pobierz plik [4,13 MB] - Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew

Katowickiej) i wschodniej (przy obecnej ulicy Pelagii Zdziebkowskiej) wzniesiono dopiero w
latach 20-tych, a większość z nich została oddana do uŜytku w 1927 roku. Werdon zbudowano
na południowym krańcu dawnej huty Ŝelaza „Antonina”, która działała od 1806 roku i została
wygaszona w latach 90-tych XIX wieku. Jeszcze obecnie na terenie osiedla moŜna zauwaŜyć
ślady fundamentów niektórych urządzeń hutniczych. (...) Nazwa Werdon nie występuje w
urzędowych dokumentach dotyczących omawianego osiedla. Jest to więc nazwanie obiegowe,
wprowadzone przez mieszkańców. Dlatego trudno z całą dokładnością uzasadnić pochodzenia
określenia Werdon. Jedni wyprowadzają je od podobieństwa do zabudowań francuskiego
miasta Verdun, znanego z krwawej bitwy, toczonej pomiędzy wojskami niemieckimi i
francuskimi w 1916 roku, inni twierdzą, Ŝe w wireckim osiedlu zamieszkało wielu byłych
Ŝołnierzy – uczestników tejŜe bitwy, a jeszcze inni przypuszczają, Ŝe nazwa Werdon ma związek
z faktem, Ŝe osiedle powstało na terenie dawnej huty, nazywanej na początku XX wieku przez
ludność miejscową werkiem [Antoni Ratka: Skąd pochodzi nazwa wireckiego osiedla
Werdon?].
Huta Antonia albo Antonina
Wspominany w relacji ‘Werk’ to nieistniejąca huta Antonia . Inne nazwy to Antonia, Antonienhütte, Antonienhuette, Antonina, Huta
Antonina, Huta Antonja. Była hutą Ŝelaza załoŜoną w 1805 roku na terenie Nowej Wsi
(dzisiejszego Wirku), Zaliczana wówczas do rzędu trzech największych hut Ŝelaznych na
Górnym Śląsku, obok państwowych zakładów hutniczych w Gliwicach i Królewskiej Hucie.
Jako jedna z pierwszych była opalana koksem. W roku 1801 6 hrabia Józef Lazar Henkel 7 von
Donnersmarck w Wirku /Neudorf/ - Nowa Wieś, która była jego posiadłością, zaraz po
wybudowaniu pierwszego pieca koksowego w Königshütte /Chorzów/, załoŜył hutę Ŝelaza
/Eisenhütte/, którą nazwał „Huta Antonia” /Antonienhütte/, stosownie do Ŝony właściciela
Antonii, herbu Praschma. Wkrótce powstały wokół huty zabudowania mieszkalne
/Wohnungsanlagen/, liczne [A. Koziellek: Kronika parafii Antonienhütte/Wirek].
Obszar zajmowany przez hutę wynosił około 20 hektarów, a swoim kształtem zbliŜony
był do trójkąta. Jego południowa podstawa opierała się o dzisiejszą ulicę ks. Piotra
Ściegiennego, gdzie huta graniczyła z terenem kościelnym. Na północy obszar huty sięgał
nieomal do dzisiejszego skrzyŜowania ulic 1 Maja, Głównej i Dąbrowskiego. Wschodnia
granica huty biegła wzdłuŜ potoku Struga, płynącego od Czarnego Lasu do Kochłówki. (...)
6 Tak w oryginale.
7 Tu i w wielu innych cytatach taka pisownia nazwiska zamiast poprawnego Henckel.