Logika - Gandalf

Akademia Prawa
Tadeusz Widła
Dorota Zienkiewicz
Logika
2. wydanie
Wydawnictwo C.H.Beck

Akademia Prawa
Logika
2. wydanie

W sprzeda¿y:
E. Nieznañski
LOGIKA, wyd. 2
Podrêczniki Prawnicze
T. Stawecki, P. Winczorek
WSTÊP DO PRAWOZNASTWA, wyd. 4
Skrypty Becka
T. Maciejewski
HISTORIA POWSZECHNA USTROJU I PRAWA, wyd. 2
Studia Prawnicze
T. Maciejewski
HISTORIA USTROJU I PRAWA S¥DOWEGO POLSKI, wyd. 2
Podrêczniki Prawnicze
W. Wo³odkiewicz, M. Zab³ocka
PRAWO RZYMSKIE. INSTYTUCJE, wyd. 4
Podrêczniki Prawnicze
A. Kacprzak, J. Krzynówek
PRAWO RZYMSKIE. PYTANIA. KAZUSY. TABLICE
Repetytoria C.H. Becka
H. Izdebski
HISTORIA MYŒLI POLITYCZNEJ I PRAWNEJ, wyd. 2
Podrêczniki Prawnicze
www.sklep.beck.pl

Logika
Tadeusz Wid³a
Dorota Zienkiewicz
Wydawnictwo C.H.Beck
Warszawa 2006

Redakcja: Aneta lisek
© Wydawnictwo C. H. Beck 2006
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: Krzysztof Biesaga
Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa
ISBN 83-7483-418-8
ISBN 978-83-7483-418-6

Spis treœci
s. Nb
Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVII
Rozdzia³ I. Pojêcie logiki i jej struktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1
Rozdzia³ Spis treœci II. Znak, kategorie syntaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 8
§ 1. Pojêcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 8
§ 2. Jêzyk, stopnie jêzyka, role semiotyczne wypowiedzi . . . . . 9 10
I. Jêzyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 10
II. Stopnie jêzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 14
III. Role semiotyczne wypowiedzi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 15
§ 3. Kategorie syntaktyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 19
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Rozdzia³ III. Nazwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 27
§ 4. Budowa nazwy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 28
§ 5. Denotacja nazwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 30
V

Spis treœci
§ 6. Konotacja nazwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 33
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Rozdzia³ IV. Definiowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 40
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Pojêcie i budowa definicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Stylizacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Rodzaje definicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Rozdzia³ V. Stosunki miêdzy zakresami nazw . . . . . . . . . . . . . 51 51
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Rozdzia³ VI. Zbiór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 63
§ 7. Dzia³ania na zbiorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7063a
I. Iloczyn logiczny zbiorów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7063a
II. Suma logiczna zbiorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 64
III. Ró¿nica logiczna zbiorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 65
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Rozdzia³ VII. Podzia³ logiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 66
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Rozdzia³ VIII. S¹dy i zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 68
§ 8. WypowiedŸ niezupe³na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9069
§ 9. Zdanie i jego wartoœæ logiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 70
§ 10. Prawdziwoœæ zdañ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 71
§ 11. „Zdania” o niejednoznacznej wartoœci logicznej . . . . . . . . 94 74
§ 12. Rodzaje zdañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 76
§ 13. Zwi¹zki logiczne miêdzy zdaniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 81
§ 14. unkcja zdaniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 84
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
VI

Rozdzia³ IX. Modalnoœæ wypowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 85
§ 15. Zdania modalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 85
§ 16. Interpretacje wypowiedzi modalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 88
§ 17. Wieloznacznoœæ wypowiedzi modalnych . . . . . . . . . . . . . . 113 95
I. Interpretacja jednostronna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 96
II. Interpretacja dwustronna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 97
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Rozdzia³ X. Pytania i odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 98
§ 18. Odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130105
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Podzia³ pytañ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Podzia³ odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
B³êdy w s³ownym przekazywaniu myœli . . . . . . . . . 135 110
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Rozdzia³ XI. Relacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 115
§ 19. Pojêcie relacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 115
§ 20. Konwers (odwrotnoœæ) relacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 116
§ 21. Rodzaje relacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 117
§ 22. Mno¿enie relacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 129
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Rozdzia³ XII. unktory prawdziwoœciowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 131
§ 23. Pojêcie funktora prawdziwoœciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 131
§ 24. Koniunkcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 133
§ 25. Alternatywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 134
§ 26. Implikacja zwyk³a (ekstensywna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 136
§ 27. Implikacja odwrotna (intensywna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 137
§ 28. Implikacja wzajemna (równowa¿noœæ) . . . . . . . . . . . . . . . . 160138
§ 29. Dysjunkcja (negacja koniunkcji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 139
§ 30. Binegacja (negacja alternatywy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 140
§ 31. Inne funktory prawdziwoœciowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 141
§ 32. unktory trójargumentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 142
§ 33. unktory nieprawdziwoœciowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 143
I. Wynikanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 144
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
VII
Spis treœci

