Tawhiyd Enyi Waja Wa Allaah - Alhidaaya.com

www.alhidaaya.com
1
Tawhiyd Enyi Waja Wa
Allaah
Al-’Allaamah Ash-Shaykh
Swaalih Fawzaan Al-Fawzaan
Imesariwa Na:
Abu Bakr Khatwiyb Al-Atrush

www.alhidaaya.com
2
DIBAJI
Alhamdulillaah, Swalah na salaam zimwendee Mtume wetu Muhammad (Swalla
Allaah ´alayhi wa sallam), na ahli zake na Maswahabah zake na wanaowafuata
kwa wema hadi siku hiyo ya mwisho.
Haya ni mawaidha ya sauti aliyoyatoa Shaykh Fawzaan (Hafidhwahu Allaah)
kuhusu Tawhiyd (Kumpwekesha Allaah). Lengo kubwa lililonipelekea kuandaa
mada hii, ilipokuwa mtu hawezi kuingia Peponi ila kwa Tawhiyd na Allaah
(Subhaanahu wa Ta´ala) Hamsamehi mwenye kufa juu ya Shirki/Ushirikina
mkubwa - na wengi wetu kwa masikitiko makubwa hatuijui Tawhiyd, hivyo
nikaonelea kuifasiri kwa Kiswahili na kuifanya kwa njia ya kitabu ili kumsahilishia
msomaji.
Katika mawaidha haya Shaykh kafafanua vizuri ni nini maana ya Tawhiyd na
kinyume chake vile vile amefafanua maana ya Ushirikina na aina zake, unafiki
mkubwa na mdogo, maana ya ´Ibaadah na mwenye haki ya kufanyiwa ´Ibaadah,
hali kadhalika ameelezea ni zipi njia zinazopelekea katika Ushirikina huo ili mtu
aweze kujiepusha nazo.
Tunamuomba Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala) Atuweke mbali na Ushirikina
mkubwa na mdogo kama Alivyovitenganisha mashariki na magharibi, Atujaalie
tuwe ni wenye kumtakasia Yeye ´Ibaadah na kumpwekesha Yeye Mmoja na
Atufishe juu yayo na juu ya ´Aqiydah sahihi.
Ninamuomba Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala) Ajaalie kazi hii niwe nimeifanya kwa
niyah ya kutafuta Radhi Zake (Tabaaraka wa Ta´ala), na ninamuomba Ajaalie kazi
hii iweze kuleta faida kwa ndugu zetu Waislamu.
Swalah na salaam zimwendee Mtume wetu Muhammad, wa ´alaa aalihi wa
Aswhaabihi ajma´iyn.

www.alhidaaya.com
3
Alhamdulillaahi Rabbil ´Aalamiyn. Swalah na salaam zimwendee mja na Mtume
Wake Muhammad, wa ´alaa aalihi wa Aswhaabihi ajma´iyn. Amma ba´ad:
Maudhui ni muhimu, nayo ni kama mlivyosikia "At-Tawhiyd yaa ´Ibaada Allaah”
(Mpwekesheni Allaah enyi waja wa Allaah), "At-Tawhiyd yaa ´Ibaad..", tumetumia
usulubu huu kilugha hutumiwa kwa vitu muhimu, ima mtu akikimbilie au
ajiepushe nacho. Na makusudio hapa, ni mtu akimbilie katika maudhui haya, nayo
ni maudhui ya Tawhiyd (kumpwekesha Allaah). Wanaambiwa haya Madu´aat
(walinganiaji) katika Uislamu, yaani ni wale wanaolingania watu katika Uislamu,
ili waanze kwa jambo hili katika kulingania kwao. Kwa hivyo, si katika mambo
madogo na sahali kwa watu maalumu tu, bali (Tawhiyd) ndio asli na msingi.
Ni wajibu kwa yule mwenye kulingania watu katika Uislamu aanze kwa Tawhiyd,
ndio waliyoanza nayo Mitume (´Alayhimus-Salaam). Mitume wote kuanzia wa
mwanzo wao hadi wa mwisho wao, walianza Da´wah (kulingania kwao watu) kwa
Tawhiyd, kwa kuwa Tawhiyd ndio msingi ambao dini imejengeka juu yake.
Tawhiyd ikiwa imara, nyumba itasimama vizuri na kuwa imara. Na hili ni mfano
wa misingi ya majumba na majengo, kwanza huanza kwa kujenga msingi ukawa
imara kisha ndio kukajengwa nyumba na kupandishwa. Nyumba haiwezi
kusimama bila ya msingi imara, nyumba itajengewa juu ya msingi huo na
ikasimama. Lau utajenga nyumba bila ya msingi imara, salama na wenye nguvu,
basi nyumba itaporomoka na kuangamia waliyomo humo ndani. Hali kadhalika
dini ikiwa haikujengeka katika ´Aqiydah sahihi, inakuwa ni dini isiyomfaa mtu na
wala haimfidishi chochote, sawa bila kujali namna atakavyojitaabisha. Dini yake
haitomfaa kitu, kwa kuwa haikujengeka juu ya msingi sahihi, nao ni Tawhiyd. Kwa
ajili hio, Mitume (‘Alayhimus-Salaam) kitu cha kwanza walichoanza kuwalingania
kwacho watu wao ni Tawhiyd, ilikuwa ni kabla ya kuwaamrisha Swalah, Zakaah,
Swawm n.k. Na ilikuwa ni kabla ya kuwakataza Zinaa, kuiba na kunywa pombe na
maasi mengine, walianza kwanza kwa msingi ambao ni Tawhiyd.
Kila Mtume alikuwa akiwaambia watu wake:

www.alhidaaya.com
4
“Enyi qawm yangu! Mwabuduni Allaah (kwani nyinyi) hamna ilaah (mungu
anayestahiki kuabudiwa kwa haki) ghairi Yake." [Al-A´araaf 07: 59].
Kama alivyosema hivyo Nuwh, Huwd, Swaalih, Shu´ab, Ibraahiym, Muwsaa,
´Iysaa na Mitume waliosalia (´Alayhimus-Salaam), akiwemo Mtume Muhammad
(Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam). Kama Alivyosema Allaah (Ta´ala):
"Na Hatukutuma kabla yako (ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص)
Mtume yeyote
isipokuwa Tulimfunulia Wahyi ya kwamba: “Hakika hapana ilaah (mungu
anayestahiki kuabudiwa wa haki) isipokuwa Mimi; basi Niabuduni.” [Al-Anbiyaa
21: 25].
"... Hakika hapana ilaaha (mungu anayestahiki kuabudiwa wa haki) isipokuwa
Mimi; basi Niabuduni."
Hii ndio Tawhiyd.
Kwa hivyo, kila Mtume alianza Da´wah yake kwa msingi huu, wakiwaamrisha
hapana mola anayetahiki kuabudiwa kwa haki ila Allaah Pekee, na kumpwekesha
Allaah kwa ´Ibaadah. Kisha baada ya hilo, wanawaamrisha baki ya mambo
mengine ya dini. Ikiwa hawajaikubali Tawhiyd, basi walikuwa hawawaamrishi
kitu kingine. Wakiwaitikia kwa Tawhiyd, wanawaamrisha na kuwakataza,
wanawasihi na kuwafikishia Shari´ah, baada ya msingi huu kuwa imara.
Na Mtume wetu Muhammad (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) Alipomtuma
Allaah mji wa Makkah, kitu cha kwanza alichoanza nacho ni kuwalingania watu
katka Tawhiyd, na kuwakataza kuabudu masanamu na kumuabudu asiyekuwa
Allaah. Alikuwa akiwaambia "Enyi watu, semeni "hapana mola apasaye
kuabudiwa kwa haki ila Allaah" mtaokoka. Anawalingania katika Tawhiyd, na

www.alhidaaya.com
5
kumpwekesha Allaah katika ´Ibaadah, miongoni mwao kuna waliokubali - na ni
idadi ya watu wachache, na miongoni mwao kuna waliokataa na kuleta inadi - na
ndio ni wengi. Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) akabaki mji wa Makkah
baada ya kutumwa kwa miaka 33, akilingania watu katika Tawhiyd, akiwaambia
wamuabudu Allaah na waache kuabudu asiyekuwa Yeye - katika masanamu, miti,
mawe na viumbe vingine [walivyokuwa wakiviabudu].. Anawaamrisha kwa yale
Aliyowaamrisha Allaah kwayo nayo ni Tawhiyd, na anakawakataza yale
Aliyowakataza, nayo ni Shirki. Kama Alivyosema Allaah (Ta´ala):
"Na kwa yakini Tulituma katika kila ummah Mtume (awaamrishe watu wake)
kwamba: “Mwabuduni Allaah na jiepusheni na twaaghuwt (miungu ya uongo,
basi miongoni mwao (wako) ambao Allaah Amewahidi, na miongoni mwao (wako)
ambao umethibitika kwake upotofu. Basi nendeni katika ardhi mtazame vipi
ulikuwa mwisho wa walioakadhibisha." [An-Nahl 16: 36].
Walipoendelea washirikina kung´ang´ania Ushirikina, huku wakisema:
"Amewafanya miungu wote kuwa ni Mungu Mmoja tu? Hakika hili ni jambo la
ajabu." [Swaad 38: 05].
Wanamkusudia Mtume Muhammad (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam), hapa ni
pindi (Mtume) alipowaambia semeni hapana mola apasaye kuabudiwa kwa haki
ila Allaah. Wakasema:
"Amewafanya miungu wote kuwa ni Mungu Mmoja tu? Hakika hili ni jambo la

