systemy informacji przestrzennej - Politechnika Warszawska

POLITECHNIKA WARSZAWSKA
WYDZIAŁ GEODEZJI I KARTOGRAFII
„SYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ”
WARSZAWA 2009

Kilka słów o informacji przestrzennej i o Systemach Informacji
Przestrzennej
Dane przestrzenne, informacja przestrzenna, infrastruktura informacji przestrzennej,
systemy informacji przestrzennej, technologie SIP, są to pojęcia coraz częściej pojawiające się w
dokumentach i opracowaniach Unii Europejskiej. 13 lutego 2007 Parlament Europejski przyjął
dyrektywę INSPIRE ( Infrastructure for Spatial Information in the European Community), która
zobowiązuje kraje członkowskie Unii do tworzenia warunków dla łatwiejszego niż dotąd
korzystania przez obywateli i instytucje z istniejących danych przestrzennych.
Szacuje się, że 60 do 80% decyzji podejmowanych w instytucjach samorządowych,
administracji rządowej, w prywatnych firmach i instytucjach ( również przez obywateli)
powinno być opartych na danych przestrzennych, bo dotyczą one obiektów i zjawisk
położonych w przestrzeni geograficznej.
Od wielu lat są znane metody tworzenia danych przestrzennych oraz informacji o
położeniu i charakterze obiektów (mapy, bazy danych), a także metody korzystania z tych
danych. Metody te były rozwijane głównie przez takie dyscypliny jak geografia, geodezja,
kartografia , informatyka, zagospodarowanie przestrzenne.
Całość technologii oraz metod tworzenia i gromadzenia danych przestrzennych, ich
przetwarzania, analizowania, wytwarzania informacji ułatwiających podejmowanie decyzji,
wizualizacji danych i informacji, związanymi z tym środkami technicznymi, personelem i
organizacją obejmują systemy informacji przestrzennej. Do niedawna traktowano jako
synonimy pojęcia „Systemy Informacji Przestrzennej (SIP)” i „Systemy Informacji Geograficznej
(GIS)”.Ostatnio w opracowaniach UE przeważa pogląd, że zakres pojęciowy SIP jest szerszy, niż
zakres GIS. Rozumiany tak szeroko SIP obejmuje więc metody i technologie zaczerpnięte z
wielu dyscyplin naukowych i technologii.
Wydział Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej prowadzi nauczanie SIP na
studiach dziennych i zaocznych od ponad 10 lat, a na studiach podyplomowych od roku 2005.
Nasze nauczanie SIP obejmuje oprócz zagadnień czysto technologicznych (pozyskiwanie
danych do Systemu, tworzenie baz danych, obsługa najważniejszych funkcji oprogramowania)
również metody projektowania, realizacji i aktualizacji Systemów. Dużo uwagi poświęcamy
analizom przestrzennym i modelowaniu, które na podstawie zgromadzonych danych