Spis treœci
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Rozdzia³ XIII. Prawa rachunku zdañ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 148
§ 34. Metody badania funkcji logicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 166
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Rozdzia³ XIV. Rozumowania na zdaniach kategorycznych . . 197 170
§ 35. Zdania kategoryczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 170
§ 36. Rozumowania bezpoœrednie przez dodanie funktorów . . 201 178
§ 37. Rozumowania z opozycji (kwadrat logiczny). . . . . . . . . . . 202 179
§ 38. „Tylko” w zdaniach kategorycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 183
§ 39. Przekszta³cenia zdañ kategorycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 210184
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Zdania kategoryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Stosunki miêdzy zakresami nazw w zdaniach kategorycznych 216
Zdanie ogólnotwierdz¹ce (SaP) . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Zdanie szczegó³owotwierdz¹ce (SiP) . . . . . . . . . . . . 216
Zdanie ogólnoprzecz¹ce (SeP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Zdanie szczegó³owoprzecz¹ce (SoP) . . . . . . . . . . . . . 218
Roz³o¿enie terminów w zdaniach kategorycznych. 220
„Tylko” w zdaniach kategorycznych. . . . . . . . . . . . . 221
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Rozdzia³ XV. Rozumowania poœrednie. Sylogizm
kategoryczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 191
§ 40. Sprawdzanie poprawnoœci trybów sylogistycznych
za pomoc¹ diagramów Venna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 199
§ 41. B³êdy we wnioskowaniach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 200
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
OBJAŒNIENIA DO ZADAÑ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Rozdzia³ XVI. Rozumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 203
§ 42. Rozumowania zawodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 203
§ 43. Wyjaœnianie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 204
I. Indukcja zupe³na. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 205
II. Indukcja niezupe³na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 206
III. Indukcja eliminacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 207
1. Kanon jedynej zgodnoœci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 208
2. Kanon jedynej ró¿nicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270209
VIII

3. Kanon zgodnoœci i ró¿nicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 210
4. Kanon zmian towarzysz¹cych . . . . . . . . . . . . . . . . 272 211
5. Kanon reszt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 212
IV. Indukcja statystyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 213
§ 44. Rozumowania redukcyjne a rozumowania dedukcyjne . . 275 214
§ 45. Sprawdzanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 215
§ 46. Sprawdzanie ze skutkiem pozytywnym . . . . . . . . . . . . . . . 278 216
§ 47. Sprawdzanie ze skutkiem negatywnym . . . . . . . . . . . . . . . 279 218
§ 48. Eksperyment. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280219
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Rozdzia³ XVII. Logika a wyk³adnia prawa. . . . . . . . . . . . . . . . . 289 223
§ 49. Wype³nianie luk prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 224
I. Wnioskowanie per analogiam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 225
II. Wnioskowanie a contrario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 226
III. Wnioskowanie a fortiori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 227
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Rozdzia³ XVIII. Uzasadnienie wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 228
§ 50. Struktura uzasadnienia orzeczenia s¹dowego . . . . . . . . . . 303 228
§ 51. Jêzyk orzeczeñ s¹dowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 229
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Rozdzia³ XIX. Sofizmatyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 230
§ 52. Transdukcje i nadinterpretacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310231
§ 53. Inne b³êdy lub chwyty retoryczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 232
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Rozdzia³ XX. Domniemania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 233
Rozdzia³ XXI. Prawdopodobieñstwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 239
ZADANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
IX
Spis treœci