ajabu." [Swaad 38: 05].
www.alhidaaya.com
6
"Sisi hatukusikia haya katika mila hii ya mwisho. Haya si chochote ila ni uzushi tu."
[Swaad 38: 07].
Yaani anasema uongo.
Wao hawataki mungu awe mmoja tu, bali wanataka kila mmoja abaki ni mwenye
kuabudu atakacho - masanamu, miti, mawe, makaburi, watu wema, Malaika, jini
na watu - kila mmoja aabudu atakacho. Namna hii ndio anawaamrisha Shaytwaan.
Na Allaah Anawaamrisha Tawhiyd na Shaytwaan anawaamrisha Ushirikina,
wakamuitikia hilo na wakaikataa amri ya Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala).
Wakasema:
"Amewafanya miungu wote kuwa ni Mungu Mmoja tu? Hakika hili ni jambo la
ajabu." [Swaad 38: 05].
"Sisi hatukusikia haya katika mila hii ya mwisho. Haya si chochote ila ni uzushi tu."
[Swaad 38: 07].
Yaani katika dini ya baba zao na babu zao. Huyu mtu (yaani Mtume) ni muongo tu
na porojo. Kwa dalili ipi? Dalili ni kwa vile amekuja na kitu baba zao walikuwa
hawakifanyi. Na je, kweli hii ndio dalili?! Huku ni kufuata kichwa mchunga kina
baba na babu, ndio dalili kwa vile walifanya, hapana! Hii ni dalili ya kipotevu -

www.alhidaaya.com
7
Allaah Atukinge, ama dalili ya uongofu ni ile Aliyosema Allaah na Mtume Wake.
Hii ndio dalili.
Akaendelea Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) akiwalingania kwa miaka
33 huku wao wakimcheka tu, wakiwaudhi Maswahabah wake na wafuasi wake, na
wakiwatisha kwa maonyo makali, wakimuadhibu yule wawezae kumuadhibu.
Lakini Waislamu wakaendelea kuwa thabiti huku ni wenye kusubiri kwa majaribio
na mitihani huku wameshikamana bara bara na dini ya Mtume (Swalla Allaahu
´alayhi wa sallam), na wale wenye kuingia katika Uislamu wakawa wengi.
Washirikina walipoona hivyo wakaanza kumuudhi Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi
wa sallam) na Maswahabah zake, wakaanza kumfanyia njama, baada ya kujaribu
njia zote za adhabu na vitimbi, na yote hayakusaidia kitu na wala
hayakuwakimbiza Waislamu kutoka katika dini yao. Walipoona hivyo wakaanza
kuwafanyia njama, huku wakifikiria wamfanye nini mtu huyu:
ٕ
"Na (kumbuka ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص)
walipokufanyia njama wale
waliokufuru ili wakufunge, au wakuue, au wakufukuze (wakutoe Makkah). Na
wanafanya njama, na Allaah Anapanga mipango (Ya kuvurumisha njama zao), na
Allaah ni Mbora wa kupindua njama." [Al-Anfaal 08: 30].
Pindi alipoona hivyo Mtume, akawaamrisha Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) Maswahabah zake wafanye Hijrah, aliwapa ruhusa ya kufanya Hijrah
(kuhamia) Madiynah. Alipokuja Wahd kutoka Madiynah na akakutana na Mtume
(Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) katika Hajj, Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) akamlingania katika Uislamu, akakubali na kusilimu. Akaenda Madiynah
kwa watu wake na kuwafikishia Da´wah hii Madiynah, Uislamu ukazidi kueneza
Madiynah, hapo ndipo Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) alipowaamrisha
Maswahabah zake kufanya Hijrah, kwa ajili ya dini yao kutokana na maudhi ya
makafiri. Wakafanya Hijrah, akabaki yeye Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam), akakhofia Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) Maswahabah
wasiingiliwe na kudhuriwa. Baadhi ya makafiri wakasema mfungeni gerezani (jela)
milele, na baadhi yao wakasema tumuue, na baadhi yao wakasema tumtoeni mjini

www.alhidaaya.com
8
tumtupe mbali, wakakaa huku wakishauriana, akaja Shaytwaan kwa umbile la
mtu, akawashauri wachukue yale maoni ya pili, ambayo ilikuwa ni kumuua.
Lakini vipi watamuua ilihali ni katika (kabila) tukufu la Quraysh ambapo
wasingekubali, hawamuachii yeyote amuue mmoja wa kabila yao hata kama
walikuwa ni makafiri. Wakaogopa Quraysh ya kwamba wakimuua wataathirika
kwa ajili yake, wakatatizika vipi watamuua. Akawajia Shaytwaan na kuwaambia
"Chukueni katika kila kabila kijana mwenye nguvu na mumpe silaha yenye nguvu
- upanga - kisha wampige wote kwa pamoja kipigo cha pamoja mpaka wamuue,
hivyo Quraysh hawatoweza kupambana na kabila zote. Wakapendekeza maoni
haya na wakakusanyika vijana huku wamebeba silaha.
Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) akaamka kutoka kwenye kitanda chake,
akabaki mlangoni anataka kutoka, akaja Jibriyl kwa Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi
wa sallam) na kumwambia njama zao. Wakamwita ´Aliy bin Abiy Twaalib
(Radhiya Allaahu ´anhu) - kijana mwenye nguvu - akamwita na kumuamrisha
kulala kwenye kitanda chake ili watapomuona wadhanie kwamba ni Mtume.
Akaja ´Aliy (Radhiya Allaahu ´anhu) na kulala kwenye kitanda, wakawa
wanamwangalia naye (´Aliy) amelala kwenye kitanda - tazama alivyokuwa na
thabati, nguvu na imani. Akatoka Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam)
kupita kati yao na wala hawakumuona - Allaah Akawapa usingizi mpaka akatoka
kupita baina yao na akawamwagia udongo kwenye vichwa vyao. Akaenda yeye na
Abu Bakr (Radhiya Allaahu ´anhu) Makkah katika pango, Quraysh wakawa
wanamtafuta Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam).
Wakatangaza yeyote atakayemleta sawa awe hai au maiti, atapata zawadi ya zizi
zima la ngamia, ilifikia kiasi kwamba walikuja [kuwatafuta]., huku wamesimama
juu ya pango (walipokuwa), Allaah Akawaziba macho yao na hawakumuona
Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam), ilihali Mtume alikuwa chini ya miguu
yao (ndani ya pango), na walikuwa wamesimama juu yake. Akasema Abu Bakr
(Radhiya Allaahu ´anhu) "Ee Mtume wa Allaah, lau mmoja wao angelitazama chini
ya miguu yake angelituona." Akasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam)
"Ee Abu Bakr, hujui ya kuwa walio wawili Allaah Huwa watatu wao." Yaani ya
kwamba Allaah yuko pamoja nao, (Subhaanahu) kwa kuwanusuru na kuwalinda.
Hawakuweza kamwe! Ndipo Allaah (Ta´ala) Alipoteremsha kauli Yake:

www.alhidaaya.com
9
"Msipomnusuru (Mtume), basi Allaah Amekwishamnusuru, pale walipomtoa
(Makkah) wale waliokufuru akiwa wa pili katika wawili (pamoja na Abu Bakr);
walipokuwa katika pango, alipomwambia swahibu yake: “Usihuzunike, hakika
Allaah Yu Pamoja nasi. Basi Allaah Akamteremshia utulivu Wake, na Akamsaidia
kwa majeshi msiyoyaona (Malaika), na Akajaalia neno la waliokufuru (kuwa) chini.
Na Neno la Allaah ndilo lililo juu. Na Allaah ni ‘Aziyzun-Hakiym (Mwenye Nguvu,
Mshindi Asiyeshindika daima - Mwenye Hikmah wa yote daima)." [At-Tawbah 9:
40].
Akatoka Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) na Swahibu wake nje ya
pango, baada ya wao (makafiri) kushindwa kuwaathiri, na walikuwa
wameshaandaa mtu wa kuwaonesha njia, wakapanda farasi na kwenda Madiynah
wakiwa salama mpaka walipofika Madiynah.
Funzo katika haya, ni kwamba Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) alibaki
Makkah baada ya kutumwa kwake akilingania katika Tawhiyd, kabla
hajaamrishwa Swalah, Swalah ilifaradhishwa kabla ya kufanya Hijrah, na kabla ya
kuamrishwa Zakaah, Swawm, Hajj na kabla ya kuamrishwa baki ya mambo ya
dini. Wakati wote huo alikuwa akiamrisha Tawhiyd, na akakikataza Ushirikina
kiasi cha muda wa miaka 33. Kisha akafanya Hijrah kwenda Madiynah na
akakutana na Answaar na akakuta wana nguvu, akawa anapambana na Quraysh
na kuwaua mpaka Allaah Akamnusuru nao, ikadhihiri dini ya Allaah (´Azza wa
Jalla), watu wakawa wanaingia katika dini ya Allaah makundi kwa makundi, hata
wale wambao walikuwa wakimpinga na kumfanyia uadui, Allaah Akajaalia wengi
wao kuongoka wakaingia katika Uislamu. Na hii ndio natija ya kuwa na subira na
kuwa thabiti katika haki, thabiti katika kulingania katika Tawhiyd, na kwamba
Tawhiyd ndio msingi. La sivyo, Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) lau
angeliwaambia acheni Zinaa, acheni kunywa pombe acheni kadha na kadha
lisingewatatiza hilo, wangeyaacha yote. Lakini alipowaambia acheni kuabudu
masanamu, na muabuduni Allaah Mmoja asiyekuwa na mshirika, hawakuweza
hili, hawakuweza kuacha ´Ibaadah ya masanamu, kwa kuwa wameshanyweshwa
nayo (´Ibaadah) hiyo nyoyo zao - Allaah Atukinge - na wakaipenda, na wakawa na
khofu kuacha ´Ibaadah ya masanamu. Wakawa na khofu wasipatwe na adhabu

