BALIK 2

ÜRÜNLERİMİZ
Barbun – Mullus Barbatus
Bir dip balığı olan barbunyanın boyu 40 cm’e kadar ulaşır. Kış aylarında sahile göçer. Ekonomik değeri
yüksek, lezzetli bir balıktır. Avlanma sınırı 13 cm’dir. Kaya barbunyası, kum barbunyası, ot barbunyası
ve paşa barbunu olmak üzere 4 çeşidi vardır. Bunların içinde en makbulu kaya barbunyasıdır. Sırtı
kırmızı ve karın kısmı beyaz olan kaya barbununun sırtında hiç gri leke bulunmaz. Kum ve ot
barbunyasında ise sırt gri ile kırmızı renklerin karmaşası halindedir. Paşa barbununun her iki yanında
çeneden kuyruğa doğru sarı bir şerit bulunur. Tekir balığı ile çok karıştırılır. Tekir çene altı bıyıklarının
uzunluğu, küt kafası ve birinci sırt yüzgeçindeki sarı siyah benekleri ile barbunyadan ayrılır.
Barbunyanın balığın en lezzetli zamanı Ağustos ile Ekim ayları arasıdır. Ekim en yağlı ve lezzetli olduğu
aydır.
Çipura – Sparus Aurata
Yarım kiloya yakın olanlarına lidaki denir. Akdeniz ve Ege’de yaygındır. Kültür balıkçılığına uygun
olduğu için genellikle balıkçı tezgahlarında çiftlik çipurası bulunur. Tezgahlarda deniz çipurası çiftlik
çipurasına göre daha az, ama daha lezzetlidir. Temmuz’dan Kasım’a kadar lezzetli olduğu aylardır.
Ama en lezzetli olduğu aylar Eylül ve Ekim’dir.
Hamsi – Engraulis Encrasicolus

Karadeniz hamsisi ise kuzeybatı Karadeniz’de ürer, kışlamak üzere Kasım’dan Şubat’a kadar Trakya
kıyılarına ve Marmara’ya göç eder. Nisan ayında da yumurtlamak üzere Karadeniz’e çıkar.
Ayrıca Marmara Hamsisi denilen, yalnız Marmara’da çıkan, daha küçük ve göç etmeyen bir hamsi türü
de vardır. Ocak, Şubat, Kasım, Aralık en lezzetli olduğu aylardır.
İstavrit – Trachurus Trachurus & Trachurus Mediterraneus
Karasularımızda 2 türü vardır: Karagöz istavrit ve sarıkuyruk istavrit. Küçüğüne kraça adı verilir.
Sarıkuyruk, karagöze göre daha büyüktür. Sonbahar ve kış aylarında tüketilir ama Ekim ve Kasım en
lezzetli olduğu aylardır.

Levrek – Dicentrarchus
Fazla gezici olmayan yerli balıklardan sayılır. Lezzetli ve ekonomik değeri yüksek olduğundan, deniz
çiftliklerinde de üretilmektedir. Şubat-Mayıs arasında en lezzetli zamanıdır. Bayağı levrek ve benekli
levrek olmak üzere iki tipi mevcuttur. Sırtlarındaki çok sayıda benek ile ayrılırlar. Benekli levrek Güney
Ege ve Akdeniz’de, bayağı levrek ise bütün denizlerimizde görülür. Karadeniz’de kötek olarak da
bilinen minekop da bu familyanın diğer bir türüdür.
ALABALIK (TATLI SU BALIĞI)
Soğuk temiz hızlı ve akıntılı nehirlerde çevresine bağlı olarak yaşar , Bölgesine kıskançtır başka
balıkların gelmesini istemez .Boyları 30-40 , en çok 60 santimetre ve 0.5 -2 kilogram ağırlıkta olabilir.
Yumuşakçalar ve yavru balıklarla beslenir, Erkekleri 2, dişileri 3 yaşında olgunlaşıp ekim-ocak arasında
yumurta bırakır Zaman zaman akıntılara karşı 1.5-2 metre sıçrayarak yüzer. En değerli tatlı su
balıklarından biridir. Lezzetli ve yararlı etiyle ekonomik değeri çok yüksektir.

