Gazeta ISD shqip 2.pdf - UNDP Albania » Suport i Integruar për ...

Ky projekt është financuar nga Bashkimi Evropian Ky projekt zbatohet nga UNDP Albania
NË FOKUS
NJË VËSHTRIM MË NGA AFËR I
PABARAZIVE RAJONALE NË SHQIPËRI
Pikëpamjet e shprehura në këtë publikim nuk reflektojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Komisionit Europian
Projekti “Mbështetje e Integruar për Decentralizimin” është një projekt i financuar nga BE – UNDP. Përfituesi i drejtpërdrejtë është
Ministria e Integrimit Evropian të Shqipërisë. Projekti zbatohet nga Programi i Kombeve të Bashkuara Zyra e (PNUD)në Shqipëri
me asistencë teknike të konsorciumit ECORYS, OPM dhe CoPLAN. Pikëpamjet dhe komentetet e shprehura në këtë material nuk
pasqyrojnë domosdoshmërisht institucionet e lartpërmendura.
Përsa i përket progresit të përgjithshëm në
pjesë të ndryshme të Shqipërisë, përdorimi i
një indeksi të standardizuar të zhvillimit rajonal,
si dhe vlerësimi i tipareve të ndryshme të zhvillimit
sipas metodologjisë së propozuar prej nesh, na
mundësoi kuptimin e një ndarjeje domethënëse
të tyre. Tirana ndodhet në krye të listës së zhvillimit
me rreth 1/4 e banorëve të ndikuar nga zhvillimi.
Për më tepër, qarqet e Durrësit, Vlorës ndoshta edhe
Gjirokastrës (1/5 e banorëve) pozicionohen diku në
nivelet mesatarë të vendit. Të gjithë të tjerët gjenden
më poshtë tyre. Me fjalë të tjera përqendrimi ekonomik
në Tiranë, i ka mundësuar kësaj të fundit përfitimin nga
tranzicioni dhe modernizim më të shpejtë, krahasuar
me pjesën tjetër të vendit e cila gjendet më prapa.
Ky është një model i cili vihet re në shumë vende të
Evropës dhe pyetja më e rëndësishme është se cilat
janë ato politika që mund të ndërmerren për të
lehtësuar situatën...
Më tepër në faqen 3
PUNOJMË PËR
ZHVILLIMIN RAJONAL
DHJETOR 2010
BOTIM NR.2
1

2
Zhvillimi Rajonal në një perspektive më të gjerë
Një model i ri për zhvillimiN rajoNal
Politika rajonale ka marrë jetë në 50 vitet e fundit. Në kontekstin
e integrimit evropian ajo zuri një vend të spikatur nga fundi
i viteve 80-të pas zgjerimeve mesdhetare qëkurse politika ka
qenë nën evolucionin e shkaktuar nga dy përvojat prej zbatimit
dhe ndryshimit të forcave sociale dhe ekonomike në BE e më
gjerë.
Tradicionalisht politika ishte më e orientuar drejt efekteve më
të menjëhershme me paketat e granteve për në zonat më pak
të zhvilluara. Kohët e fundit ajo ka ndryshuar më tepër drejt
qasjes së decentralizimit të gjithë rajoneve por me ndërhyrje
të përqendruara. Përveç kësaj zhvillimi rajonal filloi të kuptohet
si një mekanizëm për të zhbllokuar potencialin e brendshëm
të territoreve të dhëna me parimet e qeverisjes së mirë dhe
qeverisjes shumëplanëshe. Dy objektiva politike janë të
pranishëm: konkurrueshmëria dhe kohezioni. Por sot ato kanë
qasje të ndryshme.
Një vështrim i ngushtë në ndryshimin e modelit të politikës
rajonale na lejon të kuptojmë më mirë se si zhvillohet ajo:
Siç mund ta kemi pare politika rajonale bëhet më komplekse.
Ndërlikimet dhe ndërvarësitë e ekonomisë dhe shoqërisë
modern kërkojnë përmirësime politike të përhershme.
Këto qasje dhe ide të reja do të nxiten nga projekti i UNDP
“Mbështetje e Integruar për Decentralizimin” në të dy nivelet,
kombëtar dhe në 4 rajonet e përzgjedhura për të cilat do të
përgatiten Strategjitë e Zhvillimit Rajonal në vitin 2011.
Strategjia e Be-Së 2020 dhe politika e kohezioNit
Strategjia BE 2020 ‘për rritjen e mençur, të qëndrueshme
dhe përfshirëse’ e sapo miratuar vendos disa objektiva
konkrete:
- 75% e popullsisë me moshë 24-60 vjeç duhet të punësohet;
- 3% e GDP së BE-së duhet të investohet për Kërkim e Zhvillim;
- Objektivi “20/20/20” për klimën dhe energjinë duhet të arrihet;
-
-
Të rinjtë që shkëputen herët nga shkolla duhet të jenë nën 10%
dhe së paku 40% e brezit të ri duhet të ketë një titull ose
diplomë;
20 milion më pak njerëz duhet të jenë në rrezik varfërie.
Këto objektiva ambicioze pritet të arrihen duke i lidhur me
reformën e politikave të kohezionit të BE-së siç u përcaktua nga
Komisioni Evropian në nëntor të këtij viti. Me fjalë të tjera ne
mund të presim që politika rajonale e BE-së do të influencohet
fuqishëm nga synimet e BE 2020: rritje dhe vende pune.
Evropa 2020 është strategjia e rritjes së Evropës për
dhjetëvjeçarin e ardhshëm. Në një botë që ndryshon, ne duam
që BE-ja të jetë e mënçur, e qëndrueshme dhe me ekonomi
përfshirëse. Këto tri prioritete të përforcuara reciprokisht do të
ndihmojnë BE-në dhe shtetet anëtare të shpërndajnë nivelet e
larta të punësimit, prodhimit dhe kohezionit social.
Konkretisht, BE-ja ka pesë objektiva ambicioze për tu arritur
deri në 2020–punësimin, novacionin, arsimimin, përfshirjen
sociale dhe klimën/energjinë. Çdo shtet anëtar do të miratojë
objektivat e veta kombëtare në secilën prej këtyre fushave.
Aksione konkrete në nivelet e BE-së dhe kombëtare do të
mbështesin strategjinë 2020.
