaya ve titreyen ellerini ceplerinde muhafaza etmeye çalıştı. O sırada kapıya
doğru bir bakış atmıştı ki ürkerek geri sıçrayıverdi. İçeriden çıkan Sahaf korkutmuştu
onu. Öfke dolu gözlerle ve seri hareketlerle, kucağındaki kağıtları ve bir kitabı
dışarı, adama doğru fırlattı.
“Al şunları, topla hemen! Sonra siktir ol git burdan! Yürü git lan!” diye bağırdı
Sahaf, adama.
Adam korku ve heyecanla yerlere saçılmış saman kağıtları toplamaya başladı ve kitabı
da yerden alıp dayak yemekten korkarak koştura koştura uzaklaştı dükkânının oradan.
Sahaf koşan adamı izleyip kahkaha attı ve içeri girdi. İçeriden bir müzik sesi geliyordu.

-4-
Tıknefes kalmış adam bir bankta otururken gözlerini kapatmış; kendini denizin
ve rüzgârın ıslıkvâri sesine bırakıp, nefesinin ve kalp atışlarının düzelmesine şahit
olurken yüzünde bir gülümseme peyda oldu. Gözlerini araladığında gelen bir ses,
karşısında bir deniz olmadığını fark ettiğinde korkudan önce üzüntü ve acı duydu.
Basık ve daracık bir odanın içinde, yemyeşil duvaların arasında, bir ayağı aksak
ve rahatsız edici bir sandalyede oturmaktaydı. Önünde eski tip, küçük bir
masa, üzerinde ters duran bir daktilo gördü. Bu, o daktiloydu. Daktiloyu kendine
çevirmeye çalıştı. Bunu başaramayınca daktilonun olduğu tarafa çekmek istedi
sandalyeyi. Bunu da beceremediğini fark etti, umutsuzluk hissetti.
Hey şey mümkün, her şey doğal, her şey sıradan, her şey değil. Her şey değil. Her şey değil!
Sayıklayarak sayıklamıyorum ulan! masanın diğer yanına geçti ve çömeldi.
Cebinden bir sigara çıkarıp yaktı ve düşünceli bir şekilde denizi izler gibi saman
kağıtları izledi.
O şarkıyı hatırlıyordum. O şarkıyı duydum ben. Ama hayır. Ben artık... diye düşünürken
biri yanına yaklaştı:
“Paran var mı” diye sordu.
“Param var,” dedi adam. Tavanın basıklığından sebep kambur duran dilenciyi
beklettiği için mahçup hissetti kendini. Ceplerini yokladı. Ceplerinin bomboş olduğunu
fark edince iyiyden iyiye çökmüştü sanki. Dilenciye çevirdi gözlerini.
“Sorun değil,” dedi Dilenci ve adamın karşısına, aksak sandalyeye oturdu. Gözlerini
kapatıp gülümsüyordu Dilenci artık. O artık biriydi. Onun, Dilencinin yağlı
saçlarının rüzgârda savruluşunu izliyordu adam. O sırada rutubetten küflenmiş
tavandan birkaç parça kafasına düşüyor, kan-ter içinde kalmış gövdesini ferahlatmak
için gömleğinin düğmelerini çözüyordu. Dilencinin araladığı gözlerinde bir
çift kamera merceği gören adam üzüntüye daktilosuna döndü ve gözyaşları içinde
daktilonun boşluk tuşuna hızlı hızlı basarken buldu kendini.
“Sorun değil. O beni görmez, artık göremez” dedi dilenci.
“Sen zaten O değil misin? O değil miydin?” diye sordu adam.
“Ben Dilenciyim.”
“Dilencilere bakmıyor mu?”
“Benim gibileri asla görmedi. Benim gibi birini de asla göremez.”
“Ama ben?”
“Nen varmış senin? Sen inkar ediyorsun sadece.”
“Hayır tercih ediyorum.”
“Sen var ya... Sen tam bir gerizekalısın.”
“Ben iyi biriyim!”
“Sen bir bok değilsin, senden bir bok olmaz aslında ya neyse! Gerçekten yapabilecek
misin? Gerçekten inanıyor musun buna? Ha ha ha! Ayrıca burası ne kadar
sıradan bir yer böyle. Senden korkuyorum açıkçası.
23

Yine saçmalayacaksın ve salakça bir şeyler yapacaksın diye ödüm kopuyor,” dedi
dilenci.
“Ben gitsem iyi olacak. Hava karardı neredeyse.”
“Ne havası ulan! Hangi hava! n’olur, biraz hava... Neyse siktir git. Ne yapmak
istiyorsa yap bakalım.” dedi dilenci.
Adam kalktı ve yürümeye başladı. Kamera bankın arkasından adamı izlemeye
devam etti; adam, arkasındaki kameraya el hareketi çekiyordu giderken. Dilenci
gözlerini kapattı ve gülümsemeye devam etti. Rüzgâr, kirpiklerini kırpıştırırken, Dilenci
mutlulukla sallıyordu kendini bir ayağı aksak sandalyede.
-5-
Adam aynı duvardan bu kez sağa doğru yürümeyi seçti. Yürüdü, yürüdü, yürüdü.
Sonuda başladığı noktaya geldi ama. Kamera yine aynı yerdeydi üstelik. Adam
kameraya baktı ve sonra içeri girdi.
Yukarı çıktığında az önce kafede gördüğü kadını, Rûya’yı çırılçıplak bir şekilde
yatakta uyurken gördü. Üzerinde az önce az önce? bıraktığı Daktilo bulunan masaya
döndü. Masanın başında iki mum vardı. Onları yaktı. Kitabı çıkardı. Beyaz kaplı
bir kitaptı. Kitabın bomboş sayfalarını kaygıyla aralarken buldu kendini.
“Kaygı.” dedi fısıldar gibi.
Adam eski saman kağıtlardan birini daktiloya geçirdi ve yazmaya başladı.
Daktilo sesleri yükseliyor, mum eriyordu. Adam uzun uzun yazdı ve son sayfayı
çıkarıp masaya, yazılı diğer kağıtların üzerine bıraktı. Sonra arkasını dönüp yatağa,
çırılçıplak bedene baktı. Kadın, Rûya uyuyan insanlara has derin nefes alıp yavaşca
veriyor, bu hareket onu yaşayan bir kadın, Rûya yapıyordu. Onu izledi.
Adam önüne döndü ve fotoğrafı cebinden çıkardı. Bir süre baktı ve eriyip ufacık
kalmış, sönmek üzere olan mumun üzerine tuttu fotoğrafı. Fotoğraf kıvranıyor,
kararıyor fakat tutuşmuyordu, Eriyen görüntüyü olduğu yere bıraktıktan sonra
yatağa, kadının, Rûya’nın yanına uzandı. Kadına, Rûya’ya sarılıp gözlerini kapadı.
Sabah olduğunda kadın tek başınaydı. Etrafına bakındı ve masanın üzerindeki
sayfaları gördü. “Başardım” dedi.
24

