Metody_oceny_spastyc.. - Pandm
Metody_oceny_spastyc.. - Pandm
Metody_oceny_spastyc.. - Pandm
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Spastyczność<br />
Spastyczność<br />
<strong>Metody</strong> <strong>oceny</strong> <strong>spastyc</strong>zności<br />
<strong>spastyc</strong>zno ci<br />
mgr Ewa Żak ak<br />
Physiotherapy & Medicine<br />
www.pandm.org<br />
1
Definicja<br />
Słowo owo „Spasm Spasm” pochodzi z greki, „spasmos spasmos” oznacza<br />
ciągn ci gnąć ąć lub opór. op r.<br />
Zaburzenie równowagi r wnowagi między mi dzy układem uk adem hamującym hamuj cym i<br />
pobudzającym pobudzaj cym skutkuje rozwojem <strong>spastyc</strong>zności.<br />
<strong>spastyc</strong>zno ci.<br />
Klasyczna definicja <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci opracowana przez<br />
Lance’a Lance opisuje to zjawisko jako :<br />
„motoryczne motoryczne zaburzenie zaburzenie charakteryzująące charakteryzuj ce sięę si szybkim szybkim<br />
wzrostem wzrostem napięęcia napi cia tonicznego tonicznego mięś mięśnia<br />
nia ze ze wzmożżeniem<br />
wzmo eniem<br />
odruchóów odruch w śści cięęgnistych, gnistych, wynikająące wynikaj ce z z nadpobudliwośści<br />
nadpobudliwo ci<br />
odruchu odruchu rozciąągowego, rozci gowego, jako jako jeden jeden z z komponentóów<br />
komponent w<br />
zespołłu zespo u góórnego g rnego motoneuronu”<br />
motoneuronu<br />
2
Spastyczność<br />
Spastyczność<br />
a Sztywność Sztywność<br />
Typową Typow cechą cech <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci jest wzrost<br />
oporu mięś mięśni<br />
ni przy szybszym rozciąganiu.<br />
rozci ganiu.<br />
W sztywności sztywno ci opór op r mięś mięśniowy<br />
niowy jest stały sta y<br />
niezależnie niezale nie od szybkości szybko ci rozciągania.<br />
rozci gania.<br />
W sztywności sztywno ci często cz sto współistnieje wsp istnieje tzw. objaw koła ko a zębatego z batego (np ( np. . w<br />
chorobie Parkinsona)<br />
Dla <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci typowe jest ponadto większe wi ksze zajęcie zaj cie zginaczy<br />
kończyn ko czyn górnych g rnych i prostowników prostownik w kończyn ko czyn dolnych.<br />
W <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci wyróżniamy wyr niamy 3 poziomy wg zmodyfikowanej skali<br />
Ashworta, Ashworta,<br />
w sztywności sztywno ci nie występuje wyst puje podział<br />
podzia<br />
3
Definicja cd<br />
Obecnie brakuje dowodów dowod w doświadczalnych<br />
do wiadczalnych<br />
podtrzymujących podtrzymuj cych tą t teorię. teori<br />
Patomechanizm <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci jest procesem bardziej<br />
złożonym onym i nie do końca ko ca dobrze poznanym.<br />
Spastyczność<br />
Spastyczność<br />
trudno tłumaczy t umaczyć zaburzeniem jednego<br />
odruchu lub neuroprzekaźnika<br />
neuroprzeka nika. .<br />
Uszkodzenie półkul p kul (dróg (dr g regulujących), reguluj cych), pnia mózgu m zgu<br />
lub rdzenia kręgowego kr gowego może mo e być by źródłem em<br />
wzmożonego wzmo onego napięcia. napi cia.<br />
Dlatego obraz <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci w większym wi kszym stopniu<br />
zależy zale y od lokalizacji i rozległości rozleg ci uszkodzenia niż ni od<br />
przyczyny.<br />
4
Definicja cd<br />
Cechą Cech charakterystyczną charakterystyczn <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci jest<br />
występowanie wyst powanie tzw. objawu „scyzorykowego<br />
scyzorykowego”.<br />
Polega on na wzroście wzro cie napięcia napi cia mięś mięśniowego<br />
niowego w zajętej zaj tej<br />
kończynie, ko czynie, które kt re narasta i nagle ustępuje, ust puje, podczas jej<br />
