ŚciÄ gnij PDF - Knights of Columbus, Supreme Council

WIARA KATOLICKA
®
Jak Żyją Katolicy
SERIA LUKE’A E. HARTA
Część 10:
Ósme Przykazanie: Prawda

Rycerze Kolumba przedstawiają
Dedykowaną Luke’owi E. Hartowi serię
książeczek na temat podstawowych elementów wiary katolickiej
Ósme Przykazanie – Prawda
C Z Ę Ś Ć T R Z E C I A, S E K C J A
D Z I E S I Ą T A N A T E M A T
W I A R Y K A T O L I C K I E J
W co wierzą katolicy?
Jak są zasady kultu w Kościele katolickim?
Jak żyją katolicy?
w oparciu o
Katechizm Kościoła Katolickiego
autor:
Peter Kreeft
główny redaktor
Ojciec Juan – Diego Brunetta, O.P.
Dyrektor Katolicki Serwis Informacyjny
Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba
Tłumaczenie:
O. Janusz Pyda, O.P.
Polska Prowincja Dominikanów

©2011 Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.
Polskie Tłumaczenie Katechizmu Kościoła Katolickiego © 2002 Pallottinum Poznań.
Cytaty Pisma Świętego Zawarte w Niniejszym Dokumencie Są z Biblii Tysiąclecia
©2000.
Okładka: Nikolai Ge (1831-1894), What is truth? (Christ before Pilate). Tretyakov
Gallery, Moscow, Russia. © Scala / Art Resource, New York.
Catholic Information Service
Knights of Columbus Supreme Council
PO Box 1971
New Haven CT 06521-1971
www.kofc.org/cis
cis@kofc.org
203-752-4267
203-752-4018 (fax)

O S E R I I :
Ta książeczka jest jedną z trzydziestu książeczek
przedstawiających w sposób prosty najważniejsze
elementy nauki zawartej w Katechizmie Kościoła
Katolickiego. Papież Jan Paweł II zlecił opracowanie
nowego Katechizmu, który byłby wzorcowy dla
wszystkich narodów i wszystkich kultur i zatwierdził jego
opublikowanie w 1992 roku.
Książeczki, które oferujemy, nie mają zastąpić
Katechizmu, ale przybliżyć czytelnikowi jego treść.
Książeczki są napisane w różnym stylu: poetyckim,
potocznym, zabawnym i imaginacyjnym, ale treść ich jest
zawsze zgodna z nauką Kościoła.
Katolicki Serwis Informacyjny zachęca do
przeczytania przynajmniej jednej książeczki w miesiącu,
by pogłębiać i dojrzewać w Wierze.
-iii-

S E K C J A I I I : J A K Ż Y J Ą
K A T O L I C Y ( M O R A L N O Ś Ć )
CZĘŚĆ 10: ÓSME
PRZYKAZANIE – PRAWDA
1. Waga ósmego przykazania
Ósme przykazanie obejmuje w istocie znacznie więcej,
niż mogło by się wydawać. Zabrania bowiem nie tylko
krzywoprzysięstwa, fałszywych przysiąg, oszczerstw czy
obmowy, ale wszelkiego rodzaju fałszu. Nakazuje zaś pełną
prawdomówność.
Ósme przykazanie jest jednym z najczęściej
zaniedbywanych przykazań Dekalogu i jednym z tych, którym
jesteśmy najbardziej nieposłuszni. Przykazanie to bowiem,
podobnie jak i pierwsze przykazanie Dekalogu, przekraczane
jest wówczas, gdy nie przestrzega się któregokolwiek z
dziewięciu pozostałych. Podobnie jak wszystkie grzechy są
pewnym rodzajem idolatrii (wybieraniem fałszywych
Bogów), tak też wszystkie grzechy są pewnego rodzaju
fałszem, wyborem jakiejś ciemności zamiast światła.
Ósme przykazanie nie tylko nakazuje nam mówić
prawdę innym ludziom, ale także kochać i żyć prawdą w
naszym własnym życiu, zawierzyć prawdzie całe nasze serca
i żyć zgodnie z tym zawierzeniem. Ósme przykazanie
zabrania nie tylko dawania fałszywego świadectwa przeciw
-5-

