Hukukun Temel Kavramları

S a y f a | 9
2. Anglosakson (Ada Avrupası) Hukuk Sistemi:
* (Genişletilmiş: Anglo-Amerikan.) [Örneğin İngiltere ve Amerika’da -her ikisinde demahkemelerde
Jüri bulunur. Ancak Amerikan hukukunda yazılı kısımlar daha fazladır.)
“Common Law” (Ortak Hukuk) adı da verilir. [Ek Bilgi: “Anglosakson” sözcüğü İngiliz ırkını ifade
eder. İngiltere’yi tarih içinde istila eden iki kavmin adıdır; Angluslar ve Saksonlar.] Bu hukuk
sisteminde yazılı olma zorunluluğu yoktur. Örneğin İngiltere’nin bugün yazılı bir Anayasası yoktur.
Yazılı Medeni Kanunları ve Ticaret Kanunları yoktur. İngiliz Töresi yazılı hukuka eşdeğer sayılır (Örfi
Hukuk).
Fakat yazılı kısımlarda mevcuttur (Yazılı Hukuk: Statute Law). Ör: İngiliz Ceza Kanunu yazılıdır.
Tarihi kayıtlara göre ülkenin her tarafına gönderilen gezici yargıçlar gittikleri bölgedeki örf ve
adetleri de göz önünde bulundurarak hukuki sorunları çözmeye başlamışlardır. Daha sonra
Common Law'ın eksikliklerini gidermek için Hakkaniyet Mahkemeleri (Equity Court) sistemi
kuruldu. Buna da Equity Law (Hakkaniyet Hukuku) denildi. İngiliz Sisteminde her yargıç davayı
sonuçlandırırken daha önce görülmüş benzer davaların kararlarını dikkate almak zorundadır.
Hukuk bölümlere ayrılmamıştır, bütündür. Mahkemeler uzmanlaşmış değildir geneldir. Kamu
Hukuku - Özel Hukuk ayrımı ile Adli Mahkeme - İdari Mahkeme ayrımı yoktur. Töre, hukukun asli
kaynakları arasında yer alır. Hakimler, bir gelenek kuralı varsa bunu uygular. Hakimlerin vicdani
bağımsızlıklarına büyük önem verilir ve güvence altına alınmıştır. Hâkimler sistemin en önemli
unsurlarıdır. Hakimlere büyük önem verilmekte ve bu sebeple de sınırlı sayıda hâkim
bulunmaktadır. İngiltere’de toplamda 700 civarında hâkim bulunmakta ve tüm sistem sorunsuz bir
şekilde işlemektedir. Bunun temel sebebi, her sorunu hakimin önüne gelmeden çözecek
mekanizmaların oluşturulmuş olması ve hâkimin önüne gelen meselede vereceği kararların bir
içtihat oluşturması sebebiyle asli hukuk kaynakları arasında sayılmasıdır. Bu sebeplerle hâkimin
itibarı ve verdiği kararların görece tartışılmazlığı önemli bir özellik olarak karşımıza çıkmaktadır.
* Hakkaniyet (Equity): Bir şeyin şeklen hukuka uygun olmasının onun her zaman doğru
olmayabileceği anlayışı savunulur. Özünde hakların korunulup korunmadığına bakılır. İngiliz
hukukundaki önemli kavramlardan biridir. Adaleti doğru uygulamaktır.
Teamül (Görenek): İngiliz Hukukunda “Custom Law” adı verilir. Özellikle devlet yönetiminde
eskiden beri yapılagelen şeyler, alışkanlık haline gelmiş davranışlar, tutumlar bütünüdür. Yazılı
olmayan siyasi devlet geleneğedir. Her Devlette teamüller bulunur.
UYGULAYANLAR: Anglosakson hukuku, Common-Wealth (İngiliz Milletler Topluluğu) ülkelerinde
uygulanır. Bu ülkeler başlıca İngiltere, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda olarak sayılabilir. Bu
ülkelerden birinde verilmiş bir yargı kararı diğerleri için de örnek olarak kabul edilir.
3. İslam Hukuk Sistemi:
“Fıkıh” adı verilen İslam Hukuk Bilimi’nin gelişmesiyle ortaya çıkmıştır. Fıkıh, kanunların teorik ve
pratik uygulama çalışmalarına verilen isimdir. Fıkıh bilginlerine “Fakih” denir. Devlet yetkisine
dayalı bir yasama faaliyeti yoluyla konulmamıştır, bilimsel doktrin niteliğinde daha çok
medreselerde oluşmuştur. Fakihlerin bilimsel öğretileri sonucu ortaya çıkmaktadır. Akıl yürütme
ve mantık ilk dönemlerde yoğun olarak kullanılmıştır.
______________________________________________________________________________________
Kaynak: Vikipedi (Wikipedia)