biernego rozciągania. rozci gania. Opór Op r narasta proporcjonalnie<br />
do amplitudy i szybkości szybko ci ruchu.<br />
Na ten opór op r składaj sk adają się si różne ne czynniki takie jak :<br />
Właściwo ciwości ci elastyczne aparatu ruchowego<br />
Brak świadomej wiadomej kontroli ruchu przez pacjenta<br />
Zaburzenia poznawcze<br />
5
Objawy kliniczne <strong>spastyc</strong>zności<br />
<strong>spastyc</strong>zno ci<br />
Objawy dodatnie<br />
wygórowane wyg rowane odruchy<br />
ści cięgniste gniste<br />
wzmożony wzmo ony opór op r podczas<br />
szybkiego, biernego<br />
ruchu<br />
skurcze kloniczne mięś mięśni<br />
ni<br />
Objawy ujemne<br />
obniżenie obni enie siły si y<br />
mięś mięśniowej<br />
niowej<br />
ograniczenie mobilności mobilno ci<br />
brak możliwo mo liwości ci<br />
wykonania ruchu<br />
zamierzonego<br />
6
<strong>Metody</strong> <strong>oceny</strong> <strong>spastyc</strong>zności<br />
<strong>spastyc</strong>zno ci<br />
Dzielimy na :<br />
Obiektywne i subiektywne<br />
Ilościowe Ilo ciowe i jakościowe jako ciowe<br />
Kliniczna i instrumentalne<br />
Bezpośrednie Bezpo rednie i pośrednie po rednie<br />
Biomechaniczne<br />
Elektrofizjologiczne<br />
7
<strong>Metody</strong> kliniczne<br />
<strong>Metody</strong> kliniczne oceniają oceniaj i analizują analizuj objawy dodatnie i ujemne związane zwi zane ze<br />
wzmożonym wzmo onym napięciem napi ciem mięś mięśniowym.<br />
niowym.<br />
• Badanie napięcia napi cia mięś mięśniowego<br />
niowego<br />
• Badanie odruchów odruch w ści cięgnistych gnistych<br />
• Badanie konusów konus w i spazmów spazm w mięś mięśniowych<br />
niowych<br />
• Badanie siły si y mięś mięśniowej<br />
niowej<br />
• Badanie zakresu ruchu w stawach<br />
• Badanie wykonania ruchu zamierzonego<br />
• Badanie reakcji stowarzyszonych<br />
• Badanie kliniczne chodu<br />
Znajomość metod <strong>oceny</strong> wzmożonego napięcia jest bardzo istotna. Pozwala ona na dobór odpowiednich metod<br />
dla danego pacjenta i na najdokładniejszą ocenę możliwości funkcjonalnych.<br />
8
Skale stosowane do <strong>oceny</strong><br />
wzmożonego wzmo onego napięcia napi cia<br />
Skala Ashwortha<br />
Zmodyfikowana Skala Ashwortha<br />
Skala Tardieu<br />
Adduktor Tone Rating Scale – w obrębie obr bie<br />
m.przywodzicieli<br />
9
Skala Ashwortha<br />
0 – Bez zwiększonego zwi kszonego napięcia napi cia<br />
mięś mięśniowego<br />
niowego<br />
1 – Niewielkie zwiększenie zwi kszenie napięcia napi cia<br />
powodujące<br />
powoduj ce „przytrzymanie<br />
przytrzymanie”<br />
podczas poruszania kończyn ko czyną w<br />
kierunku zgięcia zgi cia lub wyprostu<br />
2 – Bardziej zaznaczone zwiększenie<br />
zwi kszenie<br />
napięcia, napi cia, ale kończyna ko czyna zgina się si<br />
lub prostuje z łatwo atwości cią<br />
3 – Znaczne zwiększenie zwi kszenie napięcia, napi cia,<br />
ruch bierny trudny do wykonania<br />
4 – Kończyna Ko czyna usztywniona w zgięciu zgi ciu<br />
lub wyproście wypro cie<br />
Skale Ashwortha<br />
Zmodyfikowana skala Ashwortha<br />
0 – Napięcie Napi cie prawidłowe prawid owe lub obniżone obni one<br />
1 – Nieznaczny wzrost napięcia napi cia<br />
objawiający objawiaj cy się si oporem i uwolnieniem<br />
lub minimalnym wzrostem napięcia napi cia<br />
mięś mięśni<br />
ni w końcowej ko cowej fazie ruchu<br />
zginania lub prostowania<br />
+ 1 – Nieznaczny wzrost w stanie<br />
napięcia napi cia mięś mięśnia<br />
nia objawiający objawiaj cy się si<br />
oporem i uwolnieniem oraz<br />
występuj wyst pujący cy w drugiej połowie po owie zakresu<br />
ruchu w stawie<br />
2 – Bardziej zaznaczony wzrost napięcia napi cia<br />
mięś mięśnia<br />
nia przez większ wi kszą część część<br />