Strategjitë e zhvillimit rajonal:
Qasje e sektorit Qasje e integruar
Faktorët shumëpalësh
socialë dhe ekonomikë
konsiderohen si fakrotë
kontribues
Qasja kompensuese e
rishpërndarjes
Grantet dhe ndihma
shtetërore
Njësitë administrative,
teoria mbi homogjenitetin
e llojeve të territoreve (p.s.
qasje uniforme ndaj të
gjithë zonave rurale)
Qeveria dhe autoritetet
rajonale
Objektivi i konkurrueshmërisë:
Objektivi i kohezionit:
Mjetet:
Aplikimi Territorial:
Aktorët kyç:
Drejtimi i zhvillimit
strategjik pranohet e
zbatohet përmes gjithë
sektorëve
Përqndrimi në fushat
kyç problematike për të
formuar një masë që sjell
ndryshim
Ndërhyrjet e integruara
infrastrukturore dhe
jo-infrastrukturore që
aktivizojnë biznesin dhe
kapitalin social
Njësitë funksionale, teoria
mbi homogjenitetin:
vendos një rol bazë (p.sh.
qytete të rrethuara nga
zona rurale)
Qeveritë shumënivelëshe,
aktorët socialë, komuniteti
I biznesit
Në këtë moment kur afërsisht një e treta e buxhetit total të
BE-së dhe përqendrimi i rënduar në rajonet më të varfra të
Shteteve të Reja Anëtare (në Evropën Qendrore e Lindore) dhe
Greqi, Portugali, Spanjë e pjesë të Italisë, politika rajonale për
periudhën tjetër buxhetore (2014-2020) do të negociohet së
shpejti. Në dritën e synimeve 2020 politikat do të ndryshohen
nga infrastruktura bazë në nxitjen e niveleve më të larta të
arsimimit e të punësimit. Pritet gjithashtu një ndërrim i fokusit
nga rajonet e prapambetura në përfshirjen e nevojave të zonave
urbane për të stimuluar më tepër rritjen ekonomike
. Cilido qoftë rezultati i këtyre negociatave, ne do të shohim
presionin për të bërë politika më racionale pasi buxhetet janë
nën tendosje të mprehtë nga kriza financiare. Është e qartë
që politika sociale do të bëhet instrumenti kryesor i BE-së
për zbatimin e Strategjisë 2020.Në përgatitjet për të matur
progresin e bërë për objektivat 2020, EUROSTATI ka ngritur
tashmë një seksion të veçantë me tregues që do ndiqen nga
çdo vend. Pesë objektivat e BE-së të nënvizuara në fillim të këtij
artikulli janë matur aktualisht nga tetë tituj treguesish. I pari
është shkalla e punësimit.
Shqipëria, si një vend kandidat i mundshëm do të marrë në
konsideratë këtë perspektivë afatgjatë nga dy këndvështrime:
planifikimin strategjik dhe vlerësimin e llojeve të ndërhyrjeve
që duhen financuar nga Bashkimi Evropian në të ardhmen. Për
shembull niveli aktual i punësimit për Shqipërinë është rreth
54% (2008) kundrejt nivelit aktual të BE-së prej 69% dhe synimi
2020 i Bashkimit Evropian është 75%.
Për më tepër:
http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/europe_2020_
indicators/headline_indicators

Zhvillimi Rajonal në Shqipëri
Një vëShtrim më Nga aFër i paBarazive
rajoNale Në ShQipëri
Projekti i PNUD-ISD ka ndërmarrë një detyrë ambicioze për të identifikuar dhe analizuar pabarazitë ndërmjet rajoneve të ndryshme të
Shqipërisë, me qëllim ofrimin e fakteve dhe argumentave të fortë në diskutimet e politikave për zhvillimin rajonal. Ndërkohë që disa vëzhgime
thelbësore janë përmendur në Gazetën e muajit shkurt 2010 (faqet 4-5), një paraqitje më gjithëpërfshirëse është paraqitur në vijim:
Veçoritë e zhvillimit rajonal në Shqipëri
Demografi
Veçoritë pozitive
Veçoritë negative
•
•
Strukturë moshore shumë e favorshme, popullsi e re
krahasuar me vendet e tjera të BE-së dhe vendeve aspiruese
Lëvizshmëri e lartë, brenda dhe jashtë, që lejon rregullime të
shpejta për të përmirësuar struktura të vjetruara ekonomike
dhe hapësinore
•
•
Emigrim domethënës i fuqisë së kualifikuar të punës,
mbase dhe më intensive se proceset integruese në BE dhe
më intensive se proceset integruese në BE
Humbje në vazhdimësi e popullsisë në shumicën e qarqeve
si pasojë e migrimit në zona qendrore dhe bregdetare
• Urbanizim konstant (megjithëse në nivele bazë shumë • Prirje ekstreme shpopullimi në zonat më periferike (sidomos
të ulët – vetëm 49% popullsi urbane) me përfitime të Dibër, Kukës – 20 në 30% humbje në 9 vitet e fundit) duke
përqendruar në Tiranë/Durrës dhe një model kaskadë në çuar në varësi nga zhvillimi ‘i mbështetur’
qarqet e tjerë, duke çuar gradualisht drejt uljes së punësimit
• Vendbanime të mbetura shumë të fragmentuara, kryesisht
në bujqësi i cili është akoma shumë i lartë
në zonat malore
Ekonomia
Veçoritë pozitive
Veçoritë negative
• Rritje ekonomike e fuqishme dhe e qëndrueshme në • Në tërësi nivel i lartë papunësie me gjithë përmirësimet e
dhjetëvjeçarin e fundit megjithëse e shpërndarë në mënyrë qëndrueshme
•
•
jo uniforme (vetëm Tirana kontribuon 36% të PBB të vendit)
Përmirësime të qëndrueshëm të indikatorëve të punësimit,
megjithëse në qarqet më të dobët kjo si pasojë e migrimeve
të brendshme
Ulje e ndryshimeve ekstreme në indikatorët e sipërmarrjes
ndërmjet qarqeve më të zhvilluar dhe më pak të zhvilluar.