1- Setareye Soheil / Marjan Farsad
2- Rainfall / Daniel Herskedal
3- Trøllabundin / Eivør
4- Adagio / Joshua Redman
5- Schwebebahn / Hoelderlin
6- Spoons / Damon Albarn
7- It’s Clearing Now / Brigid Mae Power
Bu listede O.H. ailesi olarak naçizane müzik önerilerimiz yer alıyor.
Listedeki parçalar dünyanın farklı farklı ülkelerinden müzisyenlere
ait, türleri de oldukça değişkenlik gösteriyor.
Beğenmeniz dileğiyle,
iyi yolculuklar.
Bu ve daha fazlası için bizi Spotify’dan takip edebilirsiniz:
@oralardahavalarmag
(https://open.spotify.com/user/oralardahavalarmag/playlist/3YvWoEnBbFBv6fS6H32qps)
25

Seni karşıdan karşıya geçirirken dünde
unutmuşlar.
Ben karın kasındaki tüp bebek, insanın.
Ölmüşüm mesela
öğleden sonra,
herhangi bir cenaze namazında.
Bir yorgan kıyısında ve ya iki yaz bi güz
hep araba bagajlarında,
ceset kokularında.
Sancılı Tını
Pelin Yıldırım
26
Seni biraz kadın bulmuşlar
organında cins kokarca.
Miladın pençesinde kırık hayalli mars
isem,
selamımda yüksek besmele sensindir.
Şeffaf vücutlu kavgaların bitli kahramanı
-sen-
Henüz doğmamışsa bebek saf,
kirlenmemişse sokak pas,
pas.
Tenleri çalınmış kentlerin genleri
hep soğuk.
Buralarda ellerim hep donuk ve
mavili gök uçsuz.
Bak nasıl da uyumuşsun.
Bu bir masal değil,
bak bakalım portakal mıyım tencerenin
dibinde?
Dün hakikattim sıyırıp temizlersen.
Kuyunun koyu suyunda mesela
seversen beni
çatırdamam ben.
Yalnız bir gün
bok vardı da uyanmıştım,
ellerim çocukların elinde maskara tabanca.
Bok vardı işte sol lobunda,
beynimin.
Soldan üçüncü at sizlere ölümken,
gözlerimde karabasan kokulu sonbahar pusulası.
Yan odadaki böceğin ikiziyim
-yapışık,
sineği olduğum arabanın markası bozuk
-karışık
ve sen hala fransızca kokuyorsun,
fransızca kokuyorsun ve
bornoz giyiyorsun.
Peki ben özlemekten korkan bir iç gıcırtısıysam?
Olsun..
Ben seni nerede unutmuşsam
orada kaybolmuşum.
En başa dönebilir miyiz
yahut kaçalım buradan.
Ölüyorken büyümüyorsun.
illüstrasyon: İnsel Kanca

Aç Parantez Gerekçeler
Mehmet Şimşek
ışıklar kapandığında kayboldum, (çünkü)
büyülü kapılardı kelimeler
önce ellerime mum damlattım
dilekler üfledim sonra
hicazkâr bir şarkının diline düştüm
uzaktan tiz mi tiz bir kadın sesi,
türlü çiçek adları, parlak gazeller
yelkovana benzemeyi öğrendim
ocağın şubattan farksızlığını
bir ömrü adlandırmaya yeterdi mevsimler
sorular uzadı geceler kısalırken, (çünkü)
kentimiz tanrıya daha da yaklaştı
çiçekliklere bir bir beton döktüler
sanki bütün acılar geçen kış yaşandı
ıslak bir serinlik, (çünkü)
yarım açık pencere
fotoğraf: Gülsüm Deniz Cesur
dinle:
dağılmak bir dükkan camı gibi
çınlamak kepenklerce gece sessiz
çünkü sarhoş yumruklar tuz buz
ve kan sızarken ipince sabah yeli
uyanmak bir düşe: büyüyorsun
bir defter: dünyanın şahidi
ve çakmak: taşı düşmüş, artık yok
çığlık: ben hâlâ çocuğum büyümelere
soluk: ihtiyaç
yarın: kendinden emin
şiir: hep kursakta ve gerekçelere muhtaç
27

Çizen: Aslı Alpar
diğer işleri için:
http://adimizi.blogspot.com.tr/
28

Hani vardı ya bahsettiğim
patika,
işte oraya ağaç
dikiyorlar, artık
artık yürümemiz zor
olacak o yoldan.
inanabiliyor
musun?
29