Lüfer – Pomotomus Saltator
Karadeniz ve Marmara’da bulunur. Ağustos, Eylül, Ekim en lezzetli aylarıdır. Soğuk denizde
yaşayanları daha lezzetli olur. Türkiye’de ise Karadeniz ve Marmara’da avlananları daha lezzetlidir.
Büyüklüğüne göre lüferin çeşitleri şöyledir:
10 cm’ye kadar -> yaprak / 11-13 cm arası -> çinekop
14-16 cm arası -> kaba çinekop / 17-20 cm arası -> sarıkanat
21-30 cm arası -> lüfer / 31-35 cm arası -> kaba lüfer
35 cm’den büyük -> kofana
Mezgit – Merlangius Merlangus
Daha çok Marmara ve Karadeniz balığıdır. Türkiye’de 2 türü vardır. Türlerden birinde alt çenesinde
küçük bıyık vardır. Tavuk balığı olarak da bilinen mezgit bütün denizlerimizde bulunmakla beraber en
çok Karadeniz’de bulunur. Şubat, Mart, Nisan ayları arasında lezzetlidir.

Orkinos – Thunnus Thynnus
Tonbalığı olarak da bilinir. Eti konservecilikte kullanılır. Genç orkinoslar sürüler halinde palamutlarla
birlikte Karadeniz’den Akdeniz’e göçerler. En bilinen türleri sarıkanat orkinos, güney mavi yüzgeçli
orkinos, çizgili orkinos, uzun kanat orkinos ve kocagöz orkinos gibi türleridir.
Nisan’da Akdeniz’e giren orkinoslara, 1 Mayıs ile 15 Temmuz arasında âdeta bir avcı ordusu saldırıyor.
Yaklaşık 50 tonluk yüzer kafeslerle yakalanan orkinoslar, balık çiftliklerine getiriliyor. Mayıs-Kasım
arasında canlı balıklarla beslenen orkinoslar, bu süre içinde yaklaşık yüzde 50 oranında kilo alıyor.
Kanlı görüntülerle iç sızlatan hasattan sonra orkinos etleri çoğunlukla Japonya’ya ihraç ediliyor. Mavi
yüzgeçli orkinos, ekonomik ve ekolojik anlamda son derece değerli bir tür olmasına karşın, aşırı
avlanma nedeniyle hızla yok olma tehlikesi altında.
AKYA (Lichia amia)
Kuzu, çıplak, leka ve iskender balığı olarak da anılır. Genelde 50-100 santimetre en çok 180
santimetre ve 60 kilogram ağırlıkta olabilir. Yumuşakçalar, kabuklular ve küçük balıklarla beslenerek,
dipte kıyılara yakın küçük sürüler halinde dolaşır. Canavar balıklardandır, çevresindeki balıkları yok
edercesine yer. Geçmişte çok avlanılması nedeniyle neslinin tükenme tehlikesi vardır. Korunması
gerekir.

Palamut – Sarda Sarda
Denizlerimizde giderek azalan balık türlerindendir. Bizans İmparatorluğu’nda şehrin
sembollerindenmiş. Ağustos’tan Şubat ortalarına kadar en lezzetli olduğu aylardır.
Palamut boyuna göre şöyle isimlendirilir:
20 cm’ye kadar -> palamut vanozu / 20-30 cm arası -> çingene palamutu
31-40 cm arası -> palamut / 40-50 cm arası -> kestane palamutu
51-60 cm arası -> torik / 61-65 arası -> sivri / 65-70 cm arası -> altıparmak
70 cm’den büyük -> zindan delen
Kalkan – Scophthalmus Maximus
Her iki tarafı siyah olan kaya kalkanına nadiren rastlanır. Kaya kalkanı daha çok Sinop, Samsun
yörelerinde çıkar. İstanbul Boğazı’nın kuzeyinde, Karadeniz’in batısında avlanan kalkan bir tarafı
siyah, bir tarafı beyaz olan bayağı kalkandır. En lezzetli zamanı Ocak sonundan Mart ortalarına
kadardır.