•
•
Në përgjithësi, mbështetje e madhe në bujqësi me ekstreme
në disa rajone (mbi 60% e fuqisë së punës në bujqësi në
Berat, Fier, Kukës)
Përqendrim domethënës i aktiviteteve ekonomike në
Tiranë-Durrës, megjithëse me një pjesë në ulje gjatë
dekadës së fundit
Kohezioni social, arsimimi dhe shëndetësia
Veçoritë pozitive Veçoritë negative
• Përmirësim i qëndrueshëm i standardeve të jetesës dhe ulje • Shpërndarje e pabarabartë e përfitimeve sociale –
e raportit të varfërisë (përgjysmuar gjatë 9 viteve të fundit) indikatorët e varfërisë ulen shumë në zonat malore
• Përmirësime në përqindjet e punësimit në arsimin fillestar krahasuar me Tiranën, zonat bregdetare dhe qendrore
dhe të mesëm, si dhe në arsimin e lartë
• Varësi e lartë ekstreme në asistencë sociale në rajonet më të
• Diferenca jo ekstreme në disponueshmërinë e infrastrukturës pazhvilluar, përqendrim në veri.
bazë në shëndetësi dhe arsim, megjithëse cilësia dhe aksesi
në to është më keq në rajonet më pak të zhvilluar
• Mungesë në infrastrukturën e arsimit dhe shëndetësisë dhe
zonat me migrim të lartë (veçanërisht Tiranë, Durrës)
• Pa efektshmëri në rritje e shërbimeve publike bazë në zonat
e shpopulluara
•
•
•
•
Lëvizshmëria, rrjeti i infrastrukturës, mjedisi
Veçoritë pozitive Veçoritë negative
Ndërtimi, rikonstruksioni i korridoreve të rëndësishëm të transportit
ka çuar në akses tërësisht të përmirësuar (p.sh. në Kukës)
Zhvillimet teknologjike që lejojnë pjesën më të madhe
të territorit të vendit për të përshpejtuar aksesin në
telekomunikacion
Aeroporti ndërkombëtar modern për zonën Tiranë-Durrës,
me përfitime të limituara për periferinë
Ekosisteme vitalë dhe dinamikë, të paprekur nga ndotja
industriale në përgjithësi, veçanërisht në rajonet malore
dhe jo-qendrore me traditë bujqësore
•
•
•
•
Transporti ndikohet negativisht nga terreni shumë i vështirë, duke
lënë pjesë të mëdha periferike vendit (Dibër, Korçë, Gjirokastër)
Një pjesë e madhe e popullsisë (rreth 25%) nuk ka akses në
sistemet e furnizimit me ujë
Infrastrukturë e pazhvilluar ose e zhvilluar në nivele shumë
të ulët për mbrojtjen mjedisore nga ujërat e zeza dhe
mbetjet e ngurta në të gjitha rajonet, veçanërisht në qytetet
më të mëdha që vuajnë nga migrimi i lartë.
Kosto shumë të larta financiare të lidhura me zhvillimin e
infrastrukturës së përshtatshme, që të përfshijnë masa për
mbrojtjen e mjedisit.
Financimi për Zhvillimin Rajonal dhe Vendor
Veçoritë pozitive Veçoritë negative
• Njësitë vendore që përfitojnë të ardhura që vijnë nga taksat • Variacioni ekstrem i nivelit të të ardhurave të veta të NjQV
•
dhe tarifat vendore, rrisin gradualisht qëndrueshmërinë
Njësimi efektiv i të ardhurave vendore që vijnë nga
(Kukës 11%, Shkodër, Gjirokastër e Lezhë rreth 25% të të
ardhurave totale të tyre), megjithëse të kompensuar mirë
transferta e pakushtëzuar e buxhetit qendror
nga transfertat e pakushtëzuara qendrore.
• Rritja e volumit të shpenzimeve të investimeve në nivel
qendror
•
•
Buxhetet dhe investimet në nivel qendror varen fuqimisht
nga transfertat shtetërore, përfshirë grantet konkurruese.
Grantet konkurruese për investimet vendore në infrastrukturë
me buxhete të paqëndrueshme dhe mekanizëm të paqartë
shpërndarjeje që favorizojnë NjQV më të zhvilluara.
• Të ardhurat e Qarkut janë në varësi të NjQV pavarësisht se
pengohen funksionet e qarkut.
3

4
Zhvillimi Rajonal në Shqipëri
Përsa i përket progresit të përgjithshëm në pjesë të ndryshme të
Shqipërisë, përdorimi i një indeksi të standardizuar të zhvillimit
rajonal, si dhe vlerësimi i tipareve të ndryshme të zhvillimit sipas
metodologjisë së propozuar prej nesh, na mundësoi kuptimin e
një ndarjeje domethënëse të tyre. Tirana ndodhet në krye të listës
së zhvillimit me rreth 1/4 e banorëve të ndikuar nga zhvillimi. Për
më tepër, qarqet e Durrësit, Vlorës ndoshta edhe Gjirokastrës (1/5
Drejt një politike të zhvillimit rajonal
Prej kohësh vendi nuk ka zbatuar efektivisht një politikë rajonale.
Strategjia Sektoriale për Zhvillimin Rajonal, SSZHR (2007) merret
kryesisht me ngritjen e institucioneve të nevojshme dhe proceset e
planifikimit dhe menaxhimit strategjik rajonal, ndërsa mekanizmat
financiarë u zhvilluan pavarësisht nga politika fiskale (grantet
konkurruese, që nga 2010 nën Fondin e Zhvillimit të Rajoneve).
Ndërlidhja e zhvillimit rajonal dhe decentralizimit është analizuar
dhe vlerësuar ngushtësisht, dhe në të vërtetë nuk ka konsensus se
në cilin nivel duhet të aplikohet politika e zhvillimit rajonal. Ndërsa
ka fare pak progres në zbatimin e Strategjisë Sektoriale për Zhvillimin
Rajonal, SSZHR dhe parashikimet e tyre janë të diskutueshme, ndërsa
FZHR është në hapat e parë të zhvillimit, ky botim vjen si një ftesë për
të hapur diskutimin për një politikë të Zhvillimit Rajonal ndërmjet
qeverisë dhe aktorëve kyç. Një tjetër fakt rrënjësor është integrimi në
Bashkimin Evropian, i cili është një zgjedhje strategjike për Shqipërinë,
që do të kërkojë të miratojë parimet dhe politikat e kohezionit rajonal
të BE-së në kuadrin e politikave kombëtare për Zhvillimin Rajonal.
Nga të dhënat e mbledhura në studimin tonë dhe duke marrë në
konsideratë kontekstin e integrimit të Shqipërisë në BE, ka ende disa
vlerësime politikash që duhen llogaritur:
• Pabarazitë rajonale janë të dallueshme dhe rastet ekstreme
të performancës më të ulët ekonomike si dhe problemet
e mprehta sociale ka nevojë të adresohen në mënyrë
gjithëpërfshirëse, që asistenca për zhvillim për rajonet të
aplikohet në mënyrë të diferencuar (ose me programe të ndara
dhe /ose sipas llojeve e niveleve të ndryshme të motivimit).