naszym bliźnim, ale także przeciwko nam samym. Mamy
bowiem kochać naszych bliźnich właśnie „jak siebie samych”.
2. Co to znaczy, że każdy grzech jest formą kłamstwa?
Mówienie fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu
swemu oznacza okłamywanie i oszukiwanie naszych bliźnich.
Ale kłamanie naszym bliźnim zawsze zaczyna się od kłamania
samemu sobie. Jest tak z każdym grzechem. Mechanizm
każdego grzechu ukazany jest w opisie grzechu
pierworodnego, który znajdujemy w trzecim rozdziale Księgi
Rodzaju, w opisie zjedzenia zakazanego owocu. Początkiem
pierwszego grzechu było to, iż człowiek posłuchał kłamstwa
diabła, fałszywej reklamy grzechu, głoszącej, iż grzech
przyniesie ze sobą radość i przyjemność, zaś posłuszeństwo
Bożemu przykazaniu pociąga za sobą nieszczęście i nudę.
Pierwszym krokiem, aby zaryglować drzwi przed
grzechem jest odmowa słuchania jakichkolwiek fałszywych
świadectw, które sprzeciwiają się objawionej przez Boga
prawdzie. Wiara jest właśnie tym ryglem, dzięki któremu
możemy zamknąć drzwi przed grzechem. Dlatego właśnie
Pismo Święte powiada: „Wszystko bowiem, co się czyni
niezgodnie z przekonaniem [wiarą], jest grzechem” (Rz 14,
23). Święty Paweł przeciwstawia grzech wierze, a nie jedynie
cnocie, zaś wiarę przeciwstawia grzechowi, a nie jedynie
wątpliwościom. Uwierzenie w ciemności kłamstwa Szatana
bardziej niż w światło Bożego przykazania była początkiem
upadku pierwszych rodziców i wciąż jest początkiem każdego
upadku w grzech. Zanim zjemy jakiekolwiek zakazane owoce
za pomocą naszych ciał i uczynków, spożywamy naszymi
umysłami zakazane owoce fałszu.
-6-

3. Doniosłość prawdy dla moralności
Człowiek, posiadając zarówno ciało jak i duszę, żyje w
dwóch światach – świecie materialnym oraz świecie
duchowym i moralnym. Dziesięć przykazań (Księga Wyjścia
20) odnosi się do świata moralnego, podobnie jak opis sześciu
dni stworzenia (Księga Rodzaju 1) odnosi się do świata
fizycznego. Bóg powierzył człowiekowi świat fizyczny
poprzez dzieło stworzenia, świat duchowy zaś – poprzez
dziesięć przykazań. Źródłem obu porządków jest Prawda.
We wszystkich kulturach, światło jest naturalnym
symbolem i przejawem prawdy. Żadne dobre dzieła nie mogą
być dokonane bez światła. Najlepszy lekarz świata, w
najlepszym szpitalu świata, zaopatrzonym w najlepszą
światową technologię, bez pomocy światła nie może wykonać
prostego zabiegu. Bez światła, sam Bóg nie nadawał porządku
światu. Stworzył światło jako pierwsze.
Stworzone światło było pierwszym odbiciem światła
niestworzonego. Światło w pierwszym rzędzie pochodzi od
Boga i musi najpierw dotrzeć do nas, byśmy mogli odbijać
Bożą wolę i Boże priorytety. Naszym najpierwszym wyborem
musi być ten właśnie: „Niech się stanie światło!”. Musimy
kochać, szukać, mówić prawdę i żyć prawdą. Jeśli bowiem nie
kochamy prawdy, również jej nie poznamy. Jeśli nie szukamy
jej najpierw naszą wolą, nie znajdziemy jej naszym umysłem.
Istotność prawdy dla moralności nie jest dziś
powszechnie zrozumiała. Ludzie rzadko uważają, że
moralność jest czymś więcej, niż jedynie uprzejmością i
współczuciem, czymś więcej, niż tylko dobrymi intencjami,
czymś więcej nawet, niż miłość. Miłość bowiem bez prawdy
nie jest prawdziwą miłością.
-7-

