PRzEkSzTaÅCEnIE EkoSySTEmu RzEkI PRzEz BudoWlE WodnE na ...

More documents

Recommendations

Info

Przekształcenie ekosystemu rzeki przez budowle wodne na przykładzie małej elektrowni... W obrębie wskaźników biologicznych, będących bezpośrednimi wskaźnikami oceny stanu ekologicznego wód płynących, wykonywane są badania liczebności i składu roślinności wodnej za pomocą metody makrofitowej. Z pośród współczynników fizyczno-chemicznych prowadzone są pomiary temperatury, natlenienia, przewodności elektrycznej i odczynu pH. Parametrem wspierającym klasyfikację stanu ekologicznego wód z zastosowaniem elementów biologicznych oraz fizycznych są badania wskaźników hydromorfologicznych z zastosowaniem metody River Habitat Survey (RHS) – hydromorfologicznej oceny wód płynących [Szoszkiewicz i in. 2011]. Wskaźniki hydrologiczne rzeki, w tym analiza stanów wód, przepływu, zjawisk lodowych i termiki, są parametrami uzupełniającymi pracę. Wskaźniki biologiczne pozwolą na bezpośrednią ocenę stanu ekologicznego rzeki Wełny, na którą określony wpływ mają pozostałe współczynniki fizyczno-chemiczne, hydromorfologiczne, a także hydrologiczne. Zakłada się, że uzyskane wyniki dadzą faktyczny obraz wpływu charakterystycznego użytkowania rzeki, jakim jest budowa elektrowni wodnej na funkcjonowanie całego ekosystemu. Badania metodą makrofitową są prowadzone na każdym odcinku badawczym na dystansie 100 m [Szoszkiewicz i in. 2010], w miesiącu czerwcu i ponownie w sierpniu. Pomiary techniką River Habitat Survey (RHS) [Szoszkiewicz i in. 2011] wykonywane są na przełomie września i października, również na wszystkich 3 odcinkach badawczych, w tym wypadku na dystansie 500 m. W celu uzyskania fizyczno-chemicznych wskaźników jakości wody, w tym: • y przewodności elektrycznej, • y zawartości tlenu rozpuszczonego, • y pH wody, • y temperatury wody, wykonywane są pomiary powyżej, poniżej i na odcinku referencyjnym Wełny, każdego miesiąca począwszy od listopada (początek roku hydrologicznego). 3. DYSKUSJA Prognozuje się, że prowadzone badania terenowe pozwolą na uzyskanie wyników dających informację o stanie ekologicznym Wełny. Jednym z głównych celów RDW, oprócz samego wprowadzenia zasad stosowania metod badawczych, jest położenie nacisku na prowadzenie zrównoważonej gospodarki wodnej, mającej na uwadze poprawę stanu ekologicznego wód płynących zdegradowanych działalnością człowieka (RDW) [2000/60/ WE]. Pomiary na odcinkach powyżej i poniżej stopnia wodnego Oborniki oraz na odcinku referencyjnym są wykonywane w celu umożliwienia odniesienia i porównania otrzymanych wyników z odcinka rzeki przedzielonego elektrownią wodną do odcinka naturalnego – nie- 63
Emilia Jakubas przekształconego działalnością człowieka. Dystansy wszystkich trzech odcinków badawczych są jednakowe, w metodzie makrofitowej 100-metrowe, a przy stosowaniu techniki RHS 500-metrowe. Pomiary fizyczno-chemiczne są przeprowadzane w każdym miesiącu roku hydrologicznego, w tym samym punkcie pomiarowym (wyznaczonym za pomocą GPS). Metoda makrofitowa jest ogólnie stosowaną techniką monitoringową, m.in. przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Pozwala ona na określenie liczebności, składu oraz struktury roślinności wodnej i wyliczenie MIR – makrofitowego indeksu rzecznego, który odnosi się do wartości podanych w RDW, co z kolei pozwala na określenie jednego z 5 stanów ekologicznych: • y bardzo dobrego, • y dobrego, • y umiarkowanego, • y słabego lub złego (RDW) [2000/60/WE]. Metoda River Habitat Survey (RHS) to badania terenowe, które w tym wypadku obejmują 10 stanowisk powyżej i poniżej poziomu piętrzenia oraz 10 stanowisk na odcinku referencyjnym, z wykorzystaniem dwóch wskaźników: indeksu przekształcenia siedliska – Habitat Modification Score (HMS) oraz indeksu naturalności siedliska – Habitat Qality Assessment (HQA), w celu oceny stanu siedliska i jakości rzeki Wełny. Są to badania dwuetapowe: • y I etap prac obejmuje charakterystykę podstawowych cech morfologicznych koryta rzeki, m.in. ocenę atrybutów fizycznych dna i brzegów rzeki, użytkowania szczytu brzegu rzeki i strukturę jej roślinności (badania na 10 profilach, co 50 m), • y II etap prac obejmuje dodatkowe informacje, takie jak: wymiary koryta i parametry rozwinięcia rzeki [Szoszkiewicz i in. 2011]. Przegrodzenie Wełny miało istotny wpływ na kształtowanie czynników fizycznych. Odnotowuje się znaczne różnice między wartościami uzyskanymi na odcinku dolnym (poniżej elektrowni) i odcinku górnym (powyżej elektrowni) oraz wartościami z odcinka referencyjnego. Parametrami uzupełniającymi podstawowe techniki badawcze są wskaźniki hydrologiczne, m.in. badania natężenia przepływu wykonywane za pomocą sondy ADCP (Acustic Doppler Current Profiles – Akustyczny Dopplerowski Profilator Prądów). W celu oceny stanu hydrologicznego Wełny analizowane są dane statystyczne z roczników hydrologicznych na przełomie 50-lecia, zawierające dane dotyczące stanów wód, przepływów, zjawisk lodowych i termiki. Wykonywane są schematy graficzne na potrzeby prezentacji zmiennej ilości śluz, stopni, młynów i elektrowni wodnych na całej długości rzeki Wełny na przełomie lat (ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczonych odcinków badawczych), które to budowle hydrotechniczne miały istotny wpływ na kształtowanie krajobrazu i użytkowanie terenu, a tym samym na stan ekologiczny. 64
Page 1 and 2: Ochrona Środowiska i Zasobów Natu
Page 3 and 4: Emilia Jakubas Rys. 1. Lokalizacja
Page 5: Emilia Jakubas Fot. 2. Odcinek rzek

PRzEkSzTaÅCEnIE EkoSySTEmu RzEkI PRzEz BudoWlE WodnE na ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

PRzEkSzTaÅCEnIE EkoSySTEmu RzEkI PRzEz BudoWlE WodnE na ...