Kynningarbæklingur um nám í félagsfræði

Félags- og mannvísindadeild
Félagsfræði
FÉLAGSVÍSINDASVIÐ
www.felagsogmannvis.hi.is
BA-nám
Diplómanám
MA-nám
PhD-nám

HVAÐ ER FÉLAGSFRÆÐI?
Félagsfræði er fræðigrein sem greinir undirstöður þjóðfélagsins
og eflir skilning á ólíkum sviðum þess. Meðal
viðfangsefna félagsfræðinnar má nefna velferðarmál, lífskjör
og lagskiptingu, afbrot, atvinnu- og efnahagslíf, fjölmiðla,
stöðu kynjanna, innflytjendamál, unglingsárin, heilbrigði og
lýðheilsu, fjölskyldumál, mannfjöldaþróun og vísindastarf.
Nám í félagsfræði felur í sér undirstöðuþjálfun í fræðilegri
hugsun og fræðilegum vinnubrögðum. Jafnframt er lögð
áhersla á sjálfstæði og frumkvæði nemenda.
Félagsfræðingar starfa við opinbera stjórnsýslu, félagsþjónustu,
tómstunda-, menningar- og íþróttastarfsemi, fræðslu,
fjármála- og tryggingastarfsemi, rannsóknir og ráðgjöf. Þeir
vinna jafnt hjá hinu opinbera og á einkamarkaði og kannanir
hafa sýnt að langflestir telja nám sitt í félagsfræði nýtast vel
í starfi.
Ágúst Mogensen
Forstöðumaður og rannsóknarstjóri hjá Rannsóknarnefnd
umferðarslysa (RNU)
„Félagsfræðin nýtist vel í starfi RNU.
Skrif, vinnsla á texta og tölfræði eru
stór þáttur í starfinu og því bý ég vel
að þeirri þjálfun sem ég fékk bæði
í grunn- og framhaldsnáminu. Að
hafa unnið við rannsóknir er einnig
mjög hagnýtt því í allri umfjöllun
nefndarinnar þarf að gæta hlutleysis
og gæta þess að vera ekki leiðandi í samskiptum við
fólk eða í framsetningu gagna. Mannleg hegðun er stór
áhrifaþáttur í umferðarslysum og unnið er að rannsóknum
tengdum mannlegri hegðun hjá RNU. Rannsóknir þessar
byggja á félagsfræðilegum grunni og námið nýtist því mjög
vel í starfi“.

