Tuwe na uthubutu - Femina HIP

KATUNI: 

Haliuzwi 

Tuwe na 

uthubutu

2 

Unahitaji jarida la Si 

Mchezo!? Wasiliana na 

Mratibu wa Ukimwi wa 

wilaya yako, kama mkoa 

wako ni miongoni mwa 

mikoa inayopata Si Mchezo! 

Jarida la Si Mchezo! ni zao 

la Femina HIP, wengine 

wanaosambaza ni wadau wetu 

katika uelimishaji, endelea 

kuelimika na Si Mchezo! 

Si Mchezo! Huzalishwa na 

kusambazwa pia. 

Si Mchezo! husambazwa. 

Lilikozalishwa toleo hili. 

Vituo vya Ishi

Femina 

HIP 

Wahariri 

Hassan Bumbuli 

Majuka Ololkeri 

Washauri 

Betty Liduke 

Robert Zephania 

Natasha K’okutangilira 

Pendo Mashulano 

Fredrick Mwinjabi 

Lily Enock 

Lydia Chanyeghea 

Happiness Temba 

Mkurugenzi Mtendaji 

Dr. Minou Fuglesang 

Meneja Machapisho na 

Uzalishaji 

Amabilis Batamula 

Katuni na Usanifu 

BabaTau, Inc. 

Hupigwa chapa 

Jamana Printers Ltd 

Shughuli za nje 

Constancia Mgimwa 

Nashivai Mollel 

Gloria Mkoloma 

Usambazaji 

East African Movies 

Femina HIP 

Washirika 

Toleo hili la Si Mchezo! 

limefanyika kwa hisani kubwa ya 

MSTZAADK pamoja na Serikali 

za Sweden (Sida), Denmark 

(DANIDA), na Marekani kupitia 

USAID kama sehemu ya ufadhili 

wa PEPFAR kwa shirika la FHI 

mradi wa UJANA. 

Yaliyomo humu ndani ni 

jukumu la Femina HIP na 

hayawakilishi maoni au 

mitazamo ya wafadhili. 

Wasiliana nasi kwa: 

S.L.P. 2065, Dar es Salaam 

Simu: (22) 212 8265, 2126851/2 

Sms: 0715 568222 

Fax: (22) 2110842 

email: simchezo@feminahip.or.tz 

Si Mchezo! huchapishwa na 

Femina HIP. 

YALIYOMO 

4 Stori Yangu: Tuwe na uthubutu 

6 Mambo mapya 

8 Mambo ya Fedha: Kaa chonjo, ‘Ruka Juu’ inakuja 

9 Hadithi ya Picha: Inawezekana 

14 Je, Wajua: Tekeleza demokrasia ulete maendeleo 

16 Tulichovuna: EMAYO mkombozi wa mkulima Kilindi 

18 Chezasalama: Njaa hii inaepukika 

20 Burudani: Nauza kura yangu 

22 Pasipo na Daktari: Kuanguka kifafa 

23 Huduma: TAYODEA na vijana wa Tanga 

24 Katuni: Kama noma na iwe... 

28 Sauti Yangu 

30 Ushauri 

TAHARIRI 

Ni matarajio yetu kwamba mko gado na mnasongesha vilivyo 

gurudumu la maisha. Kama kawaida yetu wana Femina HIP 

tunashuka na mdundo mpya. Safari hii tulitembelea Mkoa wa 

Tanga, Wilaya ya Kilindi na kulonga na vijana juu ya mambo 

mbalimbali, tukiwa na wadau wetu shirika la MS Tanzania, 

tuliangalia suala la demokrasia na ushiriki wa vijana katika 

uchaguzi. Pia yapo mengine mengi ndani ya toleo hili. Pata 

uhondo. Hassan 

 

 

 

 

 

 

julai-agosti mei-juni 2010 Si Si Mchezo! 

3

STORI YANGU 

Tuwe na uthubutu 

Kuwa kiongozi ni ndoto niliyokuwa 

nayo tangu nikiwa mdogo. Nilipogundua 

kuwa ni haki ya kijana kugombea 

uongozi nilianza kujipanga ili niweze 

kufikia lengo langu. Ingawa nilipitia changamoto 

nyingi hasa baada ya mama yangu 

aliyekuwa akinisomesha kufariki kwa ajali 

ya gari na kusababisha nikatishe masomo 

nikiwa kidato cha tatu, sikukata tamaa. 

Naitwa Zamzam Mohamed Muya. Ni 

mwenyeji wa Wilaya ya Kilindi, Mkoa 

wa Tanga. Wakati mwingine ni vigumu 

kuamini kuwa kuna ushindi pale msichana 

anapojitokeza kupambana na wanaume 

au kijana anapopambana na mzee katika 

kugombea uongozi, ukimaliza stori yangu 

utajifunza kitu. Nimekuwa mpenzi wa 

masuala ya siasa na michezo tangu nikiwa 

mdogo, mpaka sasa nina miaka 29 na 

nimejaaliwa mtoto mmoja. 

Baada ya kuacha shule nilirudi Handeni na 

kuanza biashara ndogondogo wakati huo 

huo nikijihusisha na sanaa na siasa. Baadaye 

nilihamia Kilindi. Kwa kuwa sanaa ndiyo 

fani yangu, niliungana na vijana wenzangu 

tukaanzisha kikundi cha sanaa tukakipa jina 

la Vijana Sanaa. 

Hapo ndipo nilipofunguka macho juu 

ya masuala ya uongozi. Mwaka 2005 

niligombea nafasi ya ujumbe wa Serikali 

ya Kijiji cha Songe katika huduma za jamii 

nikashinda. Nyota yangu ilianza kung’ara 

pale nilipokuwa nafanya kazi za kujitolea 

4 Si Mchezo! julai-agosti 2010 

kufundisha chipukizi wa CCM katika masuala 

ya skauti. Mwaka 2007 niligombea nafasi ya 

ujumbe wa Jumuiya ya Vijana kuwakilisha 

katika Jumuiya ya Wazazi CCM, Wilaya ya 

Kilindi nikashinda. 

Baadaye niligombea nafasi ya Katibu wa 

CCM Kata ya Songe baada ya aliyeuwa 

akishikilia nafasi hiyo kufariki mwaka 2007 

nikashinda pia. Kwa kuwa mimi ni mama 

wa mtoto kiziwi, mwaka 2009 niligombea 

nafasi ya uenyekiti wa Wazazi wa watoto 

wenye ulemavu Wilayani Kilindi (UWAVIKI) 

nikashinda.