przestrzennych i wiedzy dodatkowej wytwarzają informacje wspomagające wszystkie rodzaje
działalności samorządów terytorialnych, administracji rządowej, firm i instytucji.
Materiały geodezyjno kartograficzne są jednymi z najważniejszych materiałów
źródłowych do tworzenia SIP, ale nie jedynymi, bo dla wielu zastosowań równie ważne są
dane statystyczne i dane dotyczące zagospodarowania przestrzennego. Dlatego widzimy SIP
w kontekście znacznie szerszym niż mapy, zdjęcia lotnicze i satelitarne. Osobom z dyplomami
geodezyjno kartograficznymi poznanie tej tematyki ułatwi lepszy kontakt ze specjalistami
tworzącymi bazy danych przestrzennych i SIP, a także może ich przygotować do
samodzielnego tworzenia baz danych i SIP. Ogólnie – ułatwi im pracę na rzecz pełniejszego
wykorzystania materiałów geodezyjno kartograficznych do tworzenia SIP. Jest to szczególnie
ważne po wejściu w życie dyrektywy INSPIRE.
Wszyscy inni specjaliści po zapoznaniu się z podstawami SIP i po opanowaniu
podstawowych technologii będą mogli diametralnie zmienić dotychczasowe metody pracy.
Bazy danych i analizy przestrzenne umożliwią im szybkie i wielowariantowe podejmowanie
decyzji na podstawie wymiernych wskaźników wynikających z przyjętych modeli.
Program Studium obejmuje 220 godzin zajęć podzielonych na 10 trzydniowych
zjazdów, w tym 120 godzin zajęć laboratoryjnych, podczas których każdy słuchacz ma
zapewniony indywidualny dostęp do komputera i najnowocześniejszego oprogramowania
(ArcGIS, MapInfo, ERDAS Imagine, GeoMap).
Laboratoryjna część zajęć jest dostosowana do średniego poziomu przygotowania
komputerowego słuchaczy i nie stanowi bariery nawet dla osób po studiach
humanistycznych. Każdy ze słuchaczy może wykonać pracę dyplomową użyteczną dla swojej
instytucji.
Zgromadzone dotychczas doświadczenia , uwagi absolwentów oraz nowe możliwości
techniczne (szczególnie Internet) zobowiązują do systematycznej modernizacji programu i
metod nauczania. Modernizacje dokonane w roku 2009 były wsparte finansowo przez
Program Rozwojowy PW realizowany w ramach programu UE „Kapitał Ludzki”.
prof. Stanisław Białousz
Kierownik Studium

Cele Studium i sposoby realizacji:
1) zapoznanie słuchaczy z:
a) podstawami teoretycznymi SIP,
b) metodami projektowania, tworzenia systemów informacji przestrzennej dla jednostek
terytorialnych, organizacji, firm itp. oraz korzystania z systemów.
c) nowościami z zakresu oprogramowania i sprzętu dla SIP, zastosowaniami Internetu
oraz z infrastrukturą danych przestrzennych (INSPIRE, Geoportal).
2) nauczenie tworzenia baz danych przestrzennych, korzystania z istniejących baz danych,
wizualizacji danych przestrzennych, wykonywania analiz przestrzennych.
3) zaprojektowanie i zrealizowanie bazy danych przestrzennych lub małego projektu SIP.
Projekt powinien być użyteczny dla instytucji, która skierowała słuchacza na Studium.
Program kształcenia:
1. SIP – podstawy teoretyczne, metody projektowania, źródła i
metody pozyskiwania danych dla SIP (mapy, zdjęcia lotnicze,
satelitarne, pomiary GPS, Ewidencja Gruntów i Budynków)
Zajęcia są prowadzone w Gmachu Głównym PW pl. Politechniki 1
podczas 10-ciu trzydniowych zjazdów (piątek, sobota, niedziela).
W L
32 2
2. Bazy danych przestrzennych 10 16
3. Standardy, normy w SIP, Infrastruktura danych
przestrzennych, INSPIRE
10 -
4. Sprzęt i oprogramowanie dla SIP, Internet dla SIPu, SIP w
Internecie
16 8
5. Analizy przestrzenne i modelowanie 10 24
6. Numeryczna mapa zasadnicza
i dane branżowe jako
podstawa tworzenia SIT
4 8
7. Metody wizualizacji danych i informacji - 10
8. Statystyka publiczna i rejestry urzędowe 8 -
9. Przykłady zrealizowanych systemów i zastosowań SIP 6 -
10. Aspekty prawne SIP 4 -
11. Projekt SIP - 32
12. Konsultacje prac dyplomowych -
RAZEM 100 120
20