GRUNNNÁM Í FÉLAGSFRÆÐI (BA NÁM)
Grunnnám í félagsfræði tekur þrjú ár. Unnt er að ljúka BAprófi
í félagsfræði sem aðalgrein til 180 eininga sem þýðir
að nemendur taka tiltekin skyldunámskeið en hafa þó
verulegt svigrúm með valnámskeið. Einnig er hægt að taka
BA í félagsfræði sem aðalgrein til 120 eininga og velja þá
aukagrein (60e) sem getur verið á sviði félagsfræði (sjá nánar
hér að neðan) eða innan annarra námsgreina (t.d. mannfræði,
stjórnmálafræði o.s.frv.). Jafnframt er hægt að taka félagsfræði
sem aukagrein (60e) og taka nemendur þá aðra aðalgrein til
120 eininga.
Námskeið í boði í grunnnámi í félagsfræði:
Í BA-náminu taka nemendur námskeið um kenningar og
viðfangsefni félagsfræðinnar. Jafnframt fá nemendur þjálfun í
aðferðafræði og rannsóknaraðferðum félagsvísinda. Nemendur
læra að taka viðtöl, framkvæma spurningalistakannanir og
skoða opinber talnasöfn, svo dæmi séu tekin. Auk þess læra
nemendur að greina gögn með aðferðum tölfræðinnar. Á
síðari stigum námsins er lögð áhersla á að nemendur búi sjálfir
til rannsóknaspurningar og framkvæmi sjálfstæðar rannsóknir,
oft í samstarfi við aðra nemendur. Í lok námsins gerir nemandi
sjálfstæða lokaritgerð (BA ritgerð) undir leiðsögn kennara.
• Almenn félagsfræði
Almenn félagsfræði
Félagssálfræði
Kenningar í félagsvísindum
Nútímakenningar í félagsfræði
Samtímafélagsfræði
• Ýmis viðfangsefni
Afbrotafræði
Félagsfræði trúarbragða
Fjölskyldur og fjölskyldustefna
Fjölbreytileiki og félagsleg mismunun
Félagsfræði frávikshegðunar
Geðheilsufélagsfræði
Heilsufélagsfræði
Inngangur að stjórnmálafræði
Velferðarríki nútímans
• Fjölmiðlafræði
Inngangur að fjölmiðlafræði: Vald og formgerð
Fjölmiðlafræði: Notendur og áhrif
Fjölmiðlafræði: Kenningar og rannsóknir
Áhrif kláms og ofbeldis í myndmiðlum
Verkefni í íslenskum fjölmiðlum
• Aðferðafræði og rannsóknir
Aðferðafræði I: Rannsóknaraðferðir félagsvísinda
Aðferðafræði II: Inngangur að tölfræði
Aðferðafræði III: Framhaldsefni í tölfræði
Aðhvarfsgreining
Inngangur að eigindlegum rannsóknum
Rannsóknir í félagsfræði
Vinnulag í félagsfræði
• Atvinnulífsfræði
Efnahagslíf og þjóðfélag
Málstofa í atvinnulífsfélagsfræði
Stjórnun, vinnuskipulag og vinnumenning
Vinnumarkaðurinn og þróun hans
Vinnuvistfræði og félagslegir áhættuþættir
• Kynjafræði
Kynjamyndir og kynusli: Inngangur að kynjafræði
Kenningar í kynjafræði
Suðupottur fræðanna: Efst á baugi í kynjafræðum
Klámvæðing kynþokkans
Hinsegin líf og hinsegin barátta
Karlar og karlmennska

AUKAGREINAR Í FÉLAGSFRÆÐI
Í boði eru tvær aukagreinar á grunnstigi sem kenndar eru að hluta til eða öllu leyti innan félagsfræðinnar, en það eru
atvinnulífsfélagsfræði og fjölmiðlafræði. Þessar greinar standa öllum félagsfræðinemum til boða.
Atvinnulífsfélagsfræði (60e).
Markmið með náminu er að auka skilning nemenda á
atvinnulífinu, einkum út frá sjónarhóli vinnumarkaðs- og
vinnuskipulagsfræða. Greinin beinir sjónum sérstaklega
að þróun vinnumarkaðar, alþjóðavæðingu, stöðu ólíkra
þjóðfélagshópa, kynjaskiptingu vinnunnar, samskiptum á
vinnumarkaði, stjórnun, stefnumótun og vinnuvernd.
Fjölmiðlafræði (60e).
Fjölmiðlafræði fjallar um stöðu fjölmiðla í samfélaginu.
Markmið námsins er að nemendur öðlist þekkingu á innra
skipulagi fjölmiðla, eignarhaldi fjölmiðla og forræði yfir þeim.
Jafnframt er fjallað um notkun fjölmiðla og áhrif þeirra á
einstaklinga og hópa.