Katika Uchaguzi wa 

Serikali za Mitaa 2009 

niligombea nafasi ya 

Ujumbe Viti maalum 

Kijiji cha Songe nikapata 

nafasi hiyo nikapangwa 

kuwa mjumbe wa kamati 

ya fedha na mipango, 

nafasi zote nazimudu 

vizuri. Pia naendelea 

kujitolea kuwafundisha 

vijana chipukizi maarufu 

kama Green Guard ili 

wawe wakakamavu na jasiri. Bado nina lengo la 

kuendelea na masomo hapo nitakapopata nafasi 

ili niweze kutimiza ndoto yangu ya kuwa kiongozi 

katika ngazi za juu. 

Kutokana na uzoefu nilioupata katika kushiriki 

masuala ya siasa, sanaa na kujitolea, nimekuwa na 

moyo wa kujiamini, kuthubutu, kujituma, kuongeza 

ujuzi na maarifa. Nimeweza pia kujua matatizo 

yanayotukabili vijana. Vijana tunayo nafasi ya 

kuleta mabadiliko, tusiogope, tushiriki kwenye 

siasa na tujitokeze kugombea nafasi za uongozi 

kwani ni haki yetu kuchagua na kuchaguliwa. 

Ni vyema kufahamu kwamba katika uongozi 

unakutana na mengi ikiwa ni pamoja na 

kujichanganya na watu wa aina tofauti. Natoa 

rai kwa vijana tujitahidi kuyalinda maisha yetu ili 

tusipate maambukizi ya Virusi vya Ukimwi. 

julai-agosti 2010 Si Mchezo! 

5

MAMBO MAPYA 

6 

Hongera 

Danny 

Mkurugenzi i 

wa Femina 

HIP, Minou 

Fuglesang 

(kushoto) 

pamoja na wafanyakazi wa Femina HIP Natasha Kokutangilira, 

Pendo Mashulano, Bahati Mdetele Nyembe na Fredrick 

Mwinjabi, wakimpongeza mfanyakazi mwenzao Daniel Selas 

baada ya kufunga pingu za maisha na Bi. Theresia. Mbele ni 

watoto wao, Dickson na Dyness. Danny ni mmoja wa amdereva 

makini wa Femina HIP ambao huiwezesha timu ya Si Mchezo 

kukufikia. 

p Tulinasa 

Hali ya barabara wilayani humo ni kero ya siku nyingi hasa 

nyakati za mvua. Timu ya Si Mchezo ilionja kasheshe hili 

katika barabara itokayo Korogwe wakielekea Kilindi. 

Si Mchezo! julai-agosti 2010 

Hii ni Wilaya ya Handeni 

Changamkia!! 

Katika kukuza ajira na 

kuendeleza shughuli za 

kijasiriamali kwa vijana shirika la 

kazi duaniani kwa kushirikiana 

na Danish Africa Commission 

linaendesha program maalum 

ya kiushindani inayolenga 

kuyajengea uwezo mashirika 

na vikundi vya vijana katika 

ujasiriamali endelevu kupitia 

msaada wa kiufundi, mafunzo 

na ruzuku. Iwapo shirika au 

kikundi/mtandao wenu una 

wazo jipya la jinsi ya kujenga 

mtandao wa vijana unaolenga 

kuongeza na kuendeleza 

ujasiriamali kwa vijana wa kike 

na wa kiume katika eneo lako 

na kukabiliana na changamoto 

za ajira kwa vijana, tafadhali 

wasiliana nasi kwa maelezo zaidi 

na kupata fomu ya maombi 

kwa kupitia anuani yef@ilo.org 

Unaweza pia kutupigia simu 

+255 22 219 6700 

Zingatia: Kwa awamu hii ya 

kwanza vijana watakaoshiriki ni 

wale waishio na kujishughulisha 

katika wilaya za Handeni, 

Musoma Mjini, Iramba, Tabora, 

Urambo, Lindi, Mikindani, 

Mpanda, Bagamoyo, Rufiji, 

Pemba na Unguja. 

Mwisho wa maombi ni 

30/08/2010

Kazi popote 

Majuka Ololkeri wa Si Mchezo! (aliyeshika 

kompyuta), pamoja na wanakijiji wa 

Elerai wakiangalia picha zilizopigwa katika 

harakati za kutengeneza jarida la Si Mchezo! 

Mlima wa kihistoria 

Huu ni Mlima Kilindi ambao unaaminika 

kuwa ndiyo chimbuko la makabila yote ya 

Mkoa wa Tanga. Inaaminika kwamba kuna 

maajabu mengi kwenye mlima huo na ili 

uweze kuupanda inabidi upitie kwa Mzee 

Bakari Funge. Inaelezwa kuwa usipopita kwa 

Mzee huyo hutaweza kuiona njia ya kufika 

kileleni. 

Soka la Wamaasai 

Ulishawahi kuona Wamaasai wakicheza soka? 

Tembelea Kilindi huko utaona mambo mengi ikiwemo 

soka kwa Wamaasai. Hii ilikuwa mechi ya kirafiki kati 

ya Elerai na Gombero na timu hizo zilitoka suluhu. 

Pichani mwamuzi akimuonyesha kadi nyekundu 

mchezaji wa Gombero lakini alikosea kwa kuwa 

aliyecheza rafu ni mchezaji wa Elerai. Hata hivyo refa 

alibatilisha maamuzi yake, hivyo jamaa akaendelea 

kusakata kabumbu. 

Elimu haibagui 

Elimu ndiyo kila kitu bwana! Hapa ni katika Kijiji 

cha Elerai kina mama wa Kimaasai wakijifunza 

kusoma na kuandika kama tulivyowakuta. 


7

Usicheze mbali ‘Ruka Juu’ inakuja! 

Nadhani tunafahamu 

kwamba vijana tunapaswa 

kujiandaa kuwa wajasiriamali 

na kujiajiri wenyewe ili tujitengenezee 

‘mkwanja’ wetu wenyewe 

au siyo? Sasa kaa tayari kufahamu 

mambo muhimu kwani katika 

msimu ujao wa Fema TV Talk Show 

kutakuwa na mfululizo wa vipindi 

vya mchuano wa wajasiriamali 

unaokwenda kwa jina “Ruka Juu na 

Fema TV Talk Show!”. 