www.alhidaaya.com
10
(kutoka kwa hayo masanamu). Shaytwaan akawapambia nayo na kuwakhofisha.
Hii ni dalili ya kwamba, Tawhiyd ndio kitu cha kwanza mtu anaanza nacho katika
Da´wah. Na kwa ajili hii, Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) alikuwa
anapowatuma Madu´aat (walinganiaji) anawaamrisha waanze kulingania watu
katika Tawhiyd, wakiitikia watu, hapo ndo wanawaamrisha maamrisho mengine
ya dini. Na ndio maana, pindi alipomtuma Mu´aadh bin Jabal (Radhiya Allaahu
´anhu) Yemen, akamwambia:
"Wewe unawaendea watu katika Ahlul-Kitaab, iwe kitu cha kwanza
utachowalingania kwacho ´kushuhudia ya kwamba hapana mola apasaye
kuabudiwa kwa haki ila Allaah, na kwamba Muhammad ni Mtume wa Allaah;
wakikuitikia kwa hilo, wafunze ya kwamba Allaah Kawafaradhishia juu yao
Swalah tano mchana na usiku; wakikuitikia hilo wafunze ya kwamba Allaah
Kawafaradhishia Swadaqah, ichukuliwe kutoka kwa matajiri wao na wapewe
mafukara wao."
Jambo la kwanza alilomuamrisha nalo, awalinganie watu katika Tawhiyd -
´kushuhudia ya kwamba hapana mola apasaye kuabudiwa kwa haki ila Allaah, na
kwamba Muhammad ni Mtume wa Allaah’; Wakishashuhudia ya kwamba hapana
mola apasaye kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allaah, na kwamba Muhammad ni
Mtume wa Allaah ndio awaamrishe Swalah na Zakaah. Ama ikiwa hawakuitikia
na hawakukubali, hakuna faida ya Swalah, Zakaah na wala hakuna faida baki ya
matendo. Matendo hayasihi (hayakubaliwi) ila mpaka iwe pamoja na Tawhiyd -
kumpwekesha Allaah (Jalla wa ´Alaa) kwa ´Ibaadah. Ama yakiwa
yamechanganyika na Ushirikina, hakika ´Ibaadah hazitofaa, kwa kuwa Ushirikina
unaharibu matendo:
ٕ
"Na kwa yakini yamefunuliwa kwako na kwa waliokuwa kabla yako: "Bila ya
shaka ukimshirikisha Allaah matendo (´amali) zako zitaanguka, na lazima utakuwa

www.alhidaaya.com
11
miongoni mwa wenye kukhasiri. Bali muabudu Allaah tu, na uwe miongoni mwa
wenye kushukuru." [Az-Zumar 39: 66].
Haki ya Allaah ni Tawhiyd, kama alivyosema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) akimwambia Mu´aadh:
"Ee Mu´aadh unajua ni ipi Haki ya Allaah juu ya waja wake? Nikasema "Allaah na
Mtume Wake ndio wanaojua." Akasema "Haki ya Allaah juu ya waja wake
wamuabudu Yeye pekee na wala wasimshirikishe na chochote."
Hii ndio haki ya Allaah ambayo Kaumba viumbe kwa ajili yayo. Kama Alivyosema
Allaah (Subhaanahu):
" Nami sikuwaumba majini na watu ila waniabudu Mimi." [Adh-Dhaariyaat 51:
56].
Waeleze watu jambo ambalo ni la wajibu kwao katika haki ya Allaah (Ta´ala),
waeleze Uislamu ni upi. Usiwalinganie katika Uislamu kiujumla, bali wabainishie
Uislamu hakika ya kwamba ni kushuhudia ya kwamba hapana mola apasaye
kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allaah, na kwamba Muhammad ni Mtume wa
Allaah, na kusimamisha Swalah, kutoa Zakaah, kufunga Ramadhaan, kuhiji
Baytul-Haraam."
Kama ilivyo katika Hadiyth ya Jibriyl wakati alipomuuliza Mtume (Swalla Allaahu
´alayhi wa sallam) Uislamu ni nini?
"Uislamu ni kushuhudia ya kwamba hapana mola apasaye kuabudiwa kwa haki
isipokuwa Allaah, na kwamba Muhammad ni Mtume wa Allaah."

www.alhidaaya.com
12
Tazama alivyoanza na Shahaadatayn kwanza.
"... na kusimamisha Swalah, kutoa Zakaah, kufunga Ramadhaan, kwenda kuhiji
nyumba ya Allaah kwa mwenye uwezo."
Mtume anamwambia ´Aliy:
"Walinganie katika Uislamu, na waeleze kwa lile ambalo ni wajibu kwao katika
haki ya Allaah (Ta´ala), naapa lau Allaah Atamuongoza mtu mmoja kupitia kwako,
ni bora kwako kuliko ngamia 70."
Mtu mmoja tu anamuongoza Allaah kupitia mkono wako, anaingia katika Uislamu
na kumpwekesha Allaah na akaacha Ushirikina, ujira wako unakuwa kama wake
(unapata ujira wake wote maishani), kama alivyosema Mtume (Swalla Allaahu
´alayhi wa sallam):
"Atakayeita (lingania) katika uongofu, ana ujira mfano wa ujira wa atakayemfuata,
hakitopungua kwa hayo katika ujira wake chochote. Na atakayeita katika upotevu,
atakuwa juu yake ana madhambi mfano wa madhambi wa atakayemfuata,
hakitopungua kwa hayo katika madhambi yake chochote."
"Lau Allaah Atamuongoza mtu mmoja kupitia mikono yako, ni bora kwako kuliko
ngamia nono 70."
Itakuwaje lau Allaah Atamuongoza kupitia mikono yako mtu zaidi ya mmoja, lau
Allaah Akaongoza kupitia mikono yako Ummah mzima wa watu, watu wa mji
mzima, kabila zima, Ummah wa watu; ujira unakuwa mkubwa kwa Allaah
(Ta´ala).
Kulingania watu kwa Allaah ujira na thawabu zake ni kubwa. Anasema Allaah
(Jalla wa ´Alaa):

www.alhidaaya.com
13
"Na ni nani mbora wa kusema kuliko aitaye kwa Allaah na akatenda mema, na
akasema: "Hakika mimi ni katika Waislamu?" [Fusswilat 41: 33].
Huyu ndiye mbora wa watu kwa kauli. Kulingania watu kwa Allaah ni wajibu:
◌ۚ
"Na uweko (watokeze) kutoka kwenu Ummah unaolingania kheri na unaoamrisha
ma’aruwf (Uislamu, mema) na unaokataza munkari (maovu). Na hao ndio
waliofaulu." [Al-´Imraan 03: 104].
Haijuzu kwa Muislamu ambaye Allaah Kamneemesha Uislamu, akaijua haki na
akaijua batili (upotevu), haijuzu kwake kunyamaza na akatosheka na kuifaidisha
nafsi yake mwenyewe, bali ni wajibu kwake kulingania watu katika Uislamu, na ni
wajibu kuwabainishia watu ni nini Uislamu mpaka waujue na kushikamana nao.
Jambo la kwanza ambalo watu wanalinganiwa kwalo ni Tawhiyd, na kutokana na
hilo Mitume (´Alayhimus-Salaam) kuanzia wa mwanzo mpaka wa mwisho wao,
kitu cha kwanza walikuwa wakianza kwa kulingania watu katika Tawhiyd, kisha
baadaye ndio wanawalingania watu baki ya mambo ya Shari´ah. Na ikiwa watu
hawataki kukubali kuitikia Tawhiyd, hakuna faida ya baki ya maamrisho. Ima
huteremshiwa maangamivu - kama ilivyokuwa kwa Ummati zilizotangulia,
wakikataa kukubali Tawhiyd na wakaendelea kuabudu masanamu, mwishowe
Allaah Huwaangamiza, kama ilivyokuwa katika watu wa Nuwh, na kama
ilivyokuwa kwa watu wa ´Aad, Thamuwd na Ummati nyinginezo zilizotangulia.
Ima huamrishwa Mtume (‘Alayhis-Salaam) akapigana nao vita, kama ilivyokuwa
wakati wa Muwsa (´Alayhis-Salaam) na Mtume wetu Muhammad (Swalla Allaahu
´alayhi wa sallam). Allaah Aliwaamrisha kupigana nao Jihaad. Kwanza wanaanza
kulinganiwa kwa Allaah wakiitikia khayr, la sivyo ni wajibu kuwapiga vita:

www.alhidaaya.com
14
"Na piganeni nao mpaka kusiweko fitnah na (mpaka) Dini yote iwe ni kwa ajili ya
Allaah." [Al-Anfaal 08: 39].
Walikuwa hawawaachi. Ummah zilizotangulia aliwaangamiza Allaah wote, ama
kwa Ummah zilizokuja baadaye ni wajibu kwa Mitume na kwa Madu´aat
(walinganiaji) kupigana vita na anayemkufuru na kumshirikisha Allaah, wala watu
hawaachwi katika Shirki na kufuru zao ilihali wana uwezo wa kupigana nao vita.
Lakini Da´wah (kuwalingania kwanza) kunatangulia kwanza kabla ya Jihaad,
atakayekubali - Alhamdulillaah - na kwa yule asiyekubali hakuna njia nyingine ila
panga, ni wajibu Jihaad mpaka dini iwe yote ni ya Allaah pekee (Subhaanahu wa
Ta´ala). Hii ndio njia ya Madu´aat wenye kutengeneza baada ya Mitume
(´Alayhimus-Salaam), ya kwamba wanapigana Jihaad katika njia ya Allaah kwa
yule mwenye kumkufuru Allaah na akatoka katika dini ya Allaah, wanamuua,
mpaka Ushirikina, kufuru na ufisadi vyote vitoweke, na kuenee wema na khayr
katika ardhi. Huu ndio wajibu wa Mitume (´Alayhimus-Salaam) na wafuasi wao
hadi siku ya Qiyaamah. Na hii ndio njia ya wale wenye kutengeneza ambao
wamekuja baada ya Mitume, na khaswa watengenezaji katika Ummah huu
wanatakiwa wawe katika Manhaj hii, wanawalingania watu katika Tawhiyd na
kuwawekea wazi, yule mwenye kuikubali - Alhamdulillaah - na yule asiyeikubali
wanapigana naye Jihaad na kumuua mpaka Awanusuru Allaah kwake, na neno la
Allaah liwe juu na maadui watoweke. Hii ndio dini yetu.
Na Tawhiyd, ni nini Tawhiyd? Tawhiyd ni kumpwekesha Allaah (Jalla wa ´Alaa)
kwa kumuabudubu, hii ndio Tawhiyd. Kama Alivyosema Allaah (Ta´ala):
"Na mwabuduni Allaah na wala msimshirikishe na chochote." [An-Nisaa 04: 36].
Anasema Allaah (Subhaanahu):

www.alhidaaya.com
15
"Na kwa yakini Tulituma katika kila ummah Mtume (awaamrishe watu wake)
kwamba: “Mwabuduni Allaah na jiepusheni na twaaghuwt (miungu ya uongo)."
[An-Nahl 16: 36].
Hii ndio Tawhiyd, kumuabudu Allaah na kuacha at-Twaaghuwt, nayo maana yake
ni kumuabudu asiyekuwa Yeye. Kama Alivyosema Allaah (Subhaanahu):
"Hapana kulazimisha katika (kuingia) Dini, kwani imekwishabainika kati ya
Uongofu na upotofu. Basi atakayemkanusha twaaghuwt (miungu ya uongo) na
akamwamini Allaah kwa hakika atakuwa ameshikilia imara kishikilio madhubuti
kisichovunjika." [Al-Baqarah 02: 256].
ٕ
◌ۗ
"Na anayesilimisha uso wake kwa Allaah, naye ni Muhsin (mwenye kutenda
wema), basi kwa yakini ameshikilia imara kishikilio madhubuti kisichovunjika. Na
kwa Allaah ni mwisho wa mambo (yote)." [Luqmaan 31: 22].
"Na anayesilimisha uso wake kwa Allaah", hii ndio Tawhiyd, kutakasa ´amali zake
kwa Allaah. Huku ndiko kusalimisha uso, na uso maana yake ni makusudio. "Na
anayesilimisha uso wake..." Yaani asafishe makusudio na nia yake kwa Allaah
(Subhaanahu wa Ta´ala).
" ... naye ni Muhsin" yaani ni mwenye kumfuata Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam), aache Bid´ah, mambo ya kuzua na ukhurafi, na afuata Sunnah ya Mtume
(Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam). Ni lazima yawepo mambo mawili Ikhlaasw
kwa Allaah na kumfuata Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam), na hii ndio
maana ya Shahaadatayn. Maana ya ´nashuhudia hapana mola apasaye kuabudiwa

www.alhidaaya.com
16
kwa haki ila Allaah ni Ikhlaasw kwa Allaah ´Ibaadah.`
Maana ya 'nashuhudia ya kwamba Muhammad ni Mtume wa Allaah ni kumfuata
na kuyafanyia kazi aliyokuja nayo (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam), na mtu
kuacha Bid´ah, mambo ya kuzua na ukhurafi ambayo Allaah Hakuteremsha
chochote kuhusiana nayo. Hichi ndio "kishikilio madhubuti kisichovunjika."
"Na anayesilimisha uso wake kwa Allaah, naye ni Muhsin." [Luqmaan 31: 22].
Kwa haya masharti mawili. Ni al-Ikhlaasw wal-Mutabaa´.
ٕ
◌ۗ
" Na anayesilimisha uso wake kwa Allaah, naye ni Muhsin (mwenye kutenda
wema), basi kwa yakini ameshikilia imara kishikilio madhubuti kisichovunjika. Na
kwa Allaah ni mwisho wa mambo (yote)." [Luqmaan 31: 22].
Na katika Aayah ya kwanza:
"Hapana kulazimisha katika (kuingia) Dini, kwani imekwishabainika kati ya
Uongofu na upotofu. Basi atakayemkanusha twaaghuwt (miungu ya uongo) na
akamwamini Allaah kwa hakika atakuwa ameshikilia imara kishikilio madhubuti
kisichovunjika." [Al-Baqarah 02: 256].

www.alhidaaya.com
17
Hii ndio Tawhiyd, kumpwekesha Allaah (Jala wa ´Alaa) kwa ´Ibaadah, na kuacha
`Ibaadah badala Yake. Kama Alivyosema Allaah (Ta´ala):
"Na Hatukutuma kabla yako (ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص)
Mtume yeyote
isipokuwa Tulimfunulia Wahyi ya kwamba: “Hakika hapana ilaaha (mungu
anayestahiki kuabudiwa wa haki) isipokuwa Mimi; basi Niabuduni.” [Al-Anbiyaa
21: 25].
"Ilaaha" maana yake ni chenye kuabudiwa. Kwa maana hakuna kinachoabudiwa
kwa haki ila Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala), atakayeabudu badala ya Allaah basi
hicho ni kiungu cha batili na si cha haki. Kama Alivyosema Allaah (Ta´ala):
"Hivyo ni kwa kuwa Allaah Ndiye Al-Haqq (wa Haki, wa Kweli), na kwamba Yeye
Anahuisha wafu, na kwamba Yeye juu ya kila kitu ni Qadiyr (Mweza daima)."
[Twaaha 22: 06].
Hii ndio Tawhiyd, ni kumpwekesha Allaah (Jalla wa ´Alaa) kwa kila aina ya
´Ibaadah, kufanya hayo huku ukimfuata Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam), iwe ni juu ya Sunnah na juu ya Shari´ah ya Allaah ambayo Kaiweka kwa
Mtume Wake (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam), kwani hakika Allaah Haabudiwi
ila kwa yale Aliyoyaweka (Subhaanahu wa Ta´ala). Allaah Haabudiwi kwa Bid´ah
mambo ambayo Hakuyaweka Allaah katika Shari´ah:

www.alhidaaya.com
18
"Au hao wana miungu ya kishirikina waliowatungia dini Asiyoitolea idhini
Allaah?" [Ash-Shura 42: 21].
Shari´ah ni Tawqiyfiyyah (kuchukua katika Qur-aan na Sunnah tu), na hakuna
kuongeza wala kupunguza lolote ambalo halipo. Hakuna kufanya kitu chochote
katika mambo ya ´Ibaadah isipokuwa ikiwa tu kimeafikiana na Sunnah ya Mtume
wa Allaah (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam). Hii ndio Tawhiyd na ´amali njema:
"Hivyo anayetaraji kukutana na Mola wake, na atende ‘amali njema, na wala
asimshirikishe katika ‘ibaadah za Mola wake yeyote.” [Al-Kahf 18: 110].
Na wala haiwezi kuwa ´amali njema isipokuwa ikiwa iko katika Shari´ah:
"... na wala asimshirikishe katika ‘ibaadah za Mola wake yeyote.”[Al-Kahf 18: 110].
Hii ndio sharti ya pili, nayo ni Ikhlaasw kwa Allaah (´Azza wa Jalla). Hii ndio
Tawhiyd. Tawhiyd sio ile wasemayo wajinga na watu wapotevu, ya kwamba
Tawhiyd ni kujua ya kwamba Allaah ndiye Muumbaji, Mwenye Kuruzuku,
Mwenye Kuhuisha, Mwenye Kufisha, Mwenye Kuendesha mambo. Hii si Tawhiyd
inayotakikana, haya hata ikiwa mtu atayajua pekee hayatoshi. Hakika washirikina
walikuwa wakiyajua haya:

www.alhidaaya.com
19
"Na ukiwauliza (hao washirikina): “Ni nani aliyeumba mbingu na ardhi?” Bila
shaka watasema: “Allaah.” [Luqmaan 31: 25].
◌ۚ
"Sema: (ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص)
“Nani anayekuruzukuni kutoka
mbinguni na ardhini. Au nani anayemiliki kusikia na kuona; na nani anayemtoa
(aliye) hai kutoka mfu, na anayemtoa mfu kutoka (aliye) uhai; na nani anayedabiri
mambo (yote)? Watasema: “Ni Allaah” [Yuunus 10: 31].
Ni kina nani hawa wanaosema ni Allaah ndiye Mwenye kufanya haya? Ni
washirikina. Wanajua hili.
Lau haya ndio ingekuwa Tawhiyd wangelikuwa Waislamu. Allaah (Ta´ala)
Hakuwakubalia haya - kuishia kwa haya, bali alimuamrisha Mtume Wake
kupigana nao vita. Kwa nini? Wakati walipomshiri-kisha Allaah katika ´Ibaadah,
Ushirikina unakuwa katika ´Ibaadah. Ama Ushirikina katika Tawhiyd-ur-
Rubuwbiyyah hili ni dogo ulimwenguni kwa kuwa walimwengu wengi wanakubali
Tawhiyd-ur-Rubuubiyyah, ya kwamba Allaah ndiye Muumbaji, Kuruzuku,
Kuhuisha, Kufisha, Kuendesha mambo - pamoja na kukubali yote haya walikuwa
wakiabudu badala ya Allaah kwa madai wakisema ni waombezi wao mbele ya
Allaah. Kama Alivyosema Allaah:
"Na wanaabudu asiyekuwa Allaah ambao (hawawezi) kuwadhuru na wala
(hawawezi) kuwanufaisha, na wanasema: “Hawa ni waombezi wetu mbele ya
Allaah.” [Yuunus 10: 18].
Hawakusema watu hawa wanaumba, wanaruzuku na wanaendesha mambo, bali
walisema ni waombezi wao, yaani wakaa kati mbele yao na Allaah:

www.alhidaaya.com
20
"... na wanasema: “Hawa ni waombezi wetu mbele ya Allaah.” [Yuunus 10: 18].
Na huu ndio Ushirikina uliojaa leo kwa waabudu makaburi. Lau mtu atawauliza
"Kwa nini mwaabudu makaburi?" Wanasema "Kwa kweli sisi tunajua kuwa
hawana uwezo si wa kuumba, kuruzuku na mengineyo, tunawaomba tu ili
watuombee kwa Allaah, Subhaana Allaah, Ushirikina unaitwa Shafaa´ah
(uombezi):
◌ۚ
◌ۚ
"... na wanasema: “Hawa ni waombezi wetu mbele ya Allaah.” Sema: “Je,
mnamjulisha Allaah kwa yale Asiyoyajua katika mbingu na ardhini? Subhaanahu
wa Ta’ala! (Utakaso ni Wake Na Ametukuka kwa Uluwa) kwa yale yote
wanayomshirikisha." [Yuunus 10: 18].
Hebu tazama, mambo haya Kayaita Allaah kuwa ni Ushirikina na Kajitakasa Nafsi
Yake nayo "Utakaso ni Wake Na Ametukuka kwa Uluwa." Pamoja na madai
wakisema kwamba:
"... Sisi hatuwaabudu ila wapate kutujongeza tu kumkaribia Allaah." [Az-Zumar 39:
03].
Pamoja na madai yao haya, Allaah Kawaita kuwa ni washirikina. Kwa hivyo,
Ushirikina ni ´Ibaadah kwa asiyekuwa Allaah, aina yoyote ya ´Ibaadah sawa iwe ni

www.alhidaaya.com
21
du´aa kwa asiyekuwa Allaah, kuchinja kwa asiyekuwa Allaah, kuweka nadhiri
kwa asiyekuwa Allaah, kutaka msaada kwa asiyekuwa Allaah na kadhalika. Yule
mwenye kutaka msaada kutoka kwa maiti, anachinjia makaburi, yule ambaye
anaomba maiti na anawaomba haja, huu ndio Ushirikina mkubwa. `Ibaadah kwa
asiyekuwa Allaah (´Azza wa Jalla), hii ndio dini ya washirikina wa mwanzo
waliyokuwa wakiabudu badala ya Allaah visivyowadhuru wala
visivyowanufaisha na wakisema:
"... na wanasema: “Hawa ni waombezi wetu mbele ya Allaah.” [Yuunus 10: 18].
Kwa hivyo, Tawhiyd ni kumpwekesha Allaah kwa ´Ibaadah kwa aina yote ya
´Ibaadah. Na ´Ibaadah aina yake ni nyingi kama alivyosema hilo Shaykh-ul-Islaam
Ibn Taymiyyah (Rahimahu Allaah):
"Neno ´Ibaadah ni jina la ujumla, linalojumuisha kila Anachokipenda Allaah na Kukiridhia,
katika ´amali na maneno yaliyo dhahiri na yaliyo jificha."
´Ibaadah inakuwa ndani ya moyo, nako kunakuwa kwa kunyenyekea, kutamani,
uoga, kupenda na kutegemea. Na inakuwa ´Ibaadah kwa ulimi; Tasbiyh, Tahliyl,
kumdhukuru Allaah (´Azza wa Jalla). Na inakuwa ´Ibaadah kwa kurukuu,
kusujudu, kusimama, Swalah, Jihaad katika njia ya Allaah, kuamrisha mema na
kukataza maovu na kulingania watu katika njia ya Allaah. ´Ibaadah inakuwa kwa
kuchinja na kuweka nadhiri katika matendo; ikiwa mtu atachinja, kuweka nadhiri,
kuomba msaada kwa asiyekuwa Allaah kwa asiyoyaweza (unayemuomba)
isipokuwa Allaah, kuomba msaada maiti, makaburi, mtu huyu kamshirikisha
Allaah Ushirikina mkubwa kwa kuwa kamuabudu asiyekuwa Allaah, kamuomba
asiyekuwa Allaah, kachinja kwa asiyekuwa Allaah, kaweka nadhiri kwa asiyekuwa
Allaah:

www.alhidaaya.com
22
◌ۖ
"Sema (ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص):
“Hakika Swalaah yangu, na Nusuki
(ibada) zangu na uhai wangu na kufa kwangu ni kwa ajili ya Allaah (Pekee) Rabbil-
‘Aalamiyna (Mola wa walimwengu.”). Hana mshirika, na kwa hayo ndio
nimeamrishwa, nami ni Muislamu wa kwanza (waliojisilimisha kwa Allaah)." [Al-
An´aam 06: 162-163].
◌ۚ
◌ۚ
"Sema (ee Muhammad ملسو هلآو هيلع ﷲ ىلص):
“Je, nitake ghairi ya Allaah kuwa ni
Mola, na hali Yeye ni Mola wa kila kitu? Na wala nafsi yoyote haitochuma (ubaya)
ila ni dhidi yake. Na wala hatobeba mbebaji (mzigo yake ya dhambi) mzigo (wa
dhambi) wa mwengine." [Al-An´aam 06: 164].
"Nusuki" maana yake ni kichinjo na kaambatanisha hili na Swalah. Kwa maana
kama ambavyo haijuzu Swalah kumfanyia asiyekuwa Allaah, hali kadhalika
haijuzu kuchinja kwa asiyekuwa Allaah. Anasema Allaah (Ta´ala):
"Basi swali na uchinje kwa ajili ya Mola Wako." [Al-Kawthar 108: 02].
"An-Nahru" ni kichinjo, kaambatanisha hilo na Swalah. Kasema "Mfanyie Mola
Wako", yaani hapana kwa asiyekuwa Yeye. Haijuzu kuchinja kwa asiyekuwa
Allaah; si kwa jini, wala kaburi, wala wachawi, wala miti, wala mawe wala kwa
kitu chochote kwa makusudio ya kupata manufaa au kuzuia dhara, hata ikiwa mtu
atadai ya kwamba watu hawa ni waombezi, au wakaa kati kwa Allaah. Hili