Wstêp
Podrêcznik niniejszy przeznaczony jest g³ównie dla studentów prawa.
Obejmuje on elementarne zagadnienia z zakresu semiotyki, logiki
formalnej i ogólnej metodologii nauk. W podrêczniku umieszczono zestaw
regu³ poprawnego myœlenia niezbêdnych w pracy przysz³ego
prawnika. W celu u³atwienia nauki, niektóre kwestie wyjaœniane s¹
przyk³adami. Po niektórych rozdzia³ach autorzy wskazuj¹ objaœnienia
do zadañ. Zadania umieszczone pod tymi rozdzia³ami maj¹ s³u¿yæ jako
probierz sprawdzalnoœci wiedzy studenta. Przed wiêkszoœci¹ rozdzia³ów
umieszczono wykaz literatury, który jest przeznaczony dla studentów
zainteresowanych poszerzeniem swych wiadomoœci.
Podrêcznik mo¿e byæ u¿yteczny tak¿e dla innych osób pragn¹cych
poszerzyæ swoje wiadomoœci z logiki. Celem niniejszego podrêcznika
jest przedstawienie studentom niezbêdnych zasad prawid³owego myœlenia.
Czytelnikom wdziêczni bêdziemy za wszelkie uwagi krytyczne, które
wykorzystamy w nastêpnych wydaniach.
Katowice, wrzesieñ 2006 Tadeusz Wid³a
Dorota Zienkiewicz
XI

1. Wykaz ród³a prawa skrótów
Wykaz skrótów
KC ........................... Kodeks cywilny z 23.4.1964 r.
KK ........................... Kodeks karny z 6.6.1997 r.
KPA ........................ Kodeks postêpowania administracyjnego
z 14.6.1960 r.
KPC......................... Kodeks postêpowania cywilnego z 17.11.1964 r.
KPK......................... Kodeks postêpowania karnego z 6.6.1997 r.
KRO ........................ Kodeks rodzinny i opiekuñczy z 25.2.1964 r.
KSH......................... Kodeks spó³ek handlowych z 15.9.2000 r.
KWU....................... ustawa z 6.7.1982 r. o ksiêgach wieczystych i hipotece
(tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., Nr 124,
poz. 136 ze zm.)
PrUSP ..................... ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju s¹dów
powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
2. Organy orzekaj¹ce
NSA ........................ Naczelny S¹d Administracyjny
SA............................ S¹d Apelacyjny
SN ........................... S¹d Najwy¿szy
XIII

Wykaz skrótów
SN(7)....................... S¹d Najwy¿szy w sk³adzie siedmiu sêdziów
3. Czasopisma
Dor. Podat. ............ Doradztwo Podatkowe
GdSP ...................... Gdañskie Studia Prawnicze
KPP ......................... Kwartalnik Prawa Prywatnego
MoP ........................ Monitor Prawniczy
NP ........................... Nowe Prawo
ONSA ..................... Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego
OSNP...................... Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego Izba Pracy
Pal. ......................... Palestra
PiM ......................... Prawo i Medycyna
PiP........................... Pañstwo i Prawo
PP ............................ Problemy Praworz¹dnoœci
PPH......................... Przegl¹d Prawa Handlowego
Pr.Pracy.................. Prawo Pracy
Prok. i Pr. .............. Prokuratura i Prawo
Prz. Podat. ............. Przegl¹d Podatkowy
Prz. Sejm. .............. Przegl¹d Sejmowy
PS ............................ Przegl¹d S¹dowy
Rej. ......................... Rejent
RPEiS ...................... Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny
Sam.Teryt. ............. Samorz¹d Terytorialny
SP-E ........................ Studia Prawno-Ekonomiczne
SP ............................ Studia Prawnicze
WPP ........................ Wojskowy Przegl¹d Prawniczy
4. Inne skróty
art. .......................... artyku³
I ............................. Instytut ilozofii
IiS .......................... Instytut ilozofii i Socjologii
ISNS UW................ Instytut Stosowanych Nauk Spo³ecznych Uniwersytetu
Warszawskiego
itd. .......................... i tak dalej
KUL ........................ Katolicki Uniwersytet Lubelski
lit. ........................... litera
Nb .......................... numer brzegowy
niepubl. ................. niepublikowana (y, e)
XIV