Yapo mengi ya kujifunza 

Ndani ya “Ruka Juu na Fema TV Talk alk 

Show!” tutajifunza masuala ya fedha, ha, 

jinsi ya kuanzisha na kuendesha 

biashara pia jinsi ya ‘kuyaendesha’ 

maisha yetu. Femina HIP tunataka a 

kuwa chachu ya mabadiliko yako 

na jambo ambalo mmekuwa 

mkituambia siku zote ni kwamba 

mnataka kujifunza zaidi kuhusu kazi 

na pesa, tumewasikiliza! 

Ndani ya Ruka Juu 

Utakutana na vijana wajasiriamali wa 

Tanzania na utawashuhudia wakishindania 

zawadi nono! Vijana wajasiriamali 

ambao wanapatikana maeneo mbalimbali 

ya Tanzania, mijini na vijijini, wenye 

dira na ndoto za kuinua biashara zao na 

‘kuzipaisha’ hadi hatua ya juu ili waweze 

kuboresha maisha yao na jamii zao. 


MAMBO YA FEDHA 

Fahamu haya 

n Mjasiriamali ni mtu ambaye akili yake 

‘inachemka’, anaona fursa kwa haraka na 

kuzichangamkia, ana uthubutu na anakuwa na 

wazo/mpango mbadala! 

n Utashi/utayari, stadi za maisha na stadi za 

biashara ndiyo mambo ambayo yatakuwezesha 

kuwa mjasiriamali. 

n Mjasiriamali hujifunza kutokana na makosa na 

hakati tamaa. 

n Huwa na malengo na ni mbunifu

HADITHI YA PICHA 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Inawezekana… 

Kijijini Mbero mambo ya 

maendeleo yanasuasua, 

vijana wanakwazwa na 

hali ya uongozi…Ntebwe 

anahamasika na kuamua 

kutumia haki yake ya 

kidemokrasia ili kuleta 

mabadiliko. Anataka historia 

mpya. Jiunge na Bi HIP na 

Bwana Soksi kupata stori 

kamili. 

Hadithi hii imeigizwa na wasanii wa kikundi cha Hamasa 

Arts Group cha Gombero wilayani Kilindi 

Huu ni mchezo wa kuigiza na hauna uhusiano wa moja 

kwa moja na maisha halisi ya waigizaji. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Julai-agosti 2010 Si Mchezo! 

9

Ha!ha! Ntembwe 

ametangaza 

nia, lakini kuna 

vikwazo kibao.. 

hebu endelea.. 

10 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IKAWA GUMZO.. 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

AKACHUKUA FOMU… 

 

 

 

 

NTEBWE 

AMEHA- 

MASIKA 

HASA… 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ntebwe 

ameshajaza fomu 

ya kugombea. 

Mambo yameiva. 

Kazi kwake 

kumwaga sera 

kwa wananchi. 

Endelea…

MBAIRWA BADO HAJAAFIKI: NTEMBWE AKAENDA KWA 

MTENDAJI KUPATA USHAURI… 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ANAWAELEZEA VIJANA WENZAKE 

AZMA YA KUGOMBEA: 

 

 

 

 

 

 

WATU WAKAHOJI. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


11

12 

BAADA YA MKUTANO 

 

 

 

 

 

SIKU YA KUPIGA KURA IKAWADIA 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hofu ya wengi 

wasiojua kusoma 

iko hapa.. 

Wasimamzi wa 

uchaguzi wamekula 

kiapo, ni wajibu 

wao kuwasaidia 

watu kwa haki na 

ukweli. 

MATOKEO YAKATANGAZWA 

 

 

AKATOA MANENO YA SHUKRANI BABA AKUBALI MATOKEO

Vijana tunaweza 

kugombea nafasi za 

uongozi na kuleta 

mabadiliko. 

 

 

Ntebwe ametimiza 

haki yake ya kikatiba 

julai-agosti 2010 Si Mchezo! 13

JE, WAJUA? 

Tekeleza demokrasia ulete maendeleo 

Haya washkaji twende pamoja sasa ili kujua mambo hasa baada ya kumsoma 

vizuri Ntebwe katika hadithi ya picha. Labda tujiulize hadithi hii 

inatuambia nini? Haya tujadili kwa pamoja katika makundi yetu kisha 

tuyafanyie kazi majibu. 

Sifa za kuwa mgombea 

Mchakato wa demokrasia 

Katiba ya nchi za kidemokrasia kama Tanzania 

inawapa kipaumbele wananchi katika mfumo wa 

utawala. Demokrasia inajengwa na wananchi hasa 

baada ya kutambua haki na wajibu wao katika 

ujenzi wa taifa. 

Ni jukumu na haki yako kikatiba 

v Kushiriki katika uchaguzi kwa kupiga kura au 

kugombea nafasi za uongozi. 

v Kushiriki kikamilifu kuleta ujenzi wa 

demokrasia na maendeleo. 

v Kudai uwajibikaji kutoka kwa viongozi uliowachagua 

au walioteuliwa. 

v Kumhoji mgombea juu ya mipango aliyonayo 

kwa wananchi na taifa. 

Tunza heshima na demokrasia 

Kwenye hadithi ya picha tumeona Ntebwe 

alivyoingia kwenye uchaguzi na kugombea 

akiwa na mtaji wa fikra, ari, hamasa na uchungu 

wa kuleta mabadiliko na maendeleo. Wengine 

walimbeza kwa kuwa hakuwa na fedha, ni 

muhimu kufahamu kwamba mara nyingi 

viongozi wabovu hutoa hongo na zawadi 

ili kuwahadaa wananchi. Wanakuhonga na 

kukukumbuka wakati wa uchaguzi kisha 

kukusahau katika kipindi chote cha utawala. 


Ukiwa na sifa hizi ruhusa kugombea udiwani 

au ubunge kwa mujibu wa Katiba 

n Uwe raia wa Tanzania uliyetimiza umri 

wa miaka 21 

n Uwe na akili timamu 

n Ujue kusoma na kuandika Kiswahili au 

Kiingereza. 

n Uwe mwanachama wa chama cha siasa 

kilichosajiliwa 

n Uwe hujawahi kutumikia kifungo kinachozidi 

miezi sita.

Ikiwa hivi, huna sifa za kugombea 

n Kama si raia wa Tanzania au una uraia 

wa nchi mbili. 

n Kama utakuwa chini ya miaka 21. 

n Ikithibitishwa kwa mujibu wa sheria 

kwamba una ugonjwa wa akili. 

n Kama ulishawahi kutiwa hatiani na 

kufungwa kwa kosa lolote kwa zaidi ya 

miezi sita 

n Ikiwa si mwanachama wa chama cha 

siasa. 