30
Bu Sonbahar
Kaçırmamanız
Gereken Diziler
Sonbaharın gelişi güneşin ve tatilin bitmesi demek olsa da
aynı zamanda yeni dizi sezonunun da başlangıcı olarak
içimize su serper. Sonbaharda sizi sımsıcak bir battaniyenin
altına davet eden yağmurlu ve puslu bir pazar günü yeni
diziler kurtarıcınız olacaktır. Uluslararası arenada görücüye
yeni çıkan, heyecan verici bütün yapımları sizin için inceledik
ve sizi kanepeden kalkmadan değişik dünyalara ve
maceralara götürmesi garanti olanları listeledik.
1. Nightfall (History Channel)
History Channel Vikings ile yakaladığı başarıyı, Nightfall ile devam
ettirmek için kolları sıvadı. Yapımcı olarak Jeremy Reener (The Hurt
Locker) imzası taşıyan dizide, ki ünlü starın konuk oyuncu olarak
dizide karşımıza çıkma olasılığı da çok yüksek, Tapınak Şövalyelerinin
5’inci Papa Clement ve Fransa Kralı 4’üncü Philip tarafından
ortadan kaldırılması ve kazığa bağlanarak yakılması anlatılıyor.
Avrupa’da adları Haçlı Seferleri ile özdeşleşmiş olan ve hayatlarını
Kutsal Kaseyi bulmaya adamış olan bu din savaşçıları gizli ayinler
yaptıkları dedikoduları yayıldığında ve Kutsal Toprakları ele geçiremediklerinde,
onlara yüklü borcu olan Fransa Kralı 4’üncü Philip bu
dedikoduları bahane edip Şövalyeleri ortadan kaldırmak için düğmeye
basar ve ortalık karışır. Dizide Şövalyelerin lideri Landry’yi Tom
Cullen (Downton Abbey) canlandırıyor. Orta Çağ’da geçen bu gizem
dolu dizide vahşetin ve entrikanın ön planda olacağına emin olabilirsiniz.

2. The Crown (Netflix)
Netflix’in 100 milyon pound bütçeli yeni yapımı The Crown, Downton
Abbey’nin boşalttığı tahtı dolduracak gibi duruyor. Hâlâ tahtta
olan Kraliçe 2’inci Elizabeth’in hayatını anlatan dizi, dedikodulara
göre daha yayınlanmadan Buckingham sarayında tedirginlik yaratmış
bile. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında İngiliz kraliyet ailesi ve Downing
Caddesi arasındaki ilişkinin nasıl şekillendiği ve İngiltere’nin nasıl
yönetildiğini anlatmayı hedefleyen dizi hepsi on bölümden oluşan altı
sezonda sürecek. Dizide Kraliçe 2’inci Elizabeth’i Clare Foy (Wolf
Hall), Kral Philip’i Matt Smith (Doctor Who) ve Winston Churchill’i
John Lithgow (Interstellar) canlandırıyor. Bu diziyi kaçırmayın derim.
3. The Young Pope ( Sky / HBO / Kanal+)
Paolo Sorrentino’nun (Youth) ilk TV denemesi ‘’The Young Pope’’
bu sonbaharda Avrupa’dan çıkan en sansasyonel dizi. Dizideki
hayali Amerikalı Papa 13’üncü Pope Pius’ı Jude Law canlandırıyor.
Katolik Kilisesi’nin tarihindeki ilk Amerikalı Papa, genç ve etkileyici
olmasının yanı sıra aynı zamanda Vatikan’ı karıştıracak fikirlere de
sahip. Jude Law’a sekiz saatlik bu ruhani serüvende onu yetiştiren
rahibe olarak Diane Keaton ve akıl hocası olarak da James Cromwell
eşlik ediyor. Güçlü oyuncu kadrosu, ve kamera arkasındaki
güçlü kadro bizi çok başarılı bir televizyon yapımıyla karşı karşıya
olduğumuz hissi veriyor.
31

4. WestWorld (HBO)
HBO’nun daha yayınlanmadan sansasyonel mertebesine ulaşmış
olan dizisi Westworld ya HBO’ya Game of Thrones’dan daha büyük
bir başarı getirecek ya da çok büyük bir fiyasko olacak. Bu yapımda,
akıl almaz bir bütçe, yapay zekalı robotlar, vahşi batı ve Anthony
Hopkins var. Yetmez derseniz, ayrıca dizinin beyin takımında Person
of Interest’in arkasındaki yapımcı Jonathan Nolan ve Battlestar Galactica’nın
yazarlarından Liza Joy ve tabiki JJ Abrams var. Dizinin
konusunu özetlemek gerekirse, ‘İnsanoğlunun günahlarının yapay
zeka ile tanışması’ diyebiliriz. Dizi Michael Crichton’un 1973 yapımı
bilimkurgu filmi Westworld’un uyarlaması.
5.Divorce (HBO)
Sarah Jessica Parker’ın başrolde oynadığı komedi/drama dizisi Divorce
testosteron yüklü bu listede bize eğlenceli bir soluk aldıracak
türden bir yapım. Dizi, maalesef çok güncel ve tanıdık bir konu olan
boşanmanın bazen çok sancılı bazen komik ama kesinlikle zor ve uzun
bir süreç olduğunu bize anlatmaya çalışacak. HBO başrol için komedi
ile hüznü harmanlamayı çok iyi başaran Parker’ı seçerek doğru bir
adım atmış. Yıllar sonra HBO’ya ve televizyona geri dönen starın en
büyük handikabı Sex and the City’deki Carrie Bradshaw karakteri ile
özdeşleşmiş olması. Parker Divorce’da Frances isimli iki çocuk annesi,
on yıllık evli bir kadını canlandırıyor. Frances’ın hayatını ve evliliğini
sorgulaması ile başlayan dizi on bölümde, boşanma sürecinde eşlerin
birbirine olan ihtiyacı, ortada kalan çocukların durumu gibi gerilimli
konuları eğlenceli bir biçimde sunmaya çalışacak.
32

Bonus: Designated Survivor (ABC)
Listeye geniş kitlelere hitap edecek ve kafamızı boşaltmaya yarayacak
bir dizi eklemeden olmaz. Designated Survivor bu sonbaharın
merakla beklenen politik draması. Nasıl olduysa Amerika’daki bütün
yasama organı bir saldırıda ölüyor ve böyle bir senaryoyu ön gören
Amerikan hükümetinin bir odaya paketlediği kabinenin alt seviye
üyelerinden Kiefer Sutherland (24) Amerikan başkanı oluyor. Gerilim
dolu bu hikaye de 24’e benzer elementler bolca kullanılmış. Entrika,
ihanet, teröristler ve Keifer’ın aile içi draması bize ikinci bir 24’e
hazır olmamız gerektiğini hissettirdi. Temennimiz Keifer’ın Touch ile
yapamadığını Designated Survivor ile başarması.
By Bandaloop/ 24.08.16
33

