Sultanbeyli'de Erişilebilir Sokak Proje Raporu

K a i n a k

ŞUBAT 2023

SULTANBEYLİ'DE

E R İ Ş İ L E B İ L İ R

S O K A K P R O J E S I

R a p o r

Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi, NDI Türkiye tarafından finansal olarak

desteklenmektedir ve NDI Türkiye’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.

Bu rapor Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi kapsamında Şubat 2023 tarihinde

üretilmiştir, her hakkı saklıdır.

Proje Ekibi:

Kainak

Hanna Balık - Proje Koordinatörü

Derya Tekin - Proje Kimlik Sorumlusu

Hatice Varlı - Proje Yürütücüsü

Nurşah Kavi - Proje Yürütücüsü

Erişilebilir Her Şey

Serim Yarar - Proje Koordinatörü

Zeynep Şölen Yıldız - Kullanıcı Deneyimi Sorumlusu

Seben Ayşe Dayı - Proje Koordinatörü

Sultanbeyli Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü

Kadri Göngörür - Proje Koordinatörü, Sosyal Ar-Ge Birim Sorumlusu

Rümeysa Kurt - Proje Yürütücüsü, Sosyal Çalışmacı

Kainak - Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi Raporu

İçindekiler:

A. Proje Hakkında 2

Proje içeriği 2

B. SES Proje Anketi (26 Ekim - 1 Aralık 2022) 3

C. SES Odak Grup Görüşmeleri 12

İşitme Farklılıkları Grubu 12

Bedensel ve Fiziksel Engellilik Grubu 15

Görme Farklılıkları Grubu 17

Bilişsel Engelli Aileleri Grubu 19

Ç. Tasarım Maratonu (3-4 Aralık 2022) 21

Tasarım Maratonu Projeleri ve Manifestoları 22

Grup 1 22

Grup 2 24

Grup 3 26

Grup 4 27

Grup 5 29

D. Proje Sonu Paydaş Görüşleri 30

Kainak 30

Erişilebilir Her Şey 32

Sultanbeyli Belediyesi 34

E. Ekler 36

Anket Soruları 36

Odak Grup Etkinliği Katılımcı Listesi 37

Tasarım Maratonu Katılımcı Listesi 37

Tasarım Maratonu Grup Çıktıları 39

Tasarım Maratonu Sergisi (Sultanbeyli Belediyesi Ek Hizmet Binası) 44

1


A. Proje Hakkında

Kainak, Erişilebilir Her Şey ve Sultanbeyli Belediyesi ortaklığında gerçekleştirilen

Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesinin konusu Sultanbeyli Belediyesi tarafından

belirlenen pilot bölgede erişilebilirlik standartlarının yeniden düşünülmesi için katılım

yöntemlerinin desteklenmesi ile estetik ve sürdürülebilirlik ilkeleri ön planda olan bir

tasarım önerisi hazırlanmaktır. Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi, National

Democracy Institute (NDI) Türkiye’nin düzenlediği hibe destek programında faydalanıcı

olacaktır.

Projenin ana amacı katılımcı bir süreç yönetimi sağlayarak fiziksel dezavantajlı

vatandaşların ve dolaylı olarak diğer dezavantajlı grupların kullanımını kolaylaştırmak ve

güvenli sokaklar yaratmak adına erişilebilirlik standartlarının da üstünde estetik ve

sürdürülebilir bir sokak tasarımı önerisi sunmaktır. Projenin hedef kitlesi Sultanbeyli’de

kentsel alanda sorun yaşayan fiziksel dezavantajlı vatandaşlar ile birlikte dolaylı

faydalanıcı olan diğer dezavantajlı gruplar (kadın, çocuk, yaşlı vs.) olup proje

aktivitelerinin Kasım ayında tamamlanması planlanmıştır.

Proje içeriği

Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşama olan

analiz kısmında Sultanbeyli’de yaşayan vatandaşların cevaplaması adına 26 Ekim’de bir

anket yayınlanmış ve kentsel alanda karşılaşılan sorunlar tespit edilmiştir. Bunu 22

Kasım’da gerçekleştirilecek odak grup görüşmeleri izlemiş ve 4 farklı grup ile

görüşmeler yapılması planlanmıştır. Bu gruplar; 1.Körler ve az görenler, 2.Sağırlar,

3.Fiziksel engelliler ve 4.Bilişsel farklılığı olanlar olarak ayrılmıştır. Projenin analiz

aşamasında elde edilen veriler tasarım maratonu katılımcıları tarafından kullanılması

adına raporlaştırılacak ve yayınlanacaktır.

Projenin ikinci aşaması olan tasarım bölümü tasarım maratonu ile tamamlanacaktır ve

bölgeye özel tasarım önerileri katılımcılar tarafından hazırlanacaktır. Son olarak

uygulanabilirlik aşamasında hazırlanan tasarımların değerlendirilmesi sağlanacaktır.

Proje sonucunda oluşturulacak rehber niteliğindeki rapor Sultanbeyli Belediyesi ve diğer

yerel yönetimler için erişilebilir kentsel müdahaleler yapmak için yol gösterici olacaktır.

2


B. SES Proje Anketi (26 Ekim - 1 Aralık 2022)

Sultanbeyli Erişilebilir Sokak Projesi kapsamında yapılan anket çalışması kapsamında

19 adet soru hazırlanmıştır. Bu anket proje kapsamında kentsel alanı deneyimleyen

kişilerin demografik yapısını, tecrübelerini, gün içerisindeki ulaşım alışkanlıklarını ve

karşılaştıkları engelleri tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Katılımcı bir süreç yönetimi

sağlayarak fiziksel dezavantajlı vatandaşların ve dolaylı olarak diğer dezavantajlı

grupların kullanımını kolaylaştırmak ve güvenli sokaklar yaratmak adına erişilebilirlik

standartlarının da üstünde estetik ve sürdürülebilir bir sokak tasarımı önerileri sunmak

amacıyla projenin hedef kitlesi Sultanbeyli’de kentsel alanda sorun yaşayan fiziksel

dezavantajlı vatandaşlar ile birlikte dolaylı faydalanıcı olan diğer dezavantajlı gruplar

(kadın, çocuk, yaşlı vs.) bu çalışmanın hedef kitlesini oluşturmaktadır. Anket

sonuçlarından elde edilen veriler projede kullanılmak üzere raporlaştırılmıştır.

1. Herhangi bir engeliniz var mı veya engellenme deneyimi yaşıyor musunuz?

2. Cevabınız evet ise: Engelinizi nasıl tanımlarsınız?

1.soruya toplamda 67 kişi yanıt vermiştir. Bu yanıtlardan 37 tanesi ‘Hayır’, 29 tanesi

‘Evet’ ve 1 tanesi ‘Belirtmek istemiyorum’ olarak kaydedilmiştir (Grafik-1).

1.sorunun cevabına bağlı olarak sorulan 2.soruya ise 41 yanıt gelmiştir. Bu soruya

gelen yanıtlara göre anketi cevaplayan bireylerden 3 kişi görme engelli, 2 kişi işitme

engelli, 9 kişi fiziksel engelli, 1 kişi dil ve konuşma problemi, 2 kişi dikkat eksikliği, 2 kişi

ruhsal ve davranışsal sorunlar, 1 kişi zihinsel engelli, 2 kişi öğrenme güçlüğü, 12 kişi

kronik sağlık sorunları, 1 kişi otizm spektrum bozukluğu ve 1 kişi kalp ve böbrek

yetmezliği olmak üzere engellerini tanımlamıştır (Grafik-2).

3


Grafik 1

Grafik 2

3. Yakını olduğunuz ve birlikte şehir içinde zaman geçirdiğiniz engelli bir birey

bulunmakta mıdır?

3.soruya 67 kişi cevap vermiştir. Cevap veren kişilerin 48’i ‘Evet’ yanıtını vererek birlikte

zaman geçirdiği engelli bir birey olduğunu, 19’u ise ‘Hayır’ yanıtını vererek birlikte zaman

geçirdiği engelli bir birey olmadığını belirtmiştir (Grafik-3).

4


Grafik 3

4. Yakını olduğunuz ve birlikte şehir içinde zaman geçirdiğiniz kişinin engelini nasıl

tanımlarsınız?

4.soruya toplam 56 adet yanıt gelmiştir. Bu soruya gelen yanıtlara göre anketi

cevaplayan bireylerden 3 kişi görme engelli, 4 kişi işitme engelli, 20 kişi fiziksel engelli, 8

kişi dil ve konuşma problemi, 7 kişi dikkat eksikliği, 4 kişi ruhsal ve davranışsal sorunlar,

7 kişi zihinsel engelli, 3 kişi öğrenme güçlüğü, 14 kişi kronik sağlık sorunları, 4 kişi otizm

spektrum bozukluğu, 2 kişi DOWN sendromu ve 1 kişi kalp nakli olmak üzere yakını

olduğu bireylerin engellerini tanımlamıştır (Grafik-4).

Grafik 4

5


5. Sultanbeyli ilçesinde mi yaşıyorsunuz?

Anketi yanıtlayan 67 kişiden 63’ü Sultanbeyli İlçesi’nde yaşadığını belirtirken, diğer 4 kişi

Sultanbeyli İlçesi’nde yaşamadığını belirtmiştir (Grafik -5).

Grafik 5

6. Yaş aralığınızı seçiniz.

Anketi yanıtlayan 67 kişiden; 1 kişi 0-13, 1 kişi 14-18, 6 kişi 19-25, 19 kişi 26-35, 23 kişi

36-45, 14 kişi 46-55, 2 kişi 56-65 yaş aralığında olduğunu belirtirken, 1 kişi de 65 yaş

üzeri olduğunu belirtmiştir (Grafik-6).

Grafik 6

6


7. Mesleğiniz Nedir?

Anketi cevaplayan 67 kişinin meslek dağılımına bakıldığında ise 32 kişinin çalışmıyor

olduğunu belirttiği görülmektedir. Çalışan kişilerden; 2 kişi sağlık çalışanı, 1 kişi kamu

çalışanı, 6 kişi hizmet sektörü çalışanı, 9 kişi serbest meslek sahibi, 1 kişi sporcu, 1 kişi

hukukçu, 1 kişi medya-yayın sektörü çalışanı, 3 kişi şehir plancısı, 1 kişi öğrenci, 1 kişi

aşçı yardımcısı, 1 kişi güvenlik görevlisi, 1 kişi operasyon sorumlusu ve 5 kişi ise emekli

olduğunu belirtmiştir. Anketi yanıtlayan grubun içerisinde öğretmen, sanatçı, din

görevlisi, esnaf – zanaatkar ve akademisyen bulunmamaktadır (Grafik-7).