Fier
Durres
Shkoder
Vlore
Lezhe
Tirane
Diber
Elbasan
Berat
Gjirokaster
Kukes
Korce
Burimi: Analiza e Eksperteve te UNDP/ISD
e banorëve) pozicionohen diku në nivelet mesatarë të vendit. Të
gjithë të tjerët gjenden më poshtë tyre. Me fjalë të tjera përqendrimi
ekonomik në Tiranë, i ka mundësuar kësaj të fundit përfitimin nga
tranzicioni dhe modernizim më të shpejtë, krahasuar me pjesën tjetër
të vendit e cila gjendet më prapa. Ky është një model i cili vihet re në
shumë vende të Evropës dhe pyetja më e rëndësishme është se cilat
janë ato politika që mund të ndërmerren për të lehtësuar situatën...
Qasje e veçantë do të përdoret për të thyer rrethin vicioz që
fuqizohet nga mungesa e zhvillimit dhe aftësitë e ulëta;
• Politika e ZHR do të vendosë përparësitë e zhvillimit të
infrastrukturës që do të rrisë konkurrueshmërinë e rajoneve
ndërsa probleme të tjera do të kërkohet të adresohen sipas
ndërhyrjeve të ndryshme (politika e zhvillimit rural, instrumentet
e përfshirjes sociale, etj.);
• Përqendrimi vetëm në infrastrukturën bazë është i
pamjaftueshëm për të thyer rrethin vicioz të nën zhvillimit në
zonat e prapambetura. Do të ndërmerren hapa specifike dhe
ndërhyrje “të buta” për të optimizuar infrastrukturën publike
me qëllim që të rivitalizojmë ekonomitë vendore dhe rajonale.
Do të vendosen përparësi për investimet që lidhen ngushtë me
nxitjen e rritjes ekonomike;
• Objektivat e zhvillimit rajonal duhet të hartohen në
përputhje me objektivat kombëtare strategjike dhe një kuadër
menaxhimi për programimin dhe monitorimin e zhvillimit
rajonal duhet të vendoset, duke lejuar vlerësimin periodik;
• Instrumentet financiare (të tilla si FZHR) do të sigurojnë
arritjen e objektivave të politikës për zhvillimin rajonal dhe do
të zbatohen në mënyrë të qëndrueshme e transparente, mbi
baza konkurruese sipas aktorëve rajonalë e vendorë;
• Fillimisht financimi duhet të vijë nga buxheti qendror dhe
donatorët e huaj, ndërsa në planet afat mesëm fondet e para
aderimit në BE do të rriten dukshëm për nga rëndësia.
Fier
1:1,300,000
Durres
Shkoder
Vlore
Lezhe
Tirane
Diber
Elbasan
Berat
0 10 20 40 60 80
Kilometra
Shënim: Versioni i studimit në anglisht ‘Pabarazitë Rjonale në Shqipëri’ gjendet në faqen e projektit në Internet, versioni shqip do të botohet së shpejti)
Për më tepër: http://www.isd.undp.org.al/
Gjirokaster
Kukes
Korce

Zhvillimi Rajonal në Shqipëri
përgatitjet për ipa iii – koNSUltimet e kUadrit të
kohereNCëS Strategjike
Në 24 shtator 2010, Ministria e Integrimit me mbështetjen e
projektit MID të PNUD-it organizoi takimin konsultativ për
Kuadrin e Koherencës Strategjike. Aktiviteti i parë konsultativ
kombëtar i këtij lloji mblodhi rreth 150 pjesëmarrës, nga
ministritë e linjës dhe institucionet shtetërore të përfshira në
procesin e përgatitjes së IPA III dhe IV. Përfaqësues të shoqërisë
civile dhe organizatave jo-fitimprurëse të pranishme ose të
përfshira në çështje thelbësore që mbulohen nga IPA III dhe
IV, përfaqësues kyç të organizatave të donatorëve aktivë në
fushat kryesore të IPA-s në Shqipëri, përfaqësues të qarqeve
dhe agjencive të zhvillimit vendor, etj. Synimi i këtij aktiviteti
ishte diskutimi me një përfaqësi të gjerë të aktorëve të interesit,
si nga sektori privat ashtu dhe publik, i draft dokumentit të
Kuadrit të Koherencës Strategjike (KKS), si dhe mbledhja e
mendimeve dhe ideve për draftin e KKS, përpara dorëzimit të
tij pranë Komisionit Evropian për diskutime.
Aktiviteti u hap nga Znj. Majlinda Bregu, Ministre e Integrimit,
e cila informoi rreth përgatitjeve fillestare dhe procesit për IPA
III dhe IV. Aktiviteti u përshëndet gjithashtu nga Z. Norimasa
Shimomura, Drejtor i PNUD në Shqipëri dhe Znj. Astrid Wein,
Drejtore e Zyrës Austriake të Koordinimit për Bashkëpunimin
Teknik në cilësinë e përfaqësuesve të donatorëve të cilët
mbështesin përgatitjen e Programeve Operacionalë për
IPA III e IV. Në fjalën e tij, Z. Luigi Brusa, Kryetar në Detyrë i
Delegacionit të BE-së në Shqipëri, theksoi se “...konsultimi është
një pjesë e rëndësishme e procesit në tërësi i cili vendos baza
të shëndetshme për përgatitjen e Shqipërisë, si dhe ofron
mundësinë e një përfshirjeje më të gjerë në politikë-bërjen dhe
programimin e IPAs”. Znj. Jorida Tabaku, Zëvendësministre e
Integrimit dhe në të njëjtën kohë dhe Koordinatore Strategjike
për IPA III dhe IV përmendi se:
Fjala e
Znj. Jorida Tabaku
Koordinator Strategjik
“ ... ky ushtrim nuk i përket vetëm qeverisë, është
një ushtrim mbarëkombëtar. është e rëndësishme
të përmendet se në përfundim të rënies dakord
me BE-në, ky program nuk mund të ndryshohet
nëse qeveria shqiptare do të dëshirojë diçka të
tillë. është pak a shumë i përcaktuar, dhe për këtë
arsye është shumë e rëndësishme që dokumenti të
jetë i tillë që të gjithë partnerët në këtë ushtrim e
mbështesin. Kjo është një nga arsyet thelbësore të
këtij konsultimi sot dhe të të tjerëve në vijim"
Në fjalën e saj Znj. Valbona Kuko, Drejtore e Departamentit
të Bashkërendimit të Strategjive dhe Koordinimit të Ndihmës
së Huaj, theksoi faktin se “IPA III dhe IV konsideron si mjete
të cilat do të përshpejtojnë procesin e zbatimit të Strategjisë
Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim (SKZHI). Procesi i hartimit
të KKS ka qenë i lidhur dhe i koordinuar me procese të tjerë, dhe
qeveria është duke përgatitur plane afatmesëm dhe afatgjatë
në shumë sektor si transporti, mjedisi, mbetjet urbane me
mbështetjen e donatorëve të tjerë.”
