Gazeta 55 PDF

C M Y K 

E PËRDITSHME 

E PAVARUR 

Drejtor: 

FAHRI BALLIU 

Kryeredaktor: 

ILIR NIKOLLA 

Nr. 359 (5518) 

Viti XVII i botimit 

(numri i parë doli 

më 18.10.1997) 

E hënë, 

30 dhjetor 2013 

Adresa: Rruga 

“Medar Shtylla”, 

qendra e biznesit 

Tel: 04/2321364, 

Tel: 04/2321366, 

Fax:04/2321365, 

Tiranë 

E-mail: 

info@gazeta55.net, 

gazeta55mail@ 

yahoo.com, 

Internet: 

www.gazeta55.al 

Çmimi 30 lekë 

Greqi 1,5 EURO 

SUPLEMENTI KONTRAPUNKT 13-23 

FESTIVALI 52 

Hersi Matmuja, përfaqësuese 

e Shqipërisë në Eurosong 

“Analiza e “eurovizion.tv”: Ja si mund 

të përmirësohet kënga e Matmujës 

2014-a, viti i 

reagimit masiv të qytetarëve 

Kur paligjshmëria e pushtetit ndaj shtetit 

tejkalon çdo limit, reagimi qytetar vjen i 

fortë, për të shpëtuar shtetin nga 

antikushtetutshmëria. Diskriminimi krahinor, 

rikthimi i luftës klasore ndaj kundërshtarëve 

politikë dhe zhytja e vendit në darën e krizës 

dhe të një varfërie ekstreme, elementët që 

po ngjizin një protestë moderne, e cila do 

shkërmoqë një qeverisje të pamoralshme 

dhe do rrëzojë kartelet financiare të klanit 

privat të kryeministrit 

2014-ta, 11 arsyet pse ky vit 

do jetë viti i rebelimit popullor 

Nga Mina Hysa 

Agjenda konservatore, 

humusi i fillimit të ri 

politik të Bashës, 

Mustafës e Menduh Thaçit 

Nga Lavdrim Lita 

FOTOLAJM 

Nga Babazoti tek Baba Lypja - si po i zhburrëron 

shqiptarët një qeveri zuzare, që ka aleate urinë 

1 Janar 2014, Greqia merr presidencën 

e radhës - Prioritet, rimëkëmbja 

ekonomike dhe zgjerimi i unionit 

Analistët, dyshime për 

presidencën greke të BE-së 

Dita/“Eurosig”, dhurata 

për fëmijët e policëve 

të rënë në krye të detyrës 

FORUM 

REFLEKSIONET E FUNDVITIT TERS, ‘13 

Në 2014-n po hyjmë 

me një meze-qeveri që 

do një pirun të veçantë 

Nga Eden Babani 

Dymbëdhjetë muaj më parë, ardhjen 

e vitit që po lëmë pas, (tashmë kanë kaluar 

treqind e gjashtëdhjetë e kusur ditë, 

Përsetë e Qoses, “Rojes 

së Nderit” me grushtin 

lart e shallin e kuq të 

“Pionierëve të Enverit” 

Nga Elvi Sidheri 

Më është bërë traditë tashmë që 

të mos i kushtoj fare ose shumë pak 

vëmendje dokrrave dhe përsiatjeve të 

Qëndrimi kundër Eqrem 

Kryeziut në Prizren, hyxhym 

i rrjetit mafioz ballkanik 

pro-otoman e antishqiptar 

Nga Rexhep Kastrati 

Pronari i Limak që ishte bashkë me Erdoanin 

në aeroportin e Prishtinës më 23 tetor në 

një shfaqje televizive zgjedhore për Hashim

2 

politike 

E hënë, 30 dhjetor 2013 

@ | www.gazeta55.al 

Përse nuk hetohet Rama për dhuratën 240 milionë USD që i 

bëri vetes, si dhe për punimet pa tender në Kryeministri? 

Në një kohë kur personat me aftësi të kufizuara kanë disa muaj pa marrë pagesën e tyre, ndërsa pensionistët e rrogëtarët nuk kanë shpërblim, Rama i 

bën dhuratë vetes 240 milion USD me ligj, ndërsa ka mbi 3 muaj që vijojnë punimet e paligjshme në Kryeministri. Punime ndërtimore pa leje ndërtimi 

janë vepër penale, për më tepër që nuk ka as projekt të miratuar dhe as tender të shpallur. A do të hetohet Rama për paligjshmëritë? 

Ndërsa kryetari i Bashkisë së 

Kamzës, Xhelal Mziu, u arrestua 

për punimet e një rruge në një 

zonë të thellë, pasi dyshohet se 

nuk është zhvilluar tender, Edi 

Rama ka tre muaj që po kryen 

punime me një vlerë 2 milionë 

euro në Kryeministri pa tender 

dhe ndaj tij nuk ka asnjë hetim 

nga organi i akuzës. Prokuroria 

po ndjek dy standarde në kryerjen 

e hetimeve, pasi ka nisur hetimet 

ndaj kreut të Bashkisë së Kamzës 

për një rrugë në një zonë tepër të 

largët që po ndërtohet pa tender 

dhe nuk ka nisur asnjë hetim 

për punimet 2 milionë euro në 

Kryeministri, të cilat po kryhen 

nga Rama pa tender. Ky skandal 

është denoncuar publikisht që 

para tre muajsh nga opozita, por 

çuditërisht Prokuroria nuk e 

mori mundimin që të hetojë se si 

po shfrytëzohen 2 milionë euro 

për punimet që po kryhen në 

Kryeministri. Në këtë rast, kemi 

të bëjmë me dy shkelje ligjore, 

edhe për vepër penale për ndërtim 

pa leje në Kryeministri edhe 

për korrupsion, pasi nuk është 

zhvilluar tender për kryerjen e 

punimeve. Opozita kërkoi sqarime 

nga Rama për shpërdorimin e 

parave të taksapaguesve, si dhe 

iu kërkua Prokurorisë të hetonte 

për këtë skandal, por Prokuroria 

vazhdon të heshtë dhe të mos 

kryejë asnjë hetim. Bëhet fjalë për 

një shumë 

marramendëse nga paratë e 

taksapaguesve shqiptarë dhe 

ky fakt duhet të përbënte një 

shqetësim edhe për organin e 

akuzës, por mesa duket Prokuroria 

punon me dy standarde. Rama 

i kapur në flagrancë me këto 

abuzime luksi dhe për qejfet e 

tij, nxitoi të justifikojë punimet 

dhe shpenzimet që po bën në 

Kryeministri, duke thënë se nuk 

janë para të taksapaguesve, por 

punë me kontribut vullnetar, por 

nuk dha asnjë emër biznesmeni 

apo subjekti që po kontribuon 

vullnetarisht në punimet e 

luksit në Kryeministri. Që nga 

ky moment, kur Rama mashtroi 

opinionin publik se kemi të 

bëjmë me para nga kontributi 

vullnetar dhe jo të taksapaguesve, 

Prokuroria duhej të kishte nisur 

hetimet, por nuk veproi. “Edi 

Rama, sapo hyri në Kryeministri, 

nisi punën duke rrëzuar mure, 

1 Janar 2014, Greqia merr presidencën e radhës - 

Prioritet, rimëkëmbja ekonomike dhe zgjerimi i unionit 

Analistët, dyshime për 

presidencën greke të BE-së 

Nga 1 janari i vitit 2014, Lituania i kalon Greqisë kryesimin e presidencës së 

Bashkimit Europian. Kryeministri i Greqisë Antonis Samaras gjatë prezantimit 

në Brukseli pas samitit të lartë të BE, prioritetet e presidencës greke që fillon 

zyrtarisht prej 1 janarit, shprehu kënaqësinë se ajo përkon me rimëkëmbjen 

e ekonomisë së vendit të tij, pas gjashtë vitesh të vazhdueshme recesioni. 

“Vitit 2014 do të jetë viti i parë i rimëkëmbjes së ekonomisë në Greqi pas 6 

vitesh shumë të vështira recesioni. Mbërritëm në fund të rrugës dhe fillojmë 

prej vitit të ri, si vendi që ka presidencën e Europës, duke arritur një tepricë 

primare, pra me një frymë kursimi në ekonominë tonë dhe duke rifituar 

dinjitetin tonë të lënduar”, ka deklaruar Samaras. Sipas kreut të qeverisë 

greke, katër akset kryesore të presidencës greke janë politika detare dhe 

zona ekskluzive ekonomike, përballimi i emigracionit ilegal, mekanizmi i 

mbështetjes bankare dhe rimëkëmbja ekonomike. Ai ka cilësuar si sfida të 

reja sigurinë dhe mbrojtjen në Europë dhe sidomos sigurinë detare duke 

përshëndetur masat për përballimin e emigracionit të paligjshëm. Por 

megjithë buzëqeshjet nga Brukseli Samaras ndodhet përballë sfidave që 

përballon Greqia, sidomos të papunësisë së madhe, të rimëkëmbjes së 

ekonomisë dhe të sistemit të tatim taksave që ende nuk po konsolidohet 

në vend, pas reagimeve të shumta në muajt e fundit për rritjen e paparë 

të taksave sidomos ndaj pasurise së palujtshme. Ndërkaq, Athina zyrtare 

premton se do t’i japë shtytje të fuqishme procesit të zgjerimit të Bashkimit 

Europian drejt vendeve të Ballkanit Perëndimor. “Do të bashkëpunojmë së 

bashku dhe do t’i japim një nxitje të fuqishme Ballkanit Perëndimor. Ne, si 

presidenca, patjetër do të jemi në favor dhe do të ndihmojmë sa më shumë 

që mundemi për avancimin e zgjerimit të BE drejt Ballkanit Perëndimor”, u 

shpreh kreu i qeverisë greke, Samaras. 

Analistët, dyshime për presidencën greke të BE-së/Presidenca e 

radhës e BE nën drejtimin e Greqisë duket se nuk do të jetë e lehtë. Vendi 

është në tensione politike e mbi të gjitha ka çështje të hapura ekonomike me 

inspektorët e Trojkës të cilët kthehen në Athinë gjatë muajit të ardhshëm. 

Ministri i Financave Janis Sturnaras, të cilin kryeministri Antonis Samaras 

e ka mbështetur në mënyrë të përsëritur pavarësisht kritikave në rritje nga 

shumë deputetë të koalicionit thotë se do të përfundojë raundin e ardhshëm të 

reformave ekonomike përpara një samitit të Eurogrupit më 27 janar. “Greqia 

nuk mund të mbajnë presidencën e BE dhe të ketë çështje të pazgjidhura me 

troikën”, tha Sturnaras duke bërë thirrje që çështjet e mbetura pezull me Trojkën 

duhët të mbyllen. Nëse Greqia merr këstin e ardhshëm të fondeve të shpëtimit, 

një shumë prej 4.9 miliardë euro atëherë kjo do të jetë një stimul i fortë për 

drejtimin e presidencës së BE-së në të kundertët presideca greke do të ketë 

shumë vështirësi. Shumë analistë shprehin dyshime për aftesinë e Athinës të 

drejtojë presidencën e BE, pasi Greqia ende nuk ka zgjidhur problemet e veta 

e më pas të merret me ato të BE-së. 

suva, hoqi parkete, tapete, stema 

dhe flamuj. Por përveç kësaj, 

Rama që e njeh mirë teknikën e 

vjedhjes me fasada dhe mobilime, 

qëllim tjetër madhor ka edhe 

mbushjen e xhepave me punimet 

pa prokurime brenda dhe jashtë 

ndërtesës së Kryeministrisë. 

Disa dosje të tij janë dërguar në 

Prokurori, kur ishte ministër 

Kulture dhe kryetar Bashkie”, 

deklaroi një nga deputetët e 

opozitës, kur Rama nisi punimet 

pa tender në Kryeministri. 

Opozita i drejtoi Ramës edhe disa 

pyetje, për skandalin e punimeve 

në Kryeministri. Cili akt i 

Kryeministrit si titullar 

institucioni ka autorizuar kryerjen 

e punimeve, blerjen e mallrave 

dhe shërbimeve? Me cilin akt 

janë nxjerrë jashtë përdorimit 

sendet e Kryeministrisë që 

po zëvendësohen? Për këtë ka 

procedurë. Vetëm pas kësaj 

mund të fillojnë procedurat e 

mëtejshme. Nëse është dhurim, 

a ka një propozim për dhurim? 

Nga kush është bërë, ku dhe 

kur është protokolluar? Një 

dhurim duhet pranuar me 

aktmarrëveshje. Kur është bërë 

ky akt? A janë përcaktuar në të 

gjitha specifikimet e mallrave dhe 

shërbimeve që po i dhurohen? 

Deklaroi se me kangjellat e 

hequra do të rrethohet Butrinti? 

Cilës firmë, me cilin akt dhe me 

çfarë procedure ia ka dhuruar 

kangjellat e Kryeministrisë? 

Firma që ofron dhurimin, duhet 

të lëshojë faturë me TVSH e t’ia 

dorëzojë Kryeministrisë, që të 

përcaktohet vlera e sendeve dhe 

gazeta 

55 

shërbimeve që merren në dorëzim 

si dhuratë. Mbi bazën e kësaj 

fature, ajo duhet të paguajë çdo 

tatim sipas ligjit, pavarësisht se 

po e dhuron punën, shërbimin 

apo mallin. E ka bërë këtë firma 

dhuruese”, tha Bylykbashi. 

Në një kohë kur personat 

me aftësi të kufizuara kanë 

disa muaj pa marrë pagesën 

e tyre, ndërsa pensionistët e 

rrogëtarët nuk kanë shpërblim, 

Rama i bën dhuratë vetes 240 

milion usd me ligj, ndërsa ka 

mbi 3 muaj që vijojnë punimet 

e paligjshme në Kryeministri. 

Punime ndërtimore pa leje 

ndërtimi janë vepër penale, për 

më tepër që nuk ka as projekt 

të miratuar dhe as tender 

të shpallur. Sa po kushtojnë 

punimet mbi 3 mujore? Vetëm 

shkallarët e mëdha me mermer 

1 pëllëmbë të trashë kushtojne 

mbi 500,000 euro. Kush po 

paguan? A ka tender? Nëse 

jo, kush po i bën dhuratë disa 

miliona euro kryeministrit 

tonë? A përbën edhe kjo një 

vepër penale “marrje dhurate 

të padeklaruar”? A do hetohet 

Rama për paligjshmëritë? 

Buxheti dhe paketa fiskale e Edvin Ramës për 2014 

Taksat e reja, ja sa shtrenjtë 

do paguajmë nga 1 janari 

Mazhoranca miratoi në Kuvend 

buxhetin e vitit 2014 dhe paketën 

e re fiskale e cila në bazë të saj 

ka taksimin progresiv. Tashmë 

që prej 1 janarit shqiptarët do 

të ndjejnë direkt pasojat e ligjit 

të ri i cili u shoqërua me debate 

të ashpra gjatë diskutimit në 

parlament. Taksat që ndryshohen 

me paketën e re fiskale janë të 

shumta dhe fillojnë nga ajo mbi 

pagën, akcizat e pijeve alkoolike, 

cigares dhe karburantit, taksat e 

biznesit të vogël dhe të madh etj. 

Kështu, kur i referohemi pagës, 

çdo qytetar që ka një rrogë deri 

në 30 mijë lekë, përjashtohet nga 

tatimi. Ata me rrogën nga 30 deri 

në 120 mijë lekë në muaj tatohen 

në mënyrë progresive me 13 % 

ndërkohë që ata që marron mbi 

130 mijë lekë tatohen me 23 %. 

Ndryshime ka edhe në taksën e 

qarkullimit. Kështu nga shtatë 

lekë për litër për naftën dhe 

benzinën, ajo bëhet 17 lekë për 

litër. Ky ndryshim pritet të rrisë 

koston e një litri karburant për 

qytetarët me të paktën 12 për litër. 

Edhe ata që konsumojnë duhan 

do të preken nga ndryshimet 

për shkak të rritjes së akcizës. 

Nga 70 lekë për paketë akciza 

bëhet 90 lekë për paketë duke 

filluar nga 1 janari ndërkohë që 

ajo do të rritet me nga 10 lekë 

për paketë në 3 vitet pasuese. 

Paketa e re fiskale parashikon 

për herë të parë edhe akcizë mbi 

pijet energjike. Ajo do të jetë 

50 lekë për litër dhe pritet të 

rrisë kështu çmimin e kanaçeve 

me këtë produkt në treg. Edhe 

taksat e biznesit të vogël dhe 

të madh do të ndryshojnë nga 1 

janari. Kështu, biznesi i vogël me 

një xhiro vjetore nga 2 deri në 2 

milionë lekë do të paguajë 7.5 % 

të fitimit nga 10 % që ishte më 

parë. Ndërkohë bizneset që kanë 

një xhiro më të vogël se 2 milionë 

lekë do të paguajnë vetëm 25 

mijë lekë në vit nga 45 mijë që 

ishte më parë për zonën Tiranë 

- Durrës. Nga ana tjetër tatimi 

mbi fitimin për biznesin e madh 

shkon nga 10 % në 15%. Paketa 

e re fiskale parashikon heqjen e 

TVSH për ilaçet duke filluar nga 

1 prilli ndërkohë që më parë ajo 

ishte 10 %. Nga 1 janari do të rritet 

edhe me 19% akciza për birrën e 

importit dhe 39% ajo për birrën 

vendase. Ndërkaq duhet thënë 

se Paketa e re fiskale e qeverisë 

Rama ka një kosto shumë të rëndë 

për mbarë qytetarët. Nëpërmjet 

taksave te reja Rama fut duart në 

xhepat e shqiptarëve. Me këtë akt 

të rëndë për jetën e qytetarëve 

Rama i vuri flakën premtimeve të 

fushatës për ulje taksash për 97% 

të shqiptarëve, për ulje çmimesh, 

heqje Tvsh-së për ushqimet, 

ilaçet, lehtësimet në karburante, 

e sa e sa të tjera. Piktori që kurrë 

nuk arriti të bëhej piktor u bë 

kryeministër. 

Lëvizje e kufizuar e 

automjeteve, shkak kriza 

ekonomike dhe rritja e 

çmimit të naftës/Këtë vit më 

pak emigrantë shqiptarë apo 

shtetas të huaj, do të kalojnë festat 

e fundvitit në Shqipëri. Sipas 

buletinit mujor të Ministrisë 

së Brendshme për periudhën 

1 mujore 17nëntor deri më 17 

dhjetor në vend kanë hyrë 242.590 

shtetas ndërsa kanë dalë jashtë 

vendit 247.252. E njëjta situatë 

është dhe për shtetasit e huaj 

të cilët vizitojnë vendin tonë ku 

trendi i daljes është më i lartë kjo 

për shkak të festave të fundvitit. 

Sipas operatorëve turistikë rënia 

e fluksit të emigrantëve të cilët 

kthehen në Shqipëri ndodh për 

shkak të krizës ekonomike e cila 

ka përfshirë Eurozonën ndërsa 

situate pritet të përkeqësohet 

dhe vitin e ardhshëm. “Vërehet 

si tendencë edhe vjet edhe sivjet 

ku janë në krizë ekonomike të 

vendeve ku emigrantët punojnë, 

ku përfshihen vendet e zhvilluara 

si Greqia, Italia, Franca etj 

në të cilat ka sot përqendrim 

më të madh të emigrantëve. 

Problemet ekonomike në këto 

vende janë të rënduara. Kjo është 

edhe një frenim të ardhjes së 

emigrantëve për të ardhur për të 

kaluar pushimet e Vitit të Ri në 

Shqipëri” - tha Sadik Malaj. Sipas 

informacioneve nga agjencitë 

e udhëtimit numri i hyrjeve në 

Shqipëri krahasuar kjo me të 

njëjtën periudhe të vitit të kaluar, 

ka rëne me 15 për qind.

gazeta 


55 @ | www.gazeta55.al 

politike 

3 

2014-a, viti i reagimit 

masiv të qytetarëve 

Kur paligjshmëria e pushtetit ndaj shtetit tejkalon çdo limit, reagimi qytetar vjen i fortë, për të shpëtuar shtetin nga 

antikushtetutshmëria. Diskriminimi krahinor, rikthimi i luftës klasore ndaj kundërshtarëve politikë dhe zhytja e vendit 

në darën e krizës dhe të një varfërie ekstreme, elementët që po ngjizin një protestë moderne, e cila do shkërmoqë një 

qeverisje të pamoralshme dhe do rrëzojë kartelet financiare të klanit privat të kryeministrit 

Nga Leopold Kryeziu 

Po troket 2014-a, ndërsa 2013-a 

është në orët e fundit të tij. Një vit 

ndryshe që mbyllet me plot surpriza 

dhe të papritura. Ndërsa pritshmëritë 

e 2014-ës tejkalojnë ato të 2013- 

ës. Fjala është për klimën politike 

dhe ekonomike në vend, rrjedhojë 

e zgjedhjeve parlamentare të 23 

qershorit që çuan demokratët në 

opozitë dhe sollën socialistët në 

pushtet. Fundja, i tillë ishte verdikti i 

qytetarëve, pavarësisht peripecive 

që shoqëruan procesin zgjedhor në 

disa qarqe, ku u zbardh qartë skema 

e blerjes së votave. Ishte Korça që 

vulosi në fund fare korrupsionin 

dhe paligjshmërinë elektorale që 

konsumoi Partia Socialiste. Reagimi 

qytetar ka një arsye më shumë për 

të dalë rrugë më rrugë dhe shesh më 

shesh kundër pushtetit që po denigron 

shtetin. Bandat janë gjallëruar, 

ndërsa kriminaliteti po njeh çdo ditë 

e më tepër shifra alarmante. Në mes 

të ditës dhe të pashqetësuar nga frika 

e shtetit, një “bandë babagjyshësh” 

grabitën Qendrën Tregtare TEG, 

ndërsa ministri i Brendshëm s’u pa 

asgjëkundi, u fsheh si struci nga 

frika e përballjes me opinionin publik. 

Ekonomia është në gjendje mjerane, 

por përtej çdo logjike ekonomike, 

Rama rriti borxhin, duke e bërë 

gjithnjë e më të vështirë jetesën gjatë 

2014-ës. Paligjshmëria e Edi Ramës 

i mohoi Shqipërisë sërish, statusin e 

vendit kandidat. Ishte paligjshmëria 

dhe vendimet arbitrare të qeverisë 

që çuan në “ndarjen” e vendeve 

anëtare të BE, kur u diskutua 

progres-raporti i Komisionit Europian 

Agjenda konservatore, humusi i fillimit të ri 

politik të Bashës, Mustafës e Menduh Thaçit 

Nga Lavdrim Lita 

Bota shqiptare ka mundur që gjatë 

ecjes së saj në historinë botërore 

të nxjerrë liderë të kalibrit të lartë. 

Në dy dekadat e fundit në arealin 

shqiptar në rajon kushtet për të bërë 

politikë kanë qenë të kushtëzuara 

prej një sërë faktorësh, qofshin këto 

ideologjik, ekonomik, etnik, social dhe 

kulturor. Megjithatë kushtet e vështira 

nuk e kanë ndaluar daljen në pah të 

liderëve si Sali Berisha në Shqipëri, 

Ibrahim Rugova në Kosovë dhe Arben 

Xhaferi në Maqedoni, që kanë punuar 

shumë për kombin dhe në veçanti 

për qytetarët që përfaqësonin brenda 

ca kufijve shtetërorë. Secili prej tyre 

ka dhënë për çështjen kombëtare 

gjithçka sa kishin në dorë, pa hezitim 

dhe me një guxim të pashoq. Kush 

më pak, e kush më shumë, kjo 

s’ka rëndësi. Padyshim koha dhe 

historiografia larg të përditshmes, 

me ftohtësinë e saj do mund t’u japë 

vendin e merituar në faqet e historisë 

shqiptare bashkëkohore. 

Kuptohet vetiu, që këto liderë 

të përmasave kombëtare janë 

përfaqësues të një kulture politike të 

paparë më herët. Kjo kulturë politike 

ka veçantitë e saj, sipas kushteve 

të mësipërme, por bashkohen në 

pasurinë që kanë dhënë jo vetëm për 

kombin si udhërrëfyes, por edhe për 

partitë në të cilën kanë milituar duke 

dhe rekomandimi i tij për t’i dhënë 

vendit tonë statusin e kandidatit. 

Blerja e votave në Korçë, kërcënimet 

ndaj opozitës në parlament, sulmet 

ndaj Presidentit të Republikës dhe 

institucioneve Kushtetuese, zhbërja e 

vendimeve të gjykatave me vendime 

qeverie, prishja e konsensusit politik 

me ligjin e Nëpunësit Civil, duke 

rrezikuar sëriozisht reformat e statusit 

apo dhe marrja e 240 milionë euro 

borxh thjesht e vetëm për shpenzime 

luksi, borxh i cili do rëndojë mbi 

xhepat e taksapaguesve shqiptarë, 

janë korpusi i paligjshmërisë dhe 

antikushtetutshmërisë së Edi Ramës. 

Emërimet në krye të institucioneve 

mbartin po aq korrupsion sa edhe 

klientelizëm. Nga çingijet e emëruara 

drejtoresha në krye të doganave 

dhe tatimeve të shtetit, tek drejtorët 

e Koços në Albpetrol etj, Rama 

po i jep qeverisë edhe ngjyrat e 

familjaritetit, duke bekuar vëllain e 

tij pas çdo ministri në nënshkrimin 

e marrëveshjeve dhe tenderave, 

si dëshmitar që “puna u krye me 

sukses”. Emëroi në krye të policisë së 

shtetit në shkelje flagrante me ligjin, 

komisionerët ose ruajtësit e votave të 

PS. Dhe rezultatet po dalin në krah, 

prodhuar politikë safi, të një cilësie të 

lartë. 

Padyshim, që dorëheqja e Sali 

Berishës pas humbjes së zgjedhjeve, 

ikja e parakohshme e Ibrahim 

Rugovës dhe Arben Xhaferit pas një 

karrierë të gjatë politike, në të cilën 

kanë qeverisur shqiptarët dy dekadat 

e fundit, afërmendsh në kontekste të 

ndryshme, kanë fermentuar njëfarë 

konservatorizmi shqiptar me pasuesit 

e tyre. Konservatorizëm në kuptimin e 

ruajtjes me xhelozi të ideve madhore 

politike të së djathtës, atdheu, familja, 

prona, taksat dhe zoti, realizmi i 

marrëdhënieve etj. Si dhe sjellja e tyre 

me një gjuhë të re, të kuptueshme për 

qytetarët. 

Lulzim Basha në Partinë Demokratike 

në Tiranë, Menduh Thaçi në Partinë 

Demokratike në Shkup dhe Isa 

Mustafa me LDK në Prishtinë kanë 

në ADN-në e tyre kromozimin 

trashëgimtar të lidershipit politik. 

Pasuria e vlerave të tre liderëve 

Berisha-Rugova-Xhaferi në të tre 

trevat është gjallë dhe gjeneron 

politikë. Lulzim Basha është kryetar i 

Partisë Demokratike të farkëtuar sipas 

imazhit të Sali Berishës, i cili ka nisur 

një stinë të re politike në opozitë, pas 

tetë vitesh qeverisje të së djathtës. 

Arritjet e qeverisë së Sali Berishës nuk 

u kuptuan në mandatin e dytë, sipas 

meje, kjo edhe për shkak të mënyrës 

së gabuar të paraqitjes së tyre, pasi 

policia është tërësisht ineficente duke 

vënë në rrezik sigurinë dhe rendin 

publik. Edi Rama na turpëroi në sytë 

e ndërkombëtarëve për çështjen e 

armëve kimike siriane, ku fillimisht 

partnerëve ndërkombëtarë u kishte 

thënë “Po”, ndërsa i ndodhur përballë 

presionit të qytetarëve u zbyth në 

mënyrë të turpshme, duke marrë me 

vete mashtrimin skandaloz. Shtetet 

e Bashkuara të Amerikës janë jo 

vetëm një vend dhe një komb mik, 

por partneri kryesor i Shqipërisë në 

arenën ndërkombëtare. Një i paudhë 

dhe i çakërdisur, kurrsesi s’mund të 

cenojnë marrëdhëniet e shkëlqyera 

bilaterale mes dy vendeve. Të gjitha 

këto të konsumuara vetëm për muajt 

Tetor-Nëntor. Paligjshmëria s’ka 

kufi. Muaji Dhjetor do regjistronte 

të tjera vendime antikushtetuese 

të Edi Ramës. Krahas zhbërjes së 

vendimeve të qeverisë së mëparshme 

me vendime qeverie, Edi Rama shkeli 

çdo kufi ligjor me buxhetin e shtetit, 

duke e dorëzuar atë në Kuvend 1 

muaj me vonesë. Buxheti 2014-ë 

dhe paketa fiskale që e shoqëronte i 

nxorën shqiptarët sërish në shesh, kjo 

pasi paketa fiskale parashikon rritjen 

e taksave dhe të çmimeve për 97% të 

shqiptarëve. Çfarë premtoi Edi Rama 

në fushatë? Ulje të taksave për 97% 

të shqiptarëve, ulje të çmimeve për 

produktet bazë si dhe heqjen e çdo 

taksë për inputet bujqësore. Por çfarë 

po ndodh në realitet? Po ndodh ajo 

që pritej dhe që ishte paralajmëruar 

nga ish kryeministri Sali Berisha se, 

premtimet e PS janë antiglobaliste 

dhe të parealizueshme. Në buxhetin 

e ardhshëm s’ka rritje të pagave dhe 

pensioneve, ndërsa nga ana tjetër 

edhe gjella e mirë kur serviret shumë 

e nxehtë ka rrezik ta largojë njeriun. 

Rrugët, energjia, taksat e ulta, NATO, 

liberalizimi i vizave janë disa nga 

arritjet madhore të qeverisë Berisha 

që duhet të ruhen me fanatizëm nga 

lidershipi i ri i PD. Për Lulzim Bashën 

dhe të djathtën ruajta e kësaj pasurie 

është një konservatorizëm që nuk 

e humb vlerën dhe me vlerën e saj 

të ndërtojë një fillim të ri pa eksese. 

“Qytetari është i pari”, ka thënë Lulzim 

Basha gjatë fushatës për Bashkinë e 

Tiranë, të cilën e fitoi me një rezultat 

të ngushtë, por me një rikuperim 

fantastik të 20 mijë votave. 

Menduh Thaçi, kryetar i Partisë 

Demokratike Shqiptare në Maqedoni 

të farkëtuar sipas imazhit të Arbën 

Xhaferit, me të cilin ka menaxhuar 

suksesshëm fluksin e madh të 

refugjatëve dhe luftën e Kosovës; 

ka tejkaluar, dhe madje në dëm 

të kredibilitetit politik personal dhe 

të partisë, luftën e vitit 2001, që u 

mbyll me Marrëveshjen e Ohrit. Një 

marrëveshje që për Menduh Thaçin 

është e tejkaluar dhe se nevojitet një 

e re, që do të përkufizonte më me 

saktësi, dhe do të rregullonte më me 

efikasitet, marrëdhëniet shqiptaromaqedonase. 

Menduh Thaçi 

mendon si shtyllë kryesore të kësaj 

marrëveshjeje të re që propozon, 

është ndarja me konsensus e buxhetit 

të shtetit, që aktualisht është në 

do dyfishohen çmimet si pasojë 

e rritjes së akcizës për naftën. E 

dëgjuat Edi Ramën kur tha se, “ne 

jemi shëndoshur vitet e fundit dhe 

në 2014-ën do na duhet të ecim më 

shumë në këmbë”? E tha haptazi, 

ditën për diell, duke vulosur rritjen e 

çmimit të naftës. Ky shtet njeh dhe 

konsumon veç paligjshmëri, prandaj 

reagimi i qytetarëve duhet të jetë 

i fortë, kërkues dhe demokratik. 

Vetëm në këtë mënyrë, “uragani i 

qytetarëve” do t’i thotë stop njëherë 

e përgjithmonë shtetit të paligjshëm 

dhe njerëzve të korruptuar. Ajo që 

paralajmëroi revista e majtë më e 

famshme e planetit “The Economist” 

për 2014-ën si vit të shoqëruar me 

trazira dhe revolta të qytetarëve, 

duket gjithnjë e më pranë. Kjo pasi 

shkaqet më kryesore të këtyre 

zhvillimeve qendrojnë në zhgënjimin 

e qytetarëve shqiptarë nga 

premtimet elektorale të provuara 

mashtrime të Edi Ramës për kujdes 

shëndetësor, legalizime falas, 

heqjen e TVSH-së për ushqimet 

dhe energjinë, uljen e taksave për 

97% të shqiptarëve, rritjen e taksave 

dhe rritjen e madhe të borxhit publik 

që do të shoqërohet domosdo 

me rritje të shpejtë të varfërisë 

dhe papunësisë dhe uljen e të 

ardhurave, largimi i investitorëve të 

huaj nga Shqipëria pas sulmit që po 

u bëhet atyre me taksa të larta dhe 

tentativën për t’i zhvatur. Të gjitha 

këto e karakterizojnë Shqipërinë 

gjatë 2014-ës, si vend me rrezik të 

lartë destabiliteti. Kësisoj, 2014-a 

është një vit i ri për politikën shqiptare, 

për reagimin qytetar dhe për aksionet 

shtetformuese të opozitës së PD. 

përpjestim 97 % me 3 për qind, në 

favor të maqedonasve. 

Isa Mustafa, prej tre vitesh është 

kryetar i Lëvizjes Demokratike të 

Kosovës të farkëtuar sipas imazhit 

të Ibrahim Rugovës dhe po bën një 

opozitë qytetare në politikën kosovare. 

Që nga themelimi i saj para afër 20 

vitesh, LDK-ja e Ibrahim Rugovës 

ka pasur një vizion të artikuluar 

qartë për Kosovën shtet të pavarur 

e demokratik dhe të integruar në 

mekanizmat ndërkombëtarë dhe ky 

vizion duhet të kalojë në një stad të 

ri modern, i lakuar sipas kërkesave 

të shoqërisë dinamike kosovare, çka 

është në tërësi ajo shqiptare. Isa 

Mustafa ka përballë një sfidë imediate 

që të paraqesë LDK-në si një forcë 

ndryshimi moral e qeverisës në punët 

e Kosovës. 

Sidoqoftë ajo që i lidh ngushtë 

Berishën, Rugovën dhe Xhaferin 

ka qenë ideja e pandarë e familjes 

europiane, të cilës i përkasim me 

krenari dhe synojmë të bashkohemi. 

Ata nuk kanë pasur asnjëherë 

dyshim për damarin perëndimor të 

shqiptarëve. Besoj se as liderët e rinj 

shqiptarë nuk kanë dyshime për këtë, 

aq më pak Basha, Mustafa dhe Thaçi. 

Por siç thoshte filozofi grek Herakliti: 

“ndryshimi është e vetmja konstante”. 

Fitimtarët e ardhshëm do të jenë 

ata që do të dinë të ndryshojnë, të 

përshtaten me ndryshimet dhe të 

E dhëna e fundvitit/ 

Berisha, me 800 mijë 

fansa në Facebook 

Ish kryeministri Sali Berisha shënoi 

dje në Facebook 800 mijë fansa. 

Përmes një mesazhi të shpërndarë 

në profilin e tij, Berisha përshëndeti 

të gjithë ‘miqtë’ e tij. “Urime! 

Urime! Sapo u beme 800.000! Të 

dashur miq, le të përshëndesim ne 

mikun tonë të 800 mijtë që sapo u 

bashkua me ne. Një përshëndetje 

të përzemërt dhe mirënjohje të 

thellë për çdonjërin prej 800 mijë 

miqve tanë, që me përkushtimin, 

entuziazmin, energjinë e tyre 

ndërtuan rrjetin tonë i cili edhe sot, 

pas më shumë se një viti, kryeson 

me rritjen e tij më të shpejtë, 

me shtrirjen e tij më të gjërë (në 

proporcion me papullatën) se çdo 

rrjet tjetër i Facebook. E vërteta 

është dhe do mbetet magneti i saj. 

Urime, Urime! Gëzuar!” 

Sajmir Tahiri, ministri 

gjobëvënës 

Policia e shtetit 

u firmos gjoba 

arbitrare qytetarëve 

Gjobat e vendosura nga Policia 

Rrugore, pa prezencën e drejtuesit 

të mjetit, janë kthyer në një makth 

për qytetarët. Para ca ditës një 

emisioni televiziv investigative solli 

fakte sesi policët e qarkullimit rrugor 

gjobisin drejtuesit e automjeteve pa 

dijeninë e tyre apo vendosin gjoba 

për muajt pasardhës. Prej ditësh 

në rrugët e Tiranës, policë me 

dhe pa uniformën identifikuese të 

strukturës së qarkullimit rrugor, kanë 

zënë çdo cep e qoshe rruge, diku të 

fshehur e diku përballë fare, gjënë 

më të dukshme në të gjithë pamjen 

e tyre kanë një bllok në dorë. Janë 

policë të shumtë që kanë pushtuar 

rrugët e Tiranës dhe kanë nisur një 

sulm ndaj qytetarëve të kryeqytetit 

që kanë një makinë për të kryer 

nevojat e familjes së tyre. Në rrugë 

kryesore apo rrugica, në bulevard 

apo oborre shtëpish, policët janë 

turrur me bllokun në dorë. Çdo polic 

në ka bllokun në dorë, për të mos 

thënë që në 70 për qind të rasteve 

këto blloqe janë të plotësuara me 

targat, sepse nuk ka sesi të ndodhë 

ndryshe, që përdoruesit e makinave 

shpeshherë ankohen për një gjobë 

të tillë, duke thënë se makina e tyre 

as ka dalë nga garazhi, se kanë 

qenë jashtë apo të tjera pretendime 

të tilla. Qytetarët mësojnë se janë 

debitorë tek policia ose kur shkojnë 

për të paguar ndonjë gjobë për 

të cilën janë në dijeni, ose kur 

kontrollohen rastësisht në rrugë nga 

patrullat e policisë rrugore. Ankesat 

sidomos në sportelin e komisariatit 

të policisë së qarkullimi rrugor të 

Tiranës janë rritur ndjeshëm, pasi 

qytetarët shkojnë me vullnetin e 

tyre të paguajnë gjobën për të cilën 

janë në dijeni, por mësojnë se kanë 

edhe 3-4 gjoba të tjera për të cilët 

nuk ishin në dijeni. Po ashtu qindra 

qytetarë shqiptarë kryesisht ata me 

banim të përkohshëm në Greqi, u 

është ndaluar udhëtimi drejt shtetin 

grek, pa paguar më parë gjobat e 

vendosura nga Policia Rrugore. Tre 

ditët e fundit pranë sporteleve të 

bankave në Kakavijë kanë paguar 

gjobat mbi 350 persona të cilëve 

u është privuar udhëtimi për në 

Greqi, me urdhër të Drejtorisë së 

Përgjithshme të Policisë së Shtetit. 