Grafik 7

8. Gündelik ulaşımınızda iş, okul, alışveriş ve diğer yolculuk amaçları için en çok

kullandığınız ulaşım araçları hangileridir?

7


Bu soruya toplamda 67 kişi, bir veya birden fazla seçenek seçerek yanıt vermiştir. Bu

yanıtlara göre metro kullanan 11 kişi, metrobüs kullanan 9 kişi, otobüs kullanan 51 kişi,

marmaray kullanan 6 kişi, taksi kullanan 8 kişi, deniz ulaşımını kullanan 3 kişi, servis ile

ulaşımını sağlayan 7 kişi ve özel araç ile ulaşım sağlayan 10 kişi bulunmaktadır. 21 kişi

ulaşımını yaya olarak sağladığını belirtirken bisiklet ve scooter kullanan kimse olmadığı

görülmektedir (Grafik-8)

Grafik 8

9. Ulaşım tercihlerinizi seçerken aracın erişilebilir olup olmadığını kontrol ediyor

musunuz?

Bu soruya cevap veren 67 kişiden; 45 kişi ulaşımda tercih edeceği aracın erişilebilirliğini

kontrol ettiğini belirtirken, 13 kişi nasıl kontrol edeceğini bilmediği için kontrol

etmediğini belirtmiştir. Diğer 9 kişi ise kontrol etmemeyi tercih etmektedir (Grafik-9).

8


Grafik 9

10. Kamusal alanda hareket ederken aşağıda sıralanan seçeneklerden hangisini

tercih ediyorsunuz?

Grafik 10

10. soruya cevap verenlerin %39’u “Genellikle yalnız oluyorum” seçeneğini seçmişken

diğer %61’lik kısım kamusal alanda hareket ederken birine ihtiyaç duyduğunu

söylemiştir. Verilen anket sonuçlarına göre bu ihtiyacı en çok aileler karşılamaktadır.

11. Aşağıdaki başlıklar kapsamında günlük hareketlilik deneyiminizi nasıl

görüyorsunuz?

9


Anket katılımcılarımıza günlük hareket deneyimini sorduğumuzda daha çok kısa sürede

seyahat etmediklerine dair bir geri dönüş aldık. Katılan 67 katılımcımız 27’si kısa sürede

seyahat edebilmeye çok olumsuz diye cevap verirken kalabalık hissetmeme ve

istenilen yere erişebilme konusunda da katılımcılarımızın çoğunluğu olumsuz cevaplar

vermiştir. Ankete katılımda güvenli hissediyorum seçeneğine cevap verilirken ne olumlu

ne olumsuz şekilde çekimser kalmıştır.

Grafik 11

12. Bu etmenlerden hangisi/hangileri gezi rotalarınızı değiştirmenize sebep oluyor?

Ankete katılan katılımcıların %45’i sokağın erişilebilir olmaması sebebiyle gezi rotalarını

değiştirdiklerini söylemektedirler. Bu durum da bize erişilemeyen sokakların engelli

bireylerin ulaşımında sorun yarattığını göstermektedir. Anket sonuçlarına göre sokağın

kalabalık olması katılımcılarımızın %20’sinin gezi rotalarını değiştirmelerine sebep

olmaktadır.

Grafik 12

10


13. Sokaklarda rahat hareket edememenizin sebepleri çoğunlukla aşağıdakilerden

hangileridir?

Katılımcılarımıza sokakta rahat hareket edememelerinin nedenlerini sorduğumuzda en

büyük neden yaklaşık %22 ile sokaklarda park edilen araçlar olduğu görülmektedir.

Anket sonuçlarına göre hareket edememe sebeplerinde en az sorun yaratan durum ise

kaldırımın olmaması olarak işaretlenmiştir.

Grafik 13

14. Sokakların herkes için yeterince kapsayıcı, güvenli ve erişilebilir olduğunu

düşünüyor musunuz?

Ankete katılanlara genel olarak sokakların erişilebilirliğini sorduğumuzda

katılımcılarımızın %35’i bu soruya evet cevabını verirken geri kalan %65’i ise hayır

cevabını vermiştir. Hayır diyenlerin ise büyük çoğunluğu fiziksel olarak rahat hareket

edememekten şikayetçidir.

11


Grafik 14

Sonuç olarak 67 kişiyle yapılan anket sonucunda çoğunluğu orta yaş ve çalışmayan

katılımcılarımızın engelleri sebebiyle sokaklarda çok vakit geçiremedikleri ve bunun

sebeplerinin sokakların erişebilir planlanmadığını çıkarmak mümkündür.

C. SES Odak Grup Görüşmeleri

Sultanbeyli’de Erişilebilir Sokak Projesi kapsamında 22 Kasım tarihinde Sultanbeyli

Belediyesi Halil İnalcık Toplantı Salonunda odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiştir.

Dört farklı grup ile tamamlanan toplantıda Sultanbeyli’de yaşayan engelli bireylerin

kentsel alanda zorlandıkları konular irdelenmiş ve belediyeden beklentiler not edilmiştir.

Gruplar görme engeli olanlar, az işiten/sağırlar, fiziksel farklılığı olanlar ve bilişsel engeli

bulunanlar olarak ayrılmıştır.

İşitme Farklılıkları Grubu

Odak grup görüşmelerinde işitme engelli ve sağır bireylerle birlikte bir oturum

gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan üçü yalnızca işaret dili ile iletişim kurulurken diğer

üç katılımcı az işiten engelli olarak tanımlanmaktadır. Oturum boyunca katılımcıların

kentsel alanda yaşadıkları sorunlar irdelenmiş ve belediye tarafından yapılması talep

edilen hizmetler konuşulmuştur.

Katılımcılara belediye aktivitelerinden haberdar olup olmadıkları, toplantı mekanına

rahat ulaşıp ulaşamadıkları ve kentsel alanda karşılaştıkları sorunlar sorulmuştur.

Belediye tarafından verilen hizmetlerin bilgilendirmeleri yapılsa bile iletişim kanallarının

12


erişilebilir olmaması nedeniyle ilçede yaşayan engelli bireyler hizmetlerden

faydalanamayabilir. Belediye hizmetleri aktif olsa da iletişimsizlik bu hizmetlerin gerekli

kişilere ulaştırılması açısından önemli bir eksiklik olarak kalıyor. Bu sebeple belediyenin

özellikle işitme engelli kişiler için erişilebilir dijital platformlar oluşturması, gerekirse bu

bireylere telefon ile ulaşarak veya adreslerinde ziyaret ederek onlardan geri bildirim

almaları gerekmektedir. Bu bireylerin özel gereksinimleri bulunmaktadır ve belediyenin

bu gereksinimleri karşılamak için en yetkili kurum olduğu düşünülmektedir. Engelli

bireylere destek verebilecek kurumların dışında engellilerin aile bireyleri, yakınları ve

komşusu olan kişiler için de farkındalık çalışmaları yapılması gerekmektedir. Engelli

bireyin kentsel alandaki hareketliliğinde önüne çıkan en önemli zorluklardan bazıları

diğer insanların bakışları, konuşmaları ve bilinçsiz davranışlarıdır. Bunların önüne

geçmek adına belediye farkındalık çalışması yapabilir.

Kentsel alanda gideceği yeri bilen ve yaşadığı mahalleyi tanıyan işitme farklılığı olan

kent sakinleri bir şekilde yollarını bulmakta ve varmak istedikleri yerlere

varabilmekteler. Ancak yolunu kaybeden veya bir binaya girip gitmek istediği salonun

nerede olduğunu bilemeyen bireyler çevreden yardım almakta zorlanmaktadır. Bunun

sebebi halkın işaret dili bilmedeki eksikliğidir. İşitme engelli vatandaşlar aileleri ve yakın

çevrelerinden habersiz bir şekilde belediye yetkilileri ile iletişim kuramamakta çünkü

yardım almadan belediyeye fiziksel olarak ulaşmak büyük bir zorluk. Bu sebeple

belediye yetkililerinin bu kişilerin farkında olması ve onlarla iletişim kurması önemlidir.

Belediye tarafından verilen hizmetlerin daha etkin olması adına eğitim koordinatörü,

destek veren memurlar ve/veya psikolog gibi yetkili kişilerin engelli bireylerle aktif bir

şekilde iletişim kurması gerekmektedir. Engelli bireyler ile çevrelerindeki iletişim

artırıldığında ihtiyaçlarına daha hızlı ve etkili çözümler üretilebilir.

Odak grup görüşmeleri sırasında işitme engeli bulunan kişilerin ihtiyaçlarının

karşılanabilmesi adına yerel yönetimler tarafından kentsel alanda yapılabilecek

müdahaleler aşağıda sıralanmıştır;

● Engellilerin toplu ulaşımda yönlerini bulmakta zorlanmasını engellemek adına

duyuru ve bilgilendirme panolarında işitme farklılığı olan kişiler için kolaylaştırıcı

görseller yayınlanabilir,

● Engelliler olarak sosyalleşebileceğimiz, birbirimizle iletişim kurabileceğimiz

mekanlar olması önemli. Bunlar dernek gibi kurumlar olabilir,

13


● Engelli bireyler ihtiyaçları olduğunda nereye ulaşacaklarını da bilemeyebilir,

bunun için yardım masaları oluşturularak ihtiyaçlar giderilebilir,

Engelsiz Yaşam Merkezi özelinde gelen bazı öneriler;

● Engelli merkezinde kadınlar için eğitimlerin verilmesi kadınlar için sosyalleşme

imkanı yaratacaktır. İşitme engellilerin Türkçe yazma eğitimi almasıyla hizmetlerden

daha kolay haberdar olması sağlanabilir. Aynı zamanda işitebilen kişilere işaret dili

eğitimi verilebilir. Bu sayede işitme engelli bireylerle kolayca iletişim kurulabilir,

● Engelsiz Yaşam Merkezi aktivitelerinden biri de engelli bireylere ve ailelerine

psikolojik destek vermek olmalıdır. Psikolojik desteğe ulaşamayan veya uzmanlarla

iletişim kurmakta zorlanan engelli bireylere bu şekilde hizmet verilebilir,

● Belediye eğitimlerinde kayıt alınırken katılımcılarla işaret dili tercümanı ile

iletişim kurulmasının önemli etkisi olacaktır,

● Engellilere verilen hizmetler arasında spor aktiviteleri de eklenebilir, bu sayede

engelli bireyler fiziksel hareketlerini artırarak daha sağlıklı olabilirler, bu durum spordu

yetiştirilmesine de destek olacaktır.