Çağdaş
İran
şiirinden
tadımlık
Nahid Arjuni
Farsça’dan çeviren & hazırlayan:
Tahereh Mirzai
İran’ın Kürdistan eyaletinde
doğmuş şair ve yazar.
3 şiir kitabı ve bir romanı
vardır, Türkçe’ye henüz
kazandırılmamıştır.
İkinci Sır
Saçlarımdan bir tel al
Götür kendinle
Vardığın her şehre
Bir kapı açılır karşına
Başörtüm kıvranır
Sana aşık olduğunda bir kadın
Yanaklarım kızarır
Ve çoğalırım
Dünyanın bütün duraklarında
34

Mutfağın Tanrısı
Ey yüce tanrım
Ki mutfağa da giriyorsun
Ve ilaçlarımın ismini okuyorsun
Biraz kenarda dur lütfen!
Tüm bulaşıkları yıkamam gerek
Ve seninle konuşurken
Öğlen yemeğini de düşünmeliyim
Hayır yardım istemem
Kendim idare ediyorum olan biteni
Salon süpürülecek
Yemek taşmaz
Telefona da ben bakarım
Ve çerçevenin tozunu…
Hatırlıyor musun?
Burada küçüktüm
sen öfkeli değildin henüz
sakinleştirici içmiyordum ben
Tam çileğin tadı ve uykudan sonraydı
Sen buruşturdun yüzünü
13 yaşıma
Çarşafa
Ve rüyalarıma
Affedersin açık söylüyorum
Ama sen ceplerime
Küçük kol çantama
Ve hatta kilitli küçük sandığıma
Göz koymuştun!
Mutfağımda oturan ey büyük tanrı
Şimdi olgun bir kadınım
Ceplerimde bir şey saklamıyorum
Çantam açık kalmış masada
Sekiz saatte bir sakinleştirici içiyorum
Ve söz verdim doktora
Fazla düşünmeyeceğim
Lütfen ayağını kaldırır mısın?
Paspas yapacağım!
35

KÜLTÜREL SIKIŞMIŞLIKTAN
MEKAN-ZAMAN SIKIŞMASINA
İyi Seneler Londra
Emre Emrem
36
Giriş
21. yüzyılın sınır tanımayan uluslararası sermaye etkileşimli dünyası,
kültürel zeminde de erimeleri, kaynaşmaları ve bazı sıkışmaları doğurabilmektedir.
Bireysel ayrıcalıkları ön plana çıkartan 19. Yüzyıl modernlik fikri,
mekansallığı ve zamansallığı korumaktayken, artık teknik ilerleme, küreselleşme
ve neo-liberalizm ile mekan ve zamanla çok işi olmayan bir “postmodernin”
doğduğu, hatta bununla kalmayıp ilk gençlik dönemini henüz
tamamlamış yetişkini bize canlandırdığı bir bugün yaşamaktayız. Belki
de postmodernizmin bu uçarı, geçicilikten, kural tanımazlıktan ve yapı
bozumundan yana olan tavrını genç yetişkin yaşına vermeliyiz. Tanımlaması
nasıl yapılırsa yapılsın öncelikli olarak bahsedilen kültürel durumun,
ekonomik anlamda bir geç kapitalizm süreciyle, siyasal anlamda neo-liberalizm
ile birlikte ilerlediği yadsınamaz; postmodernizm, “geç kapitalizmin
kültürel mantığıdır.” (Jameson,1992;Mandel,1978, Akt. Kumar,Krishan,
2013:139) Bu şekilde bir ilişkilendirme, mekansal ve zamansal değişimlere
anlam atfetmektedir. Küreselleşme ile sınırları aşan sermaye dağılımı, üretim
ve tüketim ilişkileri gibi kavramlar etkilerini kültürel sınır aşımları olarak
da göstermiştir. Sanayi ürünleri yanında her türlü kültürel pratiğin de metalaşması,
her an her yerde her şeyin olma ihtimalini mümkün kılmaktadır.
Başka bir deyişle, “bir çok imaj, mekan üzerinden anında kitlesel ölçekte
pazarlanabilir.” (Harvey, David, 1999).
İlk bakışta genişleme ve yayılma gibi görünen, Marshall McLuhan’ın kavramsallaştırdığı
“küresel köy”, zihinsel bir yayılma sağlarken, bedensel
olarak bizi hapsetmektedir. Zamansallık algısındaki oynama bu bedensel
olarak hapsolma duygusuna yardımcı olmaktadır. Teknolojiden uzakta
mekanik herhangi bir ekonomik, siyasal, toplumsal ya da kültürel iletişim
olanağı, insanın bedensel olarak mekan içinde gezinmesini, bulunduğu mekana
yayılmasını sağlamaktaydı; ancak günümüzde teknolojinin geçmiş,