Në prezantimin e tij Z. Robert Girejko, Drejtues i Projektit PNUD-
ISD, u mbështet në lidhjet e shpeshta por të gabuara ndërmjet
financimeve të IPA III dhe zhvillimit rajonal, sidomos konceptit
të zhvillimit rajonal në sensin vendor me referenca specifike
për pabarazitë e brendshme ekonomike dhe/ose sociale.
Titulli i prezantimit të tij ishte “IPA III dhe Zhvillimi Rajonal në
kontekstin Shqiptar: pengesa dhe mundësi”.
Drafti i KKS është bërë publik për herë të parë në 21 shtator.
Akoma jo një dokument përfundimtar ai shërbeu si bazë
për diskutime më konkrete gjatë pesë seminareve: mjedisi,
konkurrueshmëria rajonale, transporti, tregu i punës dhe
trajnimi dhe arsimimi profesional. Këto seminare i ofruan
pjesëmarrësve mundësinë për të diskutuar dhe reaguar
rreth analizës dhe propozimeve fillestare të përgatitura nga
ministritë përkatëse të linjës dhe agjencive. Këto ide do të
zhvillohen më tej në dy programe operacionale, një për IPA III
dhe një për IPA IV, që do të zhvillohen nga strukturat përkatëse
operacionale. Programet Operacionalë, një për IPA III dhe një
për IPA IV, duhet të bazohen në një konsensus dhe mirëkuptim
në nivel kombëtar.
Në përfundim të këtyre konsultimeve, Ministria e Integrimit
do të përmbledhë komentet dhe sugjerimet, në mënyrë që të
ketë një dokument të përditësuar që reflekton mendimet e një
baze të gjerë aktorësh të interesit të shoqërisë shqiptare. Ky
dokument do të jetë një dokument strategjik gjithëpërfshirës,
i cili do të rregullojë prioritetet për komponentët III dhe IV të
Programit IPA. Në përfundim të këtij procesi, është përgatitur
një raport mbi këto konsultime, i disponueshëm në faqen e
internetit të Ministrisë së Integrimit.
Megjithëse, ky konsultim përfshiu shkëmbimin e eksperiencës,
zhvillimin e një përqasjeje mirëkuptimi të përbashkët – është
e qartë nga ky ushtrim i parë që shoqëria civile ka shumë për
të thënë dhe për të kontribuar në hartimin e politikave dhe
programeve. Është gjithashtu e qartë se ky proces ka nevojë
për maturim në Shqipëri. Ishte shumë befasuese të shihje se
shumë pak përfaqësues të shoqërisë civile ndoqën seminarin
për tregun e punës /punësimin, krahasuar me numrin e lartë
të atyre që ndoqën seminaret e tjerë. Megjithatë, ky aktivitet
ndihmoi për të hapur një dialog ndërmjet Qeverisë, Ministrisë
së Integrimit dhe Shoqërisë Civile, për pjesëmarrjen e
Shqipërisë në Politikat e BE-së për Ekonominë dhe Kohezionin
Social përfshi perspektivën e mbështetjes nga komponentët e
zhvillimit të burimeve njerëzore dhe zhvillimit rajonal. Ky ishte
një fillim i mbarë i një prej shumë aktiviteteve konsultuese që
pritet të vijojnë, më të afërmit për Programet Operacionalë për
IPA III dhe IV që do të organizohen nga strukturat përkatëse
operacionale.
Për më tepër: http://www.mie.gov.al/
5

6
Të Regional reja të Development projektit të PNUD-it in a wider – Mbështetje perspective e Integruar për Decentralizimin (MID)
prezaNtim i përgjithShëm i projektit
Projekti ‘Mbështetje e Integruar për Decentralizimin’ (MID) është
një nismë e PNUD-it në Shqipëri e zbatuar në bashkëpunim me
Qeverinë Shqiptare me objektiv ‘të kontribuojë për harmonizimin
e përpjekjeve kombëtare dhe ngritjen e kapaciteteve
institucionale e administrative për zhvillimin rajonal në përputhje
me prioritetet kombëtare dhe politikat e instrumentet për
kohezionin dhe zhvillimin rajonal të BE-së’. Ky projekt financohet
bashkërisht nga Komisioni Evropian dhe PNUD.
Projekti synon të përmirësojë kapacitetet e Qeverisë për
zbatimin e politikave kombëtare dhe të BE-së për zhvillimin
rajonal, përfshirë mbështetjen e programuar për zhvillimin e
Kuadrit të Koherencës Strategjike dhe programin Operacional
për IPA III, duke ngritur kapacitete për zhvillimin rajonal dhe
mbështetur projekt propozime për zhvillimin. Do të realizohen
gjithashtu disa investime për infrastrukturën rajonale.
mëSime Nga Sllovakia për zhvillimiN rajoNal
Zyra rajonale e PNUD-it në Bratislavë
në bashkëpunim me projektin MID,
organizuan një vizitë studimore për
përfaqësues të institucioneve shqiptare që
janë përgjegjëse për hartimin dhe zbatimin
e politikave dhe projekteve të zhvillimit
rajonal. Vizita studimore u zhvillua nga
data 25-29 tetor 2010 në Sllovaki.