Mercan – Sparus Pagrus
Açık kırmızı renkli, eti beyaz, pullu çok lezzetli kıymetli bir balıktır.
Marmara, Akdeniz, Ege’de yaygındır. 4 türü vardır: Kırma mercan, lekeli mercan, çizgili mercan, fangri
mercan. Kırma ve lekeli mercanın en lezzetlisi ve ekonomik değeri yüksek olanıdır. En lezzetli olduğu
aylar Nisan’dan Haziran’a kadar geçen süredir.
Tekir – Mullus Surmuletus
Yaşam alanları, renkleri, biçimleri hemen hemen birbiri ile aynıdır. Dikkatli olmayan gözler aradaki
farkı kolay kolay anlamazlar. Tekirin başı daha uzuncadır ve tabi sırt yüzgecinde bulunan hareler ise
oldukça belirgindir. Doğal kafa yapılarından dolayı barbunyaların ağızları göz hizasına kadar gelir,
fakat tekirlerde bu böyle değildir. Kafalarının şekline nazaran sırt yüzgeçlerinde hare olup olmayışı
daha kolay ayırt edilebilir.

Sinarit – Dentex Dentex
Sinarit balıkları 20 yaşından sonra yavaş büyürler. 20. yaştan sonraki 10 senede sadece 5 cm boy
atarlar. Nadiren 1 metre boya ve 10 kg ağırlığa ulaşırlar. Ama çok iri sinarit lezzetli olmaz.
Sinarit sivri dişlere ve kuvvetli bir çeneye sahiptir. Ege Denizi ve Akdeniz’in bazı yerleri, Ayvalık-Dikili
arası, Marmara Adası civarı, Kapıdağı sahilleri, Tekirdağ, Saroz körfezi, Çanakkale Boğaz’ında
bulunurlar. Mercana benzer ama başı daha küçük ve uzundur. Ensesi basıktır. Yine mercana oranla
vücut yüksekliği daha az ve daha uzundur. Mercanın kırmızılığı yerine sinarit eflatun renkler taşır.
Temmuz’dan Eylül sonuna kadar en lezzetli zamanıdır.
DiL BALIĞI (Amogtossus latema)
Denizlerimizde 10 metreden 300-500 metreye kadar derinliklerinde, kumlu, çamurlu veya çakıllı
diplerinde fazla hareket etmeden ve uzun göçler yapmadan yaşar. Boyları 20-25 santimetre olur.
Dipteki omurgasızlar, küçük balıklar ve böceklerle beslenir. Bahardan itibaren kıyılara sokularak
haziran-temmuz arasında üreme yapar. Kış aylarında eti dolgun ve lezzetli olur.

DÜLGER (Zeus faber)
Boyu 50-60 santimetreye ulaşan dülger balığı, geçici balıktır. Mayısta Marmara'dan Karadeniz'e çıkar.
Akdeniz, Ege, Marmara ve kısmen de Karadeniz'de yaşayan, kalın pullarla örtülü dülger balığı, etobur
bir balıktır. Büyük ağzıyla kendinden küçük pek çok balığı yutarcasına yer. Genelde 60-70 santimetre
derinliklerde yaşar. Kış mevsiminden sonra suların ısınmasıyla mayıs ayından başlayarak temmuz
sonuna kadar üremelerini sürdürür. Dülger balığı, İzmir - Antalya arası yörelerimizde peygamber,
dikenli peygamber balığı olarak da tanılır. Eti lezzetli, beyaz ve yararlıdır.
İstakoz
Istakoz denizlerde yaşayan kabuklulardandır. Renkleri türlere göre değişiklik gösterse de mavinin
tonlarından yeşil, kahverengiye kadar renklerde görülebilir. 30-35 cm boy 4-5 kiloya kadar
büyüyebilir.