şimdi ve geleceği iç içe algılayabilmemizi sağlayan zamansallığı, bizim bu
yayılmayı zihinsel olarak yapmamıza neden olarak bedenimizi belirli bir
mekan içerisinde sıkıştırmaktadır, zira bu küresel dolaşımı bedensel anlamda
doğrusal zaman akış çizgisini bozarak yapmamız mümkün değildir.
(Harvey, David, 1999) Tüm bu durumun ise, Kumar ve Harvey’nin tanımlamalarından
yola çıkarak; mekanın, zaman aracılığıyla yok edilmesi sürecini
merkezine almış kapitalizm ve neo-liberal politikalardan kaynaklandığını
söyleyebiliriz.
Doğrusal zaman çizgisinden kopuş
Sinemasal zamanın kendi içinde giriş gelişme ve sonucu olan bir anlatı
oluşturmasının köklerini “modern” kelimesinde arayacak olursak, kelimenin
köken olarak modo’dan (“son zamanlar” , “tam şimdi”) gelen modernus,
hodiernus ( hodie’den “bugün”) modelinden hareketle Latinceden
yaratılmış bir sözcük olduğu karşımıza çıkmaktadır. (Kumar, Krishan, 2013)
Dolayısıyla kelimenin geldiği yer olarak ilişkilendirebileceğimiz zaman
kavramının önemini postmodernizme daha varılmadan oluşan modern
dönemde görmekteyiz. Bu ilişkilendirmeyi biraz daha öteye taşıyan Krishan
Kumar, pagan ve modern dünya ayrımı yapar. Burada bahsettiği modern
dünya, rönesanstan da önce hristiyanlık inancının orta çağ avrupasında
köklerini sağlamlaştırmasıyla ortaya çıkan dünya alımlamasıdır. Dünyanın,
birbiri ardına gece gündüzün, mevsimlerin sıralanmasıyla oluşan zaman
kavramına bir başlangıç noktası gerekliydi ve bu başlangıcı Mesih’ten önce
ve sonra olarak ikiye ayıran Hristiyanlık, tüm insanlığa düzenli bir zaman
çizgisi yarattı. “Geçmiş, şimdi ve gelecek anlamlı bir dizilişte birbirine
bağlanmıştı.” (Kumar Krishan, 2013, s: 89)
Hristiyanlığın başı, ortası ve sonu bulunan Mesih hikayesinin doğrusal düzleminde,
ay ve yıl tekrarlarına bağlı olan zaman çizgisi kendisini, yalnızca
bu Mesih hikayesi değil, tüm modern anlatıların içinde var etmektedir. Bu
modern anlatılar ister Kumar’ın temellerini dayandırdığı rönesans öncesi
hristiyan orta çağında olsun, ister rönesans ve sanayi devrimleri sonrasında
yeniden düzenlenen “modern dünya”da olsun, doğrusal zaman çizgisini
koruyarak post-modernizme, ya da öncesinde ilişkisini kurduğumuz teknolojik
gelişmelerle kuşanan küreselleşmeye, geç kapitalizme, neo-liberalizme
kadar etksini kesintisiz olarak sürdürmüştür.
37

38
Sinemayı da ortaya çıkış ve gelişimine bakıldığına modern dönemin çocuğu
olarak tanımlayabiliriz.
Parçalı, kuralsız ve sırasız yapısından dolayı kimsenin postmoderniteyi
zamansal bir durum olarak tartışamaması bütün düzenli anlatıların sonunu
getirmektedir. Özellikle sıralamanın kurgu terimiyle önem karşımıza çıktığı
sinemada artık, giriş, gelişme, sonuca dayalı doğrusal zaman çizgisine göre
dizilmiş anlatımın yerini sonun baştan gösterildiği, ters yüz edilmiş anlatım
örnekleri alabilmektedir.
İyi Seneler Londra, hikayesini aktarırken kullandığı bu zamansal sıra bozumuyla,
postmodern biçimini, açılış sahnesinde olduğu gibi, damdan düşercesine
izleyicisinin önüne atar. Yolun kenarındaki banka oturmuş perişan
bir adamı, o sırada o sokaktan tesadüfen geçerken gören ve ona yardım etmek
isteyen bir çiftin kafasına yukardan düşen bir adamla açılır film. Filmin
sonunda balkondan atlayarak intihar ettiğini anladığımız bu havadan düşen
adamın üzerine düştüğü çiftin de hayatlarını alt üst edişi, böyle kopuk,
zamansız ve her an her şeyin olmasının doğallaştığı postmodern dünyanın,
sinemasal zamanın ters yüz edilişiyle çarpıcı bir anlatımıdır. Film, bu açılış
sahnesiyle ve Mesih’in dünyaya geliş hikayesiyle başlatılan sene sayımının
oluşmasını selamlayan ismiyle, zaman kavramını postmodern bir noktaya
çekme amacında olduğunu müjdelemektedir.
Kültürel yayılmadan mekan sıkışmasına
Neoliberal politikalarla sınırlılık anlayışının bozuma uğraması, yer yer fiziksel,
daha çok sanal olarak siyasal, ekonomik ve toplumsal etkileşimde bulunulan
mekan genişletilerek küresel bir kültür akışı yaratmıştır. Dünyanın
bir bölgesinde üretilen her hangi bir mal rahatlıkla küresel pazara girerek
çok başka bir yerde hizmete ya da tüketime sunulabilmektedir.
Sanayi devrimi sonrasında oluşturulan fordist üretimle çalışan bireyler
üzerindeki seri bir yabancılaşma, esnek birikime dayalı post fordist işgücü
yapılanmalarıyla bireye daha çeşitli ve özgür iş imkanları, iş güvenceleri
ya da istihdam alanları tanırken, diğer taraftan yeni piyasaların çıkması ve
iş bölümüne getirilen teknolojik, örgütsel yeniliklerle onu sadece yaptığı işe
yabancılaştırmakla kalmayıp, kendisinin toplumsal ve kültürel varoluşunu
parçalayarak küreselleştirmiştir.

“Şimdilik kullanacağım terimle esnek birikim, Fordizmin katılıklarıyla açıktan
çatışma içinde olmasıyla belirlenir. Emek süreçleri, iş gücü piyasaları, ürünler
ve tüketim kalıpları bakımından esnekliğe yaslanır… Hem sektörler hem coğrafi
bölgeler arasında eşitsiz gelişme kalıplarında hızlı değişikliklere yol açmıştır…
Aynı zamanda kapitalist dünyada “zaman-mekan sıkışması” adını verebileceğim
bir olgunun yeni bir evresine yol açmıştır…”
(Harvey, David, 1999, sy:170)
Harvey’nin “zaman-mekan sıkışması” olarak adlandırdığı bu ekonomik tabanlı
yapılanma, kültürel bir yayılmanın ve iç içe geçmenin de nedeni olmaktadır.
Fredrick Jameson’ın postmodernizmi, “geç kapitalizmin kültürel
mantığı” olarak yorumlamasının nedeni bu olmalıdır. Modernizmin
oluşturduğu seri üretime dayalı metalaşma süreci, post modernizm ile birlikte
sınırların ötesinde bir yayılma zinciri içine girmiş ve kültürel alanları
da bu yayılmaya katarak metalaştırmıştır. Dolayısıyla her şeyin her yerde
yeniden üretilerek dünyayı dolaşabildiği bir sürece girilmiştir. Bu süreç ise
modern yöntemlerle üretilen bir ürünün sahip olduğu tek ve biricik gerçekliğin
kopyalanıp taklit edilmesine neden olarak Baudrillard’ın “hipergerçeklik”
dediği olguyu meydana getirmiştir. (Küçük, Mehmet, 2011)
“…Dahası, Baudrillard’a göre modern endüstri toplumunun anahtarı üretimken,
postmodern toplumda “gerçek”i önceleyen modeler olarak “taklitler” toplumsal
düzene egemen olmaya ve toplumu “hipergerçeklik” olarak oluşturmaya başlar.”
(Küçük, Mehmet, 2011, sy: 414)
Postmodern hipergerçekliğinde dolaşıma sokulan ve bu nedenle bir meta
haline dönüştürülen kültürel faaliyetlerin hepsi, bireyin kendini üzerinden
tanımladığı kültürel değerlerin de eklektik bir yapıya bürünmesine neden
olmaktadır. Esnek birikimin sağladığı çeşitli iş imkanları sayesinde küresel
bir çalışma alanı bulabilen birey, yaşamına bu alanda devam ederken bulunduğu
mekanın içinde kültürel bir sıkışma da yaşamaktadır. Daha önce
kişinin kendini ifade ettiği kültür, bundan sonra bulunacağı mekanın getirdiği
kültür içinde eriyerek çetin bir uyum süreci içine girer. (Harvey, David,
1999)
39