Oprogramowanie stosowane podczas zajęć laboratoryjnych :
- ArcGIS,
- MapInfo,
- GeoMedia,
- ERDAS Imagine,
- IDRISI,
- GeoMap,
- Access,
- Excel.
Zajęcia laboratoryjne są prowadzone w grupach 15-o osobowych. Każdy słuchacz ma zapewnione
samodzielne stanowisko pracy „uzbrojone” w niezbędne oprogramowanie. Laboratoryjna część zajęć
jest dostosowana do zróżnicowanego poziomu przygotowania komputerowego słuchaczy i nie
stanowi bariery nawet dla osób po studiach humanistycznych. Osoby ze słabszym przygotowaniem
komputerowym mogą mieć dodatkowe godziny wyrównawcze.
Projekt SIP
Tematy projektów są powiązane z zainteresowaniami oraz przygotowaniem
zawodowym słuchaczy, a także z możliwościami wykorzystania projektów w instytucjach, w
których pracują słuchacze.
Projekt obejmuje wszystkie etapy przewidywane w metodyce tworzenia SIP:
- określenie użytkowników i celu SIP,
- identyfikacja baz danych do stworzenia w pierwszym etapie realizacji projektu,
- zdefiniowanie zakresu i szczegółowości danych,
- stworzenie najważniejszych baz danych,
- projekt organizacyjny systemu, w tym konfiguracja sprzętu i oprogramowania,
plan wdrożenia systemu,
- wykonanie przykładowej analizy przestrzennej,
- wizualizacja danych i wyników analiz przestrzennych,
- opis techniczny projektu.
35 godzin zajęć obejmuje prace pod nadzorem prowadzącego projekt. Wykonanie projektu
wymaga większego nakładu pracy własnej. Ocenia się ten wkład na 120 godzin.
Projekty są referowane i bronione publicznie podczas ostatniego zjazdu. Projekt stanowi pracę
dyplomową.

Przykładowe tematy prac dyplomowych zrealizowane w latach wcześniejszych:
1. K. Twardzik – System Informacji Przestrzennej dla miasta Bielska-Białej. Stan obecny i
perspektywy rozwoju.
2. I. Mazur – Zastosowanie wielokryterialnej analizy (lokalny SIP) do wyboru lokalizacji działek
rekreacyjnych w powiecie kozienickim.
3. M. Kwiatkowska – Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa
świętokrzyskiego w technologii SIP.
4. H. Dębek – Baza Danych Przestrzennych dla wybranych działań wspólnej polityki rolnej w
latach 2004-2006 dla województwa mazowieckiego.
5. A. Bryła, K. Pólkowski – System Informacji Przestrzennej dla Przedsiębiorstwa Rybackiego
Złocieniec Sp. Z o. o.
6. J. Sobiegraj, A. Watoła – Analiza wybranych usług turystycznych na terenie gminy Zakopane.
7. T. Foltyniewicz – Systemy Informacji Przestrzennej o awariach sieci wodociągowo-
kanalizacyjnej miasta stołecznego Warszawy (SIP Awarie).
8. B. Polak, A. Sznejder. Krajowy rejestr podziału terytorialnego kraju TERYT w Systemie
Informacji Przestrzennej. Przykład tworzenia operatu przestrzennego dla rejonu
statystycznego gminy Rutki.
9. M. Bednarek – Wykorzystanie bazy danych CORINE Land Cover 2006 dla celów statystyki
regionalnej w Europie na przykładzie Polski.
10. A. Olszak – Wizualizacja danych statystycznych dotyczących migracji ludności w gminach
województwa mazowieckiego.
11. K. Tomasik – Baza danych o stanie organizacyjnym, technicznym i informatycznym
Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego województwa świętokrzyskiego.
12. A. Brambor – Rozbudowa systemu meta danych Wojewódzkiego Zasobu Geodezyjnego i
Kartograficznego dla WODGiK w Poznaniu.
13. A. Drostek – Projekt bazy danych „Dziedzictwo kulturowe” dla województwa
podkarpackiego.
14. M. Jankowska-Różyńska – Przygotowanie danych cyfrowych granic obszarów chronionych
dla potrzeb wspólnej bazy danych o wyznaczonych obszarach chronionych prowadzonej
przez Europejską Agencję Środowiska.
15. J. Kołakowska – Koncepcja bazy danych dla wielkoprzestrzennych obszarów prawnie
chronionych w województwie mazowieckim.