Miłość i prawda są tak samo absolutne, ponieważ
zarówno miłość jak i prawda to nieskończone i wieczne
przymioty Boże. Miłość i prawda stanowią to, „z czego Bóg
jest zrobiony”. Obie są w Bogu, my zaś im bardziej jesteśmy
Boży, tym bardziej znajdujemy miłość i prawdę w sobie.
4. Teologiczna podstawa ósmego przykazania
„Ósme przykazanie zabrania fałszowania prawdy (…).
Ten przepis moralny wypływa z (…) Boga, który jest prawdą
i chce prawdy” (KKK 2464) * .
Tak jak i wszystkie przykazania, ósme opiera się na
rzeczywistości. To, co być powinno, wynika z tego, co jest.
Rzeczywistością, o której tu mowa, jest rzeczywistość
najwyższa – Bóg w swojej najgłębszej naturze. Pismo Święte
wielokrotnie opisuje Boga jako „prawdziwego”. Hebrajskie
słowo użyte w tych przypadkach to słowo emeth, które nie
oznacza jedynie „obiektywnej odpowiedniości pomiędzy
myśleniem a mówieniem”, ale raczej „osobową
wiarygodność, godność zaufania, prawość, wierność”.
Powinniśmy być ludźmi prawdy, ponieważ nasz Bóg jest
prawdą. W Nim prawda została doskonale uosobiona. Prawda
jest Osobą – tym, który powiedział: „Ja jestem prawdą” (J 6,
14). „Ponieważ Bóg jest ‘prawdomówny’ (Rz 3, 4),
członkowie Jego Ludu są wezwani do życia w prawdzie 1 ”
(KKK 2465).
5. „Cóż to jest prawda?”
To, czym prawda jest w Bogu, swoim źródle, określa
również jej znaczenie dla człowieka, który został stworzony
*KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego
1 Por. Ps 119, 30 (numer przypisu w KKK: 217).
-8-

na obraz Boży. Katechizm Kościoła Katolickiego wspomina o
trzech aspektach prawdy, jakie są w Bogu: „Bóg jest źródłem
wszelkiej prawdy:
[a] Jego słowo jest prawdą; 2
[b] Jego prawo jest prawdą; 3
[c] Jego wierność [trwa] z pokolenia na pokolenie (Ps
119, 90) 4 ” (KKK 2465).
Co te trzy rzeczy znaczą dla nas?
a) Prawda Słowa Bożego jest objawieniem Bożego
umysłu.
b) Prawda Bożego Prawa jest objawieniem Bożej woli.
c) Prawda Bożych obietnic jest objawieniem Bożego
serca.
Te trzy wymiary prawdy zaspokajają potrzeby trzech
części ludzkiej duszy.
a) Słowo Boże jest zaspokojeniem umysłu, który
poszukuje prawdy.
b) Prawo Boże jest zaspokojeniem woli, która poszukuje
życia.
c) Boże obietnice są zaspokojeniem serca, które
poszukuje prawdziwej radości.
Odnoszą się one również do trzech „cnót teologalnych”.
a) Słowo Boże (Objawienie) określa to, co wiara
przyjmuje („Twoje Słowo jest prawdą” – J 17, 17).
b) Prawo Boże określa to, co miłość wybiera („Jeżeli
Mnie miłujecie, będziecie zachowywać moje
przykazania” – J 14, 15).
2 Por. Prz 8, 7; 2 Sm 7, 28 (nr przyp. w KKK: 214).
3 Por. Ps 119, 142 (nr przyp. w KKK: 215).
4 Por. Łk 1, 50 (nr przyp. w KKK: 216).
-9-

c) Boże obietnice określają to, czemu ufa nadzieja („A
obietnicą tą, daną przez Niego samego, jest życie
wieczne” – 1 J 2, 25).
Trzy ważne starożytne kultury – grecka, rzymska i
żydowska – szczególnie podkreślały te właśnie trzy aspekty
prawdy, jako zawierające się w pojęciu „prawdy” każdego z
tych języków.
a) Aletheia, greckie słowo oznaczające prawdę, znaczy
tyle, co „odsłonięcie” czy też objawienie tajemnicy
przed umysłem.
b) Veritas, łacińskie słowo oznaczające prawdę, znaczy
tyle, co słuszność czy prawość, zarówno słów jak i
uczynków.
c) Emeth, hebrajskie słowo oznaczające prawdę, znaczy
tyle, co wierność serca i charakteru.
Wszystkie te trzy znaczenia znajdują swoje wypełnienie
w Chrystusie, który jest „światłością świata”.
a) Chrystus jest dla nas najwyższym objawieniem
tajemnicy Ojca.
b) Chrystus jest uosobieniem największej możliwej
prawości i świętości.
c) Chrystus jest wypełnieniem wszystkich obietnic
danych nam przez Boga.
6. Chrystocentryzm ósmego przykazania
„W Jezusie Chrystusie Boża prawda objawiła się w pełni.
‘Pełen łaski i prawdy’ 5 , jest On ‘światłością świata’ (J 8, 12),
jest Prawdą 6 ” (KKK 2466). Stojąc przed Piłatem, Chrystus
5 Por. J 1, 14 (nr przyp. w KKK: 218).
6 Por. J 14, 6 (nr przyp. w KKK: 219).
-10-