İyi Seneler Londra filminde, ekonomik olarak geçimini sağlamak için Afyonkarahisar’ın
Bolvadin ilçesinden Londra’ya gelen otel çalışanı Firuz’da bu
ekonomik üretim biçiminin yenileşmesiyle ortaya çıkan küresel boyutta yeni
sektörlerin neden olduğu kültürler arası etkileşimi görebilmekteyiz, ki Firuz
Londra’da beş yıldızlı bir otelde, Harvey’nin adlandırdığı “esnek birikimin”
yaratmış olduğu bir hizmet sektörü çalışanıdır. Ekonomik olarak varlığını bu
otelde çalışarak oluştururken, kültürel çatışma içerisinde kalmış iyi ingilizce
konuşan Bolvadinli olarak postmodern-geleneksel bir karakter şeklinde
karşımıza çıkar. Konuşmalarında sürekli Londra’daki yaşamı geldiği yerin
gelenekleriyle kıyaslarken, kendisine uygun olmayan bu yerde ekonomik
nedenlerle bulunduğu vurgusunu yapar, diğer taraftan da oradaki kültürün
getirdiği toplumsal hayatı ve “yaşam tarzlarını” çok iyi bildiğiyle övünür.
Firuz’un çalıştığı otelin, bu bağlamda onda bir mekan sıkışmasına neden
olduğunu söyleyebiliriz. Diğer bir deyişle; Firuz, David Reisman’ın “gelenekçe
yöneltimli” insanından sanayi toplumu ve post-fordist ekonomik gelişmelerle
beraber “başkalarınca yöneltimli” insana geçiş yapmakta, “belirli bir kültür bütünü
yerine başkaları ile iyi ilişkiler sürdürmeyi yücelten değerler kazanmakta” olan biridir.
(Oskay, Ünsal, 2014)
Filmin Londra-Paris-Bolvadin üçgeninde ele aldığı kültürel küreselleşmenin
karakterler üzerinde yarattığı sıkışmışlık etkisini Firuz’un yanı sıra Yaşar Nur’
da da görmekteyiz. Buradaki sıkışmışlığın Paris ayağını aktaran Yaşar Nur,
Fransa’da yaşayan Türk bir şarkıcı olarak dünyaca tanınmış bir şöhrete sahiptir
ve çıkmış olduğu Avrupa turnesi sebebiyle Londra’ya gelmiş, Firuz’un
çalıştığı otele yerleşmiştir. Bu Londra ziyaretinde onu Türkiye’den çok eski
arkadaşı Zeynep ve Zeynep’in İngiliz kocası karşılayarak otele götürmüşlerdir.
Otele girdiklerinde resepsiyonda kayıt işlemleri sırasında Firuz onları
görür, dünyaca ünlü şarkıcı Yaşar Nur’u hemen tanıyarak onun yanına gider
ve kendisini tanıtır. Buradaki Firuz, Yaşar Nur ve Zeynep’in konuşmalarından
her birinin sosyo-ekonomik durumunu ve nasıl bir kültürde yetiştiklerini
anlarız. Aynı kültürel küreselleşmenin toplumsal sınıf bağlamında farklı
edilgenleri olarak, Londra’daki beş yıldızlı otelin resepsiyonunda karşılaşan
üç Türk’ün birbirleriyle kuramadıkları iletişimi izleriz.
40