SIKU YA KUPIGA KURA IKAWADIA 

 

 

 

 

 

 

kumbuka ? 

Vijana wana haki ya kugombea uongozi 

katika nafasi mbalimbali, kinachotakiwa 

ni uthubutu na kujiamini. Mabadiliko 

hayawezi kuletwa na watu waoga na wasio 

na uthubutu, chukua hatua leo ili utimize 

wajibu wako na kuikomboa jamii yako. 

MATOKEO YAKATANGAZWA 

 

 

 

UFAHAMU.. 

 

 

 

Demokrasia ni ushiriki. Kila raia wa 

Tanzania ana haki na uhuru wa kushiriki 

kikamilifu katika mchakato wa maamuzi 

juu ya masuala yanayohusu ustawi wake 

na taifa kwa ujumla. Kushiriki kwenye 

uchaguzi kwa kugombea au kupiga kura 

kuchagua kiongozi unayemtaka ni kutimiza 

haki yako kikatiba. 

SWALI: 

Je, ikiwa viongozi walewale 

watashika madaraka 

miaka yote kutakuwa 

na madhara gani? 

Tuwasiliane... 

SMS 0715568222 


15

TULICHOVUNA 

EMAYO: Mkombozi wa mfugaji na mkulima Kilindi 

Ereto Maasai Youth (EMAYO), ndiyo jina la shirika lisilo la 

kiserikali lililoundwa na vijana kutoka jamii ya wafugaji ili 

kusaidia maendeleo katika jamii yao. Lilikuwa ni wazo la 

vijana waliokuwa wakisoma jijini Dar es Salaam, mwaka 2006 lilizaa 

shirika hilo ambalo limekuwa chachu kubwa ya maendeleo 

katika Vijiji vya Elerai na Kibirashi huko Kilindi mkoani Tanga. 

Wamepiga hatua.. 

Tangu kuanzishwa kwa EMAYO wamepiga hatua kubwa 

na mengi yamefanyika. Haya ni baadhi tu.. 

Wamejenga matanki 30 ya maji yenye ujazo wa lita 

10,000 kila mmoja katika maeneo tofauti katika Kijiji cha 

Elerai 

Wameunda vikundi 13 vya kina mama kwa ajili ya utunzaji 

wa mazingira na ujasiriamali kama vile, bustani na 

mfuko wa maendeleo wa wanawake 

Wameboresha makazi ya wafugaji kwa kuhamasisha 

ujenzi wa nyumba bora na za kudumu. 

Wamejenga umoja na mshikamano na kuimarisha 

ushirikiano wa kimaendeleo miongoni mwa jamii ya 

wakulima na wafugaji 

Wamewajengea uwezo vijana wa jamii ya wafugaji katika 

shughuli za ujasiriamali ikiwemo ufundi na uhunzi. 

Wamehamasisha jamii ya wafugaji kujenga shule ambayo 

kwa sasa ina madarasa saba na nyumba nne za 

walimu kwa ajili ya watoto wa jamii ya wafugaji kupata 

elimu. 

Wamewezesha upatikanaji wa hati ya kijiji na 

kujenga ofisi ya kijiji 

Wamehamasisha na kuleta mwamko wa 

elimu miongoni mwa jamii ya wafugaji. Sasa 

kuna mwamko mkubwa wa elimu kwa wanajamii 

wengi eneo hilo. 

16 Si Mchezo! julai-agosti 2010

L EMAYO 

Matatizo 

hayakosekani 

n Mwamko mdogo juu ya 

elimu kwa baadhi ya watu 

bado ni changamoto. 

n Uhaba wa walimu. 

n Miundombinu ya barabara 

inadidimiza maendeleo ya 

wananchi wa eneo hilo. 

n Janga la ukame. 

n Baadhi ya wananchi kutothamini 

mali zinazoletwa na EMAYO. 

 

 

K 

Mipango ya baadaye 

wamejipanga kufanya mambo 

makubwa zaidi ikiwemo: 

n Kuhakikisha kunakuwepo na vikundi 

endelevu vya kiuchumi kwa kina 

mama na kuondoa utegemezi. 

n Kutoa mafunzo ya sheria mbalimbali 

ikiwemo Sheria ya Ardhi ili kuondoa 

migogoro ya ardhi kati ya wakulima 

na wafugaji. 

n Kuhamasisha ujenzi wa shule ya 

sekondari. 


17

CHEZASALAMA 

Njaa hii inaepukika 

Bila shaka washkaji mko poa, yap ni mambo ya kucheza 

salama kama kawaida. Sote tumeshasikia kwamba 

baadhi ya maeneo yanakabiliwa na njaa au siyo? Tatizo 

hili linatokana na mambo mbalimbali, ukame ukiwa ni sababu 

kubwa lakini pia usishangae nikisema sehemu nyingine njaa 

tunaialika sisi wenyewe. 

Tatizo ni kubwa 

Utafiti wa Wizara ya Kilimo, 

Chakula na Ushirika unaonyesha 

kwamba tatizo ni 

kubwa sana katika baadhi ya 

maeneo hapa nchini kwani 

wilaya 61 zilikabiliwa na 

njaa kali mwaka jana kiasi 

kwamba serikali ililazimika 

kutoa chakula cha msaada 

kwa wananchi. Jambo la 

kushangaza ni kwamba 

baadhi ya wilaya zilizokabiliwa 

na njaa zipo katika 

mikoa ambayo inajitosheleza 

kwa chakula na iliyozalisha 

chakula cha ziada. 


 

 

Wengine wanajitakia njaa 

Katika maeneo mengi nchini, Kilindi 

ikiwa mojawapo, wananchi wanalima 

na kupata mazao mengi lakini 

wanauza kwa fujo kiasi kwamba wanakosa 

hadi chakula. Katika maeneo 

mengine pia kunaripotiwa matumizi 

mabaya ya mazao na nafaka 

kwa kutengeneza pombe kwa ajili 

ya sherehe za mavuno na nyingine 

zisizokuwa na tija. 