Objektivi kryesor i vizitës ishte që
përfaqësuesit e institucioneve shqiptare
të mësonin nga eksperienca sllovake për
menaxhimin e politikave të zhvillimit
rajonal dhe të fondeve strukturore. Kjo
eksperiencë për të mësuar dhe për të ndarë
përvojën sllovake iu ofrua 10 përfaqësuesve
të institucioneve dhe agjencive qeveritare
shqiptare që janë përgjegjëse për
hartimin, menaxhimin dhe zbatimin e
politikave dhe projekteve të zhvillimit
rajonal: DEBASKON, Ministria e Integrimit
Evropian, Ministria e Punëve Publike dhe
Transportit, Ministria e Financës, Ministria
e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjisë,
Ministria e Brendshme, Ministria e Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave,
Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe
Mundësive të Barabarta, Albinvest dhe
Fondi Shqiptar i Zhvillimit.
Vizita studimore ishte një kombinim i
prezantimeve nga përfaqësues të qeverisë
sllovake përgjegjës për menaxhimin e
politikave të zhvillimit rajonal dhe fondet
strukturore të BE-së me dy seminare pune në
zyrën e Këshillit të Ministrave dhe në zyrën
rajonale të njësisë vet-qeverisëse në Trnava.
Ditën e fundit pjesëmarrësit diskutuan për
mësimet e nxjerra nga eksperienca sllovake
dhe formuluan disa rekomandime dhe
konkluzione për këtë vizitë.
Gjatë prezantimeve të ekspertëve sllovakë,
përfaqësuesit shqiptarë mësuan për:
i. Kuadrin institucional për zbatimin e
politikës rajonale në Sllovaki:
Histori e shkurtër e politikës së zhvillimit rajonal në Sllovaki
Politika moderne e zhvillimit rajonal në Sllovaki e ka zanafillën në fillim të
viteve ‘90 dhe eci paralelisht me procesin e demokratizimit dhe ngritjes
së njësive territoriale vet-qeverisëse në nivelin rajonal NUTS III.]
Politika rajonale në Republikën e Sllovakisë është përcaktuar si
një seri aktivitetesh dhe procedurash të koordinuara të organeve
kompetente dhe organizimi në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal
duke kontribuar në zhvillimin ekonomik, social dhe territorial.
Objektivat e saj janë përcaktuar në përgjithësi si aktivitete të
hartuara për të kontribuar në zhvillimin e balancuar dhe të
harmonishëm të zhvillimit rajonal, duke ngushtuar pabarazitë
midis rajoneve dhe duke pasur si synim përballjen me sfidën për
tu siguruar në mobilizimin e potencialeve ekonomike dhe sociale
të pashfrytëzuara të rajonit.
Detyrat e politikës rajonale në Republikën e Sllovakisë ndjekin
këtë nivel hierarkik:
i. në nivel kombëtar: hartimi i Strategjisë Kombëtare të Zhvillimit
Rajonal në Republikën e Sllovakisë;
ii. në nivel të njësive më të larta të territorit: hartimi i programit të
zhvillimit ekonomik dhe social të njësive më të larta të territorit;
Lidhur me politikën rajonale të vendit, projekti do të asistojë në
hartimin e Kuadrit të Politikave të Zhvillimit Rajonal. Asistenca
do tu sigurohet të gjitha institucioneve që merren me zhvillimin
rajonal, duke u dhënë përvojën e shteteve të tjera anëtare ose
kandidate të BE-së. Bazuar në sa më lart dhe në rishikimin e
kontributit të mundshëm të Fondit për Zhvillimin e Rajoneve,
projekti do të rishikojë projektligjin për Zhvillimin Rajonal, duke
adresuar drejt një kuadri ligjor për Zhvillimin e Rajoneve.
Projekti do të mbështesë fuqizimin e marrëdhënieve midis
institucioneve kombëtare, rajonale e lokale dhe do të udhëheqë
qasjen pjesëmarrëse për hartimin e Strategjive dhe Planeve të
Investimit të Qarqeve.
ii. Kuadrin institucional për zbatimin
e politikave evropiane që ndikojnë në
përgatitjen dhe mjetet e programimit
për fondet strukturore;
iii. Sistemin e menaxhimit financiar
të fondeve strukturore dhe fondeve
të kohezionit social në Republikën e
Sllovakisë;
iv. Sistemin e menaxhimit për fondet
e para-aderimit në BE: DIS (Sistemi I
Decentralizuar i Zbatimit) dhe EDIS (Sistemi
i Zgjeruar i Decentralizuar i Zbatimit);
v. Aspektet institucionale, ligjore dhe
teknike të përfshirjes dhe zbatimit të
fondeve strukturore;
vi. Përgatitjen e dokumenteve
të programimit dhe koordinimi i
përgatitjeve të Kuadrit të Mbështetjes
Komunitare dhe Kuadrit të Koherencës
Strategjike Kombëtare;
vii. Sistemin e programimit, sistemin
e menaxhimit, zbatimit, monitorimit
dhe vlerësimit të Programit Operativ të
Zhvillimit Rajonal;
iii. në nivel bashkie: hartimi i programit të zhvillimit ekonomik
dhe social të bashkive;
Zbatimi i strategjive të mësipërme është përgjegjësi e autoritetit
që e ka hartuar dhe miratuar strategjinë. Ky proces lehtësohet nga
një tërësi mjetesh duke përfshirë dhe koordinimin e partnerëve
socialë dhe ekonomikë që janë angazhuar në faza të ndryshme të
hartimit, zbatimit, monitorimit të zhvillimit rajonal.

Të Regional reja të Development projektit të PNUD-it in a wider – Mbështetje perspective e Integruar për Decentralizimin (MID)
Disa mësime dhe rekomandime:
• përgatitja e një dokumenti që do të shërbejë si Strategji
Kombëtare për një periudhë 15-20 vjeçare me dy periudha
programimi do të ishte më e përshtatshme;
• të shmanget një qasje e pastër sektoriale dhe të hartohet
një dokument i bazuar në analizën e zhvillimit ekonomik dhe
social të rajoneve/qarqeve;
• krijimi i një kuadri institucional për programimin dhe
zbatimin e projekteve me fondet e BE-së duke përshirë një
sistem të forcimit të kapaciteteve administrative të nevojshme
për funksionimin efektiv të sistemeve të ngritura për disbursimin
e mjeteve financiare të BE-së;
• të analizohen hipoteza/opsione ligjore dhe institucionale
për promovimin e zhvillimit rajonal;
• krijimi i njësive vet-qeverisëse në nivel rajoni/qarku dhe
bashkie: homogjeniteti i njësive territoriale dhe madhësia e
1. Si e vlerësoni vizitën studimore në Sllovaki?
Ishte një vizitë shumë e vlefshme për të parë “rrugëtimin”
institucional të Sllovakisë për zhvillimin rajonal dhe fondet
strukturore. Mësuam për mekanizmat institucionalë, ligjorë
dhe financiarë si dhe për kapacitetet njerëzore që nevojiten
për ta zbatuar me sukses këtë proces. E rëndësishme është që
na u sugjeruan dhe disa këshilla dashamirëse të cilat duhet t’i
kemi parasysh në politikën tonë të zhvillimit rajonal.