16. M. Brodowska – Możliwości wykorzystania SIP w analizie danych dotyczących monitoringu
jakości powietrza PMŚ na poziomie krajowym.
17. K. Kordek – Analiza wykorzystania gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej z zastosowaniem SIP.
18. K. Kania – Analiza zmian emisji zanieczyszczeń i jakości powietrza na obszarze Polski z
wykorzystaniem narzędzi GIS.
Przykład pracy kontrolnej wymaganej dla zaliczenia przedmiotu „Podstawy teoretyczne SIP”
1) Na podstawie faktów z miejsca pracy i literatury podać po 2 przykłady i skomentować
następujące pojęcia:
a) dane geograficzne
b) dane przestrzenne
c) informacja geograficzna
d) informacja przestrzenna
e) system informacji przestrzennej
2) Skomentować ciąg: mapa – baza danych przestrzennych – system informacji przestrzennej.
3) Baza danych przestrzennych jako obraz (model) rzeczywistości. Zalety i niedostatki baz
danych w porównaniu z innymi obrazami rzeczywistości.
4) Jaką osnowę geometryczną (część geometryczną baz danych) należy zaproponować dla baz
danych opracowywanych dla całości:
a) województwa mazowieckiego
b) miasta Zakroczym
5) Analizy przestrzenne w całości SIP. Co pozostanie z SIP, jeśli wyjmiemy z niego analizy
przestrzenne?
6) Czy Infrastruktura danych przestrzennych zastąpi systemy informacji przestrzennej?
7) Technologie SIP. Jaka jest ich rola w tworzeniu i korzystaniu z informacji przestrzennej i SIP?
8) Możliwości wpisania się mojej instytucji w tworzenie infrastruktury danych przestrzennych.
9) Czy dla mojej instytucji jest potrzebny SIP? Jeśli tak, to jak go zaprojektować i stworzyć?
10) Jakie minimalne inwestycje musiałbym poczynić, aby stworzyć firmę zdolną do pracy w
obszarze SIP?

Studium jest prowadzone przez:
Wydział Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej
Plac Politechniki 1, 00-661 Warszawa
Kierownik Studium Podyplomowego: prof. dr hab. Stanisław Białousz
tel. 022 234 73 58, 0 602 388 299, fax. 022 234 53 89, S.Bialousz@gik.pw.edu.pl
Sekretarz Studium Podyplomowego: mgr inż. Anna Fijałkowska
Gmach Główny p. 137, 146
tel. 022 234 73 58, fax. 022 234 53 89, A.Fijalkowska@gik.pw.edu.pl
Dodatkowe informacje i formularze zgłoszeń znajdują się na stronie Studium:
http://telesip.gik.pw.edu.pl/
Całkowity koszt Studium wynosi 5 000 zł (podzielony na dwie raty semestralne).
Rekrutacja na Studium ciągła od września do lutego następnego roku. Przyjmowanych jest 30
osób. Każdy nowy cykl kształcenia rozpoczyna się w marcu i kończy w lutym następnego roku.
prof. dr hab. Jerzy Gaździcki
Rada Programowa Studium:
Przewodniczący:
prof. dr hab. Bogdan Ney
Członkowie:
prof. dr hab. Stanisław Białousz prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki
prof. dr hab. Edward Nowak mgr inż. Krzysztof Mączewski mgr inż. Anna Fijałkowska
prof. dr hab. Stanisław Białousz
Osoby prowadzące zajęcia:
prof. dr hab. Jerzy Gaździcki prof. dr hab. Edward Nowak
prof. dr hab. Wojciech Pachelski
prof. dr hab. Grażyna Szpor mgr inż. Krystyna Lady-Drużycka
dr inż. Jerzy Chmiel dr inż. Andrzej Głażewski dr inż. Waldemar Izdebski
dr inż. Tadeusz Knap dr inż. Paweł Kowalski dr inż. Ryszard Preuss
dr inż. Robert Olszewski dr inż. Katarzyna Osińska-Skotak dr Stanisława Szwałek
mgr inż. Janusz Dygaszewicz mgr inż. Andrzej Garstka mgr inż. Krzysztof Mączewski
dr inż. Ryszard Szpunar dr inż. Janusz Walo
a także zapraszani specjaliści z administracji oraz z firm tworzących SIP i z firm softwarowych.