Sababu za kuuza 

mazao 

n Kutaka pesa za 

chapchap 

n Tamaa ya kupata 

fedha nyingi 

n Kutaka fedha za 

kununulia mahitaji 

n Bei nzuri ya mazao

Madhara makubwa 

n Matokeo ya uuzaji holela wa mazao ya 

nafaka huleta uhaba wa chakula. 

n Vifo vinavyotokana na njaa. 

n Jamii kuwa ombaomba 

n Kuligharimu taifa kwa kuagiza chakula 

kutoka nje ya nchi hivyo kupoteza fedha 

nyingi. 

n Taifa kupoteza fedha za kigeni ambazo 

zingetumika kununulia pembejeo na 

malighafi za viwandani. 

n Nchi kulazimika kupoteza mapato kwa 

kutoa msamaha wa kodi kwa uingizaji 

chakula kutoka nje. 

n Husababisha kupanda kwa gharama za 

maisha kwa wanajamii. 

n Kudumaa kwa shughuli za maendeleo 

katika jamii husika kutokana na njaa. 

Wananchi tunaweza kuepuka hali hii kwa 

kupanga matumizi ya mazao ya nafaka. Kuuza 

kiasi na kuacha akiba. Lakini pia ili kukabiliana 

na uhaba wa chakula serikali huzuia wakulima 

kuuza mazao yao nje ya nchi au hata nje ya 

wilaya yanakozalishwa. Viongozi wengine 

hupiga marufuku utengenezaji wa pombe za 

kienyeji na uuzaji wa mazao ya nafaka. 

L 

Tunaweza kuepuka 

Tahadhari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


19

BURUDANI 

Wimbo: Nauza kura yangu 

Msanii: Bonta 

20 

Mwanzo. 

We’re living at a time 

of extremism, a time of 

revolution, 

A time when there’s got to be 

a change, 

People in power have misused 

it, and now there has to be a 

change, 

And a better world has to be 

built, and the only way it’s 

going to be built 

…….is with extreme message 

and I for one will join in with 

anyone,,,, 

I don’t care what colour you 

are, as long as you wanna 

change this miserable 

condition, 

…….that exists on this Earth,,,,,, 

Thank you…… 

Ubeti wa 1. 

Pale kwa bibi pafanane 

na Arusha (Nitauza), Pale 

kwa bibi pafanane na Ilala, 

(Nitauza), 

Pale kwa bibi pafanane na 

Mwanza - mwanza, (Nitauza), 


Kinondoni, (Nitauza), 

Hospitali iwe mlangoni, maji 

safi yaje mdomoni, 

Sitaki rushwa ya mfukoni, 

nataka maendeleo, 

Siwezisema pembejeo, kosa 

nililofanya sitaki kulirudia leo 

Ndo maana nimesimama 

tena strong si kama cheyo, 

Shangazi ya Dongu alifariki 

kwa kuzalia nyumbani, 

Zahanati ipo mbali na baiskeli 

ilikua mbovu, 


Siwezi ondoa hili kovu, kwa 

moyo wa masikini kama mimi 

mwenye uchovu, 

Kwa nidhamu ya woga wa 

kuzungumzia wokovu, kwa 

kweli migomo haikwishi 

baada ya shirika la reli. 

Pumziko. 

We have to look at people, 

beyond their colour, beyond 

their religion, 

..beyond their tribe, just to see 

the true nature. 

Tunatembea 

juu ya mbigili 

na kokoto, 

mnatembea juu ya 

zulia jekundu, 

Ni rangi ya 

damu yetu 

Watanganyika wa 

Kigoma, Ni rangi 

ya damu yetu 


Ruvuma, 

Ni rangi ya 

damu yetu 


Mtwara, 

Hawataki kuongea 

wananena tu kwa 

ishara, 

Achana na 

salasala, promo 

unayopata kubwa 

zaidi ya Stopper 

wa R, 

Lete basi 

makonshanzi 

kidogo twende 

sawa, 

Kiitikio. 


Arusha, (Nitauza), Pale kwa bibi 

pafanane na Ilala, (Nitauza), 


Mwanzamwanza, (Nitauza), Pale 

kwa bibi pafanane na Kinondoni, 

(Nitauza), 

Nauza kura yangu….shilingi ngapi, 




shilingi ngapi, shilingi ngapi,

shilingi ngapi, 

Ubeti wa 2. 

Sitaki tena pilau wala vipande 

vya khanga, sitaki tena sabuni 

wala kofia za Yanga, 

Nataka kuuza kura yangu 

thamani ya diamond, 

(kamwambie) awe tayari 

kuinunua, 

I can’t let my country go to Dogs 

sababu wataniua, 

Malima wa Kigoma hii pumzi 

wataichukua, 

Na haitorudi tena kama Kolimba 

ilivyokuwa…aaa…. 

Checkup waende London 

(waache tu), Mwananyamala 

yetu sisi, 

Wabishi wa kambi ya fisi, wabishi 

wa mlo mmoja ugali kipande cha 

ngisi, 

Umasikini wetu sisi, tunanuka 

zaidi ya mzoga wa fisi, 

Wanakupa mswaki, kesho 

wanakung’oa jino, wanachimba 

madini sisi wanatuachia 

mashimo, 

Nitaauza kura yangu bwana 

mkubwa ukiona hilo, sababu ndo 

limefanya hata Sugu kazinduliwa, 

Pumziko. 

Listen my breathrens, Africa’s 

freedom does not stop at political 

independence, 

we have to cross borders, to see 

what is next. 

Najiweka kizizini kama chief 

Abiola wa Mashudi, 

Ikibidi sina budi, sababu 

Mtanzania ameonewa makusudi, 

Treated not good, hawezi kuwa 

na mbele hata Yesu akirudi, 

Tongotongo la zege 

limetanda toka juzi, 

Wanaziba kwa juu chini 

moshi unafuka, 

Wanaongea sana bila 

comma wala nukta, 

wanatupaka mafuta, 

Rudia Kiitikio. 

Pumziko. 

Hiphop is always short like 

a womans dress, to attract 

those who are interested, 

And its long, to cover the 

society’s problems, let us 

attract n’ cover them, 

Same as those dresses, which 

are shor and long,this is river 

camp for life, 

Kiitikio. 

! ! !! 

Shujaa wa 

insha 

Mwalimu 

aliwaagiza 

wanafunzi 

waandike 

insha ya 

maneno 

1000 kila mmoja kuhusu Vita 

ya Kagera, aliwataka kuelezea 

jinsi walivyopigana hadi 

kumaliza vita hiyo. Mwanafunzi 

mmoja aliandika “Yaalah 

mama nakufaaaaaaaaaaa” 

basi. Mwalimu akamuuliza 

vipi mbona umeandika hivyo 

tena maneno machache? 