zakresu<br />
ruchu w stawie, ale dotknięta dotkni ta część część<br />
kończyny ko czyny daje się si łatwo atwo poruszać porusza<br />
3 – Wyraźny Wyra ny wzrost napięcia napi cia mięś mięśnia,<br />
nia, ruch<br />
bierny trudny do wykonania<br />
4 – Dotknięta Dotkni ta część część<br />
sztywna w zgięciu zgi ciu i<br />
wyproście wypro cie<br />
10
Skala Tardieu<br />
Metoda określa okre la ograniczenie zakresu przy ruchu biernym<br />
prowadzonym :<br />
- wolno<br />
- szybko<br />
Pierwszy pomiar interpretowany jest jako ograniczenie<br />
spowodowane zwiększon zwi kszoną wtórnie wt rnie sztywności sztywno cią mięś mięśni<br />
ni i<br />
tkanki łącznej. łącznej.<br />
Drugi pomiar interpretowany jest jako<br />
<strong>spastyc</strong>zność<br />
<strong>spastyc</strong>zność.<br />
Podstawę Podstaw pomiaru <strong>spastyc</strong>zności <strong>spastyc</strong>zno ci stanowi kąt k t zatrzymania ruchu<br />
i szybkość szybkość,<br />
, przy której kt rej uzyskano zatrzymanie. Napięcie Napi cie<br />
mięś mięśniowe<br />
niowe oceniane jest na podstawie <strong>oceny</strong> odpowiedzi<br />
mięś mięśniowej<br />
niowej na różne r ne prędko pr dkości ci rozciągania. rozci gania. Ocenie zostaje<br />
poddana jakość jakość<br />
reakcji mięś mięśniowej<br />
niowej podczas ruchu kończyn ko czyną z<br />
określon okre loną prędko pr dkości cią oraz kąt, k t, przy którym kt rym pojawia się si<br />
reakcja mięś mięśniowa.<br />
niowa.<br />
11
Adduktor Tone Rating Scale – w<br />
obrębie obr bie m.przywodzicieli<br />
0 – brak wzmożonego wzmo onego napięcia napi cia<br />
1 – napięcie napi cie nieznacznie wzmożone, wzmo one, łatwe atwe<br />
odwiedzenie do kąta k ta 45 stopni<br />
2 – odwiedzenie do kąta k ta 45 stopni wymaga<br />
lekkiego wysiłku wysi ku<br />
3 – odwiedzenie do kąta k ta 45 stopni wymaga<br />
umiarkowanego wysiłku wysi ku<br />
4 – odwiedzenie do kąta k ta 45 stopni wymaga<br />
współpracy wsp pracy dwóch dw ch osób<br />
os<br />
12
<strong>Metody</strong> instrumentalne<br />
<strong>Metody</strong> instrumentalne w sposób spos b obiektywny oceniają oceniaj<br />
<strong>spastyc</strong>zność<br />
<strong>spastyc</strong>zność,<br />
, ale są s czasochłonne czasoch onne i wymagają wymagaj<br />
specjalistycznego sprzętu sprz tu oraz personelu.<br />
Do metod instrumentalnych możemy mo emy zaliczyć zaliczy :<br />
Trójwymiarow<br />
Tr jwymiarową analizę analiz chodu<br />
<strong>Metody</strong> elektrofizjologiczne<br />
Ocenę Ocen utrzymania równowagi r wnowagi i postawy ciała cia<br />
Skale instrumentalne czynności czynno ci dnia codziennego (ang.ADL ( ang.ADL)<br />
Goniometryczny test wahadła<br />
wahad<br />
13
Trójwymiarowa Tr jwymiarowa analiza chodu<br />
Trójwymiarowa Tr jwymiarowa analiza chodu to<br />
najnowocześniejsza najnowocze niejsza bezinwazyjna metoda,<br />
która kt ra jako jedyna pozwala na obserwację obserwacj<br />
wzajemnych relacji poszczególnych<br />
poszczeg lnych<br />
segmentów segment w ciała cia a w dynamicznych wzorcach<br />
ruchu. Obecnie istnieje wiele systemów system w<br />
służą żących cych do analizy ruchu.<br />
14
System do analizy chodu<br />
15
System analizy chodu<br />
- Służy y do kompleksowej diagnostyki układu uk adu ruchu<br />
pacjenta.<br />
- Może Mo e ułatwi u atwić pracę prac fizjoterapeutom poprzez<br />
dostarczenie informacji o biomechanicznych oraz<br />
patologicznych parametrach i dzięki dzi ki temu stać sta się si<br />
narzędziem narz dziem ułatwiaj u atwiającym cym dobór dob r odpowiedniej terapii<br />
dostosowanej do potrzeb pacjenta.<br />
- Pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmów<br />
mechanizm w<br />
patologicznych i kompensacyjnych.<br />