2. A mendoni se kjo vizitë ju vlejti juve dhe kolegëve tuaj?
Cila është vlera e shtuar e saj?
Kjo vizitë përkoi me një moment të rëndësishëm që po
kalon vendi ynë në përpjekjet për të formalizuar dhe bërë
operative strukturat qeveritare për Programin Operacional
për komponentin e IPA3 që fokusohet në fondet e zhvillimin
rajonal (transport, mjedis dhe konkurrueshmëri rajonale).
njësive territoriale dhe klasifikimi i tyre si njësi statistikore në
nivelin NUTS II;
• krijimi i Agjencive të Zhvillimit Rajonal në nivelin e rajoneve
vet-qeverisëse NUTS II;
• detyrimi ligjor i qarqeve për të përgatitur dhe miratuar
Programe të Zhvillimit Ekonomik dhe Social;
• krijimi i një strukture të vetme koordinimi në nivel qeverie
me kompetencat e duhura për të zhvilluar dialog me ministritë,
partnerët, rajonet dhe bashkitë;
• ngritja e strukturave të pavarura të menaxhimit dhe forcimi
i kapaciteteve administrative nëpërmjet trajnimit;
• krijimi i një sistemi monitorimi transparent dhe caktimi
i strukturave me funksione dhe kompetenca të qarta (për
tenderim, prokurim publik, verifikim i shpenzimeve, monitorim
i operacioneve individuale);
Intervistë me Znj. Rovena Muzhaqi, Drejtore e Drejtorisë së Integrimit Evropian dhe Koordinimit të IPA,
Ministria e Punëve Publike dhe Transportit (MPPT)
kuadri i politikës së zhvillimit rajonal
Ministria e Punëve Publike dhe Transportit është struktura
operative drejtuese për Programin Operacional për IPA3 dhe
kjo vizitë studimore na ndihmoi për të kuptuar sfidat me të
cilat do të ndeshemi, pasi është një proces kompleks si përsa
i përket strukturave të programimit, por edhe kapaciteteve
menaxhuese, zbatuese dhe monitoruese.
Ishte një vizitë që na afroi me kolegët e tjerë në mënyrë personale,
profesionale dhe institucionale që do të thotë një bashkëpunim
më i ngushtë në të ardhmen midis nesh dhe institucioneve tona,
pasi zhvillimi rajonal ka një qasje ndërsektoriale.
Ishte një përvojë e vlefshme të njihnim nga afër një vend të
Evropës Qendrore dhe Lindore si Sllovakia dhe të preknim një
realitet që të gjithë e dëshirojmë: hyrjen në BE, por u njohëm
edhe me punën e madhe që na pret pasi duhet të përgatitemi
se hyrja në BE në radhë të parë është përafrim institucional,
ligjor dhe kërkon standarde pune dhe disiplinë të lartë.
aktivitetet e projektit korrik - Nëntor 2010
Projekti i Kuadrit të Politikës për Zhvillimin Rajonal u prezantua
në grupin politik të përbërë nga zëvendësministrat në
qershor të këtij viti. Ky kuadër bazohet në përqasjen që lejon
konvergjenca graduale e instrumentit të para aderimit në BE
për konkurrueshmërinë rajonale (Komponenti III c i IPA-s) dhe
instrumenti i vendit, i quajtur Fondi për Zhvillimin e Rajoneve,
i shtuar nga mbështetja e vazhdueshme e donatorëve
ndërkombëtarë.
kuadri i propozuar - elementët kryesorë
IPA III
POLITIKA KOMBËTARE
FZHR, ngritja
institutionale,
donatorë
KONVERGJENCA
Pas verës projekti ‘Mbështetje e Integruar për Decentralizimin’ në
bashkëpunim me Ministrinë e Integrimit u vlerësua pozitivisht me
kuadrin e propozuar dhe pas konsultimeve me Departamentin
e Bashkërendimit të Strategjive dhe Koordinimit të Ndihmës
së Huaj (DEBASKON). Është parashikuar që procesi i detajimit
të politikave të bëhet paralelisht me rishikimin e Strategjisë
Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim në vitin 2011. Pritet
gjithashtu që një mision nga Komisioni Evropian i planifikuar
për vitin 2011 të sigurojë sugjerime të vlefshme se si të
adresojmë më mirë zhvillimin rajonal në Shqipëri, pasi ai nuk
rregullohet me‘acquis communautaire’ por ushtrohet i pavarur
nga çdo vend i BE-së.
Lidhur me përpunimin e politikave, një rishikim i krijimit
dhe operacioneve të Fondit për Zhvillimin e Rajoneve është
ndërmarrë nga skuadra e projektit të PNUD-it, MID, dhe
rezultatet paraprake janë diskutuar në nëntor me DEBASKON
që luan rolin e sekretariatit teknik për FZHR.
Në muajin nëntor në kuadrin e përgatitjeve për diskutimet
e mëtejshme për politikat e Zhvillimit Rajonal ne botuam
rishikimin e parë gjithëpërfshirës për pabarazitë rajonale në
termat e zhvillimit social ekonomik “Pabarazitë Rajonale në
Shqipëri” (Mund ta gjeni në formatin pdf në faqen e internetit
të projektit, versioni shqip do të botohet së shpejti).
7

8
Të reja të projektit të PNUD-it – Mbështetje e Integruar për Decentralizimin (MID)
Kuadri i Koherencës Strategjike IPA dhe Programi Operacional IPA III
Drafti i parë i Kuadrit të Koherencës
Strategjike u përgatit dhe u konsultua me
publikun në 24 shtator. Komisioni Evropian
siguroi komente dhe rekomandime
konstruktive për përmirësimin e
mëtejshëm të dokumentit në nëntor 2010
dhe vazhdoi dialogun me koordinatorin
strategjik të IPA III dhe IV, Zj. Jorida Tabaku,
Zëvendësministre e Integrimit dhe me
Mbi 30 pjesëmarrës nga ministritë dhe
agjencitë e rëndësishme qeveritare si dhe
qarqet do të vazhdojnë programin “Të
nxënit dhe Zhvillimi Profesional” (LPD). LPD
përfshin workshope klasike, workshopet
integrohen brenda grupit teknik të Kuadrit
të Koherencës Strategjike. Për pjesëmarrësit
në këtë grup organizohen takime të grupeve
specifike tematike dhe disa takime shtesë
për konsolidimin e nxënies dhe përshtatjen
me nevojat individuale. Janë pesë grupe
tematike që po trajnohen për programin
LPD. Kjo është një risi, sfidë dhe vlerësim.
