Studia Medyczne Tom 10 - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w ...
Studia Medyczne Tom 10 - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w ...
Studia Medyczne Tom 10 - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
34<br />
Grupę kontrolną stanowiło <strong>10</strong>0 kobiet zdrowych,<br />
w wieku od 39 do 74 lat, mediana – 57. Poziom wykształcenia<br />
w grupie kobiet zdrowych przedstawiał się<br />
następująco: wykształcenie podstawowe i zasadnicze<br />
zawodowe posiadało łącznie 31% badanych, średnie<br />
– 52%, a wyższe – 17%. W związku małżeńskim pozostawało<br />
64% badanych. Miejscem zamieszkania dla<br />
72% było miasto, a dla 28% wieś.<br />
W grupie badanej średnia wartość lęku w skali<br />
HADS wynosiła 9,58 punktu, odchylenie standardowe<br />
4,58, wartość minimalna 1, maksymalna 21. W grupie<br />
kontrolnej wynik średni lęku wyniósł 7,36 punktu,<br />
odchylenie standardowe 3,12, wartość minimalna 0,<br />
a maksymalna 16.<br />
Zakres ocen depresji w grupie kobiet po mastektomii<br />
zawierał się przedziale od 0 do 20 punktów, wartość<br />
średnia wyniosła 6,03, a odchylenie standardowe<br />
4,13. W grupie kontrolnej wartości depresji zawierały<br />
się w przedziale od 0 do 13 punktów, średnia wartość<br />
wyniosła 4,95, odchylenie standardowe 2,76.<br />
W tabeli 1 zaprezentowano wyniki stanu funkcjonalnego<br />
w grupie kobiet po mastektomii radykalnej<br />
oraz grupie kontrolnej uzyskane w ocenie skalą<br />
FACT-B. Zestawienie ocen w analizowanych grupach<br />
badawczych wskazuje na gorsze możliwości funkcjonalne<br />
pacjentek po amputacji piersi zarówno w wymiarze<br />
ogólnym, jak i globalnym, a także poszczególnych<br />
dziedzinach życia.<br />
W toku prowadzonych analiz, zarówno w grupie<br />
pacjentek po mastektomii, jak i kobiet zdrowych,<br />
poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy wyniki stanu<br />
funkcjonalnego są uzależnione od poziomu lęku<br />
i depresji. W tym celu wyliczono korelacje pomiędzy<br />
wynikami uzyskanymi w skali FACT-B a wynikami<br />
lęku i depresji w skali HADS. Szczegółowe wyniki<br />
analizy statystycznej zawierają tabele 2 i 3.<br />
Tabela 2 prezentuje wartości współczynnika korelacji<br />
rang Spearmana między wynikami skali FACT-B<br />
a lękiem w grupie kobiet po mastektomii i zdrowych.<br />
W tabeli 3 zamieszczono wartości współczynnika<br />
korelacji rang Spearmana między wynikami skali<br />
FACT-B a depresją w grupie kobiet po mastektomii<br />
i zdrowych.<br />
Zarówno w grupie kobiet po amputacji piersi, jak<br />
i kontrolnej, wykazano ujemne korelacje pomiędzy<br />
poziomem lęku i depresji a wartościami wskaźników<br />
ujmujących stan funkcjonalny w skali FACT-B. Wraz<br />
ze wzrostem poziomu lęku i depresji w grupach badawczych<br />
ulegało obniżeniu ogólne funkcjonowanie<br />
oraz wszystkie jego wymiary. Analogiczne zależności<br />
w grupie kobiet po mastektomii odnotowano we wcześniejszych<br />
pracach autorki [14], a także badaniach prowadzonych<br />
przez Stelcera na grupie pacjentów z chorobą<br />
nowotworową o różnej lokalizacji pierwotnej [15]<br />
oraz wśród chorych z rakiem jelita grubego i wyłonioną<br />
RENATA STĘPIEń, IRENA WROńSKA<br />
stomią [16]. W badaniach własnych wykazano jednak,<br />
że zależności pomiędzy lękiem i depresją a stanem<br />
fizycznym oraz życiem rodzinnym i towarzyskim były<br />
silniejsze w grupie kobiet po mastektomii niż w grupie<br />
kobiet zdrowych. Zgodnie z poglądem Baile’a, treść<br />
otrzymanych wyników w zakresie depresji można<br />
objaśnić następująco: nasilona depresja prowadzi do<br />
wzmożonego odczuwania dolegliwości somatycznych,<br />
obniżenia motywacji do leczenia onkologicznego,<br />
braku apetytu i upośledzenia stanu odżywiania oraz<br />
zaburzeń snu, co pogarsza stan fizyczny. W dziedzinie<br />
życia rodzinnego i towarzyskiego podwyższony<br />
poziom depresji powoduje wzrost napięcia w rodzinie,<br />
zwiększoną pobudliwość emocjonalną oraz pesymistyczne<br />
wizje przyszłości [17]. Nasilenie lęku objawia<br />
się wskaźnikami fizjologicznymi, takimi jak: przyspieszone<br />
tętno i oddech, wzmożone napięcie mięśni,<br />
trudności w zasypianiu lub koszmarne sny, niekiedy<br />
wzrost ciśnienia [7].<br />
Źródła lęku w sytuacji choroby nowotworowej<br />
wiążą się z poczuciem zagrożenia, utraty takich wartości,<br />
jak zdrowie, życie czy uroda. Należy jednak<br />
podkreślić, że stany lękowe mogą być również spowodowane<br />
przez czynniki pozapsychologiczne, a ściśle<br />
związane z chorobą i jej leczeniem. Wśród nich należy<br />
wymienić: ból, niedotlenienie mózgu, stosowane leki,<br />
takie jak: metoklopramid, eufilina, glikokortykosteroidy<br />
bądź nagłe odstawienie środka terapeutycznego,<br />
np.: pochodnych benzodiazepiny [18, 19].<br />
Wzajemne zależności wykazane pomiędzy możliwościami<br />
funkcjonalnymi a nasileniem emocji repulsywnych<br />
w postaci lęku i depresji, zarówno w stanie<br />
zdrowia, jak i choroby, nakazują traktować człowieka<br />
w sposób holistyczny, zgodny z paradygmatem socjoekologicznym<br />
zdrowia. Sytuacja choroby, zwłaszcza<br />
nowotworowej, wymusza wgląd w sferę dolegliwości<br />
fizycznych pacjenta, ale również potrzebę doskonalenia<br />
umiejętności opieki psychospołecznej pracowników<br />
ochrony zdrowia, które dotyczą niesienia wsparcia<br />
emocjonalnego, umiejętności komunikowania się<br />
i podmiotowego traktowania podopiecznego w procesie<br />
leczniczo-pielęgnacyjnym.<br />
WNIOSKI<br />
1.<br />
Zarówno w grupie kobiet po amputacji piersi, jak<br />
i kontrolnej, wykazano istnienie związku o ujemnym<br />
kierunku asocjacji pomiędzy poziomem lęku<br />
i depresji a wartościami wskaźników ujmujących<br />
stan funkcjonalny w skali FACT-B. Wykazane<br />
korelacje ujemne oznaczają, że niższy poziom<br />
lęku i depresji zapewnia lepsze funkcjonowanie<br />
w obszarze życia codziennego, rodzinnego i towa-
Change language