- Metoda ta jest uzupełnieniem uzupe nieniem badania klinicznego i<br />
pozwala na weryfikację weryfikacj efektów efekt w leczenia<br />
16
Ocena<br />
Parametry które kt re oceniane są s w tej metodzie to :<br />
Parametry elektromiograficzne (rejestracja<br />
czynności czynno ci pracy mięś mięśni)<br />
ni)<br />
Parametry kinematyczne (położenie (po enie miednicy,<br />
kąty ty w stawach)<br />
Parametry kinetyczne (pomiar reakcji sił si<br />
podłoża pod a podczas chodu)<br />
17
Do badania wykorzystuje się si<br />
markery, które kt re umieszcza się si<br />
na powierzchni ciała cia a w<br />
odpowiednich punktach<br />
anatomicznych.<br />
Ruch markerów marker w jest<br />
analizowany przez system<br />
kamer rozmieszczonych w<br />
pomieszczeniu i podłą podłączonych<br />
czonych<br />
do komputera.<br />
Zadaniem komputera jest<br />
zbieranie danych oraz<br />
dostarczenie raportu.<br />
Badanie<br />
18
Przebieg badania<br />
Część Część<br />
pierwsza<br />
Pomiar antropometryczny: szerokości szeroko ci i głę głęboko<br />
bokości ci<br />
miednicy, szerokości szeroko ci stawów staw w kolanowych i<br />
skokowych oraz długo d ugości ci kończyn ko czyn dolnych.<br />
Otrzymane wartości warto ci wprowadzone zostaną zostan do<br />
programu komputerowego, który kt ry wykorzysta je w<br />
analizie.<br />
19
Przebieg badania<br />
Druga część część<br />
Polega na rejestracji jednego cyklu statycznego.<br />
Pacjent przybiera swobodną swobodn pozycję pozycj ciała cia a z<br />
odwiedzionymi kończynami ko czynami górnymi g rnymi do 90 stopni.<br />
Czas trwania statycznego pomiaru 10 sekund.<br />
20
Przebieg badania<br />
Część Część<br />
trzecia<br />
Ocena wzorca dynamicznego.<br />
Pacjent chodzi boso w tempie dostosowanym do<br />
swoich możliwo mo liwości. ci. Zapis parametrów parametr w chodu<br />
dotyczy od 1-10 1 10 cykli chodu .<br />
21
Obróbka Obr bka danych i otrzymanie raportu<br />
Po badaniu tworzy się si w komputerze model<br />
statyczny i dynamiczny pacjenta, a następnie nast pnie<br />
na wykresie cyklu chodu zaznaczał zaznacza się si fazę faz<br />
podporu i wymachu dla każdej ka dej kończyny ko czyny<br />
dolnej, oddzielnie.<br />
Do analizy wybieramy ok.. 5 przejść przejść,<br />
, w celu<br />
uzyskania średniej redniej wartości warto ci parametrów.<br />
parametr w.<br />
Taka procedura jest konieczna do uzyskania<br />
raportu opracowanego przez komputer<br />
22
Obróbka Obr bka danych<br />
23
Raport<br />
24
Oceniane parametry<br />
Parametry elektromiograficzne (rejestracja<br />
czynności czynno ci pracy mięś mięśni)<br />
ni)<br />
Parametry kinematyczne (położenie (po enie<br />
miednicy, kąty k ty w stawach)<br />
Parametry kinetyczne (pomiar reakcji sił si<br />
podłoża pod a podczas chodu)<br />
25
ZALETY<br />
kompleksowe badanie<br />
układu uk adu ruchu<br />
nie inwazyjność<br />
inwazyjność<br />
dokładno dok adność ść pomiarów pomiar<br />
badanie<br />
ukazuje interakcje<br />
segmentów segment w ciała cia<br />
Wady i zalety<br />
WADY<br />
uczestniczyć uczestniczy mogą mog osoby<br />
w dobrym kontakcie<br />
psychicznym i<br />
wykonujące wykonuj ce polecenia<br />
warunkiem uczestnictwa<br />
jest chód ch d samodzielny<br />
długi ugi czas analizowania<br />
raportów raport w które kt re dostarcza<br />
urządzenie urz dzenie<br />
26
Bibliografia :<br />
Jarosław Jaros aw Sławek S awek – „Spastyczno Spastyczność ść od<br />
patofizjologii do leczenia” leczenia<br />
Janusz Nowotny – „Podstawy Podstawy Fizjoterapii –<br />
Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty<br />
praktyczne”<br />
praktyczne<br />
Dziękuj Dzi kuję za uwage.<br />
uwage<br />
27
Change language