Her karakterin farklı bir amacı vardır ve bu şekilde kurulmuş dramatik
çatışma doğrultusunda birbirleriyle zorunlu olarak iletişime geçerek Yaşar
Nur’un kaldığı otel odasında sıkışacaklardır. Zeynep, İngiliz kocasıyla birlikte
katılmak zorunda olduğu yemekli bir toplantıya gidebilmek için 8-9
aylık bebeklerini Yaşar Nur’a bırakır. Firuz, Yaşar Nur’un kendisini odasına
çağırıp konser öncesinden onunla birlikte olmak isteyeceğini düşünmekte
ve buna kendini hazırlamaktadır, çünkü Firuz’a göre “sanatçı kısmı”nın
yaşam tarzı böyledir ve bu konuda Yaşar Nur’a yardım etmek için elinden
gelen her şeyi yapmaya heveslidir, o artık böyle olaylarla sıkça karşılaştığı
bir kültür içerisindedir, kendi geleneklerine uygun değildir ancak ekonomik
geçim dertleri gereği bulunmak zorunda kaldığı mekanın “yozlaşmış
kültürel nimetlerinden” de yararlanmaya isteklidir. Yaşar Nur, yıllar önce
Londra’da yaşadığı aşkın üzüntüsü içindedir, yıllar sonra turne sebebiyle
geldiği Londra’da ayrıldığı eski aşkını hatırlayarak konser öncesinde
gergin bir gece geçirmektedir. Çünkü Zeynep’ten duyduğuna göre Enver
hala Londra’dadır ve evlenmiştir. Yaşadığı onca tereddütten sonra Enver’e
telefon eder ve Londra’ya geldiğini sonraki gün konserinin olduğunu söyler.
Beklediği gibi geçmeyen telefon konuşmasından sonra Enver’i aradığı
için pişmandır. Bu sıkıntılarının içine düşen Yaşar Nur, Zeynep’in bebeğini
tamamen unutmuştur, hatırlayıp bebeğe bakmaya gittiğinde onun ölü bedeniyle
karşılaşır. Bebek yattığı yerde kusarak nefessizlikten ölmüştür. Panikleyip
dehşete düşen Yaşar Nur, biraz düşündükten sonra Firuz’u çağırıp
ondan yardım istemeye karar verir. Firuz ise Yaşar Nur tarafından çağrıldığı
haberini alınca farklı beklentilerle odaya gider, Yaşar Nur’un bitkin, çaresiz
haliyle karşılaşır. Firuz, Yaşar Nur’un kendisini odaya çağırma amacının
onunla birlikte olmak istemesi olduğundan hala emindir ve harekete geçer.
Firuz’un üstüne saldırdığını gören Yaşar Nur ona direnir ancak Firuz’un
tecavüzüne uğrar. Ardından Firuz’a banyoda duran ölü bebeği göstererek
onu odaya neden çağırdığını söyler. Bu ana kadar kuramadıkları iletişim,
lavabonun içinde duran ölü bir bebeğin varlığıyla sağlanmıştır. Bütün bu
olanlar sırasında çıkan sesleri, bağrışmaları da Yaşar Nur’un yan odasındaki
Fransız iş adamı hayranı Gerrard Ames kulak misafiri olur ancak hiç bir şey
yapamaz, yan odadan Türkçe gelen bağrışmaların içeriğini anlamasa da hiç
hoş olmayan bir durumla karşı karşıya kalındığının farkındadır. Aniden bebeğin
ölümüyle birlikte gerçekleşen sinir bozucu durum, üç farklı kültürün
birer parçası olan kişiler arasında ironik bir iletişim bağı kurmuştur.
41

42
Dünyaca ünlü bir şarkıcının Londra’daki beş yıldızlı otel odasının lavabosunda,
noel haftası, nereden geldiği belli olmayan cansız bir bebek, Firuz
için her an her şeyin olabileceğini tokat gibi yüzüne vuran, mekan-zaman
ilişkisinin mantıksallığından uzak başlı başına postmodern bir durumdur.
Firuz gördüklerinden dolayı dehşete kapılır ve içini büyük bir korku kaplar.
Artık hem bir tecavüzcüdür hem de bu bebek ölümünün kendi üstüne
kalma tehlikesi vardır, oysa İngiliz vatandaşlığı için çalışma süresi hakkını
tamamlamasına yalnızca bir kaç ay kalmıştır. Böyle bir olaydan dolayı şimdiye
kadar olan çabası boşa gidecek, başı yanacaktır. Tüm bu kaygılardan
dolayı Yaşar Nur’a bir yandan yalvarır bir yandan tehditler savurur şekilde
bir dengesizlik halinin içine girmiştir. Çalıştığı otelin odasında tam anlamıyla
sıkışmıştır ve ne yapacağına bilememektedir. Yaşar Nur, Firuz’u odadan
kovar ve kendi çaresizliği içerisinde yere kapanarak hareketsiz bir biçimde
ağlamaya başlar. Biraz sonra katıldıkları yemekten geri dönerek Yaşar
Nur’u odada o halde bulan Zeynep ve kocası çok geçmeden banyodaki bebeklerini
farkederler. Zeynep ağlarken, kocası balkondan atlar. Aşağıdan gelen
çığlıklarla film açılış sahnesindeki zamana erişmiştir. O sırada tesadüfen
o sokaktan geçen ingiliz çiftin yukardan kafasına düşen adam Zeynep’in
bebeğini henüz kaybetmiş kocasıdır. Film, doğrusal zaman akışını ters yüz
ederek gösterdiği ilk sahnesine geri dönerek sona ermiştir.
İyi Seneler Londra, Yaşar Nur-otel odası-Firuz-Zeynep-Zeynep’in İngiliz kocası-lavabo-bebek-Noel
gibi kişileri, mekanları ve zamanı dramatik çatışmayı
oluşturmak için rastlantısal biçimde bir araya getirmesi yönüyle dadaist,
ironik ve yapı bozumcudur, bu bağlamlar da filmin postmodern bir
anlatısı olduğunun göstermektedir. Bir bütün olarak bakıldığında ise geç
kapitalizmin küreselleştirdiği kültürel etkileşimi Londra-İstanbul-Bolvadin-Paris
mekanları üzerinden işlerken, bu etkileşim temelli yaratılan dramatik
çatışmanın bir otel odasında sıkıştırdığı karakterlerin yaşamıdır filmde
anlatılan. (Harvey, David, 1999)
Evrensel müzik metası
Film, otelin önünden geçen çiftin yukardan üzerine düşen Zeynep’in kocası
sahnesinden sonra, sinemasal zamanını başa alarak Yaşar Nur’un
konserinden bir görüntüyle devam eder. Söylediği şarkı ise, Aşık Veysel’in
Beni Hor Görme Gardaşım türküsünün caz türünde yeniden yorumudur.
Bu sahnede, gerek müziğin doğu batı sentezli eklektik tınısı, gerekse icra
edilerek yeniden üretilen ve kitlelere verilen konser yoluyla tüketim ve kâr