Kofana
Beyaz ete sahip olan çok lezzetli, dişleri jilet gibi keskin olan, oltayla, zıpkınla vede gırgır ağları ile
avlanan canavar cinsli, çok kuvvetli bir çeneye ve dişlere sahip bir balık olup, Lüfer'in büyüğüne
verilen addır.. Marmarada, Boğazlarda, Karadenizde avlanan bir göç balığıdır... Alt çenesi üst çenesine
göre biraz daha öne uzamış bir şekildedir. Zamanımızda Kofana olarak nesli tükenmiş olup...sadece
Lüfer ve Çinekop olarak avlanmakta ve satışı yapılmaktadır.
SarıKanat
Sarıkanat, sarı yüzgeçli orkinos, uskumrugiller familyasına ait çok tercih edilen ve sevilen bir balık
türüdür. Sarıkanat lüferden biraz daha küçük bir balıktır. Renk ve biçim olarak lüferin bütün
özelliklerini taşır.10-12 tanesi bir kilo gelmektedir. Palamuttan sonra gerçekten bol etli lezzetli ve
doyurucu bir balık çeşididir. Bütün kılçığı çıkarıldıktan sonra ince kıl gibi kılçıkları kalır iyi
temizlenmelidir. Büyükler için yemesi kolay ama çocuklar için küçük kılçıklarını iyi ayıklamak
gerekmektedir.

Minekop (Umbrina cirrosa),
Türkiye'de bütün sularda bulunan minakop balığına, Karadeniz'de "kötek" ya da "götek" denir,
Akdeniz'de ise genel olarak "karakulak" olarak bilinir. Ortalama boyu 40cm'dir. Minakop, 1-100m
arası derinlikteki kumlu ve kayalık zeminlerde yaşar. Çok lezzetli bir balık olan minakopun eti
beyazdır. Özellikle kış aylarında balık yağ tuttuğu için ızgarası lezzetlidir. Haşlaması, pilakisi ve galete
ununa batırılarak tavası da yapılır. Vücut hafif basık, sırtı kamburcadır. Yan çizgide 48-50 pul bulunur.
Alt çenede küçük bir bıyık olup, pulları iridir. Burun kısmen küttür, çenede derin bir çıkıntı bulunur.
Karın açık renklidir. Yumurtaları demersaldir. Kafasının içinde ve her iki yanında gözlerin arkasına
doğru iki küçük beyaz taş bulunur.
Mırlan Balığı,
Berlam, bako, bakalyaro gibi adlarla anılan gayet lezzetli ve beyaz etli bu balığın Latince adı
Merluccius merluccius’tur. Ülkemizde özellikle Ege Denizi’nde olmak üzere Akdeniz ve Marmara
Denizinde avlanan önemli bir türdür. Akdeniz’in dışında Atlantik Okyanusu’nun batısında İzlanda’dan
Moritanya kıyılarına kadar geniş bir dağılım gösterir. Kimi kaynaklarda Karadeniz’in güney kıyılarında
dağılım gösterdiği bildirilse de gerek Karadeniz’deki değişen su yapısı gerekse aşırı avcılık bugün bunu
imkânsız hale getirmiştir.
Uzun ve ince bir gövde yapısına sahip olan Mırlan, sivri ve iri bir kafa ve oldukça geniş bir ağız ile
karakterizedir. Sırt yüzgeçlerinin ilki kısa olsa da ikinci sırt yüzgeci kuyruk yüzgecine kadar uzanır.
Denizlerin kumlu ve çamurlu dip sularında ve 70 ile 400 metre derinlikler arasında sıklıkla rastlanır.
Ancak 30-1000 metre derinlik aralığında da Mırlan görmek mümkündür. Bu balık için optimal su
sıcaklığı 19 °C olarak kabul edilmektedir.
Deniz tabanında yaşayan kabuklular ile ringa, hamsi, sardalya gibi küçük balıklar ile beslenirler..
Mırlan balığı genellikle 20-70 cm boy aralığında dağılım göstermekle birlikte 140 cm boya ulaşmış