www.alhidaaya.com
23
halijuzu. Allaah (Jalla wa ´Alaa) Kaamrisha kumuabudu Yeye mmoja asiyekuwa na
mshirika, na kuacha ´Ibaadah ya asiyekuwa Yeye: "Wamuabudu Allaah na
wajiepushe na Twaghuwt." ´Ibaadah haisihi isipokuwa mpaka kwa kuacha
Ushirikina.
Ama kwa yule mwenye kumuabudu Allaah kisha Anamshirikisha, hakika
´Ibaadah yake kwa Allaah ni batili. Allaah Haridhii Ashirikishwe pamoja Naye na
mwengine yeyote katika ´Ibaadah, si Malika wa karibu, Nabii aliyetumwa wala
walii katika mawalii, wala wasiokuwa wao. ´Ibaadah ni haki ya Allaah
(Subhaanahu Ta´ala). Ama mawalii na watu wema - hata Mitume na Malaika
haijuzu kuwaabudu, wala kuwaomba wao badala ya Allaah (´Azza wa Jalla). Lililo
la wajibu juu yetu ni kuwapenda na kuwafuata, kuwapenda watu wema na
kuwafuata na kufuata Manhaj yao, ama ´Ibaadah ni haki ya Allaah pekee
(Subhaanahu wa Ta´ala). Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) anasema:
"Msinitukuze kama Manaswara walivyomtukuza ´Iysaa Ibn Maryam, hakika mimi
ni mja, basi semeni "Mja wa Allaah na Mtume Wake."
Yaani msichupe mipaka katika kunisifu kama walivyochupa mipaka Manaswara
katika kumsifu ´Iysaa, hadi wakafikia kusema ni Allaah au ni Mtoto wa Allaah na
mwishowe wakamuabudu badala ya Allaah. Hii ni Ghuluw - Allaah Atukinge.
Mtume kakataza hili, kasema:
"Msinitukuze kama Manaswara walivyomtukuza ´Iysaa Ibn Maryam, hakika mimi
ni mja, basi semeni "Mja wa Allaah na Mtume Wake."
Ni mja katika waja wa Allaah na ndiye mbora katika waja wa Allaah, na Mtume wa
Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala). Hizi ndizo sifa zake (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) ni mja na Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam). Allaah Kamfanya
bora kwa Uja na Utume:

www.alhidaaya.com
24
"Ametukuka Aliyeteremsha Furqaan kwa mja Wake,... " [Al-Furqaan 25: 01].
"Na ikiwa mko katika shaka kutokana na Tuliyoyateremsha juu ya mja Wetu." [Al-
Baqarah 02: 23].
ٕ
"Subhaanah! (Ametakasika - Allaah) Ambaye Amemchukua mja Wake (sehemu ya)
usiku kutoka Al-Masjid Al-Haraam (wa Makkah) mpaka Al-Masjid Al-Aqswaa
(Baytul-Maqdis, Palestina)" [Al-Israa´ 17: 01].
Allaah Kamwita kuwa ni mja, na mja haabudiwi pamoja na Allaah (Subhaanahu
wa Ta´ala). Mja haabudiwi! Na viumbe vyote ni waja wa Allaah (Jalla wa ´Alaa):
"Hakuna yeyote (yule aliyomo) katika mbingu na ardhi isipokuwa (Siku ya
kufufuliwa) atamfikia Ar-Rahmaan (Mwingi wa Rahmah) kuwa ni mja. Kwa hakika
Amekwishawadhibiti na Amewahesabu (hesabu ya) sawasawa. Na kila mmoja
(wote) katika wao atamfikia (Allaah) Siku ya Qiyaamah pekee." [Maryam 19: 93-
95].
Waislamu na makafiri, watakuja kwa Allaah kama waja, hawana chochote katika
haki ya ´Ibaadah, bali wao ni wahitajia kwa Allaah (Jalla wa ´Alaa). Vipi
wataabudiwa pamoja na Allaah (Jalla wa ´Alaa)! Hii ndio Tawhiyd, kumpwekesha

www.alhidaaya.com
25
Allaah kwa ´Ibaadah na kuacha ´Ibaadah kwa asiyekuwa Yeye. Utapomuabudu
Allaah Mmoja asiyekuwa na mshirika na ukaacha ´Ibaadah ya asiyekuwa Yeye,
utakuwa umempwekesha Mola Wako (´Azza wa Jalla) na umejua uhakika wa
Tawhiyd.
Ni wajibu kujifunza Tawhiyd na kuijua Tawhiyd, mpaka mtu awe na Baswiyrah.
Na ukishaijua Tawhiyd, basi ni wajibu vile vile kujua Shirki (Ushirikina) ni upi ili
ujiepushe nao, vipi utajiepushe na kitu na wewe hukijui?! Ni wajibu kujua ni nini
Ushirikina ili ujiepushe nao, la sivyo ikiwa huujui unakhofiwa ukaja kutumbukia
humo ilihali na wewe hujui. Kwa ajili hii, anasema mshairi:
"Nimeijua shari si kwa ajili napenda shari, lakini ni kwa ajili nijiepushe nayo; na yule
asiyeijua shari hutumbukia humo."
Na ndio maana Hudhayfah bin al-Yamaaniy (Radhiya Allaahu ´anhu) akisema:
"Watu walikuwa wakimuuliza Mtume wa Allaah (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) kuhusu khayr, na mimi nilikuwa nikimuuliza kuhusu shari nikikhofia
nisije kuitumbukia humo."
Ni lazima ujue Ushirikina ni upi na ni zipi aina zake. Shirki (Ushirikina) ni
kumfanyia ´Ibaadah kwa asiyekuwa Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala), huu ndio
Ushirikina.
Na baadhi ya wanachuoni wanasema Ushirikina ni (du´aa) kumuomba asiyekuwa
Allaah, na hii ni sahihi lakini haitoshi tu du´aa bali ni kina aina ya ´Ibaadah haijuzu
kwa mtu kumshirikisha Allaah, wamesema Ushirikina ni kumuomba asiyekuwa
Allaah, kwa sababu du´aa ndio aina kubwa ya ´Ibaadah. Ushirikina ni kuomba
Allaah pamoja na mwengine, au waweza pia kusema Ushirikina ni kuielekeza
´Ibaadah kwa asiyekuwa Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala) na tafsiri hii ndio bora
zaidi. Atakayefanya kitu katika ´Ibaadah akamfanyia asiyekuwa Allaah (´Azza wa
Jalla), atakuwa ameshirikisha. Shirki (Ushirikina) umegawanyika sehemu mbili:
1) Shirki Kubwa:

www.alhidaaya.com
26
Shirki kubwa inamtoa mtu katika Uislamu, na aina ya Shirki hii inamfanya mtu
kuingia Motoni milele akifa hali ya kuwa anaifanya. Kama Alivyosema Allaah
(Ta´ala):
◌ۖ
"Hakika mwenye kumshirikisha Allaah bila shaka Allaah Atamharamishia Pepo,
na makazi yake yatakuwa ni Motoni. Na madhalimu hawatopata mwenye
kunusuru yeyote.” [Al-Maaidah 05: 72].
" Hakika Allaah Haghufuri kushirikishwa; na Anaghufuria yasiyokuwa hayo kwa
Amtakae." [An-Nisaa 04: 48].
Ushirikina mkubwa hausamehe Allaah, mwenye kufa hali ya kuwa anaufanya bila
shaka huyo ni katika watu wa Motoni, na mtu huyo hana katika Moto wakati
maalumu kisha atolewe, hapana! Atadumishwa milele Motoni, mtu huyu
imeharamishwa kwake Pepo:
◌ۖ
"Hakika mwenye kumshirikisha Allaah bila shaka Allaah Atamharamishia Pepo,
na makazi yake yatakuwa ni Motoni. Na madhalimu hawatopata mwenye
kunusuru yeyote.” [Al-Maaidah 05: 72].
Huu ndio Ushirikina, hii ndio khatari yake - Allaah Atukinge.

www.alhidaaya.com
27
Kasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Atakayefariki huku anamshirikisha Allaah, ataingia Motoni. Na atakayefariki na
huku hamshirikishi Allaah na chochote, ataingia Peponi."
Kasema tena Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Atakayefariki huku akiomba pamoja na Allaah mwenzi, ataingia Motoni."
Kasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Kwa hakika, Allaah Kamharamishia Moto mwenye kusema "hapana mungu
apasaye kuabudiwa kwa haki" akikusudia kwa kusema hivyo radhi za Allaah."
Hii ndio fadhila ya Tawhiyd. Ama Ushirikina - na Allaah Atukinge nao - mtu
atadumishwa Motoni milele, wala Allaah Hakubali msamaha.
" Hakika Allaah Haghufuri kushirikishwa,... " [An-Nisaa 04: 48].
Usije kufanya Ushirikina ukasema "Allaah Atanisamehe siku ya Qiyaamah, hata
nikiteleza nikafanya Ushirikina, Allaah Atanisamehe siku ya Qiyaamah kama
Atavyomsamehe mfanya Zinaa, mwizi na mnywa pombe", Twasema hapana,
Ushirikina hausamehewi, Ushirikina hausamehewi:
" Hakika Allaah Haghufuri kushirikishwa; na Anaghufuria yasiyokuwa hayo kwa