ogłosił: „(…) na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo
prawdzie” (J 18, 37). Piłat zaś pogardliwie zapytał „Cóż to jest
prawda?”. Zadał to pytanie dokładnie w chwili, gdy
najpełniejsza odpowiedź, którą jakikolwiek człowiek
kiedykolwiek udzielił na tak postawione pytanie, stała
dokładnie przed nim. Piłat poprzez swój sąd pozwolił, aby
Chrystus został ukrzyżowany, ponieważ wcześniej pozwolił,
aby prawda została ukrzyżowana w jego własnym sercu.
7. Kłamstwo jest złe, ponieważ jest przeciwne ludzkiej
naturze.
„Człowiek z natury kieruje się ku prawdzie” (KKK
2467). Nie jest to bynajmniej wyraz naiwnego optymizmu,
ignorującego grzech pierworodny, który skłonił nas ku
fałszowi czy też ku walce pomiędzy prawdą i fałszem.
Stwierdzenie powyższe oznacza, że dla człowieka w jego
najgłębszej istocie, dla stworzonej przez Boga natury ludzkiej,
prawda jest naturalnym celem, duchowym pożywieniem.
Człowiek zmierza do prawdy.
Właśnie dlatego kłamstwo jest czymś złym. „Kłamstwo
jest ze swej natury godne potępienia. Jest profanacją słowa,
które ma za zadanie komunikować innym poznaną prawdę”
(KKK 2485).
(Po raz kolejny, kategoria „natury ludzkiej” i „celu
naturalnego” okazują się głównymi i niemożliwymi do
pominięcia kategoriami katolickiej moralności. Są one
prostymi, zdroworozsądkowymi ideami, a jednak współcześni
filozofowie-sceptycy sprawili, że po raz pierwszy w historii
stały się niepopularne.)
-11-

8. Społeczna konieczność mówienia prawdy
„’Ludzie nie mogliby żyć razem, gdyby sobie nawzajem
nie wierzyli, że nawzajem mówią sobie prawdę’ 7 ” (KKK
2469). Dlatego właśnie, ósme przykazanie stanowi istotną
część katolickiej etyki zarówno społecznej jak i
indywidualnej.
9. Prawda jako forma sprawiedliwości
„Cnota prawdy [prawdomówności] oddaje sprawiedliwie
drugiemu człowiekowi to, co mu się należy” (KKK 2469).
Wymaganie dotyczące prawdomówności i miłości do
prawdy jest absolutne i bezwarunkowe. Wymaganie zaś
komunikowania prawdy jest przedmiotem sprawiedliwości,
która musi liczyć się z okolicznościami oraz z prawem drugiej
osoby do poznania prawdy. Nie jesteśmy moralnie
zobowiązani do „mówienia prawdy” poprzez wyjawianie
sekretów, które obiecaliśmy zachować dla siebie, albo poprzez
wypowiadanie wszystkich naszych myśli – na przykład,
powiedzenie osobie, którą uważamy za brzydką: „Myślę, że
jesteś brzydki /brzydka!”. „Prawdomówność zachowuje złoty
środek między tym, co powinno być wyrażone, a sekretem,
który powinien być zachowany; wymaga ona [zarówno]
uczciwości i dyskrecji” (KKK 2469).
Szczerość nie oznacza mówienia wszystkiego, co
czujesz. (W tym wypadku mamy do czynienia albo z dobrą
szczerością, albo złym bezwstydem). Podobnie, szczerość nie
kłóci się z zachowywaniem sekretów czy niemówieniem
7 Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, II-II, 109, 3, ad 1 (nr przyp.
w KKK: 226).
-12-