Mwanafunzi akasema yaani 

ile naingia vitani tu nikapigwa 

risasi nikafa hivyo sikumaliza 

vita. 

Simu zina mambo!!! 

Kuna jamaa mmoja alitoka 

kijijini kuja mjini na kwa bahati 

nzuri alikua na simu ya mkononi, 

ambayo hata hivyo ilikua kubwa 

saana (a.k.a mshindi) alikuwa 

hatumi meseji wala nini, marafiki 

zake ikabidi wamuulize ni kwa 

nini huwa hajibu meseji zao? 

Akajibu 

“SIMU YANGU 

KUBWA NINA 

WASIWASI KAMA 

MAANDISHI YAT- 

AINGIA KWENYE 

SIM ZENU MAANA 

NI MAKUBWA” 


21

Kumhudumia aliyeanguka kifafa 

Mmekaa barazani mnapiga stori.... 

stori zimekolea mara hee 

mwenzenu mmoja anaanza 

kuhangaika anarusha miguu na mikono 

povu linamtoka mdomoni. Unahisi ni 

kifafa lakini huna uhakika je, ufanyeje? 

Twende pamoja:- 

Ikitokea fanya haya kumsaidia mgonjwa 

Kwanza linapotokea tatizo la mtu kuanguka 

katika hali yoyote unapaswa kufanya yafuatayo ili 

kumsaidia.. 

t Haraka ondoa vitu vyote vigumu au vya hatari 

asijiumize 

t Mwekee gunzi au kipande cha mti 

kilichofungwa kitambaa katikati ya meno yake 

ili asijing’ate ulimi 

t Baada ya hali hiyo kwisha mtu anaweza 

kuonekana kuwa amezubaa-zubaa na mwenye 

usingizi, mwache apumzike 


PASIPO NA DAKTARI 

Tukiangalie kifafa 

Kifafa ni hali ya kupoteza fahamu na husababisha 

kuanguka, kukakamaa, kung’ata ulimi na kutokwa 

povu mdomoni. Tatizo hili linaweza kumtokea 

mtu baada ya saa, siku, wiki au miezi na husababisha 

mshtuko mkubwa kwa mtu na kutupatupa 

miguu na mikono hata macho kugeuka juu. 

Chanzo cha kifafa 

n Urithi, mtu akawa amerithi kutokana na 

historia ya familia 

n Jeraha katika ubongo ambalo linaweza 

kuwa limetokea wakati wa kuzaliwa, 

ajali au wakati wowote maishani 

n Homa kali utotoni 

Fahamu: 

kumbuka 

Kifafa hakiambukizi na ni tatizo la 

maisha lakini mara nyingi watoto 

hupona endapo watawahi kupata 

matibabu sahihi. Inashauriwa watoto 

kuwahishwa hospitali ili kupatiwa 

matibabu. 

Kifafa hakitibiki, ila zipo dawa za kusaidia 

mtu mwenye tatizo hilo lisitokee mara kwa 

mara, dawa hizi zinapatikana hospitali na 

zahanati karibu zote nchini.

HUDUMA 

TAYODEA inavyowajenga vijana wa Tanga 

Unapozungumzia maendeleo ya vijana wa Mkoa wa Tanga katika nyanja mbalimbali, bila 

shaka hutasita kulitaja Shirika la Maendeleo ya Vijana Tanga a.k.a TAYODEA. Lilianza 

mwaka 2000 likiwa na lengo la kuhamasisha vijana kushiriki katika shughuli za maendeleo 

ya kijamii na kiuchumi mkoani Tanga. 

Shughuli 

na huduma zao 

Shughuli na huduma za 

TAYODEA zimegawanyika 

kama ifuatavyo; 

t Uwezeshaji wa 

maendeleo kijamii 

t Uwezeshaji wa 

maendeleo kiuchumi 

Mkurugenzi wa 

TAYODEA David 

Chanyeghea 

Uwezeshaji wa maendeleo kijamii 

Katika kundi hili TAYODEA inafanya yafuatayo 

n Kutoa elimu juu ya maambukizi ya VVU/ 

Ukimwi na dawa za kulevya 

n Uanzishaji na uendelezaji wa maktaba za 

vijana 

n Uanzishaji na uendelezaji wa bunge la 

vijana 

n Uendeshaji wa mijadala ya vijana juu ya 

mambo mbalimbali yanayowaathiri vijana 

n Uendeshaji wa kambikazi 

n Uendeshaji wa klabu za demokrasia katika 

shule za sekondari 

n Utoaji wa elimu ya uraia 

n Utoaji wa elimu ya afya ya uzazi na 

huduma za afya kwa wote 

Uwezeshaji wa maendeleo 

kiuchumi 

Hapa wanafanya yafuatayo... 

n Uendeshaji wa vituo vya utalii Tanga 

mjini na Lushoto 

n Uendeshaji wa vituo vya ufundi 

seremala katika Wilaya za Tanga mjini, 

Lushoto na Handeni 

n Kuendesha miradi ya ufugaji wa mbuzi 

wa kisasa 

n Ufyatuaji wa matofali ya udongo na 

uuzaji wa mbao 

n Kutoa mafunzo ya ufundi seremala, 

upishi na ushonaji 

 

 

 

Wanapatikanaje? 

Tanga Mjini, Barabara ya Pangani eneo la Dunga 

Mwembeni ndiyo maskani yao. Wanakaribisha 

vijana wote bila ubaguzi ili mradi kijana awe 

tayari kushiriki katika shughuli za kimaendeleo. 


23

KATUNI 

Kama noma 

na iwe... 

Mila potofu bado 

zinakumbatiwa katika kijiji 

cha Mkwaju pamoja na 

serikali kuzipiga marufuku, 

wasichana wamechoshwa 

na hali hiyo na wameamua 

kuwa kama noma na iwe... 

Fuatilia mkasa huu... 



25


UKWELI WA MAMBO 

Chukua hatua.... 

Ukeketaji ni tendo la kikatili na linalokwenda kinyume na haki za binadamu. Ni tendo 

linalotokana na mila potofu kwani ni ukatili kwa mtoto wa kike na una madhara 

makubwa. Kutokana na hali hiyo, mila hii imepigwa marufuku na serikali hasa kwa 

kuwa moja ya madhara yake ni kuweza kusababisha kifo. 