Shumë prej tyre ankohen se numri 

i gjobave ndaj tyre është i padrejtë, 

dhe se për shumë prej tyre nuk kanë 

qenë në dijeni më parë.

4 

forum 

Refleksionet e fundvitit ters, ‘13 



Në 2014-n po hyjmë me një 

meze-qeveri që do një pirun të veçantë 

gazeta 


Nga Eden Babani 

Dymbëdhjetë muaj më parë, ardhjen 

e vitit që po lëmë pas, (tashmë kanë 

kaluar treqind e gjashtëdhjetë e kusur 

ditë, qysh atëherë), e kam përjetuar 

me parandjenja të pakëndshme, që 

të mos them të këqija. Jam ndër 

ata njerëz që kanë fobi për 13-n, 

numër ters, ose, siç thuhet ndryshe, 

që vuajnë nga triskaidekafobia 

(triskaïdécaphobie). Thonë se 

kompozitori i famshëm gjermanoamerikan 

Arnold Schonberg ka 

pas vuajtur nga triskaidekafobia. 

Ç’rastësi! Ishte lindur të dielën, 

më 13 të shtatorit 1874, dhe vdiq të 

premten, më 13 të korrikut1951, në 

moshën 76 vjeç, që 7 + 6 na bëjnë 

13. 

Patologji apo besëtytni? S’di ç’të 

them. Le ta shpjegojnë specialistët. 

Si triskaidekafob, do të pranoja 

cilëndo, njërën ose tjetrën. Përderisa 

një njeri i madh si Schnoberg paska 

vuajtur nga e njëjta patologji apo 

besëtytni, pse ta mohoj unë ankthin 

që më provokon 13-a? 

Në kinema ose në teatër, asnjëherë 

nuk jam ulur në karrigen 13, as kur 

karrigia me një numër çfarëdo, më 

ka qëlluar në të 13-n radhë. Edhe 

punët, përjashto ato të rutinës së 

përditshme, nuk dëshiroj t’i nis në 

datën 13, as në atë orë të parë të 

pasmesditës, domethënë në orën 

13. Dita ka 24 orë. Pse të mos i 

shmangem tersit? Një orë është 

ajo, ndër të njëzetekatërtat. Madje, 

edhe nëse s’mund t’i shmangem, 

sepse jeta, si përrua e rrëmbyer, sjell 

lloj-lloj kërcunjsh, gjithsesi, e gjej 

një kompromis me vetveten, duke 

menduar se, së njëjtës orë, rëndom 

i thonë 1 pas mesdite. Nuk është një 

farë ngushëllimi? 

Mirëpo ç’t’i bësh një viti të tërë, 

si ky që po mbyllim, të cilit i ra të 

mbante mbi shpinë tersin përgjatë 

plot treqind e gjashtëdhjetepesë 

ditëve, me plot 24 orë secila? 

Shpesh kam thënë: Lavdi Zotit 

që u dha hartuesve të kalendarëve 

mendtë e hairit, të mos e bënin vitin 

me 13, por me 12 muaj! Përndryshe, 

çdo vit, do të bashkudhëtonim një 

muaj të tërë krah për krah me tersin. 

Shto edhe 13 datat 13 të çdo muaji... 

Katastrofë, do të kishte qenë për ne, 

triskaidekafobët. 

Mbase me këtë sebep - fobia ndaj 

13-s, - Kryeministri ynë s’po e zë 

në gojë rrogën e mallkuar të numrit 

ters, domethënë të 13-n. Të jetë edhe 

ai triskaidekafob? E besoj dhe s’e 

besoj... E besoj, sepse e 13-a rrogë 

s’diskutohet më, ka marrë fluturim 

për në qiellin e shtatë. Nuk e besoj, 

duke menduar se, edhe në e pastë 

këtë lloj fobie, ai duhet të ketë të 

tjera, më të forta, më të qenësishme, 

të cilat nuk e lënë të qetë. Zaten, 

lista e fobive është tepër e gjatë. 

Më e besueshmja do të ishte që, në 

rastin e rrogës së tersit, i nderuari 

ynë Kryeministër të jetë shtyrë nga 

keqardhja për triskaidekafobët. 

Kushedi sesa rrogëtarë syresh nuk 

do ta pranonin! Lekë të shtampës 13? 

Meazallah! Ters ndjellin ato, le të 

jenë edhe flori! Do të thotë ndokush 

se mund ta kishte quajtur, fjala vjen, 

“rroga 12/1”, të kënaqte pakicën 

dhe të mos e linte me gisht në gojë 

shumicën. Zaten, tashmë janë të 

njohura gjetje të tilla. Shumë hotele 

nëpër botë, që t’i afrojnë ata pak 

triskaidekafobë shtegtarë, dhomës 

13 i thonë 12/1 ose e kapërcejnë 13- 

n, ia vënë emrin 14. Shoqëria ajrore 

“Air France” nuk e shënon fare 

13-n në kabinën e avionëve të saj. 

Mirëpo, - do t’i thosha pa mëdyshje 

atij dikujtit -, Kryeministri ynë ka 

të tjera halle mbi krye, përpara sesa 

të merret me fraksione. Kryesore 

e kryesoreve është të instalojë 

shtetin policor pa fraksione dhe të 

eliminojë kundërshtarët politikë të 

cilitdo fraksion. 

Fati deshi që, edhe unë, 

triskaidekafobi i pandreqshëm, ta 

përjetoja ‘13-n në tërë jetëgjatësinë 

e vet, që nga dita e parë e janarit, 

deri te dita e fundit e dhjetorit. Fat 

i mirë a i keq, s’e them dot. Ama 

di të them se kësisoj viti që mbart 

shtampën e tersit, i bie të zbresë 

në planetin tonë një herë në 100 

vjet. A s’është fat të jetosh një vit 

me shenjë? Në fund të fundit, le të 

jetë edhe shenja e tersit. Tjetër gjë, 

pastaj, të mendosh se çfarë do të 

sjellë qindvjeçari i ardhshëm. Atë 

le ta përjetojnë ata që do t’u bjerë 

ai fat. Unë e hëngra ‘13-n me gjithë 

bëmat aspak të këndshme që ofroi, 

sidomos tersin e 23 qershorit. Për 

tersin e radhës, atë të qindvjetorit 

të ardhshëm - qershor, a korrik, a 

çfarëdo qoftë - aq më bën, përderisa 

brenda njëqind viteve që vijnë, njësh 

me mua, triskaidekafobinë time do 

ta kenë ngrënë krimbat e do ta ketë 

tretur dheu!... 

* * * 

Për ne, shqiptarët, viti që po 

mbyllim, nuk hyri aq i ashpër e aq 

me bujë sa paraardhësit e vet të 

këtij qindvjeçari riosh. Le të sjell 

në kujtesë, fjala vjen, vetëm ardhjen 

e 2011-s. Siç është shkruar tashmë 

në analet e historisë, pa mbushur 

ende muajin, bash më 21 të janarit, 

2011-a i solli Tiranës katër viktima 

të pafajshme. Ishin taksur kurbane 

për autorin e “Kurbani”-t, lider i 

atëhershëm i opozitës, në mënyrë 

që ai të jetësonte ca ëndrra që e 

mundonin qysh se pati braktisur 

xhamadanët, brekushet e opingat. 

Një avokat - asohere krah i djathtë 

i xhamadan-brekushe-opingambajtësit, 

sot i mbetur me gisht në 

gojë - do të luste dhjetëra-mijëra 

kurbane, që themelet e pushtetit të 

marrë me grusht shteti të hynin në 

legjendë, duke zbythur së andejmi 

legjendën e lashtë të Rozafës. Desh 

zoti, s’qe e thënë të na afrohej nja 

dy vjet më pranë “rilindja” që po 

përjetojmë... 

Si vit elektoral, ‘13-ta do t’ia merrte 

anën së keqes më me ngadalë e 

më tinëzisht, ama me siguri të 

garantuar njëqind përqind. Kësisoj, 

do të priste shtator-tetorin, kur 

kurba e trajektores së historisë të 

arrinte pikën e infeksionit, mu aty 

ku merr tjetër kahe. Ç’ vlente një 

“rilindje njëfarësoj e përgjakur” 

si ajo që do të na ofronte ’11-a, 

përpara një “rilindjeje gjithfarësoj 

e përgjakur”, projektuar gjatë 13- 

s, dalëngadalë e në prapaskenë? 

Gatuar me ngjala të majme në 

Gjiun e Lalëzit, ajo do të ishte jo 

vetëm më e shijshme, por ku e ku 

më e frytshme: do të zhvleftësonte 

një gënjeshtër afro katërvjeçare 

bash ditën e gënjeshtrave, do të 

vriste sërish viktimat e 21 janarit 

2011, do të ngrihej në nivelin e një 

aleance “strategjike” interesash të 

përbashkëta mes shkaktarëve të asaj 

gjakderdhjeje dhe do të kapërcente 

me metodën efikase të shitblerjes 

pengesën e fundit, 23 qershorin, që 

të shpërthente me gjithë fuqinë e vet 

e të jepte frytet e pritura në kohën e 

duhur, bash në fund të vitit ters ‘13. 

Afërmendsh. Viti 2011 s’mund t’ia 

kalonte pasardhësit me shtampën 

13, i cili, sa më shumë i afrohet 

frymës së mbrame, aq më dashamir 

po shfaqet për “Rilindjen”, duke 

i blatuar asaj tre-katër kurbane 

në ditë, me shpresë që t’ia lërë në 

dorë stafetën 2014-s e ajo të shtojë 

numrin e kurbaneve, sa të jetë taksur 

Natën e Ngjalave. 

* * * 

I 13-i vit i këtij qindvjeçari paska 

parapëlqyer muajt e tij të mbramë 

të zgjatin pambarimisht listën e 

tersit, bash ata muaj kur fituesit e 23 

qershorit, të kishin marrë bindshëm 

në duar frenat e karrocës-shtet. Lista 

s’ka të sosur. Ç’të thuash më parë e 

ç’të lësh pa thënë? 

Hamshorët e azdisur të karrocësshtet 

morën yrysh sakaq, me të ndier 

erën e parajsës së premtuar. Qysh 

në revanin e parë, hodhën në rrugë 

mijëra punonjës të administratës 

së trashëguar nga qeverisja e 

përparshme dhe të investuar nga 

taksapaguesit shqiptarë. Pasi 

Gjykata Kushtetuese ia përplasi 

në fytyrë Kryeministrit tonë 

“Aktin Normativ” dhe e quajti 

atë antikushtetues, mijëra dosje 

pushtuan Gjykatën Administrative, 

aq sa ajo s’do të dijë nga t’ia mbajë. 

Ngrihet i marri, hedh një gur në pus. 

Mblidhen kokë më kokë një mijë të 

mençëm, nuk e nxjerrin dot. Kështu 

gjykohen rëndom veprime të tilla të 

papërgjegjshme. 

Fill pas kësaj, erdhi ftohja - të mos them 

krisja - e marrëdhënieve me aleatin 

historik të shqiptarëve, SHBA-në. U 

bënë shkak armët kimike të Asadit, 

pranimin e të cilave Kryeministri ynë 

e konsideroi katapultë qo do ta hidhte 

në majë të Olimpit. Të bashkëjetonte 

me banorët e perëndishëm? Kurrsesi. 

Të hahej me Perënditë dhe me vetë 

Zeusin, po! Ndonëse e ka në majë të 

gjuhës, ai s’di çka është bashkëjetesa. 

Jeta e tij politike flet për të kundërtën. 

A nuk e ka sfiduar vite me radhë 

ëndrrën e kahershme të shqiptarëve 

për bashkëjetesë mes vedi, së pari, 

pastaj edhe me familjen e madhe 

europiane? A nuk e mallkoi sa mundi 

Rrugën e Kombit, arterien që lidhi dy 

pjesët më të mëdha të Kombi tonë, 

ndarë në pesë shtete, me pesë a gjashtë 

palë kufij shqiptaro-shqiptarë? Tashti, 

në fund të vitit që mban shtampën e 

tersit, gjeti rastin më të përshtatshëm 

të shfaqte vetveten lakuriq, t’i 

pështynte në fytyrë edhe liderët e 

Olimpit Europian, sipas parimit të atit 

të vet shpirtëror: “Qentë le të lehin, 

karvani shkon përpara”. 

Në të vërtetë, karvani po shkon prapa, 

për të mbërritur pikën ku u ndal 

karvani i Bllokut enverhoxhist, tashmë 

i ringjallur, i pasuruar, i përforcuar e i 

gatshëm të rimarrë rrugën e nisur qysh 

më 1944. Se për ku po shkon karvani i 

ri, po e përjetojmë dhe po e shohim me 

sytë tanë. Tritol në themele shtëpish, 

padi dhe arrestime politike, kontroll 

i Parlamentit me shumicë të cilësuar, 

mospërfillje e Kushtetutës ose 

tendenca për ndryshimin e saj me akte 

normative, shfaqje teatrale me plot 

ministra kukulla që dredhin zinxhirin 

ngase s’dinë me çka të merren, 

administrim institucionesh qendrore 

me adoleshentë, thyerje burgjesh të 

sigurisë së lartë, grabitje me kostume 

e mjekra babagjyshërish të Vitit të 

Ri, viktima të përditshme, taksa 

që zhvatin e falimentojnë biznese 

dhe që paralajmërojnë recesion të 

pashmangshëm, papunësi që nxit 

varfëri të tejskajshme e kriminalitet... 

Uf! S’kanë të sosur, ama të gjitha 

flasin me një zë. Flasin më shumë 

sesa demagogjia e premtimeve të 

sheqerosura, ngritur në sistem. Me sa 

duket, tashmë, në mbyllje të vitit ters, 

karvani i ri ka mbërritur bash në atë 

shenjë vendi ku u nda me të vjetrin, 

ku u nda me maskat, të cilat rilindën 

njësh me të ashtuquajturën “Rilindje”. 

Pjesën tjetër të rrugës, karvani 

shpreson ta bëjë nën mbrojtjen e 

maskave, të vjetra e të reja, siç u 

përpoq ta bënte në ’97-n karvani i 

mbetur nga i pari, ani se shkoi drejt 

humnerës, si paraardhësi. Sot, përvoja 

e fituar prej ’97-s, sado e pasur qoftë, 

gjithashtu nuk mund të jetë garanci, 

përderisa hesapet duhen bërë me 

hanxhiun, të cilit, pasi gaboi më 23 

qershor, i ka ardhur në majë të hundës, 

pa dalë ende viti i tersit... 

* * * 

Thua se s’mjaftonin të gjitha këto, 

muajt e fundit, ‘13-a e ka goditur dhe 

po vazhdon ta godasë keqas politikën, 

të cilën e ka tjetërsuar, e ka bërë të 

pabesueshme për shqiptarët, po e 

nxjerr dita-ditës jashtë loje. Parlamenti 

nuk është më vendi i debateve politike, 

po i fyerjeve dhe i armiqësive. 

Komisionet parlamentare, po ashtu. 

Gjatë seancave parlamentare, 

alternativat politike të pakicës, pasi 

paragjykohen, shumëzohen me zero. 

Me zero shumëzohen edhe mendimet 

e specialistëve, nëse nuk kanë fije 

lidhjeje me kartonët e shumicës. Për të 

miratuar një ligj në Parlamentin e dalë 

nga 23 qershori, asgjë s’ka vlerë më të 

madhe sesa kartonët-pupacë të Natës 

së Ngjalave, të cilët mbyllin seancat 

e stërzgjatura parlamentare të pasura 

me fyerje të ndërsjella, siç perdja 

mbyll skenën ku është luajtur një skeç 

humoristik. Për fat të keq, në kurthin 

e këtij lloj skeçi parlamentar, jo rrallë 

kanë rënë edhe politikanë tashmë të 

sprovuar bindshëm dhe të respektuar 

nga kancelaritë europiane e më tej. 

E dhimbshme kjo, por e vërtetë, 

ndaj shpesh kam pyetur veten: 

Këta të fundit kanë rënë në kurth 

apo s’kanë nga ia mbajnë dhe ua 

kthejnë reston kolegëve me të 

njëjtën monedhë? S’kam ditur ç’të 

them. I ndodhur përpara një fakti 

të pakundërshtueshëm, e kam lënë 

pyetjen time pa përgjigje. Gjithsesi, 

do të kisha besuar të dytën. Reston, siç 

e lyp pazari. Pazari i ndyrë, monedha 

e ndyrë. Restoja po ashtu, me të 

njëjtën monedhë, në mos me më të 

ndyrën. Tek kam ndjekur këto ditë 

pazarin e ndyrë që po i imponohet 

politikës shqiptare nga Nata e 

Ngjalave, më ka rënë ndërmend 

një rrëfenjëzë që kam dëgjuar dikur 

për një poet të njohur të letërsisë 

botërore. Madje shumë emra poetësh 

të mëdhenj përmendnin asohere 

ata që e tregonin, por unë s’e kam 

vënë ndonjëherë dorën në zjarr për 

asnjërin, përderisa s’kam parë gjë 

me sytë e mi dhe s’kam lexuar kund 

nëse ka qenë e vërtetë apo jo ajo çka 

kishte ndodhur me poetin. Zaten, 

duke kaluar gojë më gojë e vesh më 

vesh, kjo puna e rrëfenjëzave është 

bërë si telefon i prishur. Megjithatë, të 

sajuara a të vërteta, rrëfenjëzat e kanë 

trokun të rëndë dhe godasin në shenjë. 

Kundërshtarët e poetit - le ta lëmë pa 

emër -, duke ia ditur dobësinë ndaj 

seksit tjetër, e ftuan atë për darkë dhe i 

vunë në pjatë pjesën e turpshme të një 

bejke të majme, pjekur e skuqur për 

lezet. Nën këqyrjen ironike dhe idiote 

të ftuesve, i ftuari nuk e dha veten. 

U ngrit në këmbë dalëngadalë që t’u 

ngjallte kureshtjen, dhe, pastaj, që t’i 

godiste sa më rëndë në ndërgjegje, 

bëri një gjest gjithashtu të turpshëm, 

duke thënë: “Kjo meze këtë pirun 

do”. Morali i rrëfenjëzës është i qartë, 

sado që s’dihet kishin a s’kishin moral 

e ndërgjegje ftuesit e poetit tonë pa 

emër. Por, nëse do t’i referohesha 

moralit politik dhe ndërgjegjes 

politike të së majtës shqiptare, do të 

thosha me bindje se ato kan marrë 

fund qysh Natën e Ngjalave të vitit 

ters ’13.

gazeta 



forum 

Përsetë e Qoses, “Rojes së Nderit” me grushtin 

lart e shallin e kuq të “Pionierëve të Enverit” 

Nga Elvi Sidheri 

Më është bërë traditë tashmë 

që të mos i kushtoj fare ose 

shumë pak vëmendje dokrrave 

dhe përsiatjeve të zakonshme 

të Rexhep Qoses nëpër faqet e 

ndryshme të shtypit tiranas. 

Gazeta tonat të njohura...edhe 

ndër ato me më tepër influencë 

e autoritet, nuk kanë munguar 

kurrë që këtij njeriu i cili sa herë 

i vjen mundësia, vetëparaqitet 

si mendja më e ndritur e 

shqiptarizmës (dhe enverizmës, 

orientalizmës, prapanizmës 

etj), t’i dhurojnë hapësira për 

intervista të pafundme, plot me 

gjykime, dënime “a priori”...pa 

gjyq, sentenca dhe deklamime 

ekstremiste. 

Shkurt dhe me pak fjalë, përpara 

se zotëria (apo shoku) në fjalë, 

t’ia niste lajthitjes masive dhe 

fantazive të tij ku shoku Enver 

zë vend domosdo dominant (si 

dhe qëndron ulur galiç brenda 

shpirtit të Qoses), gjëja e vetme 

që unë si qytetar i thjeshtë 

shqiptar dija për të, është se 

Rexhepi na ishte një personazh 

eminent nga trojet shqiptare 

të Kosovës, një tip akademiku, 

ndër të tjera edhe pjesëmarrës 

në Kongresin e Drejtshkrimit 

të Gjuhës Shqipe të 1972-shit 

në Tiranë. Si mbështetës i 

lirisë së kujtdo shqiptari, për 

të folur dhe gëzuar dialektet 

shqipe të zonës së tij, aq sa edhe 

mbështetës i bindur i gjuhës 

sonë të njësuar letrare, e vetmja 

gjë pra që ma sillte në mendje 

Qosen si figurë, ishte fakti që e 

lidhja automatikisht këtë njeri, 

me gjuhën letrare shqipe dhe 

Kongresin e vitit 1972. 

Të kishte qëndruar kjo 

përshtypje e largët vetëm brenda 

këtyre suazave, atëherë Qosja do 

të më mbetej më tepër indiferent 

sesa tjetërgjë. Por zotëria e tij 

nuk di (apo nuk do) që t’u rrijë 

indiferent njerëzve dhe bën të 

pamundurën që nëpërmjet korit 

mediatik që i mban ison, tezat e 

veta trushpëlarëse komunistoprapanike 

t’i bëjë të kumbojnë 

porsi tinguj kambane të 

përmortshme në ditë varrimesh, 

kudo ku shqiptarët jetojnë. Nuk 

ka nevojë që të merrem tepër 

gjatë me ato çfarë ky njeri bën 

dhe thotë e predikon. 

Të gjithë jemi në dijeni të 

bindjeve të tij, ashtu si edhe të 

figurave që ka fort përzemër (t’i 

ketë për vete, ç’arsye ka që të na 

rrokanisë neve të tjerëve kokën 

ndërkohë?). Ia njohim gjerësisht 

përqasjet si dhe orientimet 

ideologjiko-rajonale, apo edhe 

mendimet e tij për periudhat e 

ndryshme të errëta (Monizëm- 

Pushtim 5 shekullor osman). 

Qosja për lexuesin apo shqiptarin 

e thjeshtë që i hedh ndonjëherë 

një sy edhe shkarazi gazetave, 

është si një libër i hapur. I kemi 

stërdëgjuar deklaratat e tij për 

Enver e Parti, për dashurinë e 

vet të pakufishme si për sistemin 

monist, ashtu edhe për pasuesit 

gjenetikë dhe ligjorë të partisë së 

1941-shit, e dimë mirë sesa koka 

dhe shpirti i qëndrojnë të ndarë 

në një skizmë të përhershme, mes 

Realitetit Socialist dhe Orientit 

të errët osman. Atëherë përse ky 

papagall vetëpërsëritës na sillet 

dhe risillet rregullisht, me një 

saktësi të admirueshme edhe nga 

ora më e përpiktë zvicerane, në 

mediat tona papushim? Të ishte 

se na pati prerë malli për regjimin 

e para 90-ës, mjaftojnë, dalin 

dhe teprojnë filmat me partizanë 

trima, me mitralierë heroikë e me 

njësite guerrilë, kemi historitë 

e pafundme me sigurimsa, me 

ndërtime atdheu, me armiq të 

popullit e kështu me radhë. Sa e 

lodh dhe i bëj sallatë apo përshesh 

trutë e mia duke u përpjekur të 

dëgjoj (aq më tepër të kuptoj) 

Rexhepin, më lehtë do e kisha 

që të ndiqja ndonjë dokumentar 

propagandistik të AQSHF-së, ku 

ai zëri tipik i spikerit triumfalist 

(nën çdo regjim diktatorial, 

spikerët e këtyre dokumentarëve 

model AQSHF-je, Istituto LUCE 

fashist etj, njëlloj tingëllojnë 

sa komikë aq edhe acarues për 

veshin e dikujt që është rritur në 

demokraci)...të çan veshët duke 

u rrekur të të tregojë sukseset e 

“jashtëzakonshme” të Shqipërisë 

socialiste. 

Gjithsesi e kam të qartë që Qoses aq 

i bën që unë e shumë të tjerë, nuk 

duam t’ia dimë për marrinat e tij! 

Fakti që për të flitet, diskutohet, 

ngrihen teza dhe hipoteza apo 

synohen e thuren konspiracione 

tavolinash kafeneje përmbi 

intervistat e këtij personazhi bizarr 

me prirje të lindura drejt groteskut 

më absurd, lejon që ai dhe hija e tij 

ndotëse, të mos na ndahen edhe 

neve që ngenë Qoses nuk ia kemi 

aspak. Ç’na pati thënë dhe pohuar 

ky tipi së fundi? Ja që Enveri nuk 

ishte i krahasueshëm me Hitlerin 

e që padyshim do na e kishte pasur 

edhe ndonjë vlerë të madhe si 

figurë historike e ku di unë çfarë 

thagmash të tjera të këtij lloji. Tani, 

që shoku Enver nuk ka qenë Hitleri, 

këtë gjë e dimë edhe vetë ne, pa u 

shfaqur fare nevoja që “ujin e lagur” 

ta sjellë kokën deri në Tiranë që të 

na e shpjegojë dhe zbulojë Rexhep 

Qosja. Ka diçka në këtë mes, që 

qysh në kohën e lëvizjeve të mëdha 

demokratike pas dhjetorit 1990, u 

bë e njohur spontanisht shprehja 

“Enver-Hitler”! Ndoshta Qosja e 

ka parasysh një slogan të tillë që 

nuk i vë në krahasim, por për më 

tepër i barazon për nga ligësia këta 

dy monstra-diktatorë. Ndërkohë 

periudha kur kanë jetuar (dhe 

vrarë e prerë njerëzinë) Enveri ynë 

me Hitlerin e gjermanëve, është e 

ndryshme. Të dy dihet të kenë qenë 

personazhe të mugët, të fshehtë, 

të mistershëm, tepër keqanë 

në karakter dhe natyrë, aspak 

njerëzorë në sjellje, paranojakë 

si dhe cazë devijantë në sferën e 

tyre intime aq sa edhe të dështuar 

në jetën që bënin para ngritjes në 

fronin e Diktatorit apo Fyhrerit. 

Por në të njëjtën kohë kemi lexuar 

ose dëgjuar që Hitleri nuk e kishte 

tepër të preferuar heqjen qafe të 

bashkëpunëtorëve me të ngushtë 

si ky merhumi ynë (Koçi Xoxe, 

Mehmet Shehu, Beqir Balluku... 

pse jo edhe Qemal Stafa e shumë 

idealistë të tjerë të orëve të para, 

të cilët “rastësisht” spiunoheshin 

dhe binin pak si shpesh në prita të 

armikut). Po ashtu Adolfoja aleatët 

nuk i ndërronte sipas humorit siç 

bënte rëndom Enveri jonë. Duan të 

thonë historianët e mirëinformuar 

si edhe librat e kësaj fushe, që 

Mussolinin e vetëshpallur “DUX” 

ose italisht “il Duce” (që domethënë 

“udhëheqës” në latinisht dhe 

italisht...prandaj edhe vetëquajtja 

si “udhëheqës” në një demokraci, 

aq më shumë me një prapavijë 

tejet të rëndë dhe dramatike 

diktatoriale si kjo e jona, është 

aventurë e rrezikshme)...Hitleri e 

liroi nga burgimi pas 8 shtatorit 

1943 dhe kapitullimit të Italisë 

fashiste. I marri i Berlinit, pak 

aleatë kishte dhe atë më të afërtin e 

besnikun, nuk e la në baltë fundja. 

Ky birboja jonë çfarë bëri 

ndërkohë? Iu ngjit si “m... pas 

këpucës” jugosllavëve pikësëpari. 

Si i shtrydhi dhe i përdori ata, 

si ua kopjoi një më një UDBAnë 

(drejtorinë e sigurimit 

shtetëror, pra “Sigurimin” tonë) 

bashkë me shumë metoda të 

tjera gjakatare jugosllavëve, 

udhëheqësi ynë vizionar, iu qep 

“pashqepshmërisht” mbrapa edhe 

sovjetikëve. Kur edhe nga këta nuk 

kishte më çfarë të thithte si dhe kur 

ylli polar shoku Stalin, shkoi në 

botë më të mirë, atëherë brenda 

njëfarë kohe u gjet kontakti dhe 

vija e njëjtë politike edhe me 

shokët kinezë, me revolucionet 

e tyre të tmerrshme kulturore, 

me baletet e “Detashmenteve 

të kuqe të grave” dhe me antikulturën 

e ngritur në piedestal. 

Jemi po ashtu të informuar, 

që politika shfarosëse e 

përkryer nazisto-hitleriane, 

synonte kryesisht shtetasit 

gjermanë me kombësi dhe 

origjinë, sikur edhe të largët, 

hebreje mbi të gjitha. Më pas u 

vinte radha njerëzve të etnisë 

rome, shtetasve me probleme 

mendore apo trupore e sigurisht 

edhe atyre (të paktëve) që e 

mendonin ndryshe nga teoritë 

nacional-socialiste. 

Ky humbamenua ynë ndërkohë? 

Ky jo më që nuk merrej me të 

tjerë përveç shqiptarëve (sepse 

megjithë hakërrimet dhe 

çjerrjet gjasme kërcënuese, 

tërë aparatin ushtarakopropagandistik 

e pati kurdisur 

eksluzivisht në shërbim të një 

sistemi thelbësisht dhe vetëm 

mbrojtës e kurrsesi sulmues 

ndaj ndokujt), por gjithë peshën 

e diktaturës së proletariatit e 

vendoste me dorë të hekurt, 

mbi shpinën e popullit të vet të 

ngratë. 

Po qe se Hitleri njihet për atë 

që u bëri hebrenjve, Europës 

dhe botës së qytetëruar, për 

krimet dhe kampet e shfarosjes 

në masë ku dërrmueshëm e 

pësuan të huajt e çdo kombësie 

të mundshme (hebrej, romë, 

rusë, polakë, francezë, anglezë, 

italianë, amerikanë, jugosllavë, 

shqiptarë etj), Enveri njihet dhe 

do të mbetet në histori për shkak 

të gjëmës së pashoqe që i bëri 

popullit të vet. Kaq çnjerëzor, 

kaq i pashpirt, kaq kthjelltësisht 

kriminal ndaj njerëzve të gjakut 

të vet, do pranuar se jo vetëm në 

shekullin e kaluar, por edhe në 

histori, pakkush ka mundur të 

jetë! 

Ndoshta Pol Poti në 

Kamboxhian e viteve 70-të 

(duke mbajtur përherë parasysh 

se Shqipëria ishte dhe është një 

5 

vend europian, pra jo ndonjë kënd 

i botës i harruar nga Zoti, ku mund 

të testohen edhe eksperimente 

makabre si ky i lartpërmenduri 

me miliona të vdekur si pasojë e 

marrëzisë komuniste)...mund të 

krahasohet për nga shtypja dhe 

metodat çnjerëzore të përdorura 

kundër popullit të tij, me atë që 

qytetarët shqiptarë kanë hequr 

në kurriz nga personi për të cilin 

jargëzon ditë e natë Rexhep Qosja 

dhe shpura e të ngjashmëve me të 

në Shqipëri e gjetkë. Ndryshimet 

e njohura midis Enverit dhe 

Hitlerit nuk mbarojnë me kaq 

dhe detaje të modelit “njëri me 

mustaqe e tjetri pa to”, nuk bëjnë 

ndonjë diferencë të madhe. 

Di t’i them shokut Qose, se po 

qe se Adolfi tmerroi dhe trembi 

gjer në palcë një botë të tërë, ky 

i joni, ia hëngri mishin megjithë 

palcë dhe kocka, vetëm popullit 

të vet, asgjë më tepër. Për botën 

gjatë sundimit të tij vrastar, 

Shqipëria dhe populli i saj, 

figuronte nëpër harta dhe dijenitë 

e të huajve, si një kënd i panjohur, 

i bunkerizuar, me një lider të 

rrjedhur nga trutë i cili vuante nga 

deliri i madhështisë e që duke u 

vetëkonsideruar si “Luan Europe” 

përballë homologut kinez, ndihej 

në luftë me gjithë globin dhe i 

rrethuar nga armiq të jashtëm e 

të brendshëm. Fakti që pas plot 23 

vjetësh demokraci, ende kushdo 

gazetar apo turist i huaj, kur të 

flasë apo shkruajë për Shqipërinë, 

sërish do të prekë qoftë edhe 

përciptazi 700 mijë bunkerët dhe 

udhëheqësin delirant izolacionist, 

shërben për të na treguar, se 

hija e idhullit të Qoses, vështirë 

të na ndahet neve shqiptarëve, 

edhe po e futur gojën në punë 

ky i “ftofmi n’tajare”. Pa dashur 

fare të merrem me arsyetimin 

dhe deformimet e dukshme 

të personalitetit të shokut 

Rexhep, duke ia mirëkuptuar 

atij fare çiltërsisht dashurinë, 

përkushtimin dhe besnikërinë 

e devotshme për veprën dhe 

mësimet e “paharrueshme” të 

xhaxhit Enver, sidoqoftë do kisha 

sugjeruar edhe një zgjidhje për 

ta kufizuar sadopak praninë e tij 

mediatike. 

Tashmë që e kemi marrë vesh të 

tërë, pa përjashtim feje, krahine 

dhe ideje se ku e ka punën, 

çfarë mesazhi synon përherë 

të përçojë përmes intervistave 

të tij tek publiku i gjerë ky 

njeri, ndoshta edhe për hir të 

mirëqenies së tij personale, 

ashtu si edhe për ta shpënë sa më 

afër “udhëheqësit”, do të ishte e 

udhës që Qosen ta propozonte 

dikush për “Roje Nderi” me 

grushtin lart, mundësisht edhe 

shallin e kuq të “Pionierëve të 

Enverit” lidhur në qafë, që të 

ngulet 24 orë në 24 para varrit 

të merhumit. Do të ketë kohë 

ashtu për të kuvenduar natë e 

ditë me fantazmën apo versionin 

“zombie” të vdekur të pakallur 

të diktatorit e mundësisht ne të 

tjerëve do na zhduket nga sytë 

njëherë e mire. 

Marrë nga 

“zemrashqiptare.net”

6 

dita 



gazeta 


Ngjarjet që humbët në 2013! 

Lufta e Ftohtë 

për Arktikun 

Tre ngjarjet kryesore që u shpërfillën 

në 2013 dhe të cilat priten të marrin 

vëmendjen e duhur, për shkak të masës 

së lajmit që bartin, në 2014 

Gara për burimet e Arktikut 

hyri në një fazë antagoniste 

në vitin 2013, kur Rusia 

dhe Kanada ri- ngritën 

pretendime territoriale dhe 

Moska u zotua për të rritur 

praninë e saj ushtarake në 

rajon . “ Unë kërkoj që t’i 

kushtohet një vëmendje 

e veçantë ngritjes së 

infrastrukturë dhe njësive 

ushtarake në Arktik”, tha 

Presidenti rus Vladimir 

Putin në një takim me 

Bordin e tij të ministrisë 

së Mbrojtjes më parë 

këtë muaj . Një zëdhënës 

i Ministrisë së Jashtme 

të Kanadasë menjëherë u 

kundërpërgjigj , duke thënë 

se Ottowa u përgatit për të 

mbrojtur sovranitetin e saj, 

në përputhje me të drejtën 

ndërkombëtare dhe përmes 

arsyeve të bazuar në shkencë” 

Tërheqja e shpejtë e 

akullnajave polare ka hapur 

rrugë lundrimi për anije 

dhe akses tek burimeve të 

mëdha natyrore potencialisht 

në Arktik . Sipas Anketës 

Gjeologjik të SHBA, rajoni 

mund të përmbajë rreth 10 

deri 15 për qind të rezervave 

të pazbuluara të naftës 

në botë dhe rreth 30 për 

qind të gazit natyror . 

Shumica e kësaj qëndron 

brenda territoreve të 

pakontestueshme të Rusisë, 

Kanadasë, Norvegjisë , 

Danimarkës dhe Shteteve 

të Bashkuara ( Kombet e 

Bashkuara i lejojnë këto 

vende që të pretendojnë 

territore më larg se 200 

milje në det të hapur, 

me kushtin që tregojnë 

se ajo është një shtrirje 

e shelfin kontinental 

të tyre ) . Por Rusia , 

Kanadaja , Danimarka 

kanë bërë interpretime të 

zgjeruara duke deklaruar se 

pretendimet e tyre arrijnë deri 

në Polin e Veriut . Në vitin 

2007 , një nëndetëse ruse 

shkoi aq larg saqë vendosi 

flamurin e Rusisë në shtratin 

e Polit të Veriut . 

Konflikti për Arktikun ka 

bërë që pretenduesit e rajonit 

të ndërmarrin manovra 

ushtarake. Më parë këtë vit 

, Rusia rinovoi bazën e saj 

ajrore në ishujt siberian dhe 

njoftoi plane për të rihapur 

një numër të bazave të tjera 

të Luftës së Ftohtë të epokës 

në Arktik . Moska gjithashtu 

ka në plan të dërgojë dy 

nëndetëse bërthamore në 

rajon , përveç njësive të 

tjera ushtarake. Kanadaja, 

nga ana tjetër, ka zhvilluar 

stërvitje ushtarake vjetore në 

Arktik dhe njoftoi plane për 

të ngritur njësi ushtarake 

për të patrulluar zonën . 

“Kanadaja do të luftojë për 

të mbrojtur sovranitetin e 

vet në veri , “ tha ministri i 

Jashtëm kanadez John Baird 

më parë këtë muaj . 

Japonia rifiton Azinë Juglindore 

Në vitin e tij të parë në 

detyrë, kryeministri 

japonez Shinzo Abe 

ka filluar një ofensivë 

mbresëlënëse në Azinë 

Juglindore , duke forcuar 

lidhjet ekonomike dhe 

diplomatike me 10 – vendet 

e Asocacionit të Kombeve të 

Azisë Juglindore (ASEAN) 

dhe duke u bërë kështu 

kryeministri i parë japonez 

që vizitoi të gjitha këto 

shtete. Përveç blerjes së 

bono qeveritare të shteteve 

të ASEAN dhe duke e bërë 

më të lehtë për kompanitë 

japoneze për të marrë hua 

me valutat vendase , qeveria 

e Abes ka anuluar borxhet 

dhe ka zgjeruar paketat e 

ndihmave për vendet në të 

gjithë rajonin . Pas tajfunit 

Haiyan, Japonia i ka ofruar 

Filipineve 10 milionë 

dollarë në ndihmë , në 

krahasim me ofertën tallëse 

të Kinës prej $ 100,000. 