prawdy tym, którzy nie mają prawa do tego, aby ją poznać –
dotyczy to na przykład takich osób, które mają złe zamiary.
10. „Świadczenie”
„’Chrześcijanin nie powinien wstydzić się (…)
świadectwa Pana’ (2 Tm 1, 8)” (KKK 2471).
„W sytuacjach, które wymagają świadectwa wiary,
chrześcijanin powinien wyznawać ją bez dwuznaczności (…)”
(KKK 2471).
„Obowiązek uczestniczenia w życiu Kościoła przynagla
chrześcijan do postępowania jako świadkowie Ewangelii (…)”
(KKK 2472). Tym właśnie jest „życie Kościoła”.
Chrystusowe przykazanie: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie
narody” (Mt 28, 19) nie jest zaopatrzone w etykietkę: „Tylko
dla duchownych”.
Jednakże świadczenie powinno dokonywać się z
roztropnością, delikatnością i wrażliwością, nie zaś w sposób
prostacki i arogancki czy w jakikolwiek inny, który mógłby
Ewangelii bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Z drugiej strony,
musimy również unikać nieśmiałości (która znacznie częściej
nam grozi) i nie przykrajać Ewangelii Chrystusowej do
ludzkich pragnień, pomijając jej niemodne dziś i wymagające
nauczanie. Chrystus ostrzegał nas: „Biada wam, gdy wszyscy
ludzie chwalić was będą. Tak samo bowiem przodkowie ich
czynili fałszywym prorokom” (Łk 6, 26).
11. Męczeństwo
„Męczeństwo jest najwyższym świadectwem złożonym
prawdzie wiary; oznacza ono świadectwo aż do śmierci”
(KKK 2473).
-13-

Tradycja chrześcijańska zawsze traktowała męczeństwo
jako wielką wartość, ponieważ męczeństwo było
najważniejszym aktem, dokonanym również przez samego
Chrystusa; stanowiło powód, dla którego Chrystus przyszedł
na świat. Słowo „męczennik” w grece Nowego Testamentu
oznacza tyle, co „świadek”. Męczennik nie jest po prostu
jednym z tych, którzy bezprawnie ponieśli śmierć, ale tym,
kogo śmierć spotkała ze względu na prawdę, który poniósł ją
jako „świadectwo” prawdy.
Tylko kilka rzeczy jest więcej wartych, niż samo życie.
Tylko to, co jest wieczne może być więcej warte niż wszystko,
co czasowe, może znaczyć więcej niż życie. Prawda zaś jest
wieczna.
Jim Eliot, dwudziestowieczny męczennik i misjonarz w
Ekwadorze, zwięźle określił mądrość męczeństwa: „Nie jest
głupim ten, kto oddaje czego i tak nie może zatrzymać, aby
zyskać to, czego nie może utracić”.
Męczeństwo nie jest czymś z zamierzchłej epoki. W
dwudziestym wieku było więcej chrześcijańskich
męczenników, niż w dziewiętnastu wcześniejszych stuleciach
razem wziętych. W miarę jak historia przybliża się do swojego
kresu i do obiecanego drugiego przyjścia Chrystusa
(niezależnie od tego, ile czasu wciąż nas od niego dzieli),
męczeństwo nie zanika, ale wciąż stanowi „znak sprzeciwu”,
podobny temu, którym jest sam krzyż. Jest ono znakiem
duchowej walki pomiędzy Chrystusem i Antychrystem,
światłem i ciemnością, prawdą i fałszem – co stanowi główny
temat Pisma Świętego począwszy od Księgi Rodzaju, a
skończywszy na Apokalipsie. Taki jest bowiem główny
dramat zarówno ludzkiej historii jak i życia każdego
człowieka.
-14-

