Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PARADOKS<br />
Paradokslar “görünüşte doğru olan bir ifade veya ifadeler topluluğunun bir çelişki<br />
oluşturması veya sezgiye karşı bir sonuç yaratması” şeklinde sıkıcı<br />
bir tanımı olan eğlenceli şeylerdir. Bilimde, bilimkurguda,<br />
matematikte ve mantıkta (bazen de gazetelerin “Biraz da<br />
eğlenelim” köşelerinde) karşımıza çıkan paradoksları gerçek ve<br />
yalancı paradokslar olarak ikiye ayırabiliriz. Gerçek paradokslar çözülmesi<br />
imkânsız olan önermelerdir. Yalancı paradokslar da ise aslında paradoks oluşturan<br />
bir durum yoktur, yalnızca oluşan durum sezgilerimize ters olduğu için bir<br />
paradoks olduğunu düşünürüz. Yalancı paradokslar da “doğruçıkarımlı”<br />
ve “yanlış-çıkarımlı” olarak ikiye ayrılır. Yanlış-çıkarımlı<br />
paradoksların<br />
anlatımında bir yerde bir kelime oyunu veya hile vardır. Eğer dikkatli takip ederseniz hilenin nerede<br />
olduğunu çözebilirsiniz. Doğru-çıkarımlı paradokslarda ise herhangi bir hile yoktur, ancak doğanın<br />
tuhaflıkları sayesinde sezgilerimize aykırı bir sonuca ulaşırız.<br />
Olbers Paradoksu<br />
Paradoks Alman astronom Heinrich Olbers<br />
tarafından 1823 yılında ortaya atıldı. Olbers<br />
evrenin büyüklüğü sonsuz olduğuna göre<br />
yıldızların da sonsuz olması gerektiğini ve bu yüzden gece gökyüzünde nereye<br />
bakarsak bakalım bir yıldız görmemiz gerektiğini söyledi. Bir süre sonra<br />
soğurdukları ışığı tekrar yayınlamaya başlayacakları için çeşitli gök cisimleri de<br />
bu ışığı engelleyemezdi. Yani gökyüzü karanlık olamazdı.<br />
“Geceleri gökyüzü elbette karanlıktır. Bunu anlamak için yalnızca kafamızı<br />
yukarı kaldırıp gökyüzüne bakmanız kafi.” diyebilirsiniz. Zaten biri bunu<br />
söyledi ve paradoksu çözdü. Çözen kişi ise Edgar Allan Poe‘nun ta kendisiydi.<br />
Evet, o garip hikâyeleri yazan kasvetli adamdan bahsediyoruz. Şimdi<br />
göreceğimiz çözüm Poe’nun çözümünün biraz daha modern bir versiyonu.<br />
Çözüm evrenin yaşında. Evren 13,5 ila 14 milyar yıldır var olduğu için evrenin<br />
oluşumuyla yola çıkacak bir ışık en fazla 14 milyar ışık yılı ilerleyebilir. Ancak<br />
bu en fazla 14 milyar ışık yılı uzaktaki yıldızları görebileceğimiz anlamına<br />
gelmez. Evren genişlemekte olduğu için bu sayı biraz daha fazladır, ancak yine<br />
de yıldızların küçük bir kısmını görebilmemize sebep olur. Ayrıca yeni oluşan<br />
yıldızları da henüz ışığı bize ulaşmadığı için göremeyiz.<br />
44
Change language