İşitme farklılığı olan katılımcılardan toplu ulaşımdaki sorunların dışında gündelik

yaşamlarında karşılaştıkları sorunları da dinleme fırsatımız olmuştur. Katılımcıların

seslerini duyurmalarına yardım etmek ve destek olmak adına gelen her öneriye bu

raporda yer vermeye karar verdik. Odak grup görüşmelerinde katılımcılardan gelen

diğer öneriler ve ihtiyaçlar şu şekildedir:

● İşitme cihazı ve koklear implant desteği gereken bireyler mevcut, bu cihazları

alabilmek için maddi destek beklemekteler,

● Belediyenin sosyal medya ve internet kanallarının işitme farklılığı olan bireyler

için daha kullanışlı ve erişilebilir hale getirilmesi gerekmektedir. İşitme engelli kişiler

Türkçe yazı dilini okumakta ve anlamakta zorluk yaşamaktadır, bu sebeple yapılan

hizmetlerin bu kişilere ulaşması için işaret dili desteği her alanda gerekmektedir,

● Belediyenin meslek edinme destekleri faydalıdır ancak işitme engeli olan kişiler

için kolaylaştırıcı olması adına işaret dili tercümanı ile bu desteklerin güçlendirilmesi

gerekmektedir,

● Sağır anne-babası olan çocukların belediye tarafından desteklenmesi okul

hayatlarını güçlendirecektir,

14


● İşitme cihazı kullanan bireylerin işitme cihazları belirli bir süre sonra bakım

gerektirmektedir ve bu da maliyetli bir şeydir. İşitme cihazı bakımı için belediyeden

destek verilebilir,

● Engellilere devlet tarafından verilen maaşlar yetersiz kalıyor, özellikle son

dönemde artan fiyatlar yaşam şartlarını daha da zorlaştırdı. Bu konuda belediyeden

destek gelmesi önemli bir hizmet olabilir,

Kentsel alanda yaşanan zorluklar konuşulduğunda işitme engelli bireylerin görünür bir

engel durumu olmaması sebebiyle sosyal anlamda zorlandıkları da belirtilmiştir. Bunun

en büyük sebebi halkın engellilik hakkında yeterince bilgi sahibi olmaması ve bilinçsiz

davranışlarıdır.

Sultanbeyli’de yaşayan işitme engelli bireyler tarafından iletilen sorunlar ve öneriler

sonunda görülmüştür ki engelli vatandaşlar sadece kentsel alanda hareket ederken

değil, evlerinde bile bazı sorunlar yaşamaktadır. Bu sorunların en önemlisi maddi

yetersizlikler ve bilinçsizliktir. Belediyenin yetkileri kapsamında her bireyin istek ve

ricaları karşılanamayabilir ancak bu gibi iletişimler sonunda yeni çözümler üretilebilir

ve ihtiyaç sahibi bireylerin sesleri daha çok duyurulabilir. Bu anlamda belediyenin aktif

rol oynaması sakinlerin ihtiyaçlarını tespit ederek yardım alması ve bu şekilde destek

olması ile sağlanabilir.

Odak grup görüşmeleri katılımcımızın sözleriyle raporun bu bölümünü tamamlıyoruz;

“Sadece 3 Aralık günü değil, her gün engelliler hatırlanmalıdır!”

Bedensel ve Fiziksel Engellilik Grubu

● Engelli araçları bakım ve onarımına yönelik alanların geliştirilmesi veya doğru

servis hizmeti sağlayıcılarına yönlendirme ve danışma hizmeti verilmesi talep

edilmektedir.-Fethullah Bey

● Kent içerisinde ve ortak kullanım alanlarında (cami - kentsel alan) ayrıştırıcı

tasarımların onları topluluk dışına ittiği belirtildi.

● Belediyenin etkinlik duyuruları konusunda mesajlar ve sosyal medya aracılığıyla

katılımcılara ulaştığı söylenebilir lakin proje ve diğer hizmetler konusunda farkındalık ve

iletişim araçlarının aktifi kullanılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

15


● Engelli yaşam merkezinde istihdam edilecek personelin bir kısmının

dezavantajlı gruplar üzerinde seçilmesinin empati duygusunu geliştireceği

düşünülmektedir. Kendilerini daha rahat ifade edebileceklerini düşünülmektedir.

● Engelsiz yaşam merkezinin sadece engelliler için değil engelsiz bireyler için de

bir öğrenme ortamı olarak çalışması gerektiği savunulmaktadır. Toplumda artırılması

gereken farkındalık seviyesini bu kurum üzerinden beslenebilir.

● Farklı disiplinlerden profesyoneller veya öğrencilerle bir araya gelinerek bu

disiplinler özelinde erişilebilirlik farkındalığı geliştirilebilir.(Örneğin mimarlar ve şehir

plancıları) Yine bu konuya yönelik sertifika programları düzenlenip bir arada öğrenme

ortamı kurulabilir. Çözüm süreçlerine dezavantajlı bireylerin aktif şekilde dahil olduğu

alanlar açmanın değerli olduğu ifade edildi.

● Engelsiz yaşam merkezi üzerinden ilçedeki diğer kamusal alanlara yönelik

çalışmalar da başlatılabilir o kamusal alanların denetlenmesi veya gelecek projelere

danışmanlık verilmesi konusunda merkez bünyesinde bir çalışma grubu oluşturulabilir.

● Engelsiz yaşam merkezi açılmadan önce bir dezavantajlı grup tarafından ön bir

değerlendirme yapılması gerekmektedir. Kullanıcı deneyimi analizi için bu gerekliliğin

açılıştan önce kurgulanması önem arz etmektedir.

● Engelsiz yaşam merkezinde gerçekleştirilecek atölye çalışmaları ve eğitimler

sonucunda buradaki bireylere istihdam ve gelir sağlanacak alanların geliştirilmesi

değerli olacaktır.

● Engelsiz yaşam merkezi yatılı misafir alamamakta lakin bu ihtiyaçlar için

yönlendirici bir kurum olarak hizmet görebilir mi? Anlaşmalı konaklama alanlarında

daha uygun fiyatlı bir anlaşma için aracı olup bu noktadaki yönlendirmeyi üstlenebilir

mi?

● Dezavantajlı bireyler burada sağlık hizmetleri alırken sosyal açıdan da keyifli

vakit geçirmek istiyorlar bu nedenle hizmet alanlarının sosyal ortam oluşturmaya

elverişli tasarım elemanlarıyla tasarlanması değerli merkezinin bahçesinin ve kapalı

alanlarının bu noktadaki işlevi önemli.

● Engelsiz yaşam merkezi günlük hayatta sıklıkla dışarı çıkamayan bireylerin de

sosyal alanı olması gerekiyor bu bireylere doğru kanallar üzerinden ulaşıp onların

sosyal hayata dahil edilmesi önem taşıyor. Örneğin genç yaştaki bireylere yönelik

hazırlanacak alanların onların ilgi alanları üzerine teknolojik araç gereçler gerekirse

16


oyun alanları barındırmalı. Bazen playstation gibi evde kolayca ulaşamadığı bir oyun

aracı onun bir şekilde bu ortama katılmasını sağlayacak sonrasında da eğitim ve

atölyeler gibi farklı etkinliklere dahil olmasını sağlayacaktır.

● Merkez çevresindeki köprü ve yaya yolunun çift taraflı yaya trafiğine uygun

olmadığı belirtildi. Bu yolda yapılacak teknik ve şehircilik müdahalelerine ihtiyaç

duyulmaktadır.

● Belediye tarafından ilçe genelindeki hizmetlerdeki ulaşım için sağlanan aracın

benzer bir tanesinin de engelsiz yaşam merkezi için sağlanması talep edildi. Seçilecek

personelin de mevcut personeller gibi anlayışlı kişilerden seçilmesi rica edildi.

Görme Farklılıkları Grubu

Görme engelli bireylerin katılım sağladığı odak grup görüşmesinde Engelsiz Yaşam

Merkezinin herkes için daha kullanışlı hale getirilmesi ve erişilebilirlik anlamında

yapılabilecekler konuşulmuştur. Aşağıda toplantı süresince konuşulanları bulabilirsiniz.

Engelli bireylerin istihdam edilmesi için destek verilmesi önemlidir. İş hayatına karışan

engelli bireyler dışlanmışlık hissine daha az maruz kalır ve aktif bir şekilde sosyal

hayatta yer alabilir. Bu anlamda engelli bireylerin çeşitli işlerde çalışabilmeleri veya

kendi işlerini kurabilmeleri için belediye destek verebilir. Engelli bireylerin en çok

zorlandığı konu olan maddi olanakların yetersizliği sorunu bu şekilde çözüme

yaklaştırılabilir. Görme engelli bireylerin güvenle hareket edebilmesi için çeşitli eğitimler

verilebilir (örn.Baston eğitimi). Görme zorluğu yaşasa da bireylerin kullanabileceği

ekipmanlar bulunmaktadır. Bunlardan biri olan bilgisayar için görme engeli bulunan

kişilere eğitim verilebilir. Aynı zamanda işyerlerinde engelliler için daha çok kontenjan

ayrılması ve engelli çalışanların desteklenmesi gerekmektedir. Sesli kütüphane

uygulamaları bireylerin kendilerini geliştirmelerine destek olur. Engelsiz Yaşam Merkezi’

nde sadece engelli bireyler için değil, onlarla birlikte aileleri için de etkinlikler yapılması

gerekmektedir. Engelli bireyleri bir araya getirici etkinlikler ile yaşamı kolaylaştırmak

açısından tavsiyeler verebilecekleri ve deneyimlerini paylaşabilecekleri ortamlar

yaratılmış olur. Deneyimlerin birbirlerine aktarılması kişilerin daha kolay öğrenmesini

sağlayacaktır.