FRAMHALDSNÁM Í FÉLAGSFRÆÐI
Boðið er upp á þrjár námsleiðir í félagsfræði á framhaldsstigi, meistaranám, diplómanám og doktorsnám
Meistaranám
Boðið er upp á 120 eininga meistaranám í félagsfræði að afloknu BA-prófi eða sambærilegu háskólaprófi. Námið tekur tvö
ár og samanstendur af námskeiðum og lokaritgerð (60e að lágmarki). Áhersla er lögð á þjálfun í rannsóknaraðferðum og
áherslusviðum greinarinnar. Námið samanstendur af skipulögðum námskeiðum og lokaritgerð sem byggist á sjálfstæðu
rannsóknarverkefni nemanda.
Námskeið í framhaldsnámi í félagsfræði:
Atvinnulíf og skipulagsheildir
Aðhvarfsgreining
Eigindlegar rannsóknaraðferðir
Hagnýting jafnréttisfræða
Kenningar í afbrotafræði
Lýðfræði: Rannsóknir á mannfjöldabreytingum
Vinnuvistfræði og félagslegir áhættuþættir
Málstofa um frelsi og fjötra upplýsingasamfélagsins
Málstofa í fjölmiðlafræði
Máttur boðskiptanna
Rannsóknaraðferðir félagsvísinda
Sakfræði og réttarvörslukerfið
Samtímakenningar í félagsfræði
Diplómanám
Boðið er upp á sjálfstætt diplómanám í félagsfræði (30e) sem hægt er að taka að afloknu BA námi eða sambærilegu námi. Námið
er einkum ætlað þeim sem ekki eru tilbúnir að fara í fullt meistaranám en vilja bæta við sig styttra námi eða endurmenntun á
tilteknum sviðum. Námið felur í sér tvö skyldunámskeið á viðkomandi sviði og eitt valnámskeið (bundið val). Diplómanám er
hægt að fá að fullu metið inn í meistaranám í félagsfræði, fái nemendur inngöngu í það.
Eftirtaldar námsleiðir eru í boði í diplómanámi:
Afbrotafræði
Atvinnulífsfræði
Fjölmiðlafræði
Rannsóknaraðferðir félagsvísinda
Doktorsnám
Unnt er að hefja doktorsnám í félagsfræði í samráði við og
undir leiðsögn fastra kennara. Doktorsverkefni er metið til 180
eininga en gerð er krafa um allt að 60 eininga bóknámshluta
sé þörf talin á því.

FÉLAGSLÍF Í FÉLAGSFRÆÐI
Námið er ekki einungis stundað af kappi í félagsfræðinni. Það
er líka lagt mikið upp úr því að hafa fjölbreytta skemmtun í
boði fyrir nemendur deildarinnar.
Félag félagsfræðinema heitir Sociologica. Félagið stendur
reglulega fyrir skemmtilegum viðburðum. Meðal þess sem
hefur verið í boði á síðastliðinu skólaári eru, Októberfest,
Hrekkjavökuball, Karaoke, spilakvöld. Þegar verið er að telja
upp reglulega viðburði má ekki gleyma vísindaferðunum sem
er stór hluti af félagslífinu. Stærsti atburður ársins er árshátíðin
sem er haldin þegar nær líður vori. Hópurinn er lítill en þéttur
og auðvelt er að mynda sterk tengsl og eignast góða vini.
Þetta á ekki einungis við um einstaklinga á sama ári innan
félagsfræðinnar heldur er mikið samband á milli ára sem
aðstoðar mikið við námið.
Sociologica heldur úti heimasíðu þar sem meðal annars er hægt
að fá upplýsingar um félagslífið og skoða skiptibókamarkað
félagsfræðinemenda þar sem möguleiki er á að nálgast ódýrari
notaðar námsbækur.
Við bendum á heimasíðuna okkar:
www.felfr.wordpress.com
„Þegar ég byrjaði í félagsfræði þekkti ég engan sem
var með mér í náminu. En ég lét til leiðast og skellti
mér á nýnemadjamm og eignaðist þar vini sem
hafa verið samferða mér í gegnum námið sem og
í félagslífinu“ – Valgerður, nemandi á 3.ári og
formaður nemendafélagsins.
„Ég sé ekki eftir að hafa valið félagsfræðina, þegar
ég byrjaði þekkti ég engan, núna hef ég eignast
fullt af góðum vinum sem ég hitti utan skóla
sem og í félagslífinu. Það hjálpar líka til í náminu
að hafa kynnst fólki t.d. í vísindaferðum. Þannig
verður auðveldara að finna félaga þegar kemur að
hópverkefnum.“ – Stefán Orri, nemandi á 2.ári
og formaður skemmtinefndar.
„Það sem mér finnst best við félagsfræðina er hversu
opinn og fjölbreyttur hópur nemendanna er, vinirnir
sem maður eignast eru á öllum aldri og koma
allstaðar frá„ – Ragnhildur, nemandi á 1.ári (og
fulltrúi 1.ársnema í nemendafélaginu).