ireyleri de bugüne dek rapor edilmiştir. Bugüne dek bildirilen en ağır birey 15 kg ve en yaşlı birey ise
20 yaşındadır.
Karides
Decapoda olarak adlandırılan on ayaklı eklembacaklılar takımına dâhil, eti lezzetli ve kıymetli bir sucul
canlıdır. Denizlerde ve tatlı sularda yaşayan çok çeşitli türleri bulunmaktadır. Ülkemizde, anoksik
duruma gelmiş olan Karadeniz dışında kalan tüm denizlerimizde avlanan pek çok türü bulunmaktadır.
Karidesin silindirik ve eklemli bir yapıya sahip olan gövdesi, kalsiyum karbonattan meydana gelmiş bir
kabuk ile kaplıdır. Geniş, yüzgeç veya palet benzeri bir kuyruğu bulunur ve bunu hareket ettirerek geri
geri yüzer. 1 cm’den 30 cm kadar değişen boylarda olabilmektedir. Beş çift bacağın en az iki çifti
kıskaçlıdır. İki çift uzun ve çatallı duyargaya sahiptir ve bunlar karidesin dünya ile irtibatını sağlayan
çok fonksiyonlu anten görevi görmektedir.
Penaeid olarak adlandırılan Penaeus spp türlerinin ekonomik yönden en önemli türler olduğu genel
olarak kabul edilmektedir. Bunların birçoğuna Akdeniz ekosistemi içerisinde rastlamak mümkündür.
Ancak önemli sayıdaki tür için lesepsiyen yani göçmen tanımlaması yapmak da mümkündür. Penaeus
kerathurus en önemli türlerden birisidir ve Akdeniz’in yerli bir türü olarak kabul edilmekle birlikte Ege
ve nadiren de olsa Marmara Denizinde görülebilmektedir. Çil karides, Akdeniz karidesi veya oluklu
karides olarak adlandırılan ve oldukça iri sayılabilecek olan bu türün ciddi bir ekonomik potansiyeli
olduğu kabul edilir.
Bununla birlikte derin su pembe karidesi olarak adlandırılan ve neredeyse tüm denizlerimizde yaygın
olarak bulunan, nispeten daha küçük bir gövde yapısına sahip Penaeus longirostris türü de bir başka
ekonomik öneme sahip türdür. Ayrıca bunlardan başka Metapenaeus monoceros, Penaeus japonicus,
Penaeus semisulcatus ve Penaeus kerathurus gibi pek çok başka tür de denizlerimizde
avlanabilmektedir.
Karidesin Besin Değeri
Önemli bir protein kaynağı olmakla birlikte diğer deniz ürünlerine nispetle çok fazla kolesterol
içermesi dolayısıyla diyet açısından görece problemli bir besin maddesidir. Kalsiyum, potasyum ve
sodyum gibi mineraller yönünden de oldukça zengindir. Karidesin tüketilmesi söz konusu olduğunda
kolesterol içeriğinin dikkate alınmasında sonsuz yarar bulunmaktadır.

Kalamar,
Ahtapot, sübye, mürekkep balığı bunların hepsi yumuşakçalardan kafadanbacaklılar sınıfındandırlar.
Ancak bu türler birbirlerinden hem görünüm, hem yapı hem de lezzet açısından tamamen farklıdırlar.
Kafadanbacaklılar olarak tanımlanan bu deniz ürünlerinin Marmara denizinin batı kesiminden
başlayarak Ege ve Akdeniz’in tamamında yaşayan birçok türü mevcuttur. Bu grupta değerlendirilen
canlıların yaşayabilmesi için deniz suyunun belirli bir ısıda ve tuz oranında olması gerekir. Bu sebeple
Karadeniz’de görülmezler buna karşın tuzluluk oranın binde 30’un üzerinde olduğu Ege ve Akdeniz’de
bol miktarda bulunurlar. Su sıcaklığı bulunduğu ortam için önemli faktörlerdendir bu nedenle ani
sıcaklık düşüşleri toplu göçlere neden olur.