17


Engelli bireylerin ailelerine “Engelli Biri İle Nasıl Yaşanılır?” adı altında bilgilendirmeler

yapılabilir. Bu gibi farkındalık çalışmaları okullara taşınabilir ve daha çok insanın

engellilere davranışlarını değiştirmelerini sağlayabilir.

Engelli bireylerin birbirleri ile tanışabilecekleri ve sosyalleşebilecekleri ortamlar

yaratılması önemlidir. Bu ortamlar sayesinde kendilerine yönelik aktiviteleri keşfedebilir

ve katılabilirler. Engelsiz Yaşam Merkezinin içerisinde veya çevresinde bu gibi ortamlar

yaratılabilir. Örnek olarak kafeterya gibi küçük alanlarda bile engelli kişiler kendileri gibi

zorluk yaşayan kişilerle tanışabilir. Engelsiz Yaşam Merkezine giden servisler

hazırlanabilir, bu sayede oraya erişim daha da kolaylaşmış olur. Görme engelli bireylerin

ara sokaklarda da rahat hareket edebilmesi adına sarı iz çizgilerinin çoğaltılması

gerekmektedir. Kaldırımlarda karşılaşılan engeller rahat hareketi zorlaştırmakta ve

güvensiz alanlar yaratmaktadır. Trafik ışıklarında sesli komut özelliklerinin entegre

edilmesi engelli yayaların daha karşıdan karşıya geçerken güvenli yürümesini

sağlayacaktır.

Engelli bireylerle iletişimin kolaylaşması adına ev ziyaretleri yapılabilir. Belediyenin

sınırları içerisinde yaşayan engelli sakinleri tespit etmesi ve her biriyle iletişim kurması

gerekmektedir. Bu anlamda belediye, Sağlık Bakanlığı ile ortak çalışma yürütebilir.

Engelli bireylerle etkili iletişim kurulduğunda sorunlar daha kolay tespit edilebilir. Engelli

bireylerin belediyeye ulaşmalarından ziyade, belediyenin engelli vatandaşlara birebir

ulaşması konusunda destek olunabilir. Engelli bireyler evlerinde basit ihtiyaçlarını (ev

temizliği gibi) gideremiyor olabilir, bunlara destek olmak adına belediye kişilere

ulaşabilir.

Katılımcılar tarafından Engelsiz Yaşam Merkezinde verilmesi beklenen eğitimler

aşağıdaki gibidir:

- Satranç eğitimi

- Braile Eğitimi

- Yüzme Eğitimi

- Futbol maçına katılım etkinlikleri

- Engelli aileleri için etkinlikler

- Saz, müzik Eğitimi

- Psikolojik destekler

- Fizyoterapi

18


- İstihdam atölyeleri

- Engelsiz bireylere farkındalık eğitimleri

- Haklar eğitimleri, Engelli hukuku konusunda eğitimler

- Toplumsal dışlanmayı azaltmaya yönelik aktiviteler

- El işi eğitimleri

- İstihdama yönelik eğitimler

- Paketleme eğitimleri

- Seramik ve makrome

- Kültürel etkinlikler; konser, müzikal..

- Ev işlerinde engellilere destek verilmesi

- Belediye çalışanları arasında farkındalık eğitimi

- Sokakta bağımsız yürüme ile ilgili eğitimler

Bilişsel Engelli Aileleri Grubu

Odak grup görüşmelerinde bilişsel engelli bireylerin aileleri ile birlikte bir oturum

gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların çocuklarının yaşları 15-25 arasında değişiklik

göstermektedir. Oturum boyunca katılımcıların kentsel alanda yaşadıkları sorunlar

irdelenmiş ve belediye tarafından yapılması talep edilen hizmetler konuşulmuştur.

Katılımcılara belediye aktivitelerinden haberdar olup olmadıkları sorulmuştur.

Katılımcıların çoğunluğu merkezden haberleri olmadığını belirtti. Haberi olan

katılımcılar ise aynı mahallede yaşadığı ya da devam eden inşaatı görerek öğrenmişti.

Merkezden nasıl haberdar edilmek istedikleri sorusunu ise broşür ve afişler ile

merkezden haberdar olmak istedikleri şeklinde yanıtladılar. Merkez hakkında

aranmanın ve birebir görüşmelerin daha faydalı olacağından bahsettiler.

Katılımcılar Engelsiz Yaşam Merkezinin konumu hakkında bilgi verilip bu konuma

ulaşımlarının nasıl olacağı, yolculuk sırasında karşılaşabilecekleri sorunlara dair ise

merkeze ulaşımın kolay olduğundan ve bir sorun yaşayamadıklarından bahsettiler.

Merkeze otobüsle ve yürüyerek ulaşıyorlar fakat engelli çocukların tek başlarına

yollamak istemediklerini ve tehlikeli bulduklarına değindiler. Genel olarak çocuklarını bir

yere yalnız başlarına yollayamadıklarını ve ulaşım çözümlerinin bu durum dikkate

alınarak aile-çocuk birlikteliği sağlanarak çözülmesini talep ettiler. Bir katılımcı 1 saat

yürümek gerektiğini ve yolda çeşitli sıkıntılar yaşadığından bahsetti. Bunlara ek olarak

19


bilişsel engelli bireylerin sokakta yürürken araba ve korna seslerinin, kalabalık ve havai

fişek gibi gürültülü seslerinden rahatsız olduklarına ve bunun yarattığı korku, gerginlik

gibi sorunlara değindiler. Bir veli çocuğunun yolda yürürken birisinin önüne

geçmesinden korktuğunu ve huzursuz olduğunu belirtti.

Görüşmede elde edilen ana sorunlardan biri bilişsel engelli bireylerin ve ailelerinin

çalışmak için fırsatı olmamasıydı. KEndileri ve çocukları için çalışma imkanı istiyorlar ve

bunun için meslek eğitimleri talep ettiler. Çocuklarının kendilerini idare etmeyi

öğrenebilecekleri bir ortam arayışındalar ve merkezde bu tür hizmetlerin verilmesini

talep ediyorlar. Bilişsel engeli bireylerin mesleki eğitimler ve iş imkanı sağlanmasını

istiyorlar. Gerçekleşecek atölyelerden ve meslek eğitimlerinden çıkan ürünlerin satışa

sunulabileceği ve hanelerine ekonomik katkıda bulanacağı bir platform arayışındalar.

Maddi dönüşün olmasının özgüven kazandıracağına inanıyorlar. Engelsiz Yaşam

Merkezinin bu hizmeti sunmak için uygun bir konum olduğunu belirttiler. Bununla

birlikte veli atölyedeyken çocukların da meşgul olabileceği başka etkinlikler olması

gerektiğinden bahsettiler.

Katılımcılara Engelsiz Yaşam Merkezinde verilmesi istenen hizmetler nelerdir sorusuna

yönelik olarak terapiler hususunda pek çok kez terapilerin bilişsel engelli bireylerin

yaşamındaki iyileştirici etkisine değinildi. Katılımcılardan ikisi devlet hastanelerinde

fizik tedavi hizmeti alamadıklarından bahsetti. bu sebeple Engelsiz Yaşam Merkezinde

fizik tedavi, fizyoterapi, suda terapi, konuşma terapileri imkanları sunulmasını istiyorlar.

Katılımcıların çoğunluğu havuz terapilerine gitmeyi çok sevdiklerini fakat şu anki havuz

hizmetinin ücretli olduğundan bahsettiler. Hayvan Destekli Terapinin de tıpkı hidroterapi

gibi oldukça faydalı olduğundan ve bu sebeple at çiftliklerine gittiklerine değindiler. Bu

hizmetlere erişim için de engelli nakil hizmetinden faydalanmak istediklerinden

bahsettiler.

Katılımcılar fiziksel terapilerin yanı sıra psikolojik destek hizmetlerinin engelli bireyler

için ne kadar faydalı olduğuna ve bu hizmetlerden faydalanmak istediklerini belirttiler.

Katılımcılar psikolojik desteğe bilişsel engelli bireyler kadar kendilerinin de buna ihtiyaç

duyduklarından bahsettiler. Sosyalleşme için hiç vakit ayıramadıkları için ve bu

durumun onları ne kadar zorladığındana değindiler. Katılımcılardan biri iki çocuğunun

da bilişsel engelli birey olması nedeniyle bu sorunları daha yoğun yaşamakta ve bu

desteğin ne kadar önemli olduğunu grupla paylaştı. Sosyalleşmenin bilişsel engelli

20


bireylere ve ailelerine getirdiği pozitif yansımalardan bahsettiler ve merkezde buna

yönelik imkanlar olmasını istiyorlar. İnsanlarla tanışabilecekleri ve oturabilecekleri bir

ortam arayışındalar.

Katılımcılar bilişsel engelli bireylerin sıkılmadan, yorulmadan yapabilecekleri sporlara

dair eğitimler vermesi talep etti. Bu spor aktivitelerine ve eğitimlere örnek olarak

Basketbol, satranç verildi. Engelli bireyler merkezde eğitim alırken ailelerin de meşgul

olabilecekleri başka fırsatlar ve hizmetler olmasını talep ettiler. Katılımcılar genel olarak

merkezde sunulması planlanan atölye seçeneklerinin yeterli olduğunu ve isteklerini

karşıladıklarından bahsettiler. Bununla birlikte katılımcılar tarafından Engelsiz Yaşam

Merkezinde verilmesi beklenen bazı eğitimler yazarlık atölyesi, örgü atölyesi idi.

Katılımcılar merkezde verilecek hizmetlere kendileri Genel olarak bu tür etkinliklere tek

katılmak istediklerini çocuklarını da beraberlerinde getirmek istediklerinden bahsettiler.

Son olarak katılımcılar yasal haklar hususunda yeterli bilgileri olmadığından ve bilgi

almak istediklerinden bahsettiler.

Ç. Tasarım Maratonu (3-4 Aralık 2022)

Kainak, Erişilebilir Her Şey ve Sultanbeyli Belediyesi ortaklığında gerçekleştirilecek

Sultanbeyli’de sokakların güvenilir ve erişilebilir tasarımını hedef alan ve gelecek

dönemde faaliyetlerine başlayacak olan Dr. Ahmet – Ayşe Ayyıldız Engelsiz Yaşam

Merkezi çevresinin düzenlenmesine odaklanan tasarım maratonu 3-4 Aralık 2022

tarihlerinde 2 gün boyunca online olarak Zoom platformu üzerinden

gerçekleştirilmiştir.

Tasarım Maratonu etkinliğinin yaygınlaştırılması için sosyal medya ve ilgili haber

siteleri aracılığı ile reklam yayınlanmıştır. Tasarım Maratonu katılımcılarından

beklenenler; proje kapsamında Sultanbeyli mahallesi sınırları içerisinde erişilebilirlik

standartlarının yeniden düşünülmesi ve standartların üzerinde uygulama önerilerin

sunulması, uygulanabilir, yenilikçi ve projenin konusuyla ilişkili şekilde herkes için

kapsayıcı ve güvenli bir sokak tasarımı ortaya konulması olarak belirtilmiştir. Maraton

etkinliği öncesi katılımcılara proje ile ilgili veriler, çalıştay, anket ve odak grup görüşmesi

raporu iletilerek bilgilendirme yapılmıştır.

Tasarım maratonuna 30 kişi katılım sağlamıştır ve 5 kişilik gruplar halinde proje

üretmek üzere 2 gün boyunca online oturumlara katılmıştır. Tasarım Maratonunda

21


katılımcılara yol göstermek, sorularını yanıtlamak ve projelerin geliştirilmesine yardımcı

olmak amacıyla Kainak ekibi üyeleri Hanna Balık, Nurşah Kavi, Derya Tekin ve Hatice

Varlı, EKA Creative Studio Genel Koordinatörü Tahircan Yarımoğlu, Sultanbeyli

Belediyesi Destek Hizmet Genel Müdürlüğü Veri İzleme Birim Sorumlusu Kadri

Güngörür mentor olarak katılım sağlamıştır.

3 Aralık Cumartesi günü, Tasarım Maratonu paydaşlar tarafından yapılan açılış

konuşmasının ardından Kainak ekibinin proje ile ilgili sunumu ile başlamıştır. İlk gün

grupların 11.30–17.00 saatleri arasında serbest çalışmaları ve mentor desteği ile

tamamlanmıştır. 4 Aralık Pazar günü 9.00–12.00 ve 13.00–15.00 saatleri arası iki

oturumdan oluşan serbest çalışma ve mentor desteğinin ardından 15.00-17.00 saatleri

arasında gruplar geliştirdikleri projeleri sunmuştur. Projeler mentorlar, proje paydaşları

ve diğer katılımcılar tarafından değerlendirilmiş ve öneriler sunulmuştur. Projelerin

Sultanbeyli Belediyesinde 1 hafta süre ile çevrede yaşayan ve alanı deneyimleyen

vatandaşların incelemesi ve görüşlerini beyan etmeleri için sergileneceği bildirilerek

oturum sonlandırılmıştır.

Kainak ekibi tarafından Tasarım Maratonu katılımcılarına sertifika ve hediye kiti

iletilmiştir.

Tasarım Maratonu Projeleri ve Manifestoları

Grup 1

Grup 1

1 Büşra Ertaş Yıldız Teknik Üniversitesi Bölge Planlama Yüksek Lisans

2 Gamze Sarı Gebze Teknik Üniversitesi Bina Bilgisi Yüksek lisans

3 Selen Öztürk Gebze Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

4 Betül Yalman Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü

5 Gamze Deniz Kırklareli Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü

6 Büşra Nur Ünal Uludağ Üniversitesi Mimarlık

“Kentin kullanımı, işlevselliği ve morfolojik yapısı tasarım için temel esaslardır. Her

bireyin

kentte rahat bir şekilde hareket edebilme özgürlüğünün sağlanması bu

22


esaslarla ilişkilidir. Kentte hareketliliğin (yaya, araç, aktivite kullanımı, çoklu ulaşım

modu vb.) sağlanması ölçeklenebilen kapsayıcı bir tasarımın temel hedefidir.”

1.grup çalışmalarına literatür araştırması ile başlayıp, yer seçimi, sorun analizi ve

çözümler ile projelerini geliştirmiştir. Evrensel tasarım ilkelerini baz alarak incelemeler

yapılmıştır. Çalışma alanı olarak İstanbul ili, Sultanbeyli ilçesinde, kuzey aksında lise,

spor alanı ve ticari birimler, güney aksında idari birimler, sağlık merkezi ve çoklu ulaşım

modlarını kapsayan Bosna Bulvarı ve bu aksların kesiştiği Hamidiye Caddesi sınırlarını

kapsayan Dr. Ahmet - Ayşe Ayyıldız merkezi ve yakın çevresi seçilmiştir.

Çalışma alanında sorunlar; tehlikeli geçişler, sürekliliği olmayan yaya izleri, güvenli

olmayan yaya geçitleri, engelli ve mikro hareket eksiği yaya geçitleri, otopark sorunu,

kent mobilyası ve yeşil alan eksikliği olarak belirlenmiştir.

Belirlenen sorunlara çözüm olarak aşağıda yer alan öneriler sunulmuştur:

- Geniş kaldırımlar: Mevcut yol genişliği 16 cm ve çift şeritli Hamidiye caddesinin 4,2

cm kaldırım genişliği önerilerek özel ihtiyaca gereksinim duyan bireylerin de

hareketliliğine uygun eğimde sağlanmıştır. Tehlike ve güvensizlik oluşturan kavşak

noktasında Selçukhan caddesi araç kullanımı kısıtlanarak trafiğin rahatlatılması ile

daha güvenlikli erişim sağlanması hedeflenmiştir. Bisiklet ve scooter araçlarının

kullanımıyla mikro hareketli erişim sağlanmıştır.

- Sosyalleşme ve tanımlanmış alanlar: Hamidiye caddesinde mevcutta bulunan refüj

kaldırılarak alanda kaldırımların genişletilmesine imkân sağlanarak sosyalleşme

alanları oluşturulmuştur.

- Zayıflatılmış akustik ortam ve yeşil alanlar: Yoğun bir ağaç topluluğu önerilmiştir.

- Duyusal bilgilendirmeler: Bilgilendirici panolar önerilmiştir.

- Çok modlu ulaşım sistemleri: Cep otoparkları ve parklet önerileri yer almaktadır.

- Dikey dokunsal döşemeler (görme engelliler): Dokulu zemin farklılaşması

önerilmiştir.

- Yaya güvenlik geçitleri: Hemzemin farklılaştırılması ile her bireye uygun hareketlilik

sağlanmıştır.

- Esnek oturma birimleri: Parklet alanlarında yer alan kent mobilyaları ile sağlanmıştır.

- Dinlenme alanları (yaşlılar ve engelli bireyler): Caddede sosyalleşme mekanlarının

artmasıyla birlikte hareketlilik artmış ve geniş kaldırımlar üzerinde tasarlanmıştır.

23


- Aydınlatma: Gece-gündüz her bireyin alanı rahat kullanabilmesi kaldırım boyunca

belirli aralıklarla önerilmiştir.

Grup 2

Grup 2

1 Eylül Güngör Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi Mimarlık

2

Kubra

Kaynarpinar Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi Mimarlık

3 Hilal Ekinci Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

4 Şule Toy Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

5 Beyza Kaynar Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

6 Nurdan işbilir İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

“Yaşadığımız ülkede, bölgede, ilde ve hatta mahallemizde ne kadar özel gereksinimli

bireyler

yaşamaktadır? Bilmiyoruz. Market, sinema, kütüphane gibi sosyal ve kültürel alanlarda

ne

kadarına rastlıyoruz? Bilmiyoruz. Özel gereksinime bağlı çeşitlilik bizim

bildiklerimizden,

gördüklerimizden daha fazladır.

Halihazırda Türkiye’de engelliliğe ilişkin kapsamlı, erişilebilir ve güncel bir planlama

sistematiği yoktur. Dolayısıyla kullandığımız mekanlar özel gereksinimli bireyler için

kapsayıcı, etkin ve işlevsel nitelikte değildir. Bu durumda özel gereksinimli bireyler

dikkate alınmama haliyle dışarıda bırakılmaya, sosyal izolasyona ve yalnızlaştırılmaya

maruz kalmaktadır. Aslında engelli kavramı, diğer bireylerle eşit koşullar altında

topluma tam ve etkin bir şekilde katılımlarının önünde engeller olan, uzun süreli fiziksel

zihinsel, düşünsel, ya da algısal engelleri bulunan kişileri içermektedir. Sosyal olarak

inşa edilmiş bu engellilik kültüründe, toplumsal eşitsizliğin sürdürülmesi kapsayıcı ve

erişilebilir değildir.

Manifestomuzun mottosu ‘’yıkılmak zorunda olan zihinlerdeki duvar’’dan yola çıkarak

kent içerisindeki ortak alanlardan ayrıştırıcı tasarımların varlığını kabul etmeyerek,

24


herkes için erişilebilir, kapsayıcı ve işlevsel tasarım örnekleriyle sosyal olan inşa edilen

bu duvarın inşasını engellemektir. Engelsiz bir dünya ütopik değildir!”


çözümler ile projelerini geliştirmiştir. Öncelikli grup olarak; görme engelli, işitme engelli,

fiziksel engelli, dil ve konuşma problemine sahip, zihinsel engelli, organ yetmezliği

bulunan, dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüğü yaşayan, otizm spektrum bozukluğuna

sahip, kronik sağlık sorunları olan kişiler belirtilmiştir. Proje vizyonu ve tasarım ilkeleri

ise; erişilebilir, kapsayıcı, yenilikçi, işlevsel, sosyal ve yavaş sokak olarak belirlenmiştir.

Çalışma alanı olarak İstanbul İli, Sultanbeyli İlçesinde, Sarıköy Sokak ve Bosna Bulvarı

çevresi seçilmiştir.

Çalışma alanında sorunlar;

- Kent içerisinde ve ortak alanda ayrıştırıcı tasarımların varlığı

- Engelli bireyler için ortak sosyal alanın olmaması

- Yaya yolunun çift taraflı yaya trafiğine uygun olmaması

- Kaldırımların işletmeler ve araçlar tarafından işgal edilmesi

- Yaya yollarının fiziksel yetersizliği (kaldırımların darlığı, kaldırımların kesintiye

uğraması, rampaların yetersizliği)

- Toplu taşımalara ulaşım için bilgilendirme panolarının yetersizliği

- İşitme farklılığı olanlar için kolaylaştırıcı görsellerin azlığı olarak belirlenmiştir.

Belirlenen sorunlara çözüm olarak aşağıdaki öneriler sunulmuştur:

- Sarıköy Sokak üzerinde bulunan mevcut otopark alanını dönüştürerek kentte yaya

hareketini teşvik etme, ortak paylaşımlı sosyal bir alan ve istihdam sağlamak; Duyu

Bahçesi önerisi,

- Duyu Bahçesi: Farklı sosyal grupların birlikte üretim yapabileceği bir alan sağlamak,

ziyaretçilerin mekanı sakin ve düzenli algılamalarını sağlamak, bahçe içerisinde sebze,

meyve ve çiçeklerin üretilmesi ile birlikte çeşitli renk ve kokuların ziyaretçilerin

duyularını harekete geçirmesini sağlamak,

- Yaya Durağı: Farklı sosyal grupların bir arada vakit geçirebileceği aynı zamanda yeşil

sistemle entegre sosyal bir alan oluşturulması,

- Şarj İstasyonu: Bahçelerde bulunan güneş panellerinden elde edilen enerji ile

cihazların şarj edilmesi,

25


- Bosna Bulvarı için tasarlanan kavşak modelinde yaya geçitlerinin ve ortak kullanım

alanlarının geliştirilmesi önerilmiştir.

Grup 3

Grup 3

1 Tuğba Sert İstanbul Teknik Üniversitesi

2

Şehir Bölge Planlama + Geomatik

Mühendisliği

Büşra Gülhan

Yıldırım İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

3 Büşra Çalışkan İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

4 Cansu Sözer Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Yüksek Lisans

5 Seda Paşaoğlu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık

“Engellenmiş bireyler ve aileleri için sosyalleşebilecekleri, topluluk oluşturarak

dayanışma içinde olabilecekleri, günlük yaşama engellenmeden dahil olabilecekleri

alanlar yaratmak amaçlanmıştır. Bu alanlar sosyalleşmenin en mümkün olduğu park

alanlarında oluşturulabilir. Bunun için mahalle parkları, konut alanları ve çevredeki

kamu hizmet alanları, okullar, spor alanları arasındaki erişilebilirlik güçlendirilmeli ve

herkes için tasarımlar yapılmalıdır. Yaşayan Rota projesi Dr. Ahmet-Ayşe Ayyıldız

Engelsiz Yaşam Merkezi ve İncazın Parkı arasındaki oluşan rota üzerindeki erişimi

güçlendirerek, engelsiz yaşam merkezi kullanıcıları ve çevre halkın kullanımı için

merkez, merkez çevresi, merkez-park rotası ve park alanı için tasarımlar önermektedir.”


çözümler ile projelerini “Yaşayan Rota” başlığı ile geliştirmiştir.

Çalışma alanı olarak İstanbul İli, Sultanbeyli İlçesinde, Dr. Ahmet-Ayşe Ayyıldız Engelsiz

Yaşam Merkezi ve pilot yeşil alan olarak belirlenen İncazın Parkı seçilmiş, seçilen

alanlar arasında tüm insanları buluşturacak bir rota tasarlanması planlanmıştır.


- Sultanbeyli ilçesinin E80 otoyolu ile ikiye bölünmesiyle yolun güneyinde

yaşayanların Engelsiz Yaşam Merkezine ulaşımının zorlaşması,

- Belirlenen rota üzerinde kaldırım genişliklerinin 80 cm altında olması,

- Araçların kaldırım uçlarına park ederek kaldırımın sürekliliğini bozmaları,

- İncazın Parkı’nda bitkilendirmenin yetersiz olması,

26


- İncazın Parkı’nda yanlış peyzaj öğeleri bulunması,

- İncazın Parkı’nda oyun parklı elemanlarının engellenen çocuk bireylere uygun

olmaması,

- İncazın Parkı’nda engelsiz geçiş amaçlı yerleştirilen rampanın belirsiz ve kullanışsız

olması

- İncazın Parkı’nda engellenen bireylere duyarsız zemin döşemesi olarak

belirlenmiştir.

Tespit edilen sorunlara çözüm olarak aşağıdaki öneriler sunulmuştur:

- Yer boyaması ile kaldırımların genişletilmesi,

- Rota boyunca yer boyaması ile rota izinin sağlanması,

- Engellenmiş bireylerin engelini en aza indirmek amacıyla yardımcı tasarımlar, yön

veren tasarımlar yapılması,

- Engelsiz Yaşam Merkezi arka sokağı haftada bir gün araç erişimini kısıtlayarak

çeşitli etkinlikler için kapatılarak, atık malzeme ile tasarlanmış sökülüp-takılabilir

elemanlarla oluşturulan mekanlarla desteklenen bir kamusal alan tasarlanacaktır,

- İncazın Parkı için satış alanı, oyun ve etkinlik alanı, engelsiz salıncak, engelsiz

oturma alanları ve masa tenisi önerisi sunulmuştur,

- Park girişinde yol sürekliliğinin sağlanması ve yaya yolu önerisi,

- Yaşam Pazarı: Haftanın belirli bir günü kapatılan sokakta engelli bireylerin ürettikleri

ürünleri sergileyip, satış yapabildikleri bir pazar önerisi sunulmuştur. Ürünlerin

üretilmesinde Engelsiz Yaşam Merkezi atölyelerinin kullanılması önerilmiştir. Yaşam

Pazarında müzik ile uğraşan engelli bireylerin performanslarını sergileyecekleri bir alan

da oluşturulmaktadır. Pazarda yer alan standların geri dönüştürülebilir malzeme ile,

engelli bireylerin erişimine uygun standartlarda tasarlanması önerilmiştir. İşitme engelli

bireylerin iletişimini kolaylaştıracak temel iletişim cümlelerinin yer aldığı bilgi afişleri

standlara asılarak, işaret dilini öğrenip pratik yapma ve sosyalleşme fırsatı

yaratılacaktır.

Grup 4

Grup 4

1 Ayşegül Arslan Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

27


2 Emine Ak Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

3 Gizem Akaydin İstanbul Teknik Üniversitesi - HfWu Sustainable Urban Transportation

4 Buket Çelik Akdeniz üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama


çözümler ile projelerini “Grup Rota” ismi ile geliştirmiştir. Öncelikli grup olarak; görme

engelli, işitme engelli, fiziksel engelli, dil ve konuşma problemine sahip, zihinsel engelli,

organ yetmezliği bulunan, dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüğü yaşayan, otizm

spektrum bozukluğuna sahip, kronik sağlık sorunları olan kişiler belirtilmiştir.


Yaşam Merkezine tekerlekli sandalye ile 5 dk mesafede ulaşabilecekleri otobüs

durakları dikkate alınıp, Bosna Bulvarında Dr. Ahmet-Ayşe Ayyıldız Engelsiz Yaşam

Merkezine Hamidiye Caddesi üzerinde bütün kullanıcıların erişebileceği bir rota

oluşturulmuştur.


- Yaya geçitlerinin yetersiz olması, tasarımlarının engellenen bireylerin ihtiyaçlarını

karşılamaması,

- Kavşak düzenlemelerinin, sinyalizasyon, trafik tabelaların yetersiz olması

- Kaldırım ve araç yolu yüzeylerinde devamlılık sorunu,

- Kaldırım genişliklerinin değişiklik göstermesi ve bazı alanlarda kaldırımların

bulunmaması,

- Engellenen bireylerin yol takibi yapabilmesi için kaldırım yüzey tasarımlarının

tamamlanmamış olması,

- Otobüs durak tasarımlarının kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap vermemesi,

- Bilgilendirme panolarının yer almaması,

- Kentsel mobilyaların yetersizliği ve tasarım sorunları,

- Park edilmiş halde bulunan otobüs ve diğer ağır vasıta araçlarının rota üzerinde yer

alması olarak belirlenmiştir.

Bu sorunlar doğrultusunda çözüm olarak aşağıdaki öneriler sunulmuştur:

- Yaya geçitlerinin yeni tasarım standartları oluşturarak kademeli olarak geçişin

sağlanması, yaya geçitlerinde yerleştirilecek olan sensör ile birlikte akıllı telefon

uygulamaları ile bekleme sürelerinin yeniden düzenlenmesi,

28


- Kavşaklarda bağlanan yol ile ana yolun her iki kesiminde de uyarı levhalarının

konulması,

- Kaldırım genişliklerinin ve yüzeylerinin engellenen bireylerin yol takibi yapılabilmesi

amacıyla yeniden düzenlenmesi,

- Otobüs duraklarında otobüsün zemini ile kaldırımın aynı seviyede bulunması,

bilgilendirme ve yönlendirme tabelalarının yerleştirilmesi,

- Otobüs ve diğer ağır vasıta araçları için park yasağı getirilmesi ve yol üzeri

parklanmalarının yaya geçidi dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi,

- Rota üzerinde oturma alanlarının, kentsel mobilyaların yerleştirilmesi.

Grup 5

Grup 5

1 Hanife Kokluk Pamukkale üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

2 Beyza özbek Pamukkale üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama YL

3 İmran Ünal TED Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

4 Dilba Anuk Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü

5 Hilal Çodur Atatürk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği


çözümler ile projelerini geliştirmiştir.


Yaşam Merkezi çevresinde bir pilot bölge ve aks belirlenmiştir.

Sultanbeyli bölgesi ve çevresinde sokakların, yaya geçitlerin, sinyalizasyon

düzenlemelerinde güvenliğin ön planda olmadığı ve özel insanların erişilebilirliği için

yeterli olmadığı gözlemlendi. Bu çerçevede sosyal, erişilebilir, keyifli ve engelsiz herkes

için bir rekreasyon alanı oluşturmak bununla birlikte tekerlekli sandalye kullanıcıları için

oluşturulmuş olan mobil şarj istasyonları ve tekerlekli sandalye tamir atölyelerinin

kurulması hedeflendi. Engelsiz Yaşam Merkezinden başlayan ve Medine Caddesi

üzerinde devam eden aksın içerisine dahil olan seçili kullanım alanını kapsayan ve

aksın devamında bulunan Cengiz Topel Parkı’nı içerisine alan bir engelsiz koridor

çalışması yapıldı. Koridor bazında sokağın engelsiz, erişilebilir fiziksel müdahaleleri

kapsayan uygulamalar ve literatürde de yer alan “traffic calming” uygulaması ile daha

29


güvenli bir hale getirebileceği gözlemlendi. Buna ek olarak koridor ve çevresinde

bulunan tanımsız alanların belirli renklendirme ve düzenleme çalışmaları ile daha

tanımlı alanlar haline getirilmesi düşünüldü. Park özelinde herkes için dikkat çekici ve

keyifli hale gelmesi amaçlanan park mobilyaları örnekleri toplandı. Özel insanlarla

beraber mahalle halkının da vakit geçirmekten keyif alacağı bir alan hedeflendi. Dr.

Ahmet-Ayşe Ayyıldız Engelsiz Yaşam Merkezi mimari konsept çalışması üzerinde özel

insanların erişebilirliğini engelleyecek durumlar için düzenlemeler imajlar ile

desteklendi. Dr. Ahmet-Ayşe Ayyıldız Engelsiz Yaşam Merkezi’nde kılavuz taşı ve

yönlendirme tabelalarının konulması, hat boyunca peyzaj alanlarının kaldırımda yol

alanına çekilmesi ve minimum dal yüksekliğinin 210cm göre ayarlanması gibi

çalışmalar yapıldı.

Sonuç

Tasarım Maratonu sonucunda sunulan 5 farklı projenin çıktıları proje paydaşlarına

sunulmuştur ve Sultanbeyli Belediyesi başta olmak üzere ilgili tüm kurum ve

kuruluşlara yol gösterici olması beklenmektedir. Süreç boyunca yapılan literatür

araştırmaları, pilot bölgelerde belirlenen sorunlar ve bu sorunlara getirilen yaratıcı

çözümler ile engelsiz, erişilebilir ve kapsayıcı planlama ilkeleri kentsel tasarım

önerilerinde öne çıkarılmıştır. Hazırlanan projeler Sultanbeyli Belediyesi sınırları

içerisinde sergilenmiştir.

D. Proje Sonu Paydaş Görüşleri

Kainak

Kainak, kolektif tasarım ve katılımcı planlama süreçlerini destekleyen ve

kolaylaştırmayı hedefleyen bir çalışmadır. Bu anlamda yerel yönetimler ve sosyal etki

odaklı çalışan ekiplerle işbirliği yapıp politika kararları üzerinde etki yaratmayı

amaçlıyoruz.

Bu projeden sonra, kurumunuzun hizmetlerinde ya da yaklaşımlarında ne gibi önemli

değişimler gerçekleşti/gerçekleşiyor?

SES Projesinden sonra kurumumuz erişilebilirlik alanında deneyim kazandı ve

dezavantajlı grupları odağına alan projeler gerçekleştirmede yol kat etti. Kainak olarak

30


geliştirdiğimiz projelerde hitap edilen kitleyi iyi analiz etme ve etkili iletişim kurmanını

önemini anladık. Proje paydaşları ile etkili iletişimimiz sayesinde gelecekteki projelerde

ortaklaşabileceğimiz ilişkiler geliştirdik. Katılım mekanizmalarını geliştirmek ve sosyal

fayda odaklı projeleri başka şehir ve ilçelerde artırmak ekibin gelecek planları arasında

yer almaktadır.

Projenin kent sakinleri için sağladığı en önemli kazanımlar nelerdir?

Projenin amacı itibariyle katılımı önemsemesi ve kent sakinlerinin fikirlerini ortaya

koyabilecekleri ortamlar yaratmak adına proje demokratik süreçlerde yer almak adına

farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Hem belediye kararlarına katılımı entegre

etmekte hem de kent sakinlerinin kendi fikirlerini özgürce ifade edebileceğini

göstermekte proje bilinç oluşturmayı amaçlamıştır. Yapılan aktivitelerde bu etkileşim

sağlanmış ve katılımcı yöntemler sürdürülmüştür.

Bu projeden sonra edindiğiniz deneyim düşünüldüğünde sizce kurumlar hizmet ve

politikalarına ilişkin kararları iyileştirmek için sivil aktörlerden gelen katkıları nasıl

kullanmalı?

Sivil aktörlerin belediye politikalarında iyileştirme yapmak için büyük çabası

bulunmaktadır. Sivil aktörler toplumsal gelişmeyi sağlamakta gönüllüdür ve toplumsal

farkındalık için temsilci rol üstlenmektedir. Belediye için sivil aktörlerin bu çabalarını

kendi politikalarını geliştirmek adına kullanmak çok faydalı olacaktır, çünkü bu aktörler

kent sakinlerini temsil edebilir ve sorunlarını belediye ile paylaşabilecek güce sahiptir.

Bu yaşadığınız deneyim ve iş birliğini düşündüğünüzde, belediyelerle işbirliği yapmak

isteyen engelli alanında çalışan diğer sivil toplum örgütlerine ne önerirsiniz?

Belediyelerin organizasyonel yapısı ve kanunlarla belirlenmiş yetkileri bulunmaktadır. Bu

yetkileri tanımak ve belediye çalışma prensiplerini öğrenmek zaman alabilir. Sivil

toplum örgütlerinin herhangi bir deneyimi yoksa bu süreç zorlayıcı olabilmektedir.

Önerimiz bu süreçte olabildiğince sağlıklı iletişim kurmak ve belediye yetkilerini ve

yapabileceklerini süreç boyunca öğrenmek önemli olacaktır. Belediyeler kendi

bünyelerinde de dezavantajlı insanlarla beraber çalışıp onların rahat etmesi için çalışan

kurumlardır. Bu sebeple farkındalıkları yüksektir. Sivil toplum örgütleri geliştirdikleri

projelerden önce belediyeye niyetlerini açık bir şekilde beyan etmeli ve belediyenin

amaçlarıyla ortaklaşan projeler üretmeye odaklanmalıdır.

31


Proje kapsamında yaptığınız işbirliği neler öğrenmenizi sağladı? Bu ve benzer çalışmalar

yapmayı planlıyor musunuz?

SES Projesinde geliştirdiğimiz işbirlikleri, erişilebilirlik alanında hem paydaşlarımızdan

hem de projeye katkı sağlayan diğer kişilerden öğrendiklerimiz deneyimlerimizi artırdı.

Bu gibi projeleri artırmak ve başka ilçelerde de yaygınlaştırmak isteriz. Proje paydaşları

ile etkili iletişim sayesinde gelecekte onlarla işbirlikleri geliştirmek, Erişilebilir Sokak

Projesini büyütmek ve yaymak ana amaçlarımızdandır.

Demokratik katılım süreçlerinin sağlanmasında bu tarz projelerin ne gibi bir rolü olabilir?

Bu kapsamda deneyimlerinizi düşündüğünüzde kurumunuz sizce ne gibi çalışmalar

yapabilir?

Belediyeler vatandaşların ihtiyaçlarını tek elden karşılayabilecek güçlü kurumlardır. Bu

gücü de iyi bir şekilde kullanmaları için sivil aktörler olarak destek olmamız ve sivil

değerleri temsil etmemiz gerekmektedir. Belediyelerin sivil aktörlerle işbirliği yaptığı bu

gibi projelerde kent sakinlerin sürece dahil olması ve onlardan olumlu geri bildirim

gelmesi bu gibi projelerin artmasını sağlayacaktır. Kainak ekibi olarak katılımcı süreçleri

artırmak ve bunun kentsel politikalara olumlu fayda sağladığını kanıtlamak için daha

farklı paydaşlarla dezavantajlı grupların kentsel kararlara katılımını sağlayacak daha

fazla proje yapmayı amaçlamaktayız.

Erişilebilir Her Şey

Erişilebilir Her Şey, adına kullanıcı deneyimleri ve erişilebilirlik standartlarını gözeterek

verdiği koçluk ve eğitimler ile markalar ve kurumlara spesifik çözümler sunar.



Sosyal girişim olarak, daha önce yerel ilçe belediyeleriyle çalışma şansımız olmamıştı.

Bu çalışmada ilçe belediyeleri vasıtasıyla Sultanbeyli’de yaşayan engellenen bireylerle

bir belediye hizmeti üzerinden konuşabilmek bizim için ufuk açıcı oldu çünkü belediye

hizmetlerinin bireylerin gündelik yaşamında ne kadar etkin olduğunu ve buradaki

erişilebilirlik düzenlemelerinin doğrudan bireylerin günlük yaşamlarına etki edeceğini

fark etmiş olduk. Bu noktada belediyelerle daha çok işbirliği yapmamız gerektiğini

düşünüyoruz.


32


İstanbul oldukça büyük ve kalabalık bir şehir olduğu ve engellenen bireylerin ulaşım

konusunda yaşadıkları erişim problemlerinden dolayı şehirde yapılan her erişilebilir

hizmetten faydalanamadıkları için, yaşadıkları ilçe içinde, faaliyetlerinden kolayca

haberdar olup rahatça ulaşabilecekleri bir yaşam merkezi hizmeti sunulmasının birçok

beceri kazanmaları, sosyalleşmeleri, haklarını öğrenmeleri gibi bakımlardan çok fayda

sağlayacağını düşünmekteyiz.



kullanmalı?

Sivil aktörlerin hizmet ve politikalarının hedefi olan kitlelerle (örneğin engellenen

bireyler) daha kolay ve doğru iletişim kurabileceğini göz önüne alarak, sivil aktörler

aracılığıyla hedef kitlelerinin deneyimlerini hizmet ve politikalarını tasarlama

aşamasında dahil etmelerinin önemli olduğunu düşünüyoruz. Bunun için de sürekli

iletişim ve işbirliği içinde olmak gerekiyor.



Belediyelerle direkt temas ve işbirliği içinde olmalarını öneririm. Tüm karar verme

süreçlerine dahil olmak, ve engellenen bireyleri de dahil etmek ancak sürekli iletişim

halinde olunduğunda ve karşılıklı çalışmalarda işbirliği sağlandığında mümkün

olabiliyor.



Elbette gelecekte de benzer çalışmalar yapmak isteriz. Belediyelerle işbirliği yapmanın

bürokratik detaylarına dair birçok şey öğrenmiş olduk. Aynı zamanda daha dezavantajlı

bölgelerdeki engellenen bireylerle çalışmak da çok öğreticiydi. Örneğin, erişilebilirlikten

konuşurken beceri edinmenin, eğitimin ve istihdam olanaklarının ne kadar önemli

konular olduğunu, ve yerel belediyelerin bu konudaki çalışmalarının çok önemli

olduğunu anladık.



yapabilir?

33


Girişimimizin özellikle yerel belediyelerle daha sık işbirliği yapmasının gerekliliği bizler

için önemli bir çıkarım. Bu tarz projelerin rolünün de yerel belediyeleri katılımcı süreçleri

işletmeye olabildiğince alıştırmak ve bunu bir kültür haline getirmelerini sağlamak

adına katkı sunmak olduğunu düşünüyoruz.

Sultanbeyli Belediyesi



Sultanbeyli Erişilebilir Sokak Tasarımı Projesi kapsamında gerçekleştirilen odak grup

görüşmesi toplantısı açılış sürecinde olan engelsiz yaşam merkezimizin çalışmalarına

da yön vermemizde etkili olmuştur.

Engelsiz yaşam merkezinin bulunduğu sokağın erişilebilirliğinin artırılması engelli

bireylerin aynı zamanda engelsiz yaşam merkezinde verilmesi planlanan hizmetlere

ulaşımını kolaylaştıracaktır.

Engeli bulunan bireyin evinden çıkarak engelsiz yaşam merkezinin bulunduğu binaya

tek başına ve kolaylıkla ulaşmasına katkı sağlayacaktır. Bu şekilde de erişilebilirlik

zincirinin halkaları tamamlanmış olacaktır.

Proje kapsamında gerçekleştirilen odak grup görüşmeleri toplantısıyla beraber aynı

zamanda Sultanbeyli ilçesinde yaşayan farklı engeli bulunan bireylerin ihtiyaçlarının

neler olduğu, beklentileri ve talepleri de tespit edilmeye çalışılmıştır.


Sultanbeyli Erişilebilir Sokak Tasarımı Projesi kent sakinlerinin erişilebilirlik ve

ulaşılabilirlik noktasında engelli bireylerin yaşadıkları zorlukları görmesinde ve engeli

bulunan bireylerle empati kurabilmesinde etkili olmuştur.

Proje kapsamında gerçekleştirilen odak grup görüşmeleri toplantıyla birlikte farklı

engelli bulunan bireylerin kendilerini değerli hissetmeleri sağlanmaya çalışılmış,

talepleri ve düşüncelerine önem verilmiştir.



kullanmalı?

34


Hedef kitlenin ihtiyaçlarının tespit edilmesi ve beklentilerinin karşılanmasında sivil

aktörlerin etkisi yadsınamaz. Kurumların çalışmalarına yön verebilmeleri ve etkili bir

hizmet sunmalarında sivil aktörlerin etkisi büyüktür.

Gerçekleştirilen iş birliği ağıyla birlikte daha fazla engelli bireye ulaşarak görüş ve

önerilerini almak kurumların hizmetlerini geliştirmelerinde de etkili olacaktır.



Engelli alanında çalışan sivil toplum örgütlerinin kurumlarla işbirliği öncesinde;

Gerçekleştirmeyi düşündükleri projenin içeriğini ayrıntılı bir şekilde planlaması, sunumu

anlaşılır bir şekilde hazırlaması, proje takvimini iyi oluşturması, belediyelerin politika ve

yönetmeliklerini incelemesi, projenin amacının ve hedefinin iyi bir şekilde ortaya

konulması gerekmektedir.



Sivil toplum örgütleriyle yapılan iş birliğinde özellikle –koordinasyonun- öneminin

büyük olduğu fark edildi ve bundan sonraki yapılacak olan çalışmalarda da bu duruma

ayrı olarak dikkat edilecektir.

İşbirliği yapılan sivil toplum örgütüyle öncesinde çalışmaları, yapılanması, alandaki

faaliyetleri, daha önceden yapmış oldukları projelerin üzerine de ayrıntılı olarak

toplantılar gerçekleştirilecektir.



yapabilir?

Sultanbeyli belediyesi bünyesinde açılış sürecinde olan engelsiz yaşam merkezimizin

çalışmalarının hedef kitleye ulaştırılması, geri dönüşlerinin alınmasında Erişilebilir

Sokak Tasarımı Projesi kapsamında gerçekleştirilen odak grup görüşmeleri toplantısı

etkisi olmuştur.

Engeli bulunan bireylerin kendileriyle ilgili alınan kararlara aktif katılımlarının

sağlanması ve söz hakkı verilmesi bundan sonra gerçekleştirilecek çalışmaların

içeriğinin daha da iyi oluşturulmasında etkili olacaktır.

35


E. Ekler

Anket Soruları

1. Herhangi bir engeliniz var mı veya engellenme deneyimi yaşıyor musunuz?

2. Cevabınız evet ise: Engelinizi nasıl tanımlarsınız?

3. Yakını olduğunuz ve birlikte şehir içinde zaman geçirdiğiniz engelli bir birey

bulunmakta mıdır?

4. Yakını olduğunuz ve birlikte şehir içinde zaman geçirdiğiniz kişinin engelini nasıl

tanımlarsınız?

5. Sultanbeyli ilçesinde mi yaşıyorsunuz?

6. Yaş Aralığınızı Seçiniz

7. Mesleğiniz nedir?

Ulaşım Tercihleri

8. Gündelik ulaşımınızda iş, okul, alışveriş ve diğer yolculuk amaçları için en çok

kullandığınız ulaşım araçları hangileridir? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)

9. Ulaşım tercihlerinizi seçerken aracın erişilebilir olup olmadığını kontrol ediyor

musunuz?

10. (Lütfen bu soruyu engelli bir bireyseniz cevaplayınız.) Kamusal alanda hareket

ederken aşağıda sıralanan seçeneklerden hangisini tercih ediyorsunuz?

Günlük Hareketlilikte Yaşanan Zorluklar

11. Aşağıdaki başlıklar kapsamında günlük hareketlilik deneyiminizi nasıl

görüyorsunuz? (1: Çok olumsuz, 2: Olumsuz, 3 Ne olumlu/Ne olumsuz, 4: Olumlu,

5:Çok olumlu)

12. Bu etmenlerden hangisi/hangileri gezi rotalarınızı değiştirmenize sebep oluyor?

13. Sokaklarda rahat hareket edememenizin sebepleri çoğunlukla aşağıdakilerden

hangileridir?

14. Sokakların herkes için yeterince kapsayıcı, güvenli ve erişilebilir olduğunu

düşünüyor musunuz?

15. Eklemek istediklerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.

36


Odak Grup Etkinliği Katılımcı Listesi

1 Yunus Y. 9 Zeynep Y. 17 Emine G. 25 Adem K.

2 Şehriba Y. 10 Hanife Ü. B. 18 Beytullah Ü. 26 Fatma Ü.

3 Fatma İ. 11 Özlem İ. 19 Asiye A. 27 Besma S.

4 Muceser R. 12 Emre O. 20 Ayşe G. 28 Semiha K.

5 Tahir G. 13 Bedriye N. 21 Azat G. 29 Hüseyin A.

6 Ayşe Ü. 14 Hayriye S. 22 Ekrem M. 30 Fatoş Y.

7 Ahmet H. 15 Seyfettin A. 23 Fetullah T. 31 Hatice Ö.

8 Muhammed U. 16 Emine U. 24 Fatih Y. 32 Murat B.

Tasarım Maratonu Katılımcı Listesi

Grup 1

İsim Soyisim Üniversite Bölüm

1 Büşra Ertaş Yıldız Teknik Üniversitesi Bölge Planlama Yüksek Lisans

2 Gamze Sarı Gebze Teknik Üniversitesi Bina Bilgisi Yüksek lisans

3 Selen Öztürk Gebze Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

4 Betül Yalman Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü

5 Gamze Deniz Kırklareli Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü

6 Büşra Nur Ünal Uludağ Üniversitesi Mimarlık

Grup 2

7 Eylül Güngör Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi Mimarlık

8

Kubra

Kaynarpinar Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi Mimarlık

9 Hilal Ekinci Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

10 Şule Toy Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

11 Beyza Kaynar Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

12 Nurdan işbilir İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

Grup 3

13 Tuğba Sert İstanbul Teknik Üniversitesi

14

Şehir Bölge Planlama + Geomatik

Mühendisliği

Büşra Gülhan

Yıldırım İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

37


15 Büşra Çalışkan İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir Bölge Planlama

16 Cansu Sözer Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Yüksek Lisans

17 Seda Paşaoğlu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık

Grup 4

18 Ayşegül Arslan Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

19 Emine Ak Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

20 Gizem Akaydin İstanbul Teknik Üniversitesi - HfWu Sustainable Urban Transportation

21 Buket Çelik Akdeniz üniversitesi şehir ve bölge planlama bölümü

Grup 5

22 Hanife Kokluk Pamukkale üniversitesi şehir ve bölge planlama bölümü

23 Beyza özbek Pamukkale üniversitesi

şehir ve bölge planlama Yüksek

Lisans

24 İmran Ünal TED Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama

25 Dilba Anuk Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü

26 Hilal Çodur Atatürk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

Koordinasyon ve Mentor Ekibi

27 Hanna Balık Kainak Proje Geliştirme Koordinatörü

29 Derya Tekin Kainak Marka Sorumlusu

30 Hatice Varlı Kainak Proje Yürütme Sorumlusu

31 Nurşah Kavi Kainak Proje Yürütme Sorumlusu

32

Tahir Can

Yarımoğlu EKA Creative Studio Genel Koordinatör

33 Rümeysa Kurt

34 Kadri Güngörür

35

Sultanbeyli Belediyesi Sosyal Hizmet

Destek Müdürlüğü

Sultanbeyli Belediyesi Sosyal Hizmet

Destek Müdürlüğü

Veri izleme birim sorumlusu

Zeynep Şölen

Yıldız Erişilebilir Her Şey Kullanıcı Deneyimi Tasarımı Uzmanı

38


Tasarım Maratonu Grup Çıktıları

Grup 1:

39


Grup 2:

40


Grup 3

41


Grup 4:

42


Grup 5:

43


Tasarım Maratonu Sergisi (Sultanbeyli Belediyesi Ek Hizmet

Binası)

44


45

Sultanbeyli'de Erişilebilir Sokak Proje Raporu

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?