shkolla letrare e françeskanëve - Biblioteka Kombëtare dhe ...

PROMOVIM
VLERA KULTURORE DHE HISTORIKE E
DORËSHKRIMEVE ARABE NË KOSOVË
Fondit të trashëgimisë kulturore
shqiptare dhe botërore po
i shtohet edhe një vepër me
vlera të larta kulturore, historike
etj., Katalogu Dorëshkrime arabe
në Kosovë. Lexuesi shqiptar dhe ai
arab tani kanë rastin të komunikojnë
për herë të parë me një vepër të
këtij lloji. Vëllimi Dorëshkrime
arabe në Kosovë është me interes të
veçantë, sepse synon t’i paraqesë
opinionit shqiptarë si dhe atij arab,
vlerat më të ndritura të historisë së
kulturës dhe të qytetërimit të përbashkët
që kanë krijuar këta popuj
që prej kohësh. Dorëshkrimet e
përfshira në këtë vëllim, sipas të
dhënave që na japin ato, janë përshkruar
a kopjuar jo vetëm nga
autorë të njohur arabë, turq, persianë,
por edhe nga autorë vendas,
shqiptarë. Dhe, të përshkruarit a të
kopjuarit e këtyre dorëshkrimeve,
interesimi për to, ruajtja e tyre me
një fanatizëm dhe vetëdije të lartë,
bartja e tyre nga brezi në brez është,
pa dyshim, një nga kontributet e
mëdha të popullit shqiptar.
Një vlerë tjetër që do theksuar në
këtë rast lidhur me dorëshkrimet e
përfshira në këtë vëllim është dhe
fakti se në mesin e tyre ka të tilla
dorëshkrime të cilat datojnë që nga
shekulli XIII-të.
Këto vepra kanë qenë pronë e
shkollave, medreseve, xhamive,
teqeve, ku kishte gjithnjë njerëz të
ditur e të shkolluar. Ata që i kishin
në dorë këto vepra, si: mualimë
(mësues), hoxhallarë, shehlerë etj. i
lexonin, i interpretonin, i përkthenin
ose i përshkruanin vetë, dhe,
së fundi, kujdeseshin për t’i lënë në
duar të sigurta, me qëllim që të mos
zhdukeshin.
Në fondin e përgjithshëm të
dorëshkrimeve orientale në Kosovë,
sipas shënimeve të institucioneve
relevante, ka vepra origjinale kushtuar
Kur’anit Famlartë, interpretimeve
të Kuranit, fushës së
Hadithit dhe jurisprudencës islame;
vepra të gjuhësisë dhe të letërsisë
arabe, turke, persiane; vepra në
fushën e shkencave shoqërore; vepra
mjekësore; vepra të shkencave natyrore
etj. Të gjitha këto vlera përfshijnë
një numër të konsiderueshëm,
me mbi 3000 dorëshkrime.
Këto vepra dorëshkrimore janë
kopjuar me kaligrafinë e pasur
arabe, varësisht nga shija dhe
afiniteti i kopjuesit. Përveç kësaj,
për t’u bërë vepra sa më artistike,
gjatë përshkrimit të sajë, sipas asaj
që shihet, janë përdorur në vende të
duhura edhe ilustrime e zbukurime
të llojllojshme.
Kjo pasuri dokumentare me
vlera të shumanshme kulturore, historike,
fetare, shkencore etj., mjerisht,
qe lënë pas dore. Mospërfillja
dhe shmangia nga ky thesar kulturor,
mendoj se është një e padrejtë e
madhe.
Mirëpo, tani Biblioteka
Kombëtare dhe Universitare e
Kosovës, Biblioteka Qendrore e
Dorëshkrimeve Islame pranë
Medresesë së Mesme “Alauddin” në
Prishtinë, Arkivi i Kosovës,
Biblioteka e Institutit për Mbrojtjen
e Monumenteve në Prizren,
Bilioteka e Teqesë së Sheh Musasë e
tarikatit Rufai, Biblioteka e Teqesë
së Sheh Eminit e tarikatit Saadi në
Gjakovë si dhe institucionet e tjera
kulturore dhe shkencore në Kosovë,
ofrojnë bashkëpunim, respekt dhe
frymë konstruktive për studimin e
dorëshkrimeve të kësaj natyre në
mënyrë që të ndriçohet dhe të vihet
në komunikim publik kjo pasuri me
vlerat e veta përmbajtjesore.
Vëllimi Katalog i dorëshkrimeve
arabe në Kosovë, i përbërë prej 50
njësive ka këtë shtrirje tematike e
kronologjike:
Kur`an dhe shkenca kuranore,
Hadhith dhe sire (biografi),
Fikh dhe jurisprudencë islame,
Akaid, filozofi, tesavuf,
Gjuhësi dhe letërsi arabe,
Shkenca shoqërore,
Shkenca natyrore dhe mjekësi.
Çdo dorëshkrim i përfshirë në
këtë vëllim përmban: emrin e
autorit, titullin e veprës, kopjuesin
dhe vitin e kopjimit. Këto shënime
nuk figurojnë të plota vetëm aty ku
përgatitësit e veprës nuk i kanë gjetur
të gjitha të dhënat e nevojshme
në dorëshkrimin përkatës.
Vëllimi Katalogu i
dorëshkrimeve arabe në Kosovë
përfshin materialin e përzgjedhur të
dorëshkrimeve arabe nga shek. XIII-
XVIII.
Me këtë rast, të gjithë atyreve që
ndihmuan në realizimin e këtij projekti
të rëndësishëm, kemi kënaqësinë
t’u shprehim mirënjohjet dhe
falënderimet tona më të sinqerta.
Prishtinë, 2.12.2008,
Prof. dr. Ismail Ahmedi
VITI 5 NUMRI 3 2008
VITI 6 NUMRI 1 2009
5