Bado kuna tatizo 

Kama tulivyoona katika hadithi ya 

katuni, pamoja na elimu kutolewa 

na pia serikali kupiga marufuku 

mila ya ukeketaji, bado kuna watu 

wanaendelea kufanya mila hii 

kwa kificho na kwa usiri mkubwa, 

wengine wanafanya kama 

sherehe za mavuno na wengine 

wanakeketa bila kufanya sherehe. 

Mfano mzuri 

Katika hadithi ya katuni tumeona jinsi mabinti 

walivyochukua hatua ya kuepukana na suala 

hilo kwa kutoa taarifa sehemu zinazostahili na 

wamepatiwa msaada. Huo ni mfano mzuri kwani 

kama vijana yatupasa kuchukua hatua za kupinga 

mila kandamizi kama hii ya ukeketaji. 

Tokomeza mila hii 

Ungana na wadau na washirika katika kutokomeza 

mila hii kwa kuchukua hatua stahili 

zikiwemo 

n Kutoa elimu ya madhara ya ukeketaji 

n Kuzuia ukeketaji usitokee katika jamii yako 

n Kutoa taarifa za ukeketaji kwa vyombo vya 

dola 

Anza sasa 

Kama katika jamii yako bado watu 

wanaendeleza mila kandamizi 

usisubiri hadi mambo yaharibike. 

Anza leo kupambana na hali hiyo ili 

kuepusha madhara kwako na kwa 

wengine. 

kumbuka 

Usihatarishe maisha yako kwa kutoroka 

usiku, Watendaji na Wenyeviti wa 

serikali za mitaa ni kimbilio la kwanza 

kupata msaada. Waone wakusaidie na 

hatimaye kuchukua hatua stahili. 


27

SAUTI YANGU 

 

 

 

Vijana tusibeze Kilimo 

Kama tunavyojua kilimo ndiyo uti wa 

mgongo wa taifa letu na tunafahamu 

kwamba nguvukazi kubwa iko kwetu 

vijana, lakini kinachonishangaza 

ni baadhi ya vijana kuidharau kazi 

ya kilimo. Binafsi ni mkulima na 

ninawashauri vijana wenzangu 

tusidharau kilimo kwani naamini 

tukikikomalia kitatutoa. Vijana 

tunapoteza muda mwingi vijiweni 

na katika shughuli zisizokuwa na 

tija huku mashamba yakiwa hayana 

watu wa kulima. Huku Kilindi, baadhi 

ya vijana wameanza kubadilika na 

wanachakarika hasa na kilimo. Nawe 

chukua hatua sasa kilimo kinalipa. 

Abiudi Jacob Kaaya 

Kilindi 


 

 

 

Tuchangamkie uongozi 

Kijana na una haki zote za msingi kugombea 

nafasi za uongozi, kwani ni muda wetu sasa 

kujitokeza kugombea nafasi hizo. Kusema 

nafasi hizo zina wenyewe ni kujidanganya 

na kuziacha zishikiliwe na watu walewale 

wa mwaka arobaini na saba mabadiliko na 

maendeleo hayatatokea kama tunavyotarajia. 

Ni vizuri tukajua kuwa ni wajibu wetu pia 

kushika nafasi za uongozi ili tulitumikie taifa 

letu. 

Fatma Mgaya 

Gombero, Kilindi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Elimu ndiyo 

itaikwamua Kilindi 

Kilindi iko nyuma sana 

kimaendeleo na ni jukumu la 

kila kijana wa Kilindi kuwajibika 

kuinasua wilaya hii. Wakati 

serikali ikiendelea kuimarisha 

miundombinu ya barabara, shule, 

hospitali na mengine sisi vijana 

tunapaswa kuchukua hatua 

madhubuti katika kuchangia 

kuleta maendeleo. Tutafute elimu 

na tusome kwa bidii ili tuitumie 

kuiendeleza Kilindi yetu. Bila 

elimu tutaendelea kuwa nyuma na 

kushindwa kuwepo kwenye soko la 

ajira ambalo ni changamoto kubwa 

sasa hivi. 

Joyce Msangi 

Songe, Kilindi

Uvumi siyo dili 

Kuna watu wanapenda sana 

kuvumisha na kuwasema wengine 

juu ya mambo mbalimbali ikiwemo 

mtu kuwa na Ukimwi. Hii ni tabia 

mbaya sana na inaleta mfarakano 

kwenye jamii. Kama mtu huna uhakika 

na jambo ni bora unyamaze pia 

ikumbukwe kwamba suala la mtu 

kuwa na Ukimwi haliwezi kuthibishwa 

kwa kumtazama. Tuache kuvumisha 

mambo, twende kwenye vituo vya 

afya tukapime afya zetu kwanza 

tuwe na uhakika, ndipo tuwaangalie 

wengine. 

Mariam Muya Manyehe 


Tusiishie kujiandikisha tu 

Mchakato wa kujiandikisha umeshamalizika na sasa kinachofuata 

ni kampeni na hatimaye uchaguzi. Unapojiandikisha maana 

yake uko tayari kushiriki katika uchaguzi hivyo sasa ni 

muhimu kuendelea na hatua zinazofuata za kuwasikiliza 

wagombea ili kujua sera wanazotuambia kama zina faida 

kwetu kisha tuwapigie kura kulingana na mvuto wa sera zao. 

Tunapowachagua wagombea bila kujua sera zao itatuletea 

madhara na naamini ukiwasikiliza wagombea utaweza 

kuchambua mchele na pumba. Kura yako ni muhimu kwa 

maendeleo yako na jamii. Natawatakia uchaguzi wenye upendo 

na amani. 

Salum Mnyamisi 

Songe, Kilindi 

Tusidanganyane 

kuhusu Ukimwi 

Kuna watu wanawapotosha 

wengine kuwa Ukimwi hauuwi. 

Huu ni upotoshaji wa hali ya 

juu kwani hadi sasa tumepoteza 

mamilioni ya watu kwa ugonjwa 

huu. Kuna dawa za kupunguza 

makali ya mashambulizi ya 

vijidudu vya ugonjwa huu lakini 

hii siyo tiba na hakuna tiba mpaka 

sasa. Tuwe waangalifu sana. Njia 

salama ya kuepukana na tatizo 

ni kuacha ngono au kuwa na 

mpenzi mmoja aliyepima na wote 

muwe waaminifu. Ikishindikana 

kabisa kwa hayo yote basi ni vizuri 

kutumia kondom wakati 

wa kufanya ngono. 