np. .......................... na przyk³ad
Nr............................ numer
PAN........................ Polska Akademia Nauk
PAT......................... Papieska Akademia Teologiczna
post. ....................... postanowienie
poz. ........................ pozycja
r. ............................. rok
SGGW..................... Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego
red. ......................... redakcja
RM .......................... Rada Ministrów
rozp. ....................... rozporz¹dzenie
s. ............................. strona
tekst jedn. .............. tekst jednolity
tzn. ......................... to znaczy
UAM....................... Uniwersytet Adama Mickiewicza
uchw. ..................... uchwa³a (y)
WSEH..................... Wy¿sza Szko³a Ekonomiczno-Humanistyczna
WSP ........................ Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna
ww. ........................ wy¿ej wymieniony (a, e)
wyr. ........................ wyrok
XV
Wykaz skrótów

Literatura
A. Literatura Achmanow, (prze³. A. Zab³udowski, B. Stanosz), Logika Arystotelesa,
Warszawa 1965;
K. Ajdukiewicz, Zarys logiki, Warszawa 1960;
K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1975;
K. Ajdukiewicz, Jêzyk i poznanie, Warszawa 1985;
J. Bartmiñski, R. Tokarski, O definicjach i definiowaniu, Lublin 1993;
T. Batóg, Podstawy logiki, Poznañ 2003;
I. M. Bocheñski, Z historii logiki zdañ modalnych, Lwów 1938;
J. Bocheñski, Wspó³czesne metody myœlenia, Poznañ 1992;
J. Bocheñski, Logika i filozofia, Warszawa 1993;
O. Bogucki, Domniemania prawne w œwietle pojêcia czynnoœci konwencjonalnej,
RPEiS 2000, Nr 2, s. 55;
L. Bolc, Wnioskowanie w logikach nieklasycznych. Podstawy teoretyczne,
Lublin 1995;
L. Borkowski, Logika formalna, Warszawa 1970;
L. Borkowski, Elementy logiki formalnej, Warszawa 1980;
L. Borkowski, Wprowadzenie do logiki i teorii mnogoœci, Lublin 1991;
P. Borowik, Sekwencyjna postaæ logik skoñczenie wielowartoœciowych.
Automatyzacja dowodzenia twierdzeñ, Czêstochowa 2001;
A. Boruta, Logiczne i semiotyczne spojrzenie na jêzyk, Zielona Góra 1993;
XVII

Literatura
J. W. Brehmer, Elementy logiki, Kraków 2002;
G. Bryll, Z. Kostrzyca, Badania formalne nad logik¹ stoick¹, Warszawa
1998;
H. Cabak, Wybrane elementy logiki, Warszawa 1993;
O. Cetwiñski, Teoria narracji politologicznej, Warszawa 2002;
R. Chmielewski, Æwiczenia z logiki, Szczytno 1993;
T. Chodkowski, E. Nieznañski, K. Œwiêtorzecka, A. Wojtowicz, Elementy logiki
prawniczej. Definicje, podzia³y i typy argumentacji, Warszawa–Poznañ
2000;
P. Czerski, A. Hanusz, Zasada prawdy materialnej w postêpowaniu podatkowym
a domniemania i fikcje prawne, PS 2002, Nr 1, s. 90;
T. Cze¿owski, Logika, Warszawa 1949;
T. Czy¿owski, Arystotelesa teoria zdañ modalnych, Przegl¹d ilozoficzny
1936, s. 232–241;
J. D¹browa, Znaczenie domniemañ prawnych w procesie cywilnym,
Warszawa–Wroc³aw 1962;
M. Dobrosielski, Logika a retoryka, Warszawa 1957;
K. Dyrda, Logika ogólna, wybrane zagadnienia, Kielce 2001;
P. Garbacz, Logika zdañ: jedna czy wiele, Lublin 2000;
T. Gizbert-Studnicki, Znaczenie prawne terminu „domniemanie prawne”
w jêzyku prawnym i prawniczym, RPEiS 1974, Nr 36, s. 112;
A. Grabowski, Przewodnik do æwiczeñ z logiki dla studentów prawa, Kraków
2000;
P. Graff, O procesie wartoœciowania i wartoœciach estetycznych, Warszawa
1970;
J. Gregorowicz, Zarys logiki dla prawników, £ódŸ 1995;
J. Gregorowicz, Definicje w prawie i nauce prawa, £ódŸ 1962;
H. Greniewski, Próba odm³odzenia kwadratu logicznego, Studia logica
1953;
H. Greniewski, Elementy logiki formalnej, Warszawa 1955;
E. Grodziñski, Paradoksy semantyczne, Wroc³aw 1983;
B. Gronowska, Wyrok Europejskiego Trybuna³u Praw Cz³owieka w Strasburgu
z 10.10.2000 r., 42095/98 w sprawie Daktaras przeciwko Litwie
(dot. problemu obiektywizmu i bezstronnoœci sêdziów oraz zasady domniemania
niewinnoœci), Prok. i Pr. 2001, Nr 3, poz. 163;
A. Grzegorczyk, Logika popularna. Przystêpny zarys logiki zdañ, Warszawa
1961;
A. Grzegorczyk, Zarys logiki matematycznej, Warszawa 1975;
P. Guiraud, Semantyka, Warszawa 1975;
L. Gumañski, Wprowadzenie w logikê wspó³czesn¹, Warszawa 1990;
XVIII