Pas kësaj vello të vullnetit 

të mirë të kryeministrit 

Abe fshihen marrëdhëniet 

gjithnjë e më të lëkundura 

mes Japonisë dhe Kinës . 

Me tensionet në rritje mbi 

ishujt e kontestuar në Detin 

e Kinës Lindore - ku Kina 

së fundmi ka shpallur një 

zonë të mbrojtjes ajrore - 

Japonia është e vendosur 

për të fituar nga lidhjet 

më të forta me fqinjët e saj 

disa prej të cilëve kanë po 

të njëjtat mosmarrëveshje 

territoriale me Kinën . Brunei , 

Malajzia,Filipinet dhe Vietnami 

kanë pretendime që përputhen 

me ato të Republikës Popullore . 

Japonia ka zgjeruar edhe 

bashkëpunimin e sigurisë 

me fqinjët e saj , duke bërë 

stërvitje të përbashkëta 

ushtarake kundër terrorizmit 

me Indonezinë dhe Filipinet. 

Thuhet se Japonia është duke 

negociuar një marrëveshje 

të ngjashme me Vietnamin. 

Përpjekjet diplomatike të Abesë 

nuk po tingëllojnë mirë në 

Pekin , e cila i ka interpretuar 

ato kryesisht si “ një komplot 

kundërvënë ndaj Kinës “, 

sic do ta quante agjencia 

zyrtare e lajmeve Xinhua në 

qershor. Sipas një akademiku 

kineze të cituar nga “Daily 

China “, Abe po përpiqet të 

rrëmbejë disa vende që nuk 

janë në kundërshtim me palët 

antagoniste për çështjen e 

Detit të Kinës Jugore , duke 

i detyruar ata që të mbajnë 

anë”. 

Por përpjekjet e Abe -s duket 

se paguajnë dividentë . Jo 

vetëm që kompanitë japoneze 

kanë siguruar një lëmë 

me kontratat fitimprurëse 

në Azinë Juglindore , por 

vendet e ASEAN zgjodhën 

Japoninë më parë këtë muaj 

në dhënien e një qortim të 

nënkuptuar ndaj zonës së 

mbrojtjes ajrore të shpallur 

nga Pekini. Në një deklaratë 

të përbashkët të lëshuar 

më 14 dhjetor, udhëheqësit 

japoneze dhe ASEAN 

nënvizoi “ rëndësinë “ e 

“lirisë së kërkimit, të tregtisë 

dhe të vetëpërmbajtjes 

në zgjidhjen e 

mosmarrëveshjeve me mjete 

paqësore në përputhje me 

parimet e njohura universale 

të së drejtës ndërkombëtare”. 

Amerika Latine 

shpërthen në protestë 

E varrosur nën lajmin e vdekjes së 

Hugo Çavezit dhe përgjimeve të 

NSA në Meksikë , Brazil , Kolumbi 

dhe Venezuelë , është pakënaqësia 

popullore që ngufati Amerikën 

Latine në vitin 2013 . Shtysa për 

protestë ishte e shumëfishtë : 

Zemërimi mbi korrupsionin , rritjet 

e çmimeve , reformat në sektorin 

publik , dhe performanca e 

dobët ekonomike që çuan 

mijëra njerëz në rrugë në Brazil 

, Argjentinë , Kolumbi , Meksikë 

, Peru, dhe Kili . Në Venezuelë 

, mbështetësit e pasardhësit 

të Çavezit , Nicolas Maduro , 

dhe ata të kreut të opozitës 

Henrique Capriles u përleshën pas 

zgjedhjeve të diskutueshme të 

prillit . 

Derdhjet më të vrullshme të 

ndjenjave anti - qeveritare ishte 

në Brazil . Në qershor , një rritje 

10 - cent në çmimet e autobusit 

publik shkaktuan protesta 

mbarëkombëtare kundër shërbimit, 

arsimit dhe strehimit - si dhe koston 

në rritje të jetesës . Kupa Botërore 2014 

pritet të kushtojë më shumë se $ 13 

miliard, u bë një simbol i prioriteteve të 

gabuara të qeverisë. 

Në të gjithë Amerikën Latine , 

qeveritë kanë dështuar për të 

përmbushur pritjet e klasës së 

mesme në zhvillim të rajonit . Në 

Argjentinë , rreth 1 milion njerëz 

marshuan në kundërshtim me 

politikat ekonomike të dështuara 

të Presidentit Cristina Fernandez 

, ndërsa mijëra kolumbianët 

protestuan kundër tregtisë së 

lirë . Meksika , ndërkohë , mësues 

hynë në grevë dhe mijëra të tjerë 

demonstruan kundër reformave 

të energjisë . Kili dhe Peru janë 

tronditur edhe për protesta me 

ndërprerje në 2013 . 

Në të gjitha gjasat, protestat do 

të amplifikohen në vitin 2014. “Furia 

e pritshmërive, nuk ka gjasa që të 

zhduket së shpejti

gazeta 



forum 

Buxheti i kontrabandës, rritjes së 

kriminalitetit dhe varfërisë së shqiptarëve 

Nga Sejdi Peka 

Këto ditë shqiptarët u bënë dëshmitarë 

të një tragjikomedie që u luajt në 

Parlament nga e majta ish-komuniste, 

që në krye të sajë ka një njeri me një 

fizionomi të çartur, që duket as shikon 

dhe as dëgjon. Tragjikja është se ky 

buxhet është buxheti i varfërisë së 

tejskajshme të shqiptarëve, i nxitjes 

së mëtejshme të kontrabandës dhe 

kriminalitetit. Ndërkohë komedia 

është se kjo mazhorancë me të gjithë 

profilin e sajë u tall sa mundi me 

shqiptarët, “na keni votuar tani ju do 

të hani trutë gomarit”. Dhe meqenëse 

gomari është kafsha e preferuar e 

Edi Ramës, duket se edhe një pjesë 

e shqiptarëve që votuan alternativën 

Meta-Rama, është akoma të hutuar, 

“si gomari që po e hante ujku dhe 

shpresonte të ishte në ëndërr”. Është 

një buxhet i ndërtuar me mendësi 

bolshevike, të një vendi që mundet të 

ishte i rrethuar me tela me gjemba si në 

kohën e regjimit komunist, kur kalimi i 

kufirit dënohej me burgime të rënda 

deri në vdekje me pushkatim. Ajo 

që të dëshpëron në këtë ndërmarrje 

aventureske të klanit bolshevik Rama- 

Meta është mentaliteti i tyre enverist, 

se do të sundojnë këtë popull me mjete 

të varfërisë ekstreme. Nuk u dëgjua 

aspak alternativa dhe zëri i opozitës 

në përpjekjet e saj për të korrigjuar 

sa të ishte e mundur këtë buxhet të 

gatuar në kuzhinën bolshevike të 

klanit enverist si fatkeqësi kombëtare. 

Kemi parë ministra të kësaj qeverie 

që zgërdhiheshin në vend që të 

përgjigjeshin dhe të jepnin shpjegime 

në respekt të popullit që po i dëgjonte 

e mallkonte. Kemi parë deputet që 

talleshin me opozitën anipse në qenien 

e tyre ishin injorantë, aventurierë, 

rrugeçër dhe çfarë tjetër, njerëz që 

nuk kanë asgjë të përbashkët me 

ndjenjën e përgjegjësisë përpara 

Atdheut. Është një mazhorancë që 

po kap shifra trishtuese, me një rritje 

të përditshme me deputet të blerë 

dhe të trafikuar si delet në pazarin 

e Roskovecit. Vendi po rrëshqet 

drejt një neodiktature të frikshme, 

me elementë enveristë dhe bij 

kriminelësh të diktaturës komuniste, 

që asgjë nuk e kanë Shqipërinë 

përveçse një lopë që ta mjelin, ta 

vjelin dhe ta vjedhin sa mundin dhe 

ku mundin. Është një ordi me çakenj 

që i janë vërsulur Shqipërisë për ta 

kafshuar për vdekje, për ta varfëruar 

dhe mjeruar këtë popull, për të bërë 

atë që s’e bëri dot as Enver Hoxha, 

për t’i hequr shqiptarëve shpresën 

se Shqipëria do të bëhet si Europa, 

për të shuar shpresën dhe besimin 

tek zoti dhe demokracia, se ky vend 

nuk mundet të bëhet. Me këtë buxhet 

antikombëtar do të rritet në mënyrë 

kriminale varfëria e tejskajshme, 

që është mëma e gjitha të këqijave. 

Më konkretisht përse themi se ky 

buxhet është i hartuar me mendësi 

bolshevike? Rritja e akcizës për 

naftën që është produkti përcaktues 

i nivelit të çmimeve të mallrave 

ushqimorë dhe të gjitha kategorive të 

tjera, do të rrisë në mënyrë galopante 

çmimet, ndërkohë që pagat e 

pensionet do të mbeten në vend 

ose do të përkeqësohen më tej nga 

rritja e inflacionit. Vetëm një qeveri 

halldupësh dhe sharaltanësh politikë 

do të rrisnin çmimet, ndërkohë kur 

vendet e tjera fqinje që na rrethojnë 

kanë standarde të tjera dhe çmime 

më të ulëta si për naftën, ashtu edhe 

për duhanin, bukën e pijet. I sëmuri 

psiqik i Partisë Socialiste së bashku 

me marionetat ministra, duhet të 

kuptojnë se pikërisht këtu do të nxitet 

një kontrabandë e rrezikshme për 

sigurinë kombëtare. Në vendet fqinje, 

si në Maqedoni, Kosovë e Mal të Zi, 

mallrat me çmime të lira do të blihen 

e do të hyjnë në Shqipëri në rrugë 

të paligjshme, në rrugë pa rrugë. 

Njerëzit në kufijtë e mbijetesës do të 

transportojnë nëpërmjet maleve dhe 

shtigjeve të kufirit të hapur, me shpinë, 

kuaj a gomerë, thasë të mbushur 

me duhan, kafe, miell, pije alkoolike 

dhe gjithfarë mallrash të tjera, që do 

të hyjnë në Shqipëri kontrabandë. 

Populli do bjerë pre e trafikantëve 

gjithfarësh dhe “qorri” i Ministrisë së 

Brendshme nuk ka asnjë mundësi 

të kontrollojë e monitorojë kufirin 

shtetëror, dhe aq më pak shkallën 

e kontrabandës që do t’i ndëshkojë 

ashpërsisht shqiptarët e varfër. Ata 

më të pambrojturit dhe nevojtarët do të 

mbushin burgjet, ndërkohë që shkalla 

e varfërisë do të rritet në proporcion 

të drejtë më shkallën e kriminalitetit 

dhe të hajdutërisë. Hajdutëria dhe 

plaçkitja do të përshkallëzohen. 

Shqiptarët nuk do te jenë të sigurtë 

në gjumin e natës. I sëmuri psiqik i 

Partisë Socialiste duhet të kuptojë se 

rendi dhe qetësia publike nuk mundet 

të garantohen me terror policorë 

kundër popullit por vetëm me rritje 

të mirëqenies. Mbushja e burgjeve 

tregon se një popull i varfër si ky i 

joni do të paguajë haraçin jo vetëm 

për të siguruar kafshatën për fëmijët 

dhe familjen, por edhe për qindra e 

mijëra të burgosur që do të ushqehen 

dhe rojet policore që do të garantojnë 

burgjet. Edhe marrëdhëniet tregtare 

me shtetet fqinje sidomos me 

Kosovën do të pësojnë një amulli 

dhe pa mundësi zhvillimi. Shteti do 

të blejë më lirë dhe do t’u shesë me 

çmime marramendëse shtetasve të 

tij, nga ana tjetër kontrabanda do të 

kontrollojë tregun. Është mjaft për 

t’u çuditur se si është e mundur që 

kjo qeveri e papërgjegjshme të mos 

kuptojë ose të mendojë se shqiptarët 

“po hanë trutë e gomarit”si në kohën 

e regjimit komunist se gjoja taksat i 

paska ulur për 97 % të shqiptarëve. 

Përkundrazi shqiptarët janë të 

dëshpëruar dhe të indinjuar për 

mashtrimet dhe gënjeshtrat e Edi 

Ramës sikur populli e han sapunin 

për djathë dhe shqiptarët mundet 

t’i gënjesh shumë lehtë. Edi Rama 

po aplikon atë famëkeqen “luftë të 

klasave” të luftës së proletariatit 

kundër borgjezisë. Ai po u merr 

nëpërmjet taksave pasurinë të 

pasurve dhe po u jep të varfërve. 

Rritja e taksave për biznesin e madh 

me 50%,do të sjellë përpjekjet për të 

mbijetuar të biznesmenëve, me masa 

të tilla të copëtimit të bizneseve, 

nga ana tjetër të uljes së pagës së 

punëtorëve të varfër ose largimit të 

tyre nga puna. Shikoni çfarë strategjie 

ky njeri eksiq nga koka. Investitorët e 

huaj në këto kushte do të largohen 

nga Shqipëria në mënyrë masive 

duke kërkuar në vende të tjera fqinje 

mundësi investimi. Papunësia do 

të rritet duke lënë me gojë hapur 

Ramën e Metën për hapjen e 

470.000 vendeve të reja të punës. 

Rritja e taksave do të shkatërrojë 

qindra dhe mijëra biznese,duke 

shtyrë Shqipërinë drejt mjerimit dhe 

varfërisë. Vendet e BE nuk mundet të 

pranojnë në gjirin e tyre një vend si 

Shqipëria ku ligjin “e bën Maliqi”, një 

vend pa stabilitet ekonomik dhe as 

të sigurtë për qytetarët e saj. Sinjali i 

një politikë të tillë u dha këto ditë nga 

BE,kur Shqipërisë përsëri ju refuzua 

statusi i vendit kandidat. Kështu si ka 

filluar rritja e frikshme e kriminalitetit 

dhe shkallës së varfërisë e pa 

sigurisë,të korrupsionit ekonomik 

dhe politik të pushtetarëve edhe 

në Qershor, Shqipëria nuk mundet 

të arrijë “kapërcimin e ylberit”që të 

marrë statusin. Duket mjaft qartë se 

Edi Rama dhe grupi i tij bolshevik në 

qeverisje nuk e dëshirojnë dhe as nuk 

merakosen për marrjen e statusit. Edi 

7 

Ramës dhe Ilir Metës nuk u konvergon 

afrimi me standardet europiane, si 

nuk mundet të pranojnë monitorimin 

e proceseve demokratike që kërkon 

Europa si kusht, me qëllimet e tyre të 

mbrapshta të abuzimit me pushtetin 

për të vjedhur për interesat e tyre 

klienteliste dhe kundër interesave 

kombëtare. 

Nuk është e rastit sulmi në shkallë 

të gjerë Rama-Meta kundër zemrës 

së Europës, vendeve të tilla që 

kanë investuar për demokracinë 

në Shqipëri si Anglia, Gjermania, 

Franca, Hollanda, Danimarka, si 

dhe figurave të tilla si Merkel dhe 

Kameron. Qëllimi i tyre i mbrapshtë 

është që ta mbajnë Shqipërinë 

sa më të izoluar nga vendet 

demokratike të Europës, siç bëri për 

afro një gjysmë shekulli diktaturë 

udhëheqësi i tyre shpirtëror Enver 

Hoxha dhe të akuzojnë Europën dhe 

Amerikën se ata gjoja “nuk na duan”. 

Me këtë qeveri neokomuniste dhe 

me mendësi bolshevike, e ardhmja 

e demokracisë në Shqipëri është e 

kërcënuar dhe seriozisht e rrezikuar. 

Është detyrë e intelektualëve, 

patriotëve, rinisë studentore,e gjithë 

popullit që të ngrihet masivisht 

në mbrojtje të Shqipërisë dhe 

demokracisë së rrezikuar. Duhet që 

të sensibilizojmë me protestën tonë 

të pandërprerë qytetare Amerikën 

dhe Europën se shqiptarët po 

kërkojnë ndihmën e miqve tanë 

tradicional që edhe një herë tjetër 

të ndihmojnë demokracinë e 

kërcënuar në Shqipëri,për largimin 

e kësaj qeverie, kundër vendosjes 

së një neokomunizmi që do të 

përbënte një rrezik real jo vetëm për 

Shqipërinë por per rajonin. 

Qëndrimi kundër Eqrem Kryeziut në Prizren, hyxhym 

i rrjetit mafioz ballkanik pro-otoman e antishqiptar 

Nga Rexhep Kastrati 

Pronari i Limak që ishte bashkë 

me Erdoanin në aeroportin e 

Prishtinës më 23 tetor në një shfaqje 

televizive zgjedhore për Hashim 

Thaçin dhe PDK-në, u arrestua nga 

institucionet përkatëse turke, kurse i 

biri i Erdoanit, sipas informacioneve 

që bëjnë të njohura mediat, është 

detyruar të arratiset nga shteti për 

t’i shpëtuar drejtësisë. Kryeministri 

i Turqisë, Rexhep Taip Erdoan, i 

kapardisur në krye të shtetit turk si 

një babaxhan dhe si një sadriazem 

i kohës së sulltanatit osman, e që 

kujtoi se ka ringjallur Perandorinë 

Osmane, tashmë është i rrethuar 

nga skandale dhe afera të shumta 

të mafias shtetërore që lidhen me 

familjen e tij të ngushtë. I vënë në 

krye të një rrjeti mafioz ballkanik 

shtetëror, Rexhep Taip Erdoan iu 

turr veçanërisht shqiptarëve, duke 

shpresuar se kështu do të arrijë 

që të bëjë zap ata si në kohën e 

Perandorisë Osmane. Në Prizren, 

në qytetin historik dhe të hershëm 

shqiptar, Erdoan nuk ngurroi të 

thoshte: Kosova dhe Shqipëria janë 

Turqi, duke e deklaruar botërisht 

synimin për një raport pronësie dhe 

vasaliteti të shqiptarëve ndaj Turqisë. 

Dhe këtë raport e duartrokitën Edi 

Rama kryeministër i shtetit shqiptar, 

Hashim Thaçi kryeministër i Kosovës 

dhe Ramadan Muja, hiçkandidati 

i PDK-së për kryetar komune dhe 

klienti i rregullt i gjykatës, duke 

dëshmuar se ata përfaqësonin një 

vijë politike vasale ndaj të tjerëve për 

hir të pushtetit. Prandaj, Rexhep Taip 

Erdoan nuk kishte pse të mos ishte 

në krah të krimit në Kosovë, pasi 

që vetëm me njerëz të inkriminuar 

dhe të zhytur thellë në korrupsion, 

në veprimtari kundërligjore 

dhe kundërshtetërore, mund të 

ëndërronte të bënte realitet ëndrrën 

për vasalitetin e shqiptarëve kundrejt 

Turqisë. 

Dhe Turqia kishte dhe ka nevojë për 

një vasalitet të tillë, edhe për shkak se 

rrjeti mafioz shtetëror turk ishte shtrirë 

thellë në ekonominë e Kosovës, edhe 

për shkak se në këtë mënyrë do i bënte 

karshillëk BE-së, e cila nuk po honeps 

të fusë në gjirin e saj një shtet që 

drejtohet nga një rrjet mafioz që nuk lë 

gjë pa përdorur, qoftë edhe emocionet 

dhe ndjeshmëritë fetare. Në pikëpamje 

gjeopolitike dhe gjeostrategjike, 

Rexhep Taip Erdoan mëtonte të 

ringjallte kontekstin gjeopolitik dhe 

gjeostrategjik osman, mbi atë që 

quhej Rumeli, pra pjesë evropiane e 

Perandorisë Osmane, për të krijuar 

kështu një lloj bashkësie të kundërt me 

BE-në. Ishte e qartë se shqiptarët në 

këtë mes ishin pika më strategjike dhe 

më lehtësisht e nënshtrueshme për 

shkak të vullnetit të së majtës shqiptare 

për të qenë vasale për hir të pushtetit, 

prandaj edhe Rexhep Taip Erdoan 

iu turr shqiptarëve, dhe me qeveritë 

vasale shqiptare shpalli partneritet 

strategjik, si dhe vëllazëri turke me 

shqiptarët. Dhe kjo ishte shumë e 

rrezikshme për shqiptarët, sepse 

me partneritet strategjik nënkuptohej 

nënshtrim dhe vasalitet i plotë ndaj 

Turqisë, kurse me vëllazërinë turke 

ndaj shqiptarëve, mundohej të 

paraqiste shqiptarët si popull aziatik 

e jo popull evropian, si dhe mundohej 

të paraqiste përkatësinë fetare si 

parësore në raport me përkatësinë 

kombëtare. Me fjalë të tjera, strategjia 

e Rexhep Taip Erdoanit ishte që të 

kthente situatën e vilajeteve, por në 

një kontekst dhe rrethana moderne, 

si dhe të keqpërdorë përkatësinë 

fetare të shqiptarëve myslimanë për 

të cenuar vetëdijen kombëtare të 

tyre. Qëllimi i tij për ta shndërruar 

Prizrenin në një kryeqytet tjetër turk 

dhe qendër të fuqishme të ndikimit 

turk në rajon dhe më gjerë, ishte një 

qëllim shumë i rëndësishëm strategjik, 

prandaj duhej bërë bashkë për të 

mbajtur gjithqysh në pushtet njeriun 

e komprometuar, të korruptuar dhe 

që kishte pranuar edhe vetë se kishte 

shkelë ligjin, dhe të pamundësohej 

me çdo kusht që të vinte në pushtet 

Eqrem Kryeziu. Bashkimi i mafias 

ballkanike shtetërore kundër Eqrem 

Kryeziut ishte bërë për shkak se ky i 

fundit njihet si politikan karizmatik, i 

fuqishëm dhe i deklaruar hapur kundër 

vasalitetit shqiptar ndaj Turqisë. Në 

tërë fushatën e tij zgjedhore, Eqrem 

Kryeziu ishte deklaruar hapur kundër 

frymës rankoviçiane dhe kundër 

vasalitetit shqiptar ndaj Turqisë, e që 

do të thotë se ishte deklaruar kundër 

angazhimeve të mafias ballkanike 

për dëmtimin e shqiptarëve dhe 

të orientimit euro-atlantik të tyre. 

Me frymën rankoviçiane, Eqrem 

Kryeziu nënkuptonte atë frymë 

kundërkombëtare që e përfaqësonte 

linja e Hashim Thaçit dhe e Ramadan 

Mujës, në krah të të cilëve ishte vënë 

edhe kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiq, 

babai i të cilit sipas gjasash kishte pasur 

jarani shumë të madhe me babain e 

Ramadan Mujës, dhe kishte bërë që 

në Prizren të shfaqen parti me orientim 

pro Serbisë, e që ishin në koalicion 

parazgjedhor me PDK-në. Në fakt, një 

javë para se të mbërrinte në Prizren 

treshja: Thaçi, Rama, Erdoan, në 

Kosovë kishte qëndruar Ivica Daçiq, 

me lejen e Hashim Thaçit dhe në krah 

të tij, dhe kështu ishte kompletuar 

rrjeti ballkanik kundërshqiptar, pasi 

që më parë Turqia kishte vënë nën 

kontroll partitë politike shqiptare në 

Maqedoni. Mosmarrëveshjet ndërmjet 

Beogradit dhe Ankarasë të shfaqura 

pas deklarimit të Erdoanit në Prizren 

lidhur me Kosovën, u tejkaluan me 

një ndjesë që kishte kërkuar ministri i 

jashtëm turk ndaj autoriteteve serbe. 

Kështu që ishin kapërcyer të gjitha 

pengesat për mirëfunksionimin e 

mëtutjeshëm të këtij rrjeti mafioz 

ballkanik, ashtu siç kishte funksionuar 

edhe më parë. Me këtë rast duhet 

rikujtuar se Turqia e kishte involvuar 

shumë veten në raportet Prishtinë - 

Beograd, pasi që ishte shndërruar në 

një lloj ndërmjetësueseje e veçantë 

ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, 

Tiranës dhe Beogradit etj. Me fjalë 

të tjera, rrjeti mafioz kundërshqiptar 

ballkanik ishte duke funksionuar në 

mënyrë të plotë, dhe hapëronte drejt 

realizimit të interesave strategjike 

turke dhe sllavo-ortodokse: Turqia 

kishte përvetësuar sektorët strategjikë 

ekonomikë në Kosovë; kishte arritur 

që të ngjallte ndjenjën e simpatisë 

dhe të adhurimit për mendësinë turkoanadollake 

që në Kosovë përhapet 

nëpërmjet serialeve të ndryshme 

televizive pa kurrëfarë vlere artistike, 

kurse Beogradi po merr gjithçka që i 

duhet në Kosovë. Prandaj, qëndrimi i 

qartë dhe i vendosur i Eqrem Kryeziut 

kundër frymës rankoviçiane dhe 

kundër vasalitetit ndaj Turqisë, në fakt 

përfaqësonte një pengesë shumë të 

madhe për të gjitha këto strategji dhe 

qëllime kundërshqiptare. 

Nëse do të vinte në krye të pushtetit 

komunal në Prizren, Eqrem 

Kryeziu do të prapësonte dhe do të 

pamundësonte funksionimin e këtij 

rrjeti ballkanik kundërshqiptar, pasi 

që nuk do të lejonte shndërrimin 

e Prizrenit në një qytet strategjik 

për Turqinë dhe për këtë rrjet 

ballkanik kundërshqiptar, si dhe 

do të jepte premisa që kjo qasje 

e Eqrem Kryeziut të shndërrohej 

në një qëndrim zyrtar të LDK-së 

në nivelin qendror. Gjithçka ishte 

vënë në përpjekjet jo vetëm për 

të pamundësuar ardhjen e Eqrem 

Kryeziut në krye të komunës 

së Prizrenit, e që do të thoshte 

triumfalizmin e tij në Prizren dhe 

mposhtjen e të gjithë atyre që për 

inate personale ishin bërë me 

djallin e të birin bashkë kundër tij 

dhe kundër LDK-së. Pasojë e gjithë 

këtyre angazhimeve ishte edhe 

mossuksesi i LDK-së në Prizren, 

kurse mossuksesi i LDK-së u përdor 

për angazhimet e anonimëve, të të 

shiturve dhe të zevzekëve kundër 

Eqrem Kryeziut.

8 

dita 



Nënkryetari i Bashkisë së Tiranës Bozdo: Çmimet e produkteve të vendit tendencë në rënie 

Bashkia e Tiranës e gatshme për treg 

alternativ në rast abuzimi me çmimet 

Kur kanë mbetur vetëm pak ditë nga ndërrimi i viteve, situata e çmimeve në kryeqytet vazhdon të jetë e stabilizuar. Ndryshe nga vitet e tjera, ka një tendencë në rënie 

të çmimeve të disa produkteve 

megjithatë nuk ka aspak vend sepse kemi një stabilitet vërtet 

ushqimore dhe fruta-perimeve 

për kënaqësi, nesër ka për të të mirë dhe një situatë vërtet 

të vendit. Kjo është konfirmuar 

qenë dita më e rëndësishme, ne nën kontroll. Nuk ka vend për 

nga vetë tregtarët gjatë takimeve 

do të vazhdojmë monitorimin kënaqësi sepse nesër është dita 

që nënkryetari i Bashkisë 

e çmimeve sot pasdite, sot në më e rëndësishme, do të mbahen 

Enno Bozdo ka zhvilluar dje në 

darkë dhe nesër që në mëngjes. vazhdimisht nën kontroll. Sot 

inspektimet që së bashku me 

Inspektorët që në orën e hapjes pasdite, do t’ju lajmërojmë, do 

Task- Forcën i bëri çmimeve në 

së tregut të shumicës, në orën të shpallim çmimet nëpërmjet 

tregun ushqimor. “Task-forca 

05:00 të mëngjesit do të jenë faqes së bashkisë si dhe nëpër 

e Bashkisë së Tiranës vazhdon 

atje. Në çastin më të parë që media. Nesër në orën 05:00 

monitorimet e çmimeve të 

do të vërejmë rritje abuzive të mëngjesit do të bëjmë një 

produkteve ushqimore në tregjet 

të çmimeve, çka unë shpresoj përditësim të çmimeve dhe që 

e kryeqytetit. Në tregun e sotëm, 

dhe besoj se nuk do të ndodhë, në çastin më të parë që shohim 

një ndër tregjet kryesore të 

brenda një ore ne kemi gati sinjalin më të vogël, do të 

Tiranës, siç edhe u raportua nga 

hapjen e tregut mbrapa Pallatit ndërhyjmë brenda një ore, një 

vetë kontaktet, një pjesë e mirë 

të Kulturës, rruga do të bllokohet orë e gjysmë, jemi të gatshëm të 

e çmimeve ushqimore janë ulur 

në të dyja anët, tregtarët e hapim tregun mbrapa Pallatit të 

si politikë e vetë kompanive për 

shumicës do të zhvendosen të Kulturës në qendër të Tiranës”- 

t’i mbajtur çmimet e ulura në 10-15 lekë për kile. Për disa vijojë monitorimi i çmimeve tërë atje dhe unë personalisht do u shpreh Bozdo. 

këtë fundvit. Sipas të dhënave që produkte të tjera shqiptare, të ndërsa bëri të ditur se janë t’u bëj thirrje të gjithë qytetarëve 

ne kemi edhe në tregjet e tjera, prodhuara në Shqipëri, çmimet marrë të gjitha masat për hapjen të Tiranës që të vijnë në këtë treg 

për disa produkte të importit, janë absolutisht të stabilizuara”- e tregut alternativ, në rast se do sepse çmimet aty do të jenë të 

fruta-perime ka një lëvizshmëri u shpreh Bozdo. Zoti Bozdo tha të vihet re abuzim me çmimet. stabilizuara. E them edhe një 

të lehtë të çmimeve të nivelit se edhe nesër e pasnesër do të “Situata është shumë normale, herë tjetër që nuk është ky rasti 

“Eurosig”, dhurata për 

fëmijët e policëve të 

rënë në krye të detyrës 

Në këtë fundviti 2013, në bregdetin e Durrësit, në mjedise të shtëpisë së 

pushimit të Ministrisë së Brendshme (Kavalishencës), u organizua një 

mbrëmje festive me fëmijët e policëve të vrarë në krye të detyrës. Kompania 

e Sigurimeve “EUROSIG”, me president biznesmenin e suksesshëm 

e bamirësin e njohur, Kadri Morina, gjatë kësaj veprimtarie të veçantë, 

shpërndau pako me dhurata e në vlerë monetare për këta fëmijë, duke i bërë 

të ndjehen të barabartë me bashkëmoshatarët e tyre në festën e Vitit të Ri 

2014. Kjo sipërmarrje bamirëse e zotit Kadri Morina, president i EUROSIG, 

“Qytetar Nderi” i Durrësit, Ambasador i Paqes, i vlerësuar me titullin 

“Fisnikëria e Tiranës”, etj u përshëndet dhe u falenderua nga autoritetet 

zyrtare dhe pjesëtarë të familjeve të fëmijëve, u cilësua si një shembull që 

meriton mirënjohje dhe duhet ndjekur edhe nga të tjerët. Ndarja e dhuratave 

për fëmijët e policëve të vrarë në krye të detyrës është një nga veprat 

bamirëse kontributeve të presidentit të EUROSIG, zotit Kadri Morina, i cili 

ka kryer akte e veprimtari të tilla edhe në shtëpinë e fëmijës “Zyber Hallulli” 

në Tiranë, për transplantin e mëlçisë të një fëmije në Spitalin Amerikan 

të Tiranës, në ndërtimin apo restaurimin e 11 kulteve fetare në Peshkopi, 

Xhaminë e Et’hem Beut në qytetin e Tiranës, në Marikaj të Durrësit, në Zall- 

Bastar të Tiranës, për festivalin e Filmit në Durrës, për botime të dhjetra 

librave historik e letrar, disa ekspozita pikture, gjithashtu veprimtari kulturore 

(ndër)kombëtare, etj. Presidenti i EUROSIG, zoti Kadri Morina, ka ndihmuar 

prej vitesh me donacione e veprimtari për Çështjen Kombëtare Shqiptare, 

si në Kosovë, etj., jep kontribute të herëpashershme në disa fondacione të 

ndryshme kombëtare e ndërkombëtare, ka sponsorizuar veprimtari brenda 

e jashtë Shqipërisë Londineze, iu ka gjend shumë njerëzve në nevojë në 

qarkun e Kukësit, të Tiranës, Durrësit, Vlorës, etj. Kjo veprimtari bamirëse e 

kulturore në Durrës me fëmijët e policëve të vrarë në krye të detyrës është 

përmbyllja më e bukur e mjaft domethënëse e fisnikërisë të biznesmenit të 

suksesshëm e misionarit bamirës Kadri Morina në këtë fundviti 2013. 

R.Lushaj 

AMC, dhurata dhe ndihma 

për fëmijët dhe të moshuarit 

Si çdo fundvit, AMC u ka ardhur pranë të moshuarve dhe fëmijëve në nevojë 

përmes një turi të punonjësve të saj në shtëpi fëmijësh dhe të moshuarish në 

disa qytete të vendit. Ky aktivitet, prej vitesh, pjesë e traditës së mbështetjes 

sociale të kompanisë, synon t’u sjellë grupeve më pak të privilegjuara të 

shoqërisë më shumë gëzim dhe ngrohtësi me rastin e festave të ndërrimit 

të viteve. Punonjësit e AMC kryen një sërë vizitash duke dhuruar veshje, 

lodra dhe produkte të tjera të personalizuara si dhurata të fundvitit, por dhe 

duke përmbushur kërkesat e institucioneve për të rritur cilësinë e jetesës 

në secilin prej tyre. Punonjësit vizituan shtëpinë e fëmijëve në Shkodër, 

shtëpinë e të moshuarve në Fier, shkollën speciale në Vlorë dhe shtëpinë 

e fëmijës “Vatra e ngrohtë” në Gjirokastër. Në këtë mënyrë, duke ndarë 

bashkë gëzimin e festave, ky aktivitet krijoi ngrohtësi e dashuri edhe në 

institucionet që kanë qenë pjesë e projektit “Realizo një ëndërr” të AMC. 

Në kuadër të përgjegjësisë sociale, AMC realizon një numër të madh 

projektesh dhe nismash në dobi të shoqërisë, dhe ardhja pranë njerëzve 

në nevojë është një nga veprimet më domethënëse dhe që shërben edhe si 

shembull ndërgjegjësimi. 

Dr.Liri Berisha përcolli urimin për fëmijët, prindërit 

dhe stafin e terapistëve të Qendrës Rajonale për Autizmit 

Atmosfere feste në Farkë në 

Qendrën Rajonale të Autizmit 

gazeta 


Fëmijë të qendrës, së bashku me motrat, vëllezërit , prindërit e gjyshërit e tyre, si dhe stafi 

i Fondacionit Fëmijët Shqiptarë, festuan të gjithë së bashku, hareshme festat e fundvitit. 

E veçanta e këtij viti, ndryshe nga herët e tjera, ishin përformancat e fëmijëve që marrin 

trajtim në Qendër me recitime dhe këngë festive 

Një ditë për të mos u harruar 

ishte festa në Qendrën Rajonale 

për Autizmin në Farkë. Fëmijë të 

qendrës, së bashku me motrat, 

vëllezërit , prindërit e gjyshërit 

e tyre, si dhe stafi i Fondacionit 

Fëmijët Shqiptarë, festuan të 

gjithë së bashku, hareshme festat 

e fundvitit. E veçanta e këtij viti, 

ndryshe nga herët e tjera,ishin 

përformancat e fëmijëve që marrin 

trajtim në Qendër me recitime 

dhe këngë festive. Ata sollën 

përpara prindërve dhe stafit një 

atmosferë gëzimi dhe mallëngjimi 

njëkohësisht, për suksesin e arritur 

në formimin e tyre falë terapisë 

duke shpërblyer kështu mundin e 

përbashkët të investuar në këto dy 

vite mbi ta. Mes këngëve, lojërave 

, dhuratave dhe fotografive që 

fiksonin momentet më të veçanta të 

festës, Dr.Liri Berisha përcolli urimin 

për fëmijët, prindërit dhe stafin e 

terapistëve të Qendrës Rajonale 

për Autizmit. “Së pari uroj të kemi 

fëmijë sa më të shëndetshëm, 

jetëgjatë, të kenë gjithmonë sa më 

pranë prindërit, ata që kujdesen për 

ta për të qenë sa më të gëzueshëm, 

pavarësisht problemeve që ata 

kanë. Urimin e dytë do të doja ta 

bëja për ju prindër. Uroj në radhë të 

parë të jeni të qetë, uroj që të keni 

forca dhe të jeni të mbështetur, qe 

t’u ofroni fëmijëve të gjitha ato që 

ju duhen e kështu edhe vehtes tuaj. 

Se fundmi dua të falenderoj stafin , 

një staf të cilin e vlerësojmë të gjithë 

, si ne që punojmë me ta ashtu edhe 

ju që bashkëpunoni me ta për më 

të mirën e fëmijëve tuaj. I falenderoj 

përzemërsisht. Mirënjohje për 

punën që ata bëjnë. Shëndet e 

gëzime paçi gjithmonë në familjet 

tuaja!” Bardha Delija , njëra nga 

nënat e vogëlushëve në qendër, 

e emocionuar nga performcat 

e fëmijëve dhe përparimi i tyre 

, u shpreh e emocionuar se kjo 

panoramë që u përcoll sot, ishte 

rikthimi i buzëqeshjeve që kishin 

ngrirë prej kohesh në fytyrat e 

prindërve. “Më lejoni t’ju falenderoj 

të gjithë si staf por në veçanti juve 

doktoreshë, që na keni kthyer 

buzëqeshjen që neve na kishte 

ngrirë prej kohesh.I uroj të gjitha 

nënave dhe të gjithë prindërve nga 

thellësia e shpirtit që vitin tjetër, 

fëmijët tuaj të jenë në piedestalet e 

sukseseve. Suksese dhe shëndet të 

gjithë fëmijëve. Faleminderit shumë 

doktoreshë...!” Fondacioni Fëmijët 

Shqiptare dhe Qendra Rajonale 

për Autizmin, shpërndau për 

fëmijët ne fund të festës dhurata të 

personalizuara duke e memorizuar 

këtë kujtim gjatë në kohë.

gazeta 



forum 

9 

2014-ta, 11 arsyet pse ky vit 

do jetë viti i rebelimit popullor 

Të gjithë kundër Buxhetit dhe Paketës Fiskale: Qytetarët, shoqëria civile; biznesi; 

opozita; pushteti vendor, madje dhe segmente të mazhorancës 

Nga Mina Hysa 

Ajo çfarë diskutohej në 

qeveri, parlament, studio 

televizive, mediat e shkruar, 

në kafene, rrugë, shtëpi, 

për projektbuxhetin e ri 

të qeverisë shqiptare dhe 

paketën e re fiskale tashëm 

është bërë një realitet. E 

majta ka votuar në Parlament 

mbrëmjen e së shtunës, një 

ditë pushimi në sytë e të 

gjithë shqiptarëve pro asaj 

që paraqiti qeveria Rama! Të 

gjithë njëzëri e kanë quajtur 

“buxheti i krizës”. Prej 1 

Janarit 2014 shqiptarët priten 

të përballen me një tjetër 

realitet fiskal që i “vjedh” 

duke iu futur duart në xhepa, 

me një buxhet që vetëm në 

funksion të zhvillimit, rritjes 

së mirëqenies nuk do të jetë. 