Zainab Y. Sara 

Songe, Kilindi 

Tutafute kazi za kufanya 

Napenda kuwashauri vijana wenzangu 

tujishughulishe na kazi mbalimbali kama 

kilimo, biashara, n.k. Tuache tabia ya kukaa 

tu huku tukilalamika kuwa kazi hakuna. 

Pia tujiepushe na ngono zembe ni hatari 

kwa maisha yetu kwani kuna maambukizi 

ya VVU na magonjwa ya ngono. Mwisho 

nawaasa vijana wenzangu twende 

kwenye vituo vya afya na zahanati kupata 

taarifa sahihi za afya ya uzazi badala ya 

kudanganyana mitaani. 

Mwanahamisi Shabani 


julai-agosti 2010 Si Mchezo! 29

Pombe inaathiri maamuzi... 

Washkaji eeh! Tunapenda kuwaarifu 

mabadiliko kidogo katika ukurasa 

huu, sasa tutakuwa tukipata 

mambo ya Ishi badala ya Pilikapilika kama 

tulivyozoea, hii yote ni katika kukupa mambo 

mazuri…endelea… 

Habari za Ishi 

Mradi wa Ishi unatekelezwa na shirika la 

Family Health International kwa msaada 

wa UNICEF na USAID, kwa kushirikiana na 

TACAIDS, ZAC na WAMA pamoja na asasi 

simamizi za mradi na vijana washauri wa 

Ishi (YAGs) Tanzania bara na visiwani. Ishi 

unawafikia vijana na ujumbe wa kujikinga 

na maambukizi ya VVU kwa njia ya 

mawasiliano ya ana kwa ana pamoja na njia 

nyingine. 

Pombe inaweza kusababisha 

maamuzi yasiyo sahihi. Jihadhari 

na ulevi, jilinde na VVU! 


MAMBO YA ISHI 

Nyota wa Ishi 

Ali Mzee, 16, ni miongoni mwa vijana wa 

kujitolea katika mradi wa Ishi mwenye 

umri mdogo wanaoelimisha wenzao huko 

katika Wilaya ya Kati Unguja. Anafanya 

kazi ya kuelimisha vijana juu ya hatari za 

matumizi ya dawa za kulevya na unywaji 

wa pombe uliokithiri. Ameshiriki shughuli 

hizi kwa muda wa mwaka mmoja sasa. 

Ali anapatikana Shehia ya Koani, Shule ya 

Msingi Machui Wilaya ya Kati Unguja. 

kumbuka 

Hivi sasa vijana huanza kutumia pombe na 

dawa za kulevya katika umri mdogo kuliko 

hapo mwanzo. Pombe na dawa za kulevya 

huathiri maamuzi hivyo kumshawishi mtu 

kufanya ngono zembe na mambo mengine 

ya yasiyofaa. Matokeo ya unywaji pombe 

kupita kiasi na matumizi ya dawa za kulevya 

yanaweza pia kusababisha afya kudhoofu, 

kushusha ufanisi katika kazi au masomo, 

wizi na hata kufanya ngono zembe ambazo 

ni chanzo cha mimba zisizotarajiwa na magonjwa 

ya ngono ikiwemo VVU.

USHAURI 

“Baba yangu anaishi na VVU lakini amekuwa na tabia 

swali 

ya kueneza VVU kwa makusudi, kumwambia naogopa 

tutagombana, nifanyeje ili ujumbe ufike asiendelee na tabia hiyo? “ 

a.k.a Marwa, Mara 

Kama unaogopa kumpa live tumia 

simu kumwambia tena mtumie meseji. 

Usiogope kufikisha ujumbe, hata kama 

atakasirika, baadaye atatafakari na 

kujirudi. 

Mwanakombo 

Rajab, Songe 

Ni vema 

ukamwambia ukweli 

bila woga, kwani 

bila kufanya hivyo 

anaweza kukuathiri 

hata wewe kwa 

namna moja au nyingine. Nadhani 

unaelewa masuala ya mtandao wa 

ngono. Usiogope kugombana na baba 

yako hasa katika suala kama hili. 

Agness Timotheo Maemba, Songe 

SWALI LA TOLEO LIJALO 

Umri wangu ni miaka 

20, tatizo langu ni 

kwamba nina uume 

mdogo sana, je tatizo 

hili linasababishwa na 

nini? Na Je linatibika? 

Naomba ushauri. 

Msomaji wa Si Mchezo! 

Tandahimba. 

Nafahamu 

kwamba ni 

ngumu kumueleza mzazi wako mambo 

hayo, lakini kama vipi tafuta wazee wa 

busara au viongozi hapo katika eneo 

lako uwaeleze juu ya tabia ya baba yako 

ili wao wamfikishie ujumbe. Chukua 

hatua haraka ndugu yangu. 

Rukia Saidi, Songe 

Mi nakushauri utafute 

viongozi wa dini 

ambayo baba yako ni 

muumini, waeleze na 

wao watatafuta njia 

nzuri ya kumweleza 

kwa kutumia 

mwamvuli wa dini. 

Beda Mboga, Songe 

Nashukuru kwa swali zuri 

mara nyingi nivigumu vijana 

kuongea na wazazi wao 

kuhusu VVU, kwanza hilo 

ni kosa, jambo la kufanya 

tafuta mshauri nasaha alie 

jirani aweze kukusaidia 

kuongea naye kama hayupo 

tafuta mzee mwenye 

busara mweleze tatizo 

hilo ili aweze kuongea nae, 

maana sio anasambaza tu 

VVU nayeye pia anapata 

maambukizi mapya ambayo 

yatamsababishia kufikia katika 

hali ya kuwa na UKIMWI 

mapema. 

Betty Liduke ni rafiki mkubwa 

wa vijana, hata wewe unaweza 

kulonga naye. Ni Msambazaji 

mkubwa wa Si Mchezo! Wilayani 

Njombe. Ni Mshauri Nasaha na 

Muuguzi Mkuu katika Hospitali 

ya Kampuni ya Tanwat, Njombe. 

Mwandikie kupitia 

Jarida la Si Mchezo! 

Si Mchezo! 

S. L. P. 2065 

Dar es Salaam 

au tuma ujumbe mfupi wa 

maandishi kupitia namba 

0715 568222 na utuambie kama 

ungependa uchapishwe. 


31

32 Si Mchezo! mei-juni 2010

Tuwe na uthubutu - Femina HIP

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?