12. Niektóre specyficzne grzechy przeciw prawdzie
1) „Fałszywe świadectwo i krzywoprzysięstwo.
Wypowiedź sprzeczna z prawdą, wyrażona publicznie,
nabiera szczególnego ciężaru. Przed sądem staje się
ona fałszywym świadectwem. 8 Złożona pod przysięgą
jest krzywoprzysięstwem. Takie sposoby
postępowania przyczyniają się do skazania osoby
niewinnej, do uniewinnienia osoby winnej lub też do
zwiększenia kary, której podlega osoba oskarżona. 9
Podważają one w sposób istotny sprawowanie
wymiaru sprawiedliwości (…)” (KKK 2476).
2) „Staje się winnym: pochopnego sądu, kto (…) uznaje
za prawdziwą – bez dostatecznej podstawy – moralną
winę bliźniego”;
3) „obmowy, kto bez obiektywnie ważnej przyczyny
ujawnia wady i błędy drugiego człowieka (…)” 10 ;
4) „oszczerstwa, kto przez wypowiedzi sprzeczne z
prawdą szkodzi dobremu imieniu innych i daje okazję
do fałszywych sądów na ich temat” (KKK 2477).
13. Kłamstwo
„’Kłamstwo polega na mówieniu nieprawdy z intencją
oszukania’ 11 ” (KKK 2482).
„Kłamstwo jest najbardziej bezpośrednim wykroczeniem
przeciw prawdzie. Kłamać oznacza [1] mówić lub działać
przeciw prawdzie, [2] by wprowadzić w błąd” (KKK 2483).
8 Por. Prz 19, 9 (nr przyp. w KKK: 234).
9 Por. Prz 18, 5 (nr przyp. w KKK: 235).
10 Por. Syr 21, 28 (nr przyp. w KKK: 237).
11 Św. Augustyn, De mendacio, 4, 5: PL 40, 491 (nr przyp. w KKK: 239).
-15-

Oba te elementy muszą być obecne, abyśmy mogli mówić o
kłamstwie. 1) Niecelowe wprowadzenie w błąd nie jest
kłamstwem. 2) Nie jest nim również zabawa czy fikcja.
Jednakże „Prawo do ujawniania prawdy nie jest absolutne.
[Miłość braterska] w konkretnych sytuacjach wymaga (…)
rozstrzygnięcia, czy należy ujawnić prawdę temu, kto jej żąda,
czy nie” (KKK 2488).
14. Różne stopnie kłamania
„Ciężkość kłamstwa mierzy się naturą prawdy, którą ono
zniekształca, zależnie od okoliczności, intencji jego autora,
krzywd doznanych przez tych, którzy są jego ofiarami” (KKK
2484).
15. Tajemnica spowiedzi
„Tajemnica sakramentu pojednania jest święta i nie
może być zdradzona pod żadnym pretekstem” (KKK 2490).
Ksiądz nie może i nie wyjawi nikomu i z żadnego powodu
niczego, co usłyszał w czasie spowiedzi sakramentalnej.
16. Prywatność
„Każdy powinien zachowywać należytą dyskrecję wobec
prywatnego życia innych ludzi. Osoby odpowiedzialne za
przekaz informacji powinny zachowywać właściwe proporcje
między wymaganiami dobra wspólnego a poszanowaniem
praw indywidualnych” (KKK 2492).
17. Cenzura i propaganda
Na przeciwnym biegunie w stosunku do społeczeństw
zachodnich, w których komunikacja medialna jest w pełni
wolna i jedynie w niewielkim stopniu albo w ogóle nie
podlega moralnej władzy czy cenzurze, sytuują się
-16-

społeczeństwa totalitarne, które grzeszą przeciw prawdzie w
przeciwny sposób – mianowicie, poprzez cenzurowanie
prawdy i upowszechnianie fałszywej propagandy dla
politycznych celów. „Z moralnego punktu widzenia należy
potępić istniejącą w państwach totalitarnych plagę
systematycznego fałszowania prawdy. Za pomocą środków
społecznego przekazu państwa te chcą politycznie
zdominować opinię publiczną (…)” (KKK 2499). Działo się
tak pod rządami komunistycznymi, prawicowymi
dyktaturami, pod rządami islamskich fundamentalistów, czy
nawet w systemach demokratycznych. (Czy dotyczy to
wyłącznie „państw totalitarnych”, że „istnieje w nich plaga
fałszowania prawdy oraz, że za pomocą środków społecznego
przekazu chcą zdominować opinię publiczną”?).
18. Media
„We współczesnym społeczeństwie środki społecznego
przekazu odgrywają wyjątkowo ważną rolę w informowaniu,
rozwoju kultury i kształceniu. Rola ta wzrasta w związku z
postępem technicznym (…)” (KKK 2493). Wraz ze wzrostem
siły mediów w procesie kształtowania umysłów, wzrasta też
ich moralna odpowiedzialność. Niebezpieczeństwo polega na
tym, że media będą się stawały coraz bardziej zeświecczone i
coraz bardziej moralnie nieodpowiedzialne. W konsekwencji,
współczesny człowiek może się stawać coraz bardziej uległy
zsekularyzowanym mediom i coraz mniej uległy Bożemu
Objawieniu. Często bardziej wierzy się „ewangelii” świata niż
Ewangelii Jezusa Chrystusa. Media informacyjne i
rozrywkowe stanowią jedno z największych pól bitewnych w
dzisiejszej wojnie pomiędzy prawdą i fałszem oraz stwarzają
dla chrześcijan jedną z największych możliwości dania
świadectwa prawdzie, a także uzyskania dobrego wpływu na
-17-