Përveç trajnimit klasik, pjesëmarrësve u janë
dhënë elementë për të vlerësuar progresin
e tyre përmes vetë - testimit dhe të nxjerrin
njohuritë nga ‘situata reale’ kur ata shkojnë
për vizita studimore në vende të tjera.
partnerët e tjerë shqiptarë.
Programi Operacional IPA III, që
mbulon transportin, mjedisin dhe
konkurrueshmërinë rajonale është në
proces intensiv të hartimit dhe versioni
i parë i dokumentit pritet të përfundojë
në gjysmën e parë të vitit 2011. Është e
nevojshme të theksojmë se dokumentet
Programi i BE-së “Të nxënit dhe Zhvillimi Profesional”(LPD)
Ngritje kapacitetesh në nivel rajonal
Projekti i PNUD-it “Mbështetje e Integruar
për Decentralizimin” do të japë një
kontribut të rëndësishëm në zgjerimin
e kapaciteteve të zhvillimit rajonal në
nivel qarku. Janë përzgjedhur 4 qarqe
të cilave do tu sigurohet mbështetje për
planifikimin strategjik dhe menaxhim
projektesh si dhe investime në
infrastrukturën publike në përputhje me
prioritetet strategjike rajonale.
Kompetencat kryesore të mbuluara nga
programi janë: Cikli i menaxhimit të
Politikave, të Programeve dhe të Projekteve,
politikat e bazuara në të dhëna, ndërhyrje
logjike në programet publike, logjika e
zhvillimit strategjik, metodat dhe elementet
kryesore të programit, dhe të tjera.
Gjatë periudhës korrik - nëntor 2010
ne kryem:
- Workshopin e dytë në Tiranë më 12
tetor 2010,
- Janë zhvilluar takimet e dyta, të
treta dhe të katërta të grupeve specifike
tematike për probleme të veçanta gjatë
muajve korrik – nëntor 2010,
- Vizitë studimore në Sllovaki për 10
pjesëmarrës në datat 25-29 tetor 2010.
Qarqet Berat, Dibër, Elbasan dhe Kukës
mirëpritën mundësinë e përfitimit nga
projekti dhe shprehën angazhimin e tyre
të plotë për objektivat e përcaktuara. Siç
nënvizuan ata ‘puna që kemi përpara nuk
është e lehtë por ne do ta menaxhojmë atë’.
Një mbledhje përgatitore është zhvilluar
më 3 dhjetor 2010 për të vendosur
mënyrën e përgjithshme të bashkëpunimit
dhe planin e punës me rajonet.
AKTIVITETET E ARDHËSHME TË PROJEKTIT Dhjetor 2010 - Mars 2011
$ 5-10 Dhjetor – vizitë studimore në Kroaci për 15 pjesëmarrës të
programit LPD
$ 20 Dhjetor – mbledhje me drejtuesit e qarqeve për të lançuar
komponentin rajonal të Projektit.
$ Dhjetor – Botimi mbi ‘Vlerësimin Institucional të kapaciteteve
për Zhvillimin Rajonal në nivel rajonal’ do të realizohet.
Faqja e projektit në Internet: http://www.isd.undp.org.al/
Kontaktet
Menaxhere projekti
Etleva Martiri
E-mail: etleva.martiri@undp.org
Stafi i projektit
Stafi i projektit mbështet nga një grup konsulentësh shqiptarë dhe ndërkombëtarë
pjesë e konsortiumit (ECORYS, OPM dhe Co-Plan) që ofron Asistencën Teknike për
projektin. Ata luajnë një rol të rëndësishëm në sigurimin e një bashkpunimi efektiv
me të gjithë aktorët e përfshirë, me qëllim arritjen e objektivave të projektit.
Robert Girejko, Drejtues Projekti – E- mail: robertgirejko@gmail.com
Colm McClements, Ekpert Ndërkombëtar për Burimet Njerëzore dhe ZhR në BE – E-
mail: colmmcclements@gmail.com
Alek Karaev, Ekpert Ndërkombëtar për SME-të dhe ZhR – E-mail: akaraev@t-home.mk
e Programit Operacional IPA III dhe
të Kuadrit të Koherencës Strategjike
duhet të ecin paralelisht për të siguruar
koherencën maksimale dhe radhitjen
strategjike të përfshirjes së prioriteteve
të të dyve BE-së dhe atyre kombëtare. Një
vlerësim ‘ex-ante’ i këtyre dokumenteve,
siç kërkohet nga rregulloret e IPA-s
gjithashtu do të vijojë.
Workshopi për LPD në Tiranë, 12 tetor 2010
Duke filluar nga muaji janar, qarqet e
mbështetura nga projekti i PNUD-it ‘MID’,
do të fillojnë punën për Strategjitë e
Zhvillimit Rajonal dhe para-përzgjedhjen
e projekteve të investimit për tu financuar
nga Projekti me bashkëfinancim nga
Fondi për Zhvillimin Rajonal.
$ Janar 2011 – analiza dhe diagnoza për Strategjitë e Zhvillimit
Rajonal që do fillojnë në katër qarqe.
$ Janar 2011 – organizohet workshopi përfundimtar për LPD, i
fokusuar në menaxhimin e zhvillimit rajonal
$ Shkurt 2011 – Certifikimi i pjesëmarrësve të programit LPD
$ Mars 2011 – fillon programi I trajnimit në nivel rajonal dhe
bashkëpunimi për hartimin e Strategjive të Zhvillimit Rajonal
Zyra e Projektit:
Rr “Dëshmoret e 4 Shkurtit”, Pallati i Ripranë Gardës, kati 4, Tiranë
Tel/Fax: + 355 4 2233600
Zyra e PNUD:
Rr. “Papa Gjon Pali II” , ABA Business Center, kati 6, Tiranë
Tel: +355 4 2400 721