FASTIR KENNARAR Í FÉLAGSFRÆÐI
Fastir kennarar í félagsfræði við Háskóla Íslands eru virkir í rannsóknum og eftir þá liggja fjölmargar bækur og greinar sem
komið hafa út á innlendum og erlendum vettvangi.
Dr. Guðbjörg Linda Rafnsdóttir
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir lauk doktorsprófi
frá háskólanum í Lundi í Svíþjóð.
Rannsóknir hennar hafa aðallega snúið
að skipulagi vinnu og líðan kvenna og
karla, tækniþróun og persónuvernd,
kynjabundnum vinnumarkaði, verkalýðshreyfingunni
og lífskjörum jaðarbyggða.
Dr. Helgi Gunnlaugsson
Helgi Gunnlaugsson lauk doktorsprófi
frá Missouri-háskóla í Bandaríkjunum.
Rannsóknir hans hafa meðal annars beinst
að tíðni afbrota, viðhorfum Íslendinga til
afbrota, þolendum afbrota, ítrekunartíðni
og alþjóðlegum samanburði á afbrotum.
Dr. Ingólfur V. Gíslason
Ingólfur V. Gíslason lauk doktorsprófi frá
háskólanum í Lundi í Svíþjóð. Sérsvið hans
eru samskipti kynjanna, karlarannsóknir,
hagsmunasamtök, vinnumarkaður og
kenningar í félagsvísindum. Rannsóknir
hans beinast að körlum og fæðingarorlofi,
ofbeldi, inntökuvígslum og þróun hagsmunasamtaka
á vinnumarkaði.
Dr. Jón Gunnar Bernburg
Jón Gunnar Bernburg lauk doktorsprófi
frá New York ríkisháskólanum í
Bandaríkjunum. Viðfangsefni rannsókna
hans eru fráviks- og afbrotahegðun
ungmenna, félagsleg stimplun,
geðræn vandamál, fátækt og félagsleg
lagskipting.
Rannveig Þórisdóttir
Rannveig Þórisdóttir lauk meistaraprófi
í félagsfræði frá Háskóla Íslands. Hún
stundar einkum rannsóknir á upplifun
almennings af afbrotum og birtingarmynd
afbrota út frá opinberum veruleika.
Dr. Stefán Ólafsson
Stefán Ólafsson lauk doktorsprófi frá
Oxfordháskóla í Bretlandi. Hann vinnur
að rannsóknum á velferðarríkjum, lífskjörum
og lífsháttum; vinnumarkaði og
atvinnuþróun; þjóðfélagsbreytingum og
samanburði milli þjóða.
Dr. Þorbjörn Broddason
Þorbjörn Broddason lauk doktorsprófi
frá háskólanum í Lundi í Svíþjóð. Hann
hefur lagt áherslu á félagslegt hlutverk
fjölmiðla og starf blaðamannsins í ljósi
klassískra félagsfræðikenninga.
Dr. Þórólfur Þórlindsson
Þórólfur Þórlindsson lauk doktorsprófi
frá Iowaháskóla í Bandaríkjunum. Hann
vinnur að rannsóknum á ungu fólki,
sjálfsmynd, námsárangri, fíkniefnaneyslu
og ofbeldi auk rannsókna sem tengjast
félagsfræði vísinda og þekkingar.

Félagsfræði
Félags- og mannvísindadeild
FÉLAGSVÍSINDASVIÐ
Skrifstofa félags- og mannvísindadeildar
Gimli
við Sæmundargötu
101 Reykjavík
Sími 525 5444
fom@hi.is
www.felagsogmannvis.hi.is
H2 hönnun / Svansprent ljósmyndir: Kristján Maack
Útgefið: febrúar 2009 / Hönnun: H2 hönnun ehf. / Prentun: Svansprent / Ljósmyndarar: Bjarni Grímsson, Sigur›ur Gunnarsson, Stefán Valsson og fleiri