społeczeństwo, w którym żyją. Chrześcijanie powinni być
zachęcani do aktywności, zawodowej bądź prywatnej, na tym
polu, oraz do podnoszenia standardów moralnych w mediach.
Poza niemoralną zawartością, istnieje też obawa co do
psychologicznych efektów, które wywierać może sama forma
i struktura współczesnych mediów. Massmedia „mogą
doprowadzić do pewnej bierności u odbiorców, czyniąc z nich
konsumentów niezbyt czujnych na to, co słyszą i widzą”
(KKK 2496).
Dzieje się tak głównie z tego powodu, że obrazy nie
mogą być dyskutowane z taką precyzją jak idee. Dotyczy to
wszystkich obrazów, zarówno złych jak i dobrych,
utworzonych w sposób naturalny, jak i nadnaturalny. Zgodnie
z opinią świętych i Doktorów Kościoła, złe duchy nie mogą
bezpośrednio wpływać na nasze umysły czy na naszą wolę.
Mogą nas jednak kusić wpływając na naszą wyobraźnię, po
prostu poprzez wywoływanie w niej atrakcyjnych,
erotycznych czy też dziwnych obrazów, które pozostają już w
naszej pamięci. Wiele zaś spośród nich pochodzi właśnie z
mediów. Dlatego też dobre obrazy – dobre filmy i opowieści,
żywoty świętych i sztuka sakralna – mają w duchowej wojnie
pomiędzy prawdą i ciemnością znacznie większą moc i wagę,
niż nam się wydaje.
19. Prawda, dobro i piękno
Te trzy idee ludzkiego ducha, opierające się na
przymiotach Bożych, z natury stanowią jedność. „Spełnianie
dobra łączy się z przyjemnością duchową i pięknem
moralnym. Podobnie, prawda łączy się z radością i blaskiem
piękna duchowego” (KKK 2500). Prawda i dobro są piękne.
Papież Jan Paweł II zatytułował swoją encyklikę dotyczącą
-18-

podstaw moralnego dobra „Blask [piękno] prawdy”, ażeby
pokazać jedność pomiędzy tymi trzema wartościami.
20. Prawda naturalnego piękna
„Prawda słowa, czyli racjonalne wyrażanie poznania
rzeczywistości stworzonej i niestworzonej, jest konieczna w
życiu człowieka obdarzonego rozumem. Prawda może jednak
znaleźć też inne, uzupełniające formy ekspresji ludzkiej,
zwłaszcza gdy chodzi o wywołanie tego, co w niej
niewyrażalne, jak głębia ludzkiego serca, uniesienia duszy,
tajemnica Boga. Bóg, zanim objawił się człowiekowi w
słowach prawdy, objawił mu się w uniwersalnym języku
stworzenia, dziele swojego Słowa, swojej Mądrości, w
porządku i harmonii kosmosu. Odkrywają je zarówno dziecko,
jak i uczony: ‘z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez
podobieństwo ich Stwórcę’ (Mdr 13, 5)” (KKK 2500).
21. Prawda sztuki
„Człowiek ‘stworzony na obraz Boży’ 12 wyraża również
prawdę swojego związku z Bogiem Stwórcą przez piękno
swoich dzieł artystycznych. Sztuka jest bowiem typowo
ludzką formą wyrazu. Poza wspólnym dla wszystkich żywych
stworzeń dążeniem do zaspokojenia potrzeb życiowych, jest
ona darmową obfitością wewnętrznego bogactwa człowieka.
Sztuka, będąc owocem talentu danego przez Stwórcę i
wysiłku człowieka, jest formą mądrości praktycznej, łączącą
wiedzę i umiejętność praktyczną 13 , by prawdę o
rzeczywistości wyrazić w języku dostępnym dla wzroku i
12 Por. Rz 1, 26 (nr przyp. w KKK: 247).
13 Por. Mdr 7, 17 (nr przyp. w KKK: 248).
-19-