Këtu do jemi do ta shohim. 

Kur të gjithë janë 

kundër, shkohet 

në zemërim 

Veç anëtarëve të kabinetit 

Rama si dhe të zgjedhurve 

të aleancës së majtë, asnjë 

faktorë tjetër shqiptarë 

ose jo, nuk kanë qenë pro 

buxhetit dhe paketës së 

re fiskale. Ndaj janë të 

shumta arsyet të besojmë 

se përse kjo do të çojë jo 

thjeshtë në një dështim të 

qeverisë Rama, por dhe të 

një krize sociale në muajt 

në vijim. Një krizë e tillë 

do të çojë sigurisht dhe në 

një reagim të qytetarëve 

përballë asaj maskarade me 

të cilën shqiptarët; punonjësit 

e administratës publike, të 

punësuar në sistemin privat, 

bizneset vendase dhe të huaja 

do të ngrihen në këmbë kundër 

buxhetit dhe paketës fiskale. 

Arsyet janë të shumta dhe po i 

themi një nga një. 

Së pari; Edi Rama në cilësinë 

e liderit të opozitës foli para 

shqiptarëve duke dhënë 

premtime pa fund të cilat 

ndoshta nuk është e rastit t’i 

përmendim të gjitha, por më 

kryesoret po i themi si; ulja 

e taksave, heqjen e tyre për 

biznesin vogël, shëndetësi 

dhe legalizime falas, punësim 

të shqiptarëve etj. Kujtohet 

që asnjë nga premtime nuk 

do të mbahen dhe sinjali 

është dhënë pastër që 

në 100-ditëshin e parë të 

kabinetit Rama. Zyrtarët të 

cilët drejtojnë në këto fusha 

bashkë me kryeministrin e 

kanë lënë të kuptohet qartë 

se këto premtime nuk do të 

mbahen. Më saktë edhe në 

buxhetin e miratuar tashmë 

nga Parlamenti me votat e së 

majtës nuk reflektohet ndaj 

premtimeve elektorale. 

Së dyti; Edi Rama erdhi në 

pushtet me një arrogancë 

të qartë jo thjeshtë ndaj 

opozitës, administratës 

shtetërore, por dhe 

shoqërisë civile, biznesit, 

dhe të gjithë shqiptarëve. 

Pa dashur të shpikim, mund 

të kujtojmë thjeshtë në këtë 

rast spastrimin total në 

radhët e policisë së shtetit, 

largimin e mijëra punonjësve 

nga administrata që na 

kujtojnë “fshesën greke” ndaj 

emigrantëve tanë, injorimin 

që deshi t’i bëjë hyrjes në 

fuqi të Ligjit të Nëpunësit 

Civil (i votuar unanimisht 

nga të gjitha forcat politike 

me konsensues) përmes një 

Akti Normativ, por që e hodhi 

poshtë Gjykata Kushtetuese, 

injorimin që i bëri shqiptarëve 

duke mos llogaritur asnjë 

faktor vendas qoftë dhe 

institucionin e Presidentit të 

Republikës për premtimin 

e bërë për sjelljen e armëve 

kimike etj. 

Së treti; Edi Rama 

në përgatitjen e 

projektbuxhetin të cilin e 

çoi me shumë vonesë në 

parlament dhe tashmë ai 

është votuar, tregoi një 

arrogancë sërish ndaj të 

gjithëve. Në përgatitjen e 

tij nuk u pyet asnjë, por u 

gatua në kuzhinën qeveritare 

bazuar në interesat meskine 

të tyre sigurisht si në kohën 

e komunizmit “në emër 

të popullit” por që veçse 

popullit nuk i shërben. Nuk 

ka se si të jetë një buxhet 

dhe paketë fiskale që sjell 

krizë. Përballë një terri 

informativ, të gjithë reaguan 

dhe kërkuan transparencë. 

Përballë një arrogancë e tillë 

nuk ka se si të mos kishte 

reagim që deri më tani me 

duket qytetar për shtetasit 

e Republikës së Shqipërisë, 

si dhe institucional prej 

përfaqësuesve të biznesit 

dhe opozitës. 

Së katërti; Edi Rama nuk 

ka mbajtur premtimet 

elektorale ndaj biznesit për 

heqjen e taksës së biznesit 

të vogël apo diskutimin 

paraprakisht me grupet e 

interesit në rast të ngritjes 

së taksave, pra vënies së 

taksës progresive. Tashmë 

me buxhetin e ri, taksa ndaj 

biznesit të vogël nuk do të 

hiqet. Biznesi i madh nuk 

është thirrur në tavolinë për 

të diskutuar rreth buxhetit 

të ri si dhe paketës fiskale. 

Kjo bëri që të kishte një 

reagim tejet të ashpër nga 

përfaqësuesit e biznesit 

si; Dhoma Amerikane e 

Tregtisë, Dhoma e Tregtisë 

Shqiptaro-Britanike; Dhoma 

e Tregtisë dhe Industrisë 

Tiranë, pra i gjithë biznesi. 

Deri në marrjen e votave në 

parlament qeveria nuk mori 

në shqyrtim asnjë kërkesë 

të biznesit. Përballë kësaj 

situate dhe dhunës në rritje 

të administratës tatimore 

ndaj tij, biznesi do të tkurret. 

Të vënë me shpatulla për 

murit për të paguar më 

shumë një pjesë e biznesit që 

kishte ardhur në Shqipëri për 

taksat e ulta do të largohet, 

një pjesë tjetër do të 

shkurtojnë fuqinë punëtore 

duke pasur si qëllim ruajtjen 

e fitimit, si dhe çfarë është 

më kryesorja nuk do të ketë 

rritje të investimeve nga vet 

biznesi. 

Së pesti; Edi Rama 

pavarësisht rritjes së barrës 

fiskale ndaj qytetarëve 

nuk ka premtuar rritje të 

pagave dhe pensioneve 

për vitin 2014. Në 8 vitet 

paraardhëse të qeverisë 

Berisha ngriheshin pagat 

për të gjithë punonjësit e 

administratës publike çdo 

vit, si dhe pensionet. Kjo 

duket se do të jetë një mollë e 

ndalueme me qeverinë Rama. 

Madje ky është viti i parë që 

pensionistët dhe punonjësit 

e administratës publike nuk 

do të marrin shpërblim. Kjo 

sigurisht ka lënë një shije të 

hidhur tek të gjithë, kur na 

ndajnë vetëm 2 ditë nga Viti i 

Ri 2014. 

Së gjashti; ngritja e çmimit 

të naftës do të rris dukshëm 

dhe rritjen e çmimeve jo 

vetëm thjesht në transport. 

Rritja e çmimit të naftës do 

të ndikojë drejtpërsëdrejti 

deri në kafshatën e bukës, 

pasi nafta është e vetmja 

që rrit edhe çmimet e tjera. 

Sipas kryeministrit Berisha, 

Edi Rama kërkon ta çoj 

ekonominë drejt shkatërrimit 

dhe recesionit. 

Së shtati; Opozita Shqiptare 

si rrallëherë në 23 vite të 

pluralizmit shqiptarë ka 

treguar konstruktivitet në 

raport me mazhorancën dhe 

madje është paraqitur në 

tempullin e demokracisë në 

parlamentin shqiptar me 39 

Amandamente për të pasur 

një buxhet për qytetarët. 

Asnjëri prej tyre nuk u mor 

parasysh dhe u kundërshtuan 

pa argumente me forcën e 

kartonëve propozimet e saj. 

Ky ishte një tregues i pastër i 

një sjellje banditeske pasi të 

zgjedhurit e opozitës sikurse 

dhe ata te mazhorancës 

përfaqësojnë qytetarët 

shqiptarë dhe propozimet 

e tyre ishin të gjitha në 

interesin qytetar. 

Së teti; Buxheti i miratuar 

në Parlament dhe Paketa 

Fiskale shkel hapur 

Autonominë Vendore për 

të cilën ka shumë nevojë 

ky vend dhe shoqëria 

shqiptare. Të zgjedhur 

lokal kanë reaguar kundër 

këtij kthimi prapa nga ana 

e qeverisë shqiptare. Edhe 

në vitet paraardhëse nuk 

mund të themi se ka pasur 

një decentralizim të plotë 

të pushtetit fiskal, por të 

paktën është bërë një punë 

e madhe për autonominë 

me këmbënguljen e të 

zgjedhurve vendor 

përfshirë këtu dhe Edi 

Ramën kur ishte kryetar 

i bashkisë së Tiranës me 

investimin ndërkombëtarë. 

Tashmë po ky personazh 

po dhunon hapur Kartën 

e Autonomisë Lokale. 

Sigurisht dhe kjo do të 

ndikojë shumë të qytetarët 

pasi bashkitë dhe komunat 

janë dera e parë ku troket 

qytetari dhe mungesa e 

investimeve, rënia e cilësisë 

së shërbimeve do të bëjë që 

të ketë një reagim qytetar. 

Së nënti; Edi Rama nuk 

nguron as të tallet me 

qytetarët shqiptarë. Nuk ka 

se si të kalohet lehtë në sytë 

të të gjithëve që e dëgjuan 

më zë dhe e panë me figurë 

kryeministrin e tyre që kur u 

pyet rritjen e çmimit të naftës 

tha: - “Shqiptarët të ecin në 

këmbë se janë shëndoshë. 

Nuk është herë e parë që ky 

politikan tallet me qytetarët 

shqiptarë. Në cilësinë e 

kryetarit të bashkisë së 

Tiranës kur u pyet për 

trafikun e renduar në rrugët 

e Tiranës në vend që të jepte 

përgjigje për mungesën e 

semaforëve dhe prishjen 

e tyre akuzoi drejtuesit e 

mjeteve se nuk dinin të ecnin! 

Së dhjeti; Çfarë është më e 

rëndësishmja në buxhetin e 

vitit 2014 pavarësisht nj barre 

fiskale të rritur në kurriz të 

çdo shqiptari ku Rama u ka 

“Futur duart ne xhepa” nuk 

flitet për investime të reja 

serioze sikurse kryheshin nga 

qeverisja e PD-së. Qytetarët 

shqiptarë dhe një pjesë e 

vogël që “përfitojnë” nga 

taksa progresive e Ramës do 

të mund të shpenzojnë disa 

herë më shumë pas 1 janarit 

2014, si pasojë e ngritjes së 

çmimeve. 

Së njëmbëdhjeti; Do të 

rritet papunësia, shqiptarët 

do të kenë më pak para 

në xhepat e tyre, do të 

iu mungojnë investimet, 

do të iu ofrohen më pak 

shërbime dhe ato nuk 

do të jenë cilësore. Do 

të këtë më pak rend dhe 

qetësi sikur po shihet deri 

më tani. Shqipëria do të 

anashkalohet nga interesi i 

biznesit ndërkombëtarë për 

të ardhur në vendin tonë më 

investimet e tyre. Duket se 

kjo është kuptuar dhe nga 

një pjesë e mazhorancës 

e cila e dha sinjalin duke i 

vënë kushtet Ramës për 

Fasonët që pavarësisht 

një paqeje në dukje ajo 

pritet të kthehet dhe në 

një stuhi qoftë dhe nga të 

punësuarit në këto biznese 

pasi Rama nuk duket të jetë 

i fokusuar tek interesat e 

shqiptarëve por thjesht 

po mendon të realizojë 

projektin e tij. Besoj këto 

janë mjaftueshëm arsye për 

të parashikuar një rebelim 

të shqiptarëve.

10 

speciale 



gazeta 


Diktatura komuniste dhe krimet e saj 

Vuajtja dhe poshtërimi 

i rinisë shqiptare 

në repartet e punës 

Dossier 

Nga Teki Gjonzeneli - Tragjasi 

-Në repartet ushtarake të punës 

së detyruar shteti komunist 

mobilizonte bijtë e “armiqve 

të popullit” dhe haptazi në 

kundërshtim me ligjet e kohës, 

dy vjet rresht i shfrytëzonte 

mizorisht në punë të rënda 

fizike, pa asnjë shpërblim apo 

stimul. 

-Nuk është bërë asnjë hap për 

të shpërblyer punën e detyruar 

që ushtronin këta djelmosha në 

repartet e punës. 

-Në kujtim të mundit dhe 

djersës së derdhur në punët e 

rënda bujqësore, të detyruara, 

të pa paguara, sot nuk e kujton 

askush shfrytëzimin e egër 

të rinisë, madje as edhe një 

pllakë përkujtimore nuk është 

vendosur asgjëkund. 

Gjatë mbi dy dekada të 

vendosjes së sistemit 

demokratik në Shqipëri, është 

shkruar për kamp-burgjet 

famëkeqe të Burrelit, Qafë - 

Barit, Spaçit, Qafë Muzinës, 

Tiranës, Gjirokastrës etj., si 

dhe për kampet e përqendrimt 

të Gradishtës, Grabianit, 

Savrës, Plukut, e gjetkë, por 

nuk u shkrua asgjë për reaprtet 

ushtarake të punës së detyruar, 

ku dërgoheshin bijtë e “armiqve 

të popullit”, siç i cilësonin 

komunistët, këto reparte që u 

bënë vuajtja dhe tmerri i rinisë 

shqiptare. Repartet e punës 

ishin shpërndarë në të gjithë 

territorin e vendit ku kërkohej 

të kryhej punë e rëndë fizike: Në 

Dushk të Lushnjës ishte reparti 

2200, në Sarandë reparti 5345, 

në Bizë të Elbasanit reparti 

5310, në Mjekës të Elbasanit 

reparti 4710 me 300 ushtarë, në 

Azotikun e Fierit reparti 3754, 

me afro 3000 ushtarë, etj. 

Në këto reparte, shteti komunist 

mobilizonte djem me qëndrim 

të keq politik siç shpreheshin në 

atë kohë, djemtë e ish ballistëve, 

zogistave, të të burgosurve 

politik, të të arratisurve, etj., 

tek të cilët Partia e Punës dhe 

Sigurimi i Shtetit, i kishin 

cilësuar si kontingjente të 

armikut të klasës punëtore dhe 

fshatarësisë kooperativiste. 

Të nesërmen e arritjes në këto 

reparte djemve, ushtarëve apo 

punëtorëve u jepnin lopatën 

ose kazmën dhe i dërgonin në 

punë të rëndë fizike, punë të 

detyruar, pa asnjë shpërblim 

apo stimul, deri ditën e fundit 

të çmobilizimit. Në këto 

reparte e, shërbimi apo puna e 

detyruar ishte dy vjet. Shumë 

djem me vlera të larta si poetë, 

artistë, humoristë, përkthyes 

etj., vuajtën në këto reparte e 

në punë të detyruar. Kështu në 

repartin 3754 në Fier, vuanin 

apo punonin, apo kryenin 

shërbimin ushtarak, kompozitori 

Gjon Saraçi në atë kohë 30 

vjeç, trombisti Franc Pali, 

shahisti Agim Hito, futbollisti 

Aleksandër Kola, atleti Xhovalin 

Renato Baldini, e shumë të 

tjerë djem të talentuar si këta. 

Mua më ra rasti të kryeja 

shërbimin e detyruar ushtarak 

në repartin e punës 2200 në 

Dushk të Lushnjës së bashku 

me Sherif Merdanin, që von 

u bë këngëtar i shquar, Pjetër 

Radiqi që u dashurua dhe u 

martua me të famshmen Vaçe 

Zela, Gjosho Vasia, që më vonë 

u bë artist i famshëm, Jorgo 

Bllacin që më vonë u bë poet 

dhe përkthyes i njohur etj 

. Shumë nga 

këta djem të talentuar, siç do të 

tregoj më poshtë, përfunduan 

burgjeve, u burgosën gjatë kohës 

së shërbimit, apo kur ishin liruar 

nga këto reparte famëkeqe. 

* * * 

Unë i përkas një familje të 

persekutuar egërsisht nga 

regjimi komunist. Në vitin 1945 

babanë e arrestuan si ballist e 

antikomunist dhe e dënuan me 

burg të rëndë. Më pas, vëllai i 

madh Qamili nga Saranda ku 

kryente shërbimin ushtarak në 

një repart pune, natën u hodh në 

det dhe me not doli në Korfuz, 

kështu që për ne u rëndua 

edhe më tepër gjendja politike 

dhe ekonomike, nga trajtimi 

çnjerëzor që na bënte sistemi 

komunist. Deri në vitin 1990, 

unë së bashku me dy vëllezërit 

e mbetur në Shqipëri vuajtëm 

në burgjet e komunistëve. Më 

kujtohet si tani 18 gushti i vitit 

1959, kur unë u ktheva në shtëpi, 

në pragmbrëmje e gjeta nënën 

time të prishur në fytyrë. Duke 

më zgjatur një copë letër foli 

tërë pikëllim: “Duan të të 

marrin ushtar, duket për tët 

vëlla që ka përfunduar në 

Amerikë!” Ishte një fletëthirrje 

nga Dega Ushtarake e Vlorës 

për t’u mobilizuar në shërbimin 

e detyrueshëm ushtarak. 

E shtrenjta nëna ime, pasi 

nxori nga thellësia e shpirtit 

një psherëtime dhembjeje, u 

largua për të kryer punët e saj. 

Unë e mora me mend se do 

më shpinin në ndonjë brigadë 

pune, pasi edhe im vëlla Qamili 

që andej u arratis, i dëshpëruar 

sepse i patën ndërprerë 

studimet në Institutin e 

Fizkulturës. Dy ditë më vonë, 

më 20 gusht na grumbulluam 

tek Dega Ushtarake e Vlorës, 

ku na prisnin kamionët për të 

na transportuar nëpër repartet 

e përcaktuara qysh më parë 

nëpër gjithë Shqipërinë. Babi 

im i gjorë, që nuk e kishte 

mbushur akoma vitin që ishte 

liruar nga burgu famëkeq i 

Burrelit pas 14 vjetësh, me 

gjithë se i sëmurë, e ndoqi 

pas nënën time të shumë 

vuajtur për të më përcjellë. I 

mjeri babai im, pa u çmallur 

mirë me mua u mundua të 

mos e jepte veten. Ndërsa 

nëna, sapo unë zura vend në 

karrocerinë e kamionit të dytë, 

filloi të qajë, pa e ditur se 

ku do të përplasesha unë me 

shokët e mi të ashtuquajtur të 

deklasuar. Babai u mundua 

ta përmbante veten, për të 

më inkurajuar mua, por kur 

motori i kamionit u ndeu për 

tù nisur, ngriti dorën lart dhe 

mezi arrita ta dëgjoj thirrjen e 

tij të mekur: “Të priftë e mbara 

biri im i shtrenjtë”, dhe lotët i 

rrodhën çurg nëpër faqe, gjë 

që nuk e kishja parë kurrë më 

parë. Mù dhimbs jashtë mase, 

por ndërkaq kamioni u nis dhe 

nuk u pamë më. 

* * * 

Në mesditë arritëm në Dushk 

të Lushnjës ku ndodhej reparti 

ushtarak i punës 2200, të cilin 

do e inauguronin 1200 ushtaropunëtorët 

e rinj. Në atë kohë 

Dushku ishte një fshat i vogël 

rreth 7 kilometra në veri të 

qytetit të Lushnjës. Para syve 

tanë dolën pak shtëpi përdhese 

të lyera me baltë brenda dhe 

jashtë, vendosur pa rregull në 

faqen e një kodre të veshur me 

shkurre. Në mes të kasolleve 

ndodhej një burim me një curil 

uji që rridhte vazhdimisht. 

Si do e vërenim më vonë pas 

atyre dyerve prej llamarine 

varfëria dhe mjerimi ishin ulur 

këmbëkryq. Sapo zbritëm nga 

kamionët, na ndanë në skuadra 

nga 15 vetë, na dhanë rroba 

pune, opinga llastiku dhe disa 

peceta, të cilat zëvëndësonin 

çorapet, për të mbështjellë 

këmbët. Na drejtuan pastaj në 

disa mullarë bari dhe kashte 

për të mbushur dyshekët dhe 

jastëkët dhe na shpunë në 

kapanonet e gjumit. Kapanonet 

ishin ndërtuar me dërrasa me 

çati eterniti, pa tavan. Dihej se 

eterniti ishte material kanceroz 

e me gjithë atë Partia kishte 

ndërtuat një fabrikë eterniti 

në Vlorë dhe çatia jonë ishte 

me këtë material kanceroz. 

Në vend të krevateve ishte një 

podium me dërrasa 50 cm. i 

ngritur nga toka me gjatësi 

sa gjatësia e kapanonit, mbi 

këtë podium shtrihej kati dytë. 

Para këtyre “krevatëve”, ne 

linim këpucët që qelbeshin era 

se s`kishim ku laheshim dhe 

shtriheshim për të fletur në 

dyshek dhe jastëk me kashtë, 

pranë e pranë njeri tjetrit, si 

sardelet në kutinë e konservave, 

sepse nuk kishte vend as sa 

të ktheheshe në anën tjetër. 

Në kapanon flinin nga 100 

deri në 150 ushtarë-punëtorë, 

sipas gjatësisë së kapanonit. 

Pasi na pajisën me një tas e 

lugë alumini, me bisht të prerë 

sepse duhej ta ruanim në xhep, 

na drejtuan në kapanonin e 

mencës, me tavolina dërrase 

ku uleshin 10 ushtarë në stola 

të gjatë 5 nga një anë dhe 5 nga 

ana tjetër dhe na dhanë racionin 

e drekës: një qemshe supe, që 

ne quanim ujë të ngrohtë, një 

qemshe pilaf dhe 200 gram 

bukë të zezë. Tasat i lamë në 

mencë, ndërsa lugën pasi e 

fshinim me nje copë gazetë ose 

letër çfarëdo duhet ta mbanim 

gjithnjë me vet në xhep. Kjo 

ishte dreka, në mëngjes na 

jepnin një qemshe me fasule, 

ndërsa në darkë kishim vetëm 

një godë çaji me 70 gram sheqer,

gazeta 



speciale 

11 

që nuk ndihej ëmbëlsia. Në të 

tre vaktet na jepnin nga 200 

gram bukë të zezë. Thoshin se 

tre herë në javë kishin nga 70 

gram mish, por gjatë dy vjetëve 

ne nuk e pamë asnjëherë me sy 

mishin, thoshin se tretej në sup, 

por që në fakt aty duhet të hanin 

edhe oficerët dhe nënoficerët, 

kuptohet ilegalisht! Ditën e festës 

10 korriku, 8 nëntori dhe 28 

nëntori na jepnin nga një lugë 

gjelle hallvë! Të nesërmen na 

zgjuan në orën 4 të mëngjesit, 

bëmë një vrap nja 30 minuta, u 

lamë me ujë pa sapun, hëngrëm 

mëngjesin i caktuar 30 minuta, 

na dhanë secilit veglat e punës 

kazma e lopata dhe na nisën 

për të hapur kanalin vaditës 

Lushnje Rrogozhinë. Gjatë 

shërbimit dy vjeçar në Dushk, 

pasi përfunduam kanalin vaditës, 

filluam shpyllëzimin e kodrave, 

të cilat më vonë i sistemuam me 

tarraca të mbjella me vreshta 

masive, ullinj, blloqe me fiq e 

bajame. Për shumë vite reparti 

punës 2200, me një punë 

kolosale skllavi të pa paguar, 

lulëzoi zonën kodrinore Lushnje 

– Rrogozhinë dhe hodhi bazat 

e më vonshëm të frutikulturës 

të Ndërmarrjes Bujqësore, që 

u quajt “29 Nëntori”, e cila 

eksportonte sasi të madhe 

fruta e perime. Në kujtim të 

mundit dhe djersës së derdhur 

në punët e rënda bujqësore, të 

detyruara, të pa paguara, sot nuk 

e kujton askush shfrytëzimin 

e egër të rinisë, madje as edhe 

një pllakë përkujtimore nuk 

është vendosur asgjëkund. 

* * * 

Fillimisht, banorët rreth e rrotull 

na shikonin me dyshim se, 

propaganda komuniste na kishte 

nxirë, sipas tyre djelmoshat 20 

vjeçarë ishim bijtë e armiqve të 

popullit dhe që banorët duhet 

të na qëndronin larg tyre! Këtë 

qëndrim e vuajti edhe motra 

ime kur erdhi të më takonte. 

Kur ne po ktheheshim nga 

puna, të rreshtuar, të lodhur 

e të rraskapitur me lopata e 

kazma në sup, një banor i kishte 

thënë shokut: “Pak kampe 

internimi kishim ne, po duhej 

të na sillnin edhe këta armiq 

këtu në Dushk?!”. Motra ime e 

zëmëruar i ishte drejtuar atij: 

-Po pse more shok i përçmon 

ata djelmosha, që me pune 

po lulëzojnë vendin tuaj 

. Ata u larguan 

pa u ndier. E përqafova motrën 

me dashuri për guximin e saje. 

Ne na shfrytëzonin njësoj 

si të burgosurit politik me 

punë të detyruar. Këtë fakt të 

dhimbshëm ma shpjegoi në një 

pragmbrëmje, miku im Reshat 

Kripa nga Vlora, i cili në moshën 

16 vjeçare e kishin dënuar 

me 5 vjet burg, për agjitacion 

dhe propagandë. Ai më tha: 

-Jeta në repartin tonë, që quhet 

ushtarak, nuk ka asnjë ndryshim 

nga jeta që kam bërë unë në 

kampin e punës në Rinas si i 

burgosur politik. E njëjta punë, 

e njëjta lodhje e poshtërim nga 

komandantët, e njëjta veshje me 

rroba doku të shpëlara, i njëjti 

ushqim që na bënte të vuanim 

nga uria... 

Dhe ashtu ishte me të vërtetë. 

Repartet e punës nuk kishin 

asnjë ndryshim nga kampet e 

punës së të burgosurve politik. 

Ndryshimi i vetëm ishte se ne 

duhet të vuanim vetëm dy vjet, 

ndërsa të burgosurit vuanin 

shumë më tepër sipas masës së 

dënimit. Imagjinoni 1200 djem 

të rinj të veshur keq me rroba 

të vjetra, me opinga, pa çorape, 

por me peceta, të keqtrajtuar, 

të pa ngopur me bukë, të 

përbuzur nga komandantët 

komunist, shpirt kazëm. 

Flinim në kushte kafshërore, 

nuk kishim mundësi për të 

mbajtur higjienën e trupit 

tonë. Laheshim pothuajse me 

ujë të ftohtë një herë në jave. 

Nga pisllëku, djersa dhe ndotja 

njeriu nuk e donte as veten e 

tij. Në këto kushte kur vuanim 

nga uria, nga pagjumësia dhe 

pa pushim mezi arrinim të 

realizonim normën e lartë në 

kanale. Shumë nga ushtarët 

sëmureshin nga stomaku, 

mushkëritë dhe nga sytë nga 

mungesa e vitaminave. Nga 

puna e rëndë rraskapitëse, 

pa ushqim, pa trajtim 

mjekësor, shumë djem të rinj 

të pa mësuar me punë u bënë 

invalid. Rrallë, në orët e lira na 

bënin një orë pune politike ku 

na flisnin për Enver Hoxhën 

si udhëheqës i proletariatit 

botëror !!!, na jepnin nga një 

pushkë prej druri, nuk kishin 

besim, apo kishin frikë, të na 

jepnin pushkë të vërteta dhe 

na mbanin me orë të tëra në 

shi, në erë, në baltë në diell e 

pluhur, gjoja na bënin stërvitje 

ushtarake, për të përballuar 

një sulm të mundshëm nga 

Imperializmit Amerikan, 

apo nga ndonjë koalicioni 

armiqsh!? Në se ndokush nga 

ne nga vuajtja, lodhja dhe uria, 

shpërthente në ankesa dhe 

protesta, operativi i sigurimit 

që përgjonte natë e ditë e fustë 

në burg, sepse rregullorja 

ia lejonte këtë kënaqësi. Në 

se ndonjë nuk arrinte të 

realizonte normën për 8 apo 

10 orë, vihej në dijeni operativi 

i Sigurimit të Shtetit, i cili 

sapo vinte ngrinte pyetjen: 

Ç`farë ka ai që s`ka realizuar 

normën? ... Nënkuptimi ishte 

se po sabotohej ekonomia 

socialiste! Në këto kushte 

kudo na shoqëronte frika se 

për një fjalë goje mund të 

përfundoje në burg. Më pas 

parandjenjat tona u vërtetuan, 

shumë nga ne përfshi edhe të 

nënshkruarin ramë në burg... 

Në radhët e 

këtij reparti kishte edhe 

shumë djem të talentuar që 

kishin nisur të shkruajnë, 

e të bëjnë emër të mirë. Në 

vështirësi filluam ta duam, ta 

respektojmë e ta ndihmojmë 

njeri tjetrin më shumë për 

tu rezistuar ofendimeve, 

torturave fizike dhe morale, të 

persekutorëve tanë injorant e 

çnjerzor. 

Në atë pak kohë të lirë 

bëheshim bashkë dhe 

këndonim këngë qytetare, 

ndaheshim në skuadra dhe 

në ato kushte luanim futboll, 

volejboll etj. Aktivitetet 

tona filluan të tërhiqnin 

edhe fëmijët e punëtorëve 

të Dushkut... Por nuk na 

linin të qetë... Toger Jovani 

dhe kapter Sotir Lena filloi 

të sillej keq veçanërisht me 

mua. Ai kishte qenë eprori 

direkt i vëllait tim të ndierit 

inxhinier Qamil Gjonzeneli. 

Kur unë ia përmenda sjelljen 

e tij çnjerëzore ndaj vëllait tim 

ai filloj të tërhiqet pak, ndofta i 

kishte ardhur ndërmend se bota 

rrotullohet ashtu siç ndodhi në 

fakt në vitin 1990. Kam dëgjuar 

se ky bastard komunist pas vitit 

1990, përfundoi si emigrant 

në Konicë të Greqisë, duke u 

bërë shërbëtor i priftit grek 

Sebastionos, njeri nga agjentët 

e tij për çështjen e Vorio-Epirit. 

** * 

Gjatë kohës që ne punonin në 

Dushk, Shtëpia e Kulturës dhe 

Estrada e Lushnjës ishin bërë të 

njohura, në saje të aktivizimit 

të rinis lushnjare, por edhe 

nga disa kuadro artistësh të 

transferuar nga Tirana ose 

qytetet e tjera, si të dyshuar! 

Aty kishte ardhur profesori 

i muzikës Fotaq Filipeu i 

shkolluar në perëndim, kishte 

dirigjent, instrumentistë e 

arsimtarë që shikoheshin me 

dyshim nga Partia e Sigurimi i 

Shtetit e që në fakt atyre as që 

u shkonte në mëndje të kryenin 

veprime kundër diktaturës 

komuniste me gjithë se ata e 

urrenin atë. Kështu mund të 

përmendim shkrimtarin dhe 

aktorin Hekuran Zhiti, aktoren 

Zana Aliçkaj etj. Në Lushnjë 

kishin sjellë edhe specialistë 

të tjerë si agronomin Meçan 

Hoxha, Zyber Jukën, Ali Hypi, 

profesor Xhevit Mëhillin, 

mjekët Ihsan Çabej, Hilmi 

Delialisi, Prenjo Imeraj, Skënder 

Hoxha e mjaft nëpunës të tjerë. 

Si duket për shtetin komunist 

aty në Lushnje intelektualët 

ishin më të kontrolluar, sepse 

Lushnja ishte kthyer në qendrën 

e kampeve të përqendrimit 

komunist. Nga ana tjetër ardhja 

e këtyre intelektualëve ishte 

një fat për lushnjarët, sepse 

ata me aftësitë profesionale, 

dhe punën plot përkushtim siç 

e kishin edukatën familjare 

dhe të shkollës së tyre i bënë 

vendit shërbime të shquara. 

Këtyre intelektualëve u kishte 

vajtur vesh më vesh lajmi se 

në repartin 2200 në Dushk 

kishte një kontingjent të 

rinjsh të talentuar dhe që 

dëshironin të aktivizoheshin 

në lëvizjen kulturore të qytetit. 

Mirëpo kjo gjë ishte e pa lejuar 

dhe komandanti i repartit 

tonë Josif Mema kurrsesi 

nuk mund ta miratonte një 

veprim të tillë. Nga ana tjetër 

ai dëshironte ta shfrytëzonte 

këtë zar që i kishte ardhur 

në dorë në dobi të karrierës 

së tij dhe ta ndryshonte deri 

diku opinionin e keq që ishte 

përhapur gjithandej për këtë 

repart të komanduar prej tij. 

Ajo shfaqje ka mbetur edhe sot 

ps 60 e ca vjetëve e gjallë në 

kujtesën time. Grupi artistik 

hipi në karrocerinë e nja 

kamioni tip ‘Zis”, të markës 

ruse të asaj kohe dhe u nisëm 

për shfaqje. Para një salle që 

ishte mbushur plot, filluam 

shfaqjen që zgjati mbi një orë 

e gjysëm. Kur doli prezantuesi 

i programit tonë, një djalë 

i gjatë, i pashëm, dhe me 

mustaqet spic, çuditërisht salla 

e duartrokiti, pa e ditur se ai 

djalë kishte një edukatë të mirë 

d he fl i ste t re g ju hë të huaja. 

Koncertin e hapi kori, me një 

këngë me vargje të ushtarit 

punëtor Reshat Kripa nga Vlora. 

Sapo fillloi kënga me fjalët: “Jemi 

të gjithë njerëz të thjeshtë/ në 

vend të ferrave ne bëjmë vresht 

etj., duartrokitjet u shtuan dhe u 

dëgjuan zëra: “Bravo! Ju lumtë!” 

Pas korit prezantuesi simpatik 

me buzëqeshjen e ëmbël, paraqiti 

vazhdimin e programit: “Ushtari 

Jorgo Bllaci do të recitojë përpara 

jush poezin dedikuar vëllait të 

tij, rënë dëshmor në moshën 18 

vjeçare”. Në sallë pati ilaritet. 

Ç`ne vëllai i dëshmorit me këta?! 

Dhe kishin të drejtë, ai që 

vonë do të bëhej poet dhe 

përkthyes i njohur, vinte nga 

një familje komuniste, por e 

kishin sjellë aty si të dyshuar 

për rebelimin e tij ndaj letërsisë 

së realizmit socialist. Më vonë 

edhe Jorgo Bllaci do të vunte 

nga Partia e tij 8 vjet në burgun 

famëkeq të Spaçit. Jorgua ishte 

shumë i ndieshëm dhe ca nga 

mallëngjimi, ca nga urrejtja për 

keqtrajtimin e tij, filloi të recitojë 

duke i rrjedhur lotët çurg: 

Në shesh të luftës, 

S`do e ulja kurrë 

ballin tim krenar, 

Do u qëndroja 

plumbave burrërisht, 

Mishtë tì ngjethja 

hasmit tim barbar... 

Dhe më poshtë: Po sù 

përmbajtka malli, malli i 

shkretë,/ Se qenkërka zjarr 

që përvëlon e djeg... etj... 

Salla u ngrit në këmbë me 

ovacione e të thirrura entuziazmi 

nëpërmjet duartrokitjeve të 

stuhishme. Prezantuesi elokuent 

i programit, i befasuar, u detyrua 

ta rikthejë recituesin. Këtë radhë 

do recitonte poezinë për Frosinën 

e Ali Pashë Tepelenës prej të 

cilave mbaj mend këto vargje: 

Moj e bukura Janinë, 

Qaj e qesh për bijën tënde, 

Ç`vajte bërë moj Frosinë, 

Ali Pashën na e çmënde.... etj... 

Në mbarim të duartrokitjeve 

frenetike, nga rreshti i parë 

i publikut u dëgjua zëri i 

kumbueshëm i një vajze të re 

me thirrjen e sajë plot kumbim 

e entuziazëm: “Bavo Jorgo!” Më 

vonë kjo vajzë e re lushnjare do 

të bëhej e famshme për këngën 

e sajë dhe do të mirrte titujt 

Artiste e Popullit dhe Nderi i 

Kombit, ajo ishte Vaçe Zela. Pas 

Jorgos prezantuesi do të ftonte 

në skenë një djalë tjetër simpatik 

nga Korça, qe duke kënduar 

me një zë melodioz këngën e 

Agim Prodanit: “Kujtimet e një 

studenti” i mahniti aq shume 

spektatorët sa që salla ra në 

qetësi të plotë. Sapo mbaroi 

kënga dhe këngëtari po përulej 

me respekt përpara spektatorëve 

u dëgjua përsëri zëri bukur e 

i kumbueshëm i asaj vajzës së 

re lushnjare Vaçe Zelës: “Bravo 

Sherif! Ju lutem edhe nje 

serenatë korçare”. Dhe këngëtari 

Sherif Merdani, se ai qe, më vonë 

do të bëhej një nga solistët më të 

shquar të vendit filloi të këndojë 

serenatën korçare: “Bulevardi 

Korçës ka vajza pa masë...”. Salla 

buçiti nga duartrokitjet. Këtë 

njeri të talentuar dhe solist të 

madh që rridhte nga dy familje 

fisnike të Korçës dhe të Shkodrës, 

regjimi urryer komunist i Enver 

Hoxhës do ta dënonte dy herë 

me nga 10 vjet burg politik! 

Pas ushtarit punëtor Sherif 

Merdani, prezantuesi thirri në 

skenë një djalë tjetër simpatik 

nga Shkodra i cili me zërin e 

tij karakteristik, këndoi duke 

luajtur në kitarë një parodi 

të improvizuar ashtu si dinte 

vetëm ai të loste. Më vonë ky 

djalë me emrin Gjosha Vasia do 

të bëhej i famshëm në Estradën 

e Shkodrës dhe në gjith Shqip 

ërinë. 