Amtakae." [An-Nisaa 04: 48].
www.alhidaaya.com
28
Yaani Allaah Anasamehe yalio chini ya Ushirikina kwa Amtakae (Subhaanahu wa
Ta´ala). Ushirikina hauingii chini ya msamaha, hii ni khatari kubwa.
Ni lazima ujue ni upi Ushirikina, tunazidi kukariri kwa kusema Ushirikina ni
kumfanyia ´Ibaadah asiyekuwa Allaah (Subhaanahu wa Ta´ala). Na si lazima iwe
utamfanyia mtu huyo au kitu hicho ´Ibaadah zote, lau utamfanyia ´Ibaadah moja
tu, lau utamfanyia aina moja ya ´Ibaadah tu katika aina za ´Ibaadah ukamfanyia
asiyekuwa Allaah unakuwa mshirikina, hata kama katika baki za aina ya ´Ibaadah
hukumshirikisha Allaah, ukamfanyia aina moja tu katika aina za ´Ibaadah
asiyekuwa Allaah, tendo hili linaharibu (poromosha) ´amali zako zote. Huu ndio
Ushirikina mkubwa, nako ni kumfanya kitu katika aina za ´Ibaadah kwa
asiyekuwa Allaah (´Azza wa Jalla).
2) Shirki Ndogo:
Aina ya pili ni Ushirikina mdogo usiomtoa mtu katika Uislamu, lakini khatari yake
ni kubwa kwa sababu Ushirikina huu mwisho wake unapelekea katika Ushirikina
mkubwa. Hata hivyo, hali kadhalika Ushirikina huu mdogo Hausamehe Allaah,
hata kama ni Ushirikina mdogo. Kutoka na Kauli Yake:
" Hakika Allaah Haghufuri kushirikishwa." [An-Nisaa 04: 48].
Lakini kwa mwenye kufanya Ushirikina huu mdogo, akiingia Motoni
hatodumishwa humo milele, ataingia Motoni lakini hatodumishwa milele kama
atavyodumishwa milele mwenye Ushirikina mkubwa. Lakini Ushirikina huu
mdogo hausamehewi, bali ni lazima aadhibiwe mwenye kuufanya hata kama ni
Ushirikina mdogo. Hii ni khatari kubwa.

www.alhidaaya.com
29
Kwa hivyo, mtu asifanyie mchezo Ushirikina akasema haina neno huu ni
Ushirikina tu mdogo. Mfano wa Ushirikina mdogo ni kama mtu kuapa kwa
asiyekuwa Allaah; kama mtu kuapa kwa kusema "Bi Nabii (Naapa kwa Mtume)",
"Mtu akaapa kwa fulani", "Mtu akaapa kwa amana."
Anasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Atakayeapa kwa asiyekuwa Allaah, atakuwa amekufuru au kushirikisha."
Kasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Msiape kwa baba zenu, mwenye kutaka kuapa aape kwa Allaah au anyamaze."
Haijuzu kuapa kwa asiyekuwa Allaah (´Azza wa Jalla), na hili kwa masikitiko
makubwa hufanywa na ndimi nyingi za watu - mambo ya ada na kufuata kichwa
mchunga. Ni wajibu kufanya Tawbah na kujiepusha na jambo hili. Asiape mtu ila
kwa Allaah (´Azza wa Jalla). Kasema Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Mwenye kutaka kuapa aape kwa Allaah au anyamaze."
Hali kadhalika, miongoni mwa Ushirikina mdogo ni Riyaa (kujionyesha). Kama
kwa mfano mtu kuswali na anataka watu wamsifie, au mtu kutoa Swadaqah na
anataka watu wamsifie, mtu anafanya ´amali njema huku anataka watu wamsifie,
hii ni Riyaa. Hili linaharibu ´amali iliyochanganyika nayo. Akifanya ´amali
iliyochanganyika na Riyaa, ´amali hii inaharibika na wala haina ujira. Lakini
haliharibu ´amali nyinginezo, kama inavyofanya Shirki (Ushirikina) mkubwa, bali
tu jambo hili litaharibu ´amali ambayo imechanganyika nayo. Yule mwenye
kufanya ´amali kwa kutaka kujionyesha, huyu atakuwa amemshirikisha Allaah
(´Azza wa Jalla) katika ´amali hii, lakini huu ni Ushirikina mdogo unaoharibu
´amali yake na wala haitopewa thawabu.
Na ikiwa itazidi (hii Riyaa) na ikawa ni mazoea yake ya kujionyesha katika ´amali

www.alhidaaya.com
30
zote, hili linaenda kwenye Ushirikina mkubwa, kama wajionyeshavyo wanafiki,
wanafiki wako chini kabisa ya mashimo ya Motoni, hili ni kwa sababu
wanajionyesha kwa watu. ´Amali zao zote wao ni Riyaa (kujionyesha) na wala
hawakusudii kupata ridhaa za Allaah, isipokuwa wanataka kutoka kwa watu
wawasifie huku wakijisitiri kwa Uislamu, ilihali nyoyo zao ni Kafiri. Huu ndio
unafiki mkubwa, na hii ndio Riyaa kubwa.
ٕ
"Hakika wanafiki wanamhadaa Allaah. Na Yeye (Allaah) Atawaadhibu kwa hadaa
zao. Na wanaposimama kuswali husimama kwa uvivu, wanajionyesha kwa watu
(riyaa) na wala hawamdhukuru Allaah isipokuwa kidogo tu." [An-Nisaa 04: 142].
Riyaa Imegawanyika Sehemu Mbili:
[1]. Aina ya kwanza ni Ushirikina mkubwa, na ni Riyaa ya wanafiki ambao asli ni
kwamba hakuna katika nyoyo zao imani.
[2]. Aina ya pili ni Riyaa ya Waumini ambao asli katika nyoyoni mwao kuna imani
na Tawhiyd, lakini Shaytwaan anawapambia kupenda sifa, kupenda majitapo,
kupenda Sum´aa (kusikika), haya hayamtoi katika Uislamu lakini hapewi thawabu
ya ´amali yake iliyochanganyika na Riyaa.
Ni juu ya Muislamu awe na khofu, na kwa hili kasema Mtume (Swalla Allaahu
´alayhi wa sallam) akiwaambia Maswahabah wake:
"Kikubwa nikikhofiacho kwenu ni Ushirikina mdogo (Shirki ndogo). Wakamuuliza
"Ni upi?" Akasema "Ni Riyaa." Mtu anasimama na kuswali kwa ajili kuna mtu
anamtazama, anaipamba Swalah yake kwa ajili kuna mtu anamtazama."

www.alhidaaya.com
31
Hili alilikhofia Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) kwa Maswahabah zake,
vipi kwa wengine! Riyaa ni khatari pia, si sahali. Miongoni mwa Ushirikina
mdogo, ni Shirki katika matamshi (maneno), kama mtu kusema "Lau bila ya
(isingelikuwa) Allaah na wewe, isingelikuwa hivi na hivi." Hili halijuzu, huu ni
Ushirikina katika matamshi. Na ikiwa mtu huyo ataamini moyoni mwake,
inakuwa ni Ushirikina mkubwa. Lakini ikiwa hakusudii hivyo bali limemtoka tu
ulimini, huu ni Ushirikina mdogo. La wajibu ni yeye kusema "Lau bila ya Allaah
KISHA wewe", "Kama Alivyopenda Allaah KISHA wewe." Kwa kuwa mtu
alimwambia Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Kama Alivyopenda Allaah NA ukapenda wewe, akasema Mtume "Je, umenifanya
mimi ni mshirika wa Allaah. Sema "Kama Alivyopenda Allaah peke Yake."
Haijuzu kwako kujumuisha baina ya Muumbaji pamoja na viumbe katika jambo
miongoni mwa mambo kwa kuweka "NA". "Kama Alivyopenda Allaah NA
ukapenda", "Lau bila ya Allaah NA wewe." Bali watakikana kuweka "KISHA".
"Kama Alivyopenda Allaah KISHA ukapenda", "Lau bila ya Allaah KISHA wewe."
Kwa kuwa hii KISHA inakuja kwa mpangilio, ama ukiweka "NA" hii
inamjumuisha Allaah na kiumbe... Na hivi ndivyo alivyofasiri ´Abdullaah Ibn
´Abbaas (Radhiya Allaahu ´anhumaa) Kauli Yake Allaah (Ta´ala):
"Basi msimuwekee Allaah waliolingana naye (washirika) na hali ya kuwa nyinyi
mnajua (kuwa Allaah Hana Anayelingana nae)." [Al-Baqarah 02: 22].
Akasema ni mtu kusema "Lau bila ya Allaah NA wewe", "Lau isingelikuwa
jambo hili ningelipata jibu" na mfano wa maneno hayo - kuyaegemeza mambo
kwa asiyekuwa Allaah, huu ni Ushirikina mdogo. Ni wajibu kujiepusha na haya.
Hii ndio dalili ya kuonesha ya kwamba ni wajibu kwa mtu kusoma, asome mambo