ilişkisi içine girmesi, küreselleşen müzik endüstrisinin bir temsili olarak
karşımıza çıkmaktadır. Yaşar Nur’un müziği karşımıza evrensel bir müzik
metası olarak daha filmin başından tanıtılmaktadır, böylelikle filmin postmodern
anlatısına, müziğin de aynı ekonomik ve toplumsal koşullarla şekillenen
21. yüzyıldaki, dolaylı yoldan tüketim ilişkisine ve küresel pazara
katkı sağlayan kullanım hali eklenerek, görsel, kurgusal ve işitsel bir bütün
oluşturulmuştur.
“Müziksel üretimin ve müziksel tüketimin kapitalist süreç tarafından özümsenmesi
sonunda müzik şeyleşmiş ve rasyonelleşmiştir…Günümüzde müzik
bu nedenle, yaşadığımız toplumun çelişkilerini yansıtmaktadır.” (Oskay,
Ünsal, 2001, sy:39) cümleleriyle Adorno’nun müziğin üretilmesine ilişkin
koşullardaki değişimler hakkındaki görüşlerini aktaran Ünsal Oskay
müziğin yabancılaşmaya nasıl yardımcı olduğunu ele almıştır. Toplumsal
çelişkileri, kültürlerin küreselleşme sonucundaki müzikal yayılmalarında da
görmekteyiz.
“Besteleri yeniden üretenler (besteyi icra edenler) ve müzik dinlemek amacıyla bir araya
gelinen yerlerdeki müzik tüketicileri (dinleyiciler) kendi aralarında benzer bir toplumsal
yaşam üslubu oluşturuyorlardı.” (Oskay, Ünsal, 2001)
Ancak müziğin bu özelliğini 18. Yüzyıldan itibaren modernizmin giderek
dokunduğu toplumsal koşullarda bulabiliriz. 21. Yüzyıl postmodernizminde
ise “kendi aralarında benzer bir yaşam üslubu oluşturan” heterojen
bir müzik dinleyicisi kitlesinin varlığından söz edemeyiz; tıpkı Aşık Veysel’in
türküsünü caz formunda yeniden üretirken, hem türkü dinleyicisini hem caz
dinleyicisini aynı konser alanında birleştirmeyi hedefleyen müzik endüstrisinin
toplumsal yaşam üslup birliğini oluşturma konusundaki dikkatinden söz
edemeyeceğimiz gibi. (Oskay, Ünsal, 2001)
Evrensel olarak ismini duyurmuş, Paris’te yaşayan Türk sanatçı Yaşar Nur,
kültürler arası kişiliğini müziğiyle birleştiren başarılı bir müzik yorumcusu
olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda Yaşar Nur’un eklektik müziğini,
Aşık Veysel türküsünün yorumu örneğinden incelersek, caz alt yapısına
eklenmiş geleneksel ezgiler, “Beni hor görme gardaşım / Sen altınsın ben
tunç muyum / Aynı vardan var olmuşuz / Sen gümüşsün ben saç mıyım”
sözleriyle çalınarak, müzikal anlamda evrensel bir parçalanma yaşatırken,
güfte olarak geleneksel bir toplumsal birlik arayışındadır. Ama sonuç olarak
43

küresel müzik endüstrisi içerisinde metalaştırılarak birbiriyle toplumsal bağı
homojenleşmiş yapıdaki kitlelerin tüketimine sunulmaktadır. (Oskay, Ünsal,
2001) Yaşar Nur’u Bolvadinli Firuz da dinlemektedir, kaldığı otelin yan
odasını Yaşar Nur orada olduğu için özellikle tutan Fransız hayranı Gerrard
Ames de dinlemektedir, Gerrard ve Firuz arasında ise hiç bir toplumsal bağ
yoktur.
Sonuç
Mekansal ve zamansal anlatıları yapıbozumuna uğratarak 21. yüzyılın
ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel sıçramalarını oluşturan postmodernizm,
sinemasal anlatım yöntemlerinin de farklılaşmasına ve çeşitlendirilmesine
neden olmuştur. (Harvey, David, 1999)
Postmodern düşüncenin izlerini, gerek ismindeki modern öncesi dünyadan
günümüze kadar gelen Mesih’in dünyaya geliş hikayesiyle başlatılan sene
sayımına yaptığı atıfta, gerek kurgusal zamanı ters yüz ederek, alışık olunan
sıralı anlatım yöntemini bozmasıyla İyi Seneler Londra filminin her
köşesinde görebilmekteyiz. Karakterlerin kültürel eklektizm içine sıkışmaları
ve bu sıkışmalardan doğan dramatik çatışmalar, filmin postmodern anlatım
üzerinden yarattığı kasvetli etkiyi arttırarak desteklemektedir.
Film boyunca Yaşar Nur, Firuz ve Zeynep’in “geç kapitalizm” (Jameson,1992;Mandel,1978)
içerisinde yaşadıkları kültürel erimeye tanık olmaktayız.
Karakterler arasında oluşan iletişim kopukluklarının hiç birinde dil
faktörünün olmaması, sorunun odağını postmodernizmin parçalı yapısına
daha da yaklaştırmıştır. Yaşar Nur’un zayıf olan İngilizcesi, ona otelle olan
günlük diyaloglar dışında hiç bir sorun oluşturmaz, yaşadığı asıl sorun ana
dilleri aynı olan Firuz’la kültürel farklılaşmalar nedenli oluşanlardır.
Filmdeki müziğin yeri de postmodern yapıya uygun şekilde oluşturulmuştur
ve ana karakterinin (Yaşar Nur) dramatik çatışma içine girmesini sağlayan
amacını, Avrupa turnesi için Londra’ya gitmesini, belirler. Yaşar Nur ile
Firuz, aynı konser alanında, tıpkı Yaşar Nur’un icra ettiği gibi, eklektik
bir müzik dinlemeye gelen caz müzik ve halk müziği sevenleridir. Bir otel
odasında sıkışarak kültürler arası etkileşimin kurbanı olurlar.
44

Sonnet
To Sleep
O soft embalmer of the still midnight,
Shutting, with careful fingers and benign,
Our gloom-pleas’d eyes, embower’d from the light,
Enshaded in forgetfulness divine:
O soothest Sleep! if so it please thee, close
In midst of this thine hymn my willing eyes,
Or wait the ‘’Amen,’’ ere thy poppy throws
Around my bed its lulling charities.
Then save me, or the passed day will shine
Upon my pillow, breeding many woes,—
Save me from curious Conscience, that still lords
Its strength for darkness, burrowing like a mole;
Turn the key deftly in the oiled wards,
And seal the hushed Casket of my Soul.
John Keats
45

46