słuchu. Sztuka zawiera w ten sposób pewne podobieństwo do
działania Boga w stworzeniu (…) 14 ” (KKK 2501).
22. Prawda sztuki sakralnej
„Sztuka sakralna jest prawdziwa i piękna, gdy przez
swoją formę odpowiada swojemu własnemu powołaniu, jakim
jest ukazywanie i uwielbianie, w wierze i adoracji,
transcendentnej tajemnicy Boga (…)” (KKK 2502). Możemy
oceniać sztukę sakralną po jej skutkach, zgodnie z zasadą
„Poznacie ich po ich owocach” (Mt 7, 16). „Prawdziwa sztuka
sakralna prowadzi człowieka do adoracji, modlitwy i
miłowania Boga (…)” (KKK 2502).
Jeśli sztuka sakralna (zwłaszcza święta celebracja
liturgiczna) zawodzi w tej misji, w swym głównym zadaniu,
ulega ona zniekształceniu, niezależnie od tego, jak byłaby
ważna, popularna czy atrakcyjna. Liturgiczne nadużycia nie są
jedynie estetycznymi pomyłkami, ale wykroczeniem
przeciwko prawdzie. Liturgia nie jest bowiem popisem
ludzkiego smaku, ale uwidocznieniem prawdy, wręcz prawdy
Bożej.
Największe dzieła architektury powstały aby oddać
chwałę Architektowi świata. Takimi były katedry, cudowne
„kazania z kamienia”, w których skała i szkło wydawały się
dostawać skrzydeł i ulatywać jak aniołowie. Wiele spośród
największych światowych arcydzieł malarstwa i rzeźby
zostało wykonanych dla kościołów, a wiele spośród
największych arcydzieł muzycznych zostało
skomponowanych dla celebracji Mszy Świętej. Albowiem to,
14 Por. Pius XII, Przemówienia (24 grudnia 1955 i 3 września 1950), (nr
przyp. w KKK: 249).
-20-

co dokonuje się w świętym czasie i na świętym miejscu jest
najpiękniejszym dziełem sztuki, jakie kiedykolwiek powstało
– jest to Boże dzieło odkupienia człowieka z wiecznej
ciemności do niebieskiego światła, które dokonało się poprzez
przyjęcie ciemności piekieł przez Boga, w zamian za
człowieka, na drzewie krzyża. Najpiękniejszym, co ludzkie
oczy kiedykolwiek widziały na świecie, jest krwawe
męczeństwo Boga samego. Obecnie w czasie każdej Mszy
Świętej, kiedy Chrystus staje się na powrót prawdziwie
obecny w sposób bezkrwawy, ale w tym samym akcie miłości,
ofiarując samego siebie dla naszego zbawienia, odnajdujemy
prawdę wcieloną, wcielone dobro, wcielone piękno i ich
doskonałe zjednoczenie.
-21-

PODSUMOWANIE
Taka jest wiara katolicka. Jest to „najwspanialsza
opowieść, jaką kiedykolwiek opowiedziano” – albo jest
największym kłamstwem, albo największą prawdą. Jest to
nieprawdopodobna historia oświadczyn Boga, który
zaproponował duchowe zaślubiny swojemu stworzeniu.
Możesz przyjąć albo odrzucić Jego propozycję. Możesz w to
uwierzyć, albo nie. Wybór należy do ciebie. Ale jeśli
zdecydujesz się uwierzyć, musisz być przygotowany;
powinieneś zdawać sobie sprawę, że nie jest to coś
zwyczajnego. Wyruszasz w największą życiową przygodę i
nigdy już nie będziesz taki sam – po całą wieczność.
-22-