Pas 

mbarimit të koncertit tonë, 

na lejuan të zbrisnim në sallë. 

Publiku i befasuar nga vlerat 

koncertit dhe talenteve tona 

na përgëzonte dhe na uronte 

suksese. Mbaj mend Vaçe 

Zelën që bisedoi gjate me 

prezantuesin tone simpatik 

Pjetër Radiqi, e ndofta që 

në atë moment ata ranë në 

dashuri dhe më pas ai do të 

bëhej bashkëshorti sajë i denjë. 

* * * 

Pas dy vjetësh u liruam, sfida 

të tjera më të rënda na prisnin, 

pasi shteti komunist e ngriti 

luftën e klasave në një shkallë 

më të lartë dhe ne duhet të 

ruheshim. Në këto rrethana 

tmerri, vargu të dënuarve nga 

reparti i punës 2200 Dushkut 

është i gjatë... po kujtoj me 

respekt Sherif Merdanin që 

u dënua dy herë me nga 10 

vjet burg, Zef Boka e Niazi 

Toska me nga 10 vjet, Jorgo 

Bllaci dhe Teki Gjonzeneli 

me nga 8 vjet burg etj. I 

uroj bashkëvuajtësit e mi, 

veçanërisht zotin Pjetër Radiqi 

dhe bashkëshorten e tij të pa 

harruarën Vaçe Zela, popullin 

punëtor të Lushnjës, me të cilët 

shkova dy vjet të mundimshëm 

të jetës time... Në kujtesën 

time kanë mbetur të pa 

harruara ai publik i zjarrtë i 

viteve 60-të në kinoteatrin e 

qytetit me gjithë shtypjen e 

egër dhe diferencimin ndaj 

nesh që bënte shteti komunist. 

Sot, që jam i moshuar, duke 

analizuar ato vite të rinisë 

sime të hershme mendoj se jeta 

e vështirë, vuajtja në repartin 

2200, u bënë për mua një 

shkollë e vërtetë, por me gjithë 

atë edhe unë nuk i shpëtova 

dot burgut. Në këto kushte i 

privuar nga gëzimet e jetës 

rinore, u mësova të duroj të 

mbledh mendjen për jetën time 

të vështirë dhe ta përballoj atë 

me guxim, e qëndrueshmëri. 

Sa herë që kthehem në 

vendlindje në Vlorë kthej 

kokën nga tarracat e Dushkut 

dhe kujtoj se shumë djem të 

rinj si unë kanë derdhur në ato 

kodra aq të bukura djersën e 

tyre e megjithatë të pa njohur 

prej shumicës, të pa vlerësuar 

dhe nën vuajtjen e urisë, të 

sëmundjeve dhe të acarit të 

dimrit e zhegut të vapës ne 

ishim të detyruar të bënim 

normën ndryshe... ne na 

kujtohej burgu i babait, dajos 

xhaxhait, apo një kushëriri 

të largët dhe nën atë sistem 

mizor ne ishim të detyruar të 

ulnim kokën, për të shmangur 

të keqen më të madhe, dhe 

jo vetëm tonën por edhe të 

familjes sepse prej nesh mund 

të vuante tërë jetë edhe pse pa 

faj, familja jonë...

12 

C M Y K 

reklama 



gazeta 

55

C M Y K 

C M Y K 

K 

Botim i KoCI CoNTEMPoRARY 

ARTS CENTER-Lon dër 

Redaktor përgjegjës: Prof. Dr. Akil Koci 

REVISTë PëR ARTIN, KuLTuRëN MuzIKoRE DhE 

ntra 

ShKENCëN MuzIKoLoGJIKE 

unkt 

Nr. 

Nr. 

39/ 

45/ 

qershor 

dhjetor 

2013 

2013 

IMPRESIoNE NGA 

NJë KoNCERT ME 

MuzIKë ShQIPTARE Në 

KoNSERVAToRIN E PRAGëS 

Festivali 52 

Hersi Matmuja, përfaqësuese 

e Shqipërisë në Eurosong 

Nga Libri më i ri i Muzikologës Albulena Nuredini 

Veçoritë estetike të veprës së Akil Kocit 

Koncert i shkëlqyer i pianistit Francesco Prode 

Etera tondo, një amfiteatër celestial prej ajri, 

uji dhe spiritus 

Nga Prof Aleksander Peçi 

Fjala e redaktorit 

Fjala e redaktorit 

Lokalet e 

“Vogëlushja Shoqatës së pianiste, 

Gaia kompozitorëve Sokoli, mahnit 

publikun duan fisnikërim italian e jo vetëm” 

(duke Nga Prof. marrë dr. sc. shkas Akil Mark nga Koci shkrimi me të njëjtin titull 

të muzikologut, prof. Robert Prennushi) 

Le ta marrin vesh të gjithë kompozitorët kosovarë se 

të gjithë të zotët e punës, të mundit e të xhepit sot 

përjetojmë Nga Prof. një gjendje Dr. Sc. kaotike Akil në Mark shkallë Koci të organizimit 

dhe të mirëmbajtjes së lokaleve të Shoqatës së 

Në 

Kompozitorëve 

rubrikën Fjalën 

të Kosovës. 

e Redaktorit 

Kjo ka bërë që 

kemi 

kushdo 

trajtuar 

që 

tema të ndryshme, duke 

ka punë zyrtare, e miqësie me këtë shoqatë të jetë i 

kërkuar zhgënjyer të nga vëmë kontakti në që dukje krijon shembujt me këtë institucion e mirë por edhe duke kritikuar gjendjen 

dhe me në ambientet muzikën e tij. tonë Gjendja shqiptare e tillë, padyshim, e duke krijon treguar përgjegjësinë që shpesh 

bie një mbi distancë institucionet ngjethjeje e irritimi që e ndaj lënë edhe “në një bisht” ndjenjë artin dhe kulturën. Kemi shkruar 

papërgjegjësie edhe për e kërkesat mërie ndaj dhe atyre për që e mundësitë tolerojnë një reale që janë, por që presin të 

vihen gjendje në të jetë, tillë. Kushdo për një zhvillim më të harmonishëm të jetës muzikore pan 

shqiptare. 

që ka kontakte, 

Pra edhe kur kemi kritikuar, edhe kur kemi lavdëruar, kishim 

zyrtare e miqësie, me 

vetëm lokalet një e saj, synim: sheh se zhvillimin më dinamik dhe të suksesshëm të artit tonë 

muzikor. 

ambienti i Shoqatës 

Këtë së Kompozitorëve herë, duke marrë shkas nga botimi i artikullit që cituam më 

sipër, të Kosovës do të ia ngjan shtrojmë atë që, si komb, na mungon më shumë: njohja, 

koordinimi ambientit të një dhe “burgu” ndihma që i duhet dhënë artistëve shqiptarë kudo që 

ndodhën të kompozitorëve në botë. Eksodi biblik që ndodhi mbas rënies së diktaturës, 

Kosovës. Padyshim se 

bëri 

një kualifikim 

që një e 

i këtillë 

treta e shqiptarëve të Shqipërisë të marrin udhën e mërgimit. 

duket i rëndë, Ky fakt porse epokal i si dhe krijimi shtetit të Kosovës e problemet e 

komunitetit rëndë dhe i zymtë shqiptar është në Maqedoni, bëjnë të domosdoshme hartimin 

e krijuar një strategjie vetë ambienti kombëtare për zhvillimin e promovimin e artit dhe kulturës 

ku jeton shqiptare e vepron ky kudo ku ajo gjallon. Nëse për bashkëpunimin në fushën 

institucion e muzikës që merret Kosovë-Shqipëri me janë më evidente si risitë po ashtu dhe 

kultivimin e fisnikërimin 

mundësitë e mëdha të pashfrytëzuara, për pjesën tjetër të diasporës 

e jetës së artit muzikor 

jemi në Republikën vetëm në e një fillim të vakët, madje edhe pa strategji të përcaktuar 

Kosovës. nga Dikur shteti lokalet mëmë. Nëse për letërsinë dhe pikturën ky koordinim, 

kjo e kësaj njohje, shoqate është kanë më e lehtë të realizohet. Për muzikën qëndron puna 

ndryshe. qenë më të Një rregulluarat lapsë dhe një letër i duhet shkrimtarit, një tela-jo, penel 

e dhe bojëra më të - mirat piktorit. në lagjen Letra e njohur (me Pejton, pentagrame) kurse tash e lapsi i duhet edhe kompozitorit, 

por partitura e kompozuar mbetet letër e heshtur nëse nuk 

paraqesin një objekt turpi, shëmtie dhe ndyrësie. 

Në kohën kur isha kryetar i patëm blerë me paratë tona 

fillon e jo të shtetit, “faza e falë dytë”- atintaneve-tantiemave ajo e interpretimit, dhe e patëm që angazhon herë herë edhe 

dhjetëra rregulluar unë e ndoshta dhe bashkëshortja dhe qindra ime e ndjerë, artistë. Xhejlane Për të lexua një roman, duhen 

ditë. Broqi. Për I patëm dëgjuar rregulluar një orenditë, simfoni painon, – televizorin, rreth një orë... Por është intensiteti i 

madh bufenë i dhe ndikimit të gjitha elementet emocional përcjellëse: tek njeriu karriget ajo e që e bën muzikën të veçantë, 

sepse shumta ajo dhe të në ngre kohët në më një kritike dimension e më të vështira të tjetër, mbanim jashtë tokësor... Muzika e 

koncerte. Mirëpo, pasi na përzuri nga lokalet tona regjimi 

një kombi është ndoshta ambasadorja më e efektshmja e tij kudo në 

serb, të gjitha u shkatërruan dhe u vodhën, pas çlirimit 

botë. nga okupatori Dikush serb mund ka qenë të vendosur thotë se Vetevendosja, muzika ka e shpenzime, por ata harrojnë 

të cila venë nuk i pati në dukje rregulluar, rolin por i e pati saj lënë të të jashtëzakonshëm çrregulluara. në të gjitha kthesat e 

mëdha Kur dolën të nga shoqërisë, lokalet tona që e zgjodhëm marrin Kryesinë edhe ma e re shumë rëndësi në periudhat 

“më e deri të tani qeta”, nuk është ku një rregulluar shoqëri aspak, ka përkundrazi nevojë të fisnikërohet edhe më shumë, 

të është njihet shkatërruar edhe në edhe botë më tepër. me fizionominë Fotografitë që po e saj. Çdo qeveritar do të donte 

paraqesim janë dëshmia më e mirë se në çfarë gjendjeje 

ta “qeraste” një mik të lartë të huaj me një koncert dinjitoz. Por miqtë 

janë ato lokale. Pos pllakës që shënon se janë lokalet e 

vijnë Shoqatës jo shpesh, së kompozitorëve ndaj dhe të Kosovës, vëmendja asgjë ndaj tjetër muzikës është ajo që është. 

Është nuk është kënaqësi në rregull. kur Nuk njeriu di se çka lexon ka vepruar apo Kryesia dëgjon për sukseset e artistëve tanë 

në e Shoqatës vend apo së Kompozitorëve në diasporë. me Një kryetarin kënaqësi animoz të tillë na jep artikulli atraktiv i 

Prennushit, Zeqirija Ballata, i cili, por ato duke janë pas në gjendje në curriculumin të mjerueshme. e tij një eksperiencë të suksesshme 

Arti dhe veprimtaria si pedagog, e tij e do (kam që, së dëgjuar paku, të kthehet personalisht në violinistin e shquar, 

prof, 

një lokal 

Lorenc 

që i ka 

Radovani, 

hije një shoqate 

tek 

krijuese, 

fliste 

siç 

për 

është 

rolin 

ajo 

që ka pas në formimet e tij si 

e kompozitorëve. Aty duhet të kthehet edhe pianoja 

violinist,kursivi për të cilën disa thonë i pedagogut se është në Fakultetin R.Prennushi), e Arteve, këtë herë është edhe në rolin 

e disa studiuesit të tjerë thonë promovuës se është bërë të vlerave pronë e njërit tona, prej të vlerave muzikore shqiptare të 

diasporës. kompozitorëve Kështu tanë! me këtë shkrim me vlerë përgjithësuese, pianistja e re 

Gaia Ministria Sokoli e Kulturës që, e lindur e Kosovës në duhet Itali, të bën investojë, pjesë e, në brezin e dytë të emigrantëve, 

bëhet po ashtu, për edhe ne dhe Departamenti metafora i Kulturës e artit shqiptar i Komunës që lëshon rrënjë jashtë atdheut, 

ashtu 

së Prishtinë. 

si pesëqind-vjet 

E, a janë bërë kërkesat 

më parë 

dhe 

emigracioni 

pse nuk janë 

shqiptar i dha Rilindjes italiane 

marrë përfaqësues iniciativën dhe të e denjë.Kohët kam gjetur një biznesmen, janë të tjera, Alfed po ashtu dhe mjetet. Nuk ka 

ndarë mjetet, e dinë vetëm anëtarët e Kryesisë. Kam 

kuptim Bokshin, që pronarin sot atdheu, e shtypshkronjës toka mëmë, Litografia, të mos nga njohë bijtë e vet. Përkundrazi 

ajo Gjakova, duhet që edhe t’i rregullojë t’i ndihmojnë lokalet dhe ata ketë më një shumë sallë në udhën e vështirë të artit, 

në kamertale një botë për ku koncerte vlerat e materiale ca zyre. Lokali janë ishte mbizotëruese. 

ndarë për 

Ky Shoqatën shkrim 65%, i bukur, kurse pronari me të vlerë marrë 35% njohëse nga tërë e edukative, profesional, por 

shkruar ato lokale. me Porse, një edhe stil këtu divulgativ, u shfaqën mosmarrëveshje, 

na bën edhe të reflektojmë më thellë. 

ngase kryetari Zeqirja Ballata dhe anëtari i kryesisë, 

Përveç 

Reshat Rondobrava 

instrumentistëve, 

e ndoshta edhe 

a i njeh 

ndonjë 

Shqipëria, 

anëtar tjetër 

kompozitorët e vet më në 

zë? i Kryesisë Natyrisht së Shoqatës, këtu nuk janë flasim përgjigjur për në njohje këtë ofertë emrash, por veprash. Veprat 

e dhe tyre kështu a njihen ka mbetur e a si kanë është më mundësi keq. Është reale e vërtetë të ekzekutohen në Shqipëri? 

Duke se, me qenë disa përjashtime, në kontakt ato lokale me muzikën do të rregulloheshin kontemporane, atje ku ndodhën, 

shpesh dhe do t’ua krijuesit zbukuronin shqiptarë pamjen jo vetëm jashtë, lokaleve sjellin të dhe rrugë të reja, stile e kërkime 

Shoqatës, që mund por edhe të tërë ndihmojnë Lagjes së njohur më shumë Pejton. për krijimin e një muzike shqiptare 

bashkëkohore. 

Të shpresojmë se do të merret iniciativa që t’i rregullojnë, 

më në fund, dhe të mos mbesin ashtu të shkreta e të na 

Dhe përkujtojnë, në fund, me duke ankthe, fol një konkretisht burg për të rebeluarit! për pianisten e re Gaia Sokoli, na vjen 

në mend të themi: Vërtetë Gaia tani, si studente e koncertiste ka në repertor 

nga Bach, Hayden, Mozart, Beethoven, List, Schopen, Brahms, Bartok, 

Cimarosa, Clementi, Debussy, Kessler, Scarlati, Pozzoli, Schubert, 

Çajkovski,Weber dhe të tjerë. Por sa vlerë do të kishte që ajo të luante në 

koncertet e saj nëpër botë edhe pjesë pianist-ike të autorëve shqiptarë! 

Kjo do të ndodhë nëse Gaia do të njihet me vendin e muzikën e prindërve 

të vet. 

Është kjo arsyeja që e ndjejmë të nevojshëm të bëjmë një apel: 

Nëse ndonjë institucion artistik shqiptar dëshiron të realizojë një koncert 

me pianisten Gaia Sokoli, e do puna që t’i sugjerojë asaj edhe ndonjë 

pjesë të autorëve shqiptarë (koncerte, rapsodi, ose pjesë tjetër). Për këtë, 

mund të kontaktoni me e-mail: robert.prendushi@libero.it . 

Si redaktor përgjegjës i Kontrapunktit falënderoj autorin për shkrimin 

dhe për gatishmërinë për t’u bërë ndërlidhës, ndërsa pianistes së re i uroj 

e i dëshiroj suksese të reja si një nga ambasadoret e denja të muzikës shqiptare 

në botë.

14 

kontrapunkt 



gazeta 


(Një histori e bukur muzikore nga Diaspora shqiptare) 

Pianistja e re Gaia Sokoli mahnit 

publikun italian e jo vetëm... 

Prof.Robert Prennushi, 

muzikolog 

Shpesh nuk kujtohemi, por 

e verteta është se rreth një 

e treta e shqiptarëve jeton 

tashmë jashtë territorit të 

Shqipërisë. Diaspora shqiptare 

bën jetën e vet me 

problemet e përditshme që 

i dalin. Por jeta e saj është 

e gjallë edhe në fushën e 

artit. Sidomos tek brezi 

i dytë, që ka pasë fatin e 

nderin të kenë prind që 

kanë çarë me mund të 

madh për t’i parë fëmijët 

e tyre “njëlloj” me 

bashkëmoshatarët e tyre 

vendas, po shohim të 

ndrisin yje, që na bëjnë 

krenarë që jemi shqiptarë; 

ata edhe na gëzojnë 

e na heqin komplekset që 

na ngerthejnë nganjëherë 

edhe pa dashje. Genet e 

popullit tonë, ndër më 

të vjetrit në Europë, si 

origjinë, e më të riut, si 

moshë, janë të veçanta, 

edhe në fushen e artit. 

Është mirë që këto yje të 

njihen edhe në Shqipëri. 

Në 17 vitet e punës këtu 

në Itali, nuk kam pasë 

fatin të kem nxënës shqiptarë, 

përveç nipit tim. 

Kur përpiqesha të nxitnja 

për studim ndonjë nxënës 

këtu, gjithnjë merrja 

si shembull nxënësit tanë 

në Shqipëri. Nuk them 

se prindt italianë nuk 

më besonin, por edhe 

ndonjë dyshim e kam 

parë tek ata. Fati ma solli 

që, tre vite më parë, një ish 

nxënëse ime italiane, Silvia 

Donati erdhi për vizitë tek 

unë me të shoqin shqiptar, 

Kreshnik Golemi e, mes të 

tjerave më tha: “Hai avuto 

ragione, maestro. Voi, 

albanesi, siete veramente 

bravi”. E më folën me 

entuziazëm për një fëmijë 

të talentuar shqiptar, pianisten 

Gaia Sokoli, atëherë 

12 vjeçare. 

Koncerti i parë: 

Gaia Sokoli 10 

vjeçe 

Pas atij tregimi entuziast të 

çiftit të ri italo-shqiptar dhe 

dëgjimit të CD që më kishin 

sjellë, me shumë dëshirë u 

përpoqa, duke shfrytëzuar 

edhe njohjen që kisha me 

miq e të njohur në Shqipëri, 

t’i siguroj Gaia-s një njohje, 

edhe me vendin e prindve 

të saj, përmes një koncerti. 

U përpoqa sepse Curiculum-i 

i saj, që atëherë, 

ishte i shkelqyeshëm: 

plot çmime kombëtare e 

ndërkombëtare për moshën 

e saj! Ishim para një talenti 

të jashtzakonshëm. Por 

nga Shqipëria doli “një 

pengesë”: Njëqind vjetori i 

Pavarsisë. Pengesë? A nuk 

duhet të ishte një shkas, një 

rast edhe më shumë që ajo 

ta njihte Shqipërinë dhe 

vendi ta njihte bijen e vet? 

Por nuk do të ishte e drejtë 

as të fajsohet njeri për këte, 

sepse vertetë programi i 

institucioneve të atij viti 

ishte i ngjeshur. Me thanë 

të drejten, si mësues, pata 

një deluzion jo të vogël 

sepse premtimet që kisha 

marrë më kishin bindë për 

të kunderten. Ndjehesha në 

borxh ndaj Gaias edhe pse 

personalisht nuk e kisha 

njohur, as ate, as prinderit 

e saj të mrekullueshem që 

kishin lindë e rritë një talent 

të rallë. 

Pas nji përjudhe zhgenjimi, 

(gati si një nështrim pa 

shpresë), ishte miku im, 

kompozitori Akil Koci që, 

pas një bisede telefonike, 

i entuziasmuar më nxiti ta 

shkruaj këte “histori”. 

Rifillova kështu kontaktet 

me familjen e pianistes 

Gaia Sokoli, që tashma 15 

vjeçare, vazhdonte udhën e 

saj të suksesit, vazhdonte të 

shkruante historinë e bukur 

të jetës së vet muzikore, 

por këte herë “me dorën” 

e gazetarëve të huaj, që 

mbushnin gazetat e shkruanin 

me entuziazëm për 

koncertet e saja. 

Këte histori të bukur, kam 

dëshirë ta ndajë me lexuesit 

shqiptarë permes faqeve 

të Kontrapunktit (Gazeta 

55), ku, në saje të konceptimit 

mbarëkombëtar të 

redaktorit të apasionuar, 

kompozitorit, Prof.dr.sc. 

Akil M.Kocit, shkrimet aty 

ndjekin njëlloj, si zhvillimet 

muzikore shqiptare, 

ashtu edhe ato të diasporës 

e të kombit, (që ka kaq 

nevojë të gjejë përkrahje 

nga vendi mëmë). 

x x x 

“Më mirë mos të flasim 

për vështirësitë tona në 

vitet e para të inserimit 

tonë këtu, në Itali. Më mirë 

ta fillojmë nga gëzimi më 

i madh i jetës sonë, nga 

lindja e Gaia-s, me 16 maj 

te vitit 1998”, nisin të më 

tregojnë prindt e Gaia-s, 

Evis Alimerko e Dashamir 

Sokoli. Ata kanë të drejtë 

që kërkojnë të fshijnë nga 

kujtesa atë fillim. Kush i 

ka përjetuar ato situata e 

kupton mirë këte... 

“Gaia, e squetë, e vemendshme 

dhe e vullnetshme, 

ishte gëzimi e çlodhja jonë”, 

më thonë. Por kurrë nuk 

mendonim këta prind të 

mirë se shpejt do të merrnin 

për Gaia-n një lajm 

kaq të papritun që, vertetë 

do t’i nxirte “telashe”, por 

kësaj herë të bukura… 

Ishte mësuesja e klasës së 

tretë, Floriana Liberatore, - 

familja Sokoli nuk e harron 

ate, - që u tha se Gaia kishte 

prirje të veçanta për muzikë 

dhe u këshilloi ta dergonin 

tek një specialist që konfirmoi 

talentin e Gaias, pra 

edhe përshtypjen e mësueses 

së mirë. Kur voglushja 

zgjodhi pianoforten, prindt 

u panë në sy dhe vendosen, 

në fillim, t’i blejnë nji 

pianolë digjitale, sepse nuk 

ishin të sigurtë nëse ajo do 

të vazhdonte. Kështu pra, 

bashkë me gëzimin, për 

familjen Sokoli nisi edhe 

një preokupim i ri, edhe pse 

i bukur. Nuk e njihnin fare 

atë ambjent, aq ma shumë 

sepse “tek ne asnjë nuk ka 

qenë muzikant”, më thonë. 

Por Gaia ishte dashunuar 

pas muzikës e rrinte me 

orë të tëra duke luajtur e 

duke përparuar kështu, në 

mënyrë të dukshme. Pas dy 

muajsh Gaia u ndie shumë 

e lumtur, sepse prindërit i 

kishin blerë një pianofortë 

vertikale. Vertetë ajo ishte e 

vogël, por e kuptoi se çfarë 

sakrifice kishin bërë prindt 

e saj. E kjo e nxiti edhe më 

shumë. 

Gaia i filloi mësimet për 

pianofortë në Erba (afër 

Como-s), me profesoreshen 

Claudia Boz. 

(Për lexuesin, mendoj se 

është e nevojshme një 

parantezë: Kur edha në Itali, 

bashkë me përshtypjet e 

mira për një vend të zhvilluar 

e me kulturë, si Italia, pata 

edhe një zhgenjim jo të vogël, 

për mënyrën më të dobët të 

mundëshme se si trajtohej 

lënda e muzikës në shkollat 

e kulturës së përgjithëshme, 

nga fillorja deri tek e mesmja 

(në ndryshim me nivelin e 

lartë të konservatorëve dhe 

akademive). E ku, në vendin, 

“per eccellenza”, të muzikës! 

Jo vetëm kaq. Në Itali, nuk 

ka shkollë muzike, ashtu si 

është e konceptuar në Shqipëri, 

ku kultura e përgjithshme 

dhe artistike zhvillohen 

në të njëjten strukturë dhe 

që fillon, për violinë e piano, 

duke filluar nga klasa e parë

gazeta 



kontrapunkt 

15 

fillore. Këtu sakrificat janë 

gati të gjitha të familjes, ku 

njeri prej prindërve duhet të 

bëjë pa tjetër edhe “taksistin”…). 

Por sodisfaksionet e para, 

për Gaian e familjen e saj, 

erdhen shpejt dhe i kalonin 

sakrificat. Mbas pak muajsh 

studimi, me 1 nandor 2007, 

9 vjeçe, G. Sokoli mori 

pjesë në konkursin e parë 

të jetës së vet në Tortona 

(Torino), ku u paraqit me 

pjesë nga Bachu, Pozzoli 

dhe Çajkovskij. Zuri vendin 

e dytë; po Gaia nuk dukej 

e kënaqur. Prindt, duke 

dashtë ta drejtonin nga një 

qendrim më realist, i thanë 

se ky çmim ishte një rezultat 

shumë i mirë, por voglushja 

mbeti me mendimin e vet. 

Ajo kërkonte perfeksionin në 

çdo pjesë që luante dhe këte 

e realizonte me studim e falë 

talentit të saj të rallë. Mbas 

dy viteve, u trasferua në “Accademia 

Giovani Talenti”, 

në Alzate Brianza, sëbashku 

me profesoreshen e vet e cila 

zbuloi se tashma Gaia kishte 

edhe “vesh absolut”. Nandë 

vjeçe me vesh absolut! Përparimet 

e saj ishin impresionuese. 

Çdo ditë që kalonte 

prindt kuptonin gjithnjë e 

më shumë se muzika ishte 

bërë qellimi i jetës së Gaia-s. 

“Studionte me shumë pasion 

dhe ne menduam se 

kishte ardhë koha t’i blinim 

një pianofortë coda, por 

dëshëronim t’ja banim këte 

dhuratë, si surprizë”, - tregojnë 

prindt e saj. Gaia nuk e 

kishte pretenduar kurrë e 

as i shkonte në mendje se 

prindt mund të bënin një 

sakrificë të tillë. Kjo ndodhi 

në Krishtlindjen e vitit 2008, 

kur Gaia-s, me komplicitetin 

e fqinjëve, ju desh të dilte 

nga shtëpia për disa orë 

dhe të gjente, në mesnatën 

e asaj feste, jo një pako nën 

pemë, por një pianofortë 

Coda. Gaia ndjehesh më e 

lumtura e botës! Prindt e saj 

po ashtu. Edhe pse fëmijë, 

Gaia-s nuk ju rrit mendja, 

përkundrazi. Kjo dhuratë 

e bëri më të përgjegjëshme 

në punën e saj të dyfishtë: 

mësimet e përditshme dhe 

pianoforta; por në nivele të 

larta. Koha që do të vinte, 

muajt e vitet e ardhëshëm, 

do të “mbusheshin” gjithnjë 

me çmime e koncerte, me 

duartrokitje e sodisfaksione. 

Është vetëm 10 

vjeçe e po bën të 

veten panoramen 

muzikore, shkruan 

gazeta 

Në moshën dhjetë vjecare, 

pedagogia e saj mendoi 

se Gaia ishte tashmë në 

gjendje të përballonte edhe 

një koncert të vetin. Duke 

parë programin, nuk është 

e vështirë të dallohet se sa 

ambicioz ishte ai repertor për 

moshën dhe kohën e paktë 

që kishte kaluar nga dita që 

voglushja kishte venë duart 

për herë të parë në pianofortë… 

Gaia egzekutoi nga 

J.Haydn: “Sonata Hob XVI, 

G1”; nga F.Chopin: “Valzer 

op.69 n.2”, “Valzer op. 64 

n.2”, Impromptu op.29”; 

nga Çajkovskij “February, 

April op. 37”, nga B.Bartok: 

Romanian Folk Dances. 

Suksesi ishte i mrekullueshëm. 

Por edhe konkurset do të 

bëheshin pjesë e jetës së 

saj artistike; pjesë e jetës së 

saj dhe e prindve që duhet 

ta shoqëronin, me gjithë 

problemet që rrjedhin ... Në 

konkurset e tjerë kombëtare 

e ndërkombetare 

Gaia meritoi gjithmonë 

vendin e parë. 

Nizza , nandor 

2009, në sallen 

e konservatorit 

Gaia 11 vjeçare 

me flamurin 

shqiptar 

Në nandor të vitit 2009, 

në Nizza të Francës, Gaia 

11 vjeçare fitoi vendin 

e parë në konkursin 

ndërkombëtar Simone 

Delbert-Fevrier për 

pianofortë. Ky çmim ju 

dha Gaia Sokolit nga një 

juri shumë e zgjedhur, ku 

bënin pjesë koncertistë e 

dirigjentë të njohur sidhe 

emra shumë të njohur 

në botën e muzikës. (Kur 

mori çmimin e parë, Gaia 

mori një flamur shqiptar 

dhe e ngriti lart, “si sokoleshë”, 

do të shtoja, - se 

e ndjente sikur po përfaqsonte 

Shqipërinë edhe pse 

nuk e kishte parë ende…). 

Gazetat italiane natyrisht 

shkruan për suksesin e 

pianistes së re “italiane”… 

Pianistja e re, 

13 vjeçe, fiton 

çmimin ndërkombëtar 

Simone 

Delbert-Fevrier 

Në 2010 Gaia u ftua edhe 

në veprimtarinë më të 

vjetër e më të famshme 

të botës për këngën e 

fëmijëve, në të 53-tin 

festival “Zecchino d’Oro” 

që zhvillohet në Teatrin 

Antoniano të Bologna-s 

e që u trasmetua edhe në 

Eurovision. Gaia ndjehej 

e lumtur dhe pyetjes së 

gazetares se si ndjehej 

pas atij suksesi, Gaia ju 

pergjegj me sinqeritetin e 

fëmijës: “Jam e kënaqur, 

më pelqen shumë kontakti 

me publikun…”. 

Gazetarja do të shkruante 

se Gaia kishte edhe një filing 

me telekamerat… 

Jeta e Gaia-s është në 

lëvizje dhe e mbushur me 

punë; është një kërkim i 

vazhdueshëm për prefeksion. 

Sa orë e orë studimi! 

Por edhe sa sodisfaksione! 

Është vetëm 13 vjeçe kur 

Gaia Sokoli luan në një 

koncert në sallën prestigiose 

Carnegie Hall të New 

York-ut. Në USA ajo u ftua 

si “premio”, që përmbante 

vendi i parë që ajo fitoi 

në Bradshaw and Buono 

International Piano Competition. 

Në 2012, Gaia-s ju dha e 

drejta të luajë me orkestër 

sinfonikes kohën e parë 

të një koncerti. Kjo ditë 

e shumë pritur erdhi! 

Me 20 janar, e shoqëruar 

nga orkestra sinfonike e 

Cannes, Provenza e Costa 

d’Azzurra, ajo arriti të luajë 

me sukses të madh dhe 

juria e vlerësoi me çmimin 

e parë. Për ata nxënës, por 

edhe për prindt që lexojnë 

këta rrjeshta e që ëndërrojnë 

që edhe fëmijët e tyre të 

bëhen artistë, jeta e sakrificat 

e Gaias dhe të familjes 

së saj, janë një shembull i 

shkelqyer për t’u ndjekur. 

Konkurset kombëtare e 

ndërkombëtare, ku ajo ka 

fituar vendin e parë dhe të 

gjitha koncertet, që janë 

zhvilluar të gjitha jashta 

shtetit ose në Itali, por 

shumë pak në vendbanimin 

e saj, kërkojnë ditë 

tëra shkëputje nga shkolla. 

Por Gaia po e përballon 

këte. “Fatmirësisht 

kam kujtesë të mirë, - i 

përgjigjet një gazetarje, - 

megjithë që janë problem 

mungesat”, duke nënkuptuar 

se, shumë herë, nuk 

ka mundësi të ndigjojë 

spjegimin e profesorëve. 

Vitin 2012 Gaia e vazhdoi 

me një sukses të madh 

mediatik, sepse Revista e 

njohur muzikore “Suonare 

News” i dedikoi Gaias rubriken 

“Meglio Gioventù”, 

ndërsa, nga ana koncertale 

ajo e mbylli me suksesin e 

madh, kur ezekutoi Koncertin 

K414 të Mozartit 

në Milano në Palazzina 

Liberty, ku u shoqërua nga 

Orkestra Shtetërore M. 

Jora e Rumanisë. 

Deri më sot Gaia ka fituar 

mbi 40 konkurse kombëtare 

e ndërkombetare; 

ka bërë mbi 30 koncerte 

në Itali e në vende të ndryshme 

si Zvicer, Francë 

e USA. “Është gëzimi 

e krenaria jonë”, thonë 

prindërit Sokoli. “Në ato 

momente kur gjithë teatri 

çohet në këmbë për ta 

duartrokitë, harrojmë 

gjithë sakrificat tona sepse 

prindi do më të miren për 

fëmijën e vet dhe Gaia po 

ja arrinë kësaj”. 

Gaia Sokoli është vetëm 

15 vjeçe. Vitin e kaluar ka 

hyrë në Shkollën e Mesme. 

Krahas mësimeve në kulturen 

e përgjithëshme (si 

të gjithë nxënësit e tjerë), 

ajo përballon konservatorin 

dhe të gjithë impenjimet 

muzikore që ka 

marrë. 

Për të dhënë idenë e aktiviteteve 

të ngjeshura, që 

pianistja e re Gaia Sokoli 

përballon, po tregojmë 

vetëm disa nga ata të 

realizuara gjatë këti viti 

dhe disa të tjera, që janë 

tashmë të programuara. 

Viti 2013 filloi për Gaian 

pianiste, nga dita e parë, 

me Koncertin e Vitit të 

Ri, ku luajti, e shoqëruar 

nga Orkestra Filarmonike 

Ettore Pozzoli, në Seregno 

(Mi), me drigjentin Mauro 

Bernasconi. Mjafton të 

përmendim se në këte 

koncert mori pjesë edhe 

soprano Eva Corbetta e 

trombisti i parë i Arenës 

së Veronës, Massimo 

Longhi, për të kuptuar 

se cilët janë partnerët 

e pianistes sonë ndër 

koncerte. Vetëm katër ditë 

më vonë, me 5 janar, Gaia 

bëri një recital New Year 

Music Festival në Gstaad 

(Zvicer), organizuar nga 

Princesha dhe pianistja e 

famshme franceze Karolin 

Murat Haffner (që e 

kishte pelqyer aq shumë 

pianisten e re në Nizza, 

pasi kishte qenë në Juri 

e i kishte dhënë Gaia-s 

çmimin e parë). Pianistja 

do të shkruante me entuziazëm 

për Gaia-n, duke 

deklaruar se ndigjimi i 

pianistës së re kishte qenë 

për te një eksperjencë e 

madhe sepse tek ajo shihte 

talentin natyror, intuiten e 

rallë e spontanitetin. Ishte 

një rast i mirë, - vazhdonte 

pianistja e famshme, - për 

të asistuar në ate më të 

mirën që mund të ofrojë 

muzika: entuziasmin, 

dhuntitë natyrore, freskinë 

e spontanitetin e 

egzekutimit. 

Tre ditë më vonë, me 8 

janar, G.Sokoli do të jepte 

një recital në teatrin 

Manzoni, në Pistoia, kurse 

me 12 shkurt dha një tjetër 

koncert në sallonin Musa, 

në Como. 

Në radhën e impenjimeve 

të pianistës, po përjashtojmë 

këtu, me dashje, 

disa nga performancat 

e saja, për të ardhë në 

majin e këti viti, ku Gaia 

mori pjesë në konkursin e 

famshem për pianoforte e 

orkestër “Citta di Cantù”, 

ku fitoi çmimin especial, 

si më e reja konkuruese 

italiane. Theksojmë se në 

këte konkurs marrin pjesë 

edhe pianistë të njohur 

nga të gjitha vendet. Gaia 

Sokoli fitoi edhe një bursë 

studimi dhe të drejten për 

një koncert në Rumani, në 

vitin që vjen. Në këte rast 

do të shoqërohet në egzekuzimin 

e saj nga orkestra 

sinfonike shtetërore e atij 

vendi. Për këte eveniment 

G. Sokoli po përgatitë 

Koncertin K271 të Mozartit. 

Në mes gjithë këtyne 

takimeve e angazhimeve 

shkollore, ajo po përgaditet 

edhe për konkursin e 

rëndësishëm TIM Torneo 

Internazionale della 

Musica që do zhvillohet në 

Paris, ku Gaia ka kaluar 

eleminatoret. 

Por pianistja e re mendon 

se ka ende shumë punë 

për të bërë. Ndaj edhe 

kërkon më të mirën. Në 

mes konkurentëve nga e 

gjithë bota, që kërkojnë 

të hyjnë në Akademinë 

“Incontri col Maestro” 

e Imola-s, Gaia ishte në 

mes tyre. Nga tetori i këtij 

viti, pra, ajo është nxënëse 

e profesorit me famë 

ukrainas Leonid Margarius. 

(Mjafton të shihet në 

yotube emri i profesorit, 

për të njohur famen e tij: 

pjesëmarrës në juritë e 

konkurseve më me famë 

botërore e i kërkuar të 

japë mësim Master Classes 

në shumë vende të botës). 

Gaia e prindërit ndjehen 

shumë mirë me profesorin, 

sepse, më konfidojnë: “na 

ngjan se ka mentalitetin 

tonë, na duket si shqiptar”. 

(Janë ndoshta ata 50 vite, 

të kaluara “njëlloj”, që na 

kanë bërë të ngjashëm?). 

