oktakarboksyftalocyjaniny jako katalizatory utleniania związków siarki

194
Joanna Nackiewicz, Artur Suchan i Witold Wacławek
wystąpienie efektu katalitycznego pod wpływem naświetlania roztworu w przypadku
ftalocyjanin o właściwościach fotosensybilizacyjnych (kompleksy cynku i glinu).
Mechanizm reakcji utleniania związków R–SH nie jest jeszcze dobrze poznany.
W opinii wielu autorów, w reakcjach katalizowanych przez ftalocyjaniny metali etapem
warunkującym szybkość reakcji jest rozpad kompleksu potrójnego, czyli połączenia
RS-MPc-O2 [3, 4].
Z przeprowadzonych przez nas badań kinetyki reakcji katalizowanych przez CoPcOC
można wnioskować, że kataliza ta w przypadku 2-TE i L-cysteiny ma tzw. charakter
enzymatyczny. Można do jej opisu zastosować teorię Michaelisa-Menten.
Wnioski
Kompleksy kobaltu i żelaza okazały się efektywnymi katalizatorami homofazowymi
areobowego utleniania jonów siarczkowych, 2-tioetanolu oraz L-cysteiny.
Oktakarboksyftalocyjanina kobaltu wydaje się związkiem najbardziej interesującym ze
względów praktycznych. Wykazuje ona dużą trwałość zarówno w roztworach
zakwaszonych, jak i alkalicznych. Na aktywność katalityczną oktakarboksyftalocyjanin
mają wpływ takie czynniki, jak rodzaj skompleksowanego metalu, wartość pH oraz stopień
asocjacji ftalocyjanin w roztworze.
Literatura
[1] Leznoff C.C. i Lever A.B.P. (Ed.): Phthalocyanines Properties and Applications, VCH Publishers Inc.,
Weinheim - NY, vol. 1 (1989); vol. 3 (1993); vol. 4 (1996).
[2] Ogunsipe A., Maree D. i Nyokong T.: J. Mol. Struct., 2003, 650, 131-140.
[3] Iliev V. i Ileva A.: J. Mol. Catal. A (Chem.), 1995, 103, 147-153.
[4] Iliev V., Ileva A. i Bilyarska L.: J. Mol. Catal. A (Chem.), 1997, 126, 99-108.
[5] Suchan A., Nackiewicz J., Hurek J. i Wacławek W.: Polish J. Chem., 2005, 79, 1937-1947.
OCTACARBOXYPHTHALOCYANINES AS CATALYSTS IN OXIDATION
OF SULFUR CONTAINING COMPOUNDS
Summary: Octacarboxyphthalocyanines (MPcOC) were investigated as potential catalysts in aerobic oxidation of
sulfur containing compounds. The investigations of their catalytic activity are interesting both regarding the basic
research and owing to their ecological aspects. Water-soluble thiols and sulfides are highly dangerous for natural
environment. Their oxidation leads to the markedly less harmful compounds. The catalytic activities of cobalt
(CoPcOC), iron (FePcOC) and copper (CuPcOC) octacarboxyphthalocyanines in reaction of aerobic oxidation of
2-thioethanol, natrium sulfide and L-cysteine were examined. The complexes of cobalt and iron are effective
homogeneous catalysts in the reactions mentioned above. The following factors have impact on their activity:
metal complexed, pH value and degree of association.
Keywords: octacarboxyphthalocyanines, catalytic oxidation, sulfides, thiols