www.alhidaaya.com
32
ya ´Aqiydah, ajue ni nini Tawhiyd, ni nini Shirki, aina za Tawhiyd, aina za
Ushirikina mpaka ajiepushe nayo. Mambo sio sahali, na ndio maana kusoma
´Aqiydah ikawa ni jambo la kidharura kwa kila Muislamu, sawa kwa ´Awwaam na
mwenye kujifunza ni lazima wasome ´Aqiydah. Lakini wenye kujifunza wasome
´Aqiydah kwa undani zaidi, ama ´Awwaam wasome angalau somo la kiujumla,
walau basi maneno mawili matatu muhtasari, wanayahifadhi wajue Tawhiyd na
aina zake; Shirki na aina zake; Unafiki na aina zake, mpaka mtu aweze kujiepusha
nayo.
Mtu asiwe Jaahil (mjinga) kwa mambo haya khatari. Na hivyo ndio maana
mmesikia mada yenyewe ni "Tawhiyd, enyi waja wa Allaah" ili kuwashtua na
kuwaamsha watu waijue Tawhiyd, wajifunze nayo, wailinganie na waieneze kwa
watu, mpaka zisalimike ´Aqiydah (Itikadi) za watu. Watu wengi wanatumbukia
katika kufanya Ushirikina kwa sababu ya ujinga (kutokujua) na kutoijali, na
Madu´aat kunyamaza. Kuna mambo ambayo yenyewe si Ushirikina, lakini ni njia
inayopelekea katika Ushirikina.
Na Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) kaja kufunga njia zote zinazopelekea
katika Ushirikina. Kwa mfano kuswali kwenye makaburi, hili halijuzu kwa kuwa
kalikataza Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam):
"Msiyafanye makaburi kuwa Misikiti, kwa hakika mimi nawakataza hilo."
Na maana ya "Msiyafanye Misikiti" ni mtu kuswali makaburini. Haijuzu kwa mtu
kuswali kwenye kaburi hata kama ataswali kwa ajili ya Allaah, lakini Swalah yake
kwenye kaburi ni Haraam. Kwa nini? Ni kwa sababu ni njia inayopelekea katika
Ushirikina. Kwa kuwa akiswali kwenye kaburi akafanya na watu wengine waje
kuswali kwenye makaburi, itaingia kwenye nyoyo zao waje kufikiria ya kwamba
maiti ananufaisha na kudhuru hatimae waje kumuomba, waseme hakuswali
kwenye kaburi isipokuwa ni kwa sababu ananufaisha na kudhuru, ana baraka n.k.
Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallam) kafunga mlango huu na kakataza
kuswali kwenye makaburi, kwa kuwa hizi ni katika njia za Shirki hata kama

www.alhidaaya.com
33
mwenye kuswali anaswali kwa ajili ya Allaah. Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa
sallam) kakataza kuyajengea makaburi. Ndani ya makaburi kunazikwa maiti,
lakini hasinyayuliwe makaburi yao kwa kuyajengea, au kuzidishia udongo mpaka
kaburi likawa imenuika, kwa kuwa hili linaweza kuwadanganya ´Awwaam na
wajinga ya kwamba kaburi halikunyanyuliwa isipokuwa alie ndani ana hadhi,
wakamuomba.
Ama ikiwa makaburi yote yamefukiwa sawa, yamenyanyuliwa kidogo tu kadiri ya
shibri moja, haitoathiri. Lakini lau baadhi ya makaburi yatakuwa yamejengewa,
yakapambwa, yakaandikwa juu yayo, watu watadanganyika nayo waseme kaburi
hili lina hadhi, hili ni kaburi la mtu mwema au walii wakaja kudanganyika nayo,
hizi ni katika njia za Shirki. Ndio maana kakataza Mtume kuyajengea makaburi,
kuswali makaburini, kuandika juu ya makaburi, kuyawekea mataa, kwenye
makaburi n.k., yote haya ni Haraam kwa kuwa ni njia inayopelekea katika Shirki.
Watu na Shaytwaan wakasema, hayakuwekwa mapambo yote haya isipokuwa ni
kwa sababu (makaburi) haya yananufaisha na kudhuru. Watu wakayakusudia
katika ´Ibaadah. Ama makaburi yakiwa hayana mataa, hayakujengewa,
hayakuandikwa juu, hayakufanywa ni makhsusi, hayawi kama walio hai. Inakuwa
ni maiti walioko chini ya ardhi, hakuna mtu atakayejishughulisha nayo. Lakini
ikiwa yatajengewa, watu watadanganyika nayo. Na Shaytwaan hutumia fursa zake
zote.
Kwa ajili ya haya, kakataza Mtume (Swalla Allaahu ´alayhi wa sallaam) mambo
haya, kwa sababu ni katika njia inayopelekea katika Shirki. Alimwambia ´Aliy
(Radhiya Allaahu ´anhu):
"Usiache kaburi lililoinuliwa isipokuwa uliangamize." "Usiache picha (sanamu),
isipokuwa hakikisha umeliangamiza." Hadiyth hii ipo kwenye Swahiyh Muslim
Kwa kuwa, picha ni katika njia zinazo pelekea katika Ushirikina, khaswa pale
ambapo zinakuwa zimetundikwa juu ya ukuta, ni njia inayopelekea katika Shirki
kama ilivyokuwa kwa watu wa Nuwh. Watu wa Nuwh hawakutumbukia katika
Ushirikina isipokuwa ilikuwa ni kwa sababu ya picha, wakati walitengeneza picha
za watu wema na wakazitundika, baadaye zilikuja kuabudiwa badala ya Allaah.
Hizi ni katika njia za Ushirikina. Kutundika picha na khaswa picha za watu
wakubwa, kuadhimisha athari zao kama nyumba na majengo, hii ni katika njia za

www.alhidaaya.com
34
Shirki. Mtu huyu akiwa ni katika watu wema na au akawa ni katika Wanachuoni,
watatafuta baraka kupitia kwake kutokana na cheo chake, watatafuta baraka
kupitia kwake kwa athari yake.
Sisi tunajiepusha na mambo haya kwa kuwa ni katika njia za Shirki, hata kama kwa
sasa haujajitokeza Ushirikina, lakini tunakhofia katika Mustaqbal. Sisi
tukishafungua mlango kwa walio baada yetu, Shaytwaan yuko mbioni atawajia
kama alivyowajia watu wa Nuwh akawaambia: "Hakika mababu zetu
hawakutengeneza picha hizi, isipokuwa ni kwa sababu zinanufaisha na zinadhuru,
na kupitia picha hizo ndio walikuwa wanafanya mvua inanyesha, Shirki
ikajitokeza kwa watu wa Nuwh kwa sababu ya picha.
Hali kadhalika, athari za watu wakubwa katika Wanachuoni, watu wema na
wafanyao ‘Ibaadah kwa wingi. Haifai kujishughulisha nazo, kwa kuwa hii ni katika
njia za Shirki ambayo ilijitokeza katika Ummati zilizotangulia. Na kwa ajili ya hii,
Maswahabah (Radhiya Allaahu ´anhum) walikuwa hawaendi mahala ambapo
Mtume alikuwa akipenda kukaa au kuswali, walikuwa hawafanyi hivyo. Kwa
kuwa hii ni katika njia ya Shirki katika Mustaqbal. Na wakati ´Umar (Radhiya
Allaahu ´anhu) alipoona watu wanakwenda mahala ambapo Mtume alipewa
Bay´ah ya Hudaybiyah:
"Kwa hakika Allaah Amewapa radhi Waumini walipofungamana nawe chini ya
mti." [Al-Fat-h 48: 18].
Mti wa Hudaybiyah, kulikuwa baadhi ya watu wanakwenda mahala hapa wakati
wa ´Umar kwenye mti huu. Alipouliza "Kwa nini wanakwenda huko?" Wakasema
"Wanatafuta baraka kupitia mti huu, kwa kuwa ni mahala kulifanywa Bay´ah."
´Umar (Radhiya Allaahu ´anhu) akaamrisha ukatwe ukakatwa, alifanya hivi kwa
sababu ya kufunga mlango wa Shirki, kwa kuwa hii ni sababu ya kupelekea katika
Shirki. Lau mti huu ungelibakia na watu wakawa wanaujia, ungelikuwa sanamu
katika Mustaqbal. Kwa sababu hii, jiepusheni na njia zinazopelekea katika

www.alhidaaya.com
35
Ushirikina msizisogelee. Shaytwaan akishindwa kufikia kwa analolitaka,
hutosheka kwa kitu kidogo. Kwa sababu katika Mustaqbal, anaweza kidogo hicho
akakifanya kikubwa na kukipambia mpaka kikawa kikubwa.
Ni juu yetu kujiepusha na mambo haya, na tuzihifadhi ´Aqiydah zetu, na tujue ni
nini Tawhiyd na nini Ushirikina, na ni zipi njia zinazopelekea katika Ushirikina
hadi tuweze kujiepushe nazo. Allaah Atuwafikishe sote kwa yale Anayoyapenda
na Kuyaridhia.
Swalah na Salaam zimwendee Mtume wetu Muhammad, na ahli zake na
Maswahabah wote
Chanzo: http://www.youtube.com/watch?v=JXA4wfvWjfo