Pianistja Gaia 

Sokoli e shoqëruar 

nga orkestra 

sinfonike. Nizza 

2012 

Gaia flet pak. Edhe nga kjo 

kuptohet se ajo ka zgjedhë 

“një gjuhë tjetër”, ate të 

muzikës, për të shprehë më 

mirë ndjenjat e saj. Arrij të 

marr nga ajo esencën e asaj 

që dëshëroja. Më konfidohet 

në këte mënyrë: “Kur luaj në 

pianofortë ndjehem se “kaloj” 

në një dimension tjetër e 

kerkoj t’ia trasmetoj edhe publikut 

ata emocione që ndjej… 

Ndjehem mirë kur luaj, por 

jam edhe më e lumtur kur 

kuptoj se loja ime ka lënë 

gjurmë tek ndigjuesit.” Nuk 

mund të mos i bëja edhe 

pyetjen më të zakonshme për 

të cilën njeriu kërkon të ketë 

përgjigje: “Në cilin koncert 

je ndjerë më e lumtur?”. 

Më thotë: Eksperjenca më e 

bukur, ndoshta, ka qenë kur 

kam luajtur në New York. 

Carnegie Hall është “tempulli” 

i muzikës klasike. Shumë 

artistë të famshëm kanë luajtë 

në atë sallë prestigiose…e 

unë jam e lumtur që kam pasë 

po atë nder. 

Nëse lexuesi do të dijë më 

shumë për Gaian Sokoli-n, 

dëshëron edhe ta dëgjojë e 

shohë ate, mjafton të klikohet 

në internet dhe do të shfaqen 

dhjetra egzekutime e të dhëna 

për artisten e re. Siti i saj në 

internet është www.gaiasokoli. 

com (me të cilin Gaia nuk ka 

kohë të mjaftueshme të merret, 

pse ka punë të tjera më të 

rëndësishme. E bën mirë.). 

Në mbyllje të këtij shkrimi, 

duke i uruar Gaias një 

rrugëtim të suksesshëm në 

botën e bukur të muzikës, 

dëshiroj e uroj që edhe 

instuicionet artistike e 

televize në Shqipëri ta 

kenë Gaian, si të ftuar, në 

programet e tyre; shpresoj 

e uroj gjithashtu që edhe 

Gaia Sokoli, të bëjë të pamundurën 

e të gjejë kohë 

për një koncert në Shqipëri, 

me gjithë impenjimet si 

studente e koncertiste, në 

veprimtaritë që ajo i ka të 

programuara me kohë. 

Ancona, nandor 2013 

Shenim i Redaktorit: Nëse 

ndonjë institucion artistik 

shqiptar, dëshëron të 

realizojë ndonjë koncert me 

pianisten G. Sokoli e do që 

t’i sugjerojë ndonjë pjesë të 

autorëve shqiptarë (koncerte, 

rapsodi, ose pjesë), 

mund të kontaktojë me 

e-mail me autorin e këtij 

shkrimi robert.prendushi@libero.it

16 

kontrapunkt 



gazeta 


Një libër studimor me vlera të 

mëdha dhe i shkruar bukur 

Prof.dr.Gjovalin Shkurtaj 

Akademik i asociuar 

Anëtar i Këshillit Ndërkademik 

të Gjuhës Shqipe 

Këto ditë doli nga shtypi libri 

“Himni Kombëtar” i akademikut 

Vasil S.Tole, studimi 

monografik rreth njërit prej 

simboleve më të rëndësihme të 

njësisë dhe bashkimit kombëtar 

të shqiptarëve. Kam 

kënaqësinë që këtë libër, ashtu 

si dhe disa prej botimeve të 

mëparshme të mikut e kolegut 

tonë, akademikut Vasil S.Tole, 

e mora si dhuratë nga autori 

pikërisht në prag të përurimit 

që do t’i bëhet atij libri në 

Akademnë tonë të Shkencave. 

Libri është një studim historik 

dhe muzikologjik,pra edhe 

disi në shmang të interesave 

të mia të mirëfillta si gjuhëtar, 

porse, qysh nga nëntitulli 

joshës e kurreshtjendjellës 

“Betimi mi flamur” më 

solli në mendje “betimin mbi 

gur”, që shqiptarët e zbatonin 

në raste pajtimesh e përbetimesh. 

Qysh në kreun e parë 

të tij, gjeta edhe shumëçka 

interesante e që dëshmon se 

udha e himnit tonë kombëtar 

ka qenë e njëkohshme dhe e 

njëjkahshme edhe me dy prej 

simboleve të mëdha të kombit: 

me flamurin dhe me njësimin 

e alafabetit të shqipes dhe, të 

tria këto simbole kombëtare, 

do të shenjtëroheshin madhërishëm 

në të njëjtën kohë e 

në të njëjtin vend: në shpalljen 

e Pavarësisë dhe në 

veprën madhore kombëtare 

të krijimit të shtetit të parë 

shqiptar të “mosvarëm” nga 

Ismail Qemal Vlora, më 28 

nënto 1012, në Vlorë. 

Po lejohem, me këtë rast, të 

bëj disa vlerësime e shpallime 

rreth vlerave të këtij 

libri, të nyjëtuara në tri 

kahe shkencore meritore 

dhe me vlerë të shënueshme 

historike dhe aktuale: Së 

pari, mund të përmendim 

vlerat e librit “Himni Kombëtar” 

në lidhje me tematikën 

e ngushtë, që lidhet 

me himnin si krijim poetik 

dhe muzikor, për të cilin 

autori, me kompetencë të 

plotë, shqyrton e përthekon 

dijet dhe pohimet e bëra 

më parë dhe ato që i takojnë 

edhe sot zanafillës dhe 

realizimit poetik e muzikor 

të tij. Akademiku V.Tole, 

ende i ri në moshë, por me 

përvojë tashmë të gjatë e 

të respektueshme si muziktar 

e studiues i shquar i 

vlerave etnomuzikologjike 

dhe historiko-kulturore të 

popullit shqiptar, i ka hyrë 

kësaj teme duke ndjekur 

shembullin e muziktarëve 

pararendës të tij, të prof. 

dr.Fatmir Hysit, i cli është 

edhe redaktor muzikor i studimit 

të pranishëm, po edhe 

të prof.Ramadan Sokolit e 

muziktarëve të tjerë. Kështu, 

në libër janë kundruar, 

peshuar e vlerësuar pohimet 

e nismëtarëve e veprimtarëve 

adhetarë shqiptarë, 

të trojeve e të ngulimeve 

shqiptare jashtë, sidomos të 

shqiptarëve të Bukureshtit. 

Autori merr në mbrojtje me 

të drejtë duke nënvizuar 

vlerat e mëdha historike 

e kombëtare të atyre burrave 

të shquar e atdhetarë 

shqiptarë, që ia hynë punës 

për ta realizuar atë, sidomos 

të poetit e veprimartit 

atdhetar Aleksandër Stavre 

Drenovës (Asdrenit), si dhe 

të krejt vatrës atdhedashëse 

të shqipatrëve të mërguar 

me banim në Bukuresht. 

Aty, me shumë 

kujdes e me trajtime të 

argumentuara e të mbështetura 

në literaturë të gjerë 

burimore nga botimet e 

dokumentacioni i arkivave, 

jepet pamja më e plotë dhe 

e qartë e udhës së Himnit 

tonë Kombëtar. Dhe është 

ajo, në tërësinë e vet, një 

udhë e ndritur, një udhë 

që ka shkuar krahas me 

ngritjen e vetëdijes kombëtare 

dhe me përpjekjet e 

luftën e gjatë të patriotëve 

dhe ideologëve të Pavarësisë 

së Shqipërisë për të shkuar 

në ditën fatlume të shpalljes 

së pavarësië me “pajën” e 

nevojshme të solemnitetit të 

rastit: me Flamurin Kombëtar 

dhe me Himnin zyrtar 

të shtetit të parë shqiptar. 

Së dyti, duhet theksuar ndihmesa 

e librit në lidhje me 

simbolet e tjera kombëtare 

të shqiptarëve, duke theksuar 

vlerën përbashkuese të 

tyre dhe, mbi të gjitha, konsiderojmë 

të dobishme ndihmesat 

e këtij studimi për 

të nxjerrë në pah një rrethanë 

shumë të rëndësishme e 

me vlerë kombëtare madhore: 

lidhjen e ngushtë të 

përfaqësuese të Shkodrës, 

Korçës, Vlorës etj. në kahun 

e mbarë mjedjan”: Geg’e 

toskë Malësi Jallija, janë një 

komb m’u da s’duron, fund 

e maje nja asht Shqypnija, e 

një gjuhë të tanve na bashkon”. 

Libri i Vaso Toles, 

në një farë mënyre, duke 

përshkruar udhën që ka 

përshkuar himini kombëtar 

i shqiptarëve, ka përthekuar 

e përmbledhur në mënyrë 

racionale e 

të urtë se, në ato vite të 

ndezura e të ethshme të 

kurorëzimit, qoftë edhe 

me aq vonesë, të ëndrrës 

shumëshekullore për të 

qënë më vete, shqiptarët e 

trojeve kompakte ballkanike 

dhe bijtë e shquar të 

diasporës në dhe të huaj, 

u gjendën si kurrë më parë 

së bashku, pikërist ashtu 

sikundër e thotë edhe vargu 

i parë i vjershës së Asdrenit 

“Rreth falmurit të përbashkuar”. 

Ata që e pëlqyen, 

e mbështetën dhe e brohoritën 

këtë himn, po edhe 

që e kënduan më zjarr e afsh 

liridashës, qysh para se të 

shpallej Pavarësia në Vlorë, 

kanë qenë figura të mëdha të 

kombiut tonë, burra të penës 

e të gishtit të pushkës, si Hilë 

Mosi nga Shkodra, Pandeli 

Cale, Thanas V.Floqi, Spiridon 

Ilo dhe P. Mborja nga 

Korça, si Murat Toptani, Lef 

Nosi, Ferit Vokopola etj, të 

cilët ishin në lidhje e bashkëpunim 

të ngushtë me figura 

të tjera të kohës, sidomos 

nga Korça dhe nga shoqëria e 

shqiptarëve të Bukureshtit, si 

Dhimtitër Zografi, Dhimtitër 

Mborja e Dhimtitër Berati. 

Të gjithë ata, në këtë studim 

përmenden dhe vlerësohen 

me të drejtë ashtu si u takon 

dhe lexuesi fiton pamjen më 

të saktë e të bindshme rreth 

asaj nisme e përpjekjeje 

madhore, që do të kurorëzohej 

me shpalljen e Pavarësisë, 

më 28 nëntor 1912 në 

Vlorë. Së treti, libri nxjerr 

në dukje dhe pohon sa të 

rëndësishme kanë qenë për 

shqiptarët vlerat e himnit, 

flamurit dhe gjuhës amtare 

shqipe, si trinomi frymëzues 

dhe i patjetërsueshëm i 

shpirtit të kombit tonë. Vetë 

autori e nis një nga sythat 

e librit pikërisht me këto 

fjalë: ”Na duhet të pohojmë 

se flamuri, himni dhe gjuha 

shqipe, si simbole të identitetit 

kulturor dhe politik 

shqiptar, ishin në qendër të 

ditës së shpalljes së Pavarësisë, 

si një dëshim e qartë e 

Shqipërisë “më vehte, të lirë 

e të mosvarme”.(f.87) Dhe, 

në këtë pikë, nuk mud të mos 

ndalem diçka më gjatë, jo 

thjesht pse jam gjuhëtar dhe 

më pëlqen mësimi i mbarë 

që del nga ky libër edhe për 

vlerat e shqipes e peshën e 

saj shpirtërore kombëtare 

të atillë që ka pasur e ka ajo 

në jetën e konstitucionin 

shpirtëror të shqiparëve. 

Kjo, po se po, por, dëshiroj 

të theksoj edhe disa konotacione 

aktuale, do të thosha 

krejt të ditës, që mbart 

lënda e kësaj vepre lidhur me 

qëndrimin ndaj shqipes nga 

Ismail Qemali dhe Qeveria e 

parë e Shqipërisë së “ mosvarme”. 

Kreun e dytë me 

titullin “Pranimi dhe popullarizimi 

i himnit kombëtar, 

përhapja e “këngëve kombiare”, 

autori e nis me sythin e 

goditur e shumë domethënës: 

“Ismail Qemal Bej Vlora, 

bekuesi i simboleve tona 

kombëtare”, ku shqyrton e 

mbështet (me dije të shumta 

dhe referenca të plotvlershme) 

pohimin rreth njohjes 

që kishte I.Qemali për simbolet 

shpirtërore për një komb 

dhe fuqinë e tyre në krijimin 

e unitetit kombëtar. Dhe, ajo 

që më intereson më së forti 

mua si gjuhëtar,po besoj edhe 

të gjithë dashamirëve të tjerë 

të shqipes e të shqiptarisë, 

është një fakt që e sjell libri i 

V.Toles në f.88, ku, në 

mbështetje të vlerësimit për 

pranimin e gjuhës shqipe si 

gjuhë të shtetit shqiptar nga 

qeveria e Ismail Qemalit , sjell 

edhe një shënim në fund të 

faqes, ku jepet edhe pohimi 

dorëmbarë i këtij shtetari e 

diplomati të urtë. Aty lexojmë: 

“Në gazetën “Përlindja e 

Shqipëniës”, Viti I, nr.6,17/30 

gusht 1913 botohet ”Lajmim”: 

“Pas dëshirës dhe n’emën 

të Zotënies së tij Kryetarit 

të qeverriës, botojmë këtë 

lajmim: Duhet të gjithë t’a 

dijnë mirë se, ç’ në ditën fatbardhë 

që kur Shqipëria dolli 

më vehte, gjuha shqipe u ba 

gjuha zyrtare e vendit.Tani, 

në ç’do degë t’administratës, 

n’a lipsen nëpunës të cilët 

t’a njohin mirë, me shkrim 

e këndim, gjuhën amtare… 

Edhe nëpunësit që ndodhen 

në shërbim do të japin provim 

në gjuhën shqipe: ata që do të 

tregohen të zotët, do të konfirmohen 

në punën që kanë; ata 

që nuk do të dinë mirë gjuhën 

shqipe, do të munt të kërkojnë 

kohë që t’a mësojnënë qoftë 

se kanë dëshirë të mbeten në 

shërbim.”(Shënimi nr.222) 

E citova këtë “lajmim” dhe, 

pikërisht për vlerat e idenë 

dorëmbarë që ngërthen ajo 

nismë e Qeverisë së I.Qemalit, 

do të lejohem të përmend se, 

pikërisht atë ide kam pasur 

parasysh në reagimet e mia 

të kohëve të fundit të shprehura 

edhe në artikullin tim 

”Shqetësime dhe propozime 

për kulkturën e gjuhës së 

shtetit”. (Gazeta “Sot”, 20 nëntor, 

2013, f.17) Të gjithë jemi 

dëshmitarë se sot shkollarët 

dhe pasuniversitarët janë 

të interesuar dhe, madje, 

të drithëruar për dhënien 

provim e pajisjen me dëshminë 

e njohjes së anglishtes, 

pra për “Toeflin”, por askush 

nuk shqetësohet për gjendjen 

jashtëzakonisht të pamirë të 

shqipes së shkruar e të folur 

në zyrat e shtetit, në universitetet 

publike e private e 

kudo. Dhe kjo situatë do të 

vazhdojë nëse nuk do të kemi 

edhe ne zyrtarisht kërkesën 

me ligj të provimit dhe 

njohjes së gjuhës shqipe si 

kusht për të pasur një vend të 

caktuar në administratë (vendore 

apo qendrore). Pra, le 

ta bëjmë pa humbur kohë atë 

që pat ideuar dhe shpallur aq 

bukur e qartë Qeveria e Ismail 

Qemalit. 

Së mbrami, përfundoj duke 

pohuar se vepra si “Himni 

kombëtar” i akademikut Vasil 

S.Tole meritojnë jo vetëm fjalë 

e vlerësime të mira, por edhe 

mirënjohje e çmimin më të 

lartë edhe zyrtar shtetëror. 

E di se është edhe një institucion, 

që quhet Akademia- 

Kult, e cila ndan edhe çmime. 

Uroj që ëdhe aty kjo vepër 

e zotit Tole të pëlqehet e të 

vlerësohet, por, mbi të gjitha, 

shfrytëzoj rastin të bëj edhe 

një propozim tjetër: Akademia 

jonë e Shkencave duhet të 

ideojë, ta themelojë dhe ta 

zbatojë dhënien e çmimeve 

të larta për veprat më të mira 

strudimore e shkencore të 

realizuara me dinjitet e akribi, 

sikundër është edhe ky libër, 

vërtet i vlershëm, i kolegut e 

mikut tonë, akademikut më 

të ri në moshë, por edhe nga 

më meritorët që ka Akademia 

jonë. Urime të sinqerta dhe, 

për ta thënë sipas traditës 

shqiptare: Të lumshin duart, 

mjeshtër!

gazeta 



kontrapunkt 

17 

Botime monografike, studim nga libri më i ri i imi 

Semiotika muzikore në veprat e mia 

(“Talenti, thotë Maksim Gorki, zhvillohet nga ndjenja e dashurisë për punën, madje, talenti në thelb është vetë 

dashuria për punën, për procesin e punës.” (M. Gorki, “Estetika dhe letërsia”, faqe 344.) 

Nga Dr. sc. Akil Mark Koci 

Para se të flasim për semiotikën 

në veprat e mia, duhet thënë se 

semiotika rrjedh nga fjala greke 

dhe paraqet teori të përgjithshme 

të shenjave në linguistikë 

dhe teori, kurse në arte dhe 

lëmenj të tjeraë paraqet një 

larushi faktesh, idesh, komunikimi... 

Dhe, në bazë të saj 

njerëzit komunikojnë jo vetëm 

me fjalë, por edhe me shenja 

dhe kështu ajo, si thotë Umberto 

Eco, teoricien Italian i kulturës, 

“paraqet një diapazon të gjerë 

shkencor”. 

Unë në këtë shkrim do të 

ndalem në semiotikën e veprave 

të mia bazuar kryesisht 

në notacionin e përdorur që nga 

kompozimet e para e deri tek ato 

të sotmet. 

Dihet nga teoria e e krijimtarisë 

mendore se krijuesi në 

përgjithësi, e veçmas ai muzikor, 

gjatë krijimtarisë së tij ndjen 

kënaqësinë e krijimit dhe të përjetimit 

të artit të vet, sepse bukuria 

e saj, në artin e muzikës, 

nuk kapet me sy si te piktorët, 

por me vesh dhe me shpirt. 

Tiparet e bukurisë së veprës dhe 

koncepti i saj paraqesin jo vetëm 

një larmi konceptesh, por një 

bukuri konceptuale që e plotëson 

polivalencën kuptimore, që 

reflekton jo vetëm në ngritjen 

cilësore të veprës, por edhe prezanton 

botën e brendshme të 

kompozitorit, ndijimet, ndjenjat 

dhe subkoshiencën e tij. Kështu 

edhe semiotika muzikore, për të 

cilën pak e dinë dhe e kuptojnë 

muzikologët tanë në Kosovë, e 

konsideron veprën jo vetëm si 

strukturë, por bën përpjekje që 

prej saj të nxjerrë dhe të krijojë 

ligjësi të bazuar në konceptin 

e estetikës, e cila lind si domosdoshmëri 

shpirtërore dhe 

kështu krijon artin e vërtetë si si 

bartës të ideve artistike, pse jo 

edhe filozofike, përmes shenjave 

dhe lëvizjeve. 

Arti, si thonë filozofet, është 

krijim specifik estetik njerëzor 

me vetëdije të plotë, kurse, si 

thotë Teodor Adorno, vetëm 

diletantët e quajnë artin rezultat 

të veprimit të sferës së të 

pavetëdijshmes. Pra, krijimtaria 

artistike si pjesë integrale e 

artit në përgjithësi, nxit, pos të 

tjerash, edhe mendimin filozofik. 

Ndërkaq, unë do të ndalem 

në semiotikën e veprave të mia, 

sepse, si thotë Teodor Adorno, 

“arti është fenomen ekzistues 

empirik, madje shqisor, i cili në 

këtë mënyrë e përcakton veten si 

frymë, ashtu siç pohon idealizmi 

për realitetin përtej-estetik. Vepra 

e artit, për nga vetë natyra 

e saj, është objektivisht dukuri 

shpirtërore. 

Gjithë praktika e historisë së 

filozofisë e sidomos estetika si 

degë e saj, e semasiologjia si teori 

e vlerave, dëshmon se artistin, 

sipas rregullave, e afirmojnë, si 

krijues, veprat e tija me fillesën 

e tij gnoseologjike. Kur e them 

këtë kam parasysh subjektin e 

përvetësimit estetik si qëllim 

themelor të çdo vepre. Ndaj, 

krijimtaria artistike kërkon dije, 

kërkon njohuri, kërkon shije, 

sepse pa këto tri elemente, nuk 

të do të këtë gjykim racional, 

edhe pse një nga këto elemente 

duhet të veçohet e ajo është, 

po ta nxjerrim nga sintagma e 

njohur, “për shijet s’ mund të 

diskutohet”. Përjetimi estetik 

e kënaqësia estetike përbëjnë 

dy pole të skajshme, si thonë 

filozofët. Shkakun duhet kërkuar 

në shumë elemente, si janë edukata, 

dija, sensi dhe afiniteti. Që 

të gjitha këto janë të lidhura mes 

vete dhe nënkuptojnë “përdorimin 

e imagjinatës”. Moskuptimi 

i këtyre elementeve mund të 

sjellë vështirësi nëse dimë se arti 

duhet të shprehë diçka thelbësore, 

që e plotëson kuptimin e 

tij, sepse shërben si mjet komunikimi 

me specifikat e veta. Në 

historinë e doktrinave estetike 

shpesh është diskutuar për këto 

probleme, edhe pse ka pasur 

dhe ka estetë të cilët mbrojnë 

tezat e tyre se arti duhet të jetë 

sistem unik, çka do të thotë se 

ai duhet të jetë i lidhur brendapërbrenda 

tij dhe të ketë lidhmëri 

njëri me tjetrin. Thënia se 

arti pasqyron të bukurën, është 

njëfarë kufizimi, ngase ngushton 

artin në qenien e tij dhe shpesh 

na shkakton varfëri në shumë 

elemente e sidomos në përmbajtjen 

e tij. 

Thelbin e mendimit muzikor, 

i cili paraqet një lloj konglomerati, 

krijuesit e përjetojnë 

më ndryshe, më thellë dhe ato 

trillime fantastike paraqesin një 

pasqyrim të caktuar. Ndaj, edhe 

unë në krijimtarinë time, gjatë 

procesit krijues, e krijoj veprën 

në mënyrë sesi e shoh dhe si e 

kuptoj esencën e saj: si rezultat 

të kërkimeve dhe eksperimentimeve 

të mia, pra, si rrjedhim 

logjik në pasurimin e trashëgimisë 

tonë muzikore. 

Për këtë duhet të nisemi nga 

teza bazë e estetikës, ku e 

bukura cilësohet si në të gjitha 

krijimtaritë artistike, qofshin 

ato të së kaluarës, qofshin ato 

bashkëkohore moderniste. 

Këto kërkesa i parashtrohen te 

stilet muzikore duke synuar që 

të trajtohen tema të kohës dhe 

shprehje aktuale. Mu këtu edhe 

qëndron uni im krijues kur kam 

kuptuar se duhet ta individualizoj 

dhe ta personifikoj metodën 

time krijuese në frymë të modernitetit. 

Qëndrimi im kritik 

për përsosjen e stilit, të metodës 

dhe të përsosmërisë, më ka 

ndihmuar të shquaj mungesën, 

dobësinë në krijimin e veprave 

të para që ishin bazuar në shprehje 

të tejkaluara ordinare, sepse 

gjuha të cilën e përdor krijuesi 

duhet të jetë shprehëse, emocionuese 

e përpunuar mirë dhe 

jo e rëndomtë. Prandaj, në qoftë 

se ky problem shikohet nga 

këndi i konvencës së metodës 

dhe të gjykimit në procesin e 

krijimit të vlerave, siç preferojnë 

dhe mendojnë ca kolegë të mitë 

shpirtngushtë, atëherë shtrohet 

aspekti i shqyrtimit të psikanalizës 

së mendimit të tyre që 

damkos jo vetëm personalitetin 

që shkruan, por edhe krijuesin 

që lë vepra me vlerë dhe kështu 

është vështirë që shkaqet e 

vërteta të një fenomeni aktual 

të krijimtarisë t’i paraqesë ashtu 

si janë. Muzika jonë, tekefundit 

mendojmë në folklorin, paraqet, 

pos të tjerash, edhe një interpretim 

të historisë sonë kombëtare, 

mu për këtë edhe rrjedhimi i 

këtillë është i natyrshëm. 

Për ta trajtuar rrënjësisht këtë 

problem, duhet kërkuar një 

shpjegim më të thellë dhe më 

studioz për të cilën gjë mendojmë 

se, tash për tash, nuk 

është as vendi e as koha. Po, 

megjithatë, ne do t’i rikthehemi 

temës sonë. Për ta sqaruar 

këtë do të marrim një kapitull 

nga libri më i ri i muzikologes 

së re dhe të talentuar, Albulena 

Nuredini, Monografia. 

Ky botim mban titullin: Akil 

Mark Koci, Pararojë e muzikës 

Bashkëkohore. Do të analizojmë 

një kapitull që e ka emërtuar 

“Elemente specifike të krijimtarisë 

muzikore të Akil Kocit”, 

nga këndvështrimi im, si botim 

i Institutit të Muzikologjisë 

Shqiptare. 

Është tejet vështirë të shkruhet 

për një krijues, personalitet që 

ka lënë gjurmë në krijimtarinë 

e tij muzikore ose personalitet 

krijues në një punim monografik, 

sepse duhet përfshirë 

shumë elemente duke filluar që 

nga ditët e para të jetës e deri 

në veprat e fundit të tija, për të 

zbuluar esencën e krijimtarisë së 

tij. Albulena në këtë monografi 

ka përfshirë, pos parathënies që 

e ka shkruar profesoresha e saj 

- Dr. në proces: Elda Rako, edhe 

këta kapituj: Disa fjalë nga autorja; 

Hyrje; Vështrim i shkurtër 

mbi muzikën profesionale 

gjithëshqiptare; Jetëshkrimi-Jeta 

dhe veprimtaria; Veçoritë estetike 

të veprës së Akil Kocit; Elementet 

specifike të krijimtarisë muzikore 

të Akil Kocit; Baleti në Kosovë 

dhe Kontributi i kompozitorit A. 

Koci; Përmbyllje; Pasthënie për 

Monografinë: Akil Mark Koci 

- Pararojë e muzikës bashkëkohore 

shqiptare dhe Bibliografia. 

Pra, përafërsisht ka përfshirë 

të gjitha elemente që përmban 

një monografi. Mendoj se në të 

gjithë kapitujt ajo ka hulumtuar 

dhe ka bërë kërkesa për diçka 

të re, diçka më të pasur, më të 

bukur, duke mos u ndalur në 

lëshime për të cilat sugjeron në 

përmirësimin e tyre aq sa mund 

të jenë, në mënyrë që, në thelb, 

të mos e dëmtojë imazhin tim të 

përgjithshëm. Akti i saj krijues 

në këtë monografi paraqet jo 

vetëm fakte që përcjellin trajtimin 

e temave në veprat e mia, 

por edhe sa i përket aktit krijues 

ajo ndriçon edhe pasurimin e 

krijimtarisë duke trajtuar edhe 

pluralizmin tim shprehës. 

Ky studim i muzikologes së talentuar 

i paraprin një përmbledhjeje 

të shkurtër të të dhënave 

historike si fenomen që shtrihet 

në rrjedhat e kohëve. Këto i 

gjejmë në kapitullin me titull: 

Vështrim i shkurtër historik mbi 

muzikën profesioniste gjithëshqiptare, 

që na paraqet njohuri të 

reja për opinionin tonë muzikor. 

Në punimin e saj të parë shkencor, 

siç thotë profesoresha e 

saj - Dr. në proces Elda Rako, 

kjo studiuese sjell të dhënën së 

“literatura e pakët shkencore/ 

hulumtuese mbi figurat dhe 

problematikat e artit muzikor në 

Shqipëri bën që çdo botim i kësaj 

natyre të mirëpritet, të përgëzohet 

dhe të konsiderohet si një gur me 

vlerë në murin e muzikologjisë 

- aq më tepër kur bëhet fjalë për 

figura të tilla saqë kanë qenë një 

ndihmesë me peshë në literaturën 

muzikore mbarëkombëtare dhe, 

njëherësh, personalitete intelektuale 

të dimensioneve të gjëra”. 

Këto kërkesa i parashtrohen çdo 

studiuesi për ta arritur dimensionin 

maksimal të hulumtimit 

të veprimtarisë. Këtë herë do të 

ndalemi në kapitullin me titull: 

“Elementet specifikë të krijimtarisë 

muzikore të Akil Kocit”. 

Kapitullin e nis me mendimin e 

njohur të Enrico Fubinit: “Çdo 

përçapje ndaj muzikës, sot lidhet 

me aftësinë e kompozitorit 

për të gjetur një bazë filozofike, 

një marrëdhënie të fshehur me 

aspekte më të gjera të kulturës e 

të mendimit”. Procesi i integrimit 

kompozicional në sferat estetike e 

stilistike europiane nga kompozitori 

Koci, erdhi si rrjedhojë e një 

kërkese profesionale dhe intuitive, 

në bazë të përvojës artistike. 

Përmes rrugës profesionale, me 

pamje të një botëkuptimi të ri, 

krijimtaria e kompozitorit tonë 

arriti përqasjen e vet qysh në vitet 

’70, me veprat “Filigranët” (vepër 

ciklike), Baleti “Sokoli e Mirusha”, 

“Superstrukturat”, “Ab Aeterno” 

(për orkestër simfonike), “Siluetat” 

(për oboe e harqe), “Pentalfa” 

(për ansambël simfonikorkestral), 

“Diskordia per tre”, 

“Meditimet për katër”, “Klarineti 

fenomenal” (për klarinetë e 

piano) etj.”. Pra, këtu semiotika 

– notacioni im - paraqitet që nga 

veprat e para, të cilat autorja i 

përmend në vazhdim të Monografisë 

e deri te veprat që bëjnë 

kthesë në krijimtarinë time. 

Hasim këtu në një notacion, që 

dallon nga vepra në vepër. 

Dhe, duke qenë i pajisur gjerësisht 

e thellësisht me trendët 

në muzikën bashkëkohore, ku 

janë shtruar gjatë krijimeve dhe 

diskutimeve, ide, probleme, 

tema dhe dilema të mëdha nga 

studiuesit e arteve, kam konstatuar 

se edhe unë duhet t’iu 

bashkëngjitëm këtyre rrjedhave. 

(Vazhdon në numrin e ardhshëm)

18 

kontrapunkt 



gazeta 


Koncert i shkëlqyer i pianistit Francesco Prode 

Prof. Asoc. Dorian Çene 

Koncert i shkëlqyer i pianistit 

Francesko Prode nga Italia 

Koncerti qe dha ne PIANO- 

DROM pianisti Francesco 

Prode është nje fenomen 

i shtypit italian, mund të 

themi pa hezitim se do të 

duhet të kalojë shumë kohë 

që emri Francesco Prode 

dhe memoria tingëllore që 

i bashkangjitet këtij emri të 

zvetënohet. 

Shkruan:Prof/As Dorian 

Çene kompozitor Prof. i Polifonise 

Universiteti i Arteve 

Koncerti i Prode-s fillon 

me ciklin pianistik “Musica 

Ricercata” të kompozitorit 

Hungarez György Sándor 

Francesco Prode ishte 

pianisti, të cilit festivali 

“Pianodrom” i kishte besuar 

koncertin e 10 të Edicionit 

të tij të parë. Me aq koncerte 

sa kam mundur të ndjek në 

dhjetëvjeçarin e fundit, kam 

krijuar bindjen, e cila sa vjen 

e përforcohet, se profesionalizmi 

dhe cilësia artistike 

e muzikantëve nuk duhet 

paragjykuar nga CV e pasur 

ose nga shpeshtësia me të 

cilën rezonanca e emrit të 

tyre mbërrin në veshët tanë, 

por nga kohëzgjatja koncertit 

të tyre në memorien tonë. 

Duke qenë i bindur tek kjo 

e fundit, mund të them pa 

pikë hezitimi se do të duhet 

të kalojë shumë kohë që 

emri Francesco Prode dhe 

memoria tingëllore që i 

bashkangjitet këtij emri të 

zvetënohet. Prode kishte 

zgjedhur një program i cili, 

nga këndvështrimi strategjik, 

ishte i mirëmenduar por 

që nisur nga kompleksiteti 

që paraqiste do të përbënte 

sfidë ndoshta edhe për emra 

si Pierre-Laurent Aimard. 

Diversiteti stilistik, qasjet 

estetike dhe konceptet 

kompozicionale të trupëzuara 

në secilën prej veprave 

presupozonin një shkëputje 

të menjëhershme nga interpretimi 

i veprës paraardhëse 

për tu përqëndruar në atë që 

pasonte. Koncerti i Prodes 

fillon me ciklin pianistik 

“Musica Ricercata” të kompozitorit 

Hungarez György 

Sándor Ligeti dhe interpretohet 

për herë të parë 

në Shqipëri. Cikli përbëhet 

nga 11 pjesë të cilat në rend 

progresiv përmbajnë 2, 3, 4 

nota për të përfunduar me 

12 nota në pjesën e fundit. 

Prode duket i sigurt në 

vetvete që në tremolo-n e 

parë të La-ve të pozicionuara 

thuajse në ekstremet 

e pianos, të cilat interpretohen 

rigorozisht forte, 

sikurse edhe janë shënuar 

nga kompozitori në part. 

Si njohës i mirë i muzikës 

bashkëkohore, ç’ka vërtetohet 

edhe nga CV-ja e tij, 

ai materializon shumë mirë 

kontekstin interpretativ të 

pjesëve qoftë në dinamikë 

e qoftë në tempi-t e impostuara 

nga autori. Prekja e 

tasteve të pianos paraqitet e 

fortë atje ku duhet por jo e 

ashpër, dhe e butë në vende 

të tjera por jo e dobët. 

Francesco Prode të mahnit 

me saktësinë mekanike që 

realizon secilën prej notave, 

panvarësisht ndonjë difekti 

të vogël që vjen si pasojë e 

distancës mes regjistrave, 

dhe me pasionin që manifeston 

gjatë rezonancës së 

tyre në hapësirë. 

Duket sikur ka arritur të 

lexojë përtej notave, ndodhi 

kjo e rrallë ndër pianistë 

të shumtë, dhe kërkon 

të interpretojë edhe atë 

ç’ka Ligeti do të bënte më 

mbrapa, kam parasysh këtu 

mikro-polifoninë dhe strukturat 

mekanike. E themi 

këtë sepse cikli “Musica 

Ricercata” panvarësisht 

së është kompozuar në 

një periudhë të hershme 

1951-53, shpalos në formën 

e tyre më rudimentare 

elementë që më vonë do të 

ishin tipizues për György 

Ligeti-n. Koncerti vazhdon 

me “Studi Boreali” të Ivan 

Fedele-s, një nga kompozitorët 

më të rëndësishëm sot 

në Itali por edhe në Botë, 

sikurse, së fundmi, edhe 

Drejtori Artistik i Muzikës 

në Bienalen e Venecias 

2013. Fedele karrierën e 

tij artistike e konsolidoi 

në Francë ç’ka, për fat të 

keq, ndodh shpesh herë 

me kompozitorët e rëndësishëm 

italianë të dy shekujve 

të fundit të cilët pjesën 

më të madhe të aktivitetit 

artistik e kanë në Gjermani 

dhe Francë për tu rikthyer 

mandej “triumfues” në Itali. 

Panvarësisht se është një 

ndër kompozitorët italianë 

më në zë, Fedele në Shqipëri 

nuk njihet thuajse fare 

qëkurse ky është kontakti 

i dytë që publiku ka me të 

dhe vepra “Studi Boreali” 

interpretohet për herë të 

parë në Shqipëri. Hera e 

parë që publiku shqiptar 

dëgjoi emrin e Ivan Fedeles 

dhe botën e tij tingëllore 

Ligeti, me pas “Studi Boreali” 

të Ivan Fedele, vijoi me 

Klavierstück IX e Karlheinz 

Stockhausen dhe Veprat që 

përmbyllin koncertin e Francesco 

Prode janë “Cartesius 

Cantus” nr. 4 dhe “Valle 

mbi xham” të Aleksandër 

Peçit. Një pikëmbërritje e 

rëndësishme e Peçi-t është 

realizimi i ciklit “Cartesius 

Cantus” interpretuar për 

herë të parë nga Mikhail 

Dubov në Tiranë “ dhe 

interpretuar gjithashtu me 

nivel te larte nga Francesco 

Prode.Valle mbi xham” 

ka qenë në festivalin “Ditët 

e Muzikës së Re Shqiptare”, 

përsëri me një pjesë për 

piano interpretuar nga Ciro 

Longobardi, dhe kjo ka 

ndodhur kohë më parë aq 

sa tashmë tregohet me “na 

ishte një herë”. Francesco 

Prode e prezanton vetë 

veprën e Fedele-s, sikurse 

edhe veprat e tjera, dhe na 

bën me dije se frymëzimin 

për këtë vepër kompozitori 

e ka hasur kur është 

ndodhur për herë të parë 

nën ndriçimin magjik 

të Aurorës në Finlandë. 

Vepra fillon në regjistrin e 

sipërm për tu kontrastuar 

menjëherë me lartësitë 

tingëllore të regjistrit të 

poshtëm. Rezonanca tingëllore 

e ndihmuar nga pedali 

krijon një klimë “boreale” 

mes mbetjes karakteristike të 

timbrikës së tingujve që fluktuojnë 

të pashqetësuar në 

hapësirë dhe atyre që prodhohen 

rishtazi. Harmonikët 

mbushin hapësirën akustike 

pa dëshirën e tyre qëkurse 

shkaktohen nga vibrimet e 

tingujve të tjerë duke përbërë 

kësisoj pasojën, shkakësia e 

së cilës duhet kërkuar gjetiu. 