M. Hempoliñski (red.), Polska filozofia analityczna. Analiza logiczna i semiotyczna
w szkole lwowsko – warszawskiej, Wroc³aw 1987;
T. Ho³ówka, Kultura logiczna w æwiczeniach, Warszawa 2003;
Z. Huzar, Elementy logiki dla informatyków, Wroc³aw 2002;
A. Indrzejczak, Elementy logiki, Kraków 2004;
J. Jab³oñska-Bonca, O prawie, prawdzie i przekonywaniu, Koszalin 1999;
J. J. Jadacki, Spór o granice istnienia, Warszawa 1998;
J. J. Jadacki, Spór o granice jêzyka. Elementy semiotyki logicznej i metodologii,
Warszawa 2001;
S. Janeczek, Logika czy epistemologia? Historycznofilozoficzne uwarunkowania
nowo¿ytnej koncepcji logiki, Lublin 2003;
J. Jarco, Wybrane problemy filozofii i logiki, Wroc³aw 1994;
W. S. Jevons, Logika, Warszawa 1922;
A. Jonkisz, Logika ogólna, Bielsko Bia³a 2003;
S. Kiczuk, Zwi¹zek przyczynowy a logika przyczynowoœci, Lublin 1995;
K. Kijania-Placek, Prawda i konsensus. Logiczne podstawy konsensualnego
kryterium prawdy, Kraków 2000;
J. Kmita, Wyk³ady z logiki i metodologii nauki, Warszawa 1977;
A. Korcik, Teoria konwersji zdañ asertorycznych u Arystotelesa, Wilno
1937;
A. Korcik, Teoria sylogizmu zdañ asertorycznych u Arystotelesa na tle logiki
tradycyjnej, Lublin 1948;
M. Kordela, Zarys typologii uzasadnieñ aksjologicznych w orzecznictwie
Trybuna³u Konstytucyjnego, Bydgoszcz–Kraków 2001;
M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa
1990;
M. Korolko, Retoryka i erystyka dla prawników, Warszawa 2001;
T. Kotarbiñski, Kurs logiki, Warszawa 1951;
T. Kotarbiñski, Logika dla prawników, Warszawa 1953;
T. Kotarbiñski, Szkice z historii filozofii i logiki, Warszawa 1979;
T. Kotarbiñski, Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii
nauk, Warszawa 1986;
T. Kotarbiñski, Wyk³ady z dziejów logiki, Warszawa 1985;
T. Kotarbiñski, Dzie³a wszystkie. Ontologia, teoria poznania i metodologia
nauk, Wroc³aw 1993;
P. Koziñski, B³êdy logiczne w wypowiedziach, Warszawa 1983;
Z. Kraszewski, Logika – nauk¹ rozumowania, Warszawa 1984;
Z. Kraszewski, G³ówne zagadnienia logiki, Warszawa 1970;
P. Kruszyñski, Zasada domniemania niewinnoœci w œwietle najnowszego
orzecznictwa Europejskiego Trybuna³u Praw Cz³owieka w Strasburgu,
GdSP 2003, Nr 11, s. 119;
XIX
Literatura