Hukukun Temel Kavramları

S a y f a | 27
YARGILAMA HUKUKU (USÜL HUKUKU)
Yargılama Hukuku: Yargılama yöntemlerini (usül) belirler. Dava süreçleri ayrıntısıyla tespit edilir.
Yargılamada Diyalektik bir süreç vardır.
Ör-1: Adli Yargıda hakim karşısına çıkmak esas iken, İdari Yargı’da davalar dosyalar üzerinden
görülür ve istisnalar hariç hakim karşısına çıkılmaz.
Ör-2: Ceza Muhakemeleri (Usulü) Kanunu (CMUK veya CMK olarak kısaltılır); Ceza
mahkemelerindeki yargılamanın nasıl yapılacağını hazırlık aşamasından başlayarak düzenler.
(Hangi suça hangi cezanın verileceği ile asla ilgilenmez, bu işi Türk Ceza Kanunu gerçekleştirir.)
Diyalektik: Karşıtlıkları kullanarak gerçekleştirilen akıl yürütme biçimidir. Bir fikir (tez / iddia / sav)
kendisine karşıt fikirler (anti-tez / zıt-iddia / karşı-sav) ile çatışır. Böylece yeni bir fikir (sentez /
bireşim / terkip) ortaya çıkar. Diyalektik süreç kısaca Tez + Antitez = Sentez bağıntısına göre işler.
[Ek Bilgi: Bir şeyi yalnızca kendisini inceleyerek anlamak mümkün değildir, karşıtı olan olguları da
incelemek gerekir. Kainat ve yaşam döngüsü zıtların birlikteliği üzerine kuruludur. Ahmed Hamdi
Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” adlı eserindeki “Herşey zıddıyla mümkün ve maruftur,”
cümlesi diyalektik anlayışı kasteder. Diyalektik yaklaşıma farklı kültürler ve dinler içerisinde de
rastlanır. Örneğin; Çin kültüründe “Yin ve Yang” bu zıtlıkları simgeselleştiren ve birleştiklerinde tam
bir daire oluşturan iki balık motifidir. İslam kaynaklarında “Herşey zıddıyla bilinir,” prensibine
sıklıkla değinilir. Diyalektik anlayışa göre her etki bir tepki doğurur. Bu yaklaşıma göre her sistemin
bir iç çelişkisi vardır. Ayrıca diyalektik kavramı tartışmada muhataplarını ikna etme sanatı anlamına
gelmektedir. Sözcüğün kelime kökünde “Dia” (ikili, karşılıklı olma) anlamı bulunur. “Diyalog”
sözcüğü de yine bu kökten türemiştir.]
Yargılamada taraflar vardır. Tarafların iddiaları (Tez ve Antitez) bulunur. Bunlar birbiriyle çelişir.
Örneğin bir tarla anlaşmazlığında tarafların iddiaları birbiriyle çatışmaktadır. Hakim Analiz
(Çözümleme) ile sorunu anlar ve sonuca varır (Sentez). Örneğin bir ceza davasında ömürboyu hapis
isterken (Tez), zanlının avukatı müvekkilinin suçsuz olduğunu öne sürerek beraatini isteyebilir
(Antitez). Hakim tanıkları dinler, delilleri değerlendirir (Analiz) ve sonuca ulaşıp kararını açıklayarak
suçluya 8 yıl hapis cezası verebilir (Sentez).
Savcı: Ceza davalarında toplumun yararını savunan kişidir. Örneğin bir suç (cinayet, tehdit, darp
vs.) davasında zanlının avukatı ile mağdurun (veya ailesinin) avukatları mahkemede bulunurlar ve
tarafları savunurlar. Savcı ise tarafsız olarak kendi iddiasını öne sürebilir. Çoğu zaman mağdurdan
yana durur ancak onun asıl amacı mağduru, içinde bulunduğu toplumun bir ferdi olarak dikkate
almaktır. Yani gerçekte toplum düzenini savunmaktadır. Bu nedenle savcılara Cumhuriyet Savcısı
denir. Yani Cumhurun (halkın) ve Cumhuriyetin (devletin) adına hareket ederler. Osmanlıca
“Müdde-i Umumi” (Genel İddiacı, Kamu İddiacısı) tabiri savcı demektir. “İddia Makamı” da denir.
______________________________________________________________________________________
Kaynak: Vikipedi (Wikipedia)