Interpretimi i Prode-s është 

tërësisht brenda karakterit të 

veprës. Ia dela mbanë edhe 

në pasazhet më të vështira 

ku ndoshta shumë pianistë 

do të stamponin damkën “ 

e painterpretueshme”, term 

ky i fundit nga i cili shumë 

vepra janë lënë në harresë 

për një kohë të gjatë dhe 

mandej janë konsideruar 

“mrekullisht” të lehta për 

tu bërë pjesë e repertorit 

pianistik. Loja e Prode-s në 

regjistrin e sipërm të pianos 

është magjike. Realizimi i 

dinamikave shumë të imëta 

në 3 ndoshta në 4 piano , 

por jo të zbehta, të krijon 

përshtypjen se pianisti nuk 

e shtyp tastin por e përkëdhel 

atë. Klavierstück IX 

e Karlheinz Stockhausen 

është vepra që pason „Studi 

Boreali“ të Fedele-s. Vepra 

për piano e Stockahusen-it 

në përgjithësi është një prej 

shtigjeve që ç’do pianist 

duhet të përshkojë nëse 

synon zotërimin e muzikës së 

shek. XX. Stockhausen është 

ndoshta kompozitori më i 

rëndësishëm mbas Luftës së 

Dytë Botërore, një ndjekës 

i devotshëm i serializmit 

dymbëdhjettingëllor sikurse 

dhe novator i kësaj teknik 

së bashku me Pierre Boulez. 

Klavierstück IX bazohet në 

një seri dymbëdhjettingëllore, 

e cila ishte përdorur 

më përpara nga autori edhe 

tek Klavierstück VII , ku 

gjysma e dytë e serisë është 

retrograd i gjysmës së parë. 

është një prej pjesëve të 

ciklit pianistik “32 Albanian 

Folkdances” që kompozitori 

ka krijuar së fundmi. 

Francesco Prode i interpreton 

me profesionalizëm të 

dyja veprat të cilat, e sipas 

fjalëve të vetë pianistit, 

keto 2 vepras te Peçi përbëjnë 

një zbulim interesant 

edhe për Prode. 

Francesco Prode ky 

fenomen i pianos mahniti 

publikun e kryeqytetit me 

inteligjencen ne loje, 

tekniken, ndjeshmerine 

emocionin, qe transmetonte, 

me saktësinë që realizoi 

secilën prej veprave te 

programit,aq sa veprat contemporane 

qe luajti ja beri 

teper te dashura publikut 

sikur te luante nje muzike 

klasike.Pianodrom Festivali 

me i madh nderkombetar i 

muzikes ne shqiperi tregoi 

rezulatet të shkëlqyera,por 

shtrojmë një pyetje se sa 

vepra të autorëve tanë 

pati në ato programe të 

shumta?,mendoj se herave 

tjera duhet pasur kujdesë 

edhe për pjesëmarrjen e 

krijuesve tanë. 

Seria e Fibonacci-t qeveris 

strukturën ritmike të veprës, 

qoftë në formën e saj më të 

thjeshtë qoftë në variante 

të prodhuar nga shumatore 

me 2,3,4,5 numra. Këtu 

nuk mund të mos vërejmë 

përzgjedhjen e zgjuar që 

Francesco Prode ka bërë mes 

Ligeti-t dhe Stockhausen-it, 

ku i pari kontrollon sasinë 

e notave për pjesë ndërkohë 

që Stockhausen kontrollon 

rradhitjen e notave përbrenda 

pjesës. Vepra fillon me 

një akord prej katër notash, 

interpretuar me vetpërmbajtje 

nga Prode, i cili shkon 

drejt zvetënimit për të filluar 

përsëri ethshëm por tashmë 

i destinuar në përsëritjen 

e të njëjtit ritual. Përgjatë 

gjithë veprës shfaqet e rishfaqet 

i njëjti akord “Mëmë” 

i përsëritur, i cili kombinohet 

me shkallën kromatike, 

vlerat e notave të së cilës, 

sikurse e nënvizuam më 

sipër, kontrollohen nëpërmjet 

serisë së Fibonacci-t. 

Francesco Prode me siguri 

duhet ta ketë interpretuar 

me dhjetëra herë këtë vepër, 

dhe kjo nuk na çudit aspak 

nisur edhe nga bashkëpunimi 

i ngushtë që ka pasur 

në Kürten(Gjermani) me 

Stockhausen-in. Ai ia del të 

materializojë me mjeshtëri 

proçedurat që karakterizojnë 

krijimet e kompozitorit gjerman. 

Vendos një balancë të 

kënaqshme mes tingujve që 

goditen nga çekiçët e tastierës 

dhe atyre që nuk ceken 

por ama duhet të rezonojnë 

si pasojë e “ngacmimit” që 

ju shkaktohet. Veprat që 

përmbyllin koncertin e Francesco 

Prode-s janë “Cartesius 

Cantus” nr. 4 dhe “Valle mbi 

xham” të Aleksandër Peçit. 

Krijimtaria për piano e prof. 

Peçit përmban një numër të 

madh veprash të grupuara 

nga pikëpamja estetike në 

ato të krijuara përpara dhe 

mbas viteve 90. Një pikëmbërritje 

e rëndësishme e 

Peçi-t është realizimi i ciklit 

“Cartesius Cantus” interpretuar 

për herë të parë nga 

Mikhail Dubov në Tiranë. 

Sigurisht që në memorien 

e publikut interpretimi i 

Dubov-it përbën një standart 

krahasues me të cilin, në 

mënyrë të pavetëdijshme, 

vlerësohet edhe loja e Prodes. 

Peçi ka zgjedhur që ta 

ndajë pianon në dy timbrika 

të veçanta duke përftuar kësisoj 

dy instrumentë virtualë 

1) loja standarte në tastierë, 

ç’ka na jep tingëllimin 

tradicional të pianos 2) loja 

brenda kasës së pianos, në 

tela, realizuar me battuto-t, 

rezultantja e të cilës është 

një timbrikë e veçantë më 

e shndritshme si pasojë e 

theksimit të harmonikëve 

të sipërm. Dy timbrikat e 

mësipërme alternohen duke 

nxjerrë në sipërfaqe herë pas 

here një melodi “jugore”, 

fenomen ky që haset shpesh 

në krijimtarinë e Aleksandër 

Peçit. Vepra e dytë “Valle 

mbi xham” është një prej 

pjesëve të ciklit pianistik 

“32 Albanian Folkdances” 

që kompozitori ka krijuar 

së fundmi. Një melodi, 

me tendeca pentatonike, 

rezonon në tingujt e regjistrit 

të mesëm të pianos. Materiali 

muzikor copëzohet nga 

ndërhyrjet e diferencuara në 

kohë vendosur njëkohësisht 

në ekstremet e tastierës. 

Francesco Prode i interpreton 

me profesionalizëm të 

dyja veprat të cilat, sipas 

fjalëve të vetë pianistit, 

përbëjnë një zbulim interesant 

edhe për të. Peçi 

materializon edhe një herë 

me mjeshtëri idenë e tij 

të kahershme se si mund 

të trupëzohet materiali 

muzikor popullor (folklorik) 

në strukturat dhe organizimet 

muzikore bashkëkohore. 

Por tashmë qartësimi i kësaj 

ideje i mbetet Francesco 

Prode-s i cili, sipas mendimit 

tonë, nuk i ka zgjënjyer 

pritshmëritë e kompozitorit 

shqiptar. Panvarësisht 

mosnjohjes së traditës tonë 

popullore Prode ja del me 

sukses të vëjë në dukje çdo 

tingull që përbën strukturën 

e melodisë së copëzuar në 

“Valle mbi xham” dhe të qartësojë 

me mjeshtëri diferencimin 

timbrik tek “Cartesius 

Cantus” nr. 4.

gazeta 



kontrapunkt 

19 

Nga Libri më i ri i Muzikologës Nuredini mbi krijimtarinë muzikore të kompozitorit Akil Koci 

Veçoritë estetike të veprës së Akil Kocit 

Nga Albulena Nuredini 

Muzikologe 

Kapitulli i muzikës-avagardiste 

evropiane erdhi 

si rrjedhojë e kërkesave të 

një orientimi të ri estetik 

e stilistik dhe. si proçes 

historik, erdhi si tendencë 

e zëvendsimit gradual të 

principeve tonale tradicionale. 

Zhvillimet që ka njohur 

epoka moderniste e shekullit 

të kaluar dhe krijimi i 

mundësive më të gjera për 

trajtimin e çdo fushe sociale, 

shkencore e kulturore, 

shënuan në tablonë e 

përgjithshme muzikore 

progresione më intensive 

e më produktive sesa në 

periudhat e mëparshme. 

Të çliruar nga doktrinat e 

mentalitetit konservator 

(të ndikuara nga doktrinat 

e ngurta totalitare por 

edhe nga institucionet 

fetare e aristokratike), artistët 

e shekullit XX patën 

mundësinë të eksperimentonin 

më dendur në lëmin 

e krijimtarisë muzikore. 

Përmes diversitetit të elementëve 

stilistikë që solli 

kjo perjudhë e zhvillimit 

të muzikës, ata (artistët) 

mundën të shpalosin 

individualitetin e tyre, 

të udhëhequr nga prirja 

e të qenurit të veçantë. 

Gjatë rrugës së kolapsit të 

pikëpamjeve konservatore 

ideoartistike, nuk munguan 

paragjykimet shpesh 

të ashpra e mosaprovuese. 

Në mungesë të një tradite, 

e në pamundësi të 

ezaurimit dhe njohjes së 

plotë estetike e filozofike 

të krijimtarisë muzikore 

botërore, në hapësirat 

shqiptare mbizotëronte 

mendësia tejet e ngushtë 

karshi tendencave të reja. 

Tendencat avangardiste në 

gjysmën e dytë të shekullit 

të kaluar, shkaktonin 

panik ndonjëherë edhe tek 

artistët më përparimtarë 

të kohës. Përballë këtyre 

mënyrave të kompozimit 

skematik të veprave 

muzikore të atyre viteve, 

kishte sjellë si rrjedhojë 

edhe ngecjen e një zhvillimi 

të natyrshëm të 

nocioneve të reja ideoartistike. 

Vokacioni i krijimeve 

muzikore të përshkuara 

nga teknikat e 

reja muzikore, në Shqipëri 

mbeti një dëshirë e 

madhe, një ëndërr, deri 

pas viteve ‘90. Ndërsa 

Kosova, një ndër Krahinat 

e ish-Jugosllavisë, 

Jugosllavisë së Titos, i cili 

njihet si lideri i politikës 

së “Lindjes” me oksigjen 

perëndimor, ju dha 

mundësi shkencëtarëve e 

artistëve të marrin njohuritë 

më të thella bashkëkohore 

në fushat e tyre. Pra 

Kosova pati një rrugë më 

të hapur drejtë integrimeve 

në muziken evropiane. 

Që në fillimet e para të 

krijimtarisë, Akil Koci u 

prezantua si kompozitor 

me intuitë të mprehtë, me 

aftësi për të ndërtuar në 

subkoshiencën e vet ide e 

rrugë të reja, gjë që e bënë 

kompozitorin të realizojë 

vepra të denja, duke 

i falë kështu literaturës 

muzikore shqiptare shprehje 

të reja, novatore. 

Nga këndvështrimi 

“…i muzikës si një ”instinkt” 

që e shtyn njeriun 

pikërisht drejt vlerave 

të tij njerëzore…” , krijimtaria 

e kompozitorit 

Koci, jo vetëm përfaqëson 

ndjeshmërinë e veçantë 

të spektrit të tij njerëzor 

e intelektual, por ka 

krijuar, me vepren e 

vet, mpleksjen e vlerave 

artistike shqiptare me 

ato evropiane. Akil Koci 

përfaqëson përmasat e një 

arti muzikor “rrënues” të 

së vjetrës, “ndërtues” i së 

resë. 

Në trajtimin e përgjithshëm 

të krijimtarisë së tij 

të pasur dhe duke e ndarë 

atë që nga gjinitë më të 

vogla muzikore-këngët 

e deri tek ato muzikore 

skenike-baleti, sprovat 

teknike kompozicionale 

e estetike avangarde në 

hapësirat shqiptare nuk 

mbetën thjesht tendenca 

“mikroorganike”, por një 

arritje dhe një makrostrukturë 

më vete. Vërtetësia 

e këtij fakti tashmë 

është pranuar në mënyrë 

aksiomatike edhe nga 

bashkëkohësit, ndonëse 

në fillimet e krijimtarisë 

së tij ekperimentuese me 

komponentë avangardë, 

disa skeptikë mbajtën 

qëndrim mosaprovues e 

paragjykues. Prof. Dr. Eno 

Koço në një nga artikujt e 

tij për kompozitorin Koci 

ka theksuar se “…gjykimet 

kritike mbi muzikën 

e Akilit shpesh kanë 

qenë skeptike, mosaprovuese, 

megjithatë, ai me 

ndërgjegje i qëndroi linjës 

së tij edhe pse disi i veçuar 

nga të tjerët.” Dhe s’kishte 

si të ndodhte ndryshe; 

të gjithë energjinë e 

përqëndroi në veprimtarinë 

krijuese dhe duke i 

qëndruar besnik parimeve 

të tij kompozicionale, A. 

Koci pasuroi repertorin 

muzikor shqiptar. Në 

disa kritika të kohës ku 

thuhet ”…kompozicioni 

“Invencione” i Akil Kocit, 

ngërthen përplot efekte 

tingullore, me të cilat 

autori tenton ta zëvendësojë 

artistiken në muzikë. 

Edhe më herët, e edhe 

kësaj radhe, u pa se këtij 

kompozitori i mungon një 

arsimim i domosdoshëm 

në të kompozuar (është 

diplomuar në seksionin 

teorik-artistik të muzikës), 

që të mund t’i qaset me 

sinqeritet e me ndërgjegje 

më të madhe aktit të kompozuarit”. 

Që vepra në fjalë 

e Akil Kocit (edhe veprat e 

tjera të tij) “ngërthen përplot 

efekte tingullore”, këtu 

jemi dakord. Por, mospasja 

e Diplomës, nuk dëshmon 

mungesën e aftësive për të 

krijuar apo ndërtuar diçka. 

Seleksionimi i vlerave artistike, 

profesionale e estetike 

i kryeveprave botërore, nuk 

është realizuar në bazë të 

dëshmive zyrtare të kompozitorit. 

Vërtetësia e vlerave 

mjeshtërore në veprat 

e tyre, u bë faktike në bazë 

të një fondi të pasur krijues 

artistik. Artikulli i sapopërmendur 

i përket vitit 1975, 

ndërkohë që kompozitori 

Koci “në mungesë të 

Diplomës”, u vlerësua lart 

me veprat e tij “Filigranët 

I dhe II”, në Paris, në 

Shtutgart (edhe me veprën 

“Diskordia per tre” etj) e 

në shumë vende të tjera të 

Evropës. Është e vërtetë se 

Koci i braktisi studimet në 

vit të dytë në Akademinë 

e Shkupit, por kjo ndodhi 

në shenjë “revolte” ndaj 

krijimit agjitativ të veprave, 

brenda kornizave klasikoromatike 

dhe funksionimit 

në mënyrë konservatore 

të studimeve. Në bazë të 

kërkesave të reja, studimet 

e kompozicionit siç e kemi 

theksuar edhe më lart, ai i 

vazhdoi në vendet perëndimore 

me kompozitorët më 

të mirë të kohës. 

Qëndrim të tillë mosaprovues 

nuk pati vetëm 

kritika e kohës por, ndonjëherë, 

edhe publiku nuk 

arriti të kapërdijë teknikat 

moderne, për t’i dhënë 

vlerësimin dhe vendin e 

merituar veprave të tij. Jusuf 

Gërvalla ishte një ndër 

ndjekësit e krijimtarisë 

së kompozitorit Koci dhe 

sipas dëshmive arkivore të 

artikujve të gazetës “Rilindja”, 

me aftësi vigjilente 

ka shprehur: “…gjatë ekzekutimit 

të “Kuartetit” të 

Akil Kocit, të cilit i priu një 

“fjalë” hyrëse” e violinistit 

të parë të “kuartetit serb”, 

që kish për qëllim të tregojë 

se vepra është shkruar tash 

frik dhe se është pak jo e 

rëndomtë për ekzekutim, 

publiku reagoi në mënyrë jo 

të zakonshme, (po ndoshta 

edhe të arsyeshme-me 

të qeshura të zëshme) e 

ironike“ . 

Në bazë të artikujve publicistikë 

të shtypit të atyre 

viteve, është evidentuar se 

Koci shumë shpejt ia mori 

“zejen” kompozitorëve 

evropianë të kohës, e cila 

padiskutim që për publikun 

kosovar ishte ende 

“tabu” dhe për të mos thënë 

vështirë për t’u kuptuar. 

Ndoshta deri diku ishte 

i “justifikueshëm” fakti që 

publiku shqiptar reagoi në 

atë mënyrë. Duhen marrë 

në konsideratë arsyet e 

shumëfishta, sepse as krijimi 

i teknikave muzikore 

klasiko-romantike nuk 

kishin arritur pjekurinë e 

duhur dhe publiku ende nuk 

kishte absorbuar ato. Aq më 

shumë të vështirë e kishte 

publiku ynë një muzikë 

avanguarde, siç ishte muzika 

e A. Kocit. Në këte drejtim 

ai bëri shumë mirë që nuk 

priti, por me krijimtarinë e tij 

“kaperceu” kohët e humbura 

në trojet shqiptare, në lëmin 

e muzikës, në krahasim me 

Europën e zhvilluar. 

Eksperienca të tilla (të 

moskuptimit të menjëherëshem 

nga ana e publikut) 

kanë provuar edhe 

mjeshtrit më të mëdhenj 

të muzikës si Mozart, 

Beethoven, Wagner etj. 

Në fillimet e tendencave 

për një format të ri të 

artit muzikor, ata hasën 

në mosaprovimin shpesh 

të ashpër të publikut, 

kur ata shfaqën veprat e 

tyre. Për R. Wagner një 

nga kritikët më të mirë të 

muzikës Hektor Berlioz në 

artikullin e tij “Koncertet e 

Rikard Vagnerit –Muzika 

e së ardhmes” shkruan 

”Nuk ishte e vështirë të 

parashikohen pasojat 

që dilnin prej provës, 

që kompozitori gjerman 

mori të bëjë me publikun 

francez. Në rast se pjesa 

e vogël e tij, e çliruar prej 

paragjykimeve e parapëlqimeve 

i kuptoi shpejt si 

meritat e mëdha të artistit, 

ashtu dhe tendencat e 

hidhura të sistemit të tij, 

pjesa më e madhe e këtij 

publiku, veç vullnetit 

zemrak të vetë Vagnerit 

dhe zhurmës së mërzitshme 

e irituese të muzikës 

së tij, nuk mundi të vërë re 

thuajse asgjë tjetër”. 

Edhe në rastin e kompozitorit 

Koci, rëndësinë e 

trajtimit të elementëve të 

ri mundi t’i kuptojë vetëm 

pjesa më e privilegjuar (elitare) 

e shoqërisë sonë. Në 

këtë rast mund të citojmë 

thënien e Marta Graham: 

“Asnjë artist nuk ec para 

kohës së tij. Ai është vetë 

koha e tij. Vetëm se të tjerët 

janë prapa kësaj kohe” . 

Zbërthimi i kësaj sentence 

na motivon të thurim një 

panoramë për vetë krijuesin 

dhe rolin që ka në tërësinë e 

kulturës së qytetit, vendit e 

popullit të tij. Nga ky i fundit 

ai (krijuesi) trashëgon 

një ngarkesë të fortë 

filozofike që lidhet ngushtë 

me përjetimet shpirtërore, 

emocionale e psikologjike, 

që na vijnë nga largësia 

shekullore, si copëza mozaikale 

dhe na bëjnë të mësojmë 

rreth qenies-njeri dhe 

kompleksitetit njerëzor. 

Nga ky kompleksitet, i cili 

lind nga një larmishmëri 

elementësh, eskperiencash, 

fantazish, imagjinatash, 

mbarset e pastaj lind vepra 

artistike, me një lidhje të 

ngushtë, si binomi bababijë. 

Dhe, ja kështu motivohet 

mekanizmi i krijimit 

të një bote të re, të hapet 

edhe një dritare që zhvillon 

horizontin e dijes. Artisti 

në këtë mes e nis misionin 

e tij, përmes asaj dritare të 

re dhe krijon një urë lidhëse 

që shkarkon botëkuptimin 

e shpirtit të vet krijues, 

e më gjerë akoma, duke 

lidhur dy botë gati krejtësisht 

të ndryshme, Lindje- 

Perëndim si në rastin e 

A. Kocit. “Pas të gjitha 

atyre pjesmarrjeve të 

rëndësishme (është fjala 

për Festivalet dhe Tribunat 

muzikore të muzikës 

bashkëkohore të ish-Jugosllavisë-shënimi 

im, A. 

N.), ku njeriu përfiton nga 

përvojat dhe eksperiencat 

e tjera artistike, hoqa dorë 

menjëherë nga mënyra e 

të krijuarit e deriatëhershëm 

sepse shihja se 

isha jashtë ngjarjeve dhe 

trendeve bashkëkohore 

muzikore, jashtë integritetit 

tim krijues, jashtë 

shprehjeve artistike që 

mbartin vullnetin për të 

ndërprerë urat në mënyrë 

rrënjësore me konvencionet, 

shkollat artistike. 

Këndejpari vjen vetvetiu 

nevoja për t’i zëvendësuar 

ato me një vështrim të ri 

mbi botën” . 

Qysh në krye të herës, 

mund të themi se misioni 

i një artisti, nuk nis aty, 

ku hidhen në letër notat 

muzikore-tingujt e kompozitorit 

(“muzikanti arrin 

të mendojë përmes tingullit” 

), apo fjala e shkruar 

e poetit (“shkrimtari arrin 

të ndjejë përmes fjalës” ), 

si testamente të pashlyera 

në historinë njerëzore. 

Sfidat e krijuesit janë 

shumë më të thella, që pas 

atyre notave apo fjalëve, 

“ekziston gjithashtu një 

tërësi ku ai përfshihet, një 

tërësi më e madhe se ai 

vetë, që është shkolla apo 

familja e artistëve të të 

njëjtit shembull…” . Dhe, 

përsëri mund të gjejmë 

një “tërësi” më të madhe, 

do të gjejmë popullin. Pas 

tingujve (që shpalosen me 

ngarkesë të fortë filozofike), 

ne sot nuk dëgjojmë 

vetëm thjeshtë melodinë, 

e cila na ngërthen në 

“grackën” e vet, por në të 

mishërohen zëri i artistit 

me zërin e shumëfishtë të 

popullit. Në këtë vazhdë 

trajtimi, duhet të theksoj 

se në Kosovë, që në vitet 

’60 populli shqiptar i 

Kosovës (edhe pse dikush 

mund të marrë guximin 

të thotë se ishte disi më i 

privilegjuar dhe bashkë 

me të edhe artistët), realisht 

ai nuk gjeti asnjëherë 

qetësi, duke kërkuar të 

drejtën të quhet popull 

shqiptar dhe jo jugosllav. 

Në këtë rast, kërkesa e 

kompozitorit Koci për një 

frymë të re evropiane, ishte 

“ajo” për të treguar identitetin 

tonë edhe si popull 

evropian, me kuptimin e 

plotë të kësaj fjale. 

Folklori muzikor shqiptar 

është një pasuri e çmuar 

dhe zë vend të rëndësishëm 

në kulturën mbarëbotërore. 

Ai ndryn në vetvete, edhe 

në format më arkaike, deri 

më sot, shprehje muzikore 

lirike e epike me një vlere të 

jashtzakonshme estetike, 

që na bën të ndjehemi 

të barabartë, mos më të 

pasur, edhe se fqinjët tanë 

grekë. 

(vijon)

20 

kontrapunkt 

Mbyllet edicioni i 52-të i Festivalit të Këngës në RTSH 

Këngëtarja Hersi Matmuja, 

përfaqësuese e Shqipërisë në Eurosong 

Mes 16 këngëve të 

Festivlait të 52-të në 

Radio Televizionin 

Publik Shqiptar, kënga 

e Genti Lakos dhe 

Jorgo Papingjit rezultoi 

fituese, pas votimit 

të shtatë anëtarëve të 

jurisë. E kënduar nga 

këngëtarja e re Hersi 

Matmuja, “Zemërimi i 

një nate”, përveç se fiton 

çmimin e parë do të 

përfaqësojë Shqipërinë 

në Eurovision Song 

2014. Nata e tretë ishte 

konceptuar si një natë 

spektakli, ku përveç 16 

këngëve pjesëmarrëse 

në këtë Fesitval, të cilat 

u paraqitën bukur si nga 

Enkel Demi, ashtu edhe 

nga prezantuesja Klea 

Huta, që përveç sharmit 

skenik, pati edhe një 

paraqitje shumë të mirë 

përkrah moderatorit 

Demi. 

Kënga e interpretuar 

nga Matmuja, me vargje 

të Jorgo Papingjit dhe 

muzikë e orkestrim 

të Genti Lakos, u 

përzgjodh nga juria si 

kënga më e mirë mes 

16 krijimeve të reja që 

u prezantuan në netët 

e këtij edicioni, i cili u 

përmbyll të shtunën në 

mbrëmje në Pallatin e 

Kongreseve në Tiranë. 

Juria e përbërë nga emra 

të njohur të muzikës dhe 

fjalës si Agim Krajka, 

Aleksander Lalo, Hajg 

Zaharian, Petrit Malaj, 

Xhevahir Spahiu, Eriona 

Rushiti dhe Bojken 

Lako, vlerësoi me çmim 

të dytë këngën “Me ty”, 

interpretuar nga Klodian 

Kaçani, dhe me çmim 

të tretë këngën “Grua”, 

interpretuar nga Saimir 

Braho. 

Festa më e madhe 

këngës shqiptare u 

zhvillua për tre netë në 

Pallatin e Kongresve në 

Tiranë. Këtë vit drejtor 

i Festivalit ishte Alfons 

Zeneli, njëherësh edhe 

drejtor i Radio Tirana. 

Drejtorë Artistikë ishin 

Edmond Zhulali dhe 

Shpëtim Saraçi, ndërsa 

producent muzikor 

Alfred Kaçinari. Regjia 

e festivalit të këtij viti 

iu besua Petri Bozos, 

skenari Alda Bidës, 

ndërsa skenografia 

mjeshtrit Adnan 

Kastratit. 

Në dy netët e para u 

prezantuan 16 këngët 

konkurrente, tetë për 

çdo natë, ndërsa nata 

finale ngjiti në skenë 

të gjithë këngëtarët 

pjesëmarrës. 

Nën prezantimin 

e Enkel Demit dhe 

aktores së re Klea Huta, 

nata finale e edicionit 

të 52 të Festivalit 

të Këngës në RTSH 

rezervoi shumë supriza 

për spektatorin. Të 

ftuar specialë të kësaj 

nate ishin fituesja e 

Eurosong 2013, danezja 

Emmelie Charlotte- 

Victoria de Forest, dhe 

Elhaida Dani fituese e 

”The Voice of Italy”. 



gazeta 


Analiza e 

“eurovizion.tv”: 

Ja si mund të 

përmirësohet kënga 

e Matmujës 

Përmbledhje: flokë të shpupuritur, një hyrje e çuditshme dhe 

një ulërimë që duhet rishkruar. 

Ura është krejt pa shkëlim dhe kulmi është pa fantazi. 

Herciana Matmuja me këngën “Zemërimi i një nate” u 

zgjodh fituese për të përfaqësuar më tej Shqipërinë në 

Eurovizionin e vitit 2014 që do të zhvillohet në Kopenhagen. 

Herciana fitoi mes 16 artistëve, mbështetjen e plotë të jurisë. 

Mendoj se të gjithë ne biem dakord se kjo këngë është ende 

në proces e sipër. 

Elementët përbërës i shohim në këngë, por ka edhe dy gjëra 

që mungojnë në këtë recetë që na ofrohet. 

Herciana Matmuja interpretoi natën finale dhe për këtë 

arsye e hoqa shpejt nga mendja si konkurrente. U hutova nga 

ajo luhatje e pazakontë që shkaktonte orchestra – mund të 

përfytyroje këtu daljen e një spektri të errët të viteve ’70 që 

shoqëronte ndonjë film. 

Siç është sugjeruar nga komentuesit më parë, kënga duhej 

të niste me pianon. 

Pavarësisht modifikimit të vogël që ishte bërë, rrokjet 

kryesore kishin mungesë qartësie përgjatë gjithë këngës. 

Sot, unë mund t’ju them me radhë vargjet e korit, kështu 

që mbase mund të ballafaqohen me instrumentet që 

bartin këto element për të siguruar një ndarje të qartë dhe 

për të shtuar pjesën e shtratit të këngës. 

Kjo është veçanërisht thelbësore, teksa ata që nuk 

dinë shqip do të angazhohen shumë për të kuptuar 

intepretimin emocionues së Hercianës, nëse nuk arrijnë 

dot ta gjejnë ndryshimin mes elementeve kyçe të këngës. 

Në thelb, ata nuk kanë për ta pranuar këngën, gjë kjo që 

është më se e qartë, nëse e krahasojmë me këngën Suus të 

vitit 2012. 

Në këngën fituese duhet ta themi se mungon një moment 

që quhet në muzikë fortissimo. 

Dëgjohet një kitarë solo e përgjumur me një pasazh të 

caktuar – ky i fundit është më i efektshëm, pavarësisht se 

unë vazhdoj të rekomandoj që kjo këngë t’I nënshtrohet 

një riformatimi të tërësishëm. 

Një muzikal i huaj pranohet nëse mund të shfrytëzohet 

edhe për koreografi. 

Pikët e jurisë janë një burim thelbësor për të nxitur shijet 

e dëgjuesit. Pa një kulm më të fortë dhe që mbahet mend 

lehtë, kënga e humb përkrahjen e jurisë për të arritur në 

finale. 

Të shpresojmë se do të arrihet të improvizohet një version 

prej 3 minutash i këngës “Zemërimi i një nate”, që të mund 

të parashikojmë drejtimin që do marrë kënga shqiptare në 

Eurosong. 

Eko-muzikë në stacionin e trenit 

Nga Qamil Gjyrezi 

Festat e fundit të vitit dhe 

dëshira për të komunikuar 

nëpërmjet muzikës me 

komunitete urbane dhe 

fëmijë me patologji të 

caktuara, viroza të stinës 

më nxiti të zhvilloj dy 

prezantime muzikore 

të një natyre të vecantë 

në ambiente jo artistike 

tradicionale, në stacione 

treni dhe në spitalin rajonal, 

reparti i pediatrisë në 

Shkodër. 

Në këtë atmosferë para 

disa ditësh kam zhvilluar 

një aktivitet në stacionin 

e trenit në Shkodër dhe në 

spitalin rajonal në repartin 

e pediatrisë me nxënësat e 

shkollës artistike «Prenkë 

Jakova» me grupin modest 

Etno-Jazz, me vegla fryme 

dhe violinë, saks, organo dhe 

C/Bass. Qëllimi i aktivitetit 

të parë ishte promovimi i 

muzikës etnike të qytetit 

të Shkodrës në periferitë 

e qytetit në krijimin e një 

ambienti futurist në hapsira 

urbane. Këto aktivitete 

zhvillohen në të gjithë botën 

në hapsirat urbane duke i 

dhënë artit një dimension 

tjetër, larg formave 

tradicionale artistike. 

Në spitalin rajonal repartin 

e pediatrisë në bashkëpunin 

me pediatren e njohur 

Greta Naraci, drejtorin 

Ardjan Ymeri dhe zotin 

Zamir Fatusha të cilët 

bëjnë një punë shumë të 

mirë në këtë institucion 

të rëndësishëm të qytetit, 

qëllimi i prezantimit ishte 

krijimi i një ore të terapisë 

së muzikës në ambientet 

spitalore. Edhe ky aktivitet 

ka natyrën futuriste dhe 

bën të mundur komunikmin 

e muzikës etnike në 

ambientet spitalore, në 

rastin tonë me fëmijët 

me diagnoza të caktuara 

kryesisht virozat e stinës. 

Terapia e muzikës ndihmon 

në formë aplikative në 

krijimin e një gjendje 

emocionale më të mirë 

tek pacientët e vegjël 

dhe ndihmon për të 

kapërcyer emocionalisht 

virozat e stinës, sidomos 

në planin emocional 

deri në stabilizimin e 

temperaturave të ulta që 

kanë fëmijët. 

Në spitalin pediatrik ky 

bashkëpunim ka vite që ka 

filluar sidomos në planin 

teorik me mjeket e repartit 

të pediatrisë Zonjat Greta 

Naraci dhe Arjana Bekteshi. 

Në seancat e terapisë 

muzikore është tentuar të 

zhvillohet terapia receptive, 

marrëse, ku klienti vihet në 

lojë, duke i prezantuar një 

pjesë të muzikës klasike. 

Në terapinë e fundit 

falë bashkëpunimit me 

doktoreshë Greta Naracin, 

kjo seancë u zhvillua me 

muzikën etnike. Së pari 

qëllimi ishte prezantimi i 

muzikës etnike tek fëmijët 

nëpërmjet ritmit dhe 

melodive etnike që janë pjesë 

e qytetit dhe e fëmijëve 

dhe së dyti në përmirësime 

emocionale nëpërmjet 

muzikës etnike. Arti etnik 

është më i thjeshtë të 

përceptohet dhe kuptohet 

nga të vegjëlit mbasi është 

pjesë e arketipit të tyre, 

modelit të tyre kulturorë. 

Arti etnik është gjithashtu i 

thjeshtë për tu kërcyer dhe 

kënduar edhe në gjendjen 

fizike që ndodhen fëmijët, si 

pasojë e virozave. 

Aktivitetet kishin edhe 

natyrën artistike, njohëse, 

promovusese dhe mbi të 

gjitha interpretimin e artit 

në ambiente jo tradicionale 

artistike. 

Në koncertin tek stacioni 

trenit morën pjesë banorë 

të zonës dhe fëmijë të 

një qendre me fëmijë me 

crregullime të caktuara 

fizike dhe mendore. 

Koncepti futurist artistik 

e trajton artin e muzikës 

jashtë skenave tradicionale 

të teatrove dhe skenave 

lokale dhe kombëtare. 

Me qindra grupe të rymave 

të ndryshme muzikore në 

për botë lozin në stacione 

teni dhe tramvai dhe në 

undergraunde për krijuar 

atmosferë tjetër artistike 

atë urbane dhe enike dhe 

mbushjen e këtyre hapsirave 

me emocione muzikore. 

Ndërsa prezantime i artit 

në spitale dhe qëndra 

të caktuara sociale i 

jep shansin klientëve të 

përvetësojnë emocione 

artistike në shërbim të një 

gjendje më të mirë psikomotore 

dhe natyrisht 

në një seancë të caktuar 

terapeutike muzika shërben 

edhe si kurë. Terapia e 

muzikës po gjen një hapsirë 

shumë të madhe në këto 

institucione duke ndihmuar 

në përmirësimin dhe 

identifikimin e një sëri 

patologjish, duke u kthyer 

në një kurë moderne që ka 

ekzistuar në mjëravjecarë 

që në antikë. Muzika është 

ilaci dhe kolori i së ardhmes. 

Bashkëpunimi me mjekët e 

spitalit dhe infermjerët e 

repartit të pediatrisë ishte 

në një nivel shumë të mirë 

profesional dhe njerëzorë. 

Ato morën vetë pjesë në 

këto promovime në formë 

seancash duke kontribuar 

në realizimin e qëllimit 

artistik dhe terapeutik. 

Edhe nxënësat e Shkollës 

artistike «Prenkë Jakova», 

grupi muzikorë Etno-Jazz, 

morën pjesë aktivisht në 

këto prezantime në planin 

artistik dhe njerëzorë. 

Ato kënduan, luajtën dhe u 

kthyen edhe në psikologë 

të rinj në komunikim 

me fëmijët dhe stafin e 

repartit të pediatrisë dhe 

publikun e vecantë tek 

stacioni i trenit. 

Këto forma prezantimi 

ndihmojnë në krijimin e një 

ambienti të së ardhmes dhe 

në dhënjen e një statusi të 

vecantë muzikës dhe artit.

gazeta 



kontrapunkt 

21 

Mihail Ciko 

dhe kontributet e tij 

Nga Eriona RUSHITI 

Kompozitore, Pedagoge 

(Universiteti i Arteve) 

Ashtu si edhe vetë autori 

i këtij rrëfimi ( Mihal 

Ciko-Një zë nga fillesa) 

zgjodhi ta niste atë jo 

rastësisht me disa fjalë 

të të madhit Aleksandër 

Moisiu, edhe unë do 

doja t’i citoja ato për të 

treguar më pas se pse ato 

ishin motivi i gjithë jetës 

artistike të artistit Mihal 

Ciko. Janë disa fjalë që A. 

Moisiu ia drejtoi Z. Ciko, 

Viktor Eftimiut e disa 

artistëve të tjerë shqiptarë 

gjatë një takimi në 

Bukuresht: 

“Kam luajtur në shumë 

skena të botës, kam marrë 

shumë duartrokitje e 

gëzime.Por të gjitha këto 

jo në vendin tim. Kam 

një keqardhje të madhe 

që s’ndjeva ndonjeherë 

duartrokitjet e teatrit 

shqiptar, ngrohtësinë e 

kënaqësinë e vecantë që 

do më jepnin njerëzit e 

vendit tim. Dhe këtë që 

s’e pata unë, uroj që ta 

keni ju, kolegët e mi”. 

Gati-gati këto rreshta u 

kthyen në një amanet që 

duhej cuar deri në fund. 

Dhe ashtu ndodhi. Mihal 

Ciko jo vetëm që i shijoi 

duartrokitjet në vendin 

e tij, por dha shumë e 

shumë kontribute, për të 

cilat do të flas më pas. Ai 

bëri që këto duartrokitje 

t’i shijonin edhe shumë 

bashkëpunëtorë të tij, 

por edhe shumë nxënës e 

studentë që patën fatin të 

shkolloheshin e të merrnin 

kulturë prej tij. 

Edhe pse Z. Ciko pati 

mundësi të studionte në 

kryeqyete si Bukureshti, 

Vjena e Milano, edhe pse 

pati mundësi që jetën e 

tij ta ndërtonte në njërin 

prej tyre, ai zgjodhi një 

tjetër. Zgjodhi vendin 

në të cilin kishte lindur 

(1902), por që e kishte 

lënë në moshën 7 –vjecare 

ku kishte emigruar 

bashkë me familjen 

në Bukuresht (që sic e 

dimë një pjesë e konsiderueshme 

mërgimtarësh 

të kësaj periudhe 

zgjodhen pikërisht këtë 

vend-Rumaninë). Në 

moshën 18- vjecare 

vendos të kthehet, pasi 

ambjenti familjar ku u 

rrit si dhe rrethet artistike 

që frekuentonte (me 

veprimtaritë që zhvillonte 

në ato kohë Kolonia 

Shqiptare në Bukureshttë 

drejtuara nga Asdreni 

e Viktor Etfimiu, 

si dhe idhulli i tij -Fan 

Noli))flisnin qartë për 

një ndjenjë kombëtare 

të theksuar. Ky fakt 

tradicionalizmi shqiptar 

shfaqet edhe në një 

episod të vogël ku gruaja 

e tij e ardhshme Evanthi 

Zoraqi tregon sesi edhe 

nëna e tij kërkonte me 

këmbëngulje që djemtë 

e saj të martoheshin e 

trashëgoheshin me gra 

shqiptare. 

Pra behët fjalë për 

vitin 1920, kur Mihal 

Ciko kishte vendosur të 

kthehej në atdhe, e ku 

nisën të merrnin udhë të 

gjitha kontributet që Z. 

Ciko dha në vendin e tij. 

Qëllimet e tij nuk ishin 

që të hynte në historinë 

e zhvillimeve kulturore 

të Shqipërisë, por kur 

filluan të realizoheshin 

një e nga një, e kur ne iu 

referohemi sot, na tregojnë 

që vertetë kanë qenë 

thelbësore dhe sic i quan 

autori i këtij libri ishin : 

“Pemë të mbjella në historinë 

e artit tonë”. 

Mihal Ciko ka meritën 

dhe kontributin në: 

1-Krijimin e Shoqërisë së 

Arteve të Bukura (dhjetor 

1920) me kryetar Thoma 

Nasi dhe bashkëorganizator 

Vangjush Mio. Ishte 

kjo shoqëri e krijuar, e 

cila do të organizonte 

të gjitha veprimtaritë 

e mëtejshme artistikopatriotike. 

Fillimisht 

Mihal Ciko u shfaq në 

skenë si regjisor, aktor, e 

këngëtar. 

2-Në vitet 1925, 1935 dhe 

1938 Mihal Ciko do të 

kishte meritën e njeriut 

që për herë të parë në 

Shqipëri ndërmori turnetë 

e rëndësishme të një 

cilësie të lartë artistike 

me pjesëmarrjen për herë 

të parë të artistëve të 

huaj (ishin këta kolegët e 

tij italianë të studimeve, 

të cilët interpretonin në 

skena europiane) 

3- Nëpërmejt organizimit 

të këtyre turneve 

Mihal Ciko solli edhe 

disa kontribute të tjera 

në aspektin social dhe 

emancipues si : Ngjitja 

për herë të parë ne skenë 

e gruas artiste. Emancipimi 

i publikut duke e 

shndërruar atë në publik 

edhe elitar (pasi shfaqet 

që organizonte Ciko filluan 

të ndiqeshin edhe 

nga shtresat elitare: nga 

krerët e lartë të shtetit 

si dhe nga anëtarë të 

Trupit Diplomatik) si dhe 

emancipimi dhe rritja 

e vlerësimit, e mirënjohjes 

ndaj artistit duke e 

eduakuar atë me ritualin 

e dhënies së buqetave me 

lule. Një tjetër meritë i 

takon Cikos në aktivizimin 

e brezit të ri, duke e 

familjarizuar atë me artin 

dhe duke e bërë atë pjesë 

të tij. 

Por kontributi më i 

rëndësishëm në këtë 

periudhë të organizimit 

të turneve është: Gërshetimi 

i një repertori të 

muzikës klasike me atë të 

këngëve tona popullore 

e patriotike.Për herë të 

parë vihej në skenë një 

repertor i zgjedhur klasik 

me arie nga operat më 

të njohura, e për herë të 

parë kënga jonë popullore 

u ngrit në nivel 

profesional e artistik. 

4-Duke vazhduar me 

kontributet e Mihal Cikos 

nuk mund të lëmë pa 

përmendur insistimin 

e tij të vazhdueshem 

nëpërmjet Shoqërisë 

së Arteve të Bukura 

drejtuar Ministrisë së 

Arsimit, për ngritjen 

e sallave teatrore(pasi 

deri në atë kohë të gjitha 

shfaqet organizoheshin 

nëpër oborre e lulishte, 

në natyrë të hapur). 

Gjithashtu këto kërkesa 

shoqëroheshin edhe me 

një tjetër qëllim. Pajisja 

me bursa për të rinjtë që 

të mund të shkolloheshin 

në vende europiane. 

Në vitin 1942 fillon një 

fazë e re e kontributeve të 

tij: Ai fillon punë si Shef 

i Sektorit të Teatrit dhe 

Muzikës në Radio-Tirana 

me qëllime të qarta: 

Të jepte ndihmesën në 

zhvillimin e artit kombëtar 

dhe të ngushtonte 

sa më shumë hapësirat 

që pushtuesit fashistë 

mundoheshin t’i shfrytëzonin 

në mikrofonin 

shqiptar. Programet që 

ai ndërtonte duke shtuar 

gjithnjë e më shumë 

minutazhet muzikore 

me pjesë klasike e këngë 

popullore si dhe koncertet 

e para zanore me 

artistët bashkëkohës të 

tij: Kristaq Antoniu, 

Tefta Tashko, Marie 

Kraja, e Jorgjie Truja 

e kthyen mikrofonin në 

një shkollë të madhe 

muzikore për dëgjuesin 

shqiptar, si brenda dhe 

jashtë atdheut. 

5- Krijimi i Korit të 

Radio Tiranës mban 

firmën dhe kontributin 

e Cikos, fillimisht 

me 25 vetë. Nga ky kor 

do të shkëputeshin 

edhe kombinime të 

koreve të vegjël duke 

shtuar kështu numrin 

e programacioneve dhe 

koncerteve të tjera me 

këngë patriotike që 

ndikonin drejtpërsëdrejti 

në luftën që zhvillohej.Ky 

ishte kori i parë 

dhe i vetëm, i këtij lloji 

në mikrofonin shqiptar, 

pasi as më pas nuk dimë 

që Radio Tirana të ketë 

patur korin e tij. 

6- “Stina e parë Simfonike” 

në mikrofonin 

shqiptar (e para dhe 

e fundit e këtij lloji 

në Shqipëri) mbajnë 

përsëri vulën e Mihal 

Cikos. Për 7 muaj me 

rradhë orkestra simfonike 

e drejtuar nga 

Umberto Rampi luanin 

cdo të enjte përballë mikrofonit 

të radios. Rreth 

20 emisione me muzikë 

simfonike e operistike 

u transmetuan “live” 

duke i dhënë mundësinë 

dëgjuesit shqiptar që 

të njihej me 35 kompozitorët 

më të shquar 

të botës(duke filluar që 

nga Bethoveni e duke 

vazhduar deri tek Vagner 

e Veber).Me anë të 

kësaj orkestre u luajtën 

edhe veprat e Kristo 

Konos “Rapsodia Shqiptare” 

dhe “Elegjia”. 

Nga kjo orkestër u 

krijuan edhe orkestrinat 

e para me përbërje të 

ndryshme, si dhe kuarteti 

i parë i harqeve, me 

instrumentistë italianë 

(viti 1943). Mihal Ciko 

i dha udhë edhe pjesëmarrjes 

dhe futjes së 

instrumentistëve shqiptarë 

në këtë orkestër. 

7-Hapja e kurseve të 

para ku përgatiteshin 

instrumentistë të harqeve 

e frymës njohin si 

iniciues përsëri Cikon. 

Gjithashtu edhe blerja 

e instrumenteve të parë 

mbajnë firmën e tij në 

kërkesat për shtimin 

e buxhetit për qëllime 

blerjesh të tilla. 

8-Organizimi i këtyre 

emisioneve radiofonikë 

solli edhe krijimin e 

fonotekës me partitura 

klasike nga shtëpia 

“Rikordi” në Milano, si 

dhe regjistrimin audio 

të veprave më të rëndësishme 

që u intrepretuan 

ato kohë, të cilat 

mbajnë edhe këto emrin 

e Cikos, e që më pas do 

përpiqej t’i mbronte dhe 

ruante me fanatizëm, 

duke i zhvendosur në 

kohë të vështira lufte 

nëpër ambjente të sigurta. 

9-Nën kujdesin e tij 

kurset fillestare të 

muzikës u shndërruan 

në një shkollë të mirëfilltë 

profesionale pranë 

Radio-Tiranës, dhe jo 

më kot në vitin 1944 

Shkolla e Muzikës dhe 

e Këngës u quajt “Instituti 

i Muzikës” me 

130 nxënës të regjistruar. 

Mbi këtë bazë do 

të krijohej më vonë në 

tetor të 1946 edhe Liceu 

Artistik, ku Mihal Ciko 

ishte ndër pedagogët e 

parë të këtij instituconi. 

Puna e tij pedagogjike 

dhe konceptet moderne 

do të linin gjurmë në 

emrat e studentëve që 

më pas u bënë emra të 

rëndësishëm në jetën 

muzikore shqiptare si: 

Ramiz Kovaci, Gaqo 

Cako, Shqipe Mingomataj, 

Gjinovefa Heba, 

Pandi Zguro etj. 

10- Për herë të dytë 

Mihal Ciko kthehet në 

Korcë ku përsëri do të 

japë kontributin e tij 

në krijimin e Korit të 

Sindikatave, i cili njihej 

si ndër koret më të mira 

të Shqipërisë me aktivitet 

të gjerë në numër 

dhe gjeografikisht në atë 

kohë. 

11- Në vitin 1950 Ciko 

kthehet përsëri në Tiranë 

dhe sic e kemi theksuar 

më lart ku mbillej 

një pemë, apo ku vihej 

një gurë në historinë e 

muzikës shqiptare Z. 

Ciko do të ishte aty. Kjo 

kohë përkon me ngritjen 

e Filarmonisë Shqiptare 

dhe Ciko ishte një ndër 

themeluesit dhe pjesëmarrësit 

e saj. Në këtë 

Filarmoni u përfshi edhe 

Orkestra e Radio-Tiranës 

(për kontributet e Cikos 

folëm më lart) dhe njihet 

si i pari Institucion i 

madh artistik muzikor që 

aktivitetin e tij e zhvillonte 

aty ku sot ndodhet 

Teatri Kombëtar. Një rol 

të rendësishëm ka dhënë 

Ciko në premierat e 

zhvilluara nga ky institucion 

në aspektin regjisorial, 

por edhe në atë të 

interpretimit. Kur flitet 

për operetën e parë shqiptare 

“Agimi” të ngjitur 

në një skenë profesioniste 

nuk mund të mos 

theksojmë regjisorin dhe 

dirigjentin e korit në këtë 

ngjarje historike –Mihal 

Cikon. 

Të gjitha këto fakte i 

gjejmë të dokumnetuara 

në shtypin e kohës, në 

letërkëmbimet e tij me 

miqtë, me studentët e në 

opinionet e studiuesve. 

Në këtë rrëfim të zotit 

Thimi Collaku mësuam 

shumë nga jeta dhe 

veprimatria e Mihal 

Cikos, nga kontributi 

i padiskutueshëm si 

pionier i këngës shqiptare, 

mësuam për lidhjen 

e tij të ngushtë me një 

nga artistët më të njohur 

të kohës Vangjush 

Mio(dhe kjo paraqitet 

nga letërkëmbimet e publikuara 

mes tyre) , por 

mbi të gjitha kuptuam 

se rreshtat e Aleksandër 

Moisiut ia kthyen jetën 

në funksion të idelait të 

tij: Kontribut në tokën 

mëmë-gjurmët e të cilave 

u zbuluan sot nëpërmjet 

këtij libri dhe do të vazhdojnë 

të thellohen edhe 

më tej në kërkime ku zë 

fill krijimi i historisë së 

muzikës shqiptare.

22 

kontrapunkt 



gazeta 


Etera tondo, një amfiteatër 

celestial prej ajri uji dhe spiritus 

Nga Konferenca që Prof Aleksander Peçi mbajti në konferencën NUOVA MUSICA 

Brno – Çeki. Konferenca u shoqërua me video projeksion të Etera tondo 

Ishte viti 2003 kur me një 

burse te Farnesina shkova 

per 6 muaj në Santa Cecilia 

për të shkruar këtë vepër. 

Kështu Etera tondo lindi e 

u shkrua në Santa Cecilia, 

premiera u realizua në 

TOB Tiranë 2006 për tu 

çfaqur video projeksion 

përsëri në Santa Cecilia 

EMU Fest 2009 si dhe Hon 

kong. Për mua si autor 

dhe bashkëpunëtorin tim 

regjizorin Valerio Ferrari 

Kjo ishte një kënaqësi e 

veçantë. 

Formazioni 2 soprano, në 

rolin e Beatrice Rovena 

Koreta - Bolzano dhe 

hieja e Beatrices Teuta 

Koço - London /violoncel 

Dominique de Waillencourt 

- Paris/ harpe Katia 

Katarci – Roma,Vizualizimi 

i hapësires studio nga Berlin/ 

koncepsioni i spacios 

& regjia Valerio Ferrari 

– Milano,pra Etera tondo 

është një bashkëpunim 

multinacional. 

Forma e kësaj Oratorio spaciale 

është një Amfiteatër 

celestial prej ajri uji dhe 

spiritus.Si burim sonor në 

këtë udhëtim Dantesk mbi 

vargjet për Beatrice tek 

Paradiso, zgjodha pikerisht 

ujin ajrin dhe sonoritete te 

spiritus njerëzor e cantus 

zogjsh. . Kjo jo vetëm për 

arësye sepse siç thuhet 

përpara krijimit të botës 

shpirti I zotit lëvizte mbi 

sipërfaqen e ujrave, por 

dhe sepse është pellgu I 

Mediteranit nga I cili nis ky 

udhetim Dantesk për te 

cilin Eliot thote se Udhëtimi 

I Dante eshte zgjerim i 

hapësirave reptesisht te kufizuara 

njerëzore . Udhëtimi 

I Dante nis nga Firence me 

humbjen e saj , nis nga 

Meditarani , për të fituar 3 

mbretërite e mëdha, Ferrin 

Purgatorin Parajsën. 

Burimet sonore të fillimit 

të vëpres Uji,Deti i trazuar, 

dallga, ajri, cantusi i zogjve, 

me gjithë rezonancat e tyre 

duke operuar sipas kësaj 

metodike elektroakustike: 

burim sonor – Interaksion 

midis objekteve sonore - 

deformacion i objekteve sonore, 

më dhanë mundesinë 

që në sajë të shumë operazioneve 

electroakustike në 

saje të superpozicionit të 

burimeve sonore dhe transformimit 

të tyre të krijoj 

për rezultante një sonoritet 

kompleks,një tingëllim sintezë, 

një tingëllim multishtresor, 

multi dimensional. 

Por veç këyre 3 burimeve 

sonore uji ajri spiritus 

zgjodha dhe një nga instrumentet 

e shpikura se 

fundmi ,Woterphone i cili e 

vetdizenjon materien e ujit 

dhe te ajrit..Më ka interesuar 

në punen time që per 

të dhënë një panoramë 

komplekse te Ajrit, të 

superpozicionoj disa plane 

akustike:Grand –Akustika 

e Natyres, Mini - akustika 

e studios ne rastin e 

woterfone,akustika suterrestre 

infernale,akustika 

surcelestiale ( mbicelestiale 

)aty tek rethi i nënte i 

trandafiltë sipas Dante. Në 

konklulizon kemi të bëjme 

me një polyacustikë. 

Akustika e Ajri me lëvizjen 

e tij legero e pa peshë ajri që 

përcjell një cantus zogjsh, 

herë herë me jehona të 

shtënash të trazuara në një 

klime të trazuar Ballkanase, 

Mediterane, Botërore. Këto 

janë motivet për të evidentuar 

atë që thotë Kadare 

se Komedia hyjnore ish e 

vetmja në Botë që rrezatonte 

po aq fuqishëm dhe zine 

dhe dritën. Dallga është 

presente me stuhinë e gjallë 

por në sajë te operacioneve 

të panumurta elekroakustike 

ështëpresente dhe me 

stuhine e vdekur për ti bërë 

jehone disi shprehjes që 

Dante I vë në gojë Virgjilit 

MOS U TREMB , ESHTE 

NJE STUHI E VDEKUR 

, stuhi e cila I qëndron në 

sfond disa molekulave - 

perla te cilat unë I sjell në 

vepër nga Etnosi ,një Lut, 

nje mërmërimë cule diare e 

bregdetit shqiptar e njëkohesisht 

e bregdetit tonë 

polifonik, një këngëtare e 

muzikës mediavele profane 

, një timbrikë trubadur 

harpe ,të gjitha këto për 

të pikturuar një Peisazh 

sonor. Dantesk, por të 

një kohe moderne, e me 

mjetet shprehëse sonore e 

të avanzazheve që jep sot 

teknologjia e kompozicionit 

nën asistencen e ordinatorit. 

Vepra Etera tondo kursesi 

nuk mund të jetë një totalitet 

I Paradisit Dantesk . 

Unë gjithmon e kam konsideruar 

Etera tondo si një 

RE që nëpërmjet modelimit 

të efekteve avullon me 

evolucione spectrale, drejt 

lartesish duke sjellë pasuri 

timbrale të sonoritetit. Një 

re që udhëton nga sipërfaqa 

e ujit ,e tokës, drejt 

nje amfitheatri celestial , 

një Re qe ndron formë , 

një re eliptike , një re që 

ndron ngjyrë nga e bardha 

në grixho, një re volante e 

legero që shtegeton , një 

re që lamenton , një re që 

lutet , një Re levizja e së 

cilës procedon e qetë me 

metronon 60 ne seksionet 

e para të veprës ,por dhe 

një re që shpejton lëvizjen 

e saj, nje Re që fugon drejt 

lartësive ( më ndihmoi për 

këtë forma e fugatos e cila 

zë vend në 2 seksione ),një 

Re e cila si në xham apo si 

në kristal përshkohet tej 

e tej nga rrezet splendito 

të një bote qiellore, angelico 

e hyjnore që vetem 

dashurinë dhe Driten ka 

per kufi , ku siç thote Dante 

- Drita hyjnore penetruese 

- , nje bote kjo disi krejt 

ndryshe nga kjo infernale 

e Tokes .Zgjodha edhe në 

këtë veper formulimin tim 

të preferuar të produksionit 

kartesian i cili kombinon 

Racionalizmin e trurit 

me impulset e shpirtit.Ne 

2003 kur u shkrua Etera 

tondo pa e ditur se dantologet 

zbulojnë se Komedia 

hyjnore mbështetet ne 

raporte egzigjente numerike,( 

Baza është numri 

3, 3 Mbretëri ,33 këngë , 9 

qiej , 3 vargje në strukturen 

e strofes tercina e famshme 

e tij,Trinia etj…) unë 

kisha filluar që keto raporte 

egzigjente numerike që 

jep regulli i Produksionit 

Cartesian ti aplikoja në 

muzikën time më përpara. 

Logo e kompozicionit qe 

unë zhvilloj është Polygravite 

C C2 Composition 

.Që do të thote një fushë 

sonore multigravitacionale. 

Lëvizje carusele në 

nivelin e timbreve dhe aplikimi 

i regullit matematik 

të produksionit kartesian 

në organizimin e ritmeve. 

Këto ide të kompozicionit 

tim janë thellesisht 

trajtuar tek Etera tondo. 

Kështu ajo metafore Reje 

që përmenda më siper 

mbledh ca molekula uji 

nga 2 resurset sonore: 

1.Muzika medievale 

religioze nga Palestrina e 

Gesulado. 

2. Muzika mediavale 

profane 

për ti shprazur në këtë 

vepër 

Jeta e personazheve zhvillohet 

në qiell në ETER. 

Energjia e veprës është tek 

2 fugatot e mëdha . Këtu 

çdo gjë shkon me crescendo 

drejt kupolës qiellore 

tek qielli i trëndafiltë, sa 

duket sikur muzika puthet 

me Diellin.Kjo finale mbyll 

formën e një Amfiteatri 

celestial prej ajri uji dhe 

spiritus të oratorios spaciale 

Etera tondo.Falenderoj 

me shpirt 2 miqte mij te 

mbrekullueshem Bledar 

Zajmi violoncelist spale 

e orkestrës së Teatrit të 

Operas e Baletit Prage dhe 

Egli Prifti pianist petagog 

Universiteti i Karlit 

Prage, të cilët ishin pjesë 

e projektit më shoqeruan 

më krijuan mjaft lehtësira 

në kontaktet me koleget 

çekë, më perkthyen e se 

bashku ma ta kemi projekte 

të tjera në Çeki ndër 

të cilët do të permendja 

realizimin ne 2014 të një 

CD. Falenderoj Akademine 

e Brno Rektorin Ivo 

Medek menageren Johana 

Obrslikova që më ftuan të 

mar pjesë ne Konferencë, 

falenderoj githë koleget 

Prof. Monika Holá , Prof 

Dr Zuzana Martinakova 

Rektore e Akademisë nga 

Sllovakia, kompozitorin 

Michal Rataj, pianistin 

David Kalhous ne USA 

per pritjen e ngrohtë 

dhe opinionet e mbrekullueshme 

profesionale qe 

shprehën për këtë prezamtim 

dinjitoz të musikës 

contemporane shqiptare 

ne Çeki, si dhe për të 

ndërtuar një bashkëpunim 

në të arthmen.Çekia me 

kuadrot tona që kanë sudiuar 

në Pragë i ka dhënë 

shumë Shqipërisë dhe 

këtë tradicion te mbrekullueshëm 

kulturor ndërmjet 

muzikës çeke dhe asaj 

shqiptare ne do ta çojmë 

më tej me projekte të përbashkëta 

e bashkëpunim të 

ndërsjelltë. 

Prof Aleksander Peçi 

Mjeshter i Madh 

Qytetar Nderi i Përmet 

Pesë dekada nga opera e parë shqiptare 

Opera e parë shqiptare ‘Mrika’ ishte planifikuar të vihej në skenë për herë të parë në datën 29 nëntor të vitit 

1958, por ndarja nga jeta e aktorit dhe regjisorit të madh shkodran Zef Jubani atë ditë, detyroi organizatorët 

dhe kryesisht Prenkë Jakovën, që ishte dhe një mik i tij, për ta shtyrë premierën në 1 dhjetor të po atij viti. 

Është një nga detajet që 

kompozitori i njohur shkodran 

Gjon Shllaku, njëkohësisht 

drejtues i Shoqatën 

Kulturore artistike “Prenkë 

Jakova”, tregon në këtë 

50 vjetor të operas së parë 

shqiptare, përvjetor që po 

festohet me aktivitete të 

shumta në Shkodër, përgjatë 

kësaj jave. 

Opera “Mrika”, me muzikë 

të kompozitorit Prenkë 

Jakova dhe libret të Llazar 

Siliqit, mbështetet mbi 

një bashkëpunim të dy 

artistëve në vitin 1952, 

kohë në të cilën realizuan 

veprën muzikore “Dritë 

mbi Shqipni”, duke pasur si 

personazh kryesor Mrikën, 

një vajzë mirditore që merr 

guximin për të dalë kundër 

disa rregullave kanunore, 

për të pasur një jetë të lirë, 

një jetë më ndryshe nga 

sa e rrethonte deri në atë 

periudhë. “Ishte sukesesi i 

kësaj vepre muzikore që e 

nxiti dyshen Jakova-Siliqi 

të bashkëpunonin për të 

nxjerrë në dritë operan e 

parë shqiptare “Mrika”, 

tregon Shllaku. 

Si bërthamë e operas ‘Mrika’ 

mbeti subjekti i veprës 

muzikor ‘Dritë mbi Shqipni’, 

e cila për përmbushur 

kërkesat e një dramaturgjie 

të zhvilluar operistike pësoi 

disa ndryshime. “U shtuan 

personazhe të rinj, duke 

theksuar dramën e Mrikës”, 

tregon kompozitori Shllaku, 

ndërsa shton se kompozitori 

Prenkë Jakova i përfundoi 

partiturat e operas 

“Mrika” aty nga maji i vitit 

1958. 

Sipas tij, për realizimin 

e premierës u punua me 

një trupë artistike gjysmë 

profesioniste, me këngëtarë 

solistë, kore masive, me 

një formacion orkestral 

simfonik të plotë, të gjithë 

të predispozuar fizikisht e 

shpirtërisht për ta kurorëzuar 

me sukses maksimal 

këtë vepër muzikore. 

Libreti dhe protagonistët 

e operës së parë shqiptare. 

Përmes libretit të shkruar 

nga Llazar Siliqi, opera 

“Mrika” u prezantua në tre 

akte. Ngjarja zhvillohen 

në një fshat të Mirditës, 

ku jeton Mrika me nënën 

e saj Marën. Aty shfaqet 

dhe simpatia e Mrikës për 

Dodën, të cilin e dashuron, 

duke mos qenë dakord që 

të martohet me Gjetën, të 

cilin e kishin fejuar që në 

djep, ndaj edhe kërkon të 

shkojë në hidrocentral për

gazeta 



kontrapunkt 

23 

COLOR SEXTET - 2012 

Mimoza Kurshumlia, 

Mr.i Teorisë Muzikore 

“NGJYRA” sot, si term vizual 

përceptohet, specifikohet 

si dhe aplikohet nga 

shumë artistë- krijues 

të lëmive të ndryshme, 

poashtu dhe të muzikës 

duke prezentuar kështu 

origjinalitet në krijimitarin 

e tyre. 

Ndonëse, ka ndikuar dhe 

periudha në të cilën jetojmë, 

poashtu është më se 

evidente sidomos tek kompozitorët 

e rinjë, konkretisht 

te krijuesi në fjalë, që 

ngjyrat kanë përparësi në 

krijimtari duke i bashkëdyzuar 

ato me harmoni dhe 

elementet tjera shprehëse 

muzikore. 

Mënyra se si e ka shprehur 

talentin e tij të impresionon 

dhe njëkohësisht të le një 

ndjesi se ky është një fillim 

i mbarë dhe premtues i 

kompozitorit të ri. Kjo është 

pikërisht arsyeja që unë e 

kam marrë për të analizuar 

veprën e kompozitorit. 

Color Sextet ( kjo vepër 

është interpretuar ne festivalin 

e muzikës së re “ Re 

Musica” në vitin 2013) , nga 

vet titulli na bën të kuptojmë 

që këtu kemi të bëjmë 

me ngjyra, të cilat fitohen 

nga instrumenet me anë të 

figurave dhe grupeve meloritmike, 

të cilat në mënyrë 

indirekte i bashkangjiten 

dhe e përcjellin melodinë 

konkretisht temën e veprës. 

Ndonëse, kjo vepër është 

shkruar për sextet, këtu 

dominon pianoja, paraprakisht 

duke mbajtur 

pulsin ritmik, poashtu ka 

prioritet për nga materiali 

përmbajtësor, ku gjatë 

gjithë kohës pianoja përmban 

material që interpretohet, 

duke mos ju dhënë 

dhe asnjë moment pushim 

krahasuar me instrumentet 

tjera, të cilat këtu, pra në 

këtë vepër janë më tepër 

ngjyra duke e mbështetur 

fuqishëm dhe bërë që kjo 

vepër të jetë e veçant. 

Meqenëse, qasja në një 

vepër në mënyrë analitike 

përfshinë shumë aspekte, 

si atë tematik, formal, 

harmonik, kontrapunktiv, 

ritmik, dinamik, etj., do të 

ndalesha tek disa nga ato 

që i cilësoj si më kryesoret 

, në mënyrë që të paraqes 

një analizë sa më të drejtë 

dhe njëkohësisht, të jetë më 

e afërt dhe e kuptueshme 

për lexuesin. 

Në fillim do të ndalem tek 

tema, e cila këtu prezentohet 

si një temë figurative, e ndërtuar 

nga një figure e veçant 

me nota të punktuara, duke 

u prezentuar gjatë gjthë 

kohës si e tillë, pra këtu nuk 

kemi të bëjmë me një 

temë në kuptimin e plotë të 

fjalës. Arsyeja ndonëse pse 

është e tillë, qëndron në faktin 

që kompozitori e përdor 

atë të përpunuar, duke e 

marrë si një motiv përcjellës 

të veprës, si dhe duke përpunuar 

në aspekt motivor. 

Tema e veprës prezentohet 

në partin e pianos, siç dhe 

e ceka më lartë, autori i jep 

prioritet këtij instrumenti, 

ndërsa instrumentet tjera 

janë më tepër mbështetëse 

ngjyrash, dhe ky përcaktim 

si i tillë vërehet që në fillim. 

Mirëpo, nuk duhet lënë 

anash dhe disa momente, 

veçanërisht në kohën e parë, 

ku klarineti prezenton kohë 

pas kohe material nga tema, 

të përpunuar që në këtë rast 

vështirë mund të vërehet si 

temë, por më tepër aludon 

në ngjyrë. 

Do të ndalem tek interpretimi 

në violin, meqenëse 

këtu kompozitori përdor 

njëkohësisht të dy telat, atë 

të zbrazët A dhe telin D ku 

fitohet një ngjyrë me anë të 

hapësirës së fituar, në këtë 

rast me një interpretim të 

tillë fitohen tinguj alikuotë 

të cilët shoqërohen me 

Hajrullah Syla lindi në vitin 1991 në Vushtrri, Kosovë. Në moshën 

12 vjeçare filloj të kompozonte vepra të formacioneve të ndryshme, 

nën indikacionet e kompozitorit Kushtrim Gashi. Në vitin 

2010 Syla vazhdoi studimet në Fakultetin e Arteve në Prishtinë 

në drejtimin e kompozimit, në klasën e Prof. Mendi Mengjiqi dhe 

në vitin 2013 ai filloj studimet në drejtimin e dirigjimit, klasa prof. 

Bajar Berisha . Sylës ju kanë interpretuar veprat ne festivale të 

ndryshme brenda dhe jashtë Kosovës. 

Në opusin krijues ka: Trio për Piano, Duo për Violin dhe Cello, 

Kuintet për Piano, Color Sextet për Piano, String Quarttet No.1, 

Vepra korale, Overture për Orkestër Simfonike, Concertino për 

Klarinetë in B dhe Orkestër Kamertal, etj. 

Në vitin 2012 formoi ansamblin vocal ATTACCA që përbëhet 

nga 16 vokalistë. Që nga 2012 punon si Asistent – Dirigjent në Filarmonin 

e Kosovës, ndërsa në vitin 2013 punon si mësimdhënës 

në shkollën e muzikës “Prenk Jakova” Gjakovë. 

harmoni bashkëkohore . 

Tek ky instrument tema nuk 

prezentohet, por ngjyrat e 

fituara nga ky instrument, 

bën që prania e tij të bëj më 

të veçant veprën. Instrumentet 

e tjera të formacionit, 

ndonëse nuk kanë dhe 

shumë prioritet sa i përket 

prezentimit të materialit 

nga tema , ato e mbështesin 

fuqishëm veprën në aspekt 

koloristikë. 

Në vazhdim do të shtjelloj 

formën e saj, ndonëse nuk 

hyn në veprat ciklike, kjo 

përmban në vete për nga 

materiali muzikor një ndarje, 

ku paraqiten tri kohë dhe 

bën që të aludojmë në vepër 

ciklike. Këtë ndarje e mundëson 

ndërrimi i tempos, tri 

herë gjatë veprës, por pa 

lënë anash dhe materialin e 

ndërtimit, figurat e paraqitura, 

si dhe dinamika. 

Koha I, ka për temp 45, e 

veçanta e kësaj pjese është 

pianoja që ka hapësirë më 

të madhe dhe prezentim 

të materialit, i cili kryesisht 

ndërtohet nga tremolo dhe 

figura ritmike të notave 

tridhjetë e dyshe. Këtë kohë 

e ndajë në tri sektore, ku si 

ndihmesë për këtë ndarje 

është vetë materiali ndërtues. 

Koha II, ka për temp 60, 

ajo që vërehet këtu është 

materiali muzikor që vjen e 

dendësohet për nga përmbajtja, 

poashtu dhe këtu kemi 

ndarje në tre sektore të cilat e 

ndërtojnë tërësin. 

Koha III, ka për temp 100, 

pra siç dhe shihet vepra 

paraqet një gradacion në 

kuadër të tempos poashtu, 

dhe në dendësim të materialit, 

ku këtu kemi më shumë 

figura, ngjyra, dinamik etj. 

Edhe këtu kemi ndarje në 

tri sektore sikur në kohët 

paraprake. Këtu prezentohen 

tri sektore me ndërtim 

të veçant në vete por, me 

një unitet dhe njëkohësisht 

duke paraqitur vazhdimësi të 

dendësimit të materialit. 

Pra, këtu autori sikurse që 

prezenton tri kohë ndërtuese 

të veprës, poashtu në 

brendësi të këtyre kohëve 

ka bërë po të njëjtën ndarje, 

konkretisht me nga tri 

sektore. 

Kulminacionet e veprës po i 

ceki në shumës, pasi që kemi 

tri pika kulminante , si fillim 

i referohem dy kulminacioneve 

në kuadër të ndarjes 

formale dhe që janë një në 

kohën e I masa18, pastaj një 

në kohën e II pikërisht në 

masën 57 ku dhe është fundi 

i saj, dhe këtu kemi të bëjmë 

me kulminacione të cilat 

do t’i quajë kulminacione 

lokale në kuadër të veprës, 

pasi që nuk janë ato qëndrore. 

Ndërsa, kulminacioni 

qëndror i veprës ndodh në 

kohën e fundit, pra në të IIItën, 

në masën 90, paraqitet 

pika kulminante, ku arrihet 

në mënyrë graduale me 

dendësim faktural, koloristikë, 

ritmik, dinamik etj. 

Të tri kohët kanë kontraste 

mes vete, por dhe elemente 

të përbashkëta pa të cilat 

nuk do të ekzistonte pjesa si 

tërësi. 

Në vazhdim do të e shtjellojë 

harmoninë e veprës, kompozitori 

meqë dhe i përket 

gjeneratës së re të krijuesve, 

ai shprehet në mënyrë të 

lirshme, i larguar përfundimisht 

dhe qëllimisht nga 

harmonia tradicionale. 

Mënyra e shprehjes harmonike 

në këtë vepër bazohet 

në sistem harmonial të 

intervalit të sekondave. 

të punuar së bashku me 

shoqet e saj. Ngjarjet mbyllen 

me takimin nënë dhe 

bijë, ku Mara vendos t’i japë 

bekimin Mrikës që të fejohet 

me djalin që dashuron, 

Dodën. 

Orkestra Simfonike e përbërë 

nga 42 instrumentistë 

u dirigjua nga vetë Prenkë 

Jakova, ndërkohë që për 

regjisurën punoi Andrea 

Skanjeti, kor-mastër Leonard 

Deda, Zef Leka, Tonin 

Zadeja dhe Tonin Daija, 

pedagoge zëri Shpresa 

Nishani, baletmaestër 

Xhemil Simixhiu, koncertmaestër 

Tonin Harapi dhe 

Gjon Sara, piktorë Gjon 

Hila, Çesk Vuksani e Lec 

Fishta. Personazhi kryesor, 

Mrika, vajza malësore nga 

Mirdita, iu besua Klotilde 

Shantojës, e dubluar hera 

herës nga Florinda Fishta 

(Gjergji). Rolin e Marës, 

nënës së Mrikës e intepretoi 

Aneta Nikaj, për të vijuar 

me Petrit Garucin në rolin e 

Gjinit, dajës së Mrikës, Filip 

Krroqin, rolin e Ndout, 

gjyshit të Mrikës, Leo Prela 

dhe Mark Shllaku, në rolin 

e Gjetës, të fejuarit në djep 

të Mrikës, Abdullah Kalaci, 

Doda, etj. 

Vlerat e operës “Mrika” 

Opera e parë shqiptare 

“Mrika” mori vlerësime të 

shumta për vetë nivelin që 

paraqiti në skenë, dhe sidomos 

për jehonën që pati 

jo vetëm në Shqipëri, por 

edhe jashtë saj. E frymëzuar 

nga vlerat e vërteta 

të trashëguara të artistëve 

shkodranë, si Palok Kurti, 

Lec Kurti, Pader Martin 

Gjoka, Kardinal Mikel 

Koliqi, Shuk Shllaku, për 

të vijuar më pas me brezin 

tjetër të Ramadan Sokolit, 

Tonin Harapit, Tish Daisë, 

Çesk Zadesë, Pjetër Gacit, 

Gjon Kapidanit, etj, ‘Mrika’ 

mishëroi ëndrrën e të 

gjithëve që dhe Shqipëria të 

kishte operan e saj. 

Me operën “Mrika”, muzika 

shqiptare fitoi personazhin 

e saj të parë lirik. 

Ishin vlerat dhe aftësitë 

profesionale të të madhit 

Prenkë Jakova që arriti 

të shkruajë dhe të vërë në 

skenë këtë vepër të niveleve 

të larta skenike. Autori ka 

mbetur një simbol muzikor 

i kohës me këtë krijim, pasi 

me ‘Mrikën’ nisi edhe në 

Shqipëri procesi i kultivimit 

dhe konsolidimit të lirikës 

sonë. 

Ajo u shfaq për publikun 

shkodran në skenën e 

Teatrit “Migjeni” për 18 

here, ndërkohë që më pas, 

në vitin 1959, me kërkesë 

nga autoritetet e Tiranës, 

kaloi në skenën e Teatrit të 

Operas dhe Baletit. Për herë 

të parë, ‘Mrika’ u intepretua 

nga artistët e Teatrit të Operas 

dhe Baletit në Tiranë 

në muajin nëntor l959, 

ku sërish protoganistja 

kryesore (Mrika) u përcoll 

nga një artiste shkodrane, 

Marije Karaja, pjesëtare e 

TOB. 

‘Mrika’ u rishfaq disa herë, 

kur veçohet vënia në skenë 

me rastin e 20-vjetorit 

të saj, me një prezantim 

të formës koncertale, ku 

dirigjent ishte bashkëkohësi 

dhe miku i Prenkë Jakovës, 

kompozitori Gjon Kapidani. 

Në rolet kryesore interpretuan 

Eleonora Pejo, Gaqo 

Çako, Pëllumb Katroshi dhe 

Violeta Gashi. 

Një tjetër përpjekje për të 

rikujtuar dhe nderuar këtë 

vepër dhe së bashkëu me të, 

atë që e ideoi dhe e punoi 

me mjeshtri të madhe, 

Prenkë Jakovën, ishte në 

vitin 1983 nga nxënësit 

dhe mësuesit e shkollës 

artistike “Prenkë Jakova” 

në Shkodër, të cilët dolën 

përpara publikut me aktin e 

parë të kësaj vepre.

24 

C M Y K 

reklama 



gazeta 


ENERGJI 

ENERGJI

Gazeta 55 PDF

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?