SEKTÖRMADEN DERGİSİ

görülmektedir. Öncelikle Öncelikle bu bu parametre parametre optimize optimize edilerek edilerek sıyırma sıyırma süresinin süresinin kısaltılmasına yönelik yönelik
çalışmalar çalışmalar yapılmış yapılmış ve sıyırma ve sıyırma süresi süresi kısaltılmıştır.
MAKALE
Sıyırma Sıyırma işlemine işlemine başlamadan önce, önce, her her bir bir sıyırma sıyırma için, için, yüksüz yüksüz sıyırma sıyırma solüsyon solüsyon tankında tankında 12000ppm 12000ppm
siyanür siyanür ve ve %2-3 %2-3 kostik kostik çözeltisi çözeltisi hazırlanmaktaydı. Optimizasyon çalışmalarının başında, başında, sıyırma sıyırma
Sıcaklık optimizasyonunun ardından siyanür tüketiminin
belirlenmesine siyanür siyanür konsantrasyonu yönelik çalışmalar 1000 başlatılmış 1000 ppm'in ppm'in olup, altına altına düşürülmemiştir. bir etkisi olduğu ve Bu boş Bu durum, karbon durum, sonuçlarının siyanür siyanür tüketiminin metal tüketiminin içe-
ma süresine veya metal kazanım verimliliğine olumsuz
boyunca boyunca
artmasına artmasına sıyırma süresince neden neden olmuştur. siyanür olmuştur. konsantrasyonu Sıcaklık Sıcaklık optimizasyonunun 1000 ppm’in riğinin ardından ardından yüksek siyanür olduğu siyanür görülmüştür. tüketiminin tüketiminin Bu belirlenmesine
da bize, altın ve
yönelik yönelik altına çalışmalar düştüğünde, çalışmalar başlatılmış yüksüz başlatılmış solüsyon olup, olup, tankına sıyırma sıyırma siyanür süresince ilavesi
yapılmamıştır. Böylece sıyırma prosesindeki siya-
2,4 V arasında olması gerektiğini göstermektedir.
süresince gümüş siyanür siyanür üretimi konsantrasyonu için elektroliz hücresi 1000 1000 voltajının ppm'in ppm'in 2,2 altına ile altına
düştüğünde, yüksüz yüksüz solüsyon solüsyon tankına tankına siyanür siyanür ilavesi ilavesi yapılmamıştır. Böylece Böylece sıyırma sıyırma prosesindeki
nür tüketimi azaltılmıştır. Bu durum, metalin kazanım
siyanür siyanür verimliliğine tüketimi tüketimi olumsuz azaltılmıştır. yönde etkilememiştir. Bu durum, Bu durum, metalin metalin kazanım kazanım Şekil verimliliğine 2 3’de gerilim olumsuz olumsuz ile altın yönde ve yönde gümüşün etkilememiştir.
karbondan
Sıcaklık ve kimyasal tüketimi optimize edildikten sonra,
düşük voltajlı elektroliz gerçekleştirilerek altın ve gerilim değeri azaldıkça altın ve gümüşün kazanımının altın
geri kazanımı arasındaki ilişkiye bakıldığında, elektroliz
Sıcaklık Sıcaklık ve kimyasal ve kimyasal tüketimi tüketimi optimize optimize edildikten edildikten sonra, sonra, düşük düşük voltajlı voltajlı elektroliz elektroliz gerçekleştirilerek altın
ve ve gümüş gümüş kazanımının etkileri etkileri etkileri araştırılmıştır. araştırılmıştır. Hücrelerdeki
plakalardan ölçülmüştür. okunan Bu voltaj Bu çalışmada değeri çalışmada 2,2-2,4 elektroliz V elektroliz arasında hücresi hücresi Au ve düzeltici Ag düzeltici Verimliliği gerilimi gerilimi ve Elektroliz 4,0 4,0 V’dan Voltajı V’dan 2,0 (V) 2,0 V'a arasındaki V'a kadar kadar
Hücrelerdeki da azaldığı plakalardan plakalardan görülmektedir. okunan okunan voltaj voltaj değeri değeri 2,2-2,4 2,2-2,4 V V
arasında arasında
düşürülerek ölçülmüştür.
düşürülerek sıyırma Bu çalışmada
sıyırma süresi elektroliz
süresi boyunca hücresi
boyunca hücrelerin düzeltici
hücrelerin gerilim ilişki Şekil
gerilim değerleri 4 ve 5’de
değerleri takip sunulmuştur.
takip edilmiştir. Şekillerden
edilmiştir. Elektroliz görüldüğü
üzere altın ve gümüşün karbondan geri kazanımı için
Elektroliz hücre hücre
gerilimi 4,0 V’dan 2,0 V’a kadar düşürülerek sıyırma
voltajının voltajının düşürülmesinin sıyırma sıyırma süresine süresine veya veya metal metal kazanım kazanım verimliliğine olumsuz olumsuz bir bir etkisi etkisi olduğu
süresi boyunca hücrelerin gerilim değerleri takip edilmiştir.
boş karbon Elektroliz karbon sonuçlarının hücre voltajının metal metal düşürülmesinin içeriğinin içeriğinin yüksek sıyır- yüksek olduğu 2,4 olduğu V olarak görülmüştür.. belirlenmiştir. Bu Bu da bize, da bize, altın altın ve gümüş ve gümüş
yapılan bu araştırmada optimum elektroliz voltajı 2,2 olduğu ile
ve boş ve
cevheri cevheri için için elektroliz elektroliz hücresi hücresi voltajının voltajının 2,2 2,2 ile 2,4 ile 2,4 V arasında V arasında olması olması gerektiğini gerektiğini göstermektedir.
Grafik Grafik 2: Grafik Au 2: Verimlilik Au 2 Verimlilik ve 3'te ve gerilim Elektroliz ve Elektroliz ile altın Voltajı Voltajı ve gümüşün karbondan Grafik Grafik 3: geri Ag 3: Verimlilik Ag kazanımı Verimlilik ve arasındaki Elektroliz ve Elektroliz ilişkiye Voltajı Voltajı bakıldığında,
Şekil 2. Au Verimlilik ve Elektroliz Voltajı Şekil 3. Ag Verimlilik ve Elektroliz Voltajı
elektroliz gerilim değeri azaldıkça altın ve gümüşün kazanımının da azaldığı görülmektedir.
Değerlendirme ve sonuçlar
Altın ve gümüş üretim prosesi aşamalarından biri
olan sıyırma işleminin optimizasyonu için, birçok
test gerçekleştirilmiştir. Parametreler tek tek ele
alınmış olup, yapılan bu optimizasyon çalışmaları
sonucunda, sıyırma ünitesinin performansını etkileyen
tüm parametrelerin (sıcaklık, akış hızı, solüsyon
konsantrasyonu, elektroliz voltajı vb.) etki
dereceleri tespit edilmiştir, sonuçlar aşağıda özetlenmiştir;
Sıyırma prosesinin süresi kısaltılmış ve
böylelikle enerji tüketimi düşürülmüştür.Ekipman
çalışma süreleri (pompa, ısıtıcılar) 24-26 saatten
14-16 saate düşürülmüştür
◊ Kimyasal tüketiminde azalma gerçekleşmiş,
sıyırma ünitesindeki tortu birikimleri büyük ölçüde
önlenmiştir.
◊ Kostik konsantrasyonunun düşürülmesiyle
birlikte çöken malzeme azaldıkça ısıtıcı ve eşanjör
temizleme süreleri de azalmıştır.
◊ Yüksüz sıyırma solüsyon konsantrasyonları
12000 ppm NaCN ve %2-3 NaOH olarak hazırlanmalıdır.
◊ Kimyasal tüketiminin azalması ile ünitede kullanılan
yedek parçaların kullanım ömrü uzamıştır.
Elektroliz hücrelerinde kullanılan, anot ve katot
plakalarının değişim sıklığı azalmıştır.
◊ Kimyasal tüketiminin azaltılması ile işletme
maliyeti düşürülmüştür. Siyanür tüketimi yaklaşık
%50 oranında azalmıştır. Kostik tüketimi yaklaşık
%40 oranında azalmıştır.
◊ Sıyırma kolonuna giren sıyırma solüsyonun sıcaklığı
135 ile 145°C arasında olmalıdır.
Referanslar
• J.C. Monette, E. J. Fuller, SME Annual Meeting
(1992) “Plant experiences with the use of
a novel chemistry to strip gold and silver from
carbon”.
• Van Deventer, J. S. J., & Liebenberg, S. P.
(2003). “The role of cyanide in the multicomponent
elution of cyanide complexes from
activated carbon. The European Journal of
Mineral Processing and Environmental Protection”,
3(3), 1303-1868.
• Michael Drozd, Annual Canadian Mineral
Processors Conference, (2008) “Activated
carbon’s use in gold adsorption and recovery”,
491-493.
• Urbanic, J.E., Jula, R.J., Faulkner, W.D., 1985.
Regeneration of activated carbon used for recovery
of gold. Miner. Metall. Process., November,
193 – 198.
ymgv@ymgv.org.tr
Tel: 0 212 246 20 81
Grafik Şekil 4: 4. Au Optimum Elektroliz Voltajı Voltajı
Grafik Şekil 5: Ag Optimum 5. Ag Optimum Elektroliz Elektroliz Voltajı Voltajı
◊ Isıtıcıların limit sıcaklıkları ile gerçek sıcaklıkları
arasındaki farkın 10°C’yi aşması durumunda,
ısıtıcılar zarar görmeden hemen temizlik işlemine
alınmalıdır.
◊ Altın ve gümüş üretiminde, elektroliz hücreleri
plakalar arasındaki voltaj değerinin 2,2-2,4 V
arasında olması sağlanmalıdır.
Madenin ne olduğunu ve
nerelerde kullanıldığını öğretmek,
bilinçlendirmek ve kamuoyu
yaratmak amacı ile çocuklarımızın
yararlanabileceği ilkokul çağındaki
çocuklara hitabeden bir kitaptır.
Au ve Ag Verimliliği ve Elektroliz Voltajı (V) arasındaki ilişki Grafik 4 ve 5’de sunulmuştur. Grafiklerde
görüldüğü üzere Altın ve Gümüşün karbondan geri kazanımı için yapılan bu araştırmada optimum
36elektroliz SEKTÖRMADEN voltajı 2,2 ile 2,4 V olarak belirlenmiş